İsg 5003 İş ve sağlık...
TRANSCRIPT
İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde
Temel Kavramlar Güz 2014
Prof.Dr.O.Alp ERGÖR
DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD
DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi – İSAMER
DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi
412 4001
412 3020
DERSİN AMAÇ ve HEDEFLERİ:
- Sağlık-çalışma ilişkisinin kavramsal ve kuramsal
çerçevesini anlamak;
- Çalışma yaşamında sağlığı etkileyen temel etmenleri
öğrenmek;
- Ülkede çalışma ve sağlık ilişkisi ile ilgili kurum ve
örgütlenmeleri öğrenmek;
- İş ve sağlık ilişkisinin nasıl izlenebileceğini
öğrenmek.
19 Kasım
Sağlık
İş ve Sağlık
İş Sağlığı ve Güvenliği
ÇALIŞMA YAŞAMI ve İNSAN
+ Risk +
Sağlık Tanımı
TOPLUM
SAĞLIK
başa çıkma süreci
birey
A Ergör
“İş sağlığı”: Çalışanın durumunu
ya da
sağlığını ve güvenliğini olumsuz etkileyen
tehlike ve riskler ile
bu tehlike ve riskleri önlemek
ya da
çalışanları bunlardan korumak için örgütlenmiş
iş sağlığı sistemi arasındaki ilişkilerin bileşkesidir
A Ergör
Sağlığı,
iş ve sağlık ilişkisini
iş sağlığı ve güvenliğini etkileyen
etmenler nelerdir?
İş Sağlığı
Uyarlama: BO ALLI. Fundamental Principles of OHS, ILO 2001
İşyeri büyüklüğü
Sektör Ülke
•Kimler çalışıyor?
• Kimler çalışmıyor?
http://ozgurnews.com/haber-55-Cocuk-Isciligi-Esittir-Ucuz-Emek-Gucu.html
http://www.hakimiyetgazetesi.com/gundem/cocuk-isciligi-artiyor/
http://www.bianet.org/cocuk/emek/122620-dunyaya-cagri-gole-gidin-cocuk-isciligine-son-verin
Kadın, Ev kadını
Anne, tarım
yaşlı Erkek, işçi, tarım
baba, işsiz
Çocuk Engelli
SAĞLIK Çalışma yaşamı
işsizlik
A Ergör
Bireyin sağlık durumu
İşyeri
Mesleksel karşılaşmalar
Sağlık çıktıları
Yaşanan çevre
Uyarlama: Aw, Gardiner & Harrington 2007
İSAGÜ uygulamalarının temel amacı:
• Çalışma yaşamının temel bileşenlerini
sürekli olarak izleyerek
• Bütünsel, çok disiplinli, sürekli ve kapsayıcı
bir hizmet sağlayarak
• Çalışanların sağlığını korumak ve
geliştirmek
A Ergör
Tüm çalışanlara yöneliktir
Yaşanan ve çalışılan çevre
(tüm yaşam alanları)
birlikte değerlendirilir
Temel araçlardan biri
sürekli izlemdir
Koruyucu hizmet ağırlıklı
bütünsel bir yaklaşımdır
Çalışanlar
Üretim sistemleri
Makinalar, araçlar, aletler
Çalışma ortamı
Çalışma koşulları
Çalışma alanları
Ham madde, ara ürün, ürün
ve atıklar
Çevreleyen sistemler
arasındaki ilişki ve etkileşimleri
irdeler, değerlendirir, girişim
yapar
İş sağlığı ve güvenliğinin (İSAGÜ) temel özellikleri nelerdir?
A Ergör
İSAGÜ ilkeleri
Önleme ve koruma öncelikli
Bütünsel
Çok bilimli
Sürekli
Kapsayıcı
Ücretsiz (işverenin finanse ettiği???)
Gelişmeye açık
Anımsayalım: Soru: Bir işçinin çalıştığı işle sağlığı arasındaki
ilişkiyi hangi başlıklar altında inceleyebiliriz?
Ödev:
Çalıştığınız, önceden çalıştığınız ya da eğitim
aldığınız yerde “çalışanların sağlığını” etkileyeceğini
düşündüğünüz etmenleri sıralayınız.
Bu etmenleri gruplayınız.
Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi
Çalışma Ortamı
Çalışma İlişkileri
Çalışma Koşulları
Yaşanan Çevre Bireysel Özellikler
Toplumsal Özellikler
SAĞLIK
A Ergör, Y Demiral
fiziksel
kimyasal
biyolojik
ergonomik
psikososyal
Çalışma Ortamı
Süre
Ücret
Vardiya
Gece
Çalışma Koşulları
Örgütlenme
İş güvencesi
İstihdam biçimi
Çalışma İlişkileri
– De Morbis Artificum Diatriba
– Diseases of Workers -
B.Ramazzini 1700
– İş Sağlığının kurucusu
Franco G. THE LANCET • Vol 354(4); 1999
fiziksel
kimyasal
biyolojik
ergonomik
psikososyal
Çalışma Ortamı
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Biyolojik Tehlikeler
Etmenler: – Bakteriler
– Mantarlar
– Virüsler
– Paraziter hastalıklar
– Organik tozlar, proteinler, enzimler
• nişasta, lateks, vd...
Biyolojik etmenlerle çalışma yaşamında
karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler
2. Gıda, su vb süreçlerle ilişkili etmenler
3. Havalandırma vb donanım ya da sistemlerle ilişkili
etmenler
4. Toplumsal yaşam ile ilişkili etmenler
A Ergör
BİYOLOJİK ETMENLER ORGANİZMAYA NASIL
GİRERLER?
– Solunum
– Deri
– Sindirim
Karşılaşma yolları: • Su ve hava yolu ile bulaş
– Kolera, tifo, ..
• Kan ve vücut sıvıları
– HBV, HIV-AIDS,
• Damlacık ya da yakın temas
– Tbc, menenjit,
• Vektörler ve zoonozlar
– Sıtma, şarbon, …
Biyolojik Risk Etmenleri ile karşılaşma ve
sonuçları
• Sonuçlar: Enfeksiyonlar, mesleksel
dermatozlar, mesleksel astım, …
• Önlemler: Yalıtım-kapalı çalışma,
havalandırma, genel temizlik önlemleri, kişisel
koruma, İZLEM
• 30 yaş
• Kadın - Hemşire
• Ameliyathane -
Sterilizasyon –
HBV
• yer değişikliği-
Dirençli Tbc
• Merkezi
sterilizasyon
A Ergör
Kadın - Doktor
Göz Hast.
Konjoktivit !
A Ergör
Biyolojik
RE
Toprak ya da binalarda
yerleşen organizmalar
(C tetani, küf mantarları vb)
Yaralanmalar sonucu
tetanoz, akut ya da kronik
akciğer hastalıkları
Yıkım-söküm işleri, temel
hazırlık işleri vb
Toplu yaşam alanlarında (işçi
yatakhaneleri, barakalar vd)
hızla yayılabilecek insan
kaynaklı organizmalar
Akut ya da kronik solunum
sistemi hastalıkları
(tüberküloz vb enfeksiyonlar)
Özellikle uzun erimli süreçlerde
işçi barakaları vb alanlarda
yaşayan işçiler
Risk Etmenleri (RE)
Olası Sağlık Sonuçları –
Meslek Hastalıkları
İşkolunda İlişkili (özgün)
Meslek Grupları ya da İşler Ana
Gruplar Örnekler
İnşaat İşkolu ve Biyolojik Etmenlere Bağlı Hastalıklar
Biyolojik
RE
Toprak ya da binalarda
yerleşen organizmalar
(C tetani, küf mantarları vb)
Yaralanmalar sonucu
tetanoz, akut ya da
kronik akciğer
hastalıkları
Yıkım-söküm işleri, temel
hazırlık işleri vb
Toplu yaşam alanlarında (işçi
yatakhaneleri, barakalar vd)
hızla yayılabilecek insan
kaynaklı organizmalar
Akut ya da kronik solunum
sistemi hastalıkları
(tüberküloz vb
enfeksiyonlar)
Özellikle uzun erimli süreçlerde
işçi barakaları vb alanlarda
yaşayan işçiler
Risk Etmenleri (RE)
Olası Sağlık Sonuçları –
Meslek Hastalıkları
İşkolunda İlişkili (özgün)
Meslek Grupları ya da İşler Ana
Gruplar Örnekler
İnşaat İşkolu ve Biyolojik Etmenlere Bağlı Hastalıklar
* Fotoğraftaki çalışma alanında olası
biyolojik etmen ne olabilir?
* Nasıl bir koruma statejisi
düşünürsünüz?
AH Çımrın
Biyolojik Risk Etmenlerine
Yönelik Koruma
• Ortam ve çalışan izlemi
• Bakım – onarım
• Toplumsal boyut
A Ergör
A Ergör
T Durmaz
T Durmaz
A Ergör
A Ergör
A Ergör
UNIVERSIADE 2005 - İzmir
A Ergör
DEÜ ÇSB
DEÜ ÇSB
A Ergör
T Durmaz
• Küçük sanayi sitesinde bir mobilya boya-cila atölyesi, sipariş üzerine üretim yapılıyor
• Çırak da içinde olmak üzere 4 çalışan var
• Atölye 4.katta, 120 m2, pencere yok, tuvalet vb olanaklar bulunmuyor
• Kullanılan boyaların büyük bölümü korsan üretim
1. Fotoğraf ve veriler ışığında, size sunulan kesiti “çalışma yaşamının temel bileşenleri” açısından
“kısaca” değerlendirin.
2. Gözlediğiniz kimyasal etmenler hakkında kısa bilgi veriniz (temel özellikleri, sık kullanıldıkları
işkolları, organizmaya giriş yolu, olası sonuçlar, korunma yöntemleri vb…)
A Ergör