selÇuklu devletİ'nİn kuruluŞu

8/2/2019 SELUKLU DEVLET'NN KURULUU

1/68

1

BYK SELUKLUDEVLETNN

KURULUUNDA VETEKLATLANMASINDA

ETKL OLAN FAKTRLER


2/68

2

Seluklu Devletinin kuruu

srasnda Dandanakan Savanakadar u blmler ele alnabilir. 1-Seluk Ad ve ailenin menei

2-Ouz Boylar ve sembolleri 3-Ouz Yabgu Devleti ve Seluklu ailesi

4-Seluklularn Cend blgesine g

nedenleri ve bunun sosyal siyasi sonular 5-Selukllarn Karahanllar ve

Samanoullar ile ilikileri


3/68

3

6-Seluklularn Horasana gemeleri

7-Seluklu ailesinin Seluk Beyden sonrakidurumlar

8- Turul ve ar Beylerin yeni yurt

araylar 9-ar Beyin Anadolu harekatnn

nedenleri, sonular ve Anadolu Trk tarihi

asndan nemi 10-1035 Nesa Sava nemi


4/68

4

11-1038 Serahs Sava ve nemi

12- 1040 Dandanakan sava ve nemi

13-Turul Beyin hkmdar seilmesi velke topraklarnn aile arasnda bllmesi

14- Turul ve ar Beyler arasndaki budostluk ilikilerinin daha sonrakihkmdarlar arasnda neden olmadnnaratrlmas ve tartlmas


5/68

5

1-Sosyal ve siyasi faktrler

2-Askeri-ekonomik ve siyasi faktrler 3-Askeri-siyasi faktrler

SUNUM SIRASINDA GEEN ***ARET RENC ETKLEM YA DAETKNL EREVESNDEDNLMTR

Seluklu Devletinin kuruluunda ve

tekilatlanmasnda etili olan faktrleri ugenel balklar halinde ele alabiliriz:


6/68

6


7/68

7

1- Sosyal ve Siyasi Faktrler: *OZLARIN YAADIKLARI CORAFYA VE

YAAMA BMLER:

*-10 ve 11. Yylarda mevcut corafyadakitoplumsal yaam ve siyasi durum veOuzlarn hangi blgelerde olduklaryla ilgili

u genel bilgiler zerinde durulabilir: bn-l Esire gre Halife Mehdi zamannda

(775-785) bir ksm Ouzlar ve Karluklar

Toharistana gelip yerleirler Karluklar ve Ouzlar bu yurtlarndan da

atldktan sonra, Ouzlar, zkente ve

Takente, Harizm hududuna, Hazar Denizi


8/68

8

le Yayk(Ural) Nehri kylarna kadaruzanan bozkrlara ve Sirderya Havzasna

hakim olurlar ***Burada ilk Trk Devletleri, Boylar ile

bunlarn yayldklar corafya, tekrar

birka renciye haritadan gstertilebilir.

***Tarihe yardmc ilimlerden corafyayagnderme ile Orta Asyann fiziki haritas

incelenebilir. Bu ekilde hem ggzergahlarn grm olurlar hem de naslzor bir corafyada g ettiklerini renmi

olurlar


9/68

9

-Gelmi olduklar bu yerlerde yar yerleikve gebe yaamaktaydlar.

8. Ve 10 yyda Ouzlar glerine ramengittikleri yerlerde egemenliklerinisrdrdler

ZORUNLU G: KTAY BASKISI -Ancak 924te in ve Manuryada kurulan Kitay

Devleti Orhun Blgesini aldktan sonra, Trktopluluklar g etmek zorunda kaldlar

-bn-i Fadlann seyahati srasnda (922)Ouz Ve Peenek illerinde herhangimuhaceret yokken, bu siyasal gelimeden


10/68

10

Sonra Ouzlar ve birok Trk boyu getmek zorunda kalmlardr.

-Ouzlarn Hazar Denizine kadar yaylmassonucu, Hazar Denizinin kuzeyindekibozkrlarn artk ouz lleri adn ald

grlr. Bu siyasi faktrle beraber; Seluklularn

Maverannehire gelileri hadisesine temas

eden kaynaklar, bu byk gn hepnfus kesafetinden ve hayvan okluu ileotlak darlndan kaynaklandnaklamlardr.


11/68

11

-slam lkelerine yakn olan Ouzlarmslman olup, soyda olan dier

Ouzlarla savap, onlar Peenek lkesinegnderirler(sosyal ve siyasi fakt.)

-Mslman Ouzlar da srekli kendilerine

katlanlarla gleniyorlard. Ancak SamaniYabgular Karahanl ve Gaznelilerle yurtbulmak mcadelesi ve sava veriyorlard.

(Seluklu Devletinin kuruluu da buTrkmen muhaceretini tevik ediyordu).


12/68


13/68

13

***Gerekleen gler srasndaki zorluklarhakknda rencilerin muhakeme gc

deerlendirilir (Neler yaanm olabilir vb.)

***Siyasi glerin ve glerin toplumlarnyaamn nasl etkileyebilecei ynl

deerlendirme yaplabilir. Bugn buna benzerolaylarn olup olmad tartmas oluturulabilir.

***Ad geen corafya hakknda harita almasyaplabilir.Bu kentlerin ve corafyann stratejisideerlendirilebilir.


14/68

14

Seluklularn kuruluunda etkili olansiyasal ve toplumsal yaplarnn

genel zellikleri ve deerlendirmesi -***Trklerin yaadklar corafya onlar

genelde hangi i alanlaryla uramayaynlendirdii ile deerlendirme yaplr.Buna benzer Eski Yunan, Fenike ve Anadolu

medeniyetlerinin hangi alanlarda uzman

olduklar ve corafyaarasnda balantlarkurulur, o konulara gndermelerde

bulunulur(Anahtar niteye)


15/68

15

Seluklular da Turul Beye kadar toprak,Trk rf ve adetine gre datlrken Turul

Beyden itibaren hkmdar ailesinin ortakmesuliyeti altnda saylan lke yerini dahamerkeziyetibir sisteme terketmitir.

Buna gre hkmdar olan kiiye mutlakitaat sz konusudur. Ancak aile ferleri eskiadetler gerei hkmdarlk iddiasyla,mevcut idareye sk sk isyan etmilerdir.

Seluklular ilk zanlarnda kendi ulus


16/68

16

riyasetine olduka bal idiler zelliklebunu, Turul Bey, Alparslan ve Sultan

Sencerde grmek mmkndr. slamiyetin kabulnden sonraslam

esaslarn kendi bnyelerine mkemmel bir

ekilde uygulamladr. Bunu yaparken deAbbasi Devletinden yararlanmlardr.(zellikle Melikahtan sonra bunu grmek

mmkndr) Sultan Alparslan ve Melikahn zamannda

vezirlik yapan Nizaml Mlkn etkisiyle


17/68

17

Bir ksm ran tekilat ve terifat kaidelerini,gelimekte olan Seluklu tekilat bnyesine

adapte etmilerdir. Atabeyler de blgelerindeki

uygulamalardan etkilenmilerdir.

***kltrlerin birbirleriyle etkileimikonusunda gncel bir tartmaoluturulabilir.


18/68


19/68

19

Trklerin airet hayatnda, ulus riyaseti esasitibariyle ailenin, sonra da btn airet

beylerinin uygun grmeleriyle tevcihedilirdi. Turul Bey de byle hkmdarolmutur.

Ananeye gre hkmdar, devletin en byklideri olup, onun yaknlar devlete aittopraklarn bir blmnde hkm srer vesultan setiklerinin hakimiyetini tanrlard.

Veraset konusunda kesin bir belirlilik yoktur.Sultan veliaht gsterebilir ancak meranntesiri de ok nemlidir.


20/68


21/68


22/68


23/68


24/68


25/68


26/68


27/68

27

3-Turul ve ar Beylerin Yeni

Yurt Araylar Trkmenler Cendden Maverannehire

geerler

Ancak buradaki tek destekileri SamanoluMustansr lnce mlteci durumunaderler

ve bu blgenin hakimi Karahanl lig NasrTrkmenlerden rahatsz olur. atmakanlmaz olunca


28/68

28

Turul Bey Byk kaan ile bazykmllkleri yerine getirmek karlnda

topraklarnda oturma izni ister. Bu sradaar Bey her ihtimale kar birlikleriylepusudadr. Neticede Bura Han TurulBeyi hapseder. ar Beyin zerinegnderdii birlikleri yenilgiye urar ve esirdeiimi ile Turul Bey esaretten kurtarlr.

Bu srada Karahanl ailesinden Ali Tegin

Karahanl hakanna isyan eder ve Buharayaegemen olur (1020).


29/68

29

4-Arslan Yabgunun Bertaraf EdilmesiVe Turul (ve) ar Beylerin

Trkmenlerin Bana Gemeleri

Ordusu olan ancak lkesi olmayan Arslan Bey;

lkesi olan ancak ordusu olmayan Ali Tigin ileittifak eder Bylece Arslan BeyMaverannehirde gl bir dost edinir.

Turul ve ar Beyler bu ittifakagvenmediklerinden daha emin yerlere gedeceklerdir.nk Maverannehirdekendilerini savunamayacaklarn anlamlardr.


30/68

30

Turul Bey llere ar Bey dedoyumluklar (ganimet) elde etmek amacyla

seferlere kacaktr. Yusuf Kadir Han Ali Tegini yok etmek iin

Gazneli Mahmutla ittifak eder. Sultan

Mahmut Arslan Beyi Hint seferi iin daveteder, ancak onu hapsederek Ali Teginiyalnz brakm olur.

Turul ve ar Beyler esir amcalarnkurtarmak iin herhangi bir abasarfetmezler.


31/68

31

Ancak Arslan Beyin olu Kutalm babasnkurtarmak iin birka giriimde bulunur ancak buda Onu kurtarmaya kafi gelmez. Arslan BeyKalincarda lnce de Trkmenler MusaYabguya balanm olurlar.

Musa Yabgu bata olmakla g Turul ve ar

Beylerdedir. Arslan Bey Trkmenleri de bu kardelerin

egemenliine girmeyip Sultan Mahmuttan izinisteyip Horasana gemek isterler. Horasanabolluk ucuzluk getireceklerini ve Gazne ordusuna

asker olabileceklerini bildirdiler. Bu tekliflerikabul edilir


32/68

32

5-Maverannehirden Harizme; VeTurul ve ar Beylerin Devetleraras

Siyasette Rol almalar Maverannehirde Ali Tigin Turul ve ar

Beylere ittifak teklif ederler. Ancak

Kardeler bunda bir hile olabileceigerekesiyle bu teklifi reddederler.

Bu arada Ali Tegin Trkmenlere cephe

almtr. Bu ekimeye dayanamayacan anlayan

Trkmenler Harizme g ederler.


33/68


34/68


35/68

35

*** Turul ve ar Beylerin dier ailefertlerinden ayrlmalarnn zerinde o

gnk koullarn zorlamas ve eski Trkadetlerinin gerekleri zerinde dayanakl(bilgi eksenli) yorumlar yaplabilir.

*** Bu kardelerin siyasi kimlikkazanmalarndaki faktrler ayklanr, devletadamlklar zerinde deerlendirmeler

yaplabilir.


36/68

36

1035 te Ceyhunu geip Gazneli Mesuttanizin almadan Horasann Nesaehrine ve

civarna yerletiler Seluklularn bu gelii Gaznelileri ok

endielendirir. nk bir yl nceki Trkmen

isyan hala hafzalarndadr. Bu Trkmenler Irak Trkmenlerinden daha

tehlikeli grnyorlard.

Bu gne kadar iimiz obanlarla idi. imdilke zapteden Emirler geldieklinde olaynkendileri asndan vahametini tanmlarlar


37/68


38/68


39/68

39

***Aile iersindeki rekabete ramen Turulve ar Beyler arasndaki dayanmann

sonraki dnemlerde nedensrdrlemediini deerlendirmek.(ibn-iHaldunun yaklam rnekleri

genellenebilir) ***Bahsedilen konularda o dnemin

tarihilerinden alntlar yapld iin,

bilimsel tarihilikte ana kaynaklarn nemiile anahtar niteye gndermelerdebulunulur


40/68

40

***Toplumsal ihtiyalarn devletlerarasilikilerde ne kadar etkili olduuyla ilgili

tartma oluturulur. Devlet ve toplummenfaatlerinin hereyin nnde olduuylailgili gncel rnekler istenilebilir.

***O devrin idarecilerinin halklarnnmenfaatlerini ne kadar nemsedikleri

hatrlanp, Orhun Abidelerindeki tlerle

balantlar kurulur


41/68

41


42/68

42

3-Askeri- Siyasi Faktrler:

*1035 NESA Zaferi: Mesut Beyinsevkettii ordu Nesada ar bir yenilgiyeuratlr.

Seluklular bu zaferden sonra Gaznevezirine bir eli gnderirler.Taraflar anlar.

1-Seluklu Beyleri srasyla Gazne sarayna

rehin gndermek suretiyle de tabilik artnyerine getirecekti.

2-Gazneliler Nesa,Ferave, Dihistan

Seluklulara vereceklerdi.


43/68

43

NESA ZAFERNN TAHLL EDLMES: 1-*Bu durum Seluklular asndan nemli bir

siyasi baardr. Trkmenlerin siyasi bir golarak kabul edilmeleri demekti.

2-*Seluklu Trkmenleri igal ettikleri yerlerdemlteci durumundankp, buralarn sahibi

oldular. 3-*Seluklularn Gaznelilere kar ilk zaferleri

dir.

4-*Bu zafer onlara Horasanda bir devlet kurmaimkannn bulunduunu gstermitir.NitekimAntlama ile Nesa, Ferave, Dihistan zerk birstatye kavuur


44/68


45/68

45

yetmedii bahanesi ile GaznelilerdenSerahs, Merv, Baverdi istemeleri sonucuu

ortaya kard. Karlnda da Gazne ordusunda askerolmay vadettiler.

Sultan Mesut bunu grmezlikten gelip, Hintseferine kar. Seluklular zerine de birordu (Hacip Subay) sevkeder.

Burada da Seluklular ok byk bir zaferkazanrlar.

Horasann byk bir blmne egemen

olan Seluklular ;


46/68


47/68


48/68

48

***Bu blme kadar geen ehirlerin corafikonumlar ve stratejileri hakknda aratrma konusu

verilebilir. ***Turul Beyin NAPURA giriiyle birlikte

kolunda gerilmi bir yay ile kemerinde ok(Beyhakide geer) ile adna hutbe okutmas;

Melikl Mlk unvann kullanmas gibiuygulamalar eski devlet tresi ve slami dnemlerasndan deerlendirilir.

***Yine Turul Bey, Horasan valilerinin adetini

devam ettirerek, haftann ilk gnn halknikayetlerini dinlemeye ve davalarna bakmayaayrmaszerinde yorumlar yaplr. Bu uygulamann

sonraki dnemlerdeki devamllna temas edilir


49/68


50/68


51/68

51


52/68


53/68

53

Devlet; halk, lke, hakimiyet ve tekilatolmak zere 4 unsurdan oluur.

HALK kn ya da bodun olarakadlandrlm.

Bodun (Boy=bod) Boyun oulu olup;

boylar birlii demektir.Boy taassubunukrabilenler bodun olabilmektedirler.

YURT yaka verilen snrlarla ayrr.

HAKMYET ite emretme yetkisi ileesasa balanr. hakimiyetten sonra tambamszlk esastr.


54/68


55/68

( l i ti k b l d d All h


56/68

56

(slamiyetin kabulnden sonra da Allahadna idare etmek anlay devam etmitir).

Tanr l veya lg ba ile dehkmdara iktisadi g kazandryordu.

Bylece Trk kaan a milletini

doyuruyor, plak milletini giydiriyor, fakirmilletini zengin ediyor, az milleti okklyordu.(islami dnemde de bu anlaydevam etmitir)

Burada Tanr-kral anlay sz konusudeildir: Hkmdar her zaman kendisiniTanrya kar sorumlu addeder.


57/68


58/68

58

slami dnem ierisinde de; KagarlMahmut Tanrnn devlet gneini Trkburlarndan dodurmu olduunu veonlarn mlkleri zerinde gklerin btndairelerini dndrm bulunduunu

grdm. Tanr onlara Trk adn verdi veonlar yeryzne hkmdar yapt.Zamanmzn hkmdarlarn onlardan

kard; dnya milletlerinin idaredizginlerini onlarn eline verdi; kendilerinihak zere kuvvetlendirdider.


59/68


60/68

60

Turul Bey de Dandanakan Zaferindensonra Abbasi Halifesine gnderdii

mektubunda kendilerinin hak yolundasavatklarn,fakat Sultan Mahmutunamcalar Arslan Yabguyu haksz yere haps-

ettiini ve yerine geen olu Sultan Mesut-un da halk kt idare ettiini, zulm yapt-n belirtir. Bu yzden Sultan Mesuta kar- gelip, kendi devletlerini kurduklarnbildirir. Daha da nemlisi, adaleti devletin

temeli sayan bir anlayla hareket ettiklerini

Zulmn hakszln adaletsizliin nn


61/68

61

Zulmn, hakszln adaletsizliin nnalarak, adalet kaplarn atklarn bildirir

Yine O devletin aile arasnda bllmesi ileilgili olarak ok nemli bir bilgiyi bizlerenakletmektedir. Kurultayda, kurduklardevletin Seuklu ailesinin ortak sorumlukla-

rnda bulunduunu ve aralarndakidayanmann ok nemli olduunu belirtti.Dayanma ile ilgili olarak OK rneini verdi:te biz bu oklar gibiyiz.Eer birbirimizdenayrlacak


62/68


63/68


64/68


65/68


66/68


67/68


68/68

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Prof Dr. Salim Koca DandanakandanMalazgirte

a yaynlar doutan gnmze byk

slam Tarihi Seluklular cildi Prof Dr. Osman Turan Trk Cihan

Hakimiyeti Mefkuresi

internet HAZIRLAYAN: YUNUS MUTLU

TRABZON YOMRA FEN LSES

selÇuklu devletİ'nİn kuruluŞu

Documents