septentriones meridies
TRANSCRIPT
CAPITVLVM VNDEQVADRAGESIMVM
V Favonius Mare Zephyrus Inferum
/
tji, ' -Aeolia
r . if ~ ~ /
Africa s. Libya/
KARTHAGO
[ Ex Vergilii Aeneidis libro I, solutis versibus]
Juno
Urbs antiqua fuit, Karthago, in ora Africae contra lta
liam sita, dives atque bellicosa. Hane urbem luno magis
aliis omnibus dilexisse dicitur, hoc regnum omnium
s gentium esse volebat. Sed audiverat genus a Troiano
sanguine ortum olim arcem Karthaginis expugnatiirum
esse. Id metuens et memor veteris belli quod ad Troiam
pro caris Argis gesserat (nondum oblita erat causam Irae
ac doloris: iiidicium Paridis, qui Venerem deam pul-
10 cherrimam esse iudicaverat), Troianos per mare totum
iactatos longe a Latio arcebat. ltaque fatis acti multos
iam annos circum omnia maria errabant.
CAP. XXXIX
SEPTENTRIONES
MERIDIES
VentI
Karthago -inisf
bellicosus-a -um = belli studiosus
d1ligere -lexisse-lectum
genus= gens
olim = aliquando post
memor -oris = quI meminit, reminiscens (-oblitus)
iudicium -In = sententia pulcherrimam: ex tri bus
deabuslunone, Venere, Minerva
iudicare = censere arcere = prohibere fata pl = fa turn
33 Tantae molis erat Romanam condere gentem! moles= labormolestus ac difficilis
Vix e conspectii Siciliae in altum vela dabant laeti, ventis vela dabant
1s cum liino, aeternum vulnus sub pectore servans, haec vulnus: dolor
55
CAP.XXXIX
haec secum dixil me-ne non posse?= non
ne egopossum? dis-icere-iecisse-iectum
= in varias partes iacere scelus: v. XXXVII.128
regina -ae f = regis coniunx, femina regnans
Iovis soror: Saturnus est pater utriusque
sceptrum -In = baculum quo regis imperium significatur
Nympha-aef Nymphae sunt deae min ores quae silvas, montes, flumina incolunt
im-pellere -pulisse -pulsum = pulsare
Eurus -Im = ventus qui ab oriente flat
Afric_us -Im = ventus qui ab Africa flat
volvere = circum (in orbem) agere/vertere
creber -bra -brum = frequens
rigere = flectI non posse
oc-cidere = cadere, interfki, morI
iliacus -a -um ( < ilium) =Troianus
procella -aef = ventus rapidus
56
secum: "Mene regem Teucrorum ab Italia avertere non
posse? Nonne Minerva classem Graecorum ventis dis
icere atque submergere potuit ob iinius Aiacis scelus?
At ego, deorum regina Iovisque et soror et coniunx, una
cum gente tot annos bellum gero!" Talia animo incenso 20
secum cogitans dea in Aeoliam, nimborum patriam, ve
nit. Hie rex Aeolus in vast6 antro ventos tempestates
que in vinculis tenet; ipse rex in celsa arce sedet scep
trum tenens. Quern tum liin6 supplex oravit ut classem
Aeneae submergeret aut disiceret - et simul eI Nym- 25
pham suam forma pulcherrimam uxorem promisit!
Tempestiis
Aeolus, ubi haec audivit, cavum montem hasta im
pellit, ac venti velut agmine facto ex antr6 ruunt: Eurus
Notusque et Africus terras mariaque turbant et vast6s 30
fliictiis ad litora volvunt. Subito nubes atrae caelum
occultant atque crebra fulgura cum tonitru in tenebris
micant. Omnia mortem praesentem nautis ostendunt.
Statim Aeneas manus frigore rigentes ad caelum ten
dens exclamat: "6 viri beau, quibus in patria sub altis 35
Troiae moenibus licuit occidere! Utinam ego quoque in
campis iliacis animam pro patria effudissem!" Oum ta-
lia verba iactat, rapida procella vela scindit fluctflsque
ad caelum tollit. Franguntur remI, tum prora aversa
latus fluctibus pulsatur. Naves aliae summo fluctu tol- 40
luntur, aliae inter fluctus fundum attingunt! Tres in
saxa latentia abripiuntur, tres ab alto in vada· feruntur,
unam ante ipsius Aeneae oculos ingens fluctus in pup
pim ferit atque ter circumagit, tum rapidus vertex earn
45 vorat.
CAP.XXXIX
ab-ripere < -rapere vadum -in= aqua humilis
(-altum) ferire = pulsare cucum-agere vertex-icism = aquaquae
vertitur, gurges
118 Apparent riiri nantes in gurgite viisto. . . nare = natare
lnterea Neptunus, cum pontum tanta tempestate pontus-im= mare
misceri sentTret, graviter commotus caput ex summa
unda extulit et prospiciens classem Aeneae per totum
so aequor disiectam vidit. Tum Eurum Zephyrumque ad
se vocavit et sic fatus est: "Iamne audetis, venti, sine
meo numine caelum terramque miscere et tantas tem
pestates excitare? Ego vos ... ! Sed praestat motos fluctus
sedare. Properate domum regique vestro haec dicite:
ss non illi datum esse imperium ponti saevumque triden
tem, sed mihi!" Sic ait, et dicto citius aequor tumidum
sedavit, nubes collectas dispulit solemque reduxit.
Fessi Aeneadae proxima litora petentes ad oras Afri
cae cursum vertunt. Est in sinu longo locus ubi insula
60 portum tutum efficit inter duos scopulos quibus frangi
tur omnis fluctus. Hue Aeneas naves septem quae ex
omni numero supersunt colligit, ac Troiani e navibus
egressi magno cum gaudio f essa corpora in lit ore ster
nunt. Ac primum Achates ignem facit et socii cibo
65 egentes frumentum umidum flammis torrent.
Aeneas interea scopulum conscendit et late in mare
prospexit: navis in conspectu nulla erat, sed tres cervos
in litore errantes vidit, quos grex longo agmine seque-
ex-tulit = sustulit
E: tridens-entis m:
Neptun1 sceptrum
ego vos docebo ...
sedare = tranquillum facere ( - turbare)
dictocitius = citiusquam dictumest
col-ligere -legisse -lectum -spargere
dis-pellere -pulisse -pulsum = in varias partes pellere
Aeneadae-um m = Aeneae sociI, Troiani
-im
57
CAP.XXXIX
sternere stravisse stratum
praeda -ae f = quod capitur vel rapitur
malorumignarisumus
vos qui graviora passi estis Scyllaeus -a -um rabies-eif = irasaeva
atqueamens accestis = accessistis Cyclopius -a -um expertI estis animus - timor forsan = fortasse
discrimen -inis n = tern-pus periculosum
tendere (in locum) = ire fas est regnum Troiae re
surgere durare = diirus esse,
patiens esse vos-met = VOS
spem simulare = spem ostendere falsam
ex-plorare = inspicere
ropes -is/= saxum
58
batur. Celeriter arcum sagittasque mam1 corripuit, quae
tela gerebat fidus Achates, et primum ipsos duces gregis 70
stravit, tum omnem gregem in silvam egit, nee prius
destitit quam septem ingentia corpora humi iacebant.
Hine portum repetivit et praedam omnibus sociis parti-
tus est. Vinum deinde, quod iis a litore Siciliae abeunti
bus dederat bonus Acestes, divisit, et his dictis maestos 7S
consolatus est:
"O sociz - neque enim ignari sumus ante malornm - 198
o passi graviora, dabit deus his quoque finem.
Vos et S cyllaeam rabiem penitusque sonantes 200
accestis scopulos, vos et Cyclopia saxa 80
experti. Revocate animos maestumque timorem
mittite I Forsan et haec olim meminisse iuvabit!
Per varios casus, per tot discrimina rerum
tendimus in Latium, sedes ubi fata quietiis 20s
ostendunt: illic fas regna resurgere Troiae. 85
Durate, el vosmet rebus servate secundis!"
lta loquitur, et maximis curis aeger vultu spem simu
lat. Illi autem, postquam cibo et vino vires restituerunt,
multum de sociis amissis loquunrur inter spem metum-
que dubii, utrum eos vivere credant an iam periisse. 90
¼nus genetrix
Postero die, ut primum lux orta est, p1us Aeneas
exire constituit et nova loca explorare atque quaerere
quI homines incolerent. Classem sub rupe in umbra
95 arborum oeeultat; ipse ii.no Aehate eomitatus graditur
duo tela manfl gerens. Cui mater Venus in media silva
obviam iit vestem et arma virginis venantis gerens, ae
prior "Heus" inquit "iuvenes! Vidistisne forte sororem
meam hie errantem aut vestigia apri fugientis sequen-
100 tern?" Ad haee Veneris filius "Sororem tuam" inquit
"neque audivi neque vidi, o ... - quam te appellem? -
6, dea eerte, nam vultus tibi baud mortalis est nee vox
hiimana sonat. Forsitan ipsa Diana sis, an flna e genere
Nympharum? Quaeeumque es, sis nobis felix et doeeas
105 nos quo sub eaelo et quibus in oris versemur; namque
ignari et hominum et locorum erramus, postquam ven
to et fluetibus hue aeti sumus. Multas hostias ante aras
tibi immolabimus!"
Tum Venus "Equidem" inquit "tali honore me baud
110 dignam puto. Virgo Karthaginiensis sum; nobis mos est
areum sagittasque gestare et in silvis venari. In oram
Libyae venisti, in regnum Didonis reginae, quae Tyro,
ex urbe Phoeniees, hue profeeta est fratrem improbum
fugiens. Huie eoniiinx erat Syehaeus, divitissimus
115 Phoenieum. Regnum autem Tyri habebat frater Dido
nis Pygmalion, rex impius atque seelestus. Ille auri eu
pidus Syehaeum ante aram clam neeavit faetumque diii
eelavit et multa simulans viduam maestam falsa spe
elusit. Sed in somnis Didoni apparuit imago eoniugis
120 mortui, qui mirum in modum·os pallidum tollens aram
eruentam et peetus suum vulneratum niidavit et seelus
CAP. XXXIX
fmo comitatus = unum comitem habens
gradI( <gradus) = ambulare, progredi
ob-viam ire = occurrere venarI = feras persequi et
occidere
Diana-aef = Iovis filia, dea venantium
forsitan (sis) = fortasse (es)
felix = favens
ora = regio
hostia -ae f = bestia quae immolatur
honos -6ris m = signum laudis, gloria
Karthaginiensis -e <Karthag6
gestare = gerere
Libya -aef = Africa Tyrus-if Phoenice -es f regio Sy
riac maritima; incolae: Phoenices -um m
fugere aliquem = fugere ab aliquo
Pygmalion -onis m im-pius -a -um~ pius
clam = occulte
celare = occultare ( ~ patefacere)
e-ludere -sisse -sum = fallere ac deridere
6s : vulms
nudare = nudum facere
59
CAP.XXXIX
thesaurus -i m = auri et argentI copia occulta
(fugam) parare = facere quod opus est (ad fugam)
onerare = onere implere
Tyrii -orum m < Tyrus de-venire = pervenire
tandem : dicite mihi, rogo
~~ ~ Syria
ap-pellere -pulisse -pulsum < ad-pellere
egens -entis = qui rebus necessariis caret, pauper
qui-cumque = quisquis
qui adveneris (conz) = quoniam advenistI
pergere = ire pergere
limen : domus
Aquilo -onis m = ventus qui a septentrionibus flat
60
regis omne patefecit; tum uxori suasit ut celeriter ex
patria excederet, et simul veteres thesauros occultos,
ignotum pondus auri et argenfi, monstravit. Hoc
somnio commota Dido fugam clam parare coepit una 125
cum iis qui tyrannum crudelem oderant aut metuebant.
Naves quae forte paratae erant corripiunt onerantque
auro, et avari Pygmalionis opes per mare avehuntur,
femina duce. In haec loca Tyril devenerunt, ubi nunc
ingentia moenia arcemque novae Karthaginis surgen- 130
tern cernes. - Sed vos qui tandem estis? aut quibus ab
oris venistis? quove iter facitis?"
Ad haec Aeneas respondit: "Odea, si a prima origine
repetens labores nostros narrem, ante vesperum imem
non faciam! Nos Troia antiqua - si forte ad aures 135
vestras Troiae nomen pervenit - per multa maria vec-
tos tandem in oram Libyae tempestas appulit. Sum pius
Aeneas, qui Penates ex hoste raptos mecum classe veho
Italiam novam patriam quaerens. Viginti navibus pro
fectus sum, quarum vix septem e tempestate supersunt. 140
lpse ignotus, egens per Libyam erro ex Europa atque
Asia pulsus ... "
Hie eum querentem Venus interpellavit: "Quicum
que es, dis caelestibus carus esse videris, qui ad urbem
Karthaginem adveneris. Perge modo atque hinc te con- 145
fer ad limen reginae! Namque tibi nuntio socios tuos
salvos esse classemque relatam et in tutum locum actam
versis Aquilonibus. Perge modo quote ducit via!"
Cum his verbis se avertens divino deeore fulsit. Ille
150 ubi matrem agnovit, fugientem talibus verbis ineflsat:
"O mater erudelis! Quid toties filium falsis eludis imagi
nibus? Cur dextras iungere non lieet ae vere eolloqui?"
At Venus Aeneam et Aehaten gradientes nebula eir
eumfudit, ne quis eos eernere neu eontingere posset.
155 lpsa Paphum in insulam Cyprum abiit, ubi templum illi
est, sedemque suam laeta revisit.
Dido regfna
Interea Aeneas et Aehates eeleriter progressi quo via
ducit iam magnum eollem seandunt qui urbi Karthagini
160 imminet. Inde despieiens Aeneas magnitudinem urbis
novae miratur atque civium industriam: quorum pars
mflros ducit, pars areem exstruit et manibus saxa volvit;
hie portum alii faeiunt , hie magni theatrI fundamenta
loeant alii ingentesque eolumnas e rflpibus effieiunt.
437 "O fortunati, quorum iam moenia surgunt!"
ait Aeneas aha urbis teeta suspieiens, ae nebula einetus
(mirabile dietu!) in urbem penetrat per medias homines
ambulans neque ab ullo eernitur.
In media urbe Dido regina magnifieum templum
110 Iunoni aedifieabat. Hie primum, nova re oblata, Ae
neas salutem sperare ausus est et rebus suis melius eon
fidere: nam reginam opperiens, dum in ingenti templo
singula opera lustrat, vidit imagines belli Troiani ordine
pietas.
CAP. XXXIX
decor -oris m ( < decere) = pulchritudo
fulgere -sisse 1n-cusare= accusare
nebula -ae f = nubes quae terram operit
circum-fundere
Paphus-if: oppidum Cypri cum templo Veneris
Cyprus-if
scandere = ascendere
(urbi) im-minere = eminere supra (urbem)
industria-aef < industrius
muros ducere = muros aedificare
fundamentum -in = infima pars aedificii (-culmen)
fortunatus -a -um = qui bona fortuna utitur, felix
nova res : res mira oblata : visa
lustrare (oculis) = inspicere
pingere pinxisse piclum = colore operire, imaginibus ornare
61
CAP.XXXIX
quis locus = quilocus Achates, voe -e
laudi : factis laudandis, gloriae
rerum: obres(malas) mortalia : fata monalium
(hominum) tangunt : afficiunt haec fama aliquam salu
tem tibi feret
bellare = helium gerere, pugnare
premere = armis petere
in-stare = acriter premere, oppugnare
Priamus corpus Hectoris filii sui ab Achille redemit
Amazones-umf = virgines quae tamquam viri militant
in-cedere -cessisse = procedere, grad:i
caterva-aef = multitiido hominum
solium -in = sedes regia magnifica
Poeni-orumm = Karthagimenses
62
Constitit el lacrimans "Quis iam locus" inquit, "Achate, 459
quae regio in terns nostri non plena laboris?
En Priamus. Sunt hie etiam sua praemia laudi,
sunt lacrimae rernm et menr,em mortalia tangunt.
Solve metus: ferer haec aliquam tibi Jama saluwm!"
Sic ait atque oculos imaginibus pictis pascebat ge- 180
mens lacrimisque vultum perfudit. Namque videbat
Graecos et Troianos bellantes, hie Graecos fugientes,
cum a Troianis premerentur, hlc Troianos, cum saevus
Achilles instaret curru; in alia parte videbatur Troilus,
Priami filius infelix, armis amissis ab Achille fugiens, in 185
alia parte Achilles qui corpus Hectoris mortuum auro
vendebat; tum vero magnum gemitum dat ut conspexit
arma, currum atque ipsum corpus amicI Priamumque
manus inermes tendentem. Se quoque cum principibus
Graecis pugnantem agnovit, atque Penthesileam, virgi- 190
nem bellantem, quae agmen Amazonum ducebat.
Haec miranda dum Aeneas intuetur, dum stupet et
fixus in loco haeret, Dido regina, forma pulcherrima,
ad templum incessit magna iuvenum caterva comitata.
Qualis Diana, cum in ripis aut per montes mille Nym- 195
phas ducit ipsa super omnes eminens, talis erat Dido,
talis laeta inter cives gradiebatur. Tum ante fores templI
in solio alto consedit. Leges Poenis dabat atque opera
facienda aeque partiebatur - cum subito Aeneas quos
dam socios suos accedere vidit, quos tempestas dispule- 200
rat et in alias oras avexerat!
Qui postquam ad reginam adducti sunt, ilioneus,
maximus eorum, sic orsus est: "O regina! Miseri Tro
iani, ventis per omnia maria vecti, te oramus ne nos ab
205 oris Africae arceas. Non venimus ut praedam faciamus
- non tanta vis nee tanta superbia victis est. Troia
profugi Hesperiam sive Italiam, terram antiquam, pete
bamus, cum turbidus Auster nos disiecit atque paucos
nostrum hue ad vestras oras compulit. Rex nobis erat
210 Aeneas, quo nemo iustior fuit nee magis pius nee hello
fortior; quern si di vivum servant, certe pro beneficiis
gratiam tibi referet, nee te paenitebit nobis auxilium
tulisse. Hoc tantum oramus ut nobis liceat classem sub
ducere et naves fractas reficere. Si regem et socios sal-
215 vos invenerimus, laeti ltaliam petemus; sin ille fluctibus
CAP.XXXIX
ad-diicere - ab-diicere
ordiri orsum = (loqui) mc1pere
praedam facere = praedam rapere
superbia-aef < superbus
Auster -trim= Notus com-pellere -pulisse
-pulsum = in eundem locum pellere ( - dispellere)
quonemoiustiorest = qui omni um iustissimus est
pius, comp magis p.
paenitere: me(acc)paenitet ita fecisse = doleo quoditafeci
periit, at in Siciliam saltem, unde hue advecti sum us, ad saltem = tantum (si
regem Acesten nos dimitte!"
Tum breviter Dido vultu demisso fatur:
565 "Quis genus Aeneadum, quis Troiae nesciat urbem
220 virtutesque virosque aut tanti incendia belli?
Non obtunsa adeo gestamus peaora Poeni.
569 Seu vos Hesperiam magnam Saturnia,que arva
sive Erycis fines regemque optatis Acesten,
auxilio tutos dimittam opibusque iuvabo.
225 Vultis et his mecum pariter considere regnis?
Urbem quam statuii, vestra est. Subducite naves!
575 Atque utinam rex ipse Noto compulsus eodem
afforet Aeneas! Equidem per litora certos
alterum non datur)
nesciat : nescire potest
obtiinsus -a -um~ acutus; (animus) o. = qui nihil sentit
Saturnius -a -um < Saturnus
fines= terra, regio
vos dimittam
his regnis : in hoc regno
: urbs quam sratuo ( = constituo)
af-foret = ad-esset cenos : fidos
63
CAP.XXXIX
extrema loca
si in (ali)quibus silvis aut urbibus
e-rigere(animum) = nova spe afficere
appellare = alloqui
Aeneas, voe -a
re-srare -stitisse similis -e = qui idem esse
videtur; deo (dat) s. = dei formam gerens
coramadv= anteoculos, praesens
Libycus -a -um < Libya
miserari = miser esse ob ( alicuius malam fortflnam)
sidus -eris n = stella
ob-stupescere -puisse = stupereincipere, stupens fieri
gignere genuisse genitum: mater liberos parit, pater gignit /parentesgignunr
(tecto) suc-cedere = (tectum) sub-ire
per multos labores me . . . inhacterracon
sistere voluit
suc-currere = auxilium ferre
64
dimittam et Libyae lustrare extrema iubebo,
si quibus eiectus silvis aut urbibus errat. " 230
His dictis erecti Aeneas et Achates e nu.be circumfusa
erumpere cupiebant. Prior Aeneam appellat Achates:
"Quid nunc sentis, Aenea? Videsne omnia tu.ta esse et
classem sociosque servatos, ut dixit mater tua?"
Vix ea locutus erat, cum repente scinditur nu.bes et in 235
aera effunditur. Restitit Aeneas in clara luce fulgens,
de6 similis: namque ipsa Venus filio suo decorem mira
bilem donaverat. Tum sic reginam alloquitur: "Coram
adsum quern quaeritis, Aeneas Troianus, ab undis Li
bycis ereptus. 0 regina, quae sola infandos Troiae labo- 240
res miserata es, quae nos domo profugos atque omnium
rerum egentes in urbem tua1n socios recipis, gratias dig-
nas tibi agere non possumus - di tibi praemia digna
ferant! Dum fluvii in maria current, dum sidera in cae
lum surgent, semper honos tuus laudesque manebunt, 245
quaecumque terrae me vocant." Sic fatus ilioneo aliis
que amicis dextram dedit.
Dido cum Aeneam ipsum coram aspiceret, primum
obstupuit, deinde sic locuta est: "Thne ille Aeneas
quern Anchises et Venus genuerunt? lam pridem mihi 250
notus est casus urbis Troiae nomenque tuum.
Quare agite, o tectis, iuvenes, succedite nostris!
Me quoque per multos similis fortuna labores
iactatam hiic demum voluit consistere terra.
Non ignara mal'i miseris succurrere disco."
627
255
Haec memorans Aeneam in regiam diicit. Interea ad
socios in litore relictos mfinera ampla mittit: viginti
tauros, centum sues totidemque agnos cum matribus.
At in regia magnificum convivium apparatur: tricli-
260 nium splendide ornatur, veste picta purpuraque Tyria
sternuntur lecti, mensae vasis argenteis atque aureis te
guntur.
Aeneas autem ad naves praemittit Achaten, qui As
canio haec nfintiet eumque in urbem ducat. Praeterea
265 mfinera pretiosissima afferri iubet: vestem signis auro
que rigentem, quam Helena secum culerat, acque oma
menta pulcherrima, quae olim gesserat filia Priami
maxima.
Cupido
210 At Venus nova consilia in animo versat: ut Cupido,
facie miitata, pro Ascanio veniat atque reginam amore
incendat! Ille dicta carae genetricis paret et in faciem
Ascanii mfitatus laetus incedit regia dona portans. Cum
in aedes venit, regina iam in lecto media accubuit, iam
275 pater Aeneas et iuvenes Troiani super toros purpura
stratas discumbunt. Centum ministri totidemque
ministrae mensas onerant dapibus et pocula ponunt.
Etiam Tyrii frequentes conveniunt et in toris pictis
iubentur discumbere; mirantur dona Aeneae et falsi Iuli
280 decorem divinum. Praecipue infelix Phoenissa puero
tuendo incenditur. Ille ubi Aeneam complexus est, regi-
CAP.XXXIX
sus suis m!f = porcus
ap-parare = parare
purpura -ae f = color ru-ber pretiosus
prae-mittere qui nuntiet/ducac = ut
nuntiet/ducat
ct!5;£'?£'ef~~---t\ ((~ f -~~ fl--, \.~..:r· , V
'-- . ,,
vestis picta
versare = hue illuc vertere; in animo v. = excogitare
facies = forma dictum : imperium
ac-cumbere -cubuisse
torus -i m = lectus
minister -trim= servus; ministra-aef = ancilla
dapes -umf = cibus optimus, cena
Phoenissa -aef ex Phoenice femina (: Dido)
65
CAP.XXXIX
in-sci us -a -um= nesciens, ignarus
paulatim = paulum ac paulum ( +-+ subito)
ab-olere = delere temptare = conari
fax facisf
libare = sacrificii causa effundere
lopas-aem
(tempus) trahere = producere
a prima origine insidiae-arumf = dolus
occultus error -oris m < errare
nam petit; quae puerum osculatur et in gremium suum
accipit, inscia quantus deus in gremio sedeat! At Cu
pido paulatim Sychaeum e memoria Didonis abolere
incipit et animum eius vivo amore accendere temptat. 285
Postquam mensae remotae sunt, optima vina appo
nuntur. Fit strepitus et voces per ampla atria resonant.
Lucemae accensae de tecto aurato pendent et faces ar
dentes noctem flammis vincunt. Hie regina pateram
auream gemmatam poposcit implevitque mero, tum si- 290
lentio in regia facto Iovem precata est ut ille dies Tyriis
Troianisque felix esset, itemque Bacchum et liinonem
invocavit. Quo facto vinum in mensam libavit et prima
ex patera bibit, deinde ex ordine aliis dedit. Interea
lopas, fidicen nobilissimus, cantfI suo mirabili Tyrios 295
Troianosque pariter delectabat.
Sed infelix Dido noctem vario sermone trahebat,
multa super Priamo rogitiins, super H ectore multa: 750
"lmmo, age, et ii prima die, hospes, origine nobis
insidiiis" inquit "Danaum ciisusque tuornm
753
300
iam septima aestas te por- erroresque tuos. Nam te iam septima portat tat errantem : iam septi-mum annum erras omnibus errantem terns et fiuctibus aestas."
in omnibus terris
con-ticescere -cuisse = tacitus fier"i
-ere = -en.me intentus = attentus sic ors us esr ab alto toro
si tantus amor ribi esr cognoscere : si tarn cupis cognoscere
66
[Hine incipit Aeneidis liber //:]
Conticuere omnes intentique ora tenebant.
/nde toro pater Aeneas sic orsus ab alto:
"inf andum, retina, iubes renoviire dolorem ...
S ed si tantus amor casus cognoscere nostros
305
IO
et breviter Troiae supremum audire laborem,
quamquam animus meminisse horret luctuque refugit,
31 o incipiam."
Tum intentis omnibus narravit quae ipse viderat: ut
Graeci Troiam insidiis cepissent atque incendissent, ut
ipse cum patre et filio ex urbe flagrantI fugisset et fato
pulsus per maria erravisset. Postquam funus patri in
315 Sicilia factum memoravit, conticuit tandem atque hie
fine facto quieti se dedit.
PENSVMA De ciisu acciisiitivo Troiani mult- iam ann- per omn- mar- errabant. Neptfi.nus, ut class- disiect- vidit, fluct- sedavit, nub- collect- dispulit sol--que rediixit. Aeneas !tali- nov- patri- quaerens in Africdelatus est. Venus fili- su- certior- fecit 'soci- salv- esse class-que in tiit- loc- act-.' Aene- paenitebat Creiis- uxorTroiae reliquisse. Aeneas: "Heu m- miser- ! Numquam dom- redibo!" Venus Cupidin- pro Ascanio ad Didon- ire iussit. Ille, ubi Aen~- complexus est, rcgin- petivit; quae
puer- osculata est et in gremi- accepit. Multae viae Rom- ferunt. Circus Maximus trecent- pass
longus est. Pompeius liili- , fili- liilii Caesaris, uxor- duxit. Senatus C. Octavian- 'August-' nominavit. Augustus urb-Rom- in XIV region-divisit. Nerva ann- tantum et IV mensimperavit. Nero, qu- populus tyrann- appellabat, domaure- aedificavit. Romul- reg- non pudebat in casa habitare. Romani Briit- consul- fecerunt.
Graeci Roman- litter- et art- poetic- docuerunt.
CAP.XXXIX
re-fugere ii luctii refugit
ut= quomodo
funus -eris n: f. facere (patri) = ossa (patris) sepelire
quies-ecisf = tempus quietum, somnus
Vocabula nova: iudicium regina sceptrum Eurus Africus procella vadum vertex
67
CAP.XXXIX
pontus tridens cervus praeda rabies di scrim en riipes aper hostia honos thesaurus Aquilo decor nebula industria fundamentum caterva solium superbia Auster sidus siis purpura torus ministra dapes fax insidiae error filnus quies bellicosus memor creber impius egens fortiinatus obtiinsus inscius intentus iudicare arcere disicere impellere volvere rigere abripere ferire circumagere nare sedare colligere dispellere
68
PENSVMB
liino irata erat ob - Paridis, qui Venerem deam pulcherrimam esse - [ = censuerat]; eius rei- [ = reminiscens] Troianos ab Italia - [ = prohibebat]. Tempestas classem Aeneae -, sed Neptiinus, cum videret - [ = mare] - [ = ventis
rapidis] turbari, motos tliictiis - et niibes -. In litore Aeneas septem - occidit; hanc - sociis desperantibus divisit, dum ipse laeto vultii spem -. Postero die, dum nova loca -, Venus ei - iit arcum sagittasque - [ = gerens] Dia.nae deae
-, quae in silv'is - solet.
Pygmalion, rex - [ +-4 pius] et avarus, cum Sychaeum -[ = occulte] necavisset, scelus diu - et Didonem viduam falsa spe -. Sed ei in somnis apparuit vir mortuus, qu1 pectus vulneratum - et regis - occultos monstravit. Dido naves auro - [ < onus] et in Africam fiigit, nee postea earn - ex patria fiigisse.
Despiciens ex colle qui Karthagini - Aeneas vidit cives qui magna - [< industrius] nova.rum aedium - locabant. Dido regina magna - comitata - [ = processit] et in alto -
consedit. Quae cum Aeneam coram aspiceret, primum -, tum sic - est [ = loqui coepit]: "lune ille Aeneas quern
Anchises et Venus -?" In regia convivium - [= paratur]: - [= lecti] Tyria -
sternuntur, ministr1 mensas - [= cibo] onerant. Lucernae de tecto - et multae - ardent. Omnibus - [ = attentis] Aeneas
narrabat de - [ = dolo] Graecorum et de - [ < errare] suis. Postquam - patri factum memoravit, - tandem atque -
se dedit. Karthaginienses, homines - [ = belli studiosi], saepe cum
Romanis - [ = pugnaverunt]. Tridens est - Neptiini. - est bestia quae immolatur, ut - [ = porcus], ovis, taurus. - est
siis ferus. Niibes quae terram operit - dicitur. Troiani, si in Italiam ire non possunt, in Siciliam - ire cupiunt.
Synonyma: gurges et -; saxum et -; pulchritiido et -; gloria et-; Notus et-; stella et-; frequens et-; nesciens
et-; felix et-; pulsare et - et-; circumagere et-; natare et -; ambulare et-; acciisare et-; subire et-; ascendere et -; auxilium f erre et -; delere et -; conari et -.
Contraria: altum et -; Auster et -; acutus et -; spargere et-; abducere et-; dispellere et-; subito et-.
PENSVMC Ubi sita est Karthago? Quae est luno? Cur Iuno Troia.nos oderat? Quid est Aeoli officium? Quid fecit Neptunus cum mare turbari sentiret? Quo Troiani tempestate delati sunt? Quid Aeneas sociis suis partitus est? Quomodo socii vires restituenmt? Quae dea in silva Aeneae obviam iit? Cur Aeneas matrem suam primo non agnovit? Quid Venus filio suo narravit? Quid vidit Aeneas ex colle despiciens? Cur nemo Aeneam Karthaginem intrantem vidit? Quae imagines in novo templo pictae erant? Quid ilioneus a Didone petivit? Num urbs Troia Didoni ignota erat? Quomodo Dido Aeneam et socios eius recepit? Quod consilium Venus excogitavit? Quid Cupido effecit in gremio Didonis sedens? Quid Dido Aeneam hortata est?
CAP.XXXIX
resurgere durare simulare explorare grad'i venari gestare celare eludere nfidare onerare devenire appellere mcfisare circumfundere scandere imminere lfistrare pmgere bellare Instare incedere adducere ordir'i compellere paenitere miserar'i obstupescere g1gnere succedere succurrere apparare praemittere versare abolere temptare pendere l'ibare conticescere forsan vosmet obviam clam saltem paulatim
69