sessie 47 ppt kleuters een kleine niche
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
2014 | VVJ | Koen Steuperaert
Kleuters, een kleine niche!
Aanleiding?• Kleuters, nu al een grote doelgroep
• Ouders vragen naar meer en specifiek
• Jeugdwerk en sportverenigingen signaleren druk
• Jeugddiensten hebben vragen
• Relatief weinig vernieuwing
Trends?kleutersport | kleuterturnen | circuskampen voor kleuters | groeiend aanbod kleutervoorstellingen | theaterkampen voor kleuters | vakantieopvang | belevingskampen | …
Voorzichtige experimenten: kleuterkampen | kleuterfestivals | specifieke kleuterwerking op woensdag namiddag | …
Ingrediëntenonontgonnen = samen zoeken
Kleuters zijn anders! Blik op de eigenheid van kleuters
Wat is de opdracht van een overheid? Kleuterperspectief OuderperspectiefOverheidsperspectief
Aanbod naar kleutersWat, hoe, waarom en kwaliteit
Kleuters zijn anders!
Kleuterleeftijd 3 tot 6 jaar is
relatief
Kenmerken overgang peuter kleuter
?Kenmerken overgang kleuter schoolkind
• zelfredzaamheid: zelf doen!• zelfbewustzijn• toenemende belangstelling voor de andere• prille begin van inleving• actieradius wordt groter• spelen naast elkaar naar spelen met elkaar• zindelijkheid?
• taakgerichtheid en zelfsturing• concentratie• oorzaak – gevolg denken• verbanden zoeken (soms fout)• interesse: wereld ‘grote mensen’ begrijpen• Ruimtebegrippen / tijdsbegrippen• waarom?
Grootste sprongen in de ontwikkeling van een mens
Kleutertijd = tijd van grote en bewuste verandering
zuigeling baby peuter kleuter
Kleuters zijn als een spons!
Ontwikkeling staat centraal in alles wat kleuters doen!
Ze hebben een innerlijke drang om te kunnen!
Als we ons leefwereldperspectief opkleuters willen verruimen, moeten we
hun ontwikkeling begrijpen.
Ontwikkeling
1. Lichamelijk
2. Zintuiglijk
3. Sociaal-emotioneel
4. Cognitief
5. Moreel
6. Taal
7. Spelen
beginkleuter
eindekleuter
Lichamelijke ontwikkeling
• groei: 6cm en 2 kilo per jaar
• onuitputtelijke bewegingsdrang
• zindelijkheid
• van ongecontroleerde naar meer beheerste handelingen
• motoriek: van grof naar fijn
• grof: experimenteren met lenigheid, evenwicht, vangen, gooien
• fijn: vingervaardigheid, zelfredzaamheid, manipuleren
• Handvoorkeur tegen het einde van de kleutertijd
• prikkelgevoelig
• genieten van zintuiglijke ervaring
• zintuiglijk de wereld onderzoeken
• ogen en oren worden dominante zintuigen
• concentreren op kijken en luisteren blijft moeilijk
Zintuiglijke ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling
jonge kleuters
• gevoelswezentje: hevig, driftig, met hele lichaam
• basisgevoelens: blij, boos, bang, verdrietig
• lichaamsbesef
• twee werelden: fantasie en realiteit (naast elkaar)
• angsten: mix fictie en realiteit (spinnen, spoken)
• belangrijke relatie: ouders
oudere kleuters
• eigen identiteit, eigen wil, eigen ik (invloed)
• egocentrisch samen
• groep = sociaal experiment
• eerste tekenen van inleving, perspectief van een ander
• samen (delen, empathie, gevoeligheid)
• complexe gevoelens: trots, afgunst, ontgoocheling
• betekenisvolle vriendjes / jongens - meisjes
• zelfbeheersing en samenwerken
• besef van eigen kunnen - Faalangst
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling
• egocentrisch denken - ik, andere is bedreiging
• magisch denken - het regent, de lucht is verdrietig
• kiezen is moeilijk
• begrijpen: steeds realistischer kijk op de wereld
• complexer denken: oorzaak – gevolg | middel - doel
• fantaseren: met de werkelijkheid als voeding
• reflecteren (tijdsperspectief) morgen gaan we…
• probleemoplossend denken
• zelfsturing: doelen stellen / plannen / volhouden / concentratie
• geweten van extern naar intern
• spiegelgeweten (in aanwezigheid van volwassenen, norm)
• goed en slecht (de goeie en de slechte)
• gewetensconflict (engeltje en duiveltje)
• schuldbewustzijn
Morele ontwikkeling
Taalontwikkeling
• Kleuters leren gemiddeld 2 tot 4 nieuwe woorden per dag
• twee- en eenvoudige meerwoordzinnen
• langere betekenisvolle zinnen
• vertellen over ervaringen
• vragen stellen
• getallenkennis en letters herkennen
• hanteren van ruimte en tijdsbegrippen
Speelontwikkeling• spelen is zintuiglijk
• spelen is plezier
• grote behoefte aan beweging
• van parallel spelen naar interactie
• gretigheid in het willen kunnen
• spelen = grootste leerbron
zintuiglijk spelen | bewegingsspel | spelen met dingen constructiespel | uitdagingspel | rollenspel en fantasiespel | regelspel | sociaal spel en kleuterhumor | spelen met taal en muziek
Moeten lokale overheden inzetten op kleuters? 2
Bekijken vanuit 3 standpunten
1. Kleuterperspectief2. Ouderperspectief3. Overheidsperspectief
?
KleuterperspectiefWaar zijn kleuters naar op zoek ?
Wat hebben kleuters nodig ?
• Kleuters hebben een innerlijke drang om te kunnen! Spelen is hun grootste leerbron.
• Het 1op1 contact met betekenisvolle volwassenen is zeer belangrijk
• Belangrijk in hun leven: ouders | gezin | thuis | familie | school |vriendjes
VEEL PRIKKELSspeel- leer en ontwikkelkansen: doen,
experimenteren, verkennen, ontdekken,leren, avontuur beleven, spelen…
voldoende vrijheid, tijd en ruimtevoor eigen initiatief…
ANDERE KINDERENinteractie met anderen:
broers en/of zussen burenspeelvriendjes, leeftijdsgenoten…
wordt belangrijker naar mate kleuters ouder worden
GOED LEEF- EN OPVOEDINGSKLIMAAT
betekenisvolle en beschikbare volwassenen
gezin, ouders, familie, kleuterjuf, anderen,…
individuele aandacht, zorg, warmte, liefde, genegenheid, bescherming,
troost, interesse, speelpartners, sturing, grenzen, ondersteuning…
goede leef- en opvoedingscontext
Naast eten, drinken en slaap ook… stabiliteit (gezin, financieel, emotioneel)
kansen, welbevinden, psychische ruimte en –veiligheid…
huisvesting: fysieke ruimte binnen en buiten,geborgenheid, veiligheid, stimulansen, uitdaging,
huiselijkheid, herkenbaarheid
OuderperspectiefWaar zijn ouders naar op zoek?
Wat zijn hun vragen, noden, behoeften, verzuchtingen?
• vanuit hun rol als ouder en ‘opvoeder’
• in de context van de huidige samenleving: combinatie werk en gezin, gezinssamenstelling, sociale- en economische situatie…
Goede opvang op maat voor kleutersvanuit hun realiteit: flexibiliteit, woensdag namiddag, nacht, weekend vanuit hun kwaliteitsoogpunt: zorg, veiligheid, betrouwbaarheid, bereikbaarheid…
Vrijetijdsaanbod voor kleutersOntplooiingskansen en vrijetijdskansen voor kleuters: kleuter turnen, initiatie muziek en woord, theaterkamp, sport, jeugdwerk…
Samen dingen doen met kleutersgezinsuitstap, gezinsactiviteit, gezinsbeleving met kleuters: voorstellingen voor ouders en kinderen, samen zwemmen, film…
Goed kleuteronderwijs Kwaliteit, stijl, bereikbaarheid, toegankelijkheid, vlotte interactie en communicatie, opvangmogelijkheden, buitenschoolse activiteiten…
Opvoeding • kleutertijd = moeilijk• opvoedingsvragen• opvoedingsondersteuning:
tips, uitwisseling, hulp…
o n d e rs te u n i n g…
Creëren van kansen
• Wat kan ik doen met mijn kleuter? • Ideeën voor activiteit in huis en tuin?• Kleuter voldoende vrijheid en ruimte geven
voor eigen initiatief en ontplooiing. Hoe?
kleuters ontgroeien huis en tuin: leren fietsen, verkennen, ruimte toe-eigenen, spelen anderen
Goed opvoedingsklimaatgoede context om kleuters op te voeden: huisvesting, welzijn, inkomen, (nood)hulp, eenoudergezinnen, armoede, veiligheid…
Zoeken naar oplossingen
voorbeeld mobiliteit: kleuters zijn qua mobiliteit volledig afhankelijk van ouders
• Vrijetijdsinitiatieven, school, opvangmogelijkheden zijn niet altijd bij de deur
• Ouders met meerdere kinderen: auto
Overheidsperspectief
Welke belang heeft de gemeente zelf bij inzetten op kleuters?
Wat is de meerwaarde vanuit een overheidsstandpunt?
Dienstverlening
• band opbouwen door goede diensten en producten • basis voor verdere connectie – kleuters, volwassenen van morgen
Leefwereld kennen en begrijpen
Grip krijgen op de leefwereld van kleuters, ouders, gezinnen met kleuters • Hun behoeften, noden, verwachtingen, verzuchtingen… leren kennen en begrijpen.• Inzicht in samenlevingsproblematieken: maatschappelijke kwetsbaarheid, opvangnoden,
mobiliteitsproblemen…
Kleuters als bindmiddel
• Waar kleuters samenkomen, komen ouders samen. • kinderen: veel en positieve interactie tussen ouders • kansen voor participatie• scholen, vrijetijdsinitiatieven voor kleuters zijn basis voor interactie en sociaal weefsel
kleuters tevreden = ouders tevreden kleutervriendelijk = mensvriendelijk toegankelijk voor kleuters = toegankelijk voor iedereen
• inrichting publieke ruimte, mobiliteit, toegankelijkheid…• publieke familiariteit op wijkniveau: vertrouwdheid en
intense contacten
Kleuters als referentie voor
kwaliteit
Hoe groter de kans op kwaliteitsvolle publieke
ruimte
ontmoetingsplaatsgeborgenheid en gezelligheid
tolerantie naar gedrag van kinderen
voor ouders is
het geen gemakkelijke klus om oudere kleuters ruimte te
geven voor zelfontplooiing, ontdekken, experimenteren,
verkennen
hoe meer ouders de
publieke ruimte kunnen gebruiken om hun
kleuters deze kansen te geven…
kans op het doorbreken van de vicieuze cirkel
kleuteronderwijs goede basis voor de toekomst
kleuterschool als weefsel en partner in…
• detectie• samenwerking • afspraken• ondersteuning• brede school• opvoedingsondersteuning
decreet flankerend onderwijsbeleid: Opvoedingsondersteuningkleuterparticipatie
Grip op kleuters is invloed op
kansarmoede en ongelijkheid
Kleuterbeleid?Kindvriendelijk beleid?Gezinsvriendelijk beleid?
GOED BELEID !met aandacht voor kleuters en gezinnen
KleuterperspectiefOuderperspectiefOverheidsperspectief
Goed beleid
ziet kleuters als deelnemers
wil hun leefwereld en context leren kennen
gaat in dialoog
zoekt naar kansen en verbindingen
gaat op zoek naar partners !
Voorbeelden
Kleuters turnen samen met grootouders
SPEELSTRATEN
WORKSHOP VOORLEESANIMATIES VOOR PEUTERS EN KLEUTERS SAMEN MET HUN OUDERS
A n d e r s k i j k e n n a a r
Funct ie en kwal i te i t
• n a a r k l e u t e r s ( v a n u i t o n t w i k k e l i n g s p e r s p e c t i e f )
• n a a r o u d e r s ( b r e d e r d a n d e o p v a n g p r o b l e m a t i e k )
• b i n n e n e e n g o e d b e l e i d
Omdat het zelden fout loopt, mogen we altijd niet concluderen dat we kwaliteit leveren !
• De opvangnood is zo groot, dat ouders soms veel door de vingers zien
• Kleuters passen zich makkelijk aan (adaptatievermogen), gaan mee, maken weinig problemen, zijn makkelijk te overtuigen, zijn fysiek minder sterk…
Kwaliteitskenmerken
speel- leer en ontwikkelkansen
uitdaging op het juiste niveau
voldoende vrijheid
tijd en ruimte voor eigen initiatief
huiselijkheid, geborgenheid, psychische veiligheid
herkenbaarheid en duidelijkheid
kleinschaligheid en nabijheid
beschikbare betekenisvolle volwassene
heel veel Individuele aandacht (1op1)
fysieke en psychische veiligheid
Kleuters zijn anders!
ander soort aanbod nodig
andere begeleiding nodig
andere organisatie nodig
Begeleidingkleuters begrijpenveel individuele aandacht 1op1kleuters echt leren kennen
luisterenruimte geventijd gevenzelf laten doenprikkels gevengeduld hebben
zorgtroostenuitleggen, uitleggen…voordoenvragen stellenflexibelauthenticiteit
kleinschaligheid en herkenbaarheidgeborgenheid en gezelligheid
tijd om elke kleuter echt te leren kennentijd voor veel individuele aandacht
flexibiliteitruimte voor eigen initiatiefgeen wachttijden
…
De organisat ie