seminario de lingua e literatura galegas · -competencia no proceso de “aprender a aprender”...

SEMINARIO DE LINGUA E LITERATURA GALEGAS

========================================

PROGRAMACION CURSO 2012-2013

============================

I. E. S. MONELOS

A CORUÑA

INTRODUCIÓN

============

(ANÁLISE DO ENSINO DESTA MATERIA. ALGUNHAS PREMISAS).

A) LINGUA.- A Lingua é o vehículo de comunicación humana por excelencia, o

código integrador do home na sociedade, o instrumento que vertebra unha cultura, un

pobo, unha comunidade.

O seu correcto e pleno coñecemento por parte dos membros dun conxunto social

devén de absoluta importancia para que esa integración do individuo no tecido social se

realice do xeito máis satisfactorio. O ensino da Lingua preséntase como fundamental

para atinxila con idoneidade.

O seu perfecto uso tanto no nivel de fala como no de escrita, a flexibilidade no seu

dominio, así como a riqueza de recursos despregados, permitirán a formación integral

da persoa, aumentando sensibelmente a súa capacidade intelectual e cultural.

B) LITERATURA.- A literatura constitúe unha das máis fondas e complexas

expresións da creatividade do home, espello do seu enfrontamento coa realidade. O seu

estudo resulta decisivo para o enriquecemento e formación integral da persoa, en base á

confrontación de mundos e experiencias plurais que ofrece, así como para a

potenciación da reflexión, expresión e sensibilidade propias. O horizonte vital da

persoa, o seu nivel intelectual e a emerxencia do seu sentido crítico aséntanse en sólidos

fundamentos cando a Literatura é abordada con modernos criterios pedagóxicos nos que

a análise constante e a potenciación do elemento imaxinativo e a interpretación persoal

resultan imprescindíbeis.

O coñecemento da tradición literaria da comunidade en que un vive, unido á creación

dun hábito de lectura que posibilite o acceso fluído a outros ámbitos literarios, supón un

enriquecemento cultural e educativo de primeira magnitude para a persoa, como resaltan

de maneira pertinente todos os expertos da educación.

- - - - - - -

A Lingua e a Literatura son disciplinas que se relacionan, complementan e

enriquecen de xeito estreito. Se uns elevados coñecementos lingüísticos poden facilitar a

comprensión verbal e a asimilación conceptual dun texto literario ou de calquera outra

índole, é obvio que a recorrencia constante a escritos de diferente textura e rexistro

literario favorecerán considerabelmente o uso da lingua en todos os seus aspectos, tanto

no ámbito oral como no escrito. Por iso, aínda que o obxectivo esencial da Lingua sexa,

por parte do alumno, a competencia lingüística suficiente para codificar e descodificar

con corrección e fluidez todo tipo de mensaxes en lingua galega, será esa competencia

lingüística a que lle permita gozar e valorar os valores estéticos, expresivos e

conceptuais dos textos da tradición literaria.

Precisamente por este motivo é polo que procede unha estreita conexión, por parte

do profesor, entre ambas as dúas, cando iso veña esixido pola dinámica educativa.

- - - - - - -

Ora ben, o problema para calquera departamento de Lingua e Literatura Galegas

radica en que se o ensino da Literatura demanda unha metodoloxía semellante á de

calquera Literatura doutra área lingüística, no caso da Lingua esa dinámica enfróntase

de entrada a unha peculiar problemática lingüística, que repercute nos planos social e

individual, debido a causas que teñen sólido asentamento no devir histórico e social en

que se desenvolveu o país.

A clara situación diglósica en que se desenvolve aínda de xeito evidente a nosa

Lingua, a pesar de certos avances a todas luces insuficientes, condiciona a súa ensinanza

cunha problemática sociolóxica e individual peculiar, que cómpre ter presente por parte

do profesor.

Precisamente unha faceta importante que o profesor non debe deixar de abordar no

caso concreto da Lingua é a análise e debate en profundidade desa realidade socio-

lingüística, realizando un diagnóstico exacto e exhaustivo dos complexos mecanismos

da diglosia.

O feito de procederen os rapaces, na súa inmensa maioría, dun ámbito urbano,

potencia esa problemática, pois adoitan traer do contexto social actitudes de menor

interese, ante unha materia que consideran de pouca utilidade práctica, de pouco

rendemento no seu futuro desenvolvemento social e laboral, e cun menor prestixio

social que a lingua de uso dominante nos ámbitos do poder, da economía, da ciencia, da

tecnoloxía, do mundo da empresa e do traballo...

Este problema de base non se produciría nunha Lingua normalizada. É importante o

esforzo, por parte do profesor, para atinxir logros pertinentes fronte a esta realidade por

parte do alumno, acadando a motivación desexábel para o desenvolvemento óptimo da

materia educativa, podendo reforzar esa motivación coa posta en práctica de recursos

imaxinativos e unha metodoloxía de carácter aberto e participativo, que potencie o

debate e contraste as opinións.

Por outra parte, e sendo evidente que camiñamos cara un mundo marcadamente

cosmopolita e de incesantes avances no cognitivo, produtivo, científico e tecnolóxico, e

dado que todo cidadán da Unión Europea ha de estar mergullado en realidade

plurilingües e en perspectivas dunha mundialización de carácter global, todo o que sexa

reflexión sobre os mecanismos lingüísticos, así como a complexidade do seu uso e

despregue sociais, será enriquecedor para profesor e alumno, pois constituirá un ámbito

de reflexión privilexiada.

É importante tamén, nesta perspectiva contextualizadora, tomar nota de diversos

horizontes que inciden nos alumnos concretos do I. E. S. Monelos: local (A Coruña e

área metropolitana) e comunitaria (Galicia), á hora de axustar certos contidos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

A avaliación do proceso de aprendizaxe do alumnado, tanto na Educación

Secundaria Obrigatoria coma no Bacharelato, será continua e diferenciada segundo as

materias do currículo.

O profesorado de Lingua e Literatura Galegas avaliará tendo en conta todos os

elementos que compoñen o currículo.

Os criterios de avaliación serán referentes decisivos para valorar o grao de

adquisición das competencias básicas, así como a consecución dos obxectivos e o

comportamento educado e responsable.

É evidente que, en todos os niveis do proceso escolar, atenderase á consecución

das seguintes competencias básicas:

-Competencia en comunicación lingüística

-Competencia dixital

-Competencia no proceso de “aprender a aprender”

-Competencia na resolución de problemas e na creatividade plural

-Competencia en habilidades sociais e de autonomía

-Comportamento participativo, respectuoso, educado e responsable

É dicir, xa que a escola é unha institución decisiva á hora da formación en

valores, á hora de avaliar teranse en conta, en todo caso e circunstancia, ademais do

traballo cotián obrigatorio demandado polo docente da materia, tanto os aspectos

puramente instrutivos, como os claramente educativos e cívicos, relacionados coa

actitude e o comportamento do alumno na aula, tanto en relación cos compañeiros como

co profesor, esixíndose, en consecuencia, unha equilibrada simbiose entre Instrución e

Educación.

PRIMEIRO DE ESO

No presente ano, hai tres numerosos grupos de alumnos de primeiro de Eso.

En primeiro lugar, cómpre que o profesorado realice unha análise aproximativa

do nivel de coñecementos que trae o alumnado na presente materia.

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DA ETAPA

-Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social,

cultural e académica.

-Expresarse oralmente de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado nos

distintos ámbitos de interacción social, laboral e cultural, potenciando o diálogo e as

actitudes de respecto e de colaboración cos demais.

-Expresarse por escrito de xeito correcto, coherente e creativo en función dos

distintos contextos da actividade social, laboral e cultural.

-Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar

información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito académico.

-Utilizar criticamente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de

comunicación social e as TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar informacións

de diverso tipo e opinións contrastadas.

-Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso

lingüístico para comprender textos orais e escritos e para escribir e falar con

adecuación, coherencia e corrección.

-Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega,

afirmándoa como propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso, de

xeito que se estea en disposición de superar as que supoñen obstáculos para a súa

utilización en calquera contexto e situación.

-Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español, de

Europa e do mundo actual, facerse consciente da riqueza que representa e entender

as situacións que provoca o contacto de linguas.

-Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que

supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

-Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de

enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo.

-Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de

cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.

-Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e valoralo como un xeito de

simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-

culturais.

-Acadar, por parte do alumno, competencias básicas en comunicación lingüística,

social e cidadá, así como no tratamento da información dixital e na dimensión

cultural e artística.

-Acadar, no alumno, a destreza de aprender a aprender.

-Acadar no alumno a capacidade de autonomía persoal e moral, así como a iniciativa

persoal.

-Acadar, por parte do alumno, un comportamento participativo, cívico, respectuoso,

educado e responsable.

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE 1º DE ESO

-Extraer a intención comunicativa e a idea xeral de textos orais sinxelos de distintos

ámbitos, seguindo instrucións para realizar tarefas guiadas de aprendizaxe.

-Extraer a intención comunicativa e a idea xeral de textos escritos sinxelos de

distintos ámbitos, seguindo instrucións para realizar tarefas guiadas de aprendizaxe.

-Realizar exposicións e narracións orais planificadas e participar de forma

construtiva en debates, diálogos ou outras formas de interacción comunicativa.

-Crear todo tipo de textos seguindo un modelo, así como outros textos sinxelos

propios da vida cotiá, das relacións sociais e dos medios de comunicación.

Planificar e revisar os ditos textos coa axuda do profesorado aplicándolles normas

de adecuación, de coherencia, de cohesión, de corrección e de precisión léxica.

-Consultar textos en diferentes soportes, co fin de extraer a información solicitada.

-Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as normas do uso lingüístico para

resolver problemas de comprensión e revisar de xeito dirixido os propios textos.

-Recoñecer os mecanismos da lingua usando unha terminoloxía lingüística básica.

-Observar os condicionamentos da valoración e uso social do galego e utilizar a

lingua galega con fluidez e normalidade nos máis diversos contextos comunicativos.

-Recoñecer a diversidade lingüística do mundo actual, con especial atención ao

contorno peninsular; coñecer e usar os dereitos lingüísticos.

-Ler con regularidade obras literarias e desenvolver criterio lector; expoñer unha

opinión persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, relacionando o seu

sentido coa propia experiencia e recoñecendo os trazos xerais do xénero.

-Utilizar os coñecementos literarios na comprensión de textos breves ou fragmentos,

atendendo á importancia e natureza dos recursos retóricos.

-Participar de maneira activa na creación de textos de intención estética.

COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA

Competencia en comunicación lingüística

Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano

de contextos e na praxe oral e escrita.

Competencia social e cidadá

Comprensión crítica da realidade, así como o coñecemento e exercicio dos

valores democráticos e dos dereitos civís de carácter universal.

Adquisición de destrezas para compartir e respectar saberes e referencias

culturais de carácter plural.

Mellora na práctica de normas sociais de convivencia, no exercicio da

tolerancia, na valoración da disidencia e da pluralidade ideolóxica, cultural,

relixiosa e social, así como a capacidade de diálogo en procesos plurais de

negociación, coa fin de chegar a logros e acordos.

Competencia no tratamento da información dixital

Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades de

obtención de información: dicionarios, correctores ortográficos, enciclopedias,

xornais dixitais, bibliotecas virtuais, blogs, catálogos de publicacións...

Capacidade de deseño de traballos e realización e proxectos en formatos dixitais.

Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar criticamente,

organizar, relacionar e sintetizar a información co fin de transformala en

coñecemento.

Capacidade de acceso ao coñecemento a través dos novos medios tecnolóxicos.

Competencia cultural e artística

Creación, comprensión, apreciación e valoración con criterio de todo tipo de

manifestacións artísticas.

Coñecemento e valoración da diversidade lingüística e a expresividade popular

da fala como unha riqueza cultural.

Capacidade de percepción e análise estética.

Competencia para aprender a aprender

Perfeccionamento da lectura oral e comprensiva.

Capacidade de autoanálise co obxectivo de chegar a un bo autocoñecemento de

si propio, para paliar deficiencias e potenciar virtudes, capacidades e destrezas.

Organización das ideas mediante anotacións, resumos, esquemas, mapas

conceptuais... e outros mecanismos de estruturación da mente e do coñecemento.

Interpretación correcta das informacións lingüísticas dos dicionarios.

Uso constante dos dicionarios, aspectos decisivo na aprendizaxe lingüística.

Valoración da lectura e da escrita como fontes básicas universais de

enriquecemento propio, dentro dunha sociedade post-alfabética e dixitalizada.

Autonomía e iniciativa persoal

Incentivar no alumnado a paixón e o goce do coñecemento

Intervención en situacións de comunicación reais ou simuladas.

Participación en obradoiros de escrita.

Participación oral activa no devir cotiá da aula.

Lectura de obras literarias e culturais que estimulen a imaxinación e fomenten a

creatividade.

Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos diversos e plurais medios de

comunicación social, así como das tecnoloxías da información e da

comunicación.

Capacidade de consulta e automanexo no ámbito bibliotecario, sexa en

bibliotecas tradicionais gutenberianas como nas do ámbito dixital.

Potenciar no alumno unha actitude crítica ante as mensaxes e opinións recibidas.

Localización e selección da información.

Utilización da linguaxe como ferramenta para potenciar o diálogo, analizar

problemas, elaborar plans e tomar decisións.

MATERIAIS

-Libro de texto de 1º (Edicións Xerais)

-Tres libros de lectura obrigatoria

-Dicionarios e outros libros de consulta básica, en soporte impreso e dixital

-Fichas con exercicios complementarios e de repaso

-Lectura e comentario obrigatorios da antoloxía de textos complementaria, seleccionada

polo profesor

-Fichas tipo encrucillado, xeroglífico, sopas de letras... elaboradas polo docente

-Visualización na aula de certas películas baseadas en obras galegas (O bosque

animado, A lingua das bolboretas, O lapis do carpinteiro...), ou dobradas (Matilda, O

Bola, Manoliño Catrollos...)

-Pequenos comentarios literarios

-Lectura de contos populares

-Estudo de vocabularios temáticos preparados polo seminario e polo profesor

-Redaccións e exercicios, na clase e na casa

TEMPORALIZACIÓN ESTIMADA

-Das 9 unidades do libro de texto traballaranse os contidos cunha periodicidade

proporcional á duración do curso: tres unidades por trimestre

-Traballarase tamén un libro de lectura obrigada por cada avaliación

-As películas proxectaranse fundamentalmente na 2ª e na 3ª avaliación

-Ao longo do curso vaise incrementando o estudo e a esixencia do Léxico, a

Morfoloxía, e dunha maneira sinxela tamén a Sintaxe, así como a Ortografía e a

capacidade de expresión oral e escrita

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

-Controis periódicos dos contidos da área

-Controis sobre os libros de lectura

-Controis sobre o léxico

-Nivel de expresión oral e escrita

-Fluidez na lectura

-Corrección ortográfica

-Corrección na caligrafía e na presentación

-Observación dos cadernos de traballo


-Exames

OBXECTIVOS MÍNIMOS – 1º ESO

-Posesión dun dominio correcto tanto de expresión oral como escrita

-Posuír unha capacidade de lectura fluída ante calquera tipo de texto

-Amosar un nivel pertinente, segundo a idade, de lectura comprensiva

-Evidenciar dominio, soltura e fluidez na instalación no idioma

-Dominar a lingua estándar, depurada de castelanismos, hipergaleguismos, vulgarismos

e outras frecuentes incorreccións lingüísticas

-Acadar coñecementos básicos de léxico, morfoloxía, ortografía, sintaxe...

-O alumno demostrará que mellorou, ao longo do curso, a súa capacidade de traballo, de

autocoñecemento e de organización, tanto no ámbito individual como de grupo

-Deberá saber construír con corrección, e dentro do nivel esixido para a súa idade,

distintos tipos de textos

-Entender todo tipo de textos, amosando capacidade de lectura comprensiva e sentido

crítico

-Acadar do alumno un comportamento cívico, educado e responsable, así como valores

de carácter social (respecto, tolerancia, alteridade...)

SEGUNDO DE ESO

No presente curso existen dous cursos de 2º de E.S.O. e un desdobre na materia

de Lingua e Literatura Galegas.


do nivel educativo que, en relación coa materia, trae o alumnado.

MATERIAIS


-Tres libros de lectura obrigatoria (Bala perdida, de Manuel Rivas; Cos pés no aire,

Agustín Fernández Paz e A malvada María Xosé, de M. Vázquez Freire)

-Dicionarios e outros libros de consulta básica

-Fichas con exercicios complementarios e de repaso

-Fichas tipo encrucillado, xeroglífico, sopas de letras... elaboradas polo docente.

-Visualización na aula de certas películas (Os nenos do coro...)

-Pequenos comentarios literarios

-Lectura de contos populares

-Estudo de vocabularios temáticos elaborados polo profesorado

-Lectura e análise obrigatoria da antoloxía de textos realizada polo docente


-Das 12 unidades do libro de texto trabállanse os contidos cunha periodicidade

aproximada de 3-4 unidades por trimestre

-Comentarase e traballarase un libro de lectura obrigatoria en cada avaliación

-As películas adoitan proxectarse na 2ª e na 3ª avaliación

-Ao longo do curso vaise incrementando o estudo e a esixencia do léxico, a Morfoloxía,

e dunha maneira sinxela tamén a Sintaxe, así como a Ortografía e a destreza tanto na

competencia lectora (oral e comprensiva) como na competencia lingüística oral e escrita


-Controis periódicos dos contidos da área

-Controis sobre os libros de lectura

-Nivel de expresión oral e escrita

-Fluidez na lectura



-Observación dos cadernos de traballo

-Cualificación dos exercicios sinalados polo docente

-Control do vocabulario impartido


-Exames

CRITERIOS DE AVALACIÓN DO PRIMEIRO CICLO DA ESO

-Utilizar a lingua galega con corrección, oralmente e por escrito, para comprender e

expresar todo tipo de mensaxes, identificado a intención comunicativa.

-Utilizar a lingua galega na elaboración de traballos académicos servíndose dos medios

de comunicación tradicionais e das novas tecnoloxías.

-Identificar as principais variantes xeográficas do galego.

-Interpretar con sentido crítico as mensaxes procedentes dos medios de comunicación.

-Consultar diferentes formas de información, establecendo unha liña argumentativa

propia e respectando as regras sociocomunicativas do debate.

-Utilizar as propias ideas e experiencias para a produción de textos de intención

literaria.

-Amosar un nivel adecuado de lectura oral e comprensiva para a idade.

-Amosar o coñecemento de léxico pertinente para o nivel escolar.

-Superar as probas de exame.

-Facer os traballos marcados en clase.

-Ler os libros sinalados polo profesor.

-Manter un comportamento participativo, respectuoso, educado e responsable tanto en

relación cos compañeiros como co profesor.


-Posesión dun dominio correcto tanto de expresión oral como escrita


-Amosar un nivel pertinente, segundo a idade, de lectura comprensiva

-Evidencia soltura e fluidez na instalación no idioma

-Dominar a lingua estándar, depurada de castelanismos, hipergaleguismos e outras

frecuentes incorreccións lingüísticas

-Acadar coñecementos básicos de léxico, morfoloxía, ortografía, sintaxe...

-O alumno demostrará que mellorou, ao longo do curso, a súa capacidade de traballo, de

autocoñecemento e de organización, tanto no ámbito individual como de grupo

-Deberá saber construír con corrección, e dentro do nivel esixido para a súa idade,


-Entender todo tipo de textos, amosando capacidade de lectura comprensiva e sentido

crítico

-Amosar un comportamento cívico, educado e responsable, así como valores de carácter

social (respecto, tolerancia, alteridade...), tanto en relación cos compañeiros como co

profesor e o conxunto da comunidade educativa

TERCEIRO CURSO DE ESO

No presente curso existen dous cursos de Terceiro de E.S.O. e un desdobre no I.

E. S. Monelos.


do nivel educativo que, en relación coa materia, trae o alumnado.

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DA ETAPA

-Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social,

cultural e académica.

-Expresarse oralmente de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos

distintos contextos, adoptando actitudes de respecto e de colaboración cos demais.

-Expresarse por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos

distintos contextos da actividade social, laboral e cultural.

-Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar

información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito académico.

-Utilizar criticamente e con autonomía as bibliotecas, os medios de comunicación

social e as TIC para obter, elaborar e valorar todo tipo de información.

-Aplicar con autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso

lingüístico para comprender textos orais e escritos e escribir e falar con corrección.

-Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega,

afirmándoa como propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso,

superando os obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación.

-Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e multicultural do Estado español, de

Europa e do mundo actual, sendo consciente da riqueza do contacto de linguas.

-Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que

supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

-Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de

enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo.

-Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre cada xénero, os

temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.

-Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e valoralo como un xeito de

simbolizar a experiencia individual e colectiva nun contextos histórico ou cultural.

-Acadar, por parte do alumno, competencias básicas en comunicación lingüística,

social e cidadá, así como no tratamento da información dixital e na dimensión

cultural e artística.

-Acadar, no alumno, a destreza de aprender a aprender.

-Acadar no alumno a capacidade de autonomía persoal e moral, así como a iniciativa

persoal.

-Acadar, por parte do alumno, un comportamento participativo, respectuoso,

educado e responsable, tanto en relación cos compañeiros, como co profesor e o

conxunto da comunidade educativa.

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE 3º DE ESO

-Comprender a intención comunicativa implícita e explícita, o tema, a idea principal

e as secundarias de textos propios dos medios de comunicación audiovisual.

-Identificar e contrastar o propósito comunicativo en textos escritos do ámbito

público e dos medios de comunicación, así como da vida académica, analizando

criticamente os seus contidos.

-Realizar exposicións orais planificadas de traballos e de informacións de

actualidade contrastando os diferentes puntos de vista e opinións expresadas en

distintos medios audiovisuais. Participar de forma construtiva en diversas

interaccións comunicativas, respectando as regras do diálogo social.

-Escribir textos propios dos medios de comunicación e dos ámbitos social e

académico. Planificar os textos con coherencia, cohesión, corrección e precisión.

-Consultar textos en diferentes soportes co fin de seleccionar e analizar criticamente

a información relevante para integrala nas propias producións.

-Aplicar os coñecementos sobre a lingua para resolver problemas de comprensión,

compoñer e revisar autonomamente os propios textos.

-Recoñecer os mecanismos da lingua, usando a terminoloxía lingüística adecuada.

-Identificar as causas e consecuencias dos feitos máis relevantes da historia social da

lingua galega anterior ao século XX; extraer os trazos principais que definen a

actual situación sociolingüística de Galicia, analizando criticamente os

condicionamentos da valoración e uso social do galego; utilizar a lingua galega con

fluidez e normalidade nos máis diversos contextos comunicativos.

-Recoñecer as causas da diversidade lingüística e dos procesos sociolingüísticos.

-Ler con regularidade obras literarias e desenvolver criterio lector; expoñer unha

opinión persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, valorando a estrutura, o

punto de vista e o emprego da linguaxe.

-Utilizar os coñecementos literarios na comprensión de todo tipo de textos.

-Participar na creación de textos de intención estética.

-Comprender as relacións das obras co seu contexto histórico, literario e cultural.


-Acadar un dominio correcto de expresión oral e escrita


-Amosar soltura e fluidez na instalación no idioma

-Dominar a lingua estándar, depurada de castelanismos e hipergaleguismos

-Acadar coñecementos básicos de fonética e morfoloxía

-O alumno demostrará que mellorou, ao longo do curso, a súa capacidade de traballo e

organización, tanto individual como de grupo

-Deberá saber realizar con corrección, e dentro do nivel esixido para a súa idade,


-Entender todo tipo de textos, amosando capacidade de lectura comprensiva e sentido cr

-Amosar un comportamento participativo, respectuoso, educado e responsable, tanto

en relación cos compañeiros, como co profesor e o conxunto da comunidade educativa.

COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA


• Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano de

contextos.


• Comprensión crítica da realidade, así como o coñecemento e exercicio dos valores

democráticos e dos dereitos civís.

• Adquisición de destrezas para compartir e respectar saberes e referencias culturais.

• Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da negociación

para chegar a acordos.


• Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades de


xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións...

• Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar criticamente,


coñecemento.


• Creación, comprensión, apreciación e valoración con criterio de todo tipo de


• Coñecemento e valoración da diversidade lingüística e a expresividade popular da

fala como unha riqueza cultural.


• Perfeccionamento da lectura comprensiva.

• Organización das ideas mediante resumos e esquemas.

• Interpretación correcta das informacións lingüísticas dos dicionarios.

• Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.


• Intervención en situacións de comunicación reais ou simuladas.

• Participación en obradoiros de escrita.

• Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a creatividade.

• Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comuncación social, das

tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter unha

actitude crítica ante as mensaxes recibidas.

• Localización e selección da información.

• Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans e

tomar decisións.

MATERIAIS

-Libro de texto de 3º de E.S.O (Edicións Xerais)

-Tres libros de lectura obrigatoria, repartidos nas tres avaliacións

-Antoloxía obrigatoria de textos fotocopiados elaborados polo profesor e o

seminario(material de apoio):

-Cantigas medievais

-Autores do temario (poesía, prosa...)

-Reforzos de exercicios lingüísticos variados de carácter práctico

-Edicións facsímiles de Cancioneiros Medievais

-Gravacións: Amancio Prada e outrosw


-1ª avaliación: 4 temas




-Práctica lingüística (exercicios de lingua a resolver)

-Teoría da Lingua (preguntas do temario)

-Coñecementos teóricos da Historia da Literatura

-Coñecemento teórico dos autores

-Textos literarios a comentar

-Antoloxía de textos seleccionados polo profesor

-Preguntas relativas aos libros de lectura obrigatoria



-Comportamento escolar participativo, educado, cívico e responsable

CRITERIOS DE AVALIACIÓN. (3º E. S.O.)

-Utilizar a lingua galega oralmente e por escrito para comprender e expresar todo

tipo de mensaxes, identificando a intención comunicativa.

-Utilizar a lingua galega na elaboración de traballos académicos servíndose dos

medios de comunicación tradicionais e das novas tecnoloxías.

-Identificar as principais variantes xeográficas do galego.

-Interpretar, con sentido crítico, as mensaxes procedentes dos medios de

comunicación, atendendo ás súas linguaxes específicas (verbais e non verbais).

-Consultar diferentes fontes de información, lingüísticas e non lingüísticas, co

obxecto de realizar traballos de investigación adecuados ao nivel.

-Debater sobre un tema, trala busca e selección de información, establecendo unha

liña argumentativa propia e respectando as regras sociocomunicativas do debate.

-Recoñecer as características das principais etapas, obras e autores da literatura

galega.

-Establecer relacións entre as obras máis relevantes da literatura galega e o seu

contexto histórico, social e cultural.

-Utilizar as propias ideas e experiencias para a produción de textos de intención

literaria.

-Amosar un nivel adecuado de lectura oral e comprensiva para a idade.




-Manter un comportamento participativo, respectuoso, educado e responsable.

DIVERSIFICACIÓN DE 3º DE ESO

(Ámbito lingüístico-social)

No presente curso, hai un grupo de Diversificación de 3º de E.S.O. no I.E.S.

Monelos.

A Educación Secundaria Obrigatoria vénse organizando tanto de acordo cos

principios de educación común coma de atención á diversidade. A diversidade nesta

etapa está concibida para responder ás necesidades educativas do alumnado, para que

todos, mesmo aqueles alumnos con dificultades no seu proceso de aprendizaxe, logren

as competencias básicas e os obxectivos fixados para esta etapa escolar.

Coa diversidade garántese que non exista ningún tipo de discriminación que

poida impedir alcanzar o logro dos obxectivos prefixados e a titulación correspondente.

Por iso, teranse en conta as dificultades e problemas específicos do alumnado, tanto en

cuestións intelectuais como culturais, así como nos posibles problemas xurdidos por

razón de xénero ou pertenza a determinados colectivos. De aí que proceda atender ás

circunstancias, coñecementos, idade e historial académico concreto de cada membro do

alumnado, para facilitar a súa máis plena integración escolar e evitar o desfase cognitivo

e curricular.

Para estes alumnos, ademais, debe practicarse unha metodoloxía específica que

lles permita alcanzar os obxectivos e competencias básicas da etapa. Para iso, en moitos

casos será preciso establecer pontes comunicativas estreitas co gabinete de Orientación

escolar, ademais de realizar un seguimento psicopedagóxico nos casos que así o

demanden.

As carencias dos alumnos deste ámbito demandan, en xeral, un enfoque activo,

práctico, que palíe as carencias e fortaleza as competencias máis decisivas e básicas

para o avance escolar.

Este ano o Seminario de Galego faise cargo dun grupo de diversificación no

nivel de terceiro de Eso. Neste grupo, dado o escaso número de alumnos, o seguimento

será personalizado e o profesor terá en conta tanto a psicoloxía como as carencias e

necesidades que cómpre atender en cada caso. Tamén valorará moito as capacidades

individuais e o ritmo de aprendizaxe.

MATERIAIS

No Ámbito lingüístico e social de 3º, seguiranse os textos do grupo de

referencia, debido a que os máis dos alumnos son repetidores, polo que xa dispoñen dos

volumes e están familiarizados con eles, mais procurando reducir e simplificar os seus

contidos:

-“Lengua y literatura” .AA.VV. Ed.. Anaya, 2011.

-“Lingua e literatura”. 3º de Eso. AA. VV. Ed.. Xerais, 2011.

-“Ciencias sociais, xeografía. Novo Cabo Fisterra”. AA. VV. Ed.. Vicens Vives, 2011.

En Lingua e literatura e en Lengua y literatura os libros de lectura obrigbatoria

serán 2 por materia ao longo do curso. No en tanto, as lecturas na clase serán ampliadas

coa selección de contos que se proporcionarán aos alumnos en fotocopias.

Os apartados de Historia de literatura serán completados coa lectura de máis

textos que amplíen a escolma dos volumes por medio de fotocopias ou coa utilización

de libros da biblioteca.

Nalgún apartado de Historia de literatura usaranse algúns vídeos sobre autores,

estilos artísticos e mais sobre versións cinematográficas dalgunha obra concreta.

Reforzaranse os apartados de ortografía proporcionando aos alumnos exercicios

para realizar na casa, dedicados a profundar aspectos concretos das diferentes unidades.

Como para o estudo da xeografía humana e económica é importante o

coñecemento do medio físico onde actúan os grupos humanos, na materia de Xeografía

os alumnos valeranse de atlas de España, de Galicia e do mundo para resolveren mapas

mudos que os alumnos realizarán na casa e rematarán na clase como reforzo das

diferentes unidades.


Como no ámbito lingüístico e social as horas semanais asignadas son 9,

poderáselle dedicar tres horas a cada unha das materias á semana, para darlle ao curso

un desenvolvemento equilibrado. Ao seren impartidas polo mesmo profesor as materias

de Lingua e literatura e Lengua e literatura, pódense evitar as duplicación existentes

nos programas, como, por exemplo, son os apartados dedicados á sintaxe e aos tipos de

textos.

Lingua e Literatura:

-1º trimestre: 4 temas



Lengua y Literatura:




Xeografía:

-1º trimestre: O marco físico

-2º trimestre: Organización política e espazo xeográfico

-3º trimestre: Actividade económica e espazo xeográfico


O número reducido de alumnos que constitúen o grupo de diversificación de 3º

permite a utilización de máis exercicios orais e escritos que nos cursos de referencia. O

curso comezará cunha proba inicial nas diferentes materias para coñecerse o nivel de

partida e apreciarse despois o proceso logrado.

Por cada trimestre, serán valorados os dous exames por materia incluída no

ámbito lingüístico e social, así como as redaccións, resumos, comentarios, exercicios

lingüísticos e mapas entregados ao longo do desenvolvemento dos diferentes temas.

Contarán tamén na nota trimestral intervencións orais na clase, non soamente

referidas á materia teórica.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE DIVERSIFICACIÓN 3º ESO

Na avaliación dos alumnos de 3º de Diversificación no Ámbito Lingüístico e

Social teranse en conta os seguintes criterios:

-Utilización no ámbito oral do galego e do castean en diferente tipo de rexistros.

-Superación das cuestións contidas nos exames trimestrais ou nas súas correspondentes

recuperacións.

-Lectura fluída de textos literarios e xornalísticos nas dúas linguas.

-Elaboración de diferentes traballos asignados na clase.

-Resolución de cuestionarios de lectura das 2 obras de lectura obrigatoria tanto en

literatura galega como castelá.

-Emprego do galego e do castelán na elaboración de redaccións, resumos, cuestionarios,

comentarios...

-manexo de diferentes fontes de información: dicionarios, enciclopedias, atlas, internet,

audio-visuais...

-Tamén terá sido en conta na nota trimestral o nivel de participación na clase, así como

o comportamento cívico, educado e respectuoso mantido tanto cos compañeiros como

co docente ou co conxunto da comunidade educativa, coa observación das normas do

Centro.

LINGUA E LITERATURA GALEGAS. CUARTO CURSO DE E.S.O.

No presente curso existen tres grupos de 4º de E.S.O. dentro do seminario de

galego.

En primeiro lugar, cómpre que o profesorado do Centro realice unha análise

aproximativa do nivel educativo que, en relación coa materia, trae o alumnado.

OBXECTIVOS XERAIS DE ETAPA

Utilizar a lingua galega, oralmente e por escrito, como instrumento para a

comunicación e a comprensión de coñecementos.

Utilizar a lingua galega para a comprensión e para a elaboración de informacións

orais e escritas.

Valorar a lingua galega como propia de Galicia, comprendendo as circunstancias

históricas da súa evolución.

Coñecer as variadas linguaxes dos medios de comunicación de masas.

Valorar as distintas variedades xeográficas do galego.

Identificar os mecanismos da lingua nos planos fonético-fonolóxico,

morfosintáctico, léxico-semántico e textual.

Recoñecer os elementos que caracterizan un texto literario e as principais obras,

autores e períodos máis significativos da literatura galega do século XX.

Ler con fluidez, comprensión e actitude crítica, apreciando a literatura galega

como patrimonio cultural e de creación persoal.

Respectar as regras de coherencia, propiedade e corrección que facilitan a

comunicación lingüística en todos os seus niveis e rexistros.

Respectar a lingua do interlocutor e rexeitar criticamente expresións e actitudes

que supoñan prexuízos lingüísticos ou doutra índole.

Valorar criticamente os factores políticos, económicos e sociolingüísticos que

condicionaron a evolución da lingua e da literatura galegas.

Valorar a lingua galega como manifestación cultural colectiva, comprendendo os

esforzos individuais, colectivos e institucionais a favor da normalización lingüística.

Coñecer criticamente os medios de comunicación de masas e as tecnoloxías

emerxentes a partir do coñecemento progresivo das súas linguaxes, medios e sistemas.

Lograr alto nivel de uso expresivo e comunicacional oral e escrito da lingua.

Interesarse pola lectura como fonte de satisfacción persoal, de coñecemento, de

información e de articulación do eu persoal.

Interesarse por expresar as propias ideas, sentimentos e fantasías mediante

diferentes formas literarias.

Acadar un comportamento participativo e cívico, maduro e responsábel en

función da idade, respectando as normas básicas de conduta tanto en relación cos

compañeiros e o profesor, como co conxunto da comunidade educativa.

OBXECTIVOS MÍNIMOS. 4º DE ESO

-Saber utilizar a linguaxe oral e escrita como instrumento para a comprensión,

análise e organización de feitos e coñecementos de calquera tipo.

-Amosar unha correcta e coherente expresión oral, tanto nun rexistro coloquial

como culto.

-Ser capaz de ler con fluidez, soltura e correcta entoación calquera tipo de texto.

-Acadar os niveis de lectura comprensiva propios da súa idade

-Posuír un repertorio amplo de conceptos básicos de crítica e esexese literaria.

-Ser capaz de crear textos escritos con corrección gramatical e dominio léxico.

-Evidenciar a capacidade expositiva e argumentativa propia da súa idade

-Saber distinguir o rexistro, a expresión e o léxico adecuado para cada situación

comunicativa.

-Coñecer os elementos formais e os mecanismos da lingua nos planos

fonolóxico, morfo-sintáctico, léxico-semántico e textual.

-Analizar fundamentada e criticamente os distintos usos sociais das linguas,

evitando os estereotipos que supoñen xuízos de valor e prexuízos (clasistas, racistas,

sexistas...)

-Amosar un comportamento participativo e cívico, educado e responsable cos

compañeiros, o profesor e o conxunto da comunidade educativa

OBXECTIVOS MÍNIMOS DA ETAPA

O alumno deberá amosar a súa capacidade de traballo e o seu esforzo individual,

así como a adquisición de hábitos de traballo e de estudio.

Amosará posuír unha correcta e coherente expresión oral, tanto nun rexistro

coloquial como con carácter culto.

Será capaz de ler con fluidez, soltura e correcta entoación calquera tipo de texto,

nos máis variados rexistros, así como posuír a comprensión e actitude crítica necesarias

fronte aos textos, acadando a consideración da lectura como fonte de pracer, ampliación

de experiencias, coñecemento do patrimonio cultural e como estímulo para unha vida de

óptima formación e incluso de creatividade textual propia.

Demostrará capacidade de traballo tanto individual como en grupo, amosando

iniciativa e responsabilidade.

Posuirá un repertorio amplo de conceptos básicos de crítica e esexese literaria,

susceptibles de seren aplicados a todo tipo de niveis e rexistros estéticos, estilísticos,

expresivos, lingüísticos...

Será capaz de crear textos escritos con corrección gramatical, riqueza léxica,

intentando acadar o seu estilo persoal.

Debe ter capacidade para distinguir o rexistro, a expresión e o léxico adecuado e

harmónico para cada situación comunicativa, dentro da súa infinita variedade.

Deberá coñecer e reflexionar sobre os elementos formais e os mecanismos da

lingua nos seus planos fonolóxico, morfo-sintáctico, léxico-semántico e textual e sobre

as condicións de producción e recepción de mensaxes no contexto social de

comunicación, co fin de desenvolve-la capacidade para regula-las propias produccións

lingüísticas.

Saber utilizar a linguaxe oral e escrita como instrumento para a comprensión,

análise e organización de feitos e coñecementos de calquera tipo.

Valorar e estimar as dúas linguas oficiais da nosa Comunidade, comprendendo

as circunstancias que condicionaron a súa evolución e o seu uso, e afirmando a lingua

galega como propia de Galicia.

Analizar e xulgar, fundamentada e criticamente, os diferentes usos sociais das

linguas, evitando os estereotipos que supoñen xuízos de valor e prexuízos (clasistas,

racistas, sexistas..) a través do recoñecemento do posible contido ideolóxico da

linguaxe.

Coñecer, analizar e interpretar as linguaxes específicas e as funcións sociais dos

medios de comunicación, así como o seu poder na orientación da opinión pública e os

intereses que poden representar.

Ha de ter un comportamento respectuoso e responsábel, amosando valores

cívicos e de carácter pro-social (tolerencia, respecto, diálogo, alteridade...) co conxunto

da comunidade educativa.

MATERIAIS


-Tres libros de lectura obrigatoria (un por avaliación)

-Antoloxía obrigatoria de textos dos autores do temario (prosa, verso, teatro, prensa...)

que lle marcará o docente

-Antoloxía de textos teóricos de apoio

-Exercicios de práctica lingüística

-Apuntes dados polo profesor

-Apoio con obras artísticas, manifestos e textos internacionais (tema das vangardas)

-Apoio con textos de literatura comparada, procedentes de diversas tradicións literarias

-Vídeos de carácter biográfico sobre autores do temario (O. Pedraio, A. R. Castelao, C.

E. Ferreiro, A. Cunqueiro) ou sobre as vangardas

-Gravacións: de Paco Ibáñez, Amancio Prada, Voces Ceibes...

-Gravacións dos textos lidos polos seus propios autores

-Películas ou filmacións relacionadas co temario ou de literatura comparada

-Materiais pertinentes doadamente accesibles na Rede






-Exercicios de práctica e dominio lingüístico

-Coñecementos teóricos de Historia da Literatura (Movementos, autores...) e de

Socioloxía, relacionados co temario

-Comentario de textos literarios, incluíndo un pertinente coñecemento da Estilística



-Corrección e madureza na caligrafía e na presentación

-Dominio e fluidez de lectura oral e silenciosa

-Exercicios de lectura comprensiva

-Actitude participativa, cívica, educada e responsable

CRITERIOS DE AVALIACIÓN (4º de DE E.S.O.)

ASPECTOS PREVIOS

Dado que a avaliación neste curso pode supoñer a realización ou non da

promoción de etapa, considérase nel especialmente a avaliación como un proceso

continuo e cunha orientación tanto formativa (máis estritamente cognitiva) como

educativa (actitude, comportamento, valores... do alumno).

Terase en conta o punto de partida de cada un dos alumnos (avaliación inicial)

para poder avaliar con xustiza as súas aprendizaxes posteriores.

A importancia de avaliar as actitudes, prestándolles unha atención especial ás

derivadas da influenza da situación sociolingüística do noso país.

Por outra parte, cómpre sinalar que os criterios de 4º de ESO deben ser en boa

parte unha revisión ampliada dos do curso anterior. Así mesmo, o carácter de curso

derradeiro da etapa obrigatoria que ten este nivel, implica considerar estes criterios

como un instrumento para avaliar todo o traballo realizado ao longo da etapa.


Coñecer os trazos principais que definen a actual situación sociolingüística de

Galicia, identificar as causas que condicionan os usos lingüísticos na nosa sociedade e

comprender as dificultades que existen para acadar a normalización social da lingua.

Coñecer os feitos e etapas máis relevantes na evolución histórica da lingua, para

mellor comprender a situación actual.

Identificar as principais variantes dialectais da lingua fronte á lingua estándar.

Identificar as principais interferencias lingüísticas derivadas do contacto de

linguas (co castelán, fundamentalmente) e utilizar as formas correctas en cada caso.

Identificar os principais tipos de textos, recoñecendo a intencionalidade

comunicativa subxacente.

Recoñecer os diferentes niveis da lingua.

Comprender o sentido dun texto escrito, analizar criticamente os seus contidos, e

ser capaz de dar unha opinión persoal e argumentada sobre o sentido do texto.

Saber expresarse oralmente todo tipo de mensaxes, con fluidez e claridade,

dominando os recursos expresivos, verbais e non verbais.

Capacidade de crear todo tipo de texto escrito, dentro do seu nivel de idade.

Saber expoñer oralmente un tema dado, axustándose a un guión previo, con

coherencia informativa e argumentativa.

Elaborar variados tipos de textos escritos (cartas, resumos, descricións...)

Amosar un dominio do vocabulario propio da idade.

Manexar correctamente nos textos escritos as normas ortográficas,

morfosintácticas e léxicas.

Analizar o funcionamento dos elementos lingüísticos nos niveis textuais,

morfosintáctico e léxico.

Ler en voz alta, con corrección e fluidez, diferentes tipos de textos.

Ter afección pola lectura de textos literarios en galego, como fonte de pracer, vía

de coñecemento e de autocognición, cun nivel axeitado de lectura comprensiva.

Coñecer os feitos e movementos máis relevantes da historia da literatura do

século XX, así como os autores e obras que constitúen un referente fundamental.

Analizar un texto literario de calquera tipo, a nivel temático, estilístico,

estrutural e expresivo, sabendo atribuílo a un autor ou movemento determinado.

Producir textos de intención literaria, expresando as propias ideas e experiencias.

Identificar en textos orais e escritos de diferentes tipos e ámbitos de uso, aqueles

contidos, expresións e imaxes que leven aparellado algún tipo de discriminación sexual,

racial, social ou doutra índole.

Utilizar a lingua galega con fluidez e normalidade nos diferentes contextos

comunicativos.

Superar as probas de exame.

Facer os traballos marcados en clase.

Ler os libros sinalados polo profesor.

Manter un comportamento participativo, respectuoso, educado e responsable

tanto cos compañeiros e profesor, como co conxunto da comunidade escolar.

1º DE BACHARELATO. LINGUA E LITERATURA GALEGAS

No presente curso hai catro cursos de 1º de Bacharelato no I. E. S. Monelos.

OBXECTIVOS XERAIS DE ETAPA

Dominar a lingua galega.

Analizar e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo e os

antecedentes e factores que inflúen nel.

Participar de forma solidaria no desenvolvemento e na mellora do contorno

social.

Desenvolver a sensibilidade artística e literaria como fonte de formación e

arrequecemento cultural.

Acadar niveis avanzados de lectura oral, analítica e comprensiva de todo tipo de

textos.

Acadar madureza persoal, amosando un comportamento participativo, educado e

responsable, mantendo un comportamento cívico e cumprindo as normas de

convivencia non só cos compañeiros e o docente, senón co conxunto da comunidade

escolar.

OBXECTIVOS XERAIS DA MATERIA DE LINGUA E LITERATURA GALEGA

NO BACHARELATO

Afirmar a lingua galega como propia de Galicia comprendendo as circunstancias

que condicionaron a súa evolución e respecta-las dúas linguas oficiais da nosa

Comunidade.

Coñecer e analizar a realidade lingüística da nosa comunidade e de España, os

diferentes usos sociais e os fenómenos de contacto entre as distintas linguas,

recoñecendo o posible contido ideolóxico da linguaxe e superando os posibles prexuízos

relativos ás linguas e aos seus falantes.

Utilizar e valorar a lingua oral e escrita como instrumento eficaz para a

comunicación interpersoal e para a comprensión, análise e organización de feitos e

saberes de calquera tipo.

Comprender e analizar discursos orais e escritos procedentes de distintos

ámbitos (académico, intercambio social, medios de comunicación, etc.), atendendo ás

peculiaridades de cada un deles e analizando en cada caso os elementos e as funcións

que interveñen no proceso comunicativo.

Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos adecuados ás situacións

de comunicación, respectando as normas lingüísticas e sociocomunicativas que regulan

o uso da lingua.

Coñecer e reflexionar sobre os elementos formais e os distintos compoñentes da

lingua no seu plano fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual para

analizar e corrixir, a partir desta reflexión, as producións lingüísticas propias.

Interpretar e valorar as obras literarias, como manifestación da sensibilidade

artística, como conformación estética e moral do ser humano, como expresión da

identidade cultural dos pobos e como fonte de pracer e enriquecemento persoal.

Coñecer as características identificadoras das principais épocas da Literatura

Galega, así como dos autores e obras máis significativas, utilizando de forma crítica as

fontes bibliográficas e documentais adecuadas para o seu estudo.

-Acadar, por parte do alumno, un comportamento participativo, respectuoso,

educado e responsable, tanto en relación cos compañeiros, como co profesor e o

conxunto da comunidade educativa.

OBXECTIVOS XERAIS 1º BACHARELATO

-Afirmar a lingua galega como propia de Galicia comprendendo as circunstancias que

condicionaron a súa evolución e respectar as dúas linguas oficiais da nosa Comunidade.

-Coñecer e analizar a realidade lingüística da nosa comunidade e de España, os

diferentes usos sociais e os fenómenos de contacto entre as distintas linguas,

recoñecendo o posíbel contido ideolóxico da linguaxe e superando os posibles prexuízos

relativos ás linguas e ós seus falantes.

-Utilizar e valorar a lingua oral e escrita como instrumento eficaz para a comunicación

interpersoal e para a comprensión, análise e organización de feitos e saberes de calquera

tipo.

-Comprender e analizar discursos orais e escritos procedentes de distintos ámbitos

(académico, intercambio social, medios de comunicación, etc.), atendendo ás

peculiaridades de cada un deles.

-Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos adecuados ás situacións de

comunicación, respectando as normas lingüísticas e sociocomunicativas que regulan o

uso da lingua.

-Coñecer e reflexionar sobre os elementos formais e os distintos compoñentes da lingua

no seu plano fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual para analizar e

corrixir, a partir desta reflexión, as producións lingüísticas propias.

-Interpretar e valorar as obras literarias, como manifestación da sensibilidade artística

do ser humano, como expresión da identidade cultural dos pobos e como fonte de pracer

persoal.

-Coñecer as características identificadoras das principais épocas da Literatura Galega,

así como dos autores e obras máis significativas, utilizando de forma crítica as fontes

bibliográficas e documentais adecuadas para o seu estudo.

-Acadar, por parte do alumno, un comportamento participativo, respectuoso, educado e

responsable, tanto en relación cos compañeiros, como co profesor e o conxunto da

comunidade educativa.

OBXECTIVOS MÍNIMOS

- Utilizar con corrección ortográfica, sintáctica e retórica a lingua galega, oralmente e

por escrito, como instrumento para a comunicación interpersoal e para a comprensión,

análise e organización de feitos e saberes de calquera tipo.

- Valorar a lingua galega como propia de Galicia, comprendendo as circunstancias

históricas que condicionaron a súa evolución.

- Capacidade de analizar a realidade sociolingüística de Galicia, interpretando

criticamente os factores que interveñen nela.

- Capacidade de analizar as linguaxes específicas dos medios de comunicación.

- Saber recoñecer e aplicar os principios fundamentais da gramática galega,

recoñecendo as distintas unidades da lingua, e as súas posibles combinacións, no plano

fónico-fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual.

- Coñecer as características das principais etapas da literatura galega desde a Idade

Media ata fins do século XIX, así como as características dos autores e das obras máis

significativas, utilizando de forma crítica as fontes documentais para o seu estudo.

- Ter alta capacidade de lectura oral, de lectura comprensiva e de comentario literario,

estilístico e textual das obras máis representativas das diferentes épocas da literatura

galega, así como de calquera outro tipo de texto (ensaístico, científico, xornalístico,

documental, informativo...).

- Saber utilizar as TIC en relación cos contidos e materiais do presente curso.

- Respectar as normas, mantendo un comportamento participativo e cívico, educado e

responsable, amosando tamén actitudes de carácter tolerante, dialogante e prosocial.

COMPETENCIAS BÁSICAS DE 1º DE BACH


Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano

de contextos.



valores democráticos e dos dereitos civís.


culturais.

Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da

negociación para chegar a acordos e á realización de proxectos en común.




xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións, blogs, revistas e

institucións culturais...



coñecemento.

Capacidade de realización de traballos (redacción, deseño gráfico, ilustración...)

en formato dixital.






Capacidade de percepción estética de toda obra de creación. Creación de gusto e

criterios propios.


Perfeccionamento da lectura, tanto oral como comprensiva.

Organización das ideas mediante resumos, esquemas, mapas conceptuais...


Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.

Capacidade de auto-reflexión para de analizar o propio proceso cognitivo,

detectando as carencias e potenciando as destrezas persoais.




Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a

creatividade.

Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comunicación social,

das tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter

unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas.


Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans

e tomar decisións.

Capacidade de traballar en equipo, mantendo os criterios da propia

personalidade.

MATERIAIS

-Libro de texto de 1º Bacharelato (Edicións Xerais)

-Tres libros de lectura obrigatoria (un por avaliación)

-Antoloxía obrigatoria de textos de apoio:

-Exercicios de carácter lingüístico

-Cantigas medievais

-Autores do temario (narrativa, poesía, teatro, ensaio...)

-Creacións xornalísticas variadas

-Textos de carácter ensaístico (antropolóxicos, históricos, lingüísticos...)

-Exercicios e actividades a realizar en clase, sinalados polo profesor

-Contidos teóricos ampliados polo docente

-Edicións facsimilares de Cancioneiros medievais

-Edición facsímile do Álbum de la Caridad

-Vídeos para a presentación da lectura de Manuel Rivas (O lapis do carpinteiro)

-Materiais variados de carácter documental sobre os diversos períodos históricos

-Materiais de literatura comparada






-Exercicios de práctica e dominio lingüístico

-Coñecementos teóricos de Historia da Literatura (movementos, autores, libros...)

-Comentario lingüístico e estilístico dun texto literario




-Dominio e fluidez de lectura oral e silenciosa, así como da lectura comprensiva

-Comportamento participativo e cívico, educado e responsable


Analizar criticamente as circunstancias que condicionaron a evolución, o uso e a

realidade actual da nosa lingua.

Analizar, en textos de distinto tipo, as variedades lingüísticas que se manifestan

neles, así como as valoracións e actitudes sociolingüísticas implícitas.

Comprender e valorar discursos de distinto tipo, identificando a situación de

comunicación en que se producen e a intención comunicativa.

Producir textos escritos de distinto tipo -exposicións, argumentacións,

redaccións, artigos...- dotados de coherencia e corrección e adecuados á situación de

comunicación.

Participar en debates acerca de temas de actualidade, de ámbito académico e dos

contidos dos bloques, valorando as súas contribucións para a comprensión crítica dos

mesmos e das mensaxes dos medios de comunicación.

Utilizar a reflexión sobre a lingua nos seus planos fónico, morfosintáctico,

léxico-semántico e textual así como os conceptos e os procedementos lingüísticos

básicos adecuados para a comprensión e a produción de textos (segmentación,

conmutación, clasificación, análise, etc.).

Establecer relacións entre unha obra representativa dun autor ou dunha época co

contexto sociocultural no que se produciu.

Interpretar textos e obras literarias tendo en conta a estrutura da forma literaria á

que pertence e a técnica empregada.

Superar as probas de exame.

Facer os traballos marcados en clase.

Ler os libros sinalados polo profesor.

Manter un comportamento participativo e respectuoso, educado e responsable.

LINGUA E LITERATURA GALEGA. 2º DE BACHARELATO

No presente curso hai catro grupos de 2º de Bacharelato no I. E. S. Monelos.

OBXECTIVOS

-Utilizar a lingua galega, oralmente e por escrito, como instrumento para a

comunicación interpersoal e para a comprensión, análise e organización de feitos e

saberes de calquera tipo.

-Utilizar a lingua galega para a comprensión, e para a elaboración, de informacións

orais e escritas, atendendo ás características formais de cada unha delas.

-Valorar a lingua galega como propia de Galicia, comprendendo as circunstancias


-Analizar a realidade sociolingüística de Galicia, interpretando criticamente os factores

que interveñen nela.

-Analizar as linguaxes específicas dos medios de comunicación e utilizar as seccións e

os programas en galego para mellorar as propias producións.

-Aplicar os principios fundamentais da gramática galega, recoñecendo as distintas

unidades da lingua, e as súas posibles combinacións, no plano fónico-fonolóxico,

morfosintáctico, léxico-semántico e textual.

-Coñecer as características das principais etapas da literatura galega, así como dos

autores e das obras máis significativas, utilizando de forma crítica as fontes

documentais para o seu estudo.

-Ler e comentar as obras máis representativas das diferentes épocas da literatura galega,

como fonte de pracer persoal e como manifestación artística do ser humano nun ámbito

cultural concreto.

-Respectar as regras de coherencia, propiedade e corrección que facilitan a

comunicación lingüística.

-Respectar a lingua do interlocutor e rexeitar criticamente expresións que supoñan

prexuízos lingüísticos ou de calquera outra índole.

-Valorar da lingua galega como manifestación cultural colectiva e considerar

positivamente os esforzos a favor da normalización lingüística.

-Valorar criticamente os factores políticos, económicos e sociolingüísticos que

condicionaron a evolución da lingua e da literatura galegas.

-Valorar os medios de comunicación de masas e as tecnoloxías emerxentes na sociedade

actual a partir do coñecemento das súas linguaxes específicas.

-Interesarse pola lectura de obras literarias de diferentes xéneros e épocas.

-Dominar a lectura oral, acadando a lectura comprensiva de todo tipo de textos.

-Respectar as normas básicas de conduta e convivencia, mantendo un comportamento

participativo e cívico, educado e responsable, así como amosando valores de respecto,

tolerancia e actitudes prosociais.

OBXECTIVOS MÍNIMOS

- Utilizar con corrección ortográfica, sintáctica e retórica a lingua galega, tanto

oralmente como por escrito, en canto que instrumento para a comunicación interpersoal

e para a comprensión, análise e organización de feitos e saberes de calquera tipo.

- Valorar a lingua galega como propia de Galicia, comprendendo as circunstancias


- Capacidade de analizar a realidade sociolingüística de Galicia, interpretando

criticamente os factores que interveñen nela.

- Capacidade de analizar as linguaxes específicas dos medios de comunicación.

- Saber recoñecer e aplicar os principios fundamentais da gramática galega,

recoñecendo as distintas unidades da lingua, e as súas posibles combinacións, no plano

fónico-fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual.

- Coñecer as características das etapas, movementos e tendencias da literatura galega do

século XX, así como as características dos autores e das obras máis significativas,

utilizando de forma crítica as máis variadas fontes documentais para o seu estudo.

- Ter alta capacidade de lectura oral, de lectura comprensiva e de comentario literario,

estilístico e textual das obras máis representativas do século XX da literatura galega, así

como de calquera outro tipo de texto (ensaístico, científico, xornalístico, documental,

informativo, con elementos infográficos...).

- Saber utilizar as TIC en relación cos contidos e materiais do presente curso.

- Respectar as normas, mantendo un comportamento participativo e cívico, educado e

responsable tanto cos compañeiros e os docentes, como co conxunto da comunidade

escolar.

COMPETENCIAS BÁSICAS DE 2º DE BACHARELATO


Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno e maduro da lingua nun

amplo abano de contextos, tanto oral como escrito.



valores democráticos e dos dereitos civís.


culturais.

Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da

negociación para chegar a acordos.

Capacidade de traballar en equipo, achegando ideas e mantendo criterios

propios.




xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións, blogs, páxinas de

institucións culturais, revistas culturais...



coñecemento.

Capacidade para realizar traballos en formato dixital, incluíndo o texto, mais

tamén a súa presentación (deseño gráfico, ilustracións...)






Posesión de percepcións e criterios estéticos propios.


Perfeccionamento da lectura comprensiva.

Organización das ideas mediante resumos e esquemas.


Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.

Adquisición da paixón e o goce polo coñecemento.




Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a

creatividade.

Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comunicación social,

das tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter

unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas.


Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans

e tomar decisións.

PROCEDEMENTO DE ACREDITACIÓN DE COÑECEMENTOS PREVIOS

O procedemento de acreditación de coñecementos previos cobra especial

relevancia en 2º de Bacharelato, debido á súa condición de curso chave para acceder ao

exame da Selectividade. De aí a necesidade de establecer un procedemento para analizar

a situación real dos coñecementos e competencias posuídos polo alumnado ao comezo

do curso escolar.

Neste sentido, realizarase unha proba de acreditación de exposición, dominio e

competencia lingüística que abranga tanto a dimensión oral como a práctica escrita.

Asemade, un breve cuestionario analizará os coñecementos previos do alumnado

tanto no aspecto socio-lingüístico como no apartado da literatura galega do século XX.

A sondaxe realizada polo profesor abranguerá tamén a competencia lectora,

tanto a nivel oral como de lectura comprensiva.

MATERIAIS


-Libro de texto de 1º para o repaso de Fonética, Morfoloxía, Semántica e Lexicoloxía

-Comentarios lingüísticos e literarios

-Exercicios de lingua confeccionados pola profesora

-Música folk, con poemas musicados de poetas do século XX

-Exames de avaliación

-Controis de repaso

-Apuntamentos ditados pola profesora

-Dicionarios e outros libros de consulta

-Lectura de textos e obras dos autores estudados

-Un libro de lectura obrigatoria: Antoloxía da literatura fantástica en lingua galega,

escolma de contos de autores do século XX, dividido en tres partes, unha

por avaliación

-Vídeo: Contos de lobos, unha recompilación audiovisual de contos de Ánxel Fole

-Lecturas recomendadas.

-Comportamento participativo e cívico, educado e responsable


-1º trimestre: Literatura do século XX

-2º trimestre: Sociolingüística e repaso

-3º trimestre: Repaso e preparación das PAU


-Exames

-Controis

-Libro de lectura obrigatoria

-Comentarios e exercicios, como traballo na clase ou na casa

-Informes de libros de lectura voluntarios e de visitas a exposicións

-Nivel de lectura e de expresión oral e escrita

-Para aprobar a avaliación ou o curso é obrigatorio ter realizado e aprobado os controis

de libro de lectura e os traballos especiais que se encomenden, como visita e informe de

exposicións que contemplen aspectos do programa

-Comportamento participativo e cívico, educado e responsable por parte do alumno


-Utilizar a lingua galega para comunicarse con corrección, oralmente e por escrito, con

propiedade léxica, morfolóxica e sintáctica.

-Coñecer a evolución histórica da lingua galega e comprender criticamente as

circunstancias que condicionaron o seu uso.

-Analizar as actitudes psicolingüísticas e sociolingüísticas, a partir de situacións de

comunicación concretas.

-Elaborar información e coñecemento a partir dos medios de comunicación de masas,

diferenciando as características das seccións e dos programas e prestando atención ás

súas linguaxes específicas.

-Coñecer os conceptos teóricos e os procedementos lingüísticos propios da gramática

galega.

-Recoñecer as diferentes unidades da lingua, as súas combinacións e a relación entre

elas e os seus significados.

-Desenvolver un tema, oralmente e por escrito, de forma coherente e ordenada.

-Producir textos (narracións, descricións, exposicións, argumentacións, instrucións,

etc.), con diferente nivel de formalización e variedade de contidos (científicos,

humanísticos, literarios...).

-Utilizar con propiedade e competencia o léxico galego (común e específico), a partir de

contextos significativos.

-Coñecer os autores e comentar as obras máis representativas da literatura galega dos

séculos XX e XXI, establecendo relacións entre os textos e o contexto histórico, social,

estético e cultural en que foron creados.

-Interpretar e valorar as obras da literatura galega como contribucións culturais

decisivas dunha comunidade diferenciada e como modelos de lingua.




-Manter un comportamento participativo e respectuoso, educado e responsable.

PROMOCIÓN DO ALUMNADO

Os criterios xerais nos que se baseará o Seminario de Lingua Galega á hora de

considerar a madureza académica dun alumno en relación cos obxectivos globais da

etapa e as posibilidades de progreso, son os mesmos que se sinalan nos obxectivos

xerais e concretos dos cursos e das etapas escolares. No caso de non se cumpriren as

actitudes comportamentais canto a participación, civismo, educación e respecto; no de

non seren adquiridos os contidos teóricos e prácticos básicos; ou de non se ter acadado

unha maduración integral do alumno como persoa, o Seminario considerará inviábel a

promoción do alumno, no que respecta ás materias impartidas no Seminario de Lingua e

Literatura Galegas.

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

É obvio que a escolarización ata os dezaseis anos incidiu nun grande crecemento

da problemática escolar e da esixencia educativa sobre os profesores, debido ao acceso

de toda unha inmensa variedade social, cultural e lingüística aos centros. Con, incluso,

alumnos con graves carencias sociais, instrutivas, afectivas ou doutra índole, cando non

problemas de posible discapacidade.

Isto implica unha atención concreta ao alumnado, sobre todo ao que arrastra

determinadas carencias persoais, sociais ou escolares. No I. E. S. Monelos, no

Seminario de Galego, este alumnado vén sendo atendido, tradicionalmente, de forma

achegada e específica.

As medidas de atención varían en cada caso, segundo nivel ou curso, materia,

alumno e problemática.

As medidas serán de tipo afectivo, moral e social nos casos que así o demanden,

coa achega, apoio e estímulo do profesor en estreita conexión tanto coa titoría

correspondente como coa Psicóloga do centro. Cando sexan de motivación, requerirán

en cada caso a atención específica en función das causas que suscitan a ausencia de

actitude e interese. No caso de carencias instrutivas, metodolóxicas, comportamentais

ou actitudinais, o alumnado recibirá a atención pertinente en cada caso.

No aspecto instrutivo, o profesor poderá poñer exercicios complementarios, ou

lecturas, ou mesmo algún libro a maiores, ou consulta de determinados materiais ou

fontes de información, en caso de consideralos indicados, facendo o seguemento

puntual e a avaliación correcta e axustada.

No aspecto da autocognición, é dicir, da reflexión sobre o nivel de

autocoñecemento e autoaprendizaxe de cada escolar en particular, a atención tamén ten

que ser concreta, puntual.

Na atención á diversidade o Seminario realiza unha estreita colaboración de todo

tipo, co intercambio de información incluída, cos titores respectivos, así como co

Gabinete de Orientación Escolar, no caso de precisárense axudas ou achegas especiais,

así como determinados apoios psicolóxicos, afectivos ou de calquera outra natureza.

Nos casos en que a problemática do escolar o esixa, o profesor informará

directamente as familias ou tratará de realizar algunha conversa puntual, pois moitos

dos problemas de atención á diversidade esixen unha especificidade substancial.

ALUMNOS PENDENTES

====================

PROGRAMA DE REFORZO PARA ALUMNOS CON PENDENTES

O Seminario de Galego do I. E. S. Monelos veu sempre caracterizándose por

dispoñer dun número sumamente reducido, practicamente testemuñal, de alumnos

pendentes, dándose raramente o caso de o alumno pendente arrastrar en exclusiva esta

materia.

De haber alumnos coa materia pendente do ano anterior, tanto na Eso coma no

Bacharelato, o seminario realizará o seguimento, tal como veu facendo sempre, de

maneira puntual por parte dos profesores que lles imparten a materia de Lingua Galega

no presente ano.

O seu seguimento irase realizando ao longo de todo o curso, con controis

periódicos por parte do profesor. Desta maneira, a observación da evolución do escolar

na materia será realizada de forma personalizada.

Ao longo do curso, o profesor irá poñendo ao alumno unha serie de exercicios e

probas, así como lecturas, no caso de consideralo pertinente, que lle haberán de ser

puntualmente entregadas por este para o seu control. Así mesmo, o profesor realizará, se

o considera indicado, diversas probas de avaliación para completar o seu rendemento

académico. Haberá tamén un exame final a fin de curso. É decisivo ter en conta –feito

non infrecuente nun certo sector deste tipo de alumnado- que, de non presentar o

alumno os traballos e probas de diversa índole demandadas polo profesor ao longo do

ano, a cualificación final será insuficiente.

No apartado específico da Lingua tanto na Eso coma no Bacharelato, terase en

conta, á hora de cualificar a materia pendente, a evolución realizada polo alumno ao

longo do curso no que se encontra matriculado na actualidade, por constituír a da

Lingua unha aprendizaxe progresiva, construtiva e gradativa.

No aspecto da Literatura, normalmente este último aspecto cambia, ao menos

nunha certa porcentaxe, debido ao cambio de temario e á non acumulación progresiva

de certos contidos, polo que demandará unha atención específica.

Por tanto, nos plans de traballo a realizar o seminario para a superación das

materias pendentes, teranse en conta os seguintes criterios:

-Esixiranse os contidos rexistrados no temario da materia pendente

-Poderase facer algún reforzo, se se considera necesario, a algún ou ao total dos

alumnos pendentes

-Realizaranse as actividades de traballos ao longo do curso e de avaliación

anteriormente sinaladas.

-Os criterios á hora de superarse a avaliación continua son os mesmos que os

fixados para os distintos cursos escolares.

PROMOCIÓN ALUMNOS PENDENTES

No caso de non realizar os traballos sinalados polo docente ao longo de todo o

curso escolar, o alumno non poderá promocionar a materia correspondente.

SEGUIMENTO DOS ALUMNOS CON EXENCIÓN

O seguimento, por parte do Seminario de Lingua e Literatura Galegas do IES

Monelos para os alumnos que teñan exención, desenvolverase en dous aspectos

fundamentais:

1) Análise pormenorizada de cada caso a nivel individual, coa atención escolar

axeitada que correspondese a cada caso.

2) Seguimento personalizado por cursos e niveis de adaptación e dificultade.

O Seminario, en primeiro lugar, analizará o caso de cada alumno de modo

individualizado, contemplando a súa procedencia xeográfica, cultural e lingüística, o

seu contorno familiar e social, as súas capacidades intelectuais, o seu asentamento

provisional ou definitivo en Galicia, así como o nivel dos seus coñecementos de galego,

se así fose o caso.

O seu seguimento será, pois, individualizado en cada caso e a cada momento da

súa traxectoria escolar, tratando de que, na asistencia obrigatoria e controlada á aula,

acade, nunha primeira fase, un nivel básico de comprensión oral, pasando, co tempo, e

sempre en función dos seus progresos, a un dominio da lingua falada e da escrita, no

caso de que o alumno vaia ser examinado nalgúns cursos durante o seu tempo de

permanencia no Instituto, ou na Selectividade ou por necesidades impostas por futuras

eleccións profesionais.

Polo tanto, ao longo de todo o período de exención, o alumno será obxectivo de

atención preferente por parte do profesorado dentro da súa liña evolutiva ao longo dos

sucesivos cursos escolares.

PROXECTO INTERDISCIPLINAR E TRANSVERSALIDADE

O Seminario de Galego colaborará, na medida das súas posibilidades e do seu

ámbito cognitivo e educativo, no proxecto de lograr que o alumnado, segundo

demandan as tendencias pedagóxicas máis conscientes e responsables do noso tempo,

aprenda a traballar de maneira interdisciplinar e cun carácter de transversalidade. Este

aspecto é decisivo nunha sociedade que demanda procedementos de “intelixencia

compartida” e de empatía social, tanto no traballo en equipo e de intercambio directo de

información ou coñecemento a nivel presencial como a distancia, a través das

mediacións tecnolóxicas e comunicacionais. Esta urxencia, progresiva e maioritaria, da

nosa sociedade e do mundo produtivo actual, debe inducir a que o alumno ou a alumna

se sintan a gusto traballando de maneira colectiva, democrática e colexiada. Debe

lograrse con sentido participativo, grupal e creativo, xa que a multiplicidade e

complexidade do mundo actual esixe a participación de puntos de vista multifocais e

multidisciplinares para a resolución das cuestións decisivas e básicas.

É evidente que a Lingua está presente en toda empresa ou labor humano, pois é a

ferramenta ancilar básica de acceso ao coñecemento, de aí que sexa decisiva a súa

presenza como chave instrumental básica de calquera proxecto persoal ou

interdisciplinar. A linguaxe é a arxila, a ferramenta básica da cultura, a pedra que

alicerza o coñecemento. Por iso debe estar presente en todo ámbito cognitivo ou social.

É transcendente para o alumnado, a consciencia da unidade da cultura dentro da

súa multiplicidade, complexidade e diversidade. De aí que a transversalidade deba

operar.

As disciplinas de Lingua e de Literatura teñen, para empezar, unha relación

básica esencial co conxunto das Letras ou Humanidades (Historia, Filosofía, Idiomas...)

así como coas Artes. Mais tamén coas Ciencias Sociais (Socioloxía, Psicoloxía,

Ciencias Políticas, Estudos históricos...) e a Ética. Mesmo non deixan de ter conexións

interesantes coas Ciencias Empíricas, Formais e Naturais no seu conxunto.

O profesorado do I.E.S. Monelos vén traballando desde sempre nesta actitude de

transversalidade, pois o coñecemento abrangue o conxunto da experiencia humana. Este

alento total, establecendo sinerxías entre as diversas disciplinas, é básico e substancial

de todo o proceso cognitivo. Sempre que o temario o suscite, o seminario de Lingua e

Literatura Galegas establecerás as correspondentes pontes no ámbito da

interdisciplinariedade e da transversalidade, tanto no ámbito dos contidos como dos

materiais escolares ou das técnicas e praxes metodolóxicas.

PROXECTO LECTOR

O Seminario de Galego colaborará tamén no Proxecto Lector do Centro. De

feito, xa viña desenvolvendo actividades relativas á adquisición lectora desde hai anos e

sempre se caracterizou pola súa preocupación e dedicación a esta praxe decisiva, que

alicerza de raíz a totalidade do proceso cognitivo e escolar.

Cumprirá ter en conta, para ese proxecto, a existencia dunha importante

biblioteca escolar no propio centro, que pode achegar extraordinarios recursos de

información, lectura e aprendizaxe, dinamizando a práctica lectora tanto como a vida

cultural do centro.

Será importante acadar altos niveis de lectura analítica e comprensiva en todo

tipo de soportes. Tanto na liña da tradición gutenberiana en soporte impreso, como nos

novos medios electrónicos e dixitais.

É decisivo acadar lectores e lectoras competentes en todo tipo de textos, xa que a

lectura é tecnoloxía punta para converter a Sociedade da Información nunha Sociedade

do Coñecemento.

O obxectivo é acadar non só altos niveis de lectura instrumental, relacionada

coas materias concretas, senón chegar ao logro do pracer pola lectura, a unha lectura

aberta e universal que posibilite o acceso do alumnado á inmensa complexidaade e

riqueza da realidade multicultural humana. Sen esguellar o logro, por parte do alumno,

dunha evidente, e sempre necesaria, competencia retórica e argumentativa a nivel oral e

escrito, así como a posible competencia literaria.

Será decisivo traballar a lectura de maneira non impositiva senón lúcida, lúdica e

creativa. O pracer dese proceso, así como a creación de modos de ritualización colectiva

da lectura, debido á perda da súa aura e da súa auctoritas entre certos sectores, pode ser

importante para acadar os obxectivos desexados. De aí a multiplicidade de estratexias

creativas e prácticas que convirá despregar.

O Seminario de Galego leva anos comprometido con este proceso do que agora

se sente unha maior necesidade, debido á alta inmersión horaria do alumnado en

ámbitos perceptivos relacionados coa percepción sinestésica e audiovisual. Así,

traballarase, como se vén facendo, con todo tipo de textos: literarios, expositivos,

xornalísticos, publicitarios, gráficos, sexa en soporte impreso ou electrónico e estean ou

non acompañados de son, música ou imaxes.

Dentro do proxecto lector, vénse coordinando tradicionalmente coa Biblioteca

do centro, para detectar as necesidades de novos libros ou documentos dixitais, así

como para posibles labores de expurgo, sempre tan necesarias.

O seminario de Galego impartiu, o ano anterior, a nivel de 3º de Eso, unha

conferencia centrada na problemática e transcendencia da lectura na Sociedade da

Información e do Coñecemento aos alumnos deste nivel, incluíndo tamén alumnos de 4º

Eso, e achega, nos distintos niveis, diversos materiais de estímulo á lectura e de praxe e

exercicio lector.

O seminario introduce tamén a cualificación da lectura, tanto oral como a

comprensiva, e con carácter progresivo, no seu proceso de avaliación.

PLAN DE INTEGRACIÓN DAS TECNOLOXÍAS DA INFORMACIÓN E DA

COMUNICACIÓN

En consecuencia coas reflexións dos apartados anteriores, o Seminario

colaborará tamén no traballo conxunto do Centro para lograr que as Tecnoloxías da

Información e da Comunicación se incorporen de xeito progresivo como un recurso

máis aos procesos de ensino-aprendizaxe, tratando de desprazar o eixe do labor

educativo desde a mera impartición á transcendencia progresiva da aprendizaxe e

autocognición por parte do alumnado . Este cambio metodolóxico vén demandado pola

adaptación a unha realidade social, comunicacional e produtiva nova, que demanda

unha resposta escolar a este cambio histórico de transcendencia radical en todos os

ámbitos.

Mais non só se traballará nese sentido, de progresivo uso das novas tecnoloxías

da información, do coñecemento e da comunicación, coa achega de materiais neses

soportes e a posible elaboración de traballos con eses medios, senón tamén en algo que

raramente se realiza nas aulas, mais os mellores expertos veñen demandado: a necesaria

crítica comunicacional e construtiva dos novos medios tecnolóxicos e da comunicación.

Algo así como unha “crítica da razón tecnolóxica”, para deslindar os aspectos

inmensamente creativos, potenciais e mesmo razoablemente lúdicos das novas

tecnoloxías, dos abusos e malos usos dos mesmos. Este aspecto, tan demandado por

sociólogos, comunicólogos e psicólogos, non pode ser marxinado nun ensino que

pretenda estar ao día tanto na dimensión científica e tecnolóxica como na súa praxe

humanística e de construción social, crítica e moral dos individuos, para acadar persoas

verdadeiramente emancipadas, de elevada autorreflexidade e cidadanía exemplar.

O que se intentará é, pois, a competencia dixital do alumno. Mais tamén a súa

visión crítica dos instrumentos, próteses e ferramentas que ten entre mans para acadar,

precisamente, un uso óptimo da multiplicidade de medios para acceder á información,

ao coñecemento e á cultura.

Será importante tamén, neste aspecto, acadar do alumnado unha capacidade de

navegación autónoma, de eficaz e veloz procura da Información, mais sobre todo de

elevado nivel crítico e reflexivo para a transformación desta última en Coñecemento

articulado, aplicable e creativo a unha sociedade que vén demandando a acción, a

creatividade e a asunción de elementos de cambio e risco como algúns elementos

decisivos para a acción persoal, vital e profesional no marco da Economía e a Sociedade

do Coñecemento.

O Seminario, neste sentido, xa comezou a elaborar e traballar con algúns temas

no ámbito das TIC: vangardas históricas, proxeccións e documentación paralelas en

temas artísticos, históricos e culturais, obra gráfico-artística de A. R. Castelao,

recepción crítica dos medios de comunicación, transcendencia e influencia

“pedagóxica” da publicidade, da moda e da propaganda.... realizados con elaboración

propia e en colaboración co grupo de normalización do Centro. Asemade, coa

información ao alumnado de páxinas web decisivas, tanto para acceso a dicionarios

dixitais como a enciclopedias, páxinas culturais, portais de institucións educativas,

culturais ou bibliotecarias, elementos infográficos, redes e actividades culturais

relacionadas coa materia, blogs...

Entre outros aspectos, e dentro desa achega de recursos didácticos en Internet, o

Seminario informará ao alumnado:

-Recomendación de determinadas páxinas Web sobre aspectos relacionados con

Galicia e a cultura galega en ámbitos como Lingua, Sociedade, Literatura, Teatro,

Música, Historia, Xeografía, Etnografía, Cómic...

-Achega de medios de comunicación e páxinas informativas de carácter dixital

-Acceso ao Arquivo Sonoro de Galicia

-Información e acceso sobre Blogaliza

-Información sobre Wikipedia en galego

-Dicionario da Real Academia Galega.

-Biblioteca Virtual Galega

-Biblioteca dixital de Galicia

-Biblioteca Virtual de Literatura Universal en galego

-Asociación de Escritores en Lingua galega

-Vieiros

-Galicia Encantada

-Recursos Informáticos en galego

-Consello da Cultura Galega

-Ciberlingua

-Mancomún

CRITERIOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN

O Seminario de Galego do I. E. S. Monelos tende a realizar pequenos cambios

todos os anos, en función da evolución dos tempos e das novas demandas que a nosa

sociedade suscita tanto a nivel instrutivo, educativo e profesional como no plano moral,

espiritual, psíquico, emocional e de valores do alumnado.

Neste sentido, amosou sempre un alto nivel de autocrítica consigo mesmo, á

hora de tratar de detectar posibles desconexións entre o proceso docente, o de

aprendizaxe e a súa avaliación e promoción consecuente.

Neste sentido, evidenciou sempre un mínimo nivel de reclamacións de notas,

debido tanto ao seu axuste aos obxectivos esenciais do alumnado, canto á afinación das

programacións e, por tanto, dos mecanismos de avaliación.

Por outra parte, entende que entre o texto impreso, e toda declaración de

intencións apriorística e o difícil e sempre un tanto imprevisible exercicio da arte máis

que ciencia da educación, media unha longa distancia. Mais ese proceso de axuste se

produce cada ano, por parte de cada profesor, nas tan diversas aulas que se presentan,

así como na grande variedade de alumnado, progresivamente diversificado nos seus

problemas. De aí que manteña un certo grao de razoable e esixida flexibilidade entre o

horizonte proxectivo e teórico da programación e o día a día de cada curso, nivel,

alumno...

Por outra parte, cómpre lembrar que o ensino é un proceso lento. O coñecemento

demanda unha praxe lenta, de sedimentación e de secuencialidade, que non propician os

saltos no baleiro, os ludismos pseudoexperimentalistas nin as actividades

“espectaculares” que se poden producir noutros ámbitos.

OUTRAS ACTIVIDADES

====================

Ademais das actividades anteriormente mencionadas, este ano volverán

organizarse, dentro das absolutamente modestas posibilidades económicas e

organizativas do centro, algúns actos que poidan contribuír á formación integral da

persoa e á apertura de novos horizontes culturais, non sempre recollidos polos temarios

escolares, mais necesarios para unha cultura do alumno conectada coa rica e variada

problemática cultural do noso tempo, e máis nun contexto no que os pais, debido ás súas

ocupacións, á dificultade de conciliación entre a vida laboral e familiar ou outros

motivos, non acadan atender as necesidades culturais ou vivenciais dos rapaces.

Para o presente ano contémplanse algunhas das actividades realizadas con éxito

xa noutras ocasións, eliminándose algunhas, e introducindo outras novidades. Entre

elas, e á marxe dalgún posible cambio ao longo do curso escolar motivado por

imperativos concretos ou outro tipo de circunstancias, contémplase para este ano a

posibilidade de realización, como en anos anteriores, dalgunhas exposicións que

reforcen os aspectos pedagóxicos das materias impartidas polo seminario.

EXCURSIÓNS DE CARÁCTER CULTURAL E LITERARIO

Para o presente ano, o Seminario contempla a posibilidade de realizar dúas

excursións de carácter cultural e literario relacionadas coa propia materia. Elíxense só

dúas debido á necesidade doutros seminarios de realizar tamén actividades desta índole,

tendo en conta que os alumnos tampouco deben perder, nestas prácticas educativas, un

tempo excesivo.

A primeira das dúas excursións programadas que se ofertarán ao alumnado –que

serán dun día de duración en ambos casos- abranguerá a zona de Celanova, Vilanova

dos Infantes e Ourense, e estará relacionada coa obra de Curros Enríquez, Celso Emilio

Ferreiro, Xosé Luís Méndez Ferrín e os autores do ámbito ourensán. Asistirán os

alumnos de 1º de Bacharelato.

A segunda será á zona do Courel, e estará relacionada coa obra de Uxío

Novoneyra, para os alumnos de 4º de Eso.

TRABALLOS E EXPOSICIÓNS

O Seminario contempla tamén a realización dunha guía literaria polos espazos

narrativos que Manuel Rivas sitúa na zona da Coruña. Ademais do texto, realizarase

unha ambiciosa exposición co mesmo contido.

Realizarase tamén unha exposición sobre publicidade, moda e valores, en

colaboración co grupo de Normalización.

PRESENZA DE AUTORES

Preténdese tamén a participación dalgún escritor das obras de lectura obrigatoria

que elixe o centro anualmente, na medida da súa posíbel asistencia, para comentar as

súas obras e ter un encontro e debate cos alumnos sobre as mesmas.

Intentarase contratar, ou asistir, asemade, en colaboración co equipo de

Normalización, a algún tipo de actuación puntual, de carácter teatral, recitativo, lúdico

ou escénico.

Canto á visita de autores, debido á carencia de medios económicos para a súa

contratación, intentarase conseguir algún a través da difusión que fan as editoriais dos

seus autores.

PROXECCIÓNS

O Departamento ten tamén o criterio de realizar distintas proxeccións de

películas a través do vídeo, para reforzar os contidos dos temarios. Algunhas estarán

relacionadas coa materia, xeralmente con temas monográficos, e outras serán

proxeccións de filmes relacionados temática ou culturalmente con determinados

contidos das leccións, tal como se foi sinalando no apartado dos “materiais” das

distintas materias e niveis.

É intención do seminario, na medida do posíbel e das limitacións económicas, ir

continuando no Centro unha videoteca relacionada tanto coa materia propiamente dita

como co horizonte cultural galego en xeral. Para iso, alén da compra de cintas

comercializadas, procederase á gravación de cintas de vídeo a partir da TV ou doutros

medios.

Outras proxeccións que se pretende realizar, en vídeo, son as obras "Luís

Pimentel", "Celso Emilio Ferreiro", "As vangardas", "O pintor Luis Seoane", "A

xeración Nós", "Álvaro Cunqueiro", Fermín Bouza-Brey", Celso Emilio Ferreiro, Isaac

Díaz Pardo, Manuel María... publicadas pola Xunta de Galicia, a ASPG, doutras

institucións culturais, ou gravadas da TVG.

Así como a película Remando ao vento de Gonzalo Suárez, ou algunha outra

relacionada co movemento romántico.

CONCURSO LITERARIO

Como vén realizando tradicionalmente, o Seminario de Lingua e Literatura

Galegas, co apoio da equipa directiva da asociación de pais de alumnos, organiza un

concurso literario nas dúas especialidades, de poesía e prosa, apoiado polo Centro e a

Anpa, cumprindo uns obxectivos bastante idóneos. O xurado estivo composto, como en

ocasións anteriores, por profesores membros do seminario de Lingua e Literatura

Galegas. O fallo e entrega de premios realizouse nunha concorrida velada escolar,

presidida pola equipa directiva do centro, na que participaron todos os alumnos

premiados, habendo tamén actividades de recitado e intervencións musicais de alumnos

do Centro.

FONDO BIBLIOGRÁFICO

O Seminario pretende continuar e potenciar, na medida do posíbel, dadas as

limitacións de presuposto, a captación de fondos bibliográficos tanto para o

Departamento coma para a Biblioteca. Neste sentido, vénse ampliando o fondo

bibliográfico, modesta mais continuadamente, con achegas de editoriais, e algunha

institucional, ou a través da compra de determinadas publicacións sumamente

económicas de libros que acompañan ás veces as promocións da prensa diaria.

Aínda que podemos sinalar, neste sentido, as grandes carencias de dotación

económica que tanto o seminario coma o centro teñen para chegar a un fondo

bibliográfico idóneo. Neste sentido, non estaría de mais puntualizar que no ámbito da

Lingua e a Literatura Galegas son moito mais relevantes as carencias que se veñen

arrastrando, polo feito de seren materias máis recentes no mundo do ensino. Por iso,

ante a aparición de novas obras, nun mercado e unha oferta lingüística e literaria que

agora están a potenciarse, sería necesario posuír maiores cantidades para compra de

material. Mágoa é tamén, neste sentido, a restricción de fotocopias no centro, debido ao

exiguo presuposto dispoñíbel para as mesmas.

NORMALIZACIÓN DO GALEGO NO CENTRO

Para o presente ano, seguindo a orde do 24 de Xullo de 1991 pola que se regula a

organización das actividades docentes nos centros de ensino, seguirá a funcionar no

noso Instituto unha equipa dirixida por un profesor, que actuará de coordinador do

mesmo, dentro dunha dinámica que ten como finalidade a potenciación do uso do

galego no centro, así como a súa correcta utilización.

Como coordinadora desta actividade, traballará o presente ano a profesora do

Seminario de Lingua e Literatura Galegas, María Xosé Sánchez, que terá unha redución

de tres horas no seu horario lectivo para a realización dese acometido. Seguirá, entre

outras múltiples actividades, editando a revista escolar “O camiño do Corgo”, de moito

éxito entre os rapaces, creadores e colaboradores esenciais da publicación.

RESUMO DAS PRINCIPAIS ACTIVIDADES CULTURAIS

COMPLEMENTARIAS A REALIZAR:

Proxección material audio-visual de obra pictórica, humorismo gráfico e ilustración de

A. R. Castelao.

Proxección material gráfico e ilustrativo de documentos e manuscritos medievais.

Proxección audio-visual dos movementos das vangardas históricas do século XX.

Proxección material relacionado coa publicidade e a propaganda dos medios de

comunicación para a análise do seu código deontolóxico

Conferencia sobre a publicidade e a propaganda nos medios de comunicación

Conferencia sobre a transcendencia do libro e da lectura na Sociedade do Coñecemento.

Proxección en pantalla de documentación sobre o Modernismo.

Proxección de diversos vídeos e material audiovisual sobre autores do temario (século

XX)

Celebración do día das Letras galegas, cun concurso literario e entrega de premios en

poesía e narrativa aos alumnos gañadores.

Celebración de Recital Musical con alumnos, acompañados recitado de poemas.

Celebración de Recital poético, por parte de alumnos, en homenaxe a Uxío Novoneyra.

Proxeccións de fotos de O Caurel.

Análise de textos de Novoneyra, en conexión coas viaxes realizadas polos alumnos ao

Caurel.

Realización dunha exposición sobre a publicidade e a propaganda na sociedade actual

Charla sobre a publicidade

SEMINARIO DE GALEGO

LIBROS DE TEXTO

===============

CURSO 2012-2013

No apartado dos libros de texto, séguese a traballar cos libros de Edicións Xerais. A

edición a usar na clase será sempre a última. Isto é importante no presente ano, xa que

os libros de 2º da Eso e 4º da Eso sufrirán importantes modificacións.

1º ESO: “Lingua galega”. Ed. Xerais. Edición 2011. ISBN.978-84-9914-217-3

2º ESO: “Lingua galega”. Ed. Xerais. Edición 2008. ISBN-978-84-9914-359-0

3º DE E.S.O: "Lingua galega", Ed. Xerais. Edición 2011. ISBN-978-84-9914-218-0

4º ESO: "Lingua galega", Ed. Xerais. Edición 2012. ISBN-978-84-9914-378-1

1º BACHARELATO: "Lingua e literatura galega", Ed.. Xerais. Edición 2008. ISBN-

978-84-9782-745-4

2º BACHARELATO: “Lingua e literatura galega”. Ed. Xerais. Edición 2009. ISBN-

978-84-9782-971-7

Ademais disto, en temas puntuais recomendarase ao alumnado a posibilidade de

consultar obras sinaladas polo profesor en cada caso, ou facilitaranse fotocopias de

materiais e textos elaborados ou escollidos polo profesorado.

Usarase tamén o apoio de dicionarios e libros de consulta cando sexa necesario.

LIBROS DE LECTURA OBRIGADA PARA O PRESENTE CURSO

lº ESO.-

-“Matilda”. Roald Dahl. Ed. Alfaguara.

-“Charlie e a fábrica de chocolate”. Roald Dahl. Ed.. Xerais.

-“Manoliño Catrollos”. Elvira Lindo. Ed. Alfaguara.

Alternativas:

-“Rapazas”. Agustín Fernández Paz. Ed.. Xerais.

-Trece anos de Branca”. A. F. Paz. Ed. Xerais.

-“A casa da luz”. Xabier Docampo. Ed.. Xerais.

2º ESO.-

-“Bala perdida”. Manuel Rivas. Ed.Alfaguara.

-“Cos pés no aire”. Agustín Fernández Paz. Ed. Xerais.

-“A malvada María Xosé”. M. Vázquez Freire. Ed. Xerais.

Alternativas:

-Trece anos de Branca”. A. F. Paz. Ed. Xerais.

-“A casa da luz”. Xabier Docampo. Ed.. Xerais.

3º ESO.-

-"Vento ferido”, Carlos Casares. Ed. Galaxia.

-"Non hai misericordia". Xelís de Toro. Ed. Positivas.

-"Os vellos non deben de namorarse”. A. R. Castelao. Ed. Galaxia.

Alternativas para os repetidores:

-“Pel de lobo“. Xosé Miranda. Ed. Xerais.

-“Cousas”. A. R. Castelao. Ed. Galaxia.

DIVERSIFICACIÓN 3º ESO:

-"Non hai misericordia". Xelís de Toro. Ed. Positivas.

-“Os outros feirantes”. Álvaro Cunqueiro. Ed.. Galaxia

4º ESO:

-"Criminal”. Xurxo Borrazás. Ed. Sotelo Blanco.

- “Morning Star”. Xosé Miranda. Ed. Xerais.

-“¿Que me queres, amor?” Manuel Rivas. Ed. Xerais.

-“Todo o que queda é amor”. Agustín Fernández Paz. Ed.. Xerais.

Alternativas para os alumnos repetidores:

-“Pel de lobo“. Xosé Miranda. Ed. Xerais.

-“Non hai misericordia”. Xelís de Toro. Ed. Positivas

-“Os dous de sempre”. A. R. Castelao. Ed. Galaxia.

1º BACHARELATO:

-"O lapis do carpinteiro" ou “Un millón de vacas”, Manuel Rivas. Ed. Xerais.

-“Erros e Tánatos”. Gonzalo Navaza. Ed. Xerais

-“Mércores de cinza”. M.A. Murado. Ed. Galaxia

Alternativas para os alumnos repetidores:

-“Ruído”, Miguel Anxo Murado. Ed. Galaxia

-“Xente de aquí e acolá”. Álvaro Cunqueiro. Ed. Galaxia

-“Cousas”. A. R. Castelao. Ed. Galaxia

2º BACHARELATO (LINGUA):

-"Antoloxía da Literatura Fantástica en galego", Antón Risco, Editorial Galaxia.

Alternativas:

-"A sombra cazadora". Suso de Toro. Ed. Xerais.

-“A esmorga”. E. Blanco-Amor. Ed. Galaxia

-“Xente de aquí e acolá”. A. Cunqueiro. Ed. Galaxia

-“O crepúsculo e as formigas”. X. L. Méndez Ferrín. Ed. Xerais

PROFESORES QUE COMPOÑEN ESTE SEMINARIO

Antonio Capelán Rey (dedicación completa)

Luz Cernadas Casal (dedicación completa)

Mª Xosé Sánchez López (dedicación completa)

F. Xavier Seoane Rivas (dedicación completa)

seminario de lingua e literatura galegas · -competencia no proceso de “aprender a aprender”...

Documents