საქართველოს სახელმწიფო გერბი

lia SalvaSvili

Cveni garemo 1maswavleblis

saxelmZRvanelobunebismetyvelebaSi

gamomcemloba

`meridiani~

Tbilisi • 2011

Cveni garemo 1maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi

avtori

lia SalvaSvili _ pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,

iakob gogebaSvilis premiis laureati

redaqtori _ givi bojgua _ filologi

fsiqolog-konsultanti: naTela imedaZe

ydis dizaini da ilustraciebi: nato yubaneiSvili

mxatvroba da kompiuteruli grafika: qeTevan lomiSvili, dali muxaZe

fotoebi: akaki muSkiaSvilisa

dizaini da dakabadoneba: badri CugoSvilis

yvela ufleba daculia.

am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,

iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes

gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.

saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

l SalvaSvili,

gamomcemloba meridiani ,

Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45

telefoni 5

elfosta: info@meridianpub.com meore gamocema,

CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 1Teacher’s textbook in Natural Science

Author Lia ShalvashviliRedactor Givi Bojgua

All rights reserved

© L. Shalvashvili, 2011© Publishing House MERIDIAN, 2011 45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia Phone 832 39-15-22 E-mail: info@meridianpub.com© Second Edition, 2011

4

sarCevi

koncefcia.................................................................................... 5

moswavlis saxelmZRvanelo da

samuSao rveuli (funqciebi) .................................................... 8

maswavleblis wigni (funqciebi) .............................................. 9

praqtikuli rekomendaciebi mSobelTaTvis .......................... 11

erovnuli saswavlo gegma ........................................................ 12

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba da

ZiriTadi Sinaarsi ..................................................................... 19

gakveTilebis aRwera ................................................................21

5

koncefcia(saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia)

bunebismetyvelebis swavlebisas aqcentis gamaxvileba ganwyoba-damokidebulebebisa da unar-Cvevebis ganviTarebaze, kvleva-Ziebasa da codnis gamoyenebaze aris rogorc Tanamedrove meTodikis, ise qarTuli klasikuri didaqtikis moTxovnac.

iakob gogebaSvilis Tanaxmad, umTavresi mizani bunebis Seswavlisa aris =– `gauxsnas ymawvils TanagrZnoba bunebisa, Seayvaros misi gamoZieba da misi ganxilva~.

(`bunebis kari~, I gamocemis winasityvaoba).

`Cven bunebaSi varT, igi CvenSia,cocxalnic misni varT da mkvdarnic~...

vaJa-fSavela

Tanamedrove msoflios mowinave kacobriobis winaSe metad mniSvnelovani problema dgas. esaa bunebis, misi yoveli rgolis: miwis, wiaRis, wylis, mcenareTa da cxovelTa samyaros, atmosferos efeqturi dacva da gonivrulad gamoyeneba.

buneba aris garegani materialuri samyaro. igi qmnis garemos, sadac warmoiSva, ganviTarda da cxovrobs adamiani.

TviT adamiani bunebis nawilia da, rogorc cocxali arseba masTan mWidro kavSirSia. Tavisi arsebobisaTvis adamiani bunebisagan Rebulobs yvelafers: Jangbads, wyals, sakvebs, masalas da sxv. buneba aris kacobriobis materialuri kulturis wyaro. amitom adamians bunebis mimarT unda Camouyalibdes subieqturi damokidebuleba, rac mtkiced damkvidrdeba adamianis gaazrebul da adekvatur qcevaSi bunebasTan mimarTebaSi.

samyaros Semecnebis, Wvretis, kritikuli azrovnebisa da TaobaTa bejiTi, SemoqmedebiTi Sromis Sedegia samecniero-teqnikuri progresi. yoveli momdevno Taoba eyrdnoba wina Taobebis udides gamocdilebas, sakuTari Zalebis rwmenas da iTvisebs samyaros saidumloebebiT aRsavse axal-axal sferoebs, xvews Tavis warmodgenebs masze da qmnis Tanamedrove teqnologiebs.

samecniero-teqnikuri progresis miRwevebs aqvs Tavisi meore, ufro negatiuri mxarec, rac ZiriTadad dedamiwaze warmoSobili mravali problemiT gamoixateba. amas, arcTu iSviaTad, emateba, Cveni _ adamianebis momxmarebluri damokidebuleba bunebisadmi. es ki sakmarisi motivaciaa imisTvis, rom movaxdinoT am damokidebulebebis revizia anu SevignoT bunebisadmi ekologiuri midgomis saWiroeba, aucilebloba, rac ukve drois erT-erTi yvelaze aqtualuri moTxovnaa da Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis integrirebuli kursis principul poziciasac gulisxmobs.

gare samyaros gacnobasTan erTad, bunebismetyvelebis integrirebuli kursis saxelmZRvaneloTa kompleqtis _ `Cveni garemos~ _ erT-erTi umTavresi mizania dawyebiTi saskolo asakidan moswavleebSi ekologiuri kulturis aRzrda, ekologiuri Segnebis Camoyalibeba, miT umetes, rom mTels msoflioSi da Cvens qveyanaSi arsebuli umZimesi ekologiuri situacia mniSvnelovanwilad ganpirobebulia ekologiuri gaunaTleblobiTa da Segnebis dabali doniT.

I klasis bunebismetyvelebis integrirebuli kursi gansakuTrebul rols asrulebs, bunebismetyvelebis programis realizaciaSi, radganac swored I klasSi eyreba safuZveli bunebismetyvelebis programis Sinaarsobriv xazs, moswavleTa saqmianobis organizebisadmi midgomebs. moswavleebs unviTardebaT sagnisadmi aqtiuri interesi, romelic aucilebelia bunebismetyvelebis kursis warmatebiT SeswavlisaTvis. pirvelklaselebi iTviseben gare samyaroze informaciis miRebis ZiriTad xerxebs (saSualebebs), romlebiTac isargebleben Semdgom klasebSic da daeuflebian am xerxebisa da saSualebebis axal-axal doneebs. I klasSi warmatebuli muSaoba bevrad gansazRvravs

6

bunebismetyvelebis saskolo kursis warmatebiT aTvisebas Semdgom klasebSi da agreTve swavlebis II da III safexurebzec.

Cveni azriT, ekologiur midgomas saWiroebs swavleba/swavlis procesSi Tavad bavSvis fsiqikac, gansakuTrebiT maSin, roca is jer kidev sruliad norCia _ anu skolamdel da umcros saskolo asakSi. unda davicvaT ymawvilis fsiqika da igi yovelgvari daZabvisa da gadatvirTvisagan gavaTavisufloT. vaswavloT bavSvebs, Tu rogor iswavlon ise, rom dazogon TavianTi inteleqtualuri Zalebi _ yovelgvari gamomfitavi Zalisxmevis gareSe, anu mivawodoT is, rac mas aucileblad sWirdeba srulyofili ganviTarebisaTvis; Tan ise mivawodoT, rom Tavad ar `dagvekargos~ informaciis `okeaneSi~. amitom, upirveles yovlisa, gavideT bavSvis unarebze, gamovumuSaoT mas saWiro Cvevebi. swavla ganvaxorcieleoT misTvis sasurveli aRmoCenebis gziT, sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT. mTel am rTul procesSi ki yovelmxriv gaviTvaliswinoT bavSvis, rogorc subieqtis, sensoruli tipi da emociuri Tavisebureba, misi ganwyoba, motivaciis xarisxi.

Cven ganvsazRvreT I klasis bunebismetyvelebis kompleqtis: moswavlis samuSao rveulisa da maswavleblis wignis miznebi da misaRwevi Sedegebi. aRniSnuli kompleqti, romlis saxelwodebaa `Cveni garemo~, uzrunvelyofs:• bavSvis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi; axdens mis swor ekologiur

orientirebas; amaRlebs bavSvis ekologiur kulturas;• aswavlis garemos aRqmas uSualod sakuTar SegrZnebebze dayrdnobiT;• aswavlis bavSvs sakuTar SegrZnebebsa da mcire cxovrebiseul gamocdilebaze

dayrdnobiT, problemebis gadaWris xerxebs;• exmareba bavSvs sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali

obieqtebis ukeT SecnobaSi;• uviTarebs bavSvs SemecnebiT unarebs, metyvelebas, emociur sferos, SemoqmedebiT

SesaZleblobebs, uyalibebs saswavlo Cvevebs;• safuZvels uyris globaluri azrovnebis dawyebas, rac misi subieqturi qceviT

gamoixateba; aCvevs lokalurad moqmedebis aucileblobas;• uviTarebs bavSvs dadebiT pirovnul Tvisebebs (gulkeTiloba, megobroba,

pasuxismgebloba da a.S.);• ufarToebs Tvalsawiers da sxva.

Cveni Seqmnili I klasis kompleqti eyrdnoba axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT I klasis bunebismetyvelebis standartiT gansazRvrul mimarTulebebs: 1. cocxali samyaro, 2. sxeulebi da movlenebi, 3. dedamiwa da garesamyaro, 4. adamiani da garemo. warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTulebebis integrireba sagakveTilo Temebad. amgvarad, moswavlis saxelmZRvanelo, samuSao rveulTan da maswavleblis wignTan erTad, faravs standartiT gansazRvrul yvela mimarTulebasa da Sedegs (ix. cxrili #1).

TiToeul sagakveTilo TemaSi gansazRvrulia:1. gakveTilis mizani;2. misaRwevi Sedegi;3. saswavlo masala: a) maswavleblisTvis, b) moswavlisTvis;4. SemoTavazebuli aqtivobebi (yoveli maTgani mxolod sarekomendacio xasiaTs

atarebs da mocemulia ZiriTad bazisad im mizniT, rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari, individualuri sagakveTilo varianti);

5. moswavleTa unar-Cvevebi.yovelive es asaxulia maswavleblisTvis gankuTvnil warmodgenil saxelmZRvaneloSi.gaviTvaliswineT isic, rom 2011 wlidan yvela pirvelklasels prezidentis

iniciativiT netbukebi usasyidlod gadaecemaT. amitom maTTvis sagangebod movamzadeT

7

pirveli eleqtronuli saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi _ `Cveni garemo~, romelic nabeWd saxelmZRvanelosTan erTad miewodeba moswavles.

amgvarad, Cven mier warmodgenili I klasis bunebismetyvelebis integrirebuli kur-sis saxelmZRvanelos kompleqtSi Sedis:

I. moswavlis saxelmZRvanelo; a) eleqtronuli saxelmZRvanelo _ CD

© lia SalvaSvili, 201

1

Cveni garemoCveni garemoCveni garemo

gamomcemloba

`meridiani~

b) moswavlis nabeWdi saxelmZRvanelo,

II. moswavlis samuSao rveuli;

III. maswavleblis wigni (aq mocemulia agreTve praqtikuli rekomendaciebi mSobelTaTvis).

CD

8

1. moswavlis saxelmZRvanelo da samuSao rveuli (funqciebi)

moswavlis saxelmZRvanelo (rogorc eleqtronuli, ise nabeWdi) samuSao rveulTan erTad efuZneba erovnul saswavlo gegmas. igi iZleva SesaZleblobas mizanmimarTulad ganvaviTaroT moswavlis azrovneba. konkretul masalaze dayrdnobiT CamovuyaliboT mas gonebrivi moqmedebis xerxebi (analizi, sinTezi, Sedareba, klasifikacia, ganzogadeba). saxelmZRvanelo da samuSao rveuli mimarTulia aucilebeli unarebiT SeaiaraRos moswavleebi _ ganuviTarebs maT SromiT da cxovrebiseul Cvevebs.

moswavle, daeufleba ZiriTad SemecnebiT unarebs, miRebuli informaciis zustad da mokled Sejamebas, sakuTari SegrZnebebis an dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebebs gamoxatavs sxvadasxva saSualebiT (mag., sityvebiT, xatviT, pantomimiT), TandaTanobiT daeufleba daskvnis gamotanis xerxebs, urTierTTanamSromlobas wyvilebsa da jgufebSi, SeZlebs socialuri urTierTobis damyarebas sxvebTan (TanaklaselebTan, TanatolebTan, maswavleblebTan da a.S.).

saxelmZRvaneloSi da samuSao rveulSi warmodgenili saswavlo masala moswavleebs miewodeba, ZiriTadad, ilustraciebis saxiT, Tumca teqstur komponentsac didi mniSvneloba aqvs. mokle, lakoniuri teqsti uzrunvelyofs saxelmZRvanelosa da rveulis sainformacio sivrces, orientirebaSi exmareba, rogorc maswavlebels, ise moswavlis mSobels; aseve igi xels uwyobs bavSvs orientirebaSi kiTxvis Seswavlis Semdeg. maswavlebelma bavSvebs, saanbano periodis dasrulebamde, ar unda mosTxovos saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi warmodgenil davalebaTa teqstebis wakiTxva. Zalian mniSvnelovania dasmuli problemuri kiTxvebi, naxatebis qveS Sesrulebuli teqstebi,. yoveli aseTi teqsti xels uwyobs axali codnis SeZenas. isini naTelsa da gasagebs xdian saxelmZRvanelosa da samuSao rveulis didaqtikur masalas, ilustraciis TiToeuli elementis mniSvnelobas; Tu ar iqneboda warmodgenili aucilebeli teqstebi, saxelmZRvanelo rveulTan erTad daemsgavseboda rebuss, romlis gaSifvras didi Zalisxmeva dasWirdeboda.

saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi gamoyenebulia rubrikebi da davalebebTan mocemulia maTi pirobiTi niSnebi. moswavleTa SesaZleblobebis mixedviT, saanbano periodis dasrulebis Semdeg, maswavlebelma SeiZleba SesTavazos moswavleebs _ waikiTxon gakveTilis saTauri, calkeuli sityvebi, xolo saswavlo wlis bolosTvis ki _ winadadebebi.

warmodgenili ilustraciebi (rogorc fotoebi, aseve naxatebi), cnobili zRaprebis personaJebi, mravalferovani SemoqmedebiTi davalebebi emsaxureba moswavlis warmosaxvisa da SemoqmedebiTi SesaZleblobebis ganviTarebas. moswavlis mier SeZenili codna efuZneba mis pirad gamocdilebas da emociur sferosac, rac xels uwyobs bavSvis emociur ganviTarebas, aZlierebs SeZenili codnis mniSvnelobas. moswavleebi gakveTilze ubralod ki ar ecnobian garemos, aramed Semecnebis procesSi aqtiuradaa CarTuli maTi emociuri sferoc – isini savarjiSoebs xalisiT asruleben, riTac umuSavdebaT garkveuli emociuri damokidebuleba garemos mimarT.

codnis ganmtkicebis funqcias asrulebs samuSao rveulSi warmodgenili savarjiSoTa kompleqtebi SeZenili codnis gamoyenebaze da praqtikuli samuSaoebi.

SemoTavazebuli masala xazgasmiT atarebs socialuri da kulturuli aRzrdis funqcias, rac xels uwyobs bavSvs qceviTi Cvevebis ganviTarebaSi.

warmodgenili ilustraciebi, SemoqmedebiTi davalebebi, savarjiSoebi da gakveTilze Catarebuli praqtikuli samuSaoebi mWidro kavSirSia am asakis (5-6 wlis) bavSvis yoveldRiur yofasTan, mis realur cxovrebasTan.

gaviTvaliswineT isic, rom saxelmZRvanelosa da samuSao rveulis daxurvis Semdeg bavSvi ubrundeba yoveldRiurobas, amitom mas saazrovno davalebebad miecema mxolod iseTi situaciebi, rac bavSvs yovel fexis nabijze xvdeba, romelic, Tavis mxriv,

9

gazrdis bavSvis Sinagan motivacias, xolo swavlis procesi misTvis mimzidveli da saxaliso gaxdeba.

amgvarad, bavSvi swavlobs keTebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs; mas uCndeba sakuTari Tavis rwmena, adekvaturi TviTSefaseba, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac biZgia damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.

II. maswavleblis wigni (funqciebi)

maswavleblisTvis gankuTvnil Cvens sarekomendacio wignSi aRwerilia TiToeuli gakveTili. igi mocemulia ZiriTad bazisad im mizniT, rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari, individualuri sagakveTilo varianti.

wignSi SemoTavazebul gakveTilebSi aris Semdegi ZiriTadi punqtebi:1. g a k v e T i l i s T e m a (aq mocemulia konkretuli gakveTilis saTauri);2. g a k v e T i l i s m i z a n i:aq mogvyavs konkretulad mocemuli gakveTilisTvis dasaxuli miznebi da mTlianobaSi

ar vimeorebT zogadad I klasis bunebismetyvelebis saswavlo kursis miznebsa da amocanebs.

moswavleTa saqmianobis ZiriTadi saxeebi, romlebic unda ganvaviTaroT I klasis bunebismetyvelebis saskolo kursis swavlebisas:

* bunebrivi obieqtebis garCeva (gamocnoba) da maTi praqtikuli gamokvleva;* gare samyaros obieqtTa modelebis, aplikaciebisa da kolaJebis damzadeba;* ekologiur-eTikuri saqmianoba, romelic dakavSirebulia gare samyaros mimarT

urTierTobis kulturasTan;saqmianobis am saxeobaTa formireba iwyeba pirvelive gakveTilidan da grZeldeba

bunebismetyvelebis mTeli saklaso kursis ganmavlobaSi.3. m i s a R w e v i S e d e g i:es punqti daexmareba maswavlebels imaSi, rom gansazRvros konkretuli codna da

unar-Cvevebi, romlebic unda SeiZinon moswavleebma mocemuli gakveTilis Sedegad.4. s a s w a v l o m a s a l a:a) maswavleblisTvis;b) moswavlisTvis.am punqtSi calk-calkea CamoTvlili maswavleblisa da moswavlisTvis saWiro

masala da nivTebi.davalebebis Sesasruleblad gakveTilebze saWiroa saxelmZRvanelo (eleqtronuli

an nabeWdi), netbuki, samuSao rveuli, saweri kalami, carci, ubralo da feradi fanqrebi.5. SemoTavazebuli aqtivobebimaswavleblis sarekomendacio saxelmZRvaneloSi warmodgenili gakveTilebis

aRweraSi mniSvnelovani punqtia SemoTavazebuli aqtivobebi. maswavlebels xazgasmiT unda mivuTiToT, rom man gakveTilis msvleloba warmarTos problemur-kvleviTi midgomiT, rac safuZvlad udevs bunebismetyvelebis kursis Cven mier SemoTavazebul meTodikas. es midgoma iTvaliswinebs problemuri situaciebis Seqmnas, moswavleTa mier varaudebis gamoTqmas, mtkicebulebebis Ziebas, damoukidebeli daskvnebis gamotanas, Sedegebis dapirispirebas.

bunebismetyvelebis Cveneuli kursis mixedviT, moswavleebs ar vawvdiT mzamzareul codnas, aramed mizanmimarTuli saqmianobiT vaxdenT am codnis SemuSavebas. pirvel klasSi sagakveTilo Temebis saTaurebis nawili kiTxviTi formiT aris mocemuli. xolo maTze pasuxebs moswavleebi maswavleblis daxmarebiT TviTon eZieben. maswavlebeli organizebas uwevs da warmarTavs am process, xolo informacia, romelsac igi awvdis moswavleebs, unda iyos minimaluri, mxolod gakveTilis im momentSi, rodesac bavSvebi mzad arian misi aRqmisaTvis da SeuZliaT gamoiyenon es informacia kiTxvaze pasuxis ZiebisaTvis. sagakveTilo procesSi viyenebT bavSvebisaTvis sayvareli zRaprebis

10

personaJebsac (mag. xuTkunWula, WianWvela), romelTanac bavSvebi adareben sakuTar daskvnebs. amgvarad, bavSvs codnis SeTvisebaSi exmareba gakveTilze gamoyenebuli didaqtikuri TamaSis meTodi, rac xels uwyobs problemur-kvleviTi meTodis warmatebiT realizebas pirvelklaselebTan muSaobisas.

maswavleblis gansakuTrebuli yuradReba unda gavamaxviloT agreTve praqtikul muSaobaze bunebriv obieqtebTan, sxvadasxva saxis sagnebTan, modelebTan, romlebic gaTvaliswinebulia gakveTilebze. bavSvebi praqtikulad ikvleven gare samyaros, am procesSi CarTulia yvela SegrZneba (mxedveloba, smena, ynosva, Sexeba, gemo) da moqmedeben SegrZnebis organoebi.

gare samyaros Seswavlis mizniT, gaTvaliswinebulia TviT moswavleebis mier modelebis damzadeba, aucilebelia naturalur, bunebriv obieqtebTan da sagnebTan muSaoba, rac saSualebas iZleva, rom gadavideT TvalsaCino-qmediTi da TvalsaCino-xatovani azrovnebidan jer konkretul operaciebze da Semdeg abstraqtuli azrovnebis sawyis elementebze, CamovuyaliboT moswavleebs Teoriuli codnis elementebi. modelebis saSualebiT bavSvebi swavloben obieqtebis klasificirebas, maTi arsebiTi niSnebis gamoyofas, moswavleebi Tavad amzadeben mzis, mTvarisa da Rrublebis modelebs da a.S. isini sxvadasxva magaliTebis saSualebiT euflebian gare samyaros SemecnebisaTvis iseT mniSvnelovan niSan-Tvisebebs, rogoricaa forma, zoma, feri.

bavSvis mier realuri samyaros Semecnebis procesSi, maswavlebelma unda gaiTvaliswinos, rom pirvelklaseli 5 an 6 wlisaa. igi jer kidev ar gamosula zRaprebis samyarodan, fantastikidan, romelic ase aqtualuri da axlobelia misTvis, misi sulieri samyarosTvis. amitom saxelmZRvaneloSi realuri samyaros gverdiT, warmodgenilia zRaprebis samyaro da mocemulia masTan dakavSirebuli SemoqmedebiTi davalebebi, romelsac bavSvebi xalisiT asruleben. magaliTad, `moifiqre zRapari, Tu rogor swavlobdnen WianWvelebi quCaSi moZraobis wesebs~.

saxelmZRvaneloSi warmodgenili msgavsi da sxva saxis SemoqmedebiTi davalebebi xels uwyoben bavSvis individualobis gamovlenas. amitom maswavleblis sarekomendacio wignSi amgvar davalebebs didi yuradReba eTmoba. gaviTvaliswineT isic, rom maswavlebels, rig SemTxvevebSi, uWirs Tavad moiZios Temis Sesabamisi literaturuli masala. amitom mas vTavazobT mravalferovan literaturul masalas (leqsebi, moTxrobebi, nawyvetebi zRaprebidan, gamocanebi), romelic asrulebs samotivacio funqcias da xels uwyobs saswavlo masalis Sinaarsis ukeT aTvisebas.

maswavlebelma, gakveTilis msvlelobis dagegmvisas, unda gansazRvros swavlebis organizaciis axali formebi. meTodur rekomendaciebSi gansakuTrebuli yuradReba eTmoba jgufur muSaobasa da wyvilebad muSaobas. mniSvnelovani roli eniWeba problemuri kiTxvebis jgufur gadawyvetas, agreTve, individualur davalebebs, romlebic unda warmovadginoT interesebisa da midrekilebebis gaTvaliswinebiT. gansakuTrebiT unda gamovyoT gakveTilze saqmianobis saxeobaTa cvlis aucilebloba, romelic warmatebuli swavlebis aucilebeli pirobaa.

cnobilia, rom pirvelklaselebTan muSaobisas TiToeul gakveTilze tardeba ori `sportuli wuTSesveneba~. bavSvebSi gansakuTrebul interess iwvevs iseTi `sportuli wuTSesvenebebi~, romlebic Tematurad dakavSirebulia gakveTilis SinaarsTan. swored aseTi xasiaTis ̀ sportul wuTSesvenebebs~ vuwevT rekomendacias mecadineobis procesSi. Sesabamisi masalebi moTavsebulia punqtis _ `SemoTavazebuli aqtivobebis~ Semdeg. maswavlebelma Tavad unda gansazRvros gakveTilze misi gamoyenebis dro. im SemTxvevaSi, roca rekomendaciebSi `sportuli wuTSesvenebebi~ ar aris mocemuli, maswavlebeli sakuTari Sexedulebisamebr warmarTavs mas.

I klasis bunebismetyvelebis saskolo kursis Seswavlisas gaTvaliswinebuli gvaqvs eqskursiebi, saswavlo Sinaarsis gaseirneba, agreTve _ gakveTilebis Catareba uSualod bunebaSi. aseTi gakveTilebi SeiZleba CavataroT skolis teritoriaze, parkSi, skverSi, saTburSi, axlomdebare tyeSi, zooparkSi, botanikur baRSi da a.S.

11

6. m o s w a v l e T a u n a r-C v e v e b iTiToeul sagakveTilo Temas ganvusazRvreT is unar-Cvevebi, romelTac moswavleebi

daeuflebian mocemul gakveTilze. esenia:

sagakveTilo Tema

kognituri CvevebimoqmedebiTi (motoruli)

Cvevebi

imitaciuri Cvevebi

qceviTi Cvevebi

ZiriTadis garCeva meorexari sxovnisgan, gansxvavebis povna, klasificireba (dajgufeba) (mag., xili da bostneuli; xe, buCqi da balaxi).

raime saxis moqmedebis Ses-ruleba (mag., gaferadeba, gamoWra, xazebiT SeerTeba, Zerwva)

raime movlenis sakuTari JestebiT, situaciurad gadmocema (mag. qaris gansaxiereba, ZaRlis yefa, katis knavili).

sakuTar Tavsa da sxvaze mimarTuli qceva. (mag. ar mowyvitos yvavili; daicvas piradi higienis wesebi; skolis sasauzmeSi (bufetSi) Sesvlis win daibanos xelebi an gaiwmindos higienuri sveli xelsawmendiT).

zemoT CamoTvlili Cvevebis bazaze moswavles SemdgomSi, TandaTanobiT Camouyalibdeba

kreatiuli Cvevebi anu moRvaweobis is saxeebi, romelic moiTxovs axal originalur

gadawyvetas da masalis gansxvavebuli kuTxiT danaxvis unars, rac aucilebelia

proeqtis dasamuSaveblad, mis dasagegmavad, gansaxorcieleblad, Sesafaseblad,

SesaTanxmeblad. kreatiuli Cvevebis ganviTareba niSnavs agreTve Sejamebas, miRweulis

Sefasebas, Sedarebas, rac xels uwyobs im dinamikis warmoSobas, romelic situaciis

mixedviT moqmedebas gulisxmobs.

praqtikuli rekomendaciebi mSobelTaTvis

am punqtSi mocemulia rekomendaciebi mSoblisTvis, Tu rogor daexmaron TavianT

Svils bunebismetyvelebis gakveTilze miRebuli codnis praqtikulad gamoyenebaSi.

I klasis bunebismetyvelebis (da ara marto bunebismetyvelebis) dawyebiTi kursis

Seswavlisas maswavlebeli aqtiurad TanamSromlobs moswavleTa mSoblebTan, radgan

swored mSoblebs SeuZliaT _ gauwion bavSvs udidesi daxmareba gare samyaros SemecnebaSi.

saswavlo wlis dasawyisSi aucilebelia gavacnoT mSoblebs moswavlis saxelmZR-

vanelo (eleqtronuli an nabeWdi), samuSao rveuli, ganvumartoT kursis miznebi da amo-

canebi, swavlebis Taviseburebebi da vTxovoT mSoblebs Sin martivi savarjiSoebis Cat-

areba, romelic iTvaliswinebs umartives dakvirvebebs gare samyaroze, agreTve vTxovoT

_ bavSvs waukiTxon iseTi damatebiTi literatura, romelic gaufarTovebs Tvalsawi-

ers da ganaviTarebs bavSvs. mSoblis mier gaweuli aseTi daxmareba Zalian mniSvnelova-

nia bavSvis aRzrdisa da ganviTarebisaTvis.

mSoblebisTvis gankuTvnili masalebi, mocemulia punqtis `SemoTavazebuli

aqtivobebis~ Semdeg.

12

erovnuli saswavlo gegma

I კლასიბუნებისმეტყველება სტანდარტი

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით:

ცოცხალი სამყარო სხეულები და მოვლენები დედამიწა და გარესამყარო ადამიანი და გარემო

ბუნ.I.1.მოსწავლეს შეუძლია გააცნობიეროს შეგრძნების ორგანოების მნიშვნელობა გარემოს აღქმაში.ბუნ.I.2.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ორგანიზმები გარეგნული ნიშნების მიხედვით.

ბუნ.I.3.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს სხეულებს/მოვლენებს შორის მსგავსება და განსხვავება არსებითი ნიშნების მიხედვით.

ბუნ.I.4.მოსწავლეს შეუძლია ორიენტირება სკოლის ტერიტორიაზე.

ბუნ.I.5.მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს დღე-ღამის მონაცვლეობასთან დაკავშირებული მოვლენები.

ბუნ.I.6. მოსწავლეს შეუძლია ლოკალური გარემოს აღწერა.

ბუნ.I.7.მოსწავლეს შეუძლია პირადი ჰიგიენისა და უსაფრთხო ქცევის ელემენტარული წესების დაცვა.

ბუნ.I.8.მოსწავლეს შეუძლია დამოკიდებულების გამოხატვა საკუთარი გარემოსადმი.

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები:

მიმართულება: ცოცხალი სამყარობუნ.I.1.მოსწავლეს შეუძლია გააცნობიეროს შეგრძნების ორგანოების მნიშვნელობა გარემოს აღქმაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ჩამოთვლის ადამიანის შეგრძნებებს და აღწერს მათ როლს გარემომცველი ობიექტების

ამოცნობასა და პირად უსაფრთხოებაში (მაგ., როგორ გვეხმარება გარეგნული ნიშნები და სუნი საკვების ვარგისიანობის დადგენაში; როგორ შეგვიძლია ხმის საშუალებით დავადგინოთ, გამართულად მუშაობს თუ არა რომელიმე ხელსაწყო);

• შეგრძნებებს უკავშირებს შესაბამის ორგანოებს;• უკავშირებს ობიექტის ზოგიერთ მახასიათებელს შესაბამის შეგრძნების ორგანოს (მაგ., ფერი,

ფორმა - თვალი; გემო - ენა); • შეგრძნების ორგანოების (ერთდროულად ორის) დახმარებით აღწერს მისთვის ნაცნობი

ობიექტების მახასიათებლებს (მაგ., ლიმონი ყვითელი და მჟავეა, თოვლი თეთრი და ცივია);• იყენებს მარტივ ხელსაწყოებს (მაგ., ლუპა, სტეტოსკოპი) ობიექტის აღსაქმელად.

ბუნ.I.2.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს ორგანიზმები გარეგნული ნიშნების მიხედვით. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აღწერს ადამიანს (საკუთარ თავს) თვალსაჩინო გარეგანი ნიშნების მიხედვით;• აჯგუფებს ორგანიზმებს მცენარეებად და ცხოველებად და აღწერს მათ განმასხვავებელ

ნიშნებს;• ცხოველების და მცენარეების მრავალფეროვნების გამოსავლენად სვამს კითხვებს (მაგ.,

ერთნაირია თუ არა სკოლის ეზოში მდგარი სხვადასხვა ხის ფოთლები?) და ეძებს პასუხებს.

მიმართულება: სხეულები და მოვლენები

ბუნ.I.3.მოსწავლეს შეუძლია აღწეროს სხეულებს/მოვლენებს შორის მსგავსება და განსხვავება არსებითი ნიშნების მიხედვით.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ადარებს და აჯგუფებს სხეულებს ერთი ან ორი ნიშნით საკლასო ოთახში, სახლში, ბუნებაში,

ილუსტრაციებზე, მსჯელობს მათ განმასხვავებელ ნიშნებზე (მაგ., მერხი და საწერი მაგიდა);

13

• აკვირდება და განასხვავებს მოძრავ და უძრავ სხეულებს საკლასო ოთახში, სკოლის ეზოში, ქუჩაში;

• პოულობს მსგავსი დანიშნულების საგნებს სახლსა და სკოლაში და აღწერს მათ;• აღწერს და განასხვავებს ბუნებრივ სხეულებსა (მაგ., ხე, ქვა) და ადამიანის მიერ დამზადებულ

საგნებს (მაგ., მაგიდა, აგური).

მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო

ბუნ.I.4.მოსწავლეს შეუძლია ორიენტირება სკოლის ტერიტორიაზე.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აფიქსირებს სასწავლო გარემოში (მაგ., საკლასო ოთახი, სკოლის დერეფანი, სკოლის ეზო)

ობიექტების დანიშნულებასა და მათ მდებარეობას საკუთარი თავის მიმართ (მისგან: შორს - ახლოს, ზემოთ - ქვემოთ, წინ - უკან, მარჯვნივ - მარცხნივ);

• სკოლაში აგნებს მისთვის მნიშვნელოვან ადგილებს (მაგ., საკლასო ოთახი, სპორტული დარბაზი, ტუალეტი, ბუფეტი, ექიმის კაბინეტი, ადგილი, სადაც უნდა დაელოდოს უფროსს);

• ხატავს სასწავლო გარემოს შესაბამისი ობიექტებით (მაგ., სკოლის შენობა, ეზო, საკლასო ოთახი).

ბუნ.I.5.მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს დღე-ღამის მონაცვლეობასთან დაკავშირებული მოვლენები.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ბუნებაში ან ილუსტრაციებზე ამოიცნობს ციურ სხეულებს (მზე, მთვარე, ვარსკვლავები); • აღწერს საკუთარი აქტივობების მონაცვლეობას დღე-ღამის განმავლობაში და უკავშირებს

კონკრეტულ დროს (მაგ., დილის 9 საათი - სწავლის დაწყება, საღამოს 6 საათი - საყვარელი ტელეგადაცემა);

• აღწერს ცხოველთა (მაგ., ღამურა, შინაური ცხოველები, მწერები) ქცევას დღე-ღამის განმავლობაში, გადმოსცემს მისთვის საინტერესო ისტორიას და აკეთებს ჩანახატებს.

ბუნ.I.6.მოსწავლეს შეუძლია ლოკალური გარემოს აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აგროვებს ბუნებრივ სხეულებს (მაგ., ქვები, გირჩები, ნაყოფები), აჯგუფებს მათ თვალსაჩინო

ნიშნის მიხედვით (ფერი, ფორმა, ზომა, სიმძიმე ან სიმაგრე) და აღწერს მათ; • აკვირდება და აღწერს მის გარშემო არსებულ ობიექტებს; • დაკვირვების საფუძველზე აღწერს ლოკალურ გარემოს და ქმნის ნახატებს.

მიმართულება: ადამიანი და გარემო

ბუნ.I.7.მოსწავლეს შეუძლია პირადი ჰიგიენისა და უსაფრთხო ქცევის ელემენტარული წესების დაცვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ამოიცნობს და განმარტავს ქუჩაში მოძრაობის წესების ამსახველ ძირითად პირობით ნიშნებს

(არა უმეტეს სამი საპირისპირო წყვილისა), ხსნის მათი დაცვის აუცილებლობას;• ასახელებს საკუთარი საცხოვრებელი ადგილის და სკოლის მისამართს;

14

• მსჯელობს საყოფაცხოვრებო ნივთების (მაგ., მაკრატელი, ჩაქუჩი, ფანქრის სათლელი) უსაფრთხო მოხმარების წესებზე;

• საუბრობს ცხოველებთან და მცენარეებთან უსაფრთხო ურთიერთობაზე;• ასახელებს პირადი ჰიგიენის ნივთებს (მაგ., სავარცხელი, კბილის ჯაგრისი, პირსახოცი),

აღწერს მათ დანიშნულებას და მოხმარების წესებს;• საუბრობს კომპიუტერით სარგებლობის ჰიგიენური ნორმების (კომპიუტერით სარგებლობის

ხანგრძლივობა, მანძილი მონიტორსა და მოსწავლეს შორის) დაცვის აუცილებლობაზე.

ბუნ.I.8.მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი გარემოსადმი დამოკიდებულების გამოხატვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • მონაწილეობს სასკოლო გარემოში ქცევის ელემენტარული წესების შემუშავებაში

მასწავლებელთან ერთად და იცავს მათ; • უფრთხილდება და უვლის პირად, თანაკლასელების ნივთებსა და სასკოლო ინვენტარს; • განასხვავებს სუფთა და დანაგვიანებულ გარემოს, სიტყვიერად ან ჩანახატების სახით

გადმოცემს საკუთარ განწყობას კონკრეტული გარემოს მიმართ; • იცავს გარემოში სისუფთავეს და აღწერს ამ მიზნით საკუთარი ქმედების მნიშვნელობას (მაგ.,

საყოფაცხოვრებო ნარჩენების განთავსება);• თანაკლასელებს უზიარებს საკუთარ დამოკიდებულებას საყვარელი ნივთების, მცენარეებისა

და ცხოველებისადმი და ახასიათებს მათ მისთვის გამორჩეული ნიშან – თვისებებით; • აღწერს და აჯგუფებს კონკრეტულ გარემოს ადამიანის აქტივობის მიხედვით (მაგ., საძინებელი

- ძილი, საკლასო ოთახი - სწავლა).

პროგრამის შინაარსი

გარემოს აღქმა - შეგრძნებების ორგანოები და შეგრძნებები: კანი – შეხება, თვალი – მხედველობა, ენა – გემო, ცხვირი – ყნოსვა, ყური – სმენა.სხეულთა თვისებები - სხეულის თვისებები: ფერი, ფორმა, ზომა, მძიმე, მსუბუქი, სიგლუვე, გამჭვირვალობა, სუნი, გემო.ცოცხალი ობიექტების მრავალფეროვნება - ადამიანი (საკუთარი თავი) და მისი აღნაგობა; მცენარეების და ცხოველების მრავალფეროვნება (მაგ., ხე, ბუჩქი, ბალახი; ხილი, ბოსტნეული; შინაური და გარეული ცხოველები);ცა და დედამიწის ზედაპირი - მზე, მთვარე, ვარსკვლავები, ღრუბელი.დღე და ღამე - კვირის დღეები; დღე-ღამის მონაცვლეობა. სხეულთა შედარება - ბუნებრივი და ადამიანის მიერ დამზადებული სხეულები.სასკოლო გარემო - სკოლაში ქცევის წესები;სასწავლო გარემოს ობიექტები: სკოლის შენობა, საკლასო ოთახი, სკოლის ეზო, სპორტული დარბაზი, ტუალეტი, ბუფეტი, ექიმის კაბინეტი და სხვ.;სასკოლო ინვენტარი; პირადი და საერთო სარგებლობის სასკოლო ნივთები.უსაფრთხო ქცევის წესები - ქუჩაში უსაფრთხო მოძრაობის ძირითადი პირობითი ნიშნები: შუქნიშანი, გადასასვლელი;საყოფაცხოვრებო ნივთების უსაფრთხო გამოყენების ელემენტარული წესები: ელექტროხელსაწყოები;ცხოველებთან და მცენარეებთან უსაფრთხო ურთიერთობის წესები.პირადი ჰიგიენაპირადი ჰიგიენის ნივთები: კბილის ჯაგრისი, სავარცხელი, პირსახოცი.მიმართებითი ტერმინები: შორს -ახლოს, ზემოთ - ქვემოთ, წინ - უკან, მარჯვნივ - მარცხნივ.

15

Sinaarsisa da misaRwevi Sedegebis ruka

saxelmZRvanelo _ `Cveni garemo~ faravs I klasis standartiT gaTvaliswinebul

yvela misaRwev Sedegsa da indikators:

cxrili № 1

gakv. № gakveTilis Tema misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

1 gavicnoT erTmaneTiZlevs gaucxoebis grZnobas, uziarebs Tanaklaselebs Tavis damokidebulebas sayvareli nivTebis mimarT

2 Cemi samuSao rveuliecnoba saxelmZRvanelos, samuSao rveulsa da mis personaJebs.

3 Cemi saklaso oTaxi

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi: * adarebs da ajgufebs sxeulebs saklaso oTaxSi, saxlSi, ilustraciebze; poulobs msgavsi daniSnulebis sagnebs saxlsa da skolaSi da aRwers maT. * ufrTxildeba da uvlis pirad, Tanaklaselebis nivTebsa da saskolo inventars.

4Cemi skola (gakveTili-

eqskursia)

mimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro: orientirebs skolis teritoriaze. *afiqsirebs saswavlo garemoSi (mag. saklaso oTaxi, derefani, skolis ezo) obieqtebs, maT daniSnulebasa da ganlagebas.

5 Cemi skola (gagrZeleba)

orientirebs skolis teritoriaze. * afiqsirebs da skolaSi agnebs misTvis mniSvnelovan adgilebs (saklaso oTaxi, sportuli darbazi, tualeti, sasadilo oTaxi, eqimis kabineti, biblioTeka); adgens skolis Senobis martiv makets.

6skolis ezo da quCa

(gakveTili-eqskursia)

mimarTuleba: adamiani da garemo; orientirebs skolis teritoriaze da axlomdebare garemoSi; * uyalibdeba damokidebuleba sakuTari garemosadmi. * ganasxvavebs sufTa da danagvianebul garemos. sityvierad gadmoscems Tavis ganwyobas konkretuli garemos mimarT; monawileobs saskolo garemoSi qcevis elementaruli wesebis SemuSavebaSi da icavs maT.

7. skolis ezo da quCa

mimarTuleba: adamiani da garemo; * amoicnobs da ganmartavs quCaSi moZraobis wesebis amsaxvel pirobiT niSnebs (SuqniSani, gadasasvleli), xsnis maTi dacvis aucileblobas; SeZlos daasaxelos Tavis sacxovrebeli adgilisa da skolis misamarTi.

8. piradi nivTebi

mimarTuleba: adamiani da garemo: * asaxelebs pirad saswavlo da sayofacxovrebo nivTebs; * uziarebs Tanaklaselebs sakuTar damokidebulebas saswavlo da sayofacxovrebo nivTebis mimarT, * SeuZlia maTi daniSnulebis gansazRvra.

9.davibanoT xel-piri, gaviwmindoT kbilebi

* asaxelebs pirad, arasaziaro higienis nivTebs (savarcxeli, kbilis jagrisi, pirsaxoci); aRwers maT daniSnulebas da moxmarebis wesebs; * eufleba piradi higienis wesebs.

10. feri da forma* SeuZlia mimarTebiTi terminebis (zemoT-qvemoT) gamoyeneba; Seswavlili formebis gamosaxva TokebiT _ `gavacocxloT figurebi~.

11. didi da patara pingvinebi* SeuZlia sagnebis Sedareba zomisa da simaRlis mixedviT - terminebis - didi da patara, maRali da dabali gamoyenebiT;

16

gakv. № gakveTilis Tema misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

12. amoicani figurebi* SeuZlia formebsa da ferebs Soris msgavseba-gansx-vavebis danaxva;

13. saxifaTo nivTebi

* SeuZlia sxvadasxva tipis saxifaTo sayofacxovrebo nivTebis amocnoba.* eufleba elementarul usafrTxo qcevis wesebs; * msjelobs sayofacxovrebo nivTebis usafrTxo moxmarebis wesebze;

14. kompiuteri

* ecnoba sxvadasxva tipis kompiuters; * ecnoba kompiuteris ZiriTad nawilebs; asrulebs umartives operaciebs. saubrobs kompiuteriT sargeblobis higienuri normebis dacvis aucileblobaze;

15. foTlebi

mimarTuleba: cocxali samyaro;* aRwers cocxali bunebis obieqtebs; * bunebasa da ilustraciaze arsebul obieqtebs adarebs erTmaneTs;* maTi mravalferovnebis gamosavlenad svams kiTxvebs;

16. foTlebis kvleva* atarebs kvlevas (foTlebis), iyenebs martiv xelsawyos - lupas;

17. wiwvebi da girCebi* aRwers cocxali bunebis obieqtebs; * bunebasa da ilustraciaze arsebul obieqtebs adarebs erTmaneTs.

18. mze

mimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro: * bunebaSi da ilustraciebze amoicnobs mze da gansazRvravs mzis amosvlis dros. * aRwers lokalur garemos; * akvirdeba dRis cas, aRwers da xatavs masze arsebul obieqtebs (mzes). amzadebs modelebs.

19. Rrublebi* aRwers lokalur garemos; * akvirdeba dRis cas, aRwers, xatavs masze arsebul obieqtebs (Rrublebs); amzadebs aplikaciebs.

20. mTvare

* bunebaSi da ilustraciebze amoicnobs mTvare da gansazRvravs mTvaris gamoCenis dros.* akvirdeba Ramis cas, aRwers mTvaris formas; * amzadebs modelebs (mTvaris modelis gamoZerwva);

21. varskvlavebi

* bunebaSi da ilustraciebze amoicnobs varskvlavebs da gansazRvravs varskvlavebis gamoCenis dros; * akvirdeba Ramis cas, * akvirdeba varskvlavebis fersa da zomas. * amzadebs modelebs (varskvlavebis modelebis gamoZerwva).

22. cisartyelailustraciaze amoicnobs cisartyelas da aRwers mas, asaxelebs cisartyelis ferebs, ecnoba ferebis Tanamimdevrobas.

23. cisartyelas ferebiaRwers da xatavs dRis caze arsebul obieqtebs (aferadebs cisartyelas), amzadebs cisartyelis makets.

24. qvebi (gakveTili-eqskursia)aRwers lokalur garemos. amoicnobs da agrovebs dedamiwis zedapirze arsebul qvis nimuSebs; SeuZlia (msubuqi da mZime) qvebis garCeva.

25. qvebi (gagrZeleba)

* ajgufebs qvebs TvalsaCino niSnis mixedviT (zoma da forma). * ajgufebs qvebs TvalsaCino niSnis mixedviT (feri); * iyenebs martiv xelsawyos - lupas.

17

gakv. № gakveTilis Tema misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

26. `rbili~ da magari qvebi* ajgufebs qvebs simagris mixedviT; * SeuZlia rbili da magari qvebis garCeva.

27. rogor Cndeba nagavi?mimarTuleba: adamiani da garemo. * SeuZlia sakuTari garemosadmi damokidebulebis gamoxatva;

28. sad waviRoT nagavi?* aRwers sakuTar da sxvis qmedebas garemoSi sisufTavis dasacavad; (sayofacxovrebo narCenebis ganTavseba)

29.SesafuTi masalis daxarisxeba

da gamoyeneba

* SeuZlia sayofacxovrebo narCenebis daxarisxeba da ganTavseba.* SeuZlia produqtebis SesafuTi masalidan sxvadasxva namuSevrebis damzadeba (e.w. `meoradi nedleulis~ gamoyeneba).

30. rogori var me?mimarTuleba: cocxali samyaro * aRwers sakuTar Tavs TvalsaCino garegnuli niSnebis mixedviT.

31. sxeulis nawilebi

* SeuZlia adamianis sxeulis garegani nawilebis dasaxeleba.* SeuZlia adamianis sxeulis nawilebis dasaxeleba - `marjvena-marcxenis~ garCeva.

32. xuTi SegrZneba* CamoTvlis adamianis SegrZnebebs da aRwers maT rols garemomcveli obieqtis amocnobisa da piradi usafrTxoebisTvis;

33. vxedavT TvalebiT * acnobierebs Tvalis mniSvnelobas garemos aRqmaSi.

34. Sokoladi* SegrZnebis organoebis (gemovnebisa da ynosvis) daxmarebiT aRwers misTvis nacnobi sakvebis (Sokoladis) maxasiaTeblebs.

35. Tafli da gozinayi* SegrZnebebs ukavSirebs Sesabamis organoebs; * acnobierebs, rom gemos SegrZneba enis meSveobiT xdeba;

36. gvesmis yuriT* acnobierebs smenis organos - yuris mniSvnelobas garemos aRqmaSi.

37. vexebiT kaniT

* ukavSirebs obieqtis zogierT maxasiaTebels SegrZnebis organos;* acnobierebs Sexebis organos - kanis mniSvnelobas garemos aRqmaSi;

38. moZravi da uZravi sxeulebi

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi. * akvirdeba da ganasxvavebs moZrav da uZrav sxeulebs skolis ezoSi, quCaSi; iyenebs mimarTebiT terminebs `Sors~ da `axlos;* akvirdeba da ganasxvavebs moZrav da uZrav sxeulebs ilustraciaze;

39. sagzao moZraobis wesebi

mimarTuleba - adamiani da garemo. * amoicnobs da ganmartavs quCaSi moZraobis wesebis amsaxvel ZiriTad pirobiT niSnebs, xsnis maTi dacvis aucileblobas; amzadebs models.

40. Tovli da yinuli * axdens bunebis obieqtebis praqtikul kvlevas.

41.fifqebi

(gakveTili-eqskursia)

* iyenebs martiv xelsawyo-lupas fifqze dasakvirveblad; amoicnobs nakvalevs;* dakvirvebis safuZvelze aRwers lokalur garemos da qmnis naxatebs;

42. amindi* aRwers mocemuli dRisTvis damaxasiaTebel aminds.* SeuZlia amindis tipebis amocnoba; maT Soris gansxvavebis dadgena;

18

gakv. № gakveTilis Tema misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

43. cocxali da aracocxali

mimarTuleba: cocxali samyaro. * ilustraciaze an bunebaSi arsebul obieqtebs miakuTvnebs cocxals da aracocxals (martiv TvalnaTliv magaliTebze).

44.cocxali da aracocxali

(gagrZeleba)* axdens cocxalis da aracocxalis klasifikacias.

45.bunebaSi arsebuli da

adamianis mier damzadebuli nivTebi

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi. * ganasxvavebs bunebriv sxeulebsa da adamianis mier damzadebul sagnebs;

46. mcenareebi

mimarTuleba: cocxali samyaro. * ajgufebs cocxal obieqtebs - mcenareebad; * axdens maT klasifikacias ganmasxvavebeli niSnebis mixedviT;

47. cxovelebi

mimarTuleba: cocxali samyaro. * ajgufebs cxovelebs; * svams kiTxvebs da eZebs pasuxebs cxovelebis mravalferovnebis asaRwerad.

48. cxovelTa moZraoba* ajgufebs cxovelebs da SeuZlia maTi ganmasxvavebeli niSnebis aRwera.

49. mwerebi

* SeuZlia mwerebis ganmasxvavebeli niSnebis aRwera; * sakuTari dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebas gamoxatavs sxvadasxva saSualebebiT (xatviT, pantomimiT).

50. Tevzebi

* SeuZlia Tevzebis ganmasxvavebeli niSnebis aRwera; * sakuTari dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebas gamoxatavs sxvadasxva saSualebiT (modelisa da aplikaciis damzadeba).

51. frinvelebi

* SeuZlia frinvelebis ganmasxvavebeli niSnebis aRwera; * iyenebs martiv xelsawyos - lupas; * axdens bumbulis kvlevas; * sakuTari dakvirvebis Sedegad miRebul STabeWdilebas gamoxatavs pantomimiT.

52.Sinauri da gareuli

cxovelebi* SeuZlia Sinauri da gareuli cxovelebis garCeva;

53. xilia Tu bostneuli * SeuZlia xilisa da bostneulis erTmaneTisgan garCeva.

54.ratom unda mivirTvaT xili

da bostneuli?

* SeiTvisebs rom xilisa da bostneulis Wama sasargebloa, radgan bevr vitamins Seicavs.* eufleba piradi higienis wesebs.

55. dromimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro. orientirebs droSi (warsuli, awmyo da momavali).

56. kviris dReebi

* CamoTvlis kviris dReebs TanmimdevrobiT da ganasxvavebs maT, misTvis mniSvnelovani maxasiaTeblebis mixedviT; SeuZlia sakuTari aqtivobebis aRwera dRe-Ramis ganmavlobaSi;

sul 56 gakveTili

19

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba

saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32.5 saswavlo kvira;

bunebismetyvelebis swavlebas kviraSi eTmoba 2 saaTi;

32.5 ×2 = 65 saaTi

65 sT. – 56 sT. = 9 saaTs

amgvarad, maswavlebels mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi aqvs

sarezervo dro _ 9 saaTi,

romelsac gamoiyenebs sakuTari Sexedulebisamebr.

ZiriTadi Sinaarsi

I. Cemi skola (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 gakveTilebi);

II. sxvadasxva nivTebi (8, 9, 10-11, 12, 13, 14, gakv.)

III. foTlebi (15, 16, 17, gakv.)

IV. aracocxali buneba (18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, gakv.)

V. me da Cemi sxeuli (30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, gakv.)

VI. moZravi da uZravi sxeulebi (38, 39, gakv.)

VII. amindi (40, 41, 42 gakv.)

VIII. cocxali da aracocxali (43, 44, 45, gakv.)

IX. mcenareebi (46 gakv.)

X. cxovelebi (47, 48, 49, 50, 51, 52 gakv.)

XI. xili da bostneuli (53, 54 gakv.)

XII. dro da kvira (55, 56 gakv.)

ra gaviTvaliswineTsagakveTilo Temebis

Sedgenisas?

• sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanmimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze, martividan rTulze gadasvlis principiT;

• Temebi iwyeba bavSvisTvis yvelaze axlobeli garemos gacnobiT, rogoricaa: `Cemi saklaso oTaxi~, `Cemi skola~, `skolis ezo da quCa~, `piradi nivTebi”, `saojaxo nivTebi~.

• moswavle Tavdapirvelad ecnoba higienis, skolaSi qcevisa da quCaSi moZraobis elementarul wesebs;

• iseTi Temebi, rogoricaa `feri da forma~, `didi da patara~, `amoicani figurebi”, mocemulia saswavlo wlis pirveli dasawyisSi. bavSvi ecnoba ZiriTad ferebsa da formebs, cnebebs - `didi_patara~, `maRali_dabali~ `zemoT_qvemoT~, `SigniT_gareT~, samomavlod lokaluri garemos ukeT aRweris mizniT (magaliTad, qvebis feri, forma, zoma da a.S.);

20

mas

wa

vleb

els

vT

ava

zo

bT

mo

sw

avl

eTa

jg

uf

ur

i m

uS

ao

bi

s S

efa

seb

is

sq

ema

s:

kvl

eva:

dak

virve

ba, a

Rwe

ra

da

klas

ifik

acia

aras

worad

akv

irdeb

a, v

er a

moic

nobs

da

aRwe

rs

obi

eqt

ebs,

ar S

euZl

ia

obi

eqt

ebis

daj

gufeb

a ma

Ti

maxa

siaT

ebl

ebis

mix

edvi

T;

nawi

lobr

iv s

worad

amo

icno

bs,

aRwe

rs

da

ajgu

feb

s obi

eqt

ebs

maTi

maxa

siaT

ebl

ebis

mix

edvi

T;

srul

yofil

ad S

euZl

ia o

bieq

teb

is

amocno

ba, aR

wera

da

daj

gufeb

a ma

Ti

maxa

siaT

ebl

ebis

mix

edvi

T.

azris

Cam

oya

lib

eba

da

miwo

deb

aar

aswo

rad

aya

lib

ebs

azreb

s, v

er

fl

obs

uma

rt

ives

i obi

eqt

ebis

cne

bebs

a da

ter

mine

bs;

nawi

lobr

iv s

worad

aya

lib

ebs

azreb

s, n

awil

obr

iv f

lobs

uma

rt

ives

i obi

eqt

ebis

cne

bebs

a da

ter

mine

bs;

srul

yofil

ad a

yal

ibeb

s az

reb

s,

karga

d i

cno

bs u

mart

ives

i obi

eqt

ebis

cne

bebs

a da

ter

mine

bs.

namu

Sevr

is

orga

nize

baar

Seu

Zlia

nam

uSe

vris

orga

nize

ba,

ver a

srul

ebs

mart

iv i

nst

ruqc

iebs

, ve

r a

keTeb

s Ca

nawe

reb

sa T

u

Cana

xat

ebs;

nawi

lobr

iv s

worad

Seu

Zlia

na

muSe

vris

orga

nize

ba d

a ma

rt

ivi

inst

ruqc

iebi

s Se

srul

eba,

Ca

nawe

reb

isa

Tu C

anax

ateb

is

gake

Teb

a;

srul

yofil

ad S

euZl

ia n

amuSe

vris

orga

nize

ba, ma

rt

ivi

inst

ruqc

iebi

s Se

srul

eba,

Can

awer

ebis

a Tu

Cana

xat

ebis

gak

eTeb

a.

das

kvni

s ga

mot

ana

da

ganz

oga

deb

acdaz

e, e

qper

imen

tsa

Tu m

ovl

enaz

e dak

virve

bis

Sedeg

ad, ve

r g

amoaq

vs

saTan

ado d

askv

nebi

; ar

Seu

Zlia

ga

nzoga

deb

a;

nawi

lobr

iv S

euZl

ia c

daz

e,

eqsp

erim

etsa

Tu m

ovl

enaz

e dak

virve

bis

Sedeg

ad, sa

Tan

ado

das

kvne

bis

gamo

tan

a, c

dil

obs

ga

nzoga

deb

as;

srul

yofil

ad S

euZl

ia c

daz

e,

eqsp

erim

ent

sa T

u m

ovl

enaz

e dak

virve

bis

Sedeg

ad, sa

Tan

ado

das

kvne

bis

gamo

tan

a, a

greT

ve,

ganz

oga

deb

a.

dis

cip

lin

isa

da

drois

lim

itis

dac

va

ar a

ris

dis

cip

lin

ireb

ul

i, a

r

SeuZl

ia d

rois

lim

itis

dac

va;

aris

naw

ilobr

iv

dis

cip

lin

ireb

ul

i, x

andax

an i

cav

s drois

lim

its;

aris

dis

cip

lin

ireb

ul

i, y

ove

lTvi

s ic

avs

drois

lim

its.

jgu

fSi

Se

Tan

xmeb

ul

oba

, Tan

amSr

oml

oba

ver m

uSa

obs

jgu

fSi

SeT

anxm

ebul

ad,

ver T

anam

Sroml

obs

jgu

fis

we

vreb

Tan

;

jgu

fis

yve

la

wevr

Tan

ver

muSa

obs

Se

Tan

xmeb

ul

ad, jgu

fis

zogi

erT

wevr

Tan

uWi

rs

Tan

amSr

oml

oba

;

SeTan

xmeb

ul

ad m

uSa

obs

jgu

fSi

, ka

rga

d T

anam

Sroml

obs

jgu

fis

yve

la

wevr

Tan

.

21

gakveTili 1gakveTilis Tema: gavicnoT erTmaneTi (gakveTili tardeba skolis ezoSi).gakveTilis mizani: gavicnoT bavSvebi, gavacnoT maT erTmaneTi, klasSi SevqmnaT mego-

bruli garemo Semdgomi TanamSromlobisaTvis.misaRwevi Sedegi: moswavleebma SeZlon sakuTari Tavis wardgena da erTmaneTTan mego-

bruli kavSiris damyareba; daZlion gaucxoebis grZnoba;saswavlo masala: maswavleblisTvis _ rezinis feradi burTi.moswavleTa unar-Cvevebi: pirvel gakveTilzeve safuZveli eyreba moswavleebSi iseTi

unar-Cvevebis Camoyalibebas, rogoricaa damoukidebeli azrovneba, mosmenis unari, Tanam-Sromloba.

P.S. mocemul gakveTilze maswavlebeli zogadad ecnoba moswavleebis SesaZleblobebs: a) metyvelebas; b) azrovnebis unars; g) fsiqo-motorul ganviTarebas.

gakveTili 2gakveTilis Tema: Cemi saxelmZRvanelo rveuli. gakveTilis mizani: bavSvebi gaecnon saxelmZRvanelos _ `Cveni garemo~ da mis person-

aJebs _ xuTkunWulas, WianWvelas; rubrikebis pirobiT niSnebs;misaRwevi Sedegi: aReZraT interesi sagnisadmi; SeZlon samuSao rveulSi gamoyenebuli

rubrikebis pirobiTi niSnebis amocnoba.saswavlo masala: maswavleblisTvis _ xuTkunWulasa da WianWvelas suraTebi, samuSao

rveuli, carci;moswavlisTvis: saxelmZRvanelo (eleqtronuli an nabeWdi), netbuki, samuSao rveu-

li, feradi fanqrebi.SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs uCvenebs

saxelmZRvanelos, sTxovs _ daakvirdnen mis garekanze mocemul fotos da ekiTxeba mo-swavleebs: _ vin icis saxelmZRvanelos garekanze gamosaxuli mcenaris saxelwodeba? vin icis im mweris saxelwodeba, romelic masze zis? aRmoCndeba, rom zogierTma bavSvma ar icis maTi saxelwodebebi. amis Semdeg maswavlebeli mimarTavs bavSvebs: _ Cvens irgvliv mSven-ieri samyaroa gadaSlili; mSvenieri Tavisi mravalferovnebiT, simdidriTa da silamaziT, romelTa Sesaxeb Tqven jer kidev cota ram iciT. Tqven axla iwyebT garemos Secnobas, misi saocrebebis amocnobas. yovelive amaSi ki dagexmarebaT es saxelmZRvanelo _ `Cveni garemo~ da misi personaJebi. ( 8 w u T i )

Semdeg maswavlebeli bavSvebs acnobs wignis personaJebs _ xuTkunWulasa da WianWve-las; uyveba bavSvebs maT Sesaxeb; _ iyo da ara iyo ra, iyo erTi cnobismoyvare WianWvela. igi uamrav kiTxvas svamda, radgan yvelaferi ainteresebda. da ai, megobrebma urCies, mi-suliyo skolaSi da TqvenTan erTad eswavla pirvel klasSi. skolis gza Wkvianma xuTkun-Wulam uCvena. xuTkunWulamac gadawyvita skolaSi swavla da WianWvelasTan erTad gvest-umra bunebismetyvelebis gakveTilze. maTi daxmarebiT da maTTan erTad, bavSvebo, mraval saintereso rames SeityobT garemos Sesaxeb.

Semdeg maswavlebeli ekiTxeba bavSvebs: _ ra hqviaT Cveni saxelmZRvanelos gmirebs? ratom movidnen xuTkunWula da WianWvela skolaSi? mTeli saswavlo wlis manZilze, maT-Tan bevrjer mogiwevT Sexvedra. ( 1 0 w u T i )

gakveTilis Semdeg etapze, maswavleblis davalebiT, moswavleebi akvirdebian TiToeul pirobiT niSans da upasuxeben maswavleblis kiTxvebs. maswavlebeli svams Semdeg kiTxvebs:

1. rogor fiqrobT, romeli pirobiTi niSani aRniSnavs gaferadebas an Caxatvas? (pasuxi: romelzec feradi fanqrebi uWiravs WianWvelas);

22

2. romeli pirobiTi niSani migviTiTebs makratliT gamoWrasa da Cawebebaze (Cakvraze)? (pasuxi: romelzec makrateli, funji da webo uWiravs WianWvelas);

3. rogor fiqrobT, romeli pirobiTi niSani aRniSnavs dakvirvebas? (pasuxi: romelze-dac WianWvelas uWiravs gamadidebeli SuSa). Tu bavSvebs gauWirdaT am kiTxvaze pasuxis gacema, exmareba maswavlebeli.

4. romeli pirobiTi niSani aRniSnavs mofiqrebas? (pasuxi: kiTxvisniSniani xuTkunWu-la). ( 7 w u T i )

alternatiuli aqtivoba: zemoTaRwerili aqtivobebis nacvlad, maswavlebelma sax-elmZRvanelos gacnoba SeiZleba warmarTos netbukisa da eleqtronuli saxelmZRvanelos meSveobiT.

gakveTilis bolos maswavlebeli Seajamebs moswavleTa pasuxebs, xolo bavSvebi mas-wavleblis davalebiT feradi fanqrebiT aferadeben samuSao rveulSi mocemul xuTkunWu-lasa da WianWvelas konturul naxatebs. ( 1 0 w u T i )

moswavleTa unar-Cvevebi: dakvirvebis unari, moqmedebiTi (motoruli) Cvevebi (gaferadeba).

gakveTili 3gakveTilis Tema: Cemi saklaso oTaxi.gakveTilis mizani: moswav leebSi gaucxoebis grZnobis daZleva, saklaso oTaxis gacnoba

da sakuTar saxlTan msgavsebisa da gansxvavebis danaxva.misaRwevi Sedegi: SeZlon sakuTar saxlsa da saklaso oTaxSi msgavsi daniSnulebis

sagnebis povna da maTi daniSnulebis aRwera,;saklaso oTaxis aveji da nivTebi aRiqvan rogorc saerTo da iswavlon maTi mofrTxileba.

saswavlo masala: moswavlisTvis _ samuSao rveuli, ubralo fanqari, saSleli. moswavleTa unar-Cvevebi: moqmedebiTi (motoruli) Cvevebi (xazebiT SeerTeba,

gaferadeba), kognituri Cvevebi (msgavseba-gansxvavebis povna), qceviTi Cvevebis formirebis dasawyisi (saklaso nivTebisa da avejis gafrTxilebis unar-Cvevebis damkvidreba).

gakveTili 4gakveTilis Tema: Cemi skola (gakveTili-eqskursia).eqskursiis mizani: skolis Senobis gacnoba, saklaso oTaxis, rogorc skolis Semadgeneli

nawilis, aRqma; agreTve skolis zogierTi TanamSromlis (mag. darajis, mandaturis, eqimis, damlageblis) gacnoba, gaucxoebis grZnobis dasaZlevad; moswavleTa TviTdamkvidreba axal garemoSi. skolaSi sworad qcevis wesebis elementebis Seswavla.

misaRwevi Sedegi: SevaswavloT skolis SenobaSi orientireba. samaswavleblos, eqimis kabinetis, tualetis, sportuli darbazis, biblioTekis, sasadilo oTaxis daniSnulebisa da ganlagebis gansazRvra, gaucxoebis grZnobis daZleviT skolisadmi dadebiTi ganwyobis Seqmna.

maswavlebeli winaswar (winadRiT an Sesvenebaze) moelaparakeba skolis TanamSromlebs (eqims, mzareuls, biblioTekars) am Sexvedrisa da maTTan erTad oTaxebis gacnobis Taobaze.

moswavleTa unar-Cvevebi: dakvirvebisa da damaxsovrebis unar-Cvevebi, qceviTi Cvevebi (skolaSi sworad qcevis wesebis elementebi).