seksÜel sİklus (inek)
TRANSCRIPT
SEKSÜEL SİKLUSLAR
İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUSSEKSÜEL SİKLUSUN ENDOKRİN
MEKANİZMASI
Hipotalamustan GnRH (Görme, ısı, ışık,
koku, psikolojik, fiziksel uyarımlarla)
Hipofiz ön lobundan FSH ve LH
FSH follikül gelişimi ve östrojen salgısı
Östrojen çara ve tonus oluşumu
Östrojen piki yeni bir GnRH salgısı ve LH
salgısı
LH ovulasyon
Ovulasyondan sonra CL şekillenir.
CL’dan progesteron salgılanır.
Progesteron GnRH salgısını inhibe eder.
CL devamlılığını LH ve BTP (Bovine Trofoblastin Protein) sağlar.
Fekondasyon şekillenmezse siklusun 16. günüden itibaren CL’dan salgılanan oksitosin ve follikülden salgılanan Östrojen etkisiyle uterus endometriumundan PGF2α salgısın stimüle eder.
PGF2α korpus luteumu lize eder ve progesteronun negatif feed back etkisi kalkar.
1718192021123456789101112131415161718192021123
P Ö M Diöstrüs P Ö
OVULASYON1. Oositin sitoplazmik ve nükleer
olgunlaşması2. Cumulus ooforicus hücrelerinin granuloza
hücreleri katı boyunca ayrılması3. Dış folliküler tabanın incelmesi ve
yırtılmasıDominant foll. (granuloza hüc) tersiyer
follikülgelişmesini durduran İNHİBİN salgılar.Ovulasyon hilus hariç her yüzeyde kısrakta
ise fossa ovulasyoniste şekillenir.Oosit ovulasyonla birlikte epitelyum, t.
albuginea, teka externa, bazal lamina ve membrana granuloza gibi katmanlardan ayrılır.
OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
-Proteolitik enzimlerin bağ dokuya etkisi bu etkinin hiperemi ile güçlendirilmesi
-Follikül iç basıncın artması (Foll. sıvısının artmasına bağlı)
-Hormonal etki
-Kan damarlarının kanla dolarak foll. çevresinde kapillar basıncın artması
Ovulasyonu son 2 saate kadar durduran granuloza hücrelerinden salgılanan OOSİT OLGUNLAŞTIRMA İNHİBİTÖRÜ’dür.
OVULASYONDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
Artan gonadotropin düzeyi
FSH follikülleri geliştirir ve olgunlaştırır.
LH ovulasyonu ve luteinizasyonu sağlar.
Gonadotropinler (FSH ve LH) granuloza hücrelerinden PG (E2 ve F2α) üretimini sağlar.
P.glandinler teka hücrelerinden köken alan fibroblastların çoğalmasını ve follikül zarını eritecek olan proteolitik enzimlerin salgılanmasını sağlar (Plazmin).
Ayrıca ovariel kontraksiyonlara sebep olarak foll. epitelinin yırtılmasına neden olur.Foll. dışında yüzey epitelyumu ile onun altında bulunan T. albuginea arasına yerleşmiş lizozim benzeri veziküllerin yırtılması ve proteolitik enzimlerin salgılanmasını sağlar.LH pikinden önce Östradiöl/Progesteron oranı 2 iken sonrası 0.15’e düşer.Progesteron ve LH foll. duvarını eriten kollegenaz ve fibrinolizini aktive eder. Bu enzimler foll. sıvısında bulunur.Proteolitik enzimler t. albuginea, teka externa ve interna’da lokal dejenerasyona sebep olur.
İNEKLERDE SEKSÜEL SİKLUS
Proöstrüs 2
Östrüs 12-18 saat
Metöstrüs 3-4
Diöstrüs 15-16
Anöstrüs 13-26
Gebelik 280±10 gün
İneklerde seksüel siklus ovariel ve endometrial olarak incelenebilir
Ovariel Siklus
Foll. Gelişim dalgalar halinde görülür
1. Dalga siklusun 3-5
2. Dalga 8-10
3. Dalga 10-12
4. Dalga 15-17 günlerinde şekillenir.
Endometrial siklusta ise;
Östrojen ve progesterona bağlı değişimler gözlenir.
Endometriumda östrojene bağlı olarak büyüme ve proliferasyon (kalınlaşma), kan dolaşımında artma,
Uterus tonusunda artma, uterus sütü
PROÖSTRÜSCL regresyonuFSH salgısıEndometriumda proliferasyon ve hidrasyonVulva dudaklarında enlemesine kıvrımlar kaybolurVulva ödemli, vagina hiperemik, nemli ve ısı artışıServiks porsiyo vaginalise dönük ve mukozası hiperemikUterus kıvamında artışOvaryumda foll. gelişimiAtlama, ÇaraSütte azalma, yem tüketiminde azalma (Östrojen barsak peristaltiğini azaltır)
ÖSTRÜSErkeği kabul (12-18 saat)Ayakta durma, tipik bakış, kulakları oynatma, duldungs refleks, flehmenAltta durma, 24 saatte 100 kez atlamaya müsaade, atlananların %90 atlayanların %79 östrüsteBeden ısısı ve kalp atışı hızlıYem alımı ve süt verimi azalmaÇara, elastik ve berrakServiks açık, Vagina hiperemik,Graaf follikülü
Östrüsteki inekte temas arayışı (Uzayan eli koklama isteği
Flehmen Hareketi
Aşma ve altta durma refleksi (Proöstrüs+Östrüs)
Duldungs refleks
Çara
Graaf Follikülü ve Sidik
Kesesi
OVULASYON
METÖSTRÜS
Östrüs biter, tonus kaybolur
Kanama şekillenir (endometriumdan diapedezis yoluyla) kanama östrüs başlangıcından 40-60 saat sonra, serviks kapanır
Vulva dudaklarında ödem kaybolur
Ovulasyon östrüs bitiminden 8-10 saat sonra
CL gelişimi
DİÖSTRÜS
CL gelişiminin tamamlanması
Endometriumda kalınlaşma,bezlerde hipertrofi ve sekresyon (uterus sütü)
Serviks kapalı, tonus yok
Mid-cycle follikül gelişimi
BTP PG sekresyonunu durdurarak CL’un lize olmasını engeller
ÖSTRÜS SEMPTOMLARI
DIŞ SEMPTOMLAR
İÇ SEMPTOMLAR
DIŞ SEMPTOMLAR
İştahsızlıkSüt veriminde azalmaDiğer hayvanlara atlamaBeli çökertme ve kuyruğu yana çekmeHuzursuzlukHareket artışıÇaraVulvada ödem ve vulva mukozasında hiperemiAtlamaya müsaade etme
Östrüs ortalama 18 (12-24) saat sürer.Östrüs davranışları daha çok 18.00-06.00 saatlerinde yoğunlaşır.Diğer hayvanlara göre 4 kez daha fazla hareket ederler.Yemleme ve sağım sırasında ya da hayvanın dikkatini çekecek diğer işlemler sırasında östrüs takibi zorlaşır.
İÇ SEMPTOMLAR
Uterusta tonus
Ovaryumda graaf follikülü
Servikste açıklık
Vaginada hiperemi ve çara birikimi
ÖSTRÜS VARYASYONLARI
Hızlı ve kısa östrüs
Sessiz ve sakin östrüs
Uzun süreli östrüs
Peşpeşe görülen ovulasyonlar
Parasiklik östrüs