seta misir'da kim kimdir

7/31/2019 SETA Misir'Da Kim Kimdir

1/120


2/120

2

S E T A K M K M D R ?

Say: 2 | Ocak 2012

MISIRDA SYAS

AKTRLER, PARTLER, DNHAREKETLER VE MEDYA

setaKM KMDR?

2 0 1 2 Y a y n h a k l a r m a h f u z d u r

YAZARLAR

RAMAZAN YILDIRIM

TARIK ABDULCELL

S E T A | S Y A S E T , E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I V A K F IN e n e h a t u n C a d d e s N o : 6 6

G O P a n k a y a 0 6 7 0 0 A n k a r a T R K Y ET e l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | F a k s : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 9 0w w w . s e t a v . o r g | n o @ s e t a v . o r g

S E T A | W a s h n g t o n D . C . O f f c e1 0 2 5 C o n n e c t c u t A v e n u e , N . W . , S u t e 1 1 0 6W a s h n g t o n , D . C . , 2 0 0 3 6T e l : 2 0 2 2 2 3 9 8 8 5 | F a k s : 2 0 2 2 2 3 6 0 9 9w w w . s e t a d c . o r g | n o @ s e t a d c . o r g

KATKIDA BULUNANLAR

SELN M. BLMEUFUK ULUTAFURKAN TORLAK


6/120

6


SUNU

Kuzey Arika ve Ortadouda yaanan kkl siyasi ve toplumsal

deiimler, dnyann pek ok lkesinde olduu gibi Trkiyede de bu

blgelerin tarihi, kltrel, dini, siyasi ve ekonomik yaplarna ilgiyi belirgin ekilde artrd. Blgesel deiimlerin arka plannda yatan nedenleri

anlama, balca siyasi eilimleri ve akmlar kavrama, mevcut aktrler

arasndaki g dengelerini zmleme ve gelecee ilikin stratejik pro

jeksiyonlar gelitirme abalar doru ve gvenilir bilgilere ulalmasyla

mmkndr. Kuzey Arika ve Ortadoudaki gelimelere ilikin eitli

evrelerde yaplan aklama ve analizlerin yzeysellii, Trkiyede sz

konusu blgelerin siyasi, dini ve ekonomik yaplar ile d politikalar

ve uluslararas balantlarna ilikin yeterli ve derinlikli bilgi birikimininolmadn gstermitir.

Trkiyenin tarihi ve kltrel balantlar kadar, tad miras ve so

rumluluk ile iinde bulunduu siyasi coraya Kuzey Arika ve Ortado

u lkeleri ile yakn ilikiler kurmay zorunlu klmaktadr. Ancak blge

politikalarna ilikin isabetli kararlarn verilebilmesi d politika ve dip

lomasi deneyimi kadar, hatta ondan daha ok blgeye ilikin bilgiye

sahip olmay gerektirir. Ne yazk ki bugne kadar lkemizdeki niversiteler, aratrma kurumlar ve dnce kurulular karar vericilere k

tutacak yeterli dzeyde rnler ortaya koyamamtr. niversite ve

aratrma merkezlerinin says artmakla beraber stratejik bilgi retme

ve bu bilgi ile kamuoyunu, medyay, karar alclar, siyaset ve ekonomi

dnyasn aydnlatma hala balang aamasndadr.

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vak, Trkiyeyi yakndan

ilgilendiren gelimelerin daha iyi anlalabilmesi iin SETA Kim Kimdir

Serisini yaynlamaya balamtr. Bu seriden kan elinizdeki Msrda


7/120

7


Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve Medya raporu konuya ilgi

duyan her kesim iin nemli bir kaynak olma zellii tamaktadr. Bu

kapsaml rapor Msrn mevcut siyasi haritasn karmakta, etkin aktr

ler ve siyasi partilerin grlerini betimlemekte, lkedeki dini hareket

lerin geliim izgilerini analiz etmekte, medya kurulular, ordu, yargve sivil toplum kurulular ile bunlarn siyaset ve toplum zerindeki et

kilerini deerlendirmekte, ksacas modern Msr hakknda derli toplu

bilgiler sunmaktadr. Raporun nemli bir boluu dolduracana, onu

okuyanlarn Msrdaki gelimeleri daha iyi anlayacana ve bilgiye da

yal analizler yapacana inanyoruz. Rapor, genel okuyucuya olduu

kadar siyaset ve ekonomi dnyasnn karar alclarna da yararlanabi

lecekleri veriler sunmakta, medya mensuplarnn derinlikli ve tutarl

tartmalar yrtmesine zemin hazrlamaktadr. te yandan akademikalmalar yapmak isteyenlere ve dnce kuruluu alanlarna Msr

anlama klavuzu sunmaktadr.

Msrda Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve Medya raporu

nu hazrlayan Ramazan Yldrm, Tark Abdulcelil, Selin M. Blme, Uuk

Uluta ve Furkan Torlak bata olmak zere almann eitli aamala

rnda onlara yardmc olan SETA mensuplarna teekkr ederim.

Talip Kkcan

D Politika Direktr


8/120


9/120

GR


10/120

10


2010 ylnn son aylarnda Arap dnyasnda gecikmi bir ke patlamasnn sonucu

balayan deiim hareketi kadim dinlerin, kltrlerin ve medeniyetlerin beii olan bu

corayay yeniden gndemin st sralarna tamtr. Etki ve nuz bakmndan Arap

dnyasnn kysndaki bir lke olan Tunus, beklenmedik ekilde ke birikiminin nn

deki korku ve endie duvarlarn paralayarak dalga dalga byyen halk hareketlerininilham kayna ve dinamosu olmutur. Muhammed Buazizinin kendisini yakmas zeri

ne Tunusta balayan olaylarn ardndan Zeynelabidin Bin Alinin sessiz sedasz lkesini

terk etmesi Arap Bahar olarak isimlendirilen sreci balatmtr.

25 Ocak 2011 tarihinde Msra srayan isyan dalgas, 18 gn boyunca Tahrirde gerek

letirilen protestolar sonucunda 1952 ylndan beri lkeyi yneten asker kkenli 4. Cum

hurbakan Hsn Mbareki devirmi ve Mbarek grevini Yksek Askeri Konseye dev

retmek zorunda kalmtr. Askeri Konsey bakan Mareal Muhammed Hseyin Tantav,

Cumhurbakanlnn yetkilerini devraldktan sonra Tahrir Meydanna scak mesajlarvererek halkn sempatisini kazanmay baarmtr. Ksa bir sre ierisinde reeranduma

giden halk %77lik bir ounlukla anayasa deiiklik paketini onaylayarak, siyasi parti

ler nndeki engelleri kaldrmtr. Ancak bir sre sonra lke iinde yeniden sorunlar

ba gstermeye balamtr. Askeri Konseyin Hsn Mbarek ve rejiminin aktrlerini

yarglamada isteksiz ve yava davranmas, cumhurbakanl seimlerinin ne zaman ya

placa konusunda bir tarih belirlemeyerek derin bir sessizlie brnmesi, sam ere

babakanlndaki hkmetin gzle grlr bir baar salayamamas ve Askeri Kon

seyin vesayet rejimini srdrme niyetinde olmas gibi konular halk arasnda rahatszlk

yaratrken, Tahrirde yeni protestolar zinciri balamtr.

Sa, sol, liberal ve slamc tm evrelerin hzl bir ekilde partileerek seimlere hazr

land, seimler iin ittiaklar kurduu, seim takviminin kesinlemesinden sonra da

adaylk bavurularnda bulunduu ve tm bu siyasi evrelerin sahaya inerek seim pro

pagandalarna balad bir dnemde, Geici Hkmetin Babakan Yardmcs Ali Silmi

nclnde hazrlanan Anayasal lkeler Bildirgesi1 askerin, idareyi sivil bir iktidara dev

retme niyetinde olmad ve Msr halkn oyalad konusundaki kanaatleri glendir

mitir. Askeri Konseye birok imtiyaz tanyarak ona lkedeki tek mutlak belirleyici bir

konum veren bu belge, yeni yaplacak bir anayasann zerinde kabul edilerek deiti

1. http://www.masrawy.com/news/egypt/poltcs/2011/november/2/4559080.aspx


11/120

11


rilmesi dahi tekli edilemeyen balayc baz hkmler de iermektedir. Toplumsal destekten yoksun olan baz siyasi partiler ile evreler bu belgeye imza atarak muhtemel bir

slamc iktidarn nne gemeyi hedeemitir.

Tm bu olumsuz gelimelere ramen 28 Kasm 2011 tarihinde Msrda aamal seim

sreci balamtr. Msr seim sistemine gre Msr seim blgesine ayrlm durum

dadr. Her seim blgesinde iki hata arayla parlamento, ardndan yine iki hata arayla

senato seimleri yaplacaktr. Seimlerin ilk etabnda halkn %60 sandk bana gitmi

tir.2 Bu seim srecinin 2012 ylnn Mart aynda tamamlanmas hedeenmektedir.

Msrda meydana gelen bu hzl deiim Trkiyedeki kamuoyu tarandan da yakndan

takip edilmektedir. Bu durum, yeni dnemdeki Msrn daha yakndan tannmas istei

doururken yaplacak olan yorum ve deerlendirmelerin salkl olabilmesi iin doru

bilgiye duyulan ihtiya da artmtr. Sz konusu ihtiyac karlamak zere hazrlanan,

Msrda Siyasi Aktrler, Partiler, Dini Hareketler ve Medya balkl bu almada, M

srdaki siyasi partiler, siyasal aktrler, dini kurumlar, dini cemaatler, medya organla

r hakknda bilgilere yer verilmitir. Kendi alannda bir ilk olan bu alma, bata Msr

olmak zere Arap dnyas zerine yaplacak aratrma ve yorumlarda ihtiya duyulan

temel bilginin salanmasnda bir rehber nitelii tamaktadr.

2. http://www.mddleeastonlne.com/?d=121703


12/120


13/120

BRNC BLM

SYAS AKTRLER


14/120

14


A. PART LDERLER

SEYYD EL BEDEV EHATAEl Vefd Partisi Bakan

Seyyid El Bedevi, Bat Vilayetindeki Tanta kentinde

1950 senesinde dnyaya gelmitir. skenderiye ni

versitesi Eczaclk Fakltesi Blmnden 1973 yln

da mezun olmu, bilimsel uzmanlk alan gerei st

dzey grevlerde bulunmutur. la retim Firmas

SIGMA irketinin Ynetim Kurulu Bakanl ve Sa

nayi Odalar Birliinde la Sanayi Blm Bakan

l yapmtr. Birok Msrl i adam gibi medya alannda yatrm yapm, Msr El Hayat

televizyonunu kurmu ve bakanln yapmtr. Siyasi hayatna 1983 ylnda El VedPartisine katlarak balamtr. 2000 ylnda partinin genel sekreteri seilmi ve bu gre

vini 2005 ylna kadar yrtmtr. 28 Mays 2010 tarihinde, o dnem parti bakan olan

rakibi Mahmud Abazaya kar byk bir baar elde ederek El Ved Partisinin bakan

seilmitir. ehata, karmak ilikileri ynetmedeki baars ve ayn anda pek ok alterna

tii deerlendirerek hareket etmesiyle bilinmektedir. imdiye kadar kendisine kar pek

ok sulama yneltilmitir. Aka muhali bir partiye bakanlk etmesine ramen, gizli

ekilde eski Msr rejiminin adam olduu ynnde iddialar vardr. Bu noktada onu ele

tirenler, kendisinin bakanl dneminde El Dstur Gazetesinden Mbarek rejiminin

iddetli muhalierinden brahim sann grevinin sona erdirilmesini rnek gstermektedirler. Liberal ve Msr milliyetisi olarak bilinen ehata, Msrdaki en tannm siyasi

ahsiyetlerdendir. El Ved Partisinin bakan olmas ve Msrn en byk televizyon ala

rndan birine sahip olmas nedeniyle byk bir siyasi ve medyatik arl vardr. Bunun

la birlikte halk nezdinde sahip olduu destek konusunda, bu destek ancak kamuoyu

yoklamas, parlamento veya bakanlk seimleri gibi tarasz yntemlerle llebilece

inden ve uzun sre Msrda bu tr aratrmalarn yaplmamas yahut gerekleri yanst

mamas nedeniyle, kesin bir ey sylemek mmkn deildir. Yine de Msr siyasetinde

ve medyasndaki arlnn sahip olduu kiisel kamuoyu desteinden azla olduunu

sylemek mmkndr.3

3. Val Kandl, 23 Hazran 2011 tarhl Eluruk gazetes. http://www.shorouknews.com/columns/view.aspx?cdate=23072011&id=6c5a963e7b43b19b21d2664a6c3ab


15/120

15


MAD ABDULGAFFUR

mad Abdulgaur 1960 ylnda skenderiyede

dodu. skenderiye niversitesi Tp Fakltesindenmezun oldu. 1977 ylnda selei harekete katlpakti olarak bu akmn almalarnda bulundu vehareket iinde nemli bir kiilik haline geldi. skenderiyede gl dini bir akm olan seleiler, HsnMbarekin devrilmesinden sonra Msrda balayan hzl partileme srecinde bir partikurmaya karar vermiler ve kurduklar Nur Partisinin genel bakanlna mad Abdulgauru getirmilerdir. Nur Partisi, dier selei guruplarn da desteini kazanarak 28Kasm 2011 ylnda balayan seimlerde %20 civarnda oy almtr. Bu oy oran Nur Pati

si Genel Bakan mad Abdulgauru Msrn en nemli siyasi aktrlerinden biri halinegetirmitir. Abdulgaur medyada azla grnmemeye zen gstermi ve snrl saydarportaj vermitir. 31 Aralk 2011 tarihinde partinin dzenlemi olduu kongrede yapt konumasnda; Nur Partisinin Msrn slam kimliini korumak, slam eriatn hayatageirmek, Allahn kitabyla hkmetmek iin kurulduunu, istisna mahkemeler dneminin sona erdiini, her bireyin kendi hakkn alacan, hi kimsenin salk, eitim veonurlu bir yaam hakkndan mahrum braklmayacan dile getirmitir.4Turizm, bankaclk, kadn, d politika, Kptiler vb. konularda selei hareketin genel grleri hakknda srekli savunmac aklamalar yapmak zorunda kalan Abdulgaur,partisinin bu konudaki bak asn net bir ekilde ortaya koymada zorlanmaktadr. Bukonulardaki sorulara verdii cevaplarla bir taratan selei hareketi kstrmemeye alrken dier taratan da kamuoyunu tatmin etmekte baarl olamamaktadr. Kiiselacebook sayasnda bu konular hakknda yapt baz aklamalar selei hareket mensuplar tarandan ikna edici bulunmamaktadr.5 Mesela El Cezire televizyonunda ilk kezkatld bir canl yayn programnda ABD ile ilikiler ve Camp David anlamas hakkndanet iadeler kullanmaktan kanmtr. Nur Partisi olarak bu konular hakknda karar verirken Msrn milli menaatlerini koruyacaklarn ve Msr Arap dnyasnn lideri yapma

hususunda gayret gstereceklerini dile getirmitir.6

4. http://www.alnourparty.org/nodes/view/type:partyactivities/slug:TheidentityoIslamicEgypt

5. http://arar.acebook.com/dr.emad.oicial

6. http://www.youtube.com/watch?v=aLxlIn2woz8


16/120

16


MUHAMMED RIFAT EL SAD

Ulusal lerlemeci Birletirici Topluluk

Partisi

11 Ekim 1932de Msr Deltasnn ortasndaki El

Dukhaliyye vilayetinde domutur. Almanyada

Sosyalist Hareketin tarihi konusunda doktora eitimini tamamlamtr. Msr ura Mec

lisine vekil olarak atanmtr. Msrdaki sosyalist hareket ierisinde 1970li yllara kadar

akti olarak bulunmutur. Hem Abdunnasr dneminde hem de Enver Sedat dnemin

de sosyalist hareket yesi kimliiyle yapm olduu muhaleetten dolay pek ok kez

tutuklanmtr. Buna karn, Rat El Said, Msrdaki muhalier ierisinde devrik Mbarek

rejimi ve gvenlik gleriyle gl ilikilere sahip olmakla sulanan sayl kiilerden bi

risidir. Msrn muhali saylan bir partinin bakan olmas bu durumu deitirmemitir.

Eski devlet bakan Hsn Mbarek kendi politikalarna muhaleet eden bir partinin

bakan olmasna ramen her seim dneminde onun Msr ura Meclisine tayinini ka

bul etmitir. Bundan dolay da eski Msr rejiminin siyasi arenay kendi karna kullan

mak iin oluturduu dekor amal muhaleetin bir paras olmakla sulanmtr. Msr

milliyetisi ve solcu kimliiyle ne kan Rat elSaidin kamuoyundaki imajnn genel

olarak olumsuz olduunu sylemek mmkndr.


17/120

17


MECD AHMED HSEYN

i Partisi Bakan

Mecdi Hseyin 23 Haziran 1951de domutur.

Babas Ahmed Hseyin Gen Msr Partisinin ku

rucusu, amcas Adil Hseyin ise Msr Partisi Eski

Genel Sekreteri ve nl bir slami dnrdr. ktisadi ve dari Bilimler Fakltesinden

1971 ylnda mezun olmutur. slamda Siyasi Deiim Fkh, Surlar Arkasnn Gnl, Asrn Tautu Ame-

rika, Sivil taatsizlie slami Bak gibi birok eser kaleme alarak entelektel kiiliiyle n plana

kmtr. 19781990 yllar arasnda parlamento yelii yapmtr. 1999da Gazeteciler

Sendikas Ynetim Kurulu yesi ve zgrlk Komisyonu raportr olmutur. Halen Msr Halk Dergisi Genel Yayn Ynetmenidir. Hsn Mbarek rejimini en sert ve cesurca

eletirenlerden biridir. Eski rejime muhaleeti ve eletirilerinin sertlii ile Filistin halkyla

dayanmasndan tr pek ok kez tutuklanmtr. slamc bir kimlie sahip olan Mecdi

Ahmed Hseyinin grleri aydn kesim tarandan ilgiyle takip edilmektedir. Grle

rinden taviz vermeyen bir kiilie sahip olmas nedeniyle de slami eilimli evrelerde

etkili bir konuma sahiptir. Daha nce yaplan parlamento seimlerinde kazand baa

rs seimlerin ea olmamasna karn Msr kamuoyunda bir arl olduu kanaatini

uyandrmaktadr.7

7. http://www.el3amal.com/news/index.php


18/120

18


HAMDN SUBAH

Onur Partisi Bakan

Hamdin Subahi, Msrn Kere eyh vilayetinin

Baltim kentinde 5 Haziran 1954 senesinde dn

yaya gelmitir. 1977de Kahire niversitesi letiim

Fakltesinden mezun olmutur. Arap Dnyasnda Basn konusunda hazrlad teziyle

yksek lisansn tamamlamtr. Kahire niversitesinde Nasrc dnce orumunu kur

mutur. 19751976da letiim Fakltesi renciler Birlii Bakanlna seilmitir. Daha

sonra da Kahire niversitesi renciler Birlii Bakan olmutur. 19751977de ise Msr

renciler Birlii Bakan Yardmclna seilmitir. ki dnem Msr parlamentosundamilletvekillii yapm; Nasrc Arap Partisinin kuruluuna katkda bulunmutur. Eski

Msr rejimine kar sert tutumlaryla bilinen olduka radikal muhalierdendir. Nasrc

milliyeti bir kimlie sahip olan Hamdin Subahi, zellikle seim blgesi olan Baltimde

gl bir kamuoyu desteine sahiptir. Ayrca arkl kesimler de onun pek ok tutumunu

desteklemektedir. Siyasi ve medyatik etkinliinin gl olduunu ve genel olarak halk

nezdinde kabul grdn sylemek mmkndr.8

8. http://www.moheet.com/2011/09/20/%d8%ad%d9%85%d8%a%d9%8a%d9%86%d8%b5%d8%a8%d8%a7%d8%ad%d9%8a/


19/120

19


MUHAMMED MRS

Hrriyet ve Adalet Partisi Bakan

1951de el arkyye vilayetinde domutur. 1972de

Kahire niversitesi Mhendislik Fakltesinden me

zun olmutur. Yine Kahire niversitesinden yksek

lisansn, South Caliornia niversitesinde ise doktorasn tamamlamtr. Akademik ka

riyerini srdrerek Caliornia niversitesinde doent olmutur. El Zekazik niversitesi

Mhendislik Fakltesinde Malzeme Mhendislii Blm Bakanl yapmtr. Devrim

sonras kurulan zgrlk ve Adalet Partisi Bakanln yrten Muhammed Mrs, Ms

lman Kardeler Cemaati rad Brosu yesi ve cemaatin siyasi liderlerinden birisidir.2000 ylnda Mslman Kardelerin desteiyle parlamento yesi seilmi ve Mslman

Kardelerin meclis grubunun szcln yapmtr. Parlamentonun en alkan ye

lerinden biri olmu ve 20002005 yllar arasnda en iyi parlamenter seilmitir. 30 Nisan

2011de Mslman Kardeler ura Meclisi, onu cemaatin kurduu Hrriyet ve Adalet

Partisi Bakan semitir. Mrsi, Msr genelinde nemli bir siyasi ve medyatik arla

sahiptir. Zira Msrn en gl partisinin bakan konumundadr. Kendi vilayeti olan el

arkyyede gl bir halk destei vardr. Siyasi arlnn ve kamuoyu desteinin hem

kiisel aaliyetlerinden hem de Mslman Kardelerin destekledii bir partinin bakanolmasndan kaynaklandn sylemek mmkndr.


20/120

20


NECB ENES SAVRS

zgr Msrllar Partisi Kurucusu

17 Haziran 1955te Suhac vilayetinde domutur.

Makine Mhendislii alannda lisans eitimi gr

m, svire Kraliyet Teknoloji Enstitsnde yksek

lisans yapmtr. Msr devrimi ncesi siyasi bir mevkide bulunmamtr. Ancak sahip

olduu byk maddi ve medyatik g sayesinde perde arkasndan siyasi kulvarlarda

aaliyet gstermitir. ok pragmatik bir kiilie sahip olan Savirs, arkl lkelerde sahip

olduu inans ve medya irketleriyle bilinmektedir. Kendisi iin Msrn laikletirilmesi

iin alt ve her trl dindarlama grntsne kar sava at iddialar gndemegetirilmitir. sraille aka gl ekonomik ilikilere sahiptir. Kendisinin ve sahip olduu

cep teleonu irketinin, srail karlar iin istihbarat aaliyetleri yrtt gerekesi ile

soruturma geirmitir. Ancak Savirs tm bu sulamalar reddetmitir. Bilinen ilk siyasi

aaliyeti, laik arka plana sahip zgr Msrllar Partisinin kurulmas olmutur. Kimileri

bunu kapatlan eski iktidar partisini yeni bir yzle pazarlama abas olarak grmektedir.

Laik ve liberal bir kimlie sahip olan Necib Savirsin sahip olduu cep teleonu irmas,

slami ritellerle alay ettii gerekesiyle byk boykot kampanyalaryla kar karya kal

mtr. Irak igali srasnda Irakta ekonomik yatrmlara girimi ve Msr halknn genelinin tepkisini zerine ekmitir. Bu nedenle Msr halknn geneli nezrindeki imaj ok iyi

deildir, ancak Msrl Kptilerin ounluu tarandan destek grmektedir.9

9. http://www.acebook.com/topc.php?ud=203067832862&topc=12438


21/120

21


EBUL ALA MAZ

Yeni Vasat Partisi Bakan

Msrn gneyindeki el Minye kentinde 3 Nisan

1958de dnyaya gelmitir. El Minye niversitesi

Mhendislik Fakltesinden 1984te mezun olmu

tur. Ayrca 2008de Kahire niversitesinde hukuk dalnda lisans eitimini tamamlamtr.

Mslman Kardeler Cemaati eski liderlerindendir. Ancak daha sonra el Vasat Partisini

kurmak amacyla cemaatten ayrlmtr. Mslman Kardeler Cemaati, kurulacak olan

yeni partinin mracaatnn Msr Siyasi Partiler Kurulu tarandan kabul edilmeyeceini

ileri srerek bu siyasi giriime kar kmtr. Nitekim partinin kurulu bavurusu da reddedilmitir. 1995ten beri Uluslararas Aratrmalar Merkezi Mdrdr. Ayn zamanda

Msr Kltr ve Diyalog Cemiyeti Ynetim Kurulundadr. Ayrca MslmanHristiyan

Diyalogu Arap Grubu ve ArapAvrupa ve Amerika Diyalog Grubu yeliini srdrmek

tedir.


22/120

22


EYMEN ABDULAZZ NUR

Yeni Yarn Partisi Bakan

5 Aralk 1964te el Dukhaliyyede domutur. Hu

kuk alannda lisans eitimi grm ve ayn alanda

doktora yapmtr. El Ved partisi eski yesidir. Yeni

Yarn Ghad Partisinin kurucusudur. Msr parlamentosunda deiik dnemlerde mil

letvekillii yapmtr. Hsn Mbarek rejiminin radikal muhalierindendir. Yeni Yarn

Partisinin kuruluundaki veklet ilemlerinde hile yapt gerekesiyle tutuklanmtr.

Kendisi bu sulamalar reddetmi ve bunlarn siyasi sulamalar olduunu savunmutur.

Daha nce tutuklanp hkm giydii iin hukuki yeterlilii olmamasna ramen cumhurbakanlna adayln aklamtr. Buna ramen memnu haklar iade edilmemitir.

Liberal kimliiyle bilinen Eymen Nur Msrda Krallk dneminin bitmesinden bu yana

dzenlenen ve arkl adaylara rsat tannan ilk cumhurbakanl seimlerinde, 2005te

Hsn Mbareke rakip olmutur. Mbarek lehine hile yapld bilinen bu seimlerde

bir milyondan azla oy almay baarmtr. Medyada ve siyasette byk bir etkinlii var

dr. Bununla birlikte cumhurbakanl seimlerinde ald oylarn bizzat onun kendi oy

lar m olduu yoksa Hsn Mbareke tepki oylar m olduunu tespit etmek mmkn

deildir.


23/120

23


B. CUMHURBAKANLII MUHTEMELADAYLARI

MUHAMMED EL BARADEY

17 Haziran 1942de Msrn el Cize vilayetinin el

Deki mahallesinde domutur. Babas Mustaa el

Baradey Msr Barosunda grev almtr. Kahire

niversitesi Hukuk Fakltesinden 1962de mezun

olmu, New York niversitesinde Uluslararas Hu

kuk alannda doktora yapmtr. Msr BM nezdinde New York ve Cenevrede temsil et

mitir. Eski Msr Dileri Bakan smail Fehminin 1974te yardmcln yapmtr. Ulus

lararas Atom Enerjisi Kurumu Bakanlna 1997de seilmi ve iki dnem bu kurumun

bakanln yrtmtr. 2005te Nobel Bar dlne layk grlmtr. Daha sonra

Msra dnerek siyasal aaliyetlere balam ve Deiim iin Ulusal Cemiyeti kurmutur.

Sakin, dengeli ve karizmatik bir kii olarak deerlendirilmektedir. Hayatnn ounu Ba

tda geirdii, dolaysyla Msr gerekliinden uzak kaldna dair eletirilerle kar kar

ya kalmaktadr. Muhalieri cumhurbakanl adaylnn arkasnda byk devletlerindestei olduunu ileri srmektedirler.

Ayrca baz evreler Baradeyi, birok gelimekte olan lkeyi nkleer silah elde etme

ryasndan mahrum brakt ve bunu kresel glerin karlar dorultusunda yapt

gerekesi ile iddetle eletirmekte, zellikle Irakta yrtlen nkleer almalarn kesil

mesine neden olmakla sulamaktadrlar. Ayrca Baradey, Msrn toplumsal deerleriyle

ve slami kimliiyle uyumad ileri srlen Batl liberal dnceye sahip olmakla ele

tirilmektedir.

Baradey, Msr Cumhurbakanl makamna aday olduktan sonra, Batdan nemli l

de destek gren liberal ve laik eilimlerinin, dindar Msr halk tarandan kabul gr

mediini grmtr. Bunun iin de siyasi sylemini deitirip, dindarlara yakn davran


24/120

24


maya ve Msr semeninin kabuln kazanmaya almtr. Grece liberal ikirlere sahipolan Baradey, bu sulamalar karsnda bir cumhurbakan olarak Msrda var olan her

trl siyasi oluumla alabileceini gstermek adna u aklamay yapmtr: Top

lumsal bar olmaldr. Mslman Kardeler de siyasal srecin bir paras olmaldr. Msr

toplumu, her ekliyle, etnik ve mezhebi gruplaryla, Kptisiyle, Mslmanyla, Mslman

Kardeleriyle, laikleriyle temsil edilmelidir. Hepimiz bu vatann bir parasyz. Hepimiz

toplumsal ittiaklar ierisinde olmalyz. Ortak bir vizyon zerinde anlamal ve gelecee

birlikte yrmeliyiz.10

Liberal, laik, Msr milliyetisi bir kimlie sahip olan El Baradey, hem Msrda hem deuluslararas camiada eski grevleri ve Nobel Bar dl alm olmas dolaysyla nemli

bir destee ve zellikle genleri evresine eken bir karizmaya sahiptir.

ABDULMUNM EBUL FUTUH

15 Eyll 1951de Kahirede domutur. 1976da Ka

hire niversitesi Tp Fakltesinden mezun olmu,

yine Kahire niversitesinde hukuk alannda lisans

eitimi yapmtr. Hilvan niversitesi letme Fakltesinden Hastane Ynetimi alannda yksek lisans

derecesi almtr. 1973te Kasrul Ayni Tp Fakltesi Birlii Bakan seilmitir. Daha sonra

1975te Kahire niversitesi renciler Birlii Bakan ve Msr niversiteleri renciler

Birlii Basn Komisyonu Sekreteri olmutur. Ayrca Mslman Tabipler rgtleri Birlii

Genel Sekterlii yapmtr. 20 seneden daha uzun bir sre Mslman Kardeler Cema

ati rad Brosu yelii yapmtr. Msr Devriminden ksa bir sre nce gerekletirilen

rad Brosu seimlerinde brodan ayrlmtr. Devrim sonras, bu dnemde cumhur

bakanlna aday gstermeyeceini duyuran Mslman Kardelerin kararna ramen

10. http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D9%8A ; El Baradeye Halk Destei Facebook Sayas: http://www.acebook.com/group.php?gid=123551066565


25/120

25


cumhurbakanlna adayln ilan etmesi sonrasnda cemaatten istiaya zorlanmtr.u anda Arap Tabipler Birlii Genel Sekreterlii grevini yrtmektedir. Msr siyasi are

nasndaki tm taraara yakn durmaya zen gsteren EbulFutuh siyasi zeksyla bilin

mektedir.

Medya tarandan Msrdaki slami hareket, zellikle de ayrld Mslman Kardeler

ierisindeki yeniliki kanat yanls olarak nitelendirilmektedir. slamc ve bamsz kimli

iyle tannan EbulFutuh Msrn arkl baz elit kesimlerin yan sra Msrn gen kesim

leri nezdinde de kabul grmektedir. Cumhurbakanl seimini kazanmas durumun

da Msrn hem Trkiye hem ran hem de Krez lkeleriyle dengeli ilikiler kuracanaklam ve bu lkelerin tamamnn Ortadou blgesinin istikrar iin temel unsurlar

olduunu dile getirmitir.

Ebul Futuh, hlihazrda uzmanlardan oluan bir ekibin kendisi iin seim program ha

zrlamakta olduunu duyurmu, programn drt temel eksene odaklanacan syle

mitir. Birincisi, Msrda zgrlklerin glendirilmesidir. Bu, vatandalarn sendikalar

ve sivil toplum rgtleri kurma ve grlerini arkl aralarla iade etme haklarn kapsa

maktadr. kincisi, Msr toplumunda adalet tasnn ykseltilmesidir. Bu ise bamsz bir

yargnn kurulmas ve yarglarn onur ve bamszlklarn koruyabilecekleri bamszyarg kadrolarnn olumasyla mmkndr. ncs, eitim ve bilimsel aratrmaya

nem verilerek, desteklenmesidir. Drdncs ise Msrdaki yatrm olanaklarnn zel

olarak Arap lkelerine, genel olarak da tm yatrmclara almasdr.11 Muhalieri, onun

toplumda baz akmlar iin Kptiler, solcular, laikler ve liberaller kayg nedeni olan Ms

lman Kardelerdeki gemii nedeniyle Ebul Futuhun Cumhurbakanlnn toplumda

kutuplatrc bir rol oynayacan ileri srmektedirler.

11. Abdulmunm Ebul Futuhun resm web stes: http://www.abolotoh.net/20110408011450.html


26/120

26


MUHAMMED SELM EL AVVA

22 Aralk 1942de dnyaya gelmitir. 1972de Londra niversitesinde Karlatrmal Hukuk alannda

doktorasn tamamlamtr. Uluslararas hukuk ve

slam hukuku alanlarnda slam dnyasndaki eit

li niversitelerde retim yesi olarak grev yap

mtr. Uluslararas Mslman limler Birlii eski Genel Sekreteridir. Msr Kltr ve Diya

log Cemiyeti Ynetim Kurulu Bakanl yapmtr. MslmanHristiyan Diyalogu Arap

Grubu, Arap Dili Topluluu yesidir. Msr Ba yarg Vekillii grevinde bulunmutur.

Krez lkeleri Arap Eitim Brosunun 1979 1980 yllar arasnda danmanln yapmtr. Dr. Muhammed Selim elAvva, cumhurbakanl seimlerinde rekabetin itibar

deil proje eksenli olmas gerektiini dile getirmektedir.

Cumhurbakanlna aday olduunu aklad basn toplantsnda tm Msrllar siyasi

aaliyetlere katlmaya armtr.12 slam dncesi konusunda ileri grll ve de

rinlikli analizleriyle bilinmektedir. Farkl toplumsal kesimler nezdinde kamuoyu destei

ne sahip olduu dnlmektedir.

12. Selm el Avvann resm web stes: http://www.el awa.com/new2/man.php?pg=ste_pages&act=bography


27/120

27


AMR MUSA

3 Eyll 1936da Kahirede dnyaya gelmitir.1957de Kahire niversitesinden hukuk alann

da mezun olmutur. Deneyimli bir politikacdr.

1990da Msrn BM Daimi Temsilcisi, 19912001

aras Msr Dileri Bakan, 20012011 aras Arap

Birlii Genel Sekreteri olarak grev yapmtr. Dileri Bakan olarak Msr halk nezdinde

destek ve kabul grmtr. Ancak Arap Birlii Genel Sekreterlii dnemindeki duruu

eletirilmi ve mevcut Arap rejimlerini destekleyen pozisyonu hem Msr halk ve hem

de Arap halklaryla arasndaki mesaenin artmasna yol amtr. zellikle Filistin davasna sahip kmamakla sulanmtr. Msr halk tarandan eski Msr rejiminin temel direk

lerinden biri olarak grlmektedir. Laik ve ulusalc kimliiyle ne kan Amr Musa, Msr

elitleri ve zellikle de laik kesim iinde etkili bir konuma ve medya desteine sahiptir.

Ancak eski rejimle olan balants nedeniyle halk zerinde etkinlii zaytr.

Amr Musa, adayln akladktan sonra gemi dnemin siyasi hatalarn gz nne

alarak toplumsal sorunlar zmek iin alacan sylemitir. Mslman Kardeleri

kmsenmeyecek bir g olarak nitelendirerek, cemaatin artk yasal olduunu ve ka

muoyu oluturmada etkili olduunu belirtmitir. Amr Musa, d politikann deitirilmesi, Msr vatandalarnn ieride ve dardaki imajnn iyiletirilmesi ve Msrn eksen

rolnn geri kazanlmas zerinde durmaktadr. Musa, Msrda bundan sonra seilecek

liderin sresi ka yl olursa olsun sadece bir kez bakanlk yapmas gerektiini ve bu s

rete bakann reorm ve deiim srecine liderlik etmesi, lkeyi istikrara kavuturmas

gerektiini savunmaktadr.13

Amr Musann muhalieri, onu eski rejimin adamlarndan bir olarak grmekte, uzun yl

lar Hsn Mbareke dileri bakanl yaptn, yerel ve uluslararas meselelerin z

13. http://ar.wkpeda.org/wk/%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%89;http://www.moheet.com/2011/09/20/%d8%b9%d9%85%d8%b1%d9%88%d9%85%d9%88%d8%b3%d9%89/


28/120

28


mnde baarl olamadn sylemektedirler. Msrn rolnn onun dneminde iyiceazaldn savunan muhalieri, Arap Birlii Genel Sekreterlii dneminde de birliin en

dank ve pasi dnemini yaadn, karikatr bir oluum haline geldiini ve ciddi bir

etkinlik gstermediini dile getirmektedirler. Buna rnek olarak da, onun dneminde

Sudann blnmesine, Lbnan paralanmasna, Libya i savann kmasna, Yemenin

silahl i atmalarn eiine gelmesine ve srailin Gazzede katliam yapmasna karn

Amr Musann aklamada bulunmaktan baka bir ey yapamamasn gstermektedirler.

Bu nedenle muhalier tarandan Amr Musaya etkisiz bir sesten baka bir ey olmad

vurgusu ile elHancuri Boboaz lakab taklmtr. Ayrca Musann dnek olduu,balarda Mbarekin tekrar bakanla aday olmasn destekleyen ve oyunu ahsen M

bareke vereceini belirten aklamalarna karn devrimin baarsnn kesinlemesi ze

rine devrimi destekledii muhalierince dile getirilmektedir.


29/120

29


HAZIM SALAH EBU SMAL

1961de Kahirede domutur. El Ezher ulemasndan ve Mslman Kardelerin nde gelen isim

lerinden eyh Salah Ebu smailin oludur. Kahire

niversitesi Hukuk Fakltesi mezunudur. Ebu s

mail, u ana kadar adayln ilan etmi en gen

cumhurbakan adaydr. Kendine zg karizmas ile bilinen slamc bir entelektel ve

kanaat nderidir. Hukuku kimliiyle ve slam dncesi, siyaset ve dier gncel dini

sorunlarla ilgili olarak halkn dikkatini eken ikirleriyle tannmaktadr. Mslman Kar

deler Tekilatnn Msrdaki eski tannm simalarndandr. Mslman Kardeler onu ikikez Msr parlamento seimlerinde aday gstermi ve her seerinde de adayl Hsn

Mbarek rejimi tarandan hileli bir ekilde veto edilmitir. Bamsz olarak eitli siyasi

aaliyetlere katlmtr. Msr Avukatlar Sendikasnda raportrlk grevinde bulunmu

tur. 2005te sendika meclisi yesi seilmitir. nsanlarla diyalog kurma ve onlar etkileme

konusunda yeteneklidir. Hem slami akmlar hem de halkn dier baz kesimleri taran

dan sevilmektedir.


30/120

30


C. TOPLUMSAL KANAAT NDERLER

MUHAMMED BED

ABDULMECD SAM

Mslman Kardeler Cemaati Genel

Mridi

7 Austos 1943te Msr Deltasndaki Byk Mahalle kentinde domutur. Lisans dip

lomasn 1965 senesinde Kahire niversitesi Veterinerlik Fakltesinden almtr. Beni

Suvey niversitesi Veterinerlik Fakltesinde retim yesidir. Msr Enormasyon Ge

nel Kurulunun 1999da yaynlad Arap Bilim Ansiklopedisine gre yz byk Arap bi

lim adamndan birisidir. ki dnem boyunca Veteriner Hekimler Genel Sendikas Genel

Sekreterlii yapmtr. Yine bir dnemliine Salk Sendikalar Birlii Sand Sekreteri

olmutur. Mslman Kardeler rad Brosu eski yesidir. Daha sonra 16 Ocak 2010 y

lnda Mslman Kardeler Genel Mridi olarak seilmitir. Bedi, kurduu diyaloglar

da diplomatik diliyle ne kmaktadr. Ilml sylemleriyle evresindekileri kuatabilmegcne sahiptir. Mslman Kardelerin bakan konumunda olmas ona hem medya

hem de siyaset alannda dnya apnda byk bir bilinirlik ve etkinlik kazandrmaktadr.

Mslman Kardelerin hem devrim ncesi hem de devrim sonras byk bir halk deste

ine sahip olmas nedeniyle pek ok analist, cumhurbakan adaylarnn ancak Msl

man Kardeler ile uzlaarak baarl olabileceini ngrmektedir.


31/120

31


TARIK EL BR

Anayasa Deiiklii Komisyonu Bakan

1933 ylnda Kahirede domutur. Babas Msr

Temyiz Mahkemesi bakandr. Byk dedesi Ezher

eyhlii grevinde bulunmutur. 1953te Kahire

niversitesi Hukuk Fakltesinden mezun olmutur. Msr Devlet Konseyi Bakan eski

Bayardmcl ile Fetva ve Yasama Umumi Cemiyeti Bakanl grevlerinde bulun

mutur. Msrda Siyasi Hareket, Demokrasi ve Nasrclk, slam ve Arap Milliyetilii

gibi yaymlanm eserleriyle entelektel camiada tannm bir ahsiyettir. Yarglk g

revinde bulunmas nedeniyle siyasi aaliyetlerde bulunmamtr. 2011 yl ubat ayndaAskeri Yksek Konsey tarandan Msr devrimi sonras Msr anayasasn deitirmekle

sorumlu olan komisyona bakan olarak atanmtr. Ayn zamanda slamc bir dnr

olan Tark elBirinin Msr elitleri nezdinde byk bir saygnl vardr. Kamuoyunda

yksek dzeyde kabul grmektedir. slamc bir dnr olmasna ramen tm taraara

eit mesaede durmaya zen gstermektedir.14

14. http://www.acebook.com/ElBishry; http://www.tarkbishry.com/


32/120

32


SAFFET HCAZI

Muhafazakar Kanaat nderi

21 Nisan 1963te Keru eyh vilayetinde do

mutur. Babas Ezher niversitesinin tannm

limlerindendir. skenderiye niversitesi Edebiyat

Fakltesi mezunudur. Fransada Dijon niversitesinde Hadis ve Hadis limleri alannda

uzmanlk yapmtr. Yine ayn niversitede mimari planlama alannda yksek lisans, te

oloji ve karlatrmal dinler alannda doktora yapmtr. Msr Vakar Bakanlna bal

olarak imam hatiplik grevinde bulunmutur. Darul Ensar slami almalarnn Genel

Sekreteridir ve Kuran ve Snnet Aratrmalar lmi Topluluu yesidir. 25 Ocak devrimisrasnda yldz parlamtr. Tahrir Meydannda gsterilere katlm, protestolara ak

bir ekilde destek vermitir. Daha nce resmi olarak siyasi bir grevde bulunmadysa

da slamc kanaat nderi satyla siyasi aaliyetler yrtmektedir ve kamuoyu nezdinde

gl bir karizmas vardr ve medya desteine sahiptir. Msr halknn arkl kesimleri

tarandan kabul grmekle birlikte, liberal ve laik kesimler kendisine kar mesaelidir.


33/120

33


MEMDUH HAMZA

Siyasi Aktivist

1947de Dimyat vilayetinde domutur. 1970de

Mhendislik Fakltesinden mezun olmutur.

Londra niversitesi ve Wales niversitesinde ma

kine mhendislii alannda lisansst eitim almtr. Londrada uzman ve danman

mhendis olarak almtr. 1984te Svey niversitesi Mhendislik Fakltesine

retim yesi olarak atanm ve 1992de proesr olmutur. Siyasi aktivitelerinin ounu

devrim ncesinde ve niversite eitimi dneminde gerekletirmitir. 1968de Mhen

dislik Fakltesinin renciler Birlii Bakanln yapmtr. Yine ayn yl hkmetle mzakere iin parlamentoya giden heyete bakanlk etmitir. Laik ve liberal bir kimlie sa

hip olduu iin slamc eilime sahip olan evrelerle srekli bir tartma iindedir. Radi

kal laik eilimleri kamuoyunca ok azla desteklenmemekte ve taratar bulmamaktadr.


34/120

34


MUHAMMED HASANEYN

HEYKEL

Gazeteci-Yazar

21 Eyll 1923 ylnda Kahirede dnyaya gelmitir.

1970te Ulusal rad Bakan olarak atanmtr. Ayn

zamanda El Ahram Kurumu ve Gazetesi Ynetim Kurulu Bakanl grevini bu dnem

de dnemin Devlet Bakan Cemal Abdunnasrn kararyla korumutur. Nasrla ok

gl ilikilere sahip olmu ve Nasr tarandan kendisine tm resmi kurumlarn belge

lerine erime imkn tannmtr. Bu zelliinden dolay Hr Subaylar Devrimi sonras

Msr tarihinin kara kutusu olarak nitelendirilmektedir. Abdunnasr dnemi ideologu ve

gl savunucusu olarak da n yapmtr. Ayrca sahip olduu ayrcal kullanarak pek

ok kitap kaleme alm ve Arap dnyasnn yakn tarihi ile ilgili en ok eser veren yazarlar

arasna girmitir. Heykel, dnyadaki karar mekanizmalar ve liderleri nezdinde ok geni

bir iletiim ana sahiptir. Teli, yazma, belgeleme ve toplumsal iletiim kanallar kurma

konusundaki becerisi sayesinde bu gnk hretine sahip olmutur. Farkl eilimlere

sahip elitler nezdinde saygn bir yeri vardr. Mslman Kardelerin en azla bask, iken

ce ve tutuklamalara maruz kald Nasr dnemindeki konumu nedeniyle Mslman

Kardelerle ilikileri hep souk ve mesaeli olmutur.


35/120

KNC BLM

SYAS PARTLER VEOLUUMLAR


36/120

36


A. GELENEKSEL SYAS PARTLERMsrdaki siyasi partiler, kurulduklar tarihten 25 Ocak 2011 devrimine kadar geen sre

zarnda lke siyasetinde kayda deer bir rol oynamamlardr. 11 ubat 2011 tarihinde

Hsn Mbarek devrildikten sonra, bu geleneksel partilerden bazlar yeniden teki

latlanma ve siyaset yelpazesi iinde varlk gsterme abas iine girmilerdir. zellikle

yeni kurulan partiler gz nne alndnda sahip olduklar rgtl tekilat yaplarn

ve siyasi tecrbelerini bir avantaja evirerek Msr siyaseti iinde varlk gstermek iin

almaktadrlar. Bu partilerin en nemlilerinden bazlar unlardr.

HZBUL-AMELL-SLAM /SLAM PARTS

1978de Sosyalist bir parti olarak kurulup daha

sonra muhaazakar slami bir partiye dnmtr. 2000 yl Mays aynda parti bakanl konu

sundaki anlamazlklar nedeniyle parti aaliyetleri

dondurulmutur. Muhaazakr kimliiyle tannan

bu partinin en nemli ahsiyetleri arasnda Mec

di Hseyin gelmektedir. Hsn Mbarek rejimine

en sert muhaleet eden partidir. Muhaleetteki sertlii, mevcut lideri Mecdi Hseyinin

ahsndan kaynaklanmaktadr. Hseyin, Msr rejimi ve devrik liderini aka eletirmi;

Mbareki ibirlikilik ve vatana ihanetle sulamtr.

D politikada da kendine zg bir bak as gelitiren parti, sraili Msr ve Filistin

halknn ak dman olarak kabul etmektedir. Amerika ve Bat lkeleri ise slama ve

Mslmanlara komplo kuran dmanlar olarak grlmektedir. ranla ilikilere ise scak

baklmakta, bir slam devleti ve Ortadounun eksen lkelerinden birisi olmas nede

niyle olumlu ilikiler kurulmas gerektii savunulmaktadr. zellikle R. Tayyip Erdoan

dnemindeki Trkiyeye ynelik yaklamlar olduka pozititir. Devrim ncesinde var

olan bir parti olmas nedeniyle, rejimin bir paras olarak alglanmaktadr ve geni halk

kitlelerine ulaamad iin de kamuoyu zerindeki etkinlii zay kalmaktadr.15

15. http://elshaab.orghttp://elshaab.org


37/120

37


HZBUL-ARABYYUD-

DEMOKRATYYUN-NASIR / ARAP

DEMOKRAT NASIRCI PART

Siyasi bir parti olarak yapt ilk kurulu bavuru

su Msr Siyasi Partiler Kurulu tarandan reddedil

mitir. Ancak daha sonra yaplan itiraz zerine Yksek dare Mahkemesinin 19 Nisan

1992de ald kararla kurulmutur. Msrdaki ulusalc Nasrc akm temsil etmektedir.

Samih Aur partinin nde gelen ahsiyetidir. Bununla birlikte, liderlik konusundaki tar

tmalardan dolay parti iinde kriz yaanmaktadr. zellikle baz kesimler tarandan

partinin mevcut bakan eski rejimin adamlarndan biri olarak grlmektedir.

Parti tarandan srail ile ilikilerde normalleme reddedilmekte ve srail, Msrn stra

tejik dman saylmaktadr. Amerika ve Batnn Ortadoudaki hegemonyalarna kar

klmasna ramen, bu duru sylemden teye gememektedir. ran ile ortak karlara

dayal doal ilikilerin gelitirilmesinin gerektiine inanlmaktadr. Mevcut Trkiye Cum

huriyeti hkmetinin Arap meselelerine verdii nem nedeniyle, parti genelinde Trki

ye hakknda olumlu bir kanaat hkimdir. Kamuoyundaki zay etkisine ramen medya

da ve siyasi arenadaki etkinlii daha azladr.16

16. http://www.al3araby.com/http://www.al3araby.com/


38/120

38


HZBUL-CEBHETD-

DEMOKRATYYE / DEMOKRATK

CEPHE PARTS

same el Gazali Harb tarandan Mays 2007de kurulmutur. deolojik olarak liberal bir

eilime sahiptir. Dr. same el Gazali Harb, partinin en nde gelen ahsiyetidir. Dr. Harb,

Uluslararas Politika Dergisi isimli bir yayn organna bakanlk yapmakta ve El Ahram

Siyasi ve Stratejik Aratrmalar Merkezinde uzman olarak almaktadr. Kendisi Hsn

Mbarek dneminde iktidar partisinde liderlik yapmtr. Ancak Mbarek dneminde,

kendi iadesine gre, partide hibir olumlu deiim salayamad gerekesiyle istia

etmitir. Laik ve liberal bir kimlie sahip olan Harb, muhaazalar slami siyasi kesimleri

sert ekilde eletirmekte ve onlarla sklkla siyasi tartmalarn iine girmektedir. Genel

bakanl braktktan sonra yerine eski Genel Sekreter Said Kamil gemi, kendisi de

partinin onursal bakan satn almtr. Partinin nde gelen ahsiyetlerinden dieri ra

dikal laiklik vurgusu yapan yazarlardan Sekine Fuaddr. Fuad, baz din evreleri km

seyen tavr nedeniyle kamuoyunun byk kesimi ve zellikle de muhaazalar slami

kesimlerin tepkisini ekmitir.

Demokratik Cephe Partisi, sraili devlet olarak tanmakla birlikte onu Ortadou bar

asndan tehdit kayna olarak grmekte; Filistinliler ve Filistin Devletine ilikin de Arap

dnyasndaki yaygn, geleneksel bak asn paylamaktadr. ABDyi dnyann tek kut

bu olarak grmekte, ranla ilikileri ise reddetmektedir. Trkiyenin Arap meselelerine

ilikin tavrn beenmekte ve Araplardan da benzer tavrlar gelitirmelerini istemekte

dir. Laikliberal eilimleri nedeniyle muhaazakar kamuoyunda byk bir arl yoktur.


39/120

39


HZBUT-TECEMMUL-

VATANYYT-TAKADDUMYYL-

VAHDEV / ULUSAL LERLEMEC

BRLETRC TOPLULUK PARTS

Halid Muhyiddin tarandan 1976da kurulmutur.

deolojik eilim olarak sosyalist bir kimlik tamak

tadr. Rat Said bu partinin nc ahsiyetidir. Hsn Mbarekin iktidarda kald sre

zarnda Msr rejimine yakn durmutur. Bu dnemde Parti Bakan, Msr ura Mecli

sinde grev almtr. Parti liderinin eski rejimi desteklemesi nedeniyle pek ok kii par

tiden istia etmitir. Parti sraili stratejik dman olarak grmektedir. Amerika ve Batyla

ortak karlara dayal ilikilerin gelitirilmesi gerektiini dile getirmekte ve bir bamllk

ilikisini kabul edilemez bulmaktadr. ran ile iiletirme politikalarna bavurmamasartyla ortak karlara dayal doal ilikiler kurulmas gerektiini savunmaktadr. Trki

yenin Arap meselelerine yaklam beeni ile karlanmaktadr.17

17. http://www.al3araby.com/homehttp://www.al3araby.com/home


40/120

40


HZBUL-AHRARL-

TRAKYYNEL-MISR / MISIR

ZGR SOSYALSTLER PARTS

Msrda siyasi parti kuruluuna izin verilen ylda, 1977de kurulmutur. deolojik eili

mi itibariyle liberal sosyalist bir kimlik benimsemitir. Partinin genel sekreterliini Ab

dusselam el Vahati yapmaktadr. Msrda 1977de ilk muhaleet gazetesini karan parti

olarak bilinmektedir. Parti, 12den azla gazete ve dergi yaynlamtr. 1980lerde muha

azalar slami siyasi gruplar ile ittiaka girerek, parlamentoda 25 koltuk elde etmitir.

Parti Merkez Ynetim Kurulu, Msr devrimine bandan beri muhaleet etmi olan ve

kapatlan Devlet Gvenlik Kurumundan talimat almakla sulanan bakanlar Hilmi Sa

limi grevden almtr

Parti, sraili Msr ve Filistinlilerin dman olarak kabul etmektedir. Amerika ve Bat

dnyasnn lkelerin iilerine karmasna iddetle kar kmaktadr. ranla iyi ve ortak

karlar zerine kurulu doal ilikilerin kurulmas gerektiine inanmaktadr. Trkiye hak

knda da mevcut hkmetin Arap meselelerine verdii nem itibariyle olumlu kanaat

hkimdir. Kamuoyundaki etkinlii zaytr.18

18. Partinin Facebook Sayas: http://www.acebook.com/topic.php?uid=176629677208&topPartinin Facebook Sayas: http://www.acebook.com/topic.php?uid=176629677208&topic=19368


41/120

41


HZBUL-VEFDL CEDD / YEN

VEFD (DELEGASYON) PARTS

Enver Sedat dneminde ok partili hayata geilme

siyle birlikte 4 ubat 1978de kurulmutur. Kraliyet

dneminde iktidarda bulunan eski Ved Partisinin

uzants olarak yaplanmtr. deolojik eilimi itiba

riyle liberal bir kimlik benimseyen partinin lideri Seyyid el Bedevidir. Dier partilerle

olumlu ilikileri vardr. Mslman Kardelere bal Hrriyet ve Adalet Partisiyle seim

ittiakna girmitir. Ancak daha sonralar baz gerekeler ileri srerek bu ittiaktan ay

rldn ilan etmitir. Parti isminin Msrn en kkl tarihsel partisiyle ayn olmasndan

dolay bilinirlii azladr.

Partinin nemli uluslararas meselelere bak ise yledir: srailin varlk hakkn tan

makla birlikte, srail tarandan Filistinlilerin devlet kurma hakknn tannmas talep

edilmektedir. ABD ve Bat ile Msrn iilere karmamas artyla dzeyli ve istikrarl

ilikilerin kurulabilecei savunulmaktadr. ranla iyi ve ortak karlar zemininde doal

ilikilerin kurulmasnn gerekliliine inanlmaktadr. Trkiyenin Arap meselelerine dair

ortaya koyduu politikalar takdirle karlanmaktadr. Kamuoyundaki arl zaytr an

cak medyada ve siyasi arenada etkinlii yksektir.

19

19. Partinin Facebook Sayas: http://arar.acebook.com/AlwadpartyPartinin Facebook Sayas: http://arar.acebook.com/Alwadparty


42/120

42


B. YEN SYAS PARTLER

25 Ocak 2011 devrimi sonras arkl siyasidini aktr ve akmlar kimliklerini ve program

larn siyasi partiler yoluyla iade etmeye balamtr. Dini hareketler ve cemaatlerin

daha nceleri siyasal bir oluum halinde tekilatlanmasnn nndeki kat yasal engel

lerin ortadan kalkmasyla birlikte bu evreler hzl bir ekilde partileme srecine gir

milerdir. Msrdaki balca slami oluumlar Mslman Kardeler ve zellikle son 30 yl

iinde hzla ykselen ve halk arasnda yaylma istidad gsteren Selei gruplardr. Selei

gruplar Cemaati slamiyye olarak tannan akmn hinterland iinde yer almaktadrlar.

HZBUL-HURRYYE VEL-ADALE /HRRYET VE ADALET PARTS

6 Haziran 2011de kurulmutur. Partinin bakan

Muhammed Mursidir. Parti Genel Bakan Yardmcs olan sam el ryan Mslman Kardeler rad

Brosu eski yesi ve Msr Tabipler Sendikas Sek

reteridir. ryan, Msrda Mslman Kardelerin en

azla kabul gren isimlerindendir. Eski rejime mu

haleeti nedeniyle pek ok kez tutuklanmtr. Ilml Kpti bir dnr olan Dr. Reik Ha

bib, Partinin dier bakan yardmcsdr. slam Medeniyeti Projesinin en nemli savunu

cularndandr. Kpti olmasna ramen slam medeniyetini savunan onlarca eseri vardr.

Partinin Genel Sekreteri olan Dr. Muhammed Said el Ketatini rad Brosu eski yesidir

ve 2005te Mslman Kardelerin parlamento grubu bakanln yapmtr.

Hrriyet ve Adalet Partisi Mslman Kardelerin siyasi kolu olarak kabul edilmektedir.

Parti ynetimi de bu partinin kamuoyu tarandan Hrriyet ve Adalet isimlerini ta

yan baka partilerden kolayca ayrt edilmesi iin Mslman Kardeler Tekilatnn siyasi

kolu olarak tannmasn ve bilinmesini istemektedir. politikadaki tutumlar cemaatin

genel tarihsel tutumlaryla paralellik gstermektedir. Aamal reorm srecine inanmak

ta ve halklarn bilinlenmesiyle e zamanl olarak kkl reormlara gidilmesini savun

maktadr.

Partinin nemli uluslararas meselelere bakn ksaca yle zetlemek mmkndr: s

railin meruiyetini kabul etmemektedir. srailin Filistinlilere ynelik politikalarn srekli

olarak gndeminde tutarak eletirmektedir. ABD hegemonyasn ve Msrn iilerine


43/120

43


karmasn reddetmektedir. Bat dnyasnn Arap lkelerine zellikle de slam dnyasna ynelik izledikleri politikalara muhaleet etmektedir. Hrriyet ve Adalet Partisi, ran

Ortadouda eksen lkelerden biri olarak kabul etmekte ve taraarn ortak karlar ve

ibirliine dayal doal ilikileri savunmaktadr. rann direkt yahut dolayl olarak Arap

Dnyas ve Msra her trl hegemonya kurmasna kardr. randaki slami ynetim bi

imini ideal slami model olarak kabul etmemekte ve mesaeli durmaktadr.

Trkiyenin takip ettii d politikay genel anlamda beenmektedir. zellikle Babakan

Recep Tayyip Erdoann Arap dnyasna ilikin sylemleri byk kabul grmektedir.

Msrn Trkiye ile ortak din, medeniyet ve tarihi paylatna ve iki halkn dost olduuna inanlmaktadr. Parti, AK Partinin tm tutumlarn onaylamann zorunlu olmadn

dnmekte ve AK Parti tecrbesinin tm detaylaryla Msrda tatbik edilemeyeceini

vurgulamaktadr. Yeni kurulmu bir parti olmasna ramen Msrdaki en gl partidir.

Parti, Mslman Kardelerin seksen yl akn siyasi ve toplumsal tecrbesine dayand

iin geni bir halk desteine sahiptir.20

hvann seim program drt blmden olumaktadr. Acil meseleler olarak nitelendi

rilen ilk blmde lkenin iinde bulunduu zor koullara ksa vadede zm getirme

yi amalayan ncelikler belirlenmitir. Bunlardan ilki Msrn gvenlik yapsna yeni birvizyon getirmeyi amalayan gvenlik sektr reormudur. Gvenlik aygt ierisinde

bulunan ve ldrme, ikence, rvet gibi sulara bulat kantlanm personelin g

revine son verilmesi, bunlardan daha az ciddi sulara karm olanlarn kamuyla ilikisi

olmayan baka ilere kaydrlmas, haksz sebeplerle grevlerinden uzaklatrlm olan

yetkililere yeniden grev verilmesi ve bunun yan sra polis tekilatnn insan haklar ei

timinden geirilmesi gvenlik reormu kapsamnda ne kan balklardr.

Acil olarak zlmeyi bekleyen ikinci mesele, Msr ekonomisinin i ve d kaynak sorun

larn zecek bir vizyon gelitirmektir. Bu noktada en nemli ncelikler lkenin buday ve pamuk gibi stratejik rnlerde kendi kendine yetmesini salamak, KOBleri akti

hale getirmek, zekat sistemini canlandrmak ve sosyal yardm sistemini geniletmek,

zel onlar aktive etmek ve bunlar merkezi denetleme kurumumun gzetimine tabi

tutmak, u an 4 milyar Msr Cneyhine tekabl eden ihracat teviklerini yeniden d

zenlemek ve artrmak, petrol ve gaz ihracatn dzenleyen anlamalar yeniden dzen

lemek eklinde ne kmaktadr. Bunlarn yan sra zelletirmeler, rekabet kanununun

tekellemeye daha ar cezalar getirecek ekilde yeniden dzenlenmesi, cret dzenle

meleri de dier ekonomik dzenlemeler arasnda bulunmaktadr.

20. Partinin Resmi Sitesi:Partinin Resmi Sitesi: http://www.hurryh.com/, Partinin Facebook Sayas: http://arar.acebook.com/7oria.we.3adala


44/120

44


ncelikli meseleler balnda ne kan dier bir konu ise yolsuzluktur. hvana greyolsuzlukla mcadelenin en etkili yolu bamsz, gl ve adil bir yarg sistemi kurmak,

insanlar yolsuzlukla mcadele konusunda bilinlendirmek, basn bu konunun stne

gidebilmesi iin zgr klmak, yerel dzeyde bilgi alma ve aratrma komiteleri kurarak

yerel yetkililerin hesap verebilirliinin salanmasdr.

Programn ikinci ksm siyasi reorm ve zgrlklere ayrlm durumdadr. hvann n

grd siyasi reorm, devletin karakteristii, siyasi sistemin yaps ve kendi program

larnda belirledikleri temel siyasi prensiplere dayanmaktadr. Bu noktada eri hukuku

reerans alan modern, demokratik ve sivil bir devlet ina etmek hvann en nemli siyasincelii olarak ortaya kmaktadr. AP eri ilkelere dayanan kanunlarn parlamento

tarandan yasalatrlmas gerektiini savunurken, bu kanunlarn anayasaya uygun

olup olmadn gzetecek bir anayasa mahkemesinin kurulmasnn nemine iaret

etmektedir. nan zgrlne zel bir nemin atedildii programda FJP Mslman

olmayanlarn dini ve ailevi konularda kendi kurallarn uygulamakta zgr olacaklarn

belirtmektedir. Bu konuda devlet tm vatandalarnn inan zgrln ve ibadet yer

lerinin gvenliini garanti altna almakla ykmldr. Hukukun stnl temelinde

hibir vatanda din, inan ve etnik arkllklar nedeniyle ayrmcla urayamaz.

Yasama, yrtme ve yarg erkleri arasnda gl bir kuvvetler ayrl ilkesini benimseyen

AP, Msr anayasal bir sivil devlet olarak nitelendirmektedir. Siyasi sistem parlamenter

sistemdir. Devletin ba devlet bakan olup, bu satla Msrn btnln temsil eder.

Babakan ise yrtmenin banda hkmetin ve parlamentonun ileyiinden sorumlu

dur. Bu noktada hvann siyasi sisteme ynelik temel ald prensipler yledir:

zgrlk, eitlik ve rsat eitlii dini zgrlkler, iade zgrl, siyasi parti ve sivil

toplum rgt kurma zgrl, toplanma ve gsteri zgrl, sendika yelii

zgrl vb.

Yargnn bamszl

Serbest ve adil seimler

Hesap sorulabilirlik

Vatandalarn haklarnn ve milli btnln korunmas

hvann hkmet programnn drdnc blmn sosyal adalet oluturmaktadr. Bu

anlamda yoksulluk ve isizlikle mcadele, enasyonun drlmesi, temel kamu hiz

metleri olan eitim, salk ve ulamn salanmas, ii ve kyllerin yaam standartla

rnn artrlmas, sokak ocuklar, dilenciler gibi sosyal problemlere pratik zmler bu

lunmas, emekli cretlerinin artrlmas, vergi sisteminin yeniden dzenlenmesi, zekt

ve vak gibi sosyal yardm sistemlerinin gelitirilmesi, yolsuzlukla mcadele edilmesi ve


45/120

45


milli kaynaklarn Msra ayda salayacak ekilde kullanlmas hvan yetkililerinin balcasosyal adalet politikasn oluturmaktadr.

nsani, ekonomik, kentsel ve retim kalknmas gibi drt ana unsurdan oluan enteg

re kalknma modeli, programn drdnc blmn oluturmaktadr. Piyasa ekono

misi modelini benimseyen hvan liderleri gl bir zel sektrn varlnn nemine

deinmektedirler. Geni bir zelletirme program hazrlayan hvan, ila, gda ve enerji

sanayi gibi stratejik nemi bulunan sektrlerin zelletirme dnda tutulmas gerekti

ini belirtmektedir. Bunun dnda zelletirmeler saydam ve kamu yarar esas tutula

rak gerekletirilecektir. Yerli giriimcilere ncelik verilecek olan zelletirme srecindehvann ngrd dier nemli reorm almas, rekabet kanununa ilikindir. Bunun

dnda ekonomi programnn dier nemli bir unsurunu tasarruar oluturmaktadr.

Bu anlamda devletin maddi deeri olan ve i adamlarna ya da yabanc glere deerin

den daha az bir cret karlnda tahsis edilen ya da satlan milli kaynaklarn kullanmn

dzenleyen kontratlar revize etmesi en nemli nceliktir.

Son olarak Msr d politikasnn anlatld beinci blmde Msrn blgesel bir g

olduu tezinden hareketle Arap devletleri, Arika devletleri, Mslman lkeler ve ulus

lararas ilikiler olmak zere drt ayr dzeyde lkenin d politika ncelikleri sralanmaktadr. Msrn blgede vuku bulan gelimelere kaytsz kalamayacan vurgulayan

program, lkenin akti bir diplomasiyle Arap ve Mslman dnyasnda eski sayg duyu

lan pozisyonunu yeniden kazanmas gerektiini belirtmektedir. srail iin Siyonist entite

iadesi kullanlrken, srail Msrn gvenliine en byk tehdit olarak gsterilmektedir.

srail ile Msr arasnda yaplm olan anlamalarn yeniden gzden geirilmesi gerektii

vurgulanmaktadr. Trkiye ile yeni dnemde yakn ilikiler gelitirilmesi ve Necmettin

Erbakan hkmeti dneminde kurulan D8in yeniden akti bir hale getirilmesi vurgusu

dier dikkat eken ncelikler arasnda yer almaktadr. Ayrca kendi kendine yeten ve dyardmlara baml olmayan bir Msr hedei, Amerika ile ilikilerin daha adil bir dzeyde

yrtlmek istendiini gstermektedir. Ancak bu Washington ile ilikileri kesmek an

lamnda yorumlanamaz. Nitekim hvan, Amerika ile ilikileri glendirmek istediklerini

programda aka vurgulamtr.


46/120

46


HZBUL-MISRYYNEL-AHRAR/

ZGR MISIRLILAR PARTS

Liberal ve laik eilimlere sahip olan iadam Necip

Savirs tarandan 2 Nisan 2011 tarihinde kurulmutur. Edebiyat Cemal el itani, air

Ahmed Fuad Necm, ynetmen Halid Yusu ve Faruk el Baz ABD Bostonda Uzay Ara

trmalar Mdr partinin nde gelen isimleri arasndadr. Laik yapnda bir devlet yap

sn dncesi yaymaya almaktadr. Partinin kurucusu, kurulu amalarndan birinin,

Mslman Kardelere kar mcadele etmek olduunu sylemektedir. Savirsin slam

retileri hakkndaki olumsuz iadelerinden dolay son zamanlarda birok kii partiden

istia etmitir. Savirs, demokratik de olsa slamclara yeni anayasann hazrlanma sre

cinde her hangi bir rol tanyacak her trl neriye iddetle kar kmaktadr. sraile kar

partinin belirli bir tutumu yoktur.

Partinin kurucusu ve bakan Savirs, Trkiyeyi Mslman laik bir ynetim modeli olarak

grmekte ve Mslman Kardeler iktidara geldiinde Trkiyedeki modele gre hareket

ederse, onlarn ynetimini kabul edeceini sylemektedir. Partinin gl bir halk des

tei bulunmamakla birlikte Msrl Kptilerin byk oranda desteine sahiptir. Bazlar

zgr Msrllar Partisini, Kptilerin siyasi yz olarak grmekte parti ise bu nitelendir

meleri reddetmektedir.21

21. Partinin resmi sitesi:Partinin resmi sitesi: http://almasreyeenalahrrar.org/, Partinin Facebook Sayas: http://www.acebook.com/almasreyeenalahrrar


47/120

47


HZBUL-VASAT / VASAT PARTS

Kurulu dncesi 1970li yllardaki slamc ren

ci Hareketi liderlerinden bir grup ile slami akma

bal eitli sendika yneticilerine dayanmaktadr.ounluu Mslman Kardeler Cemaati yelerinden olan bu partinin lider ve kuru

cu kadrosu, 1996 ylnda Mslman Kardelerden ayrlarak bu siyasi oluumun iinde

yer almlardr. Partinin resmen kurulmas iin dealarca yaptklar mracaatlar Mba

rek iktidar tarandan reddedilmitir. Ancak devrim sonras, 19 ubat 2011de yaptk

lar mracaatn kabul edilmesinin ardndan parti resmen kurulmutur. Vasat Partisinin

bakan Ebul la Mazi Msr Mhendisler Sendikas eski liderlerindendir. slami Hareket

konusunda eitli eserleri vardr. Daha nceleri Mslman Kardeler iinde akti olarak

yer almtr. Ancak bugn Mslman Kardelerle anlamazlklar yaamakta ve cemaatle medya zerinden sklkla tartmalara girmektedir. Partinin dier bir ileri geleni olan

sam Sultan da Mslman Kardeler iinde nemli konumlarda yer almtr. Hukuk a

kltesi mezunudur ve Vasat Partisinin siyasi alma izni alma amacyla yrtt huku

ki mcadelenin ban ekmitir. Medyada gl bir etkinlii vardr.

slami bir vizyona gre siyasi aktivitelerini srdrdn dile getiren Vasat Partisi, baz

grleriyle laik kesimlere yakn olmakla beraber bu kesimin grlerinin bazlarna te

melden kardr. Mslman Kardeler ile arkllk ve ayrlklarn ne karma konusunda

aba gsteren parti liderlerinin cemaate kar yaptklar aklamalar Msr medyasndaoka yer bulmaktadr.

Parti ynetimi, Filistinlilerin srail igaline kar her trl yolla direniini desteklemekte

ve bakenti Kuds olan bamsz bir devlet kurma haklarnn olduunu savunmaktadr.

Vasat Partisi tarandan ABD ve Batyla ilikiler zorunlu grlmekte ancak Msrn ba

msz karar almas ve hibir eksene tabi olmamas savunulmaktadr. Msr kamuoyunda

geni bir destee sahip deildir. Bunun en byk nedenlerinden biri Hsn Mbarek

rejimi dneminde uygulanan siyasi basklar sonucu dier birok parti gibi kamuoyunda

taban oluturmaya rsat bulamam olmasdr.

22

22. Partinin resmi sitesi:Partinin resmi sitesi: http://www.alwasatparty.com/


48/120

48


HZBUL-KERAME / ONUR PARTS

Msr devrimi sonras 28 Austos 2011de kurul

mutur. Gemii 1997 ylna dayanmaktadr ancak

o tarihten rejim yklana kadar siyasi parti olmakiin yapm olduu tm bavurular reddedilmitir. Nasrc kimliiyle bilinen Hamdin

Subahi partinin genel bakandr. Parti, genel bakanla zdelemi bir yapdadr. Di

er partilerle iyi ilikilere sahiptir. Parti sraili Msr ve Filistinlilerin dman olarak gr

mektedir. ABD ve Batnn Msrn iilerine karmalarna kar kmaktadr. Trkiyenin

son dnemlerde uygulam olduu politikalardan memnun olduklarn belirtmilerdir.

Kamuoyundaki arl zaytr. Kurucu bakann kiisel etkinlii partinin kurumsal aali

yetlerinin nne gemitir.


49/120

49


HZBUN-NUR / NUR PARTS

Msrda son otuz yldan beri krsal kesim zerin

deki etkinlikleri artan ve kendilerini selei olarak

tanmlayan evrelerin nde gelen liderlerindenbirisi olan mad Abdulaar tarandan kurulmu

tur. Kendisini muhaazakr slamc olarak tanmlayan mad Abdulaar ayn zamanda

sz konusu evrenin kanaat nderidir. Daha nceleri hi bir siyasi aaliyetin ierisinde

yer almamtr. Hatta devrim ncesinde siyasi aaliyetleri haram, bidat ve vakit kayb

olarak deerlendirmitir. Devrim sonrasnda Selei akm yanllar tarandan kurulmu

olmasna ramen partinin seleilerin tm kesimlerini temsil ettiini sylemek zordur.

nk Selei akmlar baz ortak hususlar ve birbirine benzer dini sylemlere ramen

kendi aralarnda bir btnlk ierisinde deillerdir. Buna karn, Selei akmlara yaknolan ve onlar adna ortaya ktn syleyen ve kimi kurulu aamasnda olan baka

partiler de olmasna ramen Nur Partisi, tm selei guruplarn tevecchn kazanarak

Hrriyet ve Adalet Partisinden sonraki en byk parti olarak grlmektedir. Etkinlikleri

ounlukla muhaazakr dindar evrelerde younlamakla birlikte tabana yaylmakta

olan bir eilimi temsil etmektedir.

Nur Partisi, sraili ortadan kaldrlmas gereken bir dman olarak grmektedir. Bunun

iin de arkl bir strateji izlenmesi gerektiini sylemektedir. ABD ve Baty aydasndan

daha ok zarar olan bir aktrler olarak kabul etmektedirler. rann politikalarn iilikekseninde deerlendirerek iileri, mmkn olan tm yntemlerle mcadele edilme

si gereken bidatiler olarak grmektedirler. eriat benimsemekte, Trkiyenin laik bir

devlet ve laikliin de slamn kart olduunu sylemekte ancak Babakan Erdoann

Araplara ilikin tutumunu beeniyle karlamaktadrlar.


50/120

50


HZBUL-ADL-CEDD / YEN

YARIN PARTS

Siyasi bir parti olarak kurulu bavurusu Mbarek

dneminde Msr Siyasi Partiler Kurulu tarandan

pe pee dea reddedilmitir. Ancak Bat dnya

sndan gelen tepkiler yznden 27 Ekim 2004te resmi olarak kurulmasna izin verilmi

tir. Kendisini liberal ve laik olarak niteleyen Eymen Nur bu partinin genel bakandr.

Eymen Nur, 2005 ylnda gerekletirilen cumhurbakanl seimlerinde Hsn Mba

reke rakip olarak ortaya kmtr. Bundan dolay da parti n plana km ve Eymen Nur

bir milyondan azla oy alarak bu seimi ikinci srada tamamlamtr. Hsn Mbarek re

jimi bu partinin kendisi iin gerek bir rakibe dnmesinden endie ederek hukuk d

yntemlere bavurmu ve partiyi ierisinden kertmeye almtr. Bunun sonucundaparti ikiye blnm, rakip taraa yasallk verilirken, Eymen Nuru destekleyen partinin

dier kanadna partileme hakk tannmamtr. Eymen Nur, protesto srecinde etkin

ekilde yer almtr. Msr devriminin baarya ulamasndan sonra yeniden gerekli olan

hukuki izinleri alan parti aaliyetlerine balamtr.

Yeni Yarn Partisi, srailFilistin meselesinde 1967 snrlarnn esas alnmas gerektiini

sylemekte ve srailin varlk hakkn tanmakta, ancak onunla ilikilerin normalleme

sine bu aamada kar kmaktadr. ABD ve Bat dnyasyla iyi ilikilere sahip olmas

ve desteklenmesi nedeniyle parti bakan Eymen Nur, baz evrelerce ak bir ekildeAmerikann adam olmakla sulanmtr. Kendisi bu iddialar reddetmitir. Trkiyenin

Arap dnyasna ynelik ilgisi ve sorunlara yaklam tarz beenilmektedir. Kamuoyun

daki arl zaytr. Parti kurucusu olarak Eymen Nurun etkinlii, bakanln yapt

partinin etkinliinden ok daha azladr.


51/120

51


EL HZBUL-MISRYYUD-

DEMOKRATYYUL-CTMA /

SOSYAL DEMOKRAT MISIR

PARTS

23 Mart 2011de Msr devrimi sonras kurulmutur.

deolojik eilim olarak liberal sosyalist bir kimlik benimsemitir. Partinin genel baka

n olan Muhammed Ebul ar uluslar aras dzeyde tannan bir tabiptir. Ayn zamanda

Deiim iin Ulusal Cephenin liderlerinden birisi ve 9 Mart Reorm Hareketinin kuru

cusudur. Tannm iktisat Hazm el Biblavi, BM eski Genel Sekreter vekili ve Sosyal ler

eski Bakan ve diplomat Miret el Tilavi partinin ileri gelen ahsiyetleridir. Kamuoyunda

partinin hissedilir bir arl yoktur ancak partinin Dr. Muhammed anim gibi ileri ge

len ahsiyetleri kamuoyunda saygnla ve kiisel destee sahiptirler.23

23. http://www.acebook.com/Egysdphttp://www.acebook.com/Egysdp


52/120

52


C. PART DII SYAS PLATFORMLAR

HAREKETU 6 APRL/6 NSAN

GENLK HAREKET

Protestolarda ne kan 6 Nisan Hareketinin temelleri,

2007 sonunda Ahmed Mahir ve Ahmed Salah taran

dan bir sanayi blgesi olan elMahalle elKbradaki ii

lerin 6 Nisan 2008de yapmay planladklar greve destek

vermek amacyla Facebookta bir grup kurmalar ile atlmtr. Grubun iilere destek a

rs beklenenin zerinde bir karlk bulmu, 6 Nisan 2008de dzenlenen greve binlerce

kii katlrken dier muhali gruplarn da destei salanmtr. Hareket, grev ve ardndan

gelen gsteriler srasnda sosyoekonomik reorm taleplerinin yan sra siyasi deiim y

nndeki talepleri de gl ekilde dile getirerek dikkat ekmeyi baarmtr. lk dea Mbarekin devrilmesini talep eden pankartlar burada alm, o gn Mbarekin resimleri

yrtlm, kameralar nnde inenmitir. cretlerin artrlmas, salk, eitim, ulam gibi

kamu hizmetlerinin iyiletirilmesi, yolsuzluun, siyasi yozlamann, polis iddetinin, iken

cenin, keyi gz altlarn sona erdirilmesi ve adil bir yarg sisteminin kurulmas talepleri

hareketin temel gndemini oluturmutur.24 2008 grevi, grubun adn daha geni kitlelere

duyururken, destekilerinin artmas ile birlikte 6 Nisan Hareketi, greve giden iilere des

tek grubu olmaktan teye geerek siyasi taleplerin de dile getirildii muhali bir genlik

koalisyonuna dnmtr. Bununla birlikte grubun bir siyasi parti olmad, her hangi

bir siyasi partiyle de balants bulunmad, sadece Msrda zgrlk ve deiim isteyeninsanlarn topland bir platorm olduu, kurucular tarandan zellikle vurgulanmtr.25

6 Nisan Hareketi, Facebook zerinden 25 Ocak gn sokaklara kma ars yapan grup

larn banda gelmektedir. Hareketin ak bir ideolojik kimlii olmasa da sylemlerinde li

beral eilim arlk kazanmaktadr. Devrim sonrasnda hareket yeleri arasnda tartmalar

yaanm, baz yelerin ibirlikilikle ve yabanc inansman almakla sulanmas akabinde

hareketten kopmalar olmutur. 26

24. Marina Ottaway and Amr Hamzawy, Protest Movements and Political Change in the Arab World,Marina Ottaway and Amr Hamzawy, Protest Movements and Political Change in the Arab World,Policy Outlook Carnegie Endowment for International Peace, January 28, 2011, s.23.

25. Samantha M. Shapiro, Revolution, FacebookStyle,Samantha M. Shapiro, Revolution, FacebookStyle, New York Times, January 22, 2009.

26. http://shabab6april.wordpress.com/


53/120

53


HAREKETU KFAYE / KFAYE

HAREKET

Hsn Mbarekin bir kez daha cumhurbakan

olmasn istemeyen, mevcut seim sisteminin ve

anayasann deimesini talep eden toplumun arkl kesimlerinden muhali hareketlerin

2004 yaznda birlemesi ile Kiaye Artk Yeter hareketi domutur. Kendini Deiim

Hareketi olarak tanmlayan hareketin yzden azla kurucusu ve yrtcs arasnda

her kesimden entelekteller, sosyalistler ve muhaazakarlar yer almtr. Protestolarn

rgtlenmesinde nemli rol oynayan Kiaye hareketi ile birlikte artk sokaklarda rejimi

dorudan eletiren sloganlar da duyulmaya balamtr. Kiaye Hareketi, kendi ikirlerini

iade etmek ve halkla bulumak iin Msrn deiik blgelerinde gsteriler dzenle

mitir 2005te Kiayenin gsterilerinde ilk dea bir tabu yklarak Hsn Mbarek istiayaarlmtr. Bu nedenle de srekli olarak devlet gvenlik birimleriyle sorun yaamlar

dr. Bu srete Kiaye Hareketi sadece Msrda deil, tm Arap dnyasnda zgrlklerin

korunmas, ekonomik sorunlar, yoksulluk ve yolsuzluk ile mcadele konularnda bir bi

lin olumasnda etkili olmu ve 2004ten itibaren tm lkeyi saran ii grevlerine des

tek vermitir. 25 Ocakta Facebooktan Twittera sosyal paylam alar zerinden Msr

halkn sokaa kmaya arrken, hareketin daha nceki protestolardan sahip olduu

tecrbe ve hali hazrda geni bir kitle tarandan takip ediliyor oluu gsterilerin baar

ya ulamasnda etkili olmutur.Daha sonralar Kiaye Hareketi ierisinde baz istialar ve blnmeler olsa da bu durum

hareketin niteliini etkileyecek dzeyde olmamtr. nk bu hareket bir rgtten

daha ok bir topluluk hareketi olma ve toplumla buluma hedeini gerekletirmeye

almtr. Ulusal medya dzeyinde etkinlikleri olmasna ramen, geni halk kitlelerine

ulama ve onlar arasnda gl bir etki salama konusunda yetersiz kalmlardr. Gste

rilerin baarsna ramen kamuoyundaki arl zaytr ve daha ok sekinler topluluu

olarak grlmektedir.27

27. http://www.egypty.com/top4/keaia_opposition.asphttp://www.egypty.com/top4/keaia_opposition.asp


54/120

54


EL-CEMYYETUL-VATANYYE

LT-TAYR / DEM N

ULUSAL BRLK

Uluslararas Atom Enerjisi Kurumu eski Bakan Muhammed elBaradeyin, ubat 2010da

Msra gelerek otuz kadar muhali politikac, aydn ve aktivisti bir araya getirmesi ile ku

rulan liberal bir harekettir.28 Deiim iin Ulusal Birlik arkl ideolojik eilimlerden gelen

gruplarn olaanst halin kaldrlmas, iktidarda verasetin engellenmesi ve yarg ba

mszl gibi ortak taleplere odaklanmtr. Bu dnemde anayasa deimedii srece

2011deki cumhurbakanl seiminde aday olmayacan aklayan Baradey, halk bu

haliyle Mbarekin hkimiyetini devam ettirecek olan parlamento seimlerini protesto

etmeye armtr.29 Ancak birlik bu dnemde, hibir talebini gerekletirememi ve

Msr muhaleet evrelerinde elit bir hareket olarak kalmtr. Bu hareket, Nobel Bar

dl sahibi Dr. Muhammed el Baradeyle ilikilendirildii iin medya evrelerinde ge

ni yer bulmutur. Topluluun lideri ve koordinatr olan Dr. Mustaa Abdulcelilin yan

sra medya dnyasnn nde gelen simalarndan Hamdi Kandil, Yahya elCemel, Eymen

Nur ve Mslman Kardelerin akti mensuplarndan biri olan Dr. Said elKetatini, Dei

im iin Ulusal Birliin nde gelenleri arasnda yer almaktadrlar.30

28. Proile o Mohammed ElBaradeiProile o Mohammed ElBaradei Carnegie Guide to Egypts elections, http://egyptelections.carnegieendowment.org/2010/09/27/proileomohammedelbaradei

29. Christopher Dickey, One Man Versus the Mubaraks,Christopher Dickey, One Man Versus the Mubaraks, Newsweek, April 20, 2010.

30. http://www.taghyeer.net/http://www.taghyeer.net/


55/120

55


TLAFU EBABUS-SEVRA /

DEVRM GENLER KOALSYONU

Bu koalisyon 25 Ocak devrimi srasnda Kahiredeki

Tahrir Meydan gsterilerine katlanlar tarandan kurulmutur. erisinde 6 Nisan Hare

keti, Mslman Kardeler Genlii, Kiaye Genlii ve dier gruplar yer almtr. ttiak,

devrim srasnda Msrdaki medya kurumlaryla iyi ilikiler kurmu, bylece gn yzne

km ve medya etkinlii sayesinde de siyasi arenada nemli aktrlerden biri haline

gelmitir. Dier genlik ittiaklar gibi bu grup ierisinde de devrim sonrasnda bln

meler yaanm, yeler birbirlerine ve dardakiler de yelere eitli sulamalar ynelt

milerdir. Mslman Kardeler de kendilerini bu hareket ierisinde temsil eden yeleri

nin yeliine cemaatin kararlarna uymadklar gerekesiyle son vermitir.31 Son zaman

larda rol gittike azalmtr. Zira koalisyon liderleri arkl siyasi projeler iine girmitir.

31. http://www.acebook.com/Revolution.coalitionhttp://www.acebook.com/Revolution.coalition


56/120

56


ET-TEHALUFUD-

DEMOKRATYYU MN ECL MISR /

MISIR N DEMOKRATK TTFAK

Devrim sonras Msrda kurulmu partiler aras bir ittiaktr. Balangta 18 siyasi parti,

gei srecine ilikin ak ortak bir vizyon oluturmak amacyla bu ittiaka katlmtr. lk

toplant Mslman Kardelerin Hrriyet ve Adalet Partisinin Genel Merkezinde yapl

m; Msr siyasi arenasnda etkin olan el Ved Partisi, el Tecemmu Partisi, Nasrc Parti,

Demokratik Cephe Partisi, Onur Partisi, Demokratik Nesil Partisi, zgr Msr Partisi, en

Nur Partisi, el ad Partisi, alma Partisi gibi nemli partiler bu toplantya katlmlardr.

ttiak, nemli noktalarda uzlam, yeni anayasa iin balayc olmasa da yol gsterici

nitelikli st ilkeler belirlemitir. Devletin sivillii, yargnn bamszl, toplumsal adalet,ekonomik istikrar, devletin toplumsal himaye ve gzetim roln yerine getirmesi, her

dzeyde Arap lkelerinin birbirleriyle ortak almasnn glendirilmesi, ortak karlar

ve ibirlii zerine kurulu Araplar aras ve uluslararas ilikiler yaklamnn benimsen

mesi, Nil Havzas lkelerine ayr bir nem verilmesi, ranTrkiye ile blgenin gelecei

konusunda geni apl grmeler yrtlmesi ve sraille bar srecinin gzden gei

rilmesi gibi hususlar zerinde uzla salanmtr.

ttiak, balangta gzle grlr bir gelime kaydetmi, pek ok parti bu ittiaka gir

mi, ancak seimlerin yaklamas ve aday belirleme srecinin balamasyla birlikte iddetli tartmalar yaanm, ittiak ierisinde blnmeler olmutur. Bu blnmelerin en

bilineni, el Ved partisi ile Nasrc partinin aday saysnda Hrriyet ve Adalet partisi ile

yaadklar anlamazlk sonucu ittiaktan ayrlmasdr. Dier partiler de bu ayrlmadan

etkilenmi, ittiak iinde blnme yaam ve selei eilime sahip olan Nur Partisi de

ittiaktan ayrlmtr.32

32. http://www.egarida.com/; http://www.aljazeera.net/NR/exeres/FDB01E91C9484D259E4EB173FFD3C044.htm; http://mcdialogue.org/vb/showthread.php?t=152486


57/120

57


EL-KTLETUL-MISRYYE / MISIR

OLUUMU

Msr Devrimi sonras kurulan bir dier siyasi partiler aras ittiaktr. 14 partiden olumak

tadr. 15 Austos 2011de kurulmutur. Bazlar bu ittiakn, Hrriyet ve Adalet Partisinin

ban ektii Msr iin Demokratik ttiaka kar kurulduunu savunmaktadr. Nitekim

Msr Oluumunun nde gelen isimlerinden birisi de laik zgr Msrllar Partisi ve kuru

cusu olan Kpti iadam Necip Savirsdir.

Bu oluum genel olarak slami eilimlere kar olan siyasi partileri ierisinde barndr

maktadr. zgr Msrllar Partisi, Tecemmu Partisi, Demokratik Cephe Partisi, Msr De

mokratik Toplumsal Partisi, zgr Msr Partisi gibi laik izgideki partiler bu oluumun

ierisinde yer almlardr. Ancak seim listelerinin hazrlanmaya balanmasyla birlikte

hzl bir ekilde bu oluumdan da kopmalar olmutur. Bu ittiak, Msr iin Demokratik

ttiaka gre daha zay grnt vermektedir.33

33. http://www.youm7.com/News.asp?NewsID=476711


58/120

58


TEHALUFU MISR FEVKEL-CEM / MISIR HERKESN

STNDEDR TTFAKI

Seim listelerinde partilerin sahip olacaklar oranlara ilikin yaanan eitli anlamazlk

lar sonucu Msr iin Demokratik ttiak ierisinden km bir ittiaktr. u anda bu ittiak

ierisinde 15 siyasi parti ve hareket bulunmaktadr. Bunlardan bazlar el Vasat Partisi, el

Kerame Partisi, Modern Msr Partisi, mmet Partisi, Nasrc Parti, Demokratik Halk Par

tisi, Msr Arap Partisi, Toplumsal Bar Partisidir. Bu partilerin ounun bilinen bir top

lumsal taban yoktur. Seim ncesi yaplan seim ittiaklar iindeki en zay ittiak olarak

kabul edilmektedir. Bu oluum sadece bir seim ittiak olarak ortaya kmtr ve dier

oluumlar gibi siyasi olarak kurulup daha sonra bir seim ittiakna dnm deildir.34

34. http://digital.ahram.org.eg/Policy.aspx?Serial=668987.http://digital.ahram.org.eg/Policy.aspx?Serial=668987.


59/120

NC BLM

DN AKIMLAR


60/120

60


A. CEMAATU HVANIMSLMN / MSLMANKARDELER

1. Tarihsel Arka Plan

Mslman Kardeler Cemaati 1924 ylnda Osmanl hilaetinin ilgasndan sonra slam

dnyasnda meydana gelen otorite boluunu doldurmaya ynelik olarak Hasan el

Benna tarandan 1928 ylnda Msrn smailiyye ehrinde kurulmutur. Bennann ta

nmyla, bir hayr cemiyeti olmad gibi snrl amalar olan bir siyasal parti ya da yerel

bir rgt de deildir. Msrdaki ahlaki yozlamaya kar slami ilkelere dayal, adil ve ah

laki bir toplum oluturmak amacyla yola km bir harekettir.35 Ksa srede halk iinde

destek bulan Mslman Kardelerin 1931 ylnda olan ube says, 1938e geldiindelke apnda 300e ulam ve Msrn nemli muhali gruplarndan biri haline gelmitir.

Bununla birlikte erken gelen bu gl konum ayn zamanda hareketin rejim tarandan

srekli bir tehdit olarak alglanp bastrlmaya allmasn da beraberinde getirmitir.

Bu dnemde Hasan elBenna dealarca tutuklanm, hareketin yaynlar toplatlm,

toplantlar yasaklanm ve gazetelere rgt hakknda yayn yapma yasa gelmitir.

Buna kar 1940lar boyunca bymeye devam eden hareketin ube says, 1948 ylnda

2000e ulam ye says ile bir milyonu amtr. Sava sonras yllarda Mslman Kar

delerin sosyal aaliyetleri daha geni kitlelere ulamaya balam, hareket, hastaneler,

klinikler, okullar ve kk imalathaneler kurmaya ynelmitir.36

1942 ylndan itibaren rdn ve Filistinin dou blgelerinde yaylmaya balayan ce

maatin organize ettii tugaylar Filistin topraklarnda 1948 ylna kadar akti olarak sa

vamtr. O dnem, Msrdaki partilerin ounun askeri kanad bulunmaktadr. hvan

Tugaylar, dnemin Arap ordular ierisinde baarl olan askeri birlikler olarak anlmak

tadr. Bu durum, byk devletleri zellikle de ngiltereyi tedirgin etmi, Msr ynetimi

ne yaplan basklar sonucunda Mslman Kardeler Cemaati dnemin Msr Babakan

Muhammed Fehmi Nukrai tarandan tm ubeleri ile birlikte kapatlmtr. Bu kararda

ngiltereden gelen basklar kadar sosyal aaliyetleri ile geni bir halk kitlesine ulaan h

35. Albert Hourani,Albert Hourani,Arap Halklar Tarihi, stanbul, letiim Yaynlar, 1997, s.406.; Cook, a.g.e,. s.43.

36. History o the Muslim Brotherhood in Egypt,History o the Muslim Brotherhood in Egypt, Ikhwan Web, http://www.ikhwanweb.com/article.php?id=799


61/120

61


vann Msr iinde paralel bir devlet haline geldii dncesi de etkili olmutur.37 Babakan Nukrainin bir suikasta kurban gitmesinin ardndan hvan, bu suikasttan sorumlu

tutularak Filistin cephesinde savamakta olan birok mensubu dhil olmak zere geni

apl bir tutuklama ile kar karya kalmtr. Hasan el Benna 12 ubat 1949da urad

suikast sonucu hayatn kaybetmitir. O dnem halk arasnda, Kral Faruk bu olaydan

sorumlu tutulmu ve babakannn lmne bu ekilde karlk verdii yorumlar yapl

mtr.38

1952de Hr Subaylar darbesinin bandaki isimlerle yakn ilikide olan cemaat, bu s

recin baarl olmasna katk saladysa da devrimde dorudan rol oynamamtr. Dev

rim sonrasnda gcn paylamak istemeyen ordu, slami bir dzen isteyen MslmanKardelerle ksa sre iinde gr ayrlna dmtr. Mslman Kardeler 1954te

Nasra gerekletirilen bir suikast giriiminden sorumlu tutulmu ve Nasr ynetimi ta

randan sert nlemlerle bastrlmtr. Bu dnemde hareketin pek ok yesi hapse atl

m, toplama kamplarna gnderilmi, ikence grm ve dier lkelere snmlardr.

Enver Sedatn 1970de baa gemesi ile birlikte Mslman Kardeler zerindeki bask

greceli olarak azalmtr. Bu dnemde toplama kamplar kapatlarak, aamal olarak

tutuklu bulunan rgt yeleri serbest braklmaya balanmtr. Bununla birlikte Msl

man Kardelerin yasad konumu deitirilmemi, ancak varln srdrmesine de to

lerans gsterilmitir. Hareketin sistem iindeki bu pozisyonu Mbarek dnemi boyunca

da devam etmitir. Btn bu engellemelere karn hareket bu dnemde glenmi ve

ye saysn artrmtr.

seta misir'da kim kimdir

Documents