เทคนคการสบคนขอมลโดยทวไปมดงน

1. การคนหาแบบพนฐาน (Basic Search)

เปนการคนหาสารสนเทศอยางงายๆ ไมซบซอน โดยใชค าโดดๆ หรอผสมเพยง 1 ค า ในการสบคนขอมล โดยสวนใหญการคนหาแบบงายจะมทางเลอกในการคนหา

1.1.1 ผแตงคนไทย

เปนการคนหาชอบคคล ตวอยางเชน กลธดา ทวมสข ใหตดค าน าหนาชอออก เชน นาย นาง นางสาว หรอหากเปนบคคลทมบรรดาศกดหรอฐานนดรศกด ใหคนดวยชอ และตอทายดวยบรรดาศกดหรอฐานนดรศกด หากเปนการคนหาชอทเปน นามปากกา ฉายาหรอสมณศกด ใหคนหาตามนามปากกา ฉายา หรอสมณศกด

ยกตวอยางเชน - นางกลธดา ทวมสข ชอทใชคน คอ กลธดา ทวมสข (ใหตดค าน าหนาชอออก) - ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมท ชอทใชคน คอ คกฤทธ ปราโมท, ม.ร.ว. (ใหเอาบรรดาศกด หรอ ฐานนดรศกด มาตอทายชอ) - ร.ต.อ ประชย เปยมสมบรณ ชอทใชคน คอ ประชย เปยมสมบรณ (ใหตดยศหรอต าแหนงออก) - พระยาอปกตตศลปสาร ชอทใชคน คอ พระยาอปกตตศลปสาร - ว.วชรเมธ ชอทใชคน คอ ว.วชรเมธ - พระครวมลคณากร ชอทใชคน คอ พระครวมลคณากร

1.1 ชอผแตง (Author)

เปนการคนหาโดยใชชอของบคคล กลมบคคล นามปากกา หรอชอหนวยงาน/องคกร ทเปนผแตงหรอเขยนหนงสอ บทความ งานวจย วทยานพนธ หรอทรพยากรสารสนเทศนนๆ ซงมหลกการคนหางายๆ ดงน

1.1.2 ผแตงทเปนชาวตางประเทศ

ใหคนหาโดยใช ชอสกล ตามดวยชอกลางและชอตน

ยกตวอยางเชน "Judith G. Voet" ชอทใชคน คอ Voet, Judith G. หรอ Voet, Judith หรอ Voet

1.1.3 ผแตงทเปนหนวยงาน/องคกร

ใหคนหาตามชอหนวยงานหรอชอองคกรนน เชน การคนหาชอหนวยงานทมทงหนวยงานใหญและหนวยงานยอย ใหคนหาโดยใชชอหนวยงานใหญกอน แลวตามดวยชอหนวยงานยอย หากเปนชอยอ เมอคนหาใหใชชอเตม

ยกตวอยางเชน - ส านกวทยบรการ มหาวทยาลยขอนแกน ชอทใชคน คอ มหาวทยาลยขอนแกน. ส านกวทยบรการ - ททท. ชอทใชคน คอ การทองเทยวแหงประเทศไทย

1.4 ค าส าคญ (Keywords)

คอ การคนหาดวยค าหรอวลทก าหนดขนมา เพอใชแทนเรองทตองการคนหา โดยทวไปค าส าคญจะมลกษณะทสน กะทดรด ไดใจความ มความหมาย เปนค านามหรอเปนศพทเฉพาะในแตละสาขาวชา

ยกตวอยาง การก าหนดค าส าคญเพอใชคนหา เชน รายงานการวจย เรอง

การปรบปรงคณภาพ และการเพมผลผลตขาวหอมมะลทมความสามารถในการทนแลง โดยการใช เทคโนโลยชวภาพและพนธวศวกรรม

Improving quality and productivity of Thai fragrant rice using biotechnology and genetic engineering

1.2 ชอเรอง (Title)

เปนการคนหาขอมล ดวยชอเรอง เชน ชอหนงสอ ชอบทความ ชอเรองสน นวนยาย ชองานวจย หรอวทยานพนธ การคนโดยใช ชอเรองน เปนการคนหาแบบเจาะจง ดงนนผคน ตองรจกชอเรอง หลกการคนหาดวยชอเรองทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ใชหลกการเดยวกน คอ คนหาตามชอนนๆ โดยระบบจะท าการคนหาจากชอเรอง เรมจากอกษรตวแรกและตวถดไปตามล าดบ

ยกตวอยางเชน - เรอง เพลงรกในสายลมหนาว - เรอง อนเทอรเนตส าหรบผเรมตน - เรอง Engineering Analysis

1.3 หวเรอง (Subject Heading)

คอ ค าหรอวลทก าหนดขนมาอยางกวางๆ เพอใชแทนเนอหาของหนงสอ บทความ งานวจย วทยานพนธหรอทรพยากรสารสนเทศ ยกตวอยางเชน หวเรองเกยวกบ “คณตศาสตร” จะมเรองทเกยวของซงอยภายใตหวเรองใหญคอคณตศาสตร ไดแก การบวก การลบ การคณ การหาร เปนตน ทงนหวเรองทใชในการคนหา โดยปกตนนน ามาจากคมอ หวเรองทใชกนเปนมาตรฐานในหองสมดหรอหนวยงานทใหบรการสารสนเทศ ทงในประเทศไทยและในตางประเทศ

2. การคนหาแบบขนสง (Advanced Search)

เปนการคนหาทซบซอนมากกวาแบบพนฐาน ซงมเทคนคหรอรปแบบการคนทจะชวยใหผคนสามารถจ ากดขอบเขตการคนหาหรอคนแบบเจาะจงไดมากขน เพอใหสามารถคนหาขอมลไดตรงกบความตองการมากทสด

2.1 การสบคนขอมล โดยใชตรรกบลน (Boolean Logic) หรอการคนหาโดยใช Operator เปนการคนหา โดยใชค าเชอม 3 ตว คอ AND, OR, NOT ดงน

- AND ใชเชอมค าคน เพอจ ากดขอบเขตการคนหาใหแคบลง เชน ตองการคนหาค าวา น าอดลม ยหอแปปซ มรปแบบการคนดงน คอ น าอดลม AND แปปซ หมายถง การคนหาค าทงสองค า ไดแกค าวา น าอดลมและแปปซ - OR ใชเชอมค าคน เพอขยายขอบเขตใหกวางขน เชน น าอดลม OR แปปซ หมายถง การคนหาค าวา น าอดลม และแปปซ หรอคนหาค าใดค าหนงกได - NOT ใชเชอมค าคน เพอจ ากดขอบเขตใหแคบลง โดยใช NOT เพอตดเรองทไมตองการออก เชน ตองการคนหา ค าวา น าอดลม AND แปปซ NOT โคก หมายถง ตองการคนหา ค าวา น าอดลม และแปปซ เทานน ค าทตามหลง NOT คอ ไมเอา ในทน จะคนหาเฉพาะน าอดลมยหอแปปซ เทานน ไมเอาน าอดลม ยหอโคก เปนตน

2.2 เทคนคการตดค า เปนเทคนคการคนหาทชวยใหไดผลลพธของการสบคนขอมลทกวางขน โดยใชสญลกษณละหรอแทนตวอกษรบางสวนของค า เชน

2.2.2 เทคนคการตดค า โดยใช Wildcards เปนเทคนคการตดค าทใชสญลกษณ เชน ? หรอ # หรอ $ เพอแทนตวอกษรบางสวนของค าหรอขอความ ซงเทคนคการตดค าน สามารถแทนตวอกษรไดทง อกษรทอยหนาค า ระหวางค า หรอทายค า กได

ยกตวอยาง เชน - พมพค าคน ??ternet ระบบจะท าการคนหาค าวา internet เปนตน - พมพค าคน int??net ระบบจะท าการคนหาค าวา internet, intranet เปนตน - พมพค าคน interne? ระบบจะท าการคนหาค าวา internet, intranet เปนตน

2.2.3 การใชเครองหมาย “......................” เปนเทคนคการสบคนขอมลในรปแบบของวลหรอกลมค า ตงแต 2 ค าขนไป ทงน เพอก าหนดใหคนหากลมค า หรอเรยกงายๆ วาเปนการบงคบใหคนหากลมค า ซงเปนค าทอยตดกน หามคนหาแยกค า นนเอง

ยกตวอยาง เชน - พมพค าคน “information literacy” ระบบจะท าการคนหาค าวา information literacy ซงเปนกลมค าทอยตดกน จะไมคนหาแยกค า เปนตน

2.2.1 เทคนคการตดค า โดยใช Truncation เปนเทคนคการตดค าทใชสญลกษณ เชน* หรอ # หรอ $ เพอละตวอกษรบางสวนของค าหรอขอความ ซงเทคนคการตดค าน สามารถละตวอกษรไดทง อกษรทอยหนาค า ระหวางค า หรอทายค า กได ยกตวอยาง เชน - พมพค าคน *nternet ระบบจะท าการคนหาค าวา internet เปนตน - พมพค าคน m*cdonald ระบบจะท าการคนหาค าวา mcdonald, macdonald เปนตน - พมพค าคน cat* ระบบจะท าการคนหาค าวา catalyst, catatonic หรอ category เปนตน

หมายเหต อยางไรกตามการใชสญลกษณตางๆ เหลาน กขนอยกบขอก าหนดและความสามารถของระบบใน แตละฐานขอมล ซงอาจก าหนดรปแบบ สญลกษณ วธการใชเหมอน/แตกตางกน หรออาจใชสญลกษณอนทแตกตางจากนกได ดงนน ผคนควรศกษาเทคนควธการสบคนในแตละฐานกอนเรมตนการคนหาขอมล เพอทราบและรจกวธการใชทถกตอง อนจะสงผลใหการคนหามประสทธภาพ ตลอดจนสามารถคนหาทรพยากรสารสนเทศไดอยางรวดเรวและถกตอง

เขาดวธใชฐานขอมลอเลกทรอนกสทหองสมดบอกรบไดท URL http://lib20.kku.ac.th/infoliteracy/online_db.htm