senad hasanagic - osmanska tolerancija kao važan faktor prihvatanja islama

8/4/2019 senad hasanagic - osmanska tolerancija kao vaan faktor prihvatanja islama

1/6


2/6

r--------------o-~~----.-.;_......._".---------------

IzdavacUdruzenie Selarn,

Strosmajerova 19. ZenicaGlavni i odgovomi urednik

dr. hfz. Halil MehticRedakcija

dr. Dzernaludin Latic, dr. Sedad Dizdarevic,mr. hfz. Mevludin Dizdarevic,

Muharern Adilovic,Mensur Valjevac, Midhat Kasap

Saradnicidr. Safvet Halilovic,

dr. Rahman Ademi (Turska)dr. Senad Agic (SAD),dr. Sulejman TopoIjak,

dr. Elvir Music, Selman Selhanovic,Orner Sikira, Edin Tule,Hamza Subasic (Njemacka)Nizam Dikic (BeIgija)

Muhamed Mahrnutovic (Svedska)Redaktor

Elirija HadziahmetovicTehnicki urednik

Mujo Hodzic

Casopis izlazi mjesecnoISSN: 1512-617XAdresa redakcije

Strosmajerova 19.Zenica;tel/fax: 032/462-526

Web site:www.novihorizonti.ba

E-mail:selamerbih.net.ba

infonovihorizonti.bapretpIatanovihorizonti.ba

Stampa:Unioninvestplastika, Sarajevo

Uplate iz BiH:Na ime: Udruzenje "Selarn" Zenica

Racun: IKBanka Zenica134-01 0-0000082085

Uplate iz inostranslva:UKORIST:

lnvesth-iono-komen-ijalna ImnkH nn 7,pnil'r-lSWTFT- II


3/6

Osmanska tolerancijakao vazan faktor u procesu prfhvatanjalslamaS u p .e r i o r n o s t u z n a n ju ,m u d r o s t i i m o r a luK ao sto ce se vid jeti, i ko d O sm an lija u p ro cesu siren ja islam a u vijek treb a im ati u vid u proved-

no p os tu pa nje i p riv la ln u, la ko ra zu m /jiv u m o no te is tilk u je dn os ta vn os t is la ma . O vo p og oto vov ali z a S /je db en ik e k njig e k oji s m atr aju d a je B o g J e da n. O s m an sk a to le ra nc ija , manlfestirana ug o to vo s vim d ru S tv en im a sp ek tim a , n ije g o to vo uopt navodena k ao je da n o d p os eb nih u zro kai p o tic aja p rih va ta nju is la m a na p ro sto rim a k oje s u O sm a nlije o sv aja li. O va to le ra nc ija je b ilapos e bno izraiena u sferl vjere, a li, u prk os to m e, u po rn o s e za ne m aru je moqucnost da s e zb ogto ga m akar d ijelu o nih ko ji su p rih vatili is lam n ova vje ra je dn ostavn o vise svidala o d p re th o d -ne, i svih drug ih vjera. P rvi i n ajlog ilniji zakljulak u p rihvatan ju neleg a je da se to nesto sviaao no m e k o g a p rih va ta

P iS e : M r . s c . S e n a d H A S A N AG ICBu ga rs ki h ls to ric ar An to n M in ko v je u

s v o jo j k n jiz i 0 p rih v at an ju is lama u Bug a r-s ko j n ap is ao p os ve tu u k ojo j s io ji:.M ojo j m aje i ko ja m e je m olila da ne p i-s ern o vu k njig u, je r je n je n s vije t iz vrn ulanaopako . .. . " '

O va posve ta na jbo lje govo ri ce rnusu 0 p rih va ta nju is la m a n au ce nl p rip ad -n ic i na roda ko ji su v ise s to ljeca b ili pod .osm anskom vlascu i do kakv ih is tinad ola ze o ni k oji o va j p ro ce s n as to je o ble k-tiv no ra sv ije tliti. S vije t o nih k oji s u o d n a-c lo na lis tlc ke h is to rio gr afije n au ce ni d a jeis la m s ire n s ilo m , p rije tn jo m i p ritis cim a ,d a s u g a p rih va ta li s arn o o ni z eljn i m a te ri-ja ln 09 p ro bitk a - r u s t s e p re d c in je n ic amakO je u k az u ju n a s u pr ot no .

O snovna i opcepozna ta c in jen ica us iren ju is lam a nakon n jegove po jave nah is to rijs ko j s ce ni je iz va nre dn a b rz in a s i-renja:

.Jedva 15g od in a n ak on M u ham ed ov es m rti, m u slim a ni s u s e p ro sirili o d Atla n-tika do b lizu P ac ifika , n a p ov rsm i ve liko jk ao E vro pa . O no sto u ov om m un jev ito mo s vaja n ju n a jv is e z n e n a d u l e j e e in je n ic ada p ob ije aen i n lsu b ili n eza do vo ljn i. T op ok az uje fa k at d a 6 56 g od in a, ka da su sep oja vili p rv i g ra aa ns ki ra to vl, m e du m u sli-m a nim a , n ije b ilo n ik ak vih p ob un a."2

S lie nu s itu ac iju im a m o i u O sm a ns ko jd r1av i k ola je re la tivn o brz o o d m alo g b e-g ova t~ p os ta la d rza va na tri ko ntin en ta uk ojo j s u m ilio ns ke m a se p rih va tile is la m .

Ran ij e i slamske dr tave u ko jim a se is la ms lrlo i O sm a ns ka d r1a va im a li s u is ti p ris -tup p rem a nem uslim an im a fo rm iran nais tim v je rsk im osnovam a i na redbam a,te p raks i ko la se os lan ja na pos tupan jeM uham eda , a .s . M eau tim , ovd je cem orazm atra ti osm ansku to le ranc iju ko ja us ir in i im a i o d re d en e s p sc flc n os ttS ve ovo ukazu je da je is lam im ao od-lik e k Oje s u u d ug om h is to rijs ko m p erio dub ile p rih va tljiv e v elik im m asa ma k oie s udo sle po d is lam sk u v las t. T e o dlike su n aov aj n ac ln [ac ale i s ta biliz ira le d rza vu , ab ro jn om n em u slim a ns ko m s ta no vn stv uos igu ra lo p ravn i po lo za j u ko jem suim a li z as titu lic ne s ig urn os ti, v je rs ke s lo -b od e, b og om o lje , o dre de nu p ra vo su dn uau tonom iju . M eau tim , u ob lasn ia van lup ro ce sa prih va tan ja is lam a o d stra ne 10-ka ln og s ta no vn sfv a u O sm an sko j d rza vlug la vnom se nabra ja ju fa k to ri ko ji sud op rin os ili p rih va ta nju is la m a p oje din ihg ru pa k oji s e s vo de u gla vn om n a lie ni p ro -b itak i po bo ljs an je u ku pn og d nis tv en ogp o t o z a l a , U ovom se k riju dv ije osnovneman jkavos t i .

P rv a m a njk av os t s e tie e z an em a riv an -ja k ara kte ra is la m a i n je go ve p riv la cn os tlu da tim h is to rijs k im uv je tim a. U ana liz ip os to je d vije s tra ne k oja tre ba o bja sn iti.Jedan je sam is lam sa s v o jm p oruk am a ip ra ks om , a d ru gu p re ds ta vlja ju o ni k oji s ug a p rih va ta li. V e e in a d os ad as njih a na liz ase bav i sa rno jednom stranom , tj. m oti-v ac iji o nih k oji s u is la m p rih va tili.

D ru ga m an jk av os t se tice p obra jan ja

fa kto ra ko ji su do prin ije li p rih va ta nju is -lam a i n jegovom siren iu . U glavnom -sepob ra ja ju c in io c i ko ji su spec ifien i zapo jed inu g rupu kO ja je p rihva tila is lam .M eau tim , ne izos tavno je na jp r ije is ta c lc in lo ce ko ji su za je dn ie ki z a izv an re dn obrzo s iren je is lam a opcen ito na sv je ts -kom n ivou , od sam e po jave is lam a. O nosto je uoceno kao za iedn icko na og rom -n om p ro sto ru z a v elik o m n os tv o r az lie ito gs tanovn is tva ko je je obunvaceno pro -c es om p rih va ta nja is la m a z as ig urn o v az l i

. 4 8 rebiu-I-ahir/diumade-I-ula 1432. - apr,iI 2011.


4/6

z a s v ak u p o le d in a c nu g r up u . U s u p ro tn om ,m ora li b i u stv rd iti d a su p oje din i n aro dira zlic iti u s vo jo j m o tiv ae iji, d uh ov no sti,p o h le p i i z e lji z a m a t e rija ln im p r ob it kom iiiin t e lig ene ij i, s to j e s v a k a ko nep r ih v a tlj iv o .Z bog toga se m edu c in ioce ko ji s u do - .p r in ij e li p r ih v a ta n j u is lam a t re ba j u na j p rij eu v rs titi o n i k o ji sa titu o sob in a is lam a in je go vih p oru ka , k oji s u z aje dn ic ki i p re -s ud ni u p ro ee su n a s vje ts ko m n iv ou , a te kn ako n to ga p ob ro ja ti z a p oje din e g ru peo ne s to je za n jih zb og ko nk re tn ih h is to -r ijs kih p rilik a s pe c lfic n o u o vom p ro e es u.

O s m a n s k a t o le ra n c ij a k aoi z a z o vO v d je c er no r az m a tr ati o s m an s ku to l-

e ra n eiju k ola je g e ne ra ln o s ko ro id e ntlc nas a is la m sk om to le ra ne ijo m p rim je njiv a-n om u d rug im is lam sk im d rza vam a, a lik O ja u s ir in i im a i c d re d en e s pe e ific no s Ti.K ad a g o v or im o 0 o sm a n sk o j to le ra n eiji uv id u c e rn o im a t i n je n u s lie d e c u d e fin ie iju :

.O sma n s k a to le r an e ija p r ed s ta v lja , u zus lov p o s n v a m a v la sti O s m a ns ke d rz a ve ,p oz itiv an o dn os o sm a ns ke v la sti p re rn a'p od an ie im a k oji s u p rip ad ali ra zlie lt lme tn ick im i v je rsk im g ru pa ma , p ose bn op rem a S lje d be n ie im a k njig e ,z as no v an n as lro ko rn tu m a ce nju o dre db i s erija ts ko gp ra va , p ra k si p re th o dn ih is la m s kih v la d a-ra i h is to rijsk om nas lije du , k o ji u seb iu klju cu je is tim a le t i e m an et (a m an ) ka om etod osva ja n ja , te is lam sk im p rop i-s im a n a re d en e v rije d no sti . p ravedros t r ,.c o bro c in stv a" , .m ilo sti" , .c o br oc d je la ",.s arn ilo sti" i " strp ljiv os ti", iz ra Ze n k ro zp o s to v a nle v je r sk ih s lo b o d a i s v et in ja , o s -n ov nih Iju ds kih p ra va , p op ra vk u i iz gra d-

n ju bogom olja , o d redenu p ra vo sudnua uto no miju , te p ra ve da n p os tu pa k p re dsudov ima . "3

P ose bn o je p otre bn o n ag la siti d a seo v a to le r an e ija u e je lin i z a sn iv a la n a is lam -s ko m p ra vu , a da je n ajz na ca jn ija o dre db ao vo ga d ire ktn a ku r'a nsk a z ab ra na n am -e ta n ja v je re s ilo rn .' L o rd J oh n D a ve n po rt,a u to r d je la .Haz re ti M uham ed i Ku ran "n a q l a s a v a ;

"Kra jn ja pedan tno s t p rem a m ora luje po s ta la u z rok b rzom s ire n ia is lam a uk ra tko m v re me nu . M us lim an i su se u vi-je k sa p ra sta nle rn o dn os ili p re m a v ie rs -k im Iju dim a iz d ru gih ko nfe sija ko je su ub orb i p otc in ili rn ace m. Ka o s to je re ka oJu ryo , p o s tu pan je m us lim ana p rem akrscanm a se n ikada ne rno ze po red itisa p os tu pe im a ko je su pa ps tvo i k ra lje vism a tra li o dq ov ara iu clrn za m u slim a ne .Is lam je spas io co v le can s ivo od p ro li-je v a nja I ju d s ke k rv i b o z an s tv lr n a. Um j e stoto g a je m o litv om i s ad a kom (m ilo s tin jo m )Iju dim a u sa dio o sie ca l z a d ob ro cln sfv o.U d ario je te m e lje s oe ija ln e p ra vd e. Na ta jn ac in se b ez p ote sko ca ra sm o sv ije to mn e o sje c aiu ci p o tr eb u z a o ru zje rn . "5

Nje m ac ki te olo g i h ls to ric ar J ea n M o -e he im o va ko o bia sn ia va u lo gu v iso ko gs te pe na m o ra la u s ire nju is la m a :"M us lim an ska sup er io rn o st uz na nju , m u dro sti i m o ra lu n ije b ilan ls ta m a nje e fe ktiv na o d n jih ov ogo ruz ja . " 6

a v e n e pr is tra s ne , je d no sta vn e i ta cn ek o ns ta ta e ije p o ka zu je d a je m o r al k o ji s ampo seb i s ad rZ i s ve po jm ove ko je sad rf ito le ra ne ija i ko ji je s am sa drz an u n je no mp ojm u b io je da n o d n ajz na ca jn ijih fa kto ra

sirenia t s lamafs t a s !t u a cij a j e b il~ pn - .su t na u v rije rr ie O s rn a nh la , is ti u z ro e i s ud op rin os ili s ire nju is la m a n a p ro sto nrn ako jim a su o n i vla da li .

. Biv s i. ge n e ra ln i d ir e kto r D r Z av n o g a r - .. -h iva Vla de Re pu blik~ T urske p re rnm n

is m et M iro glu , p is uc i o to le ra ne iji k oju s uO sm a nlije p oka ziva le p re m a k rsc am m au An ad oliji, d aje je di~i m o gu ci isp ra va nzak l jucak :"M n o go s elja ka je z bo g o ve o sm a ns ke

. p ra ve dn os ti p rih va tilo is la m . Ka o u An a-dO liji, O sma n lije s u i k rs c ar u rn a u Rume lijip r iz n a li s lo b o d u v je r e i s a vje s ti. "7

O vd je je po tre bno nag la s iti d a se uo bja sn ja va nju p ro ee sa p rih va ta nja is la -rn a, p os eb no na b alk an sk im p ro sto rim a ,a na liz e i tv rd nje z ad rZ av aju u gla vn om n as ili, p rit ise im a i d ru stv en irn p rilik am a ,n ag la sa va nju p rih va ta nja is la m a p od n e-p o sr ed n im iii p o sr ed n im p ritis kom , k o ris -t olju b lju , te k o le b ljiv o sti u p r et ho d n o j v je r io n ih k o ji s u je p r om i je n ili. C e s t o s e o ni k ojisu p ro m ije nili v je ru p rika zu je u p otp un on e ob je ktiv nom i n e ga tiv nom k o nte k stu . T oje n ag na lo p ro f. d r. F erid a M u h ic a d a k az e:

"T o je po tp uno ne ta cno , T o m ora dase je d n om h is to rijs k i ra s c is ti i d a se nan a uc nir n i e iv iliz ae ijs kim o sn o vam a u b a-e i u u dz be nic lrn a, n aro clto ta m e g dje im ap rob lem a oko to g nespo ra zum a. T o jev e lik a h is to r ijs k a iz m is ljo tin a . U I nd o n e zijiim a p re ko 200 m ilio na m u slim a na . P ita mko ih je .poturcvao" . I k oji su to T ure i b illta m o? U M a le ziji im a o ko 17 m ilio na m u s-lim a n a, k oji s u to " ja n jic ar i, b a s i o o z u c ! illT ure i" p re vo dili u is la m ? U Kin iih im a o ko100 mi l lona l? . . D a s u (p ra vo sla ve i) p re -la zili p o je da n p os to g od isn je n as iln o n ais la m , d o Y N v ije ka s ve b i p re slo n a is la m .Z a 3 00 g od in a p r e s t o je n a is la m 5 2 o ds tos ta n ov nis tv a, to je o ko 0,3 p o sto g o dis n je .Ka d b i t o is lo n as iln o, ko b i m og ao za us -ta v iti p r it is a k ta d a n a jm o c n ije g e a rs tv a ?" 8

a is tom p rob lem u O liv e r P o tez ie a ,isku sn i d ip lo ma ta ko ji je p ro ve o m nog eg od in e sv oje k arije re u is la m sk im z em l-ja m a , iz u ze ta n p o zn a va la e Blis ko g is to ka ,a uto r v ec eg b ro ja d je la , iz rn ed u o sta lo g, iiz h is to r ij e i h is to r ij e d ip loma t ij e naq la s a v a :

.O cn os is la ma p re ma d ru gim re lig i-jam a ces to se p rika zu je u nega tivnomk on te k stu . O p te re c en ia p re d ra s ud am a s u,z ais ta , v eHk a. P re ov la du je s lik a d a je is -la m s ire n o gn je m i m ace rn , d a su p rip ad -n ie i d r ug ih v e ra b ili p r is ilja v a ni d a p r ih v a tem us lim ansku ve ru . Zabo ra v lja se da jeis la m u m no gim ze mlja ma p os ta o d om i-n an tn a re lig ija , a d a m u slim a nske a rm ijen lk ad a n is u s tu p ile n a te p ro s to re (M a le z i-ja , In d o n e zija , m n o g e z em lje A fr ik e ). "9

Kao s to se kon tin u ite t to le ra ne ijerebiu-I-ahir/dzumade-I-ula 1432. - april 2011. 49


5/6


6/6

. ' \ . ' K a e a ri e g d j l l ' v e li k i b ro j I ju d i p ro m i je n iv je r u n a jp r i j e ' s e r n o z e i z v u c i z a k l ju c a k d an o v a v je ra i o n i k o j i t u v ie ru d o n o s e im a juo d r e d e n e k v a l i t e t e . k o ] I ju d e m o ti v ir a ju d atu v je r u i p r i h v a te . P o g o to v o a k o ih n ik on e s i l i d a je p r i b v a t e i a ko m o g u n a s t a v i t in o r m a ln o z i v je t i i s a s t a ro m v je r o m . N e -n a d M a o c a n ln u s v o jo j k n j i z i .TurskaH r v a ts k a " , b a v e c i s e p ro c e s o m p rih v a ta n -ja i s la m a u .B o s n i o d d om a e e c k a to l i c k o gs ta n ov n is tv a , n a b r a ja u o b ic a le n u s p r e g uf a k to r a k o ji s e i s ti c u , k a o s to s u d e r v is kop ro po v i je d a n je , m ig ra c i je , G r k v a b o s a n -s k a , ja n j i c a rs k e k a n ie r e , o s lo b a d a n jar o b l ja , m o u u c n os t d r u s t v e n o g u s p o n a ,s m a n je n ja p o r e s k ih o b a v e z a S o b z i r o mn a to d a je p r o c e s p r i h v a t a n ja i s la m a uB o s n i b io i z r a Z e n i j i n e go n a d ru g im p r o -s to r im a , o n i z v la c i z a k l ju c a k d a je u z r o kto m e s i r o m a s n i j i p o lo z a j k r s c a n s k o gs t a n e v n ls t v a u B o s n i k o j i j e g r a n i c i o s ag l a d u :16 O a k le , g d je je s t a n o v n is tv o b i log la d n ije t a m e je p r i h v a ta n je i s la m a b i lom a s o v n i je , g d je s u k r s c a n i b o l je z i v je li ,p o g o t o v o n a s e lu , t a m o je i p r o c e s p r i h -v a t a n ja i s la m a b io z n a tn o m a n ji .

M e d u t im , n is u B o s a n c i b i l i n ls ta s it i j id o k s e B os n om s i r i la b o g u m ils k a h e re zak o ja im je d o n o s ila s a r n o p r i je tn ju s a s v ihs t r a n a , n ije im d o n os ila p u n ije s to m a kek o l l b i i h t le ra ll d a je p rlh v a ta J u 1 s i r e , n it lim je o b e z b l e d t v a l a p o r e s k e o la k s lc e . K a ds e o v a h e re za s m a n ji v a la b i lo je to s a m oz b og g o le s U e , p ri j e tn je i s v a k o ja k ih p ri t i -s a ka k o j i s u d o la z iU s a s v ih s t r a n a . N ijeB o s n a i z u ze ta k k o j i b i s e u s ir e n ju i s la m a ,k o j i j e n a s v je ts k o m n iv o u b io r e la t iv n ob r z i o d v i ja o s e n a o g r o m n o m p r o s t o r u ,p o sm a tr a o o d v o je n o o d s v ih d rZ a v a , t e r i -t o ri j a i r a z l i c it i h n a ro d a k o j i s u k ro z h is to -r iju p r i h 'v a t i l i i s la m n a o g ro m n o m p r o s to r uA r a b i je , A f r i k e , A z i je , o d O a le k o g i s to k a d oB o s n e . T i n a r o d i n is u b i l i n i v is e n i m a n iep a m e tn i , d o b r i , lo s l , p o h le p n i i i i p le m e n it io c b o s a n s k o g n a r o d a . O n i s u p r im a l i i s -la m p o d v la s c u r a z li c it i h v la d a r a .

G o v o r e c i 0 i z b je g a v a n ju p o r e z a k o les u p la c a l i n e m u s l im a n i k a o e k o n o m s -k o m m o t i v u z a p r i h v a ta n je i s la m a k o j i s um n o g i s ta v l ja li u p r v i p la n , N o e l M a lc o lmz a k l j u c u j e :

" A li e ko n om s k a m o t i v a c i ja n e r n o z es e o g r a n i c i t i - k a o s to je u c i n je n o u je d -n o j p o p u la m o j t e o ri j i 0 i s la m i za c ij i B o s n e- n a p u k o p i t a n je i z b je g a v a n ja p la c a n iap o r e z a z a n e m u s lim a n e , d z i z je i h a r a c a . . . .I z b je g a v a n je p la c a n la to g n a m e ta n i jem o g a o b it i g la v n i r a z lo g z a p re v je r a v a n je ;a n e s m i je m o z a b o r a v i t i n i c in je n i c u d a s um u s l im a n i , z a r a z l i k u o d k r s e a n a , p la c a liz e k ja t, g o d is n j i v je r s k i p o r e z k o j i j e je d n ao d o s n ov n ih o b a v e za u i s la m u . . . N e k i s u

. m u s lim a n i . i s t o t a 1 ,< b ' n b g J t 'q c e k iv a ti d a c eih p o z v a n n a v o j i l 'u d u zn o s t, b ilo u g ra d s -k o j m i li c i j i b i lo u sk lopu r a t n o g d o p r in o s as v o q a s p a h i je . K rs c a n l i z v a n g r a n ic n ihp o d ru c ja o b lc n o . s u b i l i o s lo b o d e n l. t e oo b a v e z e . "17 .

A rn o ld , p r e n o s e c i o d Z m a le v lc a t v rd -n je 0 p ri h v a ta n ju i s la m a m e d u A lb a n c im a ,t a ko d e r s m a tr a d a n e p o s t o je d o k a z l d a s uI ju d i p od O s m a n li i a m a . p r i h v a ta ll i s la m d ab i i z b je g l i h a r a c i p o bo l i s a l i s v o j m a te r i -ja l n i p o lo z a ] ;

" Z a lo s n o je to d a k r s c a n s k i p i s c i ,k o j i g o v o r e d a s u A lb a n c i p o d p r i t i s k o mn a s i l j a i n e za k o n i t i h h a r a c a p im o r a n i n am i je n ja n je v je r e , u p o tr e b l ja v a ju c e s to p o -n a v lja n e i z r a ze . O v i n a m p i s c i n e p r u z a jup o d a t k e d a Ii s u n jih o v e tu z b e d o k a za n ec i n je n i c a m a i i i n e . . . . U n a v o d im a o v o gp i s c a s e t v rd i d a s u m n o g i p re la z i l i u i s la mr a d i s p a s a v a n ja o d h a r a c a , p a ip a k s e n ev id i n i je d a n d o k a z 0 t o l i k o j nesnos l l ivosfd a c a k O je s u p la c a li k a to l i c i d a b i m o r a l im i je n j a t i v je r u . "18o m o q u c n o s n m a te r i j a ln o g b o o a c e n lan e m u s l im a n a M a lk o lm p o r i c e p os to ja n jep re p r e k a k o ji b i n e k o g a n a g n a l i d a p r o m i -

. je n i v j e r o is p o v i je s t :" N ije i s t in a d a je c o v je k m o r a e b i t i

m u s l im a n d a b i s e m o g a o o b o g a ti t i u O to -m a n s k o m c a rs t v u . B llo je m n og o im u c n iht r g o v a c a - G rk a , V la h a , A rm e n a c a - k o j is e n ik a d n is u o d re k l i k rs c a n s k e v je re . . ."19

K a o u s v a d r u g a v r e m e n a i u v r i j e m eO sm a n l i j a s u l ju d i c i j e n i l i o n o g a k o s ep r e m a n j im a p o n a s a to le r a n t n o , k o im n en a tu ra s v o je d u h O v n e v r i j e d n o s t i . I s to v r e -m e n o , n it i s u o n d a v o l je l i o n e k o j i d r u g ei s ko rje n ju ju r a d i v je re , n it i t o v o le d a n a s .C e s to o n o g k o ji j e t o le ra n t a n p re tp o s t a v -I ja ju o n o m e k o j i z b o g v je r e z e le d r u g eu n is t i t i . A rn o ld s e d o t i c e o v og p i t a n ja uS r b ij i i i s t i c e :

"O n i S rb i k o j i s u s e o b r a t i l i i z a b o lan a K o s o v u iz g le d a d a s u z n a li z a s u d b in um a le i s la m s k e z a je d n ic e 2 0 , k O ja je p r i j et o g a n a s to g o d in a z i v je la u M a d a r s k o ji p o tp u n o b i la i s k o r je n je n a ., je ~ i z g le d an e m o q u c lr n d a o v o p o z n a v a n je n ije im a lou p l i v a n a n ji h o v o p re tp o s ta v lja n je T u r s k eM a d a r s k o j . "2 1

S to s e t ic .e r a z lo g a z a p r i h v a t a n je i s -la m a , n a jb o l je je 0 t o m e c u t i o n o g a k o g aje p n h v a t i o , ' O a s e i s la m p r ih v a ta , n e r a d ik a kv e m a t e r i j a ln e k o r i s t i io r u s t v e n o u p r o -b it k a , v e e c e s to u s it u a c ijm a k o je s u n e p o -v o l jn e z a o n og a k o g a p r i h v a t i s v le d o c ed a n a s n ji k o n v e rt i t i u n e m u s l im a n s k imc r z a v a m a , a u d a le ko j p r o s lo s t i i s t o t a koje s v le d o c io i je d a n o d B a k s i r a , p r i p a d n ikv e e p o m e n u te m a le i s la m s k e z a je d n i c ek O ja je i s ko r i je n je n a u M a d a rs k o j . A m o ld

o d J a k u ta H a m e v i i a k o j i i e , r q _ z g . b v a r a o s aje 'd n im B a k s i r o m p r e n o s k . . ' . .. : . . " P o s l i j e t o g a u p i t a o s a m g a k a ko s uo n i , o v a k o s ti s n u ti m e d u k rs c a n e , p ri g rl i l ii s la m , O n m i je o d u ov on o : - P r e m a . n a s o i.p re d a], d o sta s u.s e dm o rlc a m u s lrn a na izk ra je v a B u lg a r i j e i n a s t a n i l i s e m e d u n a m a .O v i s u n a s v e o m a n le z n o t b la g o u p o z o -r i l i n a n a s e z a b lu d e i p o k a z a l i n a m p r a v ip u t i s la m a . K a s n ije n a m je S v e v .t s n ji b i ov o d lc e m , o t v o r i o n a m je s r c a u z v ls e n o lv je r i . S v i s m o s e o b r a t i l i . " 2 2Biljeske:1 Anton, Minkov, Conversion to islam in the Bal-kans, bandung2.co.uk/.../Conversion%20to%20Islam%20in%20the%20Balkans.pdf2 Muhamed Harnidullah. Uvod u islam, Istanbul,1994.,5.193.3 Senad,Hasanaqic,Pojam,osnove i manifestacijeosmanske tolerancije, 5.11.,12.,magistarski rad,bi-blioteka Pravnog fakulteta u Zenici4 Kur'an, II,256.5 Mehmet Oruc, Minnet borcu, Turkiye gazetesi,01.03.2002.6 www.praviputcom/knjige/odgovorjednoLpukojneznalici.htrnl7 ismet Miroglu, Osmanli Ybnetiminde insanave Hukuka Saygl [Postovanje covjeka i prava uosmanskoj vlastil, www.sosyalsiyasetcomJdocu-ments/osmanlida_insana_hukuka_saygLhtml8 wwwbosnjacLnet, ekskluzivni interview: Dr. Fe-rid Muhic. redovni profesor novovjekovne filozo-fije, savremene filozofije i filozofske antropologijena Filozofskom fakultetu .Kiril i Metodij" u Skoplju,09.august 2003.9 www.nspm.org.yu/Debate/2006_CP_poteyi-ca1-htm, Oliver Potezica, Odnos islama premadrugim religijama,.Nova srpska politicka mlsao"-casopis zapoliticku teoriju i drustvena i s t r a z r van j a10 0aktima osmanske tolerancije vidjeti v is e -Senad, Hasanaqk. Pojam, osnove i manifestacijeosmanske tolerancije, s.52-61.,magistarski fad, bi-blioteka Pravnog fakulteta u Zenici11 Schuon. Frithjof,0transcedentnorn jedinstvureligija, Zenica, 1997.,5.112.12 Pelagic, Vaso, Izabrana djela III. Sarajevo,1971.,5.68.13 Arnold. Thomas, W, Povijest islama, Sarajevo,1990.,5.236.14 Lewis,W, Raphael,Osmanll Turkiyesinde Gun-. delik Hayat, c ; : e v . M. Poroy, Istanbul. 1963.,5.11.15 Donia, S.,Robert, Biografija grada Sarajeva,Sa-rajevo, 2006.,5.43.16 Nenad Maocanin. Turska Hrvatska, Zagreb1999.,s.98-11417 Malkolm, Noel, Povijest Bosne, Zagreb-Saraje-vo, 1995..5.87.,88.18 Arnold, Thomas, W. Povijest islama, Sarajevo,1990.,5.226.19 Malkolm, Noel. Povijest Bosne, Zagreb-Saraje-vo, 1995.,5.88.20 Muslimansko pieme Baksira koje je zivjelo uMadarskoj21 Arnold, Thomas, W. Povijest islama, Sarajevo,1990.5.230.22 lsto, 5.231.

reblu-l-ahlr/dzumade-l-ula 1432. -april 2011. 51
http://www.praviputcom/knjige/odgovorjednoLhttp://www.praviputcom/knjige/odgovorjednoL

senad hasanagic - osmanska tolerancija kao važan faktor prihvatanja islama

Documents