SEZER ASLANYANGIN EĞİTİM UZMANIDETAM ŞİRKETLER GRUBU

- Asetilen gazı; renksiz, sarımsak kokulu, şiddetli yanıcı, havadan hafif , zehirli etkisi olmayan fakat havanın oksijenini azaltarak boğucu etki yaratabilecek bir gazdır.- Asetilen sanayide karpitin su ile reaksiyonundan elde edilir.- Asetilen maddesi çok yanıcı oluşunun yanı sıra, katı ve sıvı fazlarında iken oldukça kararsız bir özellik gösterir. bu özelliğinden dolayı asetilen yanlış kullanımda yada yanlış depolamada oldukça tehlikeli sonuçlar doğurabilir. - Asetilen için kullanılan tüm malzemeler asetilenin özelliklerine uygun olmalıdır. Bu neden ile ekipman ve malzeme seçilirken çok dikkat edilmelidir. Hatta giyilen giysiler dahi önemlidir.- Asetilen yanma esnasında çıkardığı yüksek ısıdan dolayı endüstride çok yaygın olarak kullanılır.Asetilen, diğer fuel-gazlarla karşılaştırıldığında en az oksijen tüketimiyle en yüksek alev hızına (6.9 m/sn) ve alev ısısına ulaşan gazdır (31600c). - Serbest asetilen gazı hiçbir zaman 15 psı (1.013 bar) basıncın üstüne çıkarılmamalı ve kullanılmamalıdır.- Asetilen tüpleri için 500c çok tehlikeli bir sıcaklıktır. Kesinlikle tüplerin bu sıcaklığa ulaşmaması gerekmektedir.

ASETİLEN

Fabrikalar; yangınlar için yüksek riskli yerlerin başında gelmektedirler.

Herhangi bir yangın oluşumunda çok büyük maddi ve manevi zarara yol

açan özellikte, üretim madde ve işlem makinelerini içermektedirler. Bu

yangınlarda bazı çalışanlar ise ne yazık ki hayatlarını ve sağlıklarını

kaybedilmektedir. Bu üretim hammaddelerinin özelliklerinin zararlı oluşu,

eğitimsizlik, kontrolsüzlük, boş vermişlik gibi nedenlerin bir ya da

birkaçının yan yana gelişiyle artış göstermektedir. İşletmelerde üretim ne

denli karmaşık ise, ne denli kimyasal madde kullanılıyorsa yangın riski

orada sürekli olarak artış göstermektedir.

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE YANGIN RİSKİ VE KONTROLÜ

PARLAYICI, PATLAYICI, TEHLİKELİ VE ZARARLI MADDELERLE ÇALIŞILAN

İŞYERLERİNDE VE İŞLERDE ALINACAK TEDBİRLER HAKKINDA TÜZÜK

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 27.11.1973, No: 7/7551

Dayandığı Kanunun Tarihi : 25.8.1971, No: 1475

Yayımlandığı Resmi Gazetenin Tarihi : 24.12.1973, NO: 14752

•Asetilen tüpü, asetilen gazının depolanması ve taşınmasında kullanılır.

•Asetilen tüpü dikişsiz veya kaynaklı olarak yapılır.

•Asetilen tüpleri 3-5 ve 10 kg ağırlıklarında piyasada bulunurlar.

•Asetilen aseton ve alkolde çok iyi erime yeteneğine sahiptir.

ASETİLEN TÜPÜ

•Asetilen hidrojen ve oksijen bileşimi bir gazdır (c2h2)

•Asetilen gazı patlama limiti %3-%93

•Asetilenin yanması için %10 oksijene ihtiyaç vardır

•Asetilen kalsiyum karpitin suyla birleşmesinden oluşur

•Basınç 15 psı altına düştüğünde dekompeze olur

•Hava içinde yanma derecesi 4600 F dir

•Saf oksijenle birleştiğinde yanma derecesi 5700 F dir

•Otomatik ateşleme derecesi 763-824 F dir

ASETİLEN GAZININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Tüp içinde üçlü kombinasyon (1 poroz madde + çözücü madde + asetilen

gazı) mevcuttur. İlk önce poroz (gözenekli) maddeye çözücü madde

yedirilir, ardından asetilen gazı çözücü madde içinde çözündürülür.

Poroz madde; aspez(yanmaz), pudra, kireç ve sudan oluşan lifli, süngerimsi bir

karışımdır.

- Oksijen kaynağında

- Metallerin kesilmesinde ve kaynaklanmasında yakıt olarak (oksiasetilen

hamlacı)

- Kimya sanayinde organik maddenin ve plastiklerin birleşim yoluyla

üretilmesinde (vinil) spektrometre cihazı ve diğer sayaçlarında

- Yüksek alev sıcaklığı gereken yerlerde (3.3300°c) şamandıra, deniz

fenerleri, maden kuyuları, yol işaretleri gibi elektrik enerjisinde

- Yararlanılamayan alanların aydınlatılmasında

- Çeşitli böcek öldürücü ilaçlarda neopren kauçuğu yapımında

kullanılmaktadır.

KULLANIM ALANLARI

Çözünmüş gazdır. oldukça parlayıcı ve yanıcı gazdır. Hava ile parlama

sınırı = %2,2 ile 85. Havadan biraz daha hafiftir. %100 Saf asetilen

kokusuzdur. Ticari asetilenin sarımsak kokusuna benzer bir kokusu

vardır. Asetilen hava ile bile sıcak ışık saçan ve dumanlı bir alevle yanar.

Tutuşma sıcaklığı asetilenin hava içindeki yoğunlaşma yüzdesine göre

değişir. Mesela %30 asetilen ihtiva eden hava 305°C da tutuşturulabilir.

Basınç altındaki gaz asetilen, şiddetle parlayarak ayrışabilir.

TEHLİKE ÖZELLİKLERİ

- Solunduğunda tehlikelidir: çalışanın riskini en aza indirerek, kazazede

derhal temiz sahaya çıkarılmalıdır. eğer solunum zayıflığı varsa, derhal

suni teneffüs uygulanmalıdır.

- Ambülâns çağırılmalıdır.

- Kazazede sıcak ve rahat tutulmalıdır

- Cilt ile temas: Ttehlikesiz

- Deri yolu ile emilme: Tehlikesiz

- Göz teması: Tehlikesiz

- Yutma: Tehlikesiz

VÜCUDU ETKİLEME DURUMU

GAZ KAÇIRAN TÜP Eğer asetilen tüpü valf sapından kaçırıyorsa ve valf açıksa, valfı kapatılıp,

somunundan sıkılmalıdır. Eğer bu kaçağı durduramıyorsa, valfı kapalı

bırakıp tüpün hizmet dışı olduğuna dair uyarıcı yazı tüpün üzerine

yazılmalıdır. İmalatçı firmaya haber verilmelidir. Asetilen tüpleri, çeşitli

sıcaklıklarda eriyen emniyet tapaları ile donatılmıştır. Herhangi bir

durumda emniyet tapası açılmış ve gaz kaçırıyorsa, tüp açık alana

alınmalı, uyarıcı yazı asılmalı ve yavaşça valfı açılarak gaz açık alana

verilmelidir, tüp boşalınca valfı kapatılmalıdır

Asetilen tüpünün içerisinde, gözenekli, taneler halinde malzeme vardır.

Aseton, asetileni sıvı halde tutar.  Ancak asetonun  tüp içerisindeki oranı

bozulur ise asetilen bozulması, sürüklenmesi meydana gelir: Tanelerin bir

kısmı boşta kalarak tüp cidarına vurmaya başlar, bu da tüpün ısınmasına

sebep olur.  Bu yüzden asetilen tüpünün yatay tutulmaması gerekir.

Çünkü dikey durumda muhtemel tane çarpmaları, mekanik olarak en

güçlü olan üst dom da gerçekleşir ki en az tehlikeli olanıdır. Bu yüzden

ASETİLEN TÜPÜNÜN YATAY OLARAK BIRAKILMASI YASAKTIR

ASETİLEN TÜPÜNÜN DEPOLANMASI VE TAŞINMASI

Çalışanın etrafına emniyetli mesafeden su sıkılarak soğutulmaya

çalışılmalıdır.

Kalsiyum karpit depolarına yerlere yakın yerlerde su kullanılmamalıdır.

fakat?

Asetilen tüp yangınlarını tercihen köpük kullanarak söndürün bu aynı

zamanda soğutma sağlayacaktır.

Yangın durumunda karbondioksit ve kuru kimyevi tozlu söndürücüler

kullanılmalıdır. asetilen bulunan odaların önünde seyyar karbondioksit ve

kuru kimyevi tozlu söndürücüler bulundurulmalıdır. soğutulmadan ya da

soğutularak söndürülen asetilen tüp yangınlarında hiç fark etmez

Muhakkak ASETİLEN TÜPLERİNİ KOMPLE SUYA GÖMÜNÜZ. BU

DURUMDA SOGUTMA 12 SAAT OLMALIDIR.

YANGIN DURUMUNDA YAPILACAKLAR

Çevre bakanlığı güvenlik bilgi formlarının düzenlemesine ilişkin usul ve

esaslar tebliği temel alınarak gazlar için hazırlanan kimyasal madde

güvenlik, emniyet, depolama bilgi formu (MSDS) bulunmaktadır

Bu bilgiler içinde ; gazın ait olduğu kategoriye  (korozif, toksik, parlayıcı,

oksitleyici, inert veya radyoaktif) göre, her bir gazın özelliğine ve

kullanılan prosese bağlı olarak, ilave  tedbirler bulunmaktadır.

GÜVENLİK BİLGİ FORMU ( MSDS )

TS 1519’a göre imal edilmiş dikişli çelik tüpler ve TS 11169’a göre imal

edilmiş dikişsiz çelik tüplerin periyodik test, muayene ve bakımları TS

7450 standardında belirtilmiştir. TS 7450 standardına uygun olarak

muayene deney ve bakım işlemi, sadece sanayi ve ticaret bakanlığı

tarafından yeterlilik belgesi verilmiş dolum tesisleri bünyesindeki tüp test

istasyonları tarafından gerçekleştirilebilir. Tüplerin test periyotları

depoladığı gaz cinsine göre 5 veya 10 yıl olarak TS 7450.de

belirtilmektedir.

SINAİ GAZ TÜPLERİNİN KONTROLÜ

Tüplerin boyun kısmına derinliği 0,5 mm’yi geçmeyecek şekilde oyma yazı ile aşağıdaki bilgilerin yazılmış olması gerekir;  Tüp başının bir yanal yüzeyindeki işaretler :- Firmanın ticari ünvanı, kısa adı, adresi veya tescili markası,- TS 11169’un işareti ve numarası,- İmalat seri no,- Isıl işlemi,- Çeliğin akma sınırı ( n/mm2),- En küçük et kalınlığı ( mm ),- Ttüpün boş kütlesi ( valf ve kapak hariç ) ( kg ),- Muayene yapan firma veya kuruluşun tescili damgası,- Tüpün başının karşıt yanal yüzeyindeki işaretler- Tüp sahibi firma adı veya markası,- Tüp sahibi firmaya ait tüp numarası,- Deney basıncı ( db ) ( bar )- İşletme basıncı ( ib ) ( bar ),- Tüp boş ağırlığı ( kg ) ( valf ve kapak dahil ),- Gazın cinsi,- İlk muayene yapan firma veya kuruluşun tescilli markası,- Sonraki muayeneleri yıl/ay,- Muayene yapan firma veya kuruluşun tescilli damgası

TÜP GÖVDELERİNİ YAZI İLE İŞARETLEME

TÜPÜN GÖVDESİNİN İŞARETLANMESİ

GAZ DEDEKTÖRLERİ

Adresli Gaz Dedektörleri : Metan-Bütan-

Petrol buharı- Karbonmonoksit- Hidrojen-Propan-

Asetilen ve LPG gazlarını algılamaktadırlar.

Otomatik algılama sağlar. Aldığı değerleri bağlı

bulunduğu panele gönderir.

Metan- Propan-etenol-hidrojen-

Asetilen gibi yanıcı özelliğ yüksek gazları

ölçen portatif el cihazı. Ölçülen gaz değerini ve

cinsini ekranda dıgıtal olarak gösterir.

El Dedektörleri

GENEL EMNİYET TEDBİRLERİ :

- Kullanımdaki tüpler, açık havada (güneş ısısı veya diğer iklim şartlarından

korunmuş olarak) veya tercihan çok iyi havalandırılmış serin yerlerde muhafaza

edilmelidir.

- Çözücü madde (aseton kaçışını önlemek için, gaz 15°c da 0.5 bar basıncın

altında kullanılmamalıdır.

- Tüpler, yatay pozisyonda kullanılmamalı ve taşınmamalıdır.

- Asetilen tüplerinin depolandığı sahalara uyarıcı, sigara içmeyi ve açık alev

taşımayı yasaklayıcı levhalar asılmalıdır.

- Tüpler uygun şekilde, dik pozisyonda depolanmalıdır.

- Bir tüpten diğer bir tüpe asla dolum yapılmamalıdır.

- Elektrikli cihazlarla asetilen tüpü asla yan yana getirilmemelidir.

- Asetilen tüpleri yerde yuvarlanmamalıdır.

- Parça sıçrama ihtimali bulunan yerler de çalışılmamalı, gerekiyorsa sıçrama

ihtimali bulunan yere sütre konmalıdır

ASETİLEN GAZININ KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

- Asetilen gaz regülatör ayarı kesinlikle 15 PSI değerini geçmemelidir

- Ateşleme kısmı ve çek valfları her iki şaloma takımının ana hortum bağlantısı ve regülatör hortum bağlantısı yanında olmalıdır.

ASETİLEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

- Aşırı basınçtan dolayı veya mekanik şokdan dolayı saf asetilen patlama

derecesine ulaşır ve patlama reaksiyonunu oluşturur. Şayet asetilen

hortumu veya şalomanın içinde asetilen gazı patlaması oluşursa geri

teperek asetilen silindiri içine gelir ve şiddetli patlamaya neden olur. Bu

nedenle tüplerin çıkışında ve şalomo bağlantı öncesinde alev geri tepme

emniyet valfi kullanılmalıdır. Bu tür valflar sanayi tüplerinde ters yöndeki

gaz akışına müsaade etmez.

- Asetilen gazını ilk kullanmada şaloma takımını ateşlemenin haricinde

asla asetilen gazını şaloma takımından yanmadan dışarı vermeyin.

- Şaloma takımından yanmadan çıkan asetilen gazı şalomanın uç

kısmında statik elektrik meydana getirir. Şayet şalomanın bu uç kısmı

yerle temas ettirilirse statik kıvılcım meydana gelir ve bu çıkan kıvılcımda

asetilenin tutuşmasına sebep olur.

LPG ve DOGAL GAZ

LPG sıvı petrol gazı da dediğimiz bu gaz petrolün yan ürünüdür. Doğalgaz

ise krojenleşme ve ışıl ayrışması sonucu oluşan çoğunluğu metan olmak

üzere bir gaz karışımıdır. Bu gazları yaşam alanlarımız ve endüstriyel

kuruluşlarda sürekli kullanmaktayız. Gazların patlayıcı ve yanıcı

özelliğinden dolayı kullanımında belirli kuralların uygulanması gereklidir.

LPG ve doğalgaz yangınlara etken olduğu gibi, farklı bir sebepten çıkan

yangınlarda ise büyük risk oluşturmaktadır.

Gaz ve elektrik yaşamımızın olmazsa olmazları, gaz kaçağında ufak bir

kıvılcım elektrikli herhangi cihazın kullanılması bir felaket olabilir.

Elektrikli hiç bir cihazı kullanmadan ortam havalandırmalıdır.

Doğal gaz tesisatımızın standardını korumamız

önemli gaz kaçağı durumunda gaz akımını kesen gaz dedektörleri mutlaka

olmalı. LPG tüplerinin vasfını

yitirmesi,tahliye siboblarının çalışmaması,detantör, hortum ve

kelepçelerle ilgili sorunlar yangınlara sebebiyet vermektedir. Denetim ve

kullanıcı eğitimi en önemli önlemlerdir. Kurallara uymayan LPG

istasyonları ve LPG li araçlar ise yangın açısından en riskli gurubu

oluşturmaktadır

LPG VE DOĞALGAZ İLE İLGİLİ ÖNLEMLER

Hemen söndürülmesi gereken diğer birçok yangın çeşidinden farklı

olarak, gaz madde yangınlarının söndürülmesinde uygulanacak genel

kural önce gaz akışını kesmek, sonra söndürmektir. Bu nedenle, gaz

madde yangınını derhal söndürmeye kalkışmamalı, gaz akışı kesilene

kadar yanmasına izin verilmelidir. Söndürdükten sonra yanmamış gaz

akmaya devam ederse, çok büyük bir olasılıkla, havayla patlayıcı bir

karışım yaparak herhangi bir tutuşma kaynağına eriştiğinde patlamaya

neden olur. Bu patlama ise gazın yanmasından dolayı oluşabilecek

zarardan çok daha fazla bir zarar meydana getirebilir başta kuru kimyevi

tozlu söndürücüler olmak üzere CO2 ve Halokarbonlu söndürücüler

kullanılabilir. Evde alev almış tüp veya hortum ıslak bezle örterek

söndürülebilir. Söndükten sonra vana kapatılabilir.

LPG VE DOĞAL GAZ YANGINLARININ SÖNDÜRÜLMESİ

Oksijen kendisi yanmayan fakat yanmayı gerçekleştiren yakıcı, renksiz ,

kokusuz ve tatsız bir gazdır. Havada % 21 oranında oksijen bulunur .

Ortamdaki oksijen miktarının % 14-16 civarında olması yanma için

yeterlidir. Oksijen yoğunlukla sanayi ve endüstride kullanılmakla birlikte,

evlerde bile kullanılmaktadır. Hasta vatandaşlar evlerinde gerektiğinde

kullanmak üzere oksijen tüplerine ihtiyaç duymaktadırlar. Artık evlerimize

kadar ulaşan oksijenini sakıncalarını ve kullanımını bilmemizde fayda

vardır. Bir yangında oksijeni azaltmak söndürme usullerinden biridir

ortama oksijen kaçağı olursa söndürme mümkün olmaz.

OKSİJEN VE OKSİJENİN TANIMI

OKSİJEN KULLANIMINDA ALINACAK ÖNLEMLER

1- Oksijen kullanılan çevrede sigara içmeyin. ve oksijen araç gereçlerinin

bulunduğu yere (oksijen var - sigara içilmez, gibi ) uyarıcı levha asın.

2- Oksijen araç ve gereçlerinin çevresinde ateş kullanmayın.

3- Kremli ellerinizle oksijen tüpüne dokunmayınız.

4-Oksijen tüpü ile ilişkisi olan gereçlerde motor yağı, petrol ürünü veya

yağlı sabun kullanmayın. veya  motor yağı ile bulaşmış elinizle  bu 

gereçlere dokunmayınız.

5- Oksijen tüpünün dış kısmını  veya oksijen vermek için kullanılan araç

gereçleri  etiketlemek veya korumak üzere  yapışkan bant kullanmayın.

çünkü oksijen yapıştırıcı ile reaksiyona girerek, yangına neden olabilir.

6-Göstergeyi veya ayarlayıcıyı değiştirirken

demir içermeyen İngiliz anahtarı kulanın. Aksi

halde kıvılcım oluşabilir.

OKSİJEN YANGINLARININ SÖNDÜRÜLMESİ

 

1- Oksijen yangınlarının tek söndürücü maddesi sudur.suyun fonksiyonu

önemlidir. nedeni yüksek ısı etkisini düşürmesidir.

2-Yangın durumunda sıcaklık artışı ile birlikte basıncın artması tüpün

şiddetle yırtılmasına neden olabilir.

3-Oksijen yangınlarında, kaçak kaynağından kesilmeli yada

kesilemeyecek ise çevrenin güvenliği alınmalı ve oksijen tükenene kadar

müdahale edilmelidir.Kaza sonucu gaz yayılmasına karşı alınacak

tedbirler

Kişisel Tedbirler : Ürünün yayıldığı bölge derhal boşaltılmalıdır. oksijence

zenginleşmiş elbiseler tutuşma kaynaklarından uzak tutulmalıdır.

Çevrede Alınacak Tedbirler : Patlayıcı ve yanıcı malzemeler ortamdan

uzaklaştırılmalıdır.

EMNİYETLİ VE YANGINSIZ GÜNLER

DİLEĞİMİZLE