scholar institute newsletter no.(2) volume (1)

June, 2018 [SCHOLAR INSTITUTE NEWSLETTER NO.(2) VOLUME (1)]

Every Youth Deserves A Quality Education 1 | P a g e

၁။ Scholar Institute အဖြ အစညး၏ (တစလတာ) လပငနး

စဥ မားအားလးက Overview အေနျဖင ရႈျမငသးသပႏငေစ

ရနႏင ထသ႔ ရႈျမငသးသပႏငျခငးျဖင ေရ႕ဆကလပမည

လပငနးစဥ မားေဖာေဆာငရာတြင အေထာကအပ ျဖစေစရန။

၂။ Scholar Institute ၏ Program မားမ စမကနး ဧရယာ

မားတြင လပေဆာငေနေသာ လပငနးစဥမား က Program

မား အခငးခငးအၾကား စဥဆကမျပတ သရ သေဘာေပါက

နားလညျခငးျဖင လပငနးစဥမား ေဆာငရြကရာတြင အခတ

အဆကမမျဖင ပမပးေပါငးေဆာငရြက၍ အဖြ အစညး၏

ရည/ေမာမနးခက ပနးတငက ေရာကရ ႏငေစရန။

၃။ Scholar Institute အတြငးရ Finance Team, Logistic

Team, Program Team မားအၾကား လပငနးပငးဆငရာ

အသ ပညာဗဟသတမား၊ အေတြ အႀကမားအား အခငး ခငး

မေ၀ႏငၾကေစရနႏင ထသမေ၀ျခငးျဖင Team မား အခငး

ခငးအၾကား လပငနးသေဘာတရားမားက ပမသေဘာေပါက

သရ နားလညလာၿပး၊ လပငနးစြမးေဆာငရညမား ပမ ျမငမား

လာေစရန။

June 2018 No.(2), Volume (1)



ဇြနလ၏ စေနေန႔တငးတြင လငယမားအတြက

Conversation မားမာ ပမနလႈပရား လညပတေန

လကရၿပး ယခလ၏ တနဂၤေႏြေန မားတြငမ -

(၁) Nature of Project Cycle ေခါငးစဥျဖင

၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ (၃) ရက (တနဂၤေႏြေန ) တြင

ကငးပ ျပလပခသည။ လငယလရြယမား အေန

ျဖငလကေတြ႕လပငနးခြငတြငထေတြ႕ လပေဆာင

လာရမည စမကနး ရပဝနး (project cycle)

သေဘာသဘာဝမားက အေျခခသေဘာ နားလည

ေစရနႏငစမကနး တစခေရးဆြရာတြင ထညသြငး

စဥးစားရ မည အခကမား၊ လအပခက မားနင

ျဖစေပၚလာနငသည ျပနာမား ကလညးအဖက

ဖကမ စဥးစား တတ ေစရန ရညရြယလက

ဤသငတနးအားစစဥေဆာငရြကျခငးျဖစပါ သည။

အဆပါ သငတနးအား Scholar Institute ၏

Program Officer တစဥး ျဖစသ ကျပညစထကမ

ဥးေဆာင ေဆြးေႏြး ရငးလငး တငျပခသည။

(၂) The Global UGRAD – The Global

Undergraduate Exchange Program

ကေစာထးေအာငမ Global UGRAD အေတြ အႀက က မေဝေနစဥ

၂၀၁၈ခႏစ ဇြနလ (၁၀) ရက (တနဂၤေႏြ) ေန တြင

Undergraduate Student မားအတြက ရညရြယ

၍ Global Undergraduate Exchange Program

(Global UGRAD) အေၾကာငးႏင ၄ငး၏ အေတြ

အႀကမားအား မေဝသည ေဟာေျပာပြ တစခက

Scholar Institute ၏ Scholar Youth Training

Center တြငျပလပခပါသည။ အဆပါ Global

UGRAD Exchange Program အား ၂၀၁၆-

၂၀၁၇ခႏစ ပညာသငကာလ၌ အေမရကနျပည

ေထာငစ တြင Fully Scholarship ျဖင တစႏစတာ

ပညာသငၾကား တကေရာကခြငရခသည ကေစာ

ထးေအာငမ ၎၏ အေတြ႔အၾကႏင ေကာငးသား

ဘဝျဖတသနးရပမား၊ ေအာငျမငမႈမား၊ အခက

အခမားက ေဟာေျပာမေဝခပါ သည။

ကျပညစထက မ Nature of PCM က ရငးလငး တငျပစဥ



(၃) Linking Employment with your Education

ေကာငးသ ေကာငးသား (လငယလရြယ) မား

အေန ျဖင မမတ သငယေလလာေနေသာ ပညာ

ရပ မားႏင ကကည ေသာ၊ အမနတကယ စတ

ပါဝငစားေသာ အ လပမားက ေကာငးမြနစြာ ခတ

ဆက လပကင နငၾက ေစရန ရညရြယ၍ “Linking

Employment with your Education” ေခါငးစဥ

ျဖင ေဟာေျပာပြတစခ အား ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ

(၁၇) ရက(တနဂၤေႏြေန )တြငကမးဆနး ေအာငမ

Scholar Institute ၏ Scholar Youth Training

Center တြင လာေရာက ေဟာေျပာ ခပါသည။

လငယလရြယမား အေနျဖင မမတ ပညာေရးက

စတင ေလလာစဥကတညးကပင မညသည အ

တြက ေလလာ သည၊ ၄ငးပညာရပမားျဖင လပ

ငနးခြငဝငသည အခန တြင မညသ႔ အကးရ

ေအာင အသးခမည ဟေသာ သ ေဘာ တရား

မား၊ မမေလလာခငေသာ အလပခြင မား တြင

ေစတနာ ဝနထမးမားအျဖစ လပငနးခြငအႀကအ

ေတြ႔အၾကမားယထားျခငးျဖင လပငနး အေတြ႕

အၾက ရသညအျပင လပငနး သေဘာ သဘာဝ

မားကပါ နား လညေနေသာ အလပခြင ဝငရန

လအပေသာ အရည အခငးမား ႏင မမႏင ကက

ည သည အမန တကယ လပခငသညအလပမား

အားဆးျဖတရနခကခေနေသာလငယမား အတြက

ေကာငးမျပးခငအခနကတညးကၾကတငျပငဆင

မႈမားျပလပနငရန ရညရြယ၍ ဤ သငတနး အား

စစဥေဆာငရြကျခငး ျဖစပါ သည။

(၄) YSEALI Academic and Fellowships

Experience Sharing Seminar

၂၀၁၈ခႏစ ဇြနလ (၂၄) ရက (တနဂၤေႏြ) ေန႔တြင

လငယ လရြယမားအတြက ရညရြယ၍ YSEALI

Academic and Professional Exchange Pro-

gram ႏင အေတြ အႀကမေဝပြ တစခ ကငးပ ခ

ရာ အဆပါပြတြင ၂၀၁၆ ခႏစ ၌ အေမရကန ျပည

ေထာငစတြင Scholarship ျဖင တစလခြတာ ကာ

လ သြားေရာက၍ ပညာဆညးပး ေလလာခြင ရခ

သည မခငသရလငးမ သမ၏ အေတြ႔အၾကႏင

program ကာလတစေလာက အာဆယနငင မား

မ မတေဆြ သငယခငးအသစမားႏင အတတကြ

ကမးဆနးေအာငမ လပငနးခြငႏင သငယထားေသာ ပညာေရး

မညသ ခတဆကရမည ႏင ပကသက၍ ဥးေဆာင ေဆြးေႏြးစဥ

မခငသရလငးမ YSEALI အေတြ အႀကမား အား မေဝစဥ



ဗဟသတ ဖလယၾကပမား၊ ၾကေတြ ခရေသာ

အခကအ ခမား၊ ေလလာေရး ခရးစဥမား ႏင

ေပာရႊငခရပ မားအား ေဟာေျပာမေဝခပါသည။

ယခႏစ ေႏြရာသ ကာလတြင Scholar Institute

မ ရခငျပညနယအတြငးျမ႕နယ(၄)ျမ႕နယ (ေပါက

ေတာ ၊ ေကာကျဖ၊ သတြ ႏင ဂြ) မ ေကးရြာ ၅ရြာ

သ႔ အေထြေထြ ဗဟသတ ႏင အေျခခ အဂၤလပစာ

သငတနးတ႔က မတလမ ေမလ အထ သးလ တင

တင သြားေရာက သငၾကား ပ႔ခေပးခ ပါသည။ ဤ

(REDP) အစအစဥသည စေကာလာအငစတကမ

ေႏြရာသအခနကာလ ေရာကတငး ေကးလက

ေဒသ မားသ သြားေရာက၍ ႏစစဥ ႏစတငး

ျပလပ ေနေသာ အစအစဥ တစချဖစပါသည။

အထးသျဖငေကးလကေဒသရေကာငးသ၊ေကာငး

သားလငယလရြယမား၏ပညာေရး ဆငရာ အရည

အခငးမားက ျမငတငေပးႏငရန ရညရြယ လက

ဤ (REDP) အစအစဥအား ျပလပရျခငး

ျဖစပါသည။

“စေကာလာအငစတကမႏစစဥႏစတငး ပ႔ခေပး

ေန ေသာ ေႏြရာသသးလဆေသာ အစအစဥသည

တ ေတာငးလသညဆေသာလညး ၄ငးတ႔ ေဒသ

ကသ႔ေသာေကးလကေဒသမားအတြက ပညာေရး

က႑ႏငပက သကျပးအထးပင အသးဝင လကရ

ေနေၾကာငး”ေကာကျဖျမ႕နယ၊ ဇငကြနး ေကးရြာ

တာဝနခ ဥးေအာငမငးစးက ယခလ ေျပာၾကားခပါ

သည။

“စေကာလာအငစတကမ ေႏြရာသအစအစဥ

ျဖစတ ေကးလကေဒသ ပညာေရးဖြ႔ျဖးတးေရး

အစအစဥဟာကြနေတာတ႔လလမးပနးဆကသြယ

ေရးလညးမေကာငး၊ပညာေရးအခြင အလမးလညး

မရရတ ေကးရြာေဒသအတြငးရ လငယေတြက

အဂၤလပစာန႔ တစျခားေသာ ကယရညကယ ေသြး

ျမငတငေပးေရးဆငရာသငတနးေတြကလာေရာက

ပ႔ခေပးတယ။ ဒ၂၀၁၈ ခႏစ ဆရင သးႏစေျမာက

ရပါၿပ။ ေကးရြာမာရတ လငယေတြဟာ ေကာငး

ေပါကေတာၿမ နယ အနးနေခာငး ေကးရြာမ ေကာငးသ

ေကာငးသားမားႏင အမတတရ ဓာတပရကကးစဥ



ပညာေရး အဂၤလပစာဘာသာရပမာ အားနညး

ၾကတယ။ ဒါေၾကာင စေကာလာက ပ႔ခေပးေနတ

ေႏြရာသ သငတနးေတြဟာ ကြနေတာတ႔ရြာက

လငယေတြအတြက အေထာကအကတစခပါပ။

ကနခတႏစေတြန႔ဒႏစ မာဆရင ၉တနးန႔ ၁၀တနး

ေတြမာ ကြနေတာတ႔ရြာက ေအာငခကေတြ

ေကာငးလာတယ။ သငတနးက တတေျမာက

သြားတလငယေတြဟာလညးသတ႔အသငး အဝငး

ထမာ ျပနလညမေဝတာမးေတြ လပေနၾကတာ

ကလညး ျမငေတြ႔ေနရတယ။ ခဆရင ကြနေတာ

အပါ အဝငလငယေတြစျပး စာၾကညတကတစခ

ျဖစေျမာကေရးအတြက အားထတေနၾကတယ။

ဒါဟာ တကယက ၾကညနးစရာေကာငးတ အေျခ

အေနပါပ။ ေႏြရာသသငတနးေတြက ကြနေတာတ႔

ဘယေတာမ လကလႊတမာ မဟတသလ စေကာ

လာအငစတကကလညး ႏစစဥႏစတငး ပညာ

ေရးဆငရာ အေျခခအတျမစေတြ လာ ေရာက ပ႔ခ

ေပးပါလ႔ ေတာငးဆထားပါတယ။”

ထသ႔ သြားေရာက သငၾကားေပးခၾကသည ဆရာ၊

ဆရာမမားသည ေကးလကေဒသမား၏ စနေခၚမႈ

မားႏင အခကအခမားစြာတ႔က ရငဆငကာ

ေကးလကေနေကာငးသေကာငးသား လငယမား

၏ပညာေရးက ေရ႕ရလက ခငမာေသာစတဓာတ

ျဖငကယကးမပါအနစနာခကာ (၃)လတာ တာဝန

ထမးေဆာင ခၾကျခငး ျဖစသညအတြက အဆပါ

ဆရာ၊ ဆရာမမားအားလညး Scholar Institute မ

ေလးစားစြာျဖငမတတမးတင ဂဏျပလကပါသည။

REDP အစအစဥ ျဖစေျမာကေရးအတြက အဘက

ဘကမ ဝငးဝနး ပါဝငကညေဆာငရြကေပးခၾက

ေသာ အဖြ အစညးမား၊ လပဂၢလမားအားလညး

Scholar Institute မ ေလးစားစြာျဖင

မတတမးတင ဂဏျပလကပါသည။

ေကာကျဖၿမ နယ ဇငကြနးေကးရြာမ သငတနးသ

သငတနးသားမားႏင အမတတရ

သတြၿမ ဂတေတာ ေကးရြာမ သငတနးသား သငတနးသ

ေကာငးသ ေကာငးသားမား ႏင အမတတရ စေပါငးဓာတပ

REDP တာဝနခ ကဇငေမာငေမာင မ ဆရာ

ဆရာမတ အား တာဝနကသည

ေကးရြာမားသ လကလ ပ ေဆာငစဥ



ယခ လ ဇြနလအတြငး Search for Common

Ground အဖြ႕အစညးႏင စေကာလာအငစတက

အဖြ႕တ႔ပးေပါငးလက Project Orientation Work-

shop က (၁၁) ဇြန မ (၁၅) ဇြနအထ ေသာ

လညးေကာငး၊ Five days Orientation Training

က (၁၇) ရကေန႔မ (၂၂) ရကေန႔ အထ

ေသာလညးေကာငး အသးသးျပလပခၾကပါသည။

ယငး workshop ႏင training မားက စေကာလာ

အငစတကႏင Search for Common Ground

အဖြ႕အစညးတ႔ ၂၀၁၈ မ ၂၀၂၁ အထ

ရခငျပညနယအတြငးရ ျမ႕နယ(၄)ျမ႕နယတ႔တြင

ေလးႏစတာ ပးေပါငး အေကာငအထညေဖာ

ေဆာငရြကၾကမည “Social Cohesion for Better

Service Delivery in Rakhine State” အမည ရ

စမကနး၏ အစကနဥး လပငနးစဥတစခ အေနျဖင

လညး ျပလပၾကျခငးျဖစပါသည။

ယငး workshop ႏင Training မားသ႔ အဆပါ

စမကနး၌ တာ၀နယ ပါ၀ငေဆာငရြကၾကမည

စေကာလာ အငစတကမ Logistic Officer မား၊

Finance Officer ႏင Finance Manager မား

အပါအ၀င၊ Program Officer, Program

Manager, Program Director, Executive

Director တ႔မလညး တကေရာကခၾကပါသည။



ယခ ဇြနလ (၈) ရကေန႔တြင All-staff meeting

တစခက စေကာလာအငစတက၊ ရနကန(ရးခပ)

၌ ျပလပခပါသည။ ယငး အစညးအေ၀းသ႔ ယခ

လ မ စတင၍ စေကာလာအငစတက၌ တာ၀န

ထမး ေဆာငၾကမည (စစေတြရးခြႏင ေတာငကတ

ရးခြစသညတ႔တြင) ၀နထမးသစမား ျဖစၾကေသာ

Logistic Officer မား၊ Program Officer မား က

လညး တကေရာကခ ၾက ပါ သည။

အဆပါအစညးအေ၀း၌ ၀နထမးသစမား အား

ၾကဆႏႈတဆကျခငး၊ စေကာလာအငစတက

အဖြ႕အစညးတစခလးက ျခင၍ Executive

Director မ ရငးလငးေျပာၾကားျခငး၊ Program

Director မားမလညး ၄ငးတ႔၏ Program အေျခ

အေနမားက အေသးစတ ရငးလငး ေျပာ ၾကား

ျခငးႏင အတ၊ REDP တာ၀နခႏင Youth

Empowerment Project တာ၀နခတ႔ အသးသး

ကလညး ၄ငးတ႔ စမေဆာငရြကေနပမားႏင

ပကသကျပး ေဆြးေႏြးတငျပ ခၾကပါသည။

ထ႔အတ Logistic Team မလညး Logistic ပငး

ဆငရာ လပငနးေဆာငတာမားႏင ပကသက ျပး

လညးေကာငး၊ Finance Team မလညး Finance

ႏငပကသကေသာ အခက အလက မားက လညး

ေကာငး ရငးလငးေဆြးေႏြး တငျပ ခၾကပါသည။

ထ႔အျပင Scholar Institute ၏ ပထမဥးဆး

Newsletter ျဖစေသာ SI Newsletter (May

2018) အားလညး အဆပါ အစညးအေ၀း၌ စတင

မတဆက အတညျပခၾကပါေသးသည။

ထ႔အျပင ယခ ဇြနလ (၂၅) ေန႔တြင Paung

Sie Facility ႏင Search for Common

Ground အဖြ႕ အစညးတ႔မ ၾကးမး ကငးပ

သည “Doing Better in Rakhine State”

ဟေသာ work -shop တစခ ျပလပခရာ

အဆပါ workshop သ႔စေကာလာ အငစတ

ကမတာ၀နရသမားကလညး ပါ၀ငတက

ေရာက ေဆြးေႏြးခပါသည။



ေဆာငးပါးမား က႑

(မတခက။ ။ဤေဆာငးပါးမားတြငပါ၀ငေသာ အေတြးအေခၚ အယအဆမားသည ေဆာငးပါးရင မား၏ ကယပငယဆခကမားသာျဖစျပး Scholar Institute ၏ အာေဘာမားမဟတေၾကာငးသေစ အပပါသည။)

“ျပစပးေထာငျခငးအႏပညာ”

ဘၾကးျဖး

လတငးလတငး ငယရြယစဥကေလးဘဝက ျဖတ

သနး ခၾကရသည။ တစဥးႏငတစဥးငယဘဝ ျဖတ

သနး ၾကရပ မားကလတၾကလမမညမဟတေပ။

“သငရ႕ ငယဘဝကေရာ ဘယလျဖတသနးခပါ

သလ?”

ကေလးသငယမားသည အလြနျဖစငလြနးေသာ

ဖေယာငးကေလးမားႏငတေပသည။ ထသ႔ ႏးည

ျဖစငလြနးေသာကေလးငယမားကျပစ ပးေထာင

ျခငးသည လြယမေယာငႏငခကေသာ အႏပညာ

ဆန လြနးသည ကစၥတစရပ ဟဆခငသည။

ရငေသြးငယမားက ျပစပးေထာငျခငးသည ကယ

ဝန ေဆာငခန သေႏၶသားအရြယမပငစတင ၾကရ

သညက ျမနမာမခငအမားစသရထားေသာလညး

ရပပငးဆငရာဖြ႕ျဖးေရးႏင ဉာဏရညပငးဆငရာ

ဖြ႔ျဖးေရးကသာအေလးထား ေဆာငရြက ၾကသည

က ပ၍မားျပားမညထငသည။ စတ ခစားမ ဆငရာ

ဖြ႕ျဖးေရးအတြက ေလကင ပးေထာငေပးမႈ သည

လညး သေႏၶသားအရြယ အၾကားအာရ စတင

သည အခနမစ၍ ေလကငပး ေထာငႏငသည

အခြငအလမးကသရလကနာကာလကေတြ႕ကင

သးသအလြနနညးမညထငသည။

ကေလးသငယျပစပးေထာငေရး ႏင ကေလး စတ

ပညာရငမား၏ေလလာမႈမားကသေႏၶသားေလာငး

၏ အၾကားအာရစတငခနမစ၍ ကေလးငယ၏

စတပငးဆငရာဖြ႔ျဖးေရးအတြကဂတမား၊ စကားသ

မားျဖင စတငျပစပးေထာငႏငသညဟ ဆၾက

သည။

ကေလးသငယဖြ႔ျဖးေရးဟ ဆရာတြငဘကစ ဖြ႕ျဖး

ေရးကဥးတညၾကရမညျဖစသည။ခႏၶာကယရပပငး

ဆငရာဖြ႔ျဖးမႈ၊ ဉာဏရညဖြ႔ျဖးမႈ၊ စာရတပငးဖြ႔ျဖးမႈ၊

စတခစားမႈဆငရာ ဖြ႔ျဖးမႈႏင ေပါငးသငးဆကဆ

ေရးဆငရာဖြ႔ျဖးမႈတ႔ကဆလေပသည။လအမားစ

သထားျပးေသာ ဗလ(၅)တနပငျဖစသည။ အဆပါ



ဖြ႕ျဖးမႈနယပယမားကအခးညညဖြ႔ျဖးအားေကာငး

လာေအာငျပစပးေထာငေပးျခငးျဖင ကလးငယ၏

လပေသာ အနာဂါတအတြက ပပးၾကရမညျဖစ

သည။ ခႏၶာကယဖြ႔ျဖးေရးဟဆရာတြငၾကြကသား

ၾကးၾကြကသားငယမားအျပငအရးအဆစမားအား

လးပါဝငေပသည ခႏၶာကယၾကးထြားဖြ႔ျဖးေစေသာ

စားေသာကမႈပစက စစဥေပးယမမလ ေလာကပ

ၾကြကသားၾကး ၾကြကသားငယမား ဖြ႕ျဖးေရး

အတြက လႈပလႈပရားရား ကစားနညးစနစမားႏင

ေပာရြငစြာျဖင ေလကငသငၾကားေပးႏငေပသည။

လကေခာငး ၾကြကသားငယမား ဖြ႔ျဖးေနေသာ

ကေလး တစဥးသည စာသငေကာငးသ႔ေရာကခန

ခတစတငကင၍ စာေရးခနတြင အကၡရာမားက

ေသသပစြာေရးဆြႏငမညျဖစသည။ လကေခာငး

ၾကြကသားငယမား ဖြ႔ျဖးရနအတြက ကစားစရာ

ပစၥညးမားကလညး ေဈးကြကတြင အလြယတက

ရရေနျပျဖစသည။

ရငေသြးငယႏငကစားစရာ

မမ၏ ရငေသြးငယအတြက ကစားစရာ ပစၥညးမား

ဝယယရာတြငလညး စနစတက ေရြးခယဝယယ

ႏငဖ႔လအပပါသည။ ရငေသြးငယ၏ အသက

အရြယႏငကကညမႈ၊ ကစားရာတြင အႏရာယ

မျဖစေစမႈ၊ကေလးငယ၏ဖြ႕ျဖးေရးကအေထာက

အကျပႏငမႈ၊ ကေလးငယက စြေဆာငႏငမႈႏင

ဉာဏရညက အတငးတာတစခထ စနေခၚႏငမႈ

စသညအခကမားႏင ခနထး၍ ေရြးခယဝယယ

တကရနလအပသည။

ရငေသြးငယဖြ႔ျဖးေရးအေထာကအကျပကစားစရာ

မားတြင ကစားပနညးလမးမားႏင ကစားႏငသည

အသကအရြယက ေဖၚျပထား ေလရၾကသည။

တခ႕ေသာ ကစားစရာမားသည ကေလးငယ၏

စတပငးဆငရာက ခကထနေစေသာ လႈ႔ေဆာ

မႈကေပးသည။

တခ႕ေသာကစားစရာမားကစဥးစားေတြးေခၚႏငမႈ

ႏငတထြငဖနတးႏငစြမးကပပးေပးၾကသည။တခ႕

ကမ ကေလးငယ၏ ပငကယဗဗ ဝါသနာက ပမ

အားေကာငး လာေစရန အေထာကအကျပၾက

သည။ျပစေစာငေရာကသတစဥးအေနျဖငကေလး

ငယအတြက သငေတာေသာ ကစားစရာမားက

ေရြးခယတကေစရနအတြကကေလးသငယျပစပး

ေထာငေရး အေျခခနညးလမးမားက သရလလာ

ထားသငေပသည။

ကစားျခငးမ သငယျခငး

ကစားမကတ ကေလးေတြက လၾကးေတြက

ဆပလရၾကသည။ ဤသညပငလင အစဥအလာ

တစခကသ႔ယေန႔တငေတြ႔ျမငေနရသည။ စငစစ

ကေလးမားသည ကစားျခငးမ သငယၾကသညက

မသရၾက၍လညး ကစားလြနးေသာ ကေလးက

ဆပၾကမးေမာငးၾကဟနတသည။

ယေန႔ေခတ မဘမားသည စးပြားေရးလပငနး

အတြကအခနမားက အလြနအကၽြနသးစြေနၾကျပး

မမတ႔၏ရငေသြးႏင အတေနခန အလြန နညးပါး

ၾကသည။ အထးသျဖငျမ႕ျပေန မသားစမားတြင

ေတြ႔ျမငေနရသည။ ကေလးငယႏငအတ ကစား



ျခငးျဖင ကေလး၏ စတခစားမႈက ပမနားလညးႏင

ေစျပး ကေလးငယအတြက ေႏြးေထြးလျခေသာ

ခစားမႈမးကရရေစသည။ ျပစေစာငေရာကသ

အေနျဖင ကေလးႏင အတကစားေနခနတြင

ကေလးငယ၏ စဥးစားေတြးေခၚႏငမႈ စြမးရညႏင

တထြငဖနတးႏငမႈ စြမးရညက ျမငမားလာေစရန

လႈ႕ေဆာေပးႏငသည။ အဖြငေမးခြနးမား ေမးျမနး

ျခငး လြယကေသာ စဥးစားမႈမားကစဥးစားေစျခငး

ျပနာက ေျဖရငးတကေစရန ကညပပးေပးျခငး

မားက ျပလပေပးႏငသည။ ကစားေဖာကေလး

အရြယတမားရပါက ေပါငးသငးဆကဆေရး နညး

နာမားက သငၾကားေပးႏငသည။ အခငးခငး

ေဝမတကမႈစြမးရည၊ အမားႏင လကေလာည

ေထြေနတကမႈအေလအထမားကသငၾကားေပးႏင

သည။ တနညးအားျဖင ကစားျခငးမသငယၾကျခငး

ပငျဖစသည။

ကေလးငယက ကယခငးစာပါ

ယေန႔ေခတ ကေလးငယမားသည ပညာေရးစနစ

ႏငအတ မဘမားအခငးခငး ျပငဆငမႈမားၾကား

တြင ေျမစာပငမားသဖြယ ကေလးတစဥး၏ လြတ

လပခြငမားဆးရႈးလကရၾကသည။ ေကာငးႏင

ကရင၊ Language Class ၊ Computer Class

အစရေသာအရာမားႏငပင အခနမားစြာ ကနဆး

ေနၾကရသည။ ေခတသစမဘမားသညေကာငးမ

ေပးေသာ ဆတဆပမားကဧညခနးထတြင ဂဏယ

ဝၾကြားစြာျဖငအလျပခငၾကသည။

ကေလးပညာဂဏျပငမႈ ေရာဂါသည ကေလးငယ

ထတစရပလးအေပၚ ျခမးေျခာက လကရသည။

မဘမားသညမမ၏ကေလးငယက အတနးထတြင

အျမတမး ပထမရလၾကသည။ ထ႔အတြကေၾကာင

လကရပညာေရးစနစအရ “စာလပ၊ စာကက”

ဟေသာ စကားလးမားသည ကေလးမား၏

ေန႔စဥဘဝတြငတေစၦသဖြယ ေျခာကလန႔ ေနသည

ကမဘမားမသရၾကေပ။ ကယခငး မစာတတ

ၾကေပ။ မဘမား၏ ဂဏျပငမႈမားသည ကေလးအ

တြကအလြနဆးရြားေသာ ဖအားကျဖစေစျပး၊ အ

ခငးခငး ယဥျပငလစတက ပမ ခငမာအားေကာငး

ေစသည။ အတကပညာအတြကအခနကမားစြာ

အသးျပေနၾကျပး အသပညာႏင ႏလးသား

အာဟာရအတြက အခနမေပး ႏငၾကေတာေပ။

ဤသညပငလင အနာဂါတလမႈ အသငးဝငး

အတြက ျခမးေျခာကမႈတစရပ ဟဆခငသည။

“ဆငလဆငအထြာဆတလဆတအထြာ”ဆတာက

သေဘာေပါကနားလညျပး၊ ကေလးႏငသငေလာ

ေသာ ဝနက ခနညတကရနလအပလေပသည။

တခ႕ေသာမဘမားသညသားသမးမားအေပၚေမာ

လငခကမား တနငတပးထားကာ အရနျပငးေသာ

ထနးေကာငးမႈမားႏင ရငအပမကြာ ေစာငေရာက

ၾကသည။မမတ႔ေမာမနးထားေသာစသကမတခက

မားအတငးမရရခသညအခါတြငဆးမျခငးဟေသာ

ေခါငးစဥေအာကတြငပင ကေလးအရြယႏငမတန

ေသာစတပငးဆငရာ ဖအားမားက ဖနတးတက

ၾကသည။ ထသ႔ေသာမဘမားသည ကေလး၏

ေအာငျမငမႈမားကခးမြမးေလမရအဘယေၾကာင

ဆေသာကေလးငယ၏ေအာငျမငမႈကခးမြမးလင

ပငၾကးစားမႈေလာသြားမညဟလြမားစြာထငတက

ၾကသည။ “ ဒေလာကန႔မရဘးဆကၾကးစားပါ” ဟ



တြငတြငေျပာေလရၾကသည။ ေမတာဟသညေအး

ျမေပ၏။ သ႔ေသာ အတႏငေရာစပမလင လြနစြာ

ေသာ ပေလာငမႈကေပးတကသညက မဘမား

နားလညး ႏငၾကေစရနရညရြယရငး……….။

………………..……….…*………………………………

“လငယနင အာဘနနငေဇးရငး။”

(Youth and Urbanization!)

မးဆနးေအာင

"လငယေတြ ေကးလကကေန ၿမ႕ျပေဒသေတြက ေျပာငးေရႊ႕လာတအခနေတြမာ ျဖစနငတျပနာ ေတြ၊ စနေခၚမေတြ၊ အခကအခေတြက ဘယလ ေကာလႊားမလ၊ အျခားတဖကမာ ကနခတ ေကး လကေဒသကလငယေတြအတြကေရာၿမ႕ျပထြက ခြါမဆတာပသတ႔အတြကတခတညးေသာအခြငအလမးမားေလလား"ဆတေမးခြနးေတြနျပညနကေနပါတယ။အစးရေရာအစးရမဟတတအဖြ႔အစညး

ေတြေရာပဂၢလကအဖြ႔အစညးေတြေရာဒျပသနာကလကေတြ႔ ရငဆင ေနရပါၿပ။

“တ႐ြာမေျပာငးသေကာငးမျဖစ၊ေသခငတ ကား ေတာေျပာငး”ဆတအယအဆနစခမာဒြဟျဖစစရာ ေတြလငယေတြအတြကမားျပားလြနးေနတယ။ အျခားတဖကမာေဒသစြန႔ခြါမဆတာကအနေဒသက အခြငအလမးေတြ ဖနးတးေပးနငသလား၊ သ႔ မဟတ ဆးရးမေတြပဖနတးနငမာလားဆတ အေျဖက ယတျပတေပးနငမေတြမရေသးပါ။

ဘာပဆဆျမနမာနငငမာလငယေတြေကာငးမြနတအလပအကင န႕ေကာငးမြနတ ပညာေရးအတြက ေ႐ြ႕လားသြားလာမ( ေဒသတြငးေ႐ြ႕လားမ၊ ေဒသအျပငဖကေ႐ြ႕လားမ) ေတြဟာ ခပစတစတျဖစလာေနတယ။

တားဆးလ႔မရနငသလ လစလရသငတ ကစၥ မးလညးမဟတပါ။ ဒအေရးကစၥေတြက သက ဆငရာအစးရရ႕ လမစးပြါးေရးမဝါဒေတြန႕ တက ဆကစပမရေနပါတယ။

အျခားတဖကမာ မမစြန႔ခြါလာခတ ေနရာကျပန ၾကညရငျမငလာပါလမမယ။ ေကးလကၿမ႕ျပ semi-urban ေနရာေတြက လငယေတြက ၿမ႕ျပ ကေ႐ြ႕လားလာၿပးေတာ ေကးလကေဒသက လငယ ေတြကေတာ ေကးလကၿမ႕ျပ semi-urban ေဒသေတြကေ႐ြ႕လားလာၾကတယ။

အျခားတဖကမာ ကနေနခတ ေကးလက ေဒသ ေတြမာ labor-drain ျဖစပါတယ။ လပသားယစးမ ျဖစပါတယ။ semi-urban ၿမ႕ျပ ေကးလကေဒသ ေတြအဓကႀကေတြရတာက brain-drainဥးေနာက ယစးမန႕labor-drainလပသားယစးမႏစခလးျဖစ ပါတယ။

ဆေတာ ၿမ႕ျပေဒသေတြဟာ laborလပသားန႕ brain ဥးေနာက တ႔ စးဆငးရာ ေရေသာကျမစ



ျဖစလာပါတယ။ အေခၚအဝါတခက တထြင သး ၾကညမယဆရင Knowledge Tank ပညာ ေလာင ကန ေတြျဖစလာပါတယ။ ၿမ႕ျပေဒသေတြမာ Knowledge Tankေတြက အမားအားျဖငေတြ႔ရမာ ျဖစပါတယ။

ဆေတာ ဒKnowledge Tank ေတြက ၿမ႕ျပ ေတြမာပ စၿပအျမတညရင အျခားတဖကက နငငေရးဆငရာ ဗဟခပကငမယႏာရားဟာ ပမခငမာသြားမာျဖစပါတယ။ ဗဟရ႕ စပယမ အားမားလာေလ ၿမ႕ျပေဒသေတြ ပမ တးတက ေလပါပ။တးတကမက ေျပာရငေတာ တးတကမ ေနာကက, ကပလကပါလာတ ျပနာေတြ အမားႀကးရေနပါေသးတယ။ ဓနခြေဝမျပနာ ေတြ၊ မညမမေတြ၊ လေနထထပမျပနာေတြ၊ အလပအကငရားပါးမေတြ၊ ဒစရကမေတြ၊ ေလထ ေရထ ညစညမးမျပသနာေတြ န လမးပတ ဆ႔မ ေတြက ႀကေတြ႔ရမာျဖစပါတယ။ ႀကတင ျပငဆင ထားမမရတ အစးရဆရငပမ ခကခကခခ ရငဆင ၾကရမာျဖစပါတယ။ အခဆရင ျမနမာနငငမာ ဒ ျပနာေတြကၿမ႕ျပေနျပညသေတြလကေတြ႔ႀကေနရၿပျဖစပါတယ။

အျခားတဖကမာ ေကးလကေဒသေတြရ နငငေရး စးပြားေရး န လမေရးဆငရာ ဆးျဖတ ခက ေတြ ဟာ အရာမထငနငေတာပ လပသားကနၾကမး၊ ရငးျမစကနၾကမးထတလပေပးနငတ အဆငမာပ ေကးလကေတြကနခဖ႔မားပါတယ။ေနာကပငးမာသဘာဝရငးျမစရားပါးမေတြျဖစလာၿပး၊ေကးလကေရာ ၿမ႕ျပပါ ထခကလာမာျဖစပါတယ။ ဥပမာ -ၿမ႕ျပေတြဟာသဘာဝရငးျမစကအဓကထတယသးစြသေတြျဖစၿပး စြန႔ပစပစၥညးအထြကအမားဆးန႕ ေလထေျမထေရထ ညစညမးမရ႕ ရငးျမစျဖစပါ တယ။ ထေဘးထြကဆးက ခစားရတာကေတာ ေကးလကေရာ ၿမ႕ျပအတတပျဖစပါတယ။

ဒါေပမယ အခဆရငေကးလကေဒသေတြမာ ပမ ခစားလာရပါတယ။ ၿမ႕ေပၚေနသေတြကေတာ အနညးန႕အမားဆသလ၊တကတာအေဆာက အအ infrastructure ေကာငးတအတြကထခကမႈ ေတာပမနညးတတပါတယ။

အာဘနနငေဇးရငး ဆတာကေတာ ေစးကြကစးပြါး ေရးစနစကကငသးလာတနငငေတြမာ မလြမေသ ႀကရမာျဖစၿပးေတာ အျခားတဖကမာလညး ေကးလက န ၿမ႕ျပ တေျပးညတညးတးတကနငဖ႔ လပေဆာငရမာကေတာအားလးရတာဝနျဖစပါ တယ။ ရညရညတညတန႔ေရးကၾကညမယဆရင ဗဟခပကငမေလာခလာနငေလေလတျပညးညတညးတးတကဖ႔အခြငအလမးရလာေလေလပါပ။

အထးသျဖင လငယေတြဟာ ဒအာဘနနငေဇးရငး ကအခြငအလမးေတြပရေအာငလပေဆာငရမာျဖစပါတယ။ လငယေတြအခြငအလမးရဖ႔အတြကလညး အစးရကယတငကလငယေတြကဆးျဖတနငတ ေနရာေပးၿပးေတာလငယေတြရစစမနတအသေတြကမဝါဒေတြမာ ျပ႒ာနးရမာ ျဖစသလ မဝါဒေဖၚ ေဆာငတအခနေတြမာလညး လငယေတြက ဥးေဆာငက႑ကပါဝငနငေအာင ျပလပေပးနငမ ဒျပနာေတြကႀကတငေျဖရငးလ႔ရနငမယလ႔ အႀကျပယငး ………………………။

…………………………….*……………………………



ျမနမာႏငငရ အေျခခပညာေရးအား

ေလလာျခငး

သနးအႏြယ

အဖြင

အသပညာေခတ ဟ တငစားေခၚေဝၚသည

ယေန ေခတအဖ အသပညာသည မညသည

ေနရာမ လာသနညး ဟ ေမးစရာ ရသည။

အသပညာသည သငယေလလာျခငးမ ရရေပ

သည။ အမနပင ျဖစပါသည။ ကြႏပတ သည

ေမြးလာသည ေနာကပငးမ စ၍ ယေန အ ခနထ

ေလလာသငယေနၾကရဆျဖစသည။

ကြႏပတ ဘဝတြင သငယေလလာျခငးက အေျခခ

ကက စနစတကျဖင ေကာငးသငခနးစာ မား

အျဖစ မလတနး ေကာငးသားဘဝ မ စတင

ၾကရသည။ သ ျဖစ၍ အဆပါ မလတနးေကာငး

မားသည ကြႏပတ ၏ လမႈနယပယ အတြက

အလြနပင အေရးပါေသာ အနာဂါတမား ရငးႏး

ျမပႏထားရာ ေနရာ ျဖစသည။ ၂၀၁၄

သနးေခါငစာရငးအရ ျမနမာႏငင၏ လဥးေရ

စစေပါငးမာ ၅၂.၉ သနး ျဖစၿပး ၿမ ေပါငး ၃၃၀ ႏင

ေကးရြာေပါငး ေျခာကေသာငး ေလးေထာင

ေကာတြင ျပန က ေန ထငၾကသည။ ေကးလက

ႏင ၿမ ျပ လဥးေရ အခးက ေဖာျပရလင

ၿမ ျပတြင ၃၀% (၁၄,၈၇၇,၉၄၃ ဥး) ႏင

ေကးလကတြင ၇၀% (၃၅,၄၀၀,၉၅၇ ဥး)

ျဖစသည။ သ ျဖစ၍ ေကးလကေန လဥးေရ ၏

ပညာေရး အဆငအတနးသည အနာဂါတ

ျမနမာႏငငအတြက အလြန အေရးၾကးလေပသည။

ႏငငတငးတြင ၎တ ႏငငသားမား၏ အသပညာ

ဗဟသတ တ က စြမးရညျမငတငေပး ႏငရန

ကညေပးမည သကဆငရာ ပညာေရး မဝါဒမား

ရၾကသည။ ျမနမာႏငငတြငလညး ျပညသမားမ

ေရြးေကာကတငေျမာကလကသညျပညသ ကယ

စားလယမားမ ထပမ တငေျမာက လကသည

အစးရမ ပညာေရး မဝါဒ အထးသျဖင အေျခခ

ပညာ ေရး ျဖစသည မလတနး ပညာေရး ႏင

ပကသက သည မဝါဒမားက အသစ ျပနလည

ေရးဆြလက ရသည။

ျမနမာႏငင၏ ပညာသငၾကားေရး ျဖစစဥႀကးတစခ

လးက ေလလာၾကညလင မႀကပညာ ေရး၊ မလ

တနး ပညာေရး၊ အလယတနး-အထကတနး အ

ဆင ပညာေရး၊ အဆငျမင ပညာ ေရး ျဖစစဥ

တ က ၿမ ေပၚရ ပညာရာေဖြ ဆညပးၾကသမား

မလြ ျဖတသနးႏငၾကေသာ လညး ေကးလက

ေဒသရ ပညာရာေဖြ ဆညးပးလသမား အဖ မ

အခြငအလနးမာ အလြန နညးပါးလသည။

အထးသျဖင ေကးလကေန ပညာရာေဖြ ဆညးပး

ေကးလကေဒသတစခမ စာသငေကာငးေဆာင



ၾကရသမားမာ မလတနး ပညာေရးကပင ခက

ခကခခ သြားလာတကေရာက ဆညးပး ေနၾက

ရသည။

ျမနမာ အေျခခပညာေရး

ျမနမာႏငငအစးရမ “လတငး အေျခခပညာ ေရးက

သင ယတတ ေျမာကရမည” ဟ ျမနမာပညာေရး

ရညမနး ခက တစရပအေနျဖင သတမတထား

သည။ ထ အျပင ၂၀၁၄ ခႏစတြင ျပဌာနးခေသာ

အမးသား ပညာေရး ဥပေဒအရ ႏငငသားတငး

ပညာသငယဆညးပး ႏင သည အခြငအေရးႏင

အထးသျဖင အခမ မသငမေနရ မလတနး ပညာ

သငယခြငတ က အသအမတျပ ျပဌာနး ထား

သည။ သ ျဖစ၍ အသက ၅ ႏစျပညၿပးေသာ

ကေလးငယမားအား မလတနးပညာ သငယ

ရရႏငရန ေကာငးအပႏရမညဟ ထတျပန

ေၾကျငာထားေသာ လညး ေကးလကရ စာသင

ေကာငးမား အေနျဖင ၁၀၀ % ျပညမေအာင

လကခရယမႈ မရရၾကေသးေပ။ အ ဘယ ေၾကာင

နညး။ ၂၀၁၄ သနးေခါငစာရငး ရလဒမား က

အေျခခ ထားသည “ကေလးသငယႏင လရြယအ

ေၾကာငး” သေတသန စာတမးတြင အသက ၅ -၆

ႏစ ကေလးအားလး၏ ၇၁.၂% သည မလတနး

ပညာက လညးေကာငး အသက ၁၀-၁၃ ႏစ

ကေလး အားလး၏ ၇၆.၂% သည အလယတနး

ပညာက လညးေကာငး ၁၄-၁၅ ႏစ ကေလး

အားလး ၏ ထကဝက ၅၁% သာ အထကတနး

ပညာက ေလလာဆညးပးခြင ရၾကသည ဟ

ေလလာ ေဖာထတထားပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ေျမျပငအကယအဝနး သည

၆၆၇,၀၀၀ စတရနးကလမတာ ကယဝနးရာ

ခန မနးေျခအားျဖငအမမေကာငးသ အကြာအေဝး

အား ၂ ကလမတာ ဟ တြကခကႏငသည။ ၂၀၁၇

- ၂၀၁၈ ပညာသငႏစတြင ျမနမာတစႏငငလးရ

မလတနးေကာငး၊ အလယတနး ေကာငး၊

အထက တနးေကာငးေပါငး အေရအတြက မာ

၄၆၄၆၈ ေကာငး ျဖစၿပး ေကာငးသား၊ ေကာငးသ

စစ ေပါငး ၉.၆ သနးေကာ ပညာ တကေရာက

ဆညး ပး ေန ၾကၿပး တစႏငငလးရ ဆရာ၊ ဆရာမ

အေရအတြက မာမ ၄၃၀၃၉၁ ရသည။ ၂၀၁၇ -

၂၀၁၈ ခႏစ ပညာသငႏစ တြင အသစ ခန အပ

မည ဆရာ၊ ဆရာမ အေရအတြက မာ ၁၀၅၁၇ ဥး

ျဖစသည။ သ ျဖစ၍ ဆရာ၊ ေကာငး သား အခး

က ေဖာျပရမညဆလင ေကာငးသား ၂၂ ဥးလင

ဆရာ၊ ဆရာမ ၁ ဥးစ အခးကေပသည။

ေလလာမႈ မား အရ မလတနး အဆငတြင ၂၈း၁၊

အလယတနး အဆင တြင ၃၆း၁ ႏင အထကတနး

အဆငတြင ၄၀း၁ ရသည ဟ သရရပါသည။

ေကးလကေဒသရ ဘနးေတာႀကးသငပညာေရး

ေကးလကပညာေရးက စဥးစားရာတြင

ေကးလကေဒ သမားတြင ရသည ဗဒၵဘာသာ

ဘနးေတာၾကးသငပညာေရးေကာငးမားအား

လညး အကးဝင စဥးစားေပး ရန လအပသည။

ေလလာမႈမားအရ ျမနမာႏငင တစ ဝမး

ေကးလကေဒသရ ဘနးေတာႀကးသင ပညာေရး

ေကာငး ၁၅၆၈ ေကာငးရၿပး ၎မ ေကာငးသား

အေရ အတြက စစေပါငး ၃၀၁,၂၀၉ ဥး အား



ဆရာ၊ ဆရာမ ၇၇၇၀ ဥးမ သငၾကားျပသေနျခငး

ျဖစသည။ ဘနးေတာ ႀကးသင ပညာေရးေကာငးရ

ဆရာ၊ ေကာငးသား အခး မာမ ဆရာတစဥးလင

ေကာငးသား ၃၉ ေယာကႏနး အခးကသည။

ဘနးေတာႀကးသင ပညာေရးေကာငး မားမာ ႏငင

ေတာမ ျပဌာနးထားသည သငရး ညႊနးတမး မား

က အသးျပလက မလတနးပညာ၊ အလယတနး

ပညာ ႏင အထကတနး ပညာရပတ က သငၾကား

ျပသ ေပးပါသည။

ဆရာ၊ ဆရာမား၏ အရညအခငး ျမငတငမႈ

ဆရာ၊ ဆရာမမားအား ပညာေရးဆငရာ အရည

အခငး ပပးမႈ အေနျဖင ျမနမာတစႏငငလးတြင

ပညာေရး တကသလ ၃ခ ႏင ပညာေရးေကာလပ

၂၅ ေကာငးတ ရသည။ ပညာေရး ေကာလပမား

မ ေန၍ လပငနးခြင အႀက ဆရာအတတ ပညာ

သငတနး (D.TED)၊ မလ တနး ဆရာအတတ

ပညာသငတနး (PPTT) တ က ပ ခ ေပးလက

ရၿပး ထေကာလပေကာငးမားမေန၍ တစႏစ လင

ဆရာ၊ ဆရာမ ဥးေရ တစေသာငး ေကာအား ေမြး

ထတေပးေနေသာလညး ၇၅၀၀ ဥး ေလာကသာ

ပညာေရးဝနထမးအေနျဖင အသကေမြး ဝမး

ေကာငး ျပ ၾကသညဟ UNESCO မ ပညာေရး

ကြမးကငသ ေဂမ ဗငဆနမ ေျပာဆထားပါသည။

ထအထမ တစႏငငလး ရ ဆရာ၊ ဆရာမ အေရ

အတြက အားလး၏ ၅% ခန မာ ဆရာမားသာ

ျဖစၾကသည။ ပညာေရး ေကာလပအသး သးမ

ဆရာျဖစသငတနးဆငး ဆရာ၊ဆရာမတစေသာငး

ေကာအား တာဝနေပးခန အပရာတြင ထဆရာ၊

ဆရာ မတ ၏ သငတနးလာတကသည ေဒသက

အေျခခ၍ အလပခန အပေၾကာငး၊ ထ ေဒသ တ

တြင ေနရာလစ လပမႈ မရပါက အနးစပဆး ေဒသ

သ ေနရာခထား ခန အပေၾကာငးက ၂၀၁၈ ခႏစ

ဇြနလ ၂၁ ရကေန တြင အေျခခပညာဥးစးဌာန

ဒတယ ညႊနၾကားေရးမႉးခပ ဥးရလငးျမင မ The

Voice သ ေျပာဆခပါသည။

ယခႏစ ၂၀၁၈ခႏစပညာသငႏစတြငအေျခခပညာ

ေကာငးေပါငး၆၀၀၀ေကာတးျမငဖြငလစေပးခ

သည တင အဆပါ တးျမငေကာငးမားတြငလညး

ဆရာ၊ဆရာ မမား လအပေနဆျဖစပါသည။

မလတနး ေကာငး တစ ေကာငး တြင အနညးဆး

ဆရာ၊ ဆရာမ ၅ ဥး ေရာက ရေရးက ရနးကန ႀကး

စား ေနၾကရသည အေျခအေန တြင ေရာကရ

ေနပါ သည။

လကေတြ တြင ဆရာ၊ ဆရာမ အခကအခေၾကာင

ၿမ ေပၚရ စာသငေကာငး တ တြင ေကာငးသား

၆၀ ထက ပေသာ စာသငခနးမား၊ ေကာငးသား

၁၅ ေယာကပင မျပညေသာ စာသငခနးမားသည

ေကးလကေဒသရ စာသငေကာငးမားတြင ျမင

ေတြ ေနၾကရသကသ ဆ ရာ၊ ဆရာမ ၃ ေယာက

(ေကာငးအပအပါအဝင) ပင မရေသာ စာသင

ေကာငးမားသည ေဝးလသည ေကး လက

ေဒသတြင အမားအျပား ရေနပါသည။



ဆရာ၊ ဆရာမတ ရငဆငရသည အခကအခမား

ႏင စနေခၚမႈမား

ဆရာ၊ ဆရာမတ အေနျဖင မသားစႏင ေဝးကြာရာ

အရပေဒသတစခသ တာဝနထမးေဆာငရန တစ

ကယ တညး လာၾကရသည။ တာဝနကရာ ေဒသ

သည ဆရာ၊ ဆရာမမားလၿခမႈက တာဝနယေသာ

အရပေဒသ ျဖစ ရန အလြန အေရးၾကး လေပ

သည။ လေၾကာင ျဖစသည မလၿခမႈမားေၾကာင

ဆရာ၊ ဆရာမတ သည ေဝးလ အရပေဒသ တ

တြင တာဝနထမးေဆာငရန မညသည နညးႏငမ

ေရာကႏငမည မဟတေခ။

ဆရာ၊ဆရာမတ အားရာထးအဆငအတနးအလက

ေပးအပ ေထာကပသညလစာေငြမာ အမးသမး

ေကာငး ဆရာမမားအတြက အခကအခ အကပ

အတညး သ တြနးတက မေရာကေစေသာလညး

အမေထာငဥးစး ဟ သည ဂဏကပါ ထမးေဆာင

ထားရေသာ အမးသား ေကာငးဆရာမားအတြက

အမေထာငတစခက ထနး သမးရန မလြယက

ေသာေၾကာင ပညာေရးဝနထမး နယပယတြင

ဆရာအေရအတြက အလြနနညးပါ းၾကရသည။

ထ ျပငဆရာ၊ဆရာမတ အေနျဖငရာထးတးေျပာငး

ေရႊ ကစၥရပမားတြင မဝါဒဆငရာႏင သကဆငရာ

ျပည နယ/တငး ပညာေရးမႉးရး၊ ၿမ နယ ပညာ

ေရးမႉး ရး တ မ သတငးအခကအလကမားက

လြယကစြာ မရရျခငး သညလညး ပညာေရး

ဝနထမး ဆရာ၊ ဆရာမမား၏ စတအား ထက

သနမႈႏငႀကးစားမႈတ က အဟန အတား ျဖစေစ

သည။

မတကြျပားေသာ ရာသဥတ အေျခအေန၊

ခကခသည ခရးလမးေၾကာငးတ ရရာ အရပေဒသ

မားက ၿမ ျပ မားႏငအတ ပညာသငကာလ

သတမတ ထားျခငးသည ပညာသငၾကားေပးရန

လာေရာကမည ဆရာ၊ ဆရာမ တ ၏ အသက

အႏရာယသာမက ပညာေလလာဆညး ပးရန

လာေရာကၾကရသည ေကာငးသေကာငးသား

မားအားလညး အသကအႏရာယက ၿခမး ေျခာက

ေစ ပါသည။

ပဋပကၡ ျဖစပြားရာ ေဒသရ ဆရာ၊ ဆရာမတ အား လၿခေရး

ဝနထမးတ မ လကပါ ပ ေဆာငစဥ

ေရတကေနသည အတြက စာသငခန အမ

ေရေကာလာရသည ဆရာမ တစဥး



ေခာငးေျမာငးမားကေကာ၍ေကာငးလာ

တကရသည ေကာငးသားကေလးမား အေနျဖင

မး သညးထနစြာ ရြာသြနးမႈေၾကာင ေကာငးသ

လာရာ လမးတြငပင အသကေပာကၾကရသည

သမား ရသက သ စာသငေကာငး ရရာေနရာသ

ေတာေတာင မားက ေကာကာ လမးေလာက

ေကာငးတကၾကရသည ေကာငးသ ေကာငးသား

မားသည ေဝးလေဒသတြင ခကခကခခႏင ပညာ

ဆညးပးၾကရသည။ ထနညးတစြာ ပင ဆရာမား

သညလညး ခကခကခခႏင ေကာငးသ ေရာက

ေအာင ပင စြန စြန စားစား လာၾကရပါသည။

ေကးလကေဒသ ျပညသမား ရငဆငၾကရသည

အခကအခမား

ျမနမာႏငင၏ လဥးေရ ၇၀%သည ေကးလက

ေဒသ တြင ေနထငၾကၿပး စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး

လပငနးမား က လပကငၾကလက မတကြ ျပား

ေသာ ရာသဥတအေျခ အေန၊ လမႈပတဝနး

ကငႏင မတကြျပားေသာ ကးကြယ ယၾကညရာ

အရပေဒသတ ျဖင ေကးလကေဒသက ေတြ

ျမငရသည။ ေကာငးသငရးညႊနးတမးရ ေကာငး

သငခနးစာမားသည ေဒသႏငလကေလာညေထြ

ကက ညမႈ မရလငေသာလညးေကာငး၊ ေဒသ၏

အကး စးပြားက အေထာကအကမျပလငေသာ

လညးေကာငး၊ ေဒသမ အေၾကာငးအရာမားႏင

ဆကစပေတြးေတာ ေလလာခြင မရၾကသည အခါ

တြင ေကာငးေနကေလး မားမာ စာေပအေပၚ

စတပါ ဝငစားမႈ နညးလာလက စာသငေကာငးမ

ေစာလငစြာ ႏတထြကျခငးက ျဖစေပၚ ေစပါသည။

ထ ျပင စာသငေကာငးဟ အမညသာတြငၿပး

အေျခခ ရပလကၡဏာ ပကယြငးေနေသာ ေကာငး

မား၊ ေကာငး အေဆာကအဥးအတြငး အေျခခ

ရပဝထမား လအပေန မႈမား၊ ေကာငးသား အင

အား ႏင ဆရာအငအား မမတ မႈမားမာ ေဝးလ

ေဒသရ အဓက စနေခၚမႈမား ျဖစသည။ ထ ျပင

စာသငေကာငး ရရာေဒသ သ လာေရာက

ပညာဆညးပးၾကမည ေကာငးသ ေကာငးသား

မားႏင ဆရာ၊ ဆရာမတ အတြက လမးပနး

ဆကသြယ ေရး ခကချခငးမားမာလညး

ေကးလက ေဒသရ ျပညသမား အတြက ႏစစဥ

ရငဆငေနၾကရေသာ ပညာေရး စနေခၚ မႈတ

ျဖစသည။ သ ျဖစ၍ ေကးလကေဒသ ျပညသမား

အေနျဖင မမတ ေဒသတြင အေျခခ လ

အပခကတ ျပညစသည စာသင ေကာငးရရေရး

ႏင ဆရာ၊ ဆရာမ ေရာကရေရးတ အတြက

နညးအမးမးျဖင ႀကးစားေန ၾကရသည။

ေကးလကေကာငးသေကာငးသားမား

၏ ပညာအရညအခငး

သ ဆပါလင ကြမးကငရာဘာသာရပျပ ဆရာ၊

ဆရာမ အခကအခေၾကာငေသာလညးေကာငး၊

ထေရာက နား လညလြယသည ဘာသာ ရပ

ဆငရာ အေထာကအက မား မရၾကသည

ေကာငးသေကာငးသားမား အေနျဖင ၎တ ၏

ေကာငးသငခနးစာပါ ဘာသာရပမားက သင ယ

ေလလာၾကရသညအခါ ထေရာကသည သငၾကား

မႈ နညးစနစမားက မရရႏငၾကေပ။ ေလလာမႈ

မားအရ အေျခခပညာေရး၏ ေနာကဆးအဆင



ျဖစသည တကသလဝငစာေမးပြတြင ေဝးလ

ေဒသ မ ေအာငျမငသည ေကာငးသားဥးေရသည

ရာခငႏနး အလြန နညးပါးလသည။ အေျခခ

ပညာေရး ေဖာငေဒးရငးအဆင ျဖစသည မႀက

ပညာေရး၊ မလတနး ပညာေရးတ တြငလညး

ေကာငးသ ေကာငးသားမား အေနျဖင

လအပခကမားစြာျဖငပညာဝမးစာ မျပညဝၾကေပ။

ေနာကဆကတြမား အေနျဖင အဆပါ ေကာငးသ

ေကာငးသားမားမာ အတနးပညာ အားနညးမႈ

မားေၾကာင ၎တ ၏ အသက ေမြးဝမး

ေကာငးမား မာလညး လၿခမႈ မရၾကေပ။ ေဒသ

ႏငလကေလာညေထြျဖစသည အသက ေမြးဝမး

ေကာငး ကလညး မရရၾကသည အတြက ေခါငးပ

ျဖတမႈမား၊ လကနကးျခငးမား၊ ညဥးပနး

ႏပစကခရျခငးမားက ရင ဆငၾကရပါသည။

ပညာေရးဘတဂက

ယခငႏစ ၂၀၁၆ - ၂၀၁၇ ခႏစတြင ပညာေရး

အသး စရတ က ၈.၀၅ % သတမတ

လာထားရာမ ၂၀၁၇ - ၂၀၁၈ ခ ပညာေရးႏစတြင

၈.၅၃% ထ ျမနမာကပေငြ အားျဖင ၁၇၅၆

ဘလယသ ပညာေရး အသးစရတ အေနျဖင

သးစြခြင ေပးထားသည။ ၂၀၁၇ - ၂၀၁၈ ခ၊

ဘ႑ာေရးႏစ ပညာေရး အသးစရတအား

ေလလာ မႈ မား အရ ပညာေရးဘတဂက၏

အသးစရတ ရာခငႏနး ေတာေတာမားမား မာ

ပညာေရး ဝနထမးမား၏ လစာ ေထာကပမႈမား

အတြကသာ ျဖစေနၿပး အေဆာကအဥး ျပျပင၊

ျပငဆင၊ အသစ ေဆာကလပမႈမား အေနျဖင

သကေမြးဝမးေကာငးေဆာင မားအတြကသာ

ဘတဂက တြကခကထားသညက ေတြ ရပါသည။

ေကး လကေဒသရ စာသငေကာငးမား၏ ျပျပင၊

ျပငဆင၊ အသစေဆာကလပမည ဘတဂကမာ

တြကခကမႈမရသညကေတြ႕ရရပါသည။

ေကာငးသး ျပဌာနးစာအပ မား ျပငဆငမႈမားႏင

သငၾကားေရးအေထာကအကပစၥညးမားေထာကပ

မႈမားအတြကသးစြရနဘတဂကလာထားခကမား

လအပေနေသးသည။ ထ ျပင ဆရာ၊ ဆရာမား၏

အရညအေသြးႏင နညးပညာမား ျမငတငေရး

လပငနးမားတြငပါ ဘတဂက ခြေဝခထားမႈမား

လအပေနသညက ေတြ ရရပါသည။

နဂး

အခပအားျဖငဆရလင ျမနမာပညာသငႏစကာလ

သတမတခက ႏင သငရးညႊနးတမးသည ၿမ ျပရ

၃၀%ေသာလဥးေရအတြကသာ ရညရြယသကသ

ရေနၿပး ကနရေသာ ေကးလကေန လဥးေရ ၇၀%

အတြက ထညသြငးစဥးစားရန လအပေနပါသည။

ထ႕အျပငရာသဥတကအေျခခ၍ လမးပနး ဆက



သြယေရးအခကအချဖစသည အရပေဒသ မားက

လညး ပညာသငႏစ သးျခားသတမတေပးရန

လအပေန ပါသည။

ပညာေရးဘတဂကမ ေန၍ ေကာငးအသးအ

ေဆာငပစၥညးမား၊ေကာငးအေဆာကအဥးၾကခငမႈ

တ႕အတြကေထာကပကညမႈမားကလပေဆာင

လက ထမတစဆင စာသင ေကာငးမားတြင

ဆရာ၊ဆရာမ ႏင ေကာငးသ၊ ေကာငး သားမား

လၿခၿငမးခမးစြာပညာသငၾကား၊သငယႏငမသာ

လင အနာဂါတ ေဝးလ ေဒသမား ဖြ ၿဖးတးတက

လက ႏငငအငအားစမား ပမေပၚထြနးလာေပမည

ျဖစ ပါသည။ ။

ကးကားခကမား

၁. World Data on Education (Myanmar) 7th

Edition

၂. www.moe-st.gov.mm (Ministry of

Education)

၃.

https://www.theglobaleconomy.com/Burma

-

Myanmar/Student_teacher_ratio_primary_sc

hool/

၄.https://tradingeconomics.com/myanmar/p

upil-teacher-ratio-secondary-wb-data.html

၅.

http://unesdoc.unesco.org/images/0022/00

2297/229723E.pdf

၆. ႏငငေတာ အတငပငခ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည

၏မန ခြနးေကာကႏတခက (ပညာေရးဝနႀကးဌာန၊

ပညာေရး ျမငတငမႈ အေကာငအထညေဖာေရး

ႏးေႏာဖလယပြ-အေျခခပညာက႑၊ ၂၁.၇.၂၀၁၆)

၇. ၂၀၁၇-၂၀၁၈ခ၊ဘ႑ာေရးႏစ ရသးခန မနးေျခ

ေငြစာရငးဆငရာ အခကအလကမား

၈. Education For All Global Monitorig Report

(အားလးအတြကပညာေရးကမၻာလးဆငရာ

ေစာငၾကညေရး အစရငခစာ) UNESCCO, 2010

၉.www.dop.gov.mm (အလပသမား၊လဝငမႈႀကး

ၾကပေရးႏင ျပညသ အငအား ဥးစးဌာန)

၁၀. “ကေလးသငယႏငလငယအေၾကာငးအရာ”

သေတသန စာတမး၊ အလပသမား၊ လဝငမႈ

ႀကးၾကပေရးႏငျပညသ႕အငအားဥးစးဌာန၊

ေအာကတဘာ၊ ၂၀၁၇ ခႏစ

………………………….*………………………………

http://www.moe-st.gov.mm/

https://www.theglobaleconomy.com/Burma-Myanmar/Student_teacher_ratio_primary_school/




https://tradingeconomics.com/myanmar/pupil-teacher-ratio-secondary-wb-data.html

https://tradingeconomics.com/myanmar/pupil-teacher-ratio-secondary-wb-data.html

http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002297/229723E.pdf

http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002297/229723E.pdf

http://www.dop.gov.mm/



လကရရခငျပညနယ ေကးရြာေဒသမားရ

လငယမား ရငဆငေနရေသာ ပညာေရး

အခကအခမား ႏငစနေခၚမမား

အပငး (၁)

ဇငေမာငေမာင

ရခငျပညနယရ႕ ျမ႕နယ၄ ျမ႕နယမာရတ ေကးရြာ

၅ ရြာက၂၀၁၈ ခႏစ ေႏြရာသကာလ အတြငးမာ

မတလမေမလထသးလတာေစတနာဝနထမးဆရာ

၃ေယာကႏငဆရာမ၄ယာက၊အားလးစစေပါငး(၇)

ေယာကဟာအေထြေထြဗဟသတႏင အေျခခ အဂၤ

လပစာတ႔က ကယတငကယက သြားေရာကသင

ၾကားခၾကတယ။ ဒအစအစဥဟာ စေကာလာ

အငစတကမေႏြရာသကာလမာႏစစဥႏစတငးျပ

လပေနတ အစအစဥတစချဖစတယ။

ကြနေတာစေကာလာအငစတက႕ရ႕အစအစဥ

တစချဖစတေကးလကေဒသပညာေရးဖြ႕ျဖးတး

တကေရးအစအစဥကေရြးခယသတမတထားတ

ေကးရြာ၅ရြာကသြားေရာကခတခရစဥပါပ။စာသင

တနးရရာေကးရြာေတြကေတာ ေပါကေတာျမနယ

(ဆယသးတနေကးရြာ၊အနးနေခာငးေကးရြာ)၊

ေကာကျဖျမ႕နယ(ဇငကြနးေကးရြာ)၊သတြျမ႕

နယ(ဂတေတာေကးရြာ)၊ကႏလျမ႕နယခြ၊ဂြျမ႕န

ယ၊(သကနးေကးရြာ) တ႔ျဖစတယ။

ထေကးရြာမားရေႏြရာသသငတနးေတြရ႕သင

ၾကားမႈပငးဆငရာေတြမာေဒသတာဝနခလမားႏင

သငတနးေရရညျဖစေျမာကေရးအတြကပပးကည

မမားႏငျဖညစညးမႈေတြကေလလာဆနးစစတခရး

စဥျဖစတယ။

ဒခရးစဥမာ ေဒသတာဝနခလေတြ၊ေကာငးသား

မဘေတြန႔ေကာငးသ၊ေကာငးသားေတြရ႕ပြငလငး

တစကားေျပာဝငးထကအသေတြပါတယ။ဒခရးစဥ

ဟာကြနေတာသြားဖးသမခရးစဥထမာအမတတရ

အျဖစဆးန႔ေန႔ရကအရညဆးခရစဥပ။ဘာျဖစလ႔

လဆေတာရကၾကာတယ၊ရကေပါငး၂၀နးေလာက

ၾကာတယ။သြားတခရးစဥကေတာရခငျပညနယထ

မာပ။ ဒါေပမယ ဒခရးစဥဟာ ရခငျပညနယအစက

ေနအဆးခရစဥလ႔ေျပာလ႔ရတယ။

ဤခရးသညကႏလျမ႕နယခြ၊ဂြျမ႕နယကေန

စစေတြခရင၊ပဏားကြနးျမ႕အထျဖစတယ။ခရးစဥ

အစအဆးဆငကယကပအသးျပခတယ။ ဆင

ကယဆတာ Model- 2015၊ FZ-150 engine၊

ပေျပာငးန႔ ဆငကယစးလႏစေယာကဟာ

စတလြတကယလြတ၊ေပါေပါပါးပါး ခရးႏငခတယ။

အနးႏေခာငးရြာ၊ဆယသးတနရြာန႔ဇငကြနးရြာတ႔

ဟာကနးလမးမေပါကဘး။ေရေၾကာငးလမးတစခ

တညးကသာအသးျပရတယ။ေရေၾကာငးလမးကပ

အသးျပရတေနရာမာလညးအခကအခေတြရေန



တယ။ထရြာမားသ႔ျမ႕ေပၚဆပကမးရရာေနရာေတြ

ကထြကခြာေနေသာလငးေလမားသညေန႔စဥမ

ထြကခြာဘး။ဒါအျပငပငလယျပငကျဖစသနးသြားရ

သညအတြကရာသဥတအေျခအေနကပါၾကည၍

သြားလာၾကရတယ။သြားေရာကခတေနာက၂ရြာက

ေတာ ကနးလမးေၾကာငးျဖစတယ။

ခရးစဥတစေလာက အေတြ႔အၾကေတြ႔အၾကမား

ေကးရြာေတာေတာမားမားရေကာငးသ၊ေကာငး

သားမားဟာ ေကာငးပညာေရးသငယၾကရာတြင

အဓက လမးပနးဆကသြယေရးေၾကာင အခကခ

မားစြာရေနတာကေတြ႔ရတယ။ေကာငးသ၊ေကာငး

သားေတြဟာ ၃နာရၾကာ စာသငေကာငးသ႔သြား

လာရေသာလငးေလ(ဘတ)မားကအသးျပေနၾက

ရတယ။ သ႔ေသာထလငးေလ(ဘတ)မားသည

ေန႔စဥသြားလာျခငးမရပါ။ နယေျမေဒသ၏စနေခၚ

မားႏင ပညာေရး ဘကမညမမႈ ေတြေၾကာင

အထကတနးေကာငး ကပင ဆးခနးတငေအာင

မတကေရာကႏငခတအနးႏေခာငးေကးရြာရ

ေကာငးသား\သေတြရ႕ဘဝေတြဟာအလြနရငနာ

စရာေကာငးပါတယ။

အနးႏေခာငးရြာဆတာလဥးေရ(၁၅၀၀)ေကာခန႔ရ

ျပးအမေျခ(၂၀၀)ေကာျဖငဖြ႔စညးထားတရြာေလးပါ

။ရြာသ၊ရြာသားေတြဟာ အသကေမြးဝမးေၾကာငးအ

ျဖစ ငါး၊ပဇြန၊ကဏနးမား ဖမးယ၊ေမြျမျခငးေတြန႔

လယယာစကပေရးတ႔ကအဓကလပကငစားေသာ

ကၾကတယ။ ဥာဏအားျဖငအသကေမြးေသာသ

မားရားပါးတယ။ရြာရ႕အစးရပညာသငေကာငးဟာ

အဘကဘကမ ယယြငးပကစးေနျပး ေကာငး၏

ပညာေရးဟာလညးမလြနအထသာရျပး အလယ

တနးန႔အထကတနး ေကာငးသား\သမားအတြက

ပညာဆကသငရနအလြနပငခကခေနတာေတြ႔ရ

တယ။ ေကးရြာရမႈလြနပညာေရးဟာလညး အခမ

သငၾကားခြငမရဘေငြ(သ႔)စပါးေပးျပးသငၾကားေန

ရတာကအနးႏေခာငးေကးရြာရ႕အလယတနး

ေကာငးသတစေယာကက ေျပာျပထားပါတယ။

‘’သမးေကာငးကထြကလကတာ(၇)တနးတနးက

ပါ။ခမးသာတမသားစကမဟတေတာသမးသငယ

ခငးေတြလျမ႕ေပၚမာေကာငးမတကႏငဘး။

ကယရြာမာပရတဆရာ၊ဆရာမေတြန႔ပ ၆တနး

ေအာငသညအထသငယခတယ။ သမးရ႕

ဆႏၵကေတာ ဆယတနးေအာငျပးရင BED

တကျပးေကာငးဆရာမလပခငတာပါ။ေနာကသမး

၇ တနး ေရာကလာေတာ ေကာငးအပဆရာမက

ေကာငးသားေတြအေပၚေစးၾကးေတာငးလာတယ။

ရြာကလေတြရ႕စးပြားေရး အေျခအေနအရ ပကဆ

မေပးႏငေတာစပါးကပေကငးအပဆရာမကေပး

ၾကရတယ။ သမး ၆တနးေအာငျပး ၇တနး တက

မယ လပေတာေကာငးအပဆရာမက ေျပာတယ

အထကတနးေကာငးသားေတြအတနးလကစပါး

ေပးရမယလ႔။ ၆တနးဆစပါး ၆ဆယ၊ ၇တနး ဆရင

စပါး၇ဆယေပးရမယ။ တစႏစက စပါး၇ဆယ

ေပးရမယဆေတာသမးမဘေတြ မေထာက ပ ႏင

ၾကဘးေလ။ ဒါန႔ သမးအစပငးေတာ ကယအသး

စာရတကကယရာေသးတယ။မနကေစာေစာရြာမာ

ေဒသအၾကကမနးလပေရာငးတယပကဆစတယ။

သ႔ေသာေနာကပငးေတာအဆငမေျပမႈေတြျဖစလာ

တာန႔ပ သမးေမာလငခကေတြ ကြယေပာကျပး



ေကာငးကထြကလကတာပါ။’’လ႔ ငျပးေျပာျပရာ

တယ။ ဒအေၾကာငး အရာမားကသးသပျခငးအား

ျဖင ေကာငးသ၊ေကာငးသားမားသည ပညာေရး

ကအလြနတရာမလလားေတာငးတၾကကေတြ႔ျမင

ရတယ။ သတ႔သည ဥာဏရညထကျမကျပး တက

ၾကြ၊ၾကးစားေကာငးသ၊ေကာငးသားမားျဖစတယ။

ေႏြရာသကာလတြငစေကာလာမစဥဆကမျပတပ႔

ခေပးေနေသာသငတနးမားက သတ႔အဖ႔ အျမတ

တႏးတနဖးထားၾကတယ။အဘယေၾကာငဆေသာ

ထသ႔ေသာေကးရြာမားတြင ပညာေရးႏင သက

ဆငေသာ မညသညအခြငအလမးမ မရေသာ

ေၾကာင ပငတညး။

မးဆကသစလငယမား၏ပညာေရးကဏၰကေရ႕ရ

ျပးလကရၾကေတြ႔ေနရတပညာေရးအေနအထား

ဟာဘကလကတအေနအထားျဖစေနတယ။ပညာ

ေရးဆငရာ အခြငအလမးန႔ ပတသကျပးေျပာရရင

ျမ႕ေပၚရ လငယေတြဟာ ေကးရြာရလငယေတြ

ထကပညာေရးဆငရာအခြငအလမးပရေနတာေတြ႔

ျမငရတယ။ ေကးရြာရလငယေတြသညပညာေရး

အခြငအလမးမားကအမနတကယလခငေတာငး

တေနေသာျငားလညး အမနတကယေပးစြမးႏင

ေသာ မညသည အဖြ႔အစညး(သ႔) တစဥး တစ

ေယာကမမျဖညဆညးေပးႏငၾကေခ။

လကရအေျခအေနတြင ရခငျပညနယ၊ ေကးရြာ

ေဒသရ ေဒသခမားသည ပညာေရးအတြက

အားကတအားခ တစဖကတစလမးက တစႏင

တစပငလပေဆာငေနၾကတယ။ ေကးရြာအတြငး

ရလငယမား ပညာတတေျမာကေရး အတြက

ရပရြာအတြငး ပညားေရးအေထာကအကျပဆငရာ

အဖြ႔အစညးမား ဖြ႔စညးကာ ဝနေဆာငမႈေပးေန

သညကေပါကေတာျမ႕နယ၊အနးနေခာငးေကးရြာ

ရပညာေရးဖြ႔ျဖးတးတကေရးတာဝနခဥးေကာဆနး

ဝငးမ ေျပာျပထားသည။

‘’ကြနေတာတ႔ခလကရလပေဆာငေနတာကေတာ

ရပရြာရလငယေတြ အထးသျဖင အစးရပညာေရး

ေကာငးမတကေရာကႏငတ လငယေတြက

ေကာငး ပညာေရး တတေျမာကေရးအတြက လပ

ေဆာငေနတာပါ။ ကြနေတာတ႔ရြာမာအထကတနး

ပညာေရးမရဘးအလယတနးသညအျမငဆးပညာ

ေရးပါ။အထကတနးပညာေရးကသငယခငတယ

ဆရငျမ႕ေပၚေဒသေတြကသြားေရာကသငယၾကရ

တယ။ အလယတနးေအာငျမငျပးအထကတနး

ပညာေရးကထပမသငယခငတေကာငးသားေတြ

အဒမာစျပးအခကအခေတြ႔ေတာတာပ။ကြနေတာ

တ႔ဒအဖြ႔အစညးကမတညေထာငစဥကျမ႕ေပၚရအ

ထကတနးပညာေရးစာရတကမပပးေပးႏငတမဘ

မား၏သား၊သားသမးေတြဟာအလယတနးအဆင

နပေကာငးပညာေရးကရပတန႔ထားလကရတယ။

ဤအေၾကာငးအရာေတြကအေျခချပးကြနေတာတ႔

ဒအဖြ႔အစညးက တညေထာကလကျခငး ျဖစပါ

တယ။ကြနေတာတ႔အဖြ႔အစညးကေပးေနတ

ဝနေဆာငမႈဟာအထကတနးေကာငးသ၊ေကာငး

သားေတြအတြကအစးရေကာငးဆရာ၊ဆရာမေတြ

ကငားေပးျပးေကာငးသားေတြကသငယေစပါတ

ယ။အဒအတြကလညးကြနေတာတ႔ရပရြာတငမက

ဘး၊ေဘးပတဝနးကငကရြာေတြမာပါေကာငးပညာ

ေရးက ဆးခနးတငေအာင မသငယႏငတ ကေလး



အေရအတြက ေလာနညးလာတာေတြ သသ

သာသာ ေတြ႔ျမငေနရပါျပ’’။

နဂး

ရခငျပညနယဟာသဘာဝသယဇာတေပါၾကြယဝ

တျပညနယတစခဆေပမယလညးယခအခနအခါ

မာစးပြားေရး၊လမေရး၊ ပညာေရး အဘကဘကမ

ခၽြတျခကလကရေနပါတယ။

အသညလ အဘကဘကမ ခၽြတျခကေနရျခငးအ

ေၾကာငးရငးမားစြာရတအထက ပညာေရးက႑

မဖြ႔ျဖးေသးသညအေၾကာငးအရာဟာအဓကအေရး

ၾကးဆး က႑တစချဖစေနပါတယ။ အသညလ

မဖြ႔ျဖး ေသးသည ပညာေရးက႑ေၾကာင အဓက

ထခက နစနာ ဆးရႈးေနရသေတြ ကေတာ၊

ရခငျပညနယ အတြငးရ (အထးသျဖင ေကးလက

ေန) လငယ၊ လရြယ ေတြပျဖစပါတယ။

ရခငျပညနယ ပညာေရးဖြ႔ျဖးတးတကမႈက႑ႏင

ပကသကျပးေတာအဖြ႕အစညးအသးသးကေဆာင

ရြကမႈေတြရေနေပမလညး၊ ေကးလကေန လငယ၊

လရြကေတြအတြက ရညရြယျပးေတာ လပ ေဆာင

တအစအစဥေတြကေတာအားနညးလကပရေန

ပါေသးတယ။

“ၾကယေၾကြတာအသငလားေျပာငးျပနလားေဝခြမရ

သလ”ရခငျပညနယေကးရြာေတာေတာမားမားရ

ပညာေရးသညလညးအစစမနလားအတေယာင

လားဆတာ ေဝခြမရျဖစေနပါေသးတယ။

ဒါေၾကာင နညးပညာပငးဆငရာႏင ဘဏၰာေရး

ဆငရာ အငအားေတာငတငးတ ျပညတြငး၊ျပညပ

အဖြ႕ အစညးမားအေနန႔၊ ယခထကပမျပးေတာ

ပါဝငေဆာငရြကရင ပမ အငအားေကာငးမြနတ

ပညာေရး အေျခခ အတျမစတစခက လငယမား

အတြက ခငခငမာမာ ဖနတးတညေဆာက ႏငမ

ျဖစမာပါ။ႏလးသားအဟာရ ျဖညစညးေပးႏငေသာ

မညသညအဖြ႔အစညး၊ လပဂၢလ မဆထား ေပးစြမး

ႏငေသာ ပညာေရးအခြငအလမးမားက ေကး

လက ေန လငယမားအတြက အဘကဘကမ

ဝငးဝနး ျဖညစညးေပးေစလပါသည။

………………………....*……………………………



" အေနာကဖကကမး႐းတနး၏ လႈငးတပးမားအေၾကာငး တေစတေစာငး ''

ျငမးဇ

လကရရခငျပည၏ ႏငငေရး အေျခ အေနသည

အတနငယ ႐ႈပေထြးၿပး ထလြယ ႐လြယ အေျခ

အေန ပငျဖစသည။ အဖကဖက မ နမကေနေသာ

ပညာေရး ၊ စးပြားေရး အေျခအေနမားမသည

အလပ အကင ႐ားပါးမႈ ျပသနာမား ၊ ထမတဆင

ေရၾကညရာ ျမကႏ ရာ ႐ာေဖြၾကရငး ဒငယာစပရာ

အမား အျပား ေပၚထြကလာမႈေၾကာင ဥးေႏာက

ယစးမႈ ျပသနာ သညလညး အနာဂတ ရခင

အေရး က ေတြးပစရာ လမႈေရး အေျခအေန

မားျဖစ ၾက ေပသည။

၂ဝ၁၀ ေရြးေကာကပြမသည ရခငတ႔၏ ပါတ ႏငင

ေရးမာ အတငးအတာတစခထ အား ေကာငး ခၾက

ၿပး ၊ ေနာကပငးတြင RNDP ႏင ALD တ႔ ပးေပါငး

ၿပး ရခငအမ းသားပါတ ANP အျဖစ အလ တစခ

တညးေအာကတြင စစညးခၾကေသာလညး ပါတ

တြငး အကြ အျပ မား ေၾကာင ထငသ ေလာက

ခရး မေပါက ခၾကေပ။ လကရရခငျပညလႊတေတာ

က ရခင အမ းသားပါတက ထနးခပထား ေသာ

လညး၊ အျငငးပြားဖြယရာ ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပအရ

NLD ပါတဖကမ ရခငျပညနယ ဝနႀကးခပ အပါ

အဝင အစးရအဖြ႔ဖြ႔ခြငရရခသည။ လကရတြင

ANP ၏ ပါတတြငး အားနညးလာမႈ ၊ ရခင ဒမ

ကေရ စ အဖြ႔ခပ ALD ၏ လငယလလတပငး

မားျဖင အသစတဖနဥးေမာ လာမႈမားျဖင ၂၀၂၀

ေရြးေကာကပြ၏ ရလဒႏင ျဖစေပၚ လာမည ႏငင

ေရး ကစားကြက အခငးအကငး မားကား

ေစာငၾကညခငစရာပငျဖစသည။

တစဖက ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင NCA လကမတ

မထးထားသည ရကၡငတပမေတာ AA အေန

ျဖင ေျမာကပငး မဟာမတအျဖစ KIA, TNLA,

MNDAA တ႔ႏင စစေရး လႈပ႐ား မႈမားကလညး

ေတြ႔ျမငလာရသည။ အဆပါ ရကၡငတပမေတာ

(ULA/AA) သည ရခင ေတာလနေရး ကာလ

ေတာကေလာက အငအား အေကာငးဆး စစညး

ႏငျခငးဟပင ဆရမညပင။ ၄ငးတ႔သည UWSA

ေခၚ ”ဝ“တပဖြ႔ ၊ SSPP ေခၚ ႐မးတပဖြ႔



၊NDAAေခၚမငးလားတပဖြ႔စသည စစေရး အငအား

၊ စးပြားေရးအငအားေတာငတငးသညလကနက

ကင ေတာလနေရးအငအားစမားႏင နးကပ သည

ဆကဆေရး ရေနသည။ ေနာက ကရင

အငအားစမားျဖစသည ဗလမႈး ေစာဆနးေအာင၏

DKBA ခြထြကအဖြ႔ ၊ KNLA တပမဟာတခ႕ႏင

လညးနးစပသညဆကဆ ေရးကေတြ႔ျမငရသည။

ယခႏစအတြငးတြငပင ရခငျပညႏင ခငးျပည

အတြငး တြင ရကၡင တပ မေတာ ႏင ျမနမာ

တပမေတာ တ႔ ထေတြ႔မႈ ၁၀ ႀကမထက

မနညးရခသညဟ သရသည။ ၂၀၁၅ မ စတငခ

သည AA ႏင ျမနမာတပမေတာ၏ တကပြမား

သည ပလကဝျမ႕နယ၊ေကာကေတာၿမ႕နယ၊

ရေသ ေတာငၿမ႕နယ မားရ ေတာေတာင

ထထပၿပး ေပာကကားစစအတြက ေရခေျမခ

ေကာငး ေသာ ေဒသမားတြင ျဖစပြားခၾကသည။

ရခငေဒသသည မးမားၿပး ေရေၾကာငးခရးက

တြငတြငကယကယ အသးျပ ရေသာ ေဒသ

ျဖစသညအတြကပြငလငးရာသျဖစသညေႏြရာသ

ႏင ေဆာငးေႏာငးကာလ မားတြင တကပြမား

ျပငးထန ေလရသည။ သ႔ေသာ ယခႏစ ၂၀၁၈

တြငကားမးဥးကာလအထ တကပြမားျပငးထနခ

ေၾကာငး ေတြ႔ရသည။ လကရတြင NCA

လကမတထးထားေသာရခငျပညလြတေျမာကေရး

ပါတ/ တပမေတာ ( ALP/ALA) အေနျဖင

အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြလပခြငမရ

ေသးေပ။ ထ႔ျပင ေျမာကဥးျဖစစဥအတြငး

ေသနတျဖင ပစခတႏမႏငးခရျခငး၊ ရခငအမ

းသားပါတ ANP ၏ ဖယဒရယ သငတနး

တားျမစခရျခငး စသညမားေၾကာင NLD

အစးရႏင စစတပ၏ ရခငျပညႏငငေရး

ျဖစစဥမားအားကငတြယပမာေမးခြနးထတစရာပင

ျဖစသည။ဆယစႏစမားၾကာေအာင လကနကကင

ေတာလနေရးလပလာေသာရခငျပညလြတေျမာက

ေရးပါတ(ALP/ALA)၏စစပနးလာမႈ၊လငယလလ

တပငးမားျဖင ဖြြ႔စညးထားသည ရကၡငအမး

သားအဖြ႔ခပ / ရကၡငတပမေတာ (ULA/AA) ၏

ဥးေမာလာမႈႏငအတ ၄ငး အငအားစ ႏစခၾကား

ပြတတကမႈမားလညး ျဖစေပၚ ခသည။

တစဖကႏင တစဖကၾကား အျပန အလန

လကညးထးစြပစြမႈမားႏငအတရခငျပညလြတေျမ

ာကေရးပါတ /တပမေတာ (ALP/ALA) ၏

ဘဂၤလားေဒ႐နယစပအေျခစကရနးဂားတပရငးဌာ

နခပက ရကၡင တပမေတာ (AA ) မ ဝငေရာက

တကခကသမးပကျခငးသည သသာထင႐ားေသာ

ျဖစစဥတစခပငျဖစသည။ ထတကပြျဖစစဥ

အတြငး ALP ရနးဂားတပရငး၏

တပရငးမႈးအဆငရေသာ ဗလမႉး ခငမးေသြး

ကယတင ရကၡငတပမေတာ (AA) သ႔ဖက

ေျပာငးခလႈမႈမားရခသညဟ သရသည။ တျခား

ရခငလကနကကငေတာလနေရး အငအားစျဖစ

သည ရခငအမးသားေကာငစ/ ရခငျပညတပမ

ေတာ (ANC / AA) မ အမးသား အဆင ႏငငေရး

ေဆြးေႏြးပြတစခကမၾကာေသးမက ထငးႏငငတြငး

တစေနရာ၌ျပလပခသည။ ၄ငးေဆြးေႏြးပြသ႔

လညး ရကၡငတပမေတာ (AA) မ ကယစား

လယမား တကေရာကခသညက မေတြ႔ရေပ။

တျခား လကနကကငတကခကမႈ ျဖစစဥ



တစချဖစသည ရခငျပည ေမာငေတာ ေဒသအား

ARSA စစေသြးကြမား ဝငေရာက

တကခကမႈသည ၂၀၁၂ တြငးျဖစပြားခေသာ

ပဋပကၡ၏ ေနာကဆကတြ အကးဆကမား

ပငျဖစသည။ ၄ငး စစေသြးကြမားအား ျမနမာ

တပမေတာ မ နယေျမ႐ငးလငးေရး လပရာ တြင

လမးတး သတျဖတမႈမား က းလြနခ သညဟ

ႏငငတကာ၏ အျပစတင စြပစြမႈမား က

စစတပႏငလကရ NLDအစးရတ႔ ခါးစညးခေနရ

သည။

ရခငျပညႏငငေရး ျဖစစဥမား၌ အေပါငး လကၡ

ဏာ ေဆာငေသာ ျဖစစဥမားထမ တစခမာ ရခင

လငယ ညလာခ (၂၀၁၈) က ေမလ ၁ ရကေန႔မ ၅

ရကေန႔ထ ေတာငကတၿမ႕တြင ကငးပ ျပလပ

ႏငျခငးပငျဖစသည။

စာေရးသကယတင ၿမ႕နယကယစားလယ တစဥး

အျဖစ ပါဝငခသည ဤျဖစစဥတြင ရခင ျပညတြငး

ႏင အနယနယအရပရပသ႔ ျပန႔က ေရာကရ ေန

ေသာ ရခငလငယမား၊ မ ႏြယစ မား (ကမာနႏင

မရမာႀကး မ းႏြယစမားကား အခကအခမား

ေၾကာင မပါဝငႏငခေပ) တစတစညးတညး

ေခါငးခငး ဆငေဆြးေႏြးခၾကသည။

လငယႏငႏငငေရး၊ လငယႏင မးယစ ေဆးဝါး၊

လငယႏငပညာေရး၊လငယႏငအလပ အကင

အခြငအလမး စသညျဖင နယပယစမ ျပသနာမား

အတြက ရခငလငယညလာခ တြင စေပါငး အေျဖ

႐ာခၾကသည။ ထမတဆင ထြကေပၚ လာေသာ

မဝါဒမား ၊ လပငနး စဥမား က အေကာငအထည

ေဖာရာ၌ အေထာကအက ျဖစေစရန ၿမ႕နယ

ကယ စားျပ တစဥးစေရြးခယခၾကသည။

တစဥးႏင တစဥးေလးစားမႈျဖင စစညး အေျဖ႐ာ

ချခငး သညပငလင ရခငလငယညလာခ (AYC)

၏ အႏစသာရ ျဖစခသည။ ႏငငေရး ဒေရ

ျမငတက ေနခနတြင ရခငလငယညလာခ

တစခက အခကအခ မားၾကားမ ကငးပခႏင

ျခငးသညပငလင ရခငလငယထတစရပလး၏

စစညးမႈႏင ေအာငျမငျခငးပငျဖစသည။

မညသ႔ပငဆေစကာမ ရခငျပည ႏငငေရး အခငး

အကငးသစ တစခ ၂၀၂၀ အလြနတြင ေပၚထြနး

လာရန ေမာမနးရေပသည။ တ႐တန႔ အႏၵယကသ႔

ကမၻာအငအားႀကးႏငင ၂ ႏငင၏ ပထဝႏငငေရး

ကစားကြကအတြက ရခငေဒသ၏ အေရးပါမႈ ၊

လဥးေရ ေပါကကြမႈ ျမနဆနသည ဘဂၤလား

ေဒ႐နငင ႏင နယစပ ျပသနာမား စသည

စနေခၚမႈမားအား ရခင ႏငငေရးပါတမား ၊

လကနက ကင ေတာလန ေရး အငအားစမား

အတတ ေခါငးခငးဆင ေကာလႊားရန လအပ

ေပသည။ အနာဂတႏငင ေရး ဘရညမနးခက

အတြက လကတြ၍ တကပြ ဝငၾကရန လအပ

သည။ ဤေနရာတြင ရခငလထ တစရပလး

အေနျဖင ဂဏးဂန စြမထားပ အခငးခငး

ေလးစားမႈ မားျဖင ေ႐႕ဆကရနလအပသည။

မညသ႔ပင ဆေစ ကာမ အဖကဖကမ

နမကေနသာ အေနာက ဖကကမး႐း တနး ေဒသ



ျပနလညဥးေမာလာရန မးဆက မား အမားႀကး

အခနေပးႀကးစားရဥးမညသာ....။

(ဝနခခက- စာေရးသသည ႏငငေရး အေၾကာငး

ႏစပသည ပညာ႐င တစဥး မဟတပါ။ ႐ႈပေထြး

သည ရကၡင ႏငငေရး အခငးအကငးက မမတး

ေခါကမ သေလာက သာ ေရးသား ထားျခငး ျဖစ

ပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤ ေဆာငးပါးသည ျပညစ

သည ေဆာငးပါး တစခမဟတသလ အမား

အယြငး မား ပါေကာငးပါ ပါလမမည။ ဤသညက

သညးခနားလညေပးၾကပါရန။)

…………..…………..*……………………………

“ရခငျပည ေျမာကပငးအေရးန႔ ႏငငတကာ

ရာဇ၀တမဆငရာ တရားရး (ICC)

ကစၥအေမး၊အေျဖ”

ေဟမာနဥး

ရခငျပညေျမာကပငးက မဆလငေတြ က အဓမၼ

ႏင ထတခ႔တယဆတ႔ စြတစြခကန႔ ပကသကလ႔

ျမနမာႏငင ရ ႔ ေလ႔လာတငျပခကန႔ သေဘာထား

အျမငက ဇလငလ ၂၇ ရကေန႔ ေနာကဆးထားျပး

အေၾကာငးျပနေပးဖ႔ ICC တရားသၾကး ေတြက

ေတာငး ခထားပါတယ။ ICC ရ ႔ ဥပေဒအရာရ

တစဥး ျဖစသ Miss Fatou Besouda ဆ က

မဆလင ေတြ အစလကအျပလက ဘဂၤလားေဒ႔ရ

ႏငငဖကက ထြကေျပးသြားတ႔ ကစၥန႔ ပကသကျပး

ICC မာ တရားစရငပငခြင႔ ရမရ အဆးအျဖတ ေပး

ဖ႔ ေလာကလ ေမးျမနးခ႔ျပးေနာကပငး တရားရးက

ျမနမာ အစးရက ဆကသြယေတာငးခခ႔ျခငး ျဖစပါ

တယ။

ျမနမာအစးရ အေနန႔ ICC အဖြ႔၀င ႏငငမဟတတ႔

အတြက တန႔ျပနစရာ အေၾကာငးမရဘး လ႔ ႏငင



ေတာ အတငပငခ ရးေျပာေရး ဆခြင႔ရသ

ဥးေဇာေဌး က RFA သတငးဌာန က ေျဖၾကား

သြားခ႔ ပါတယ။

ျမနမာအစးရ အေနန႔ တန႔ျပနသည ျဖစေစ

မတန႔ျပနသည ျဖစေစ ဒကစၥန႔ ပကသကလ႔

ICCမာ တရားစရငပငခြင႔ ရမရဆတာက

တရားရးကအဆးအျဖတေပးရ ေတာ႔မာ

ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ ျမနမာႏငငအတြက အေရး ၾကး

တ႔ ကစၥတစခ ျဖစတ႔ အေလာက အေသအခာ

အေလး ထားျပး ကငတြယေျဖရငးဖ႔ လအပတ႔

အေျခ အေနတစခ ျဖစတယဆတာက ျပသေန

ပါတယ။

ဒ ICC ျပနာဟာ ျပညတြငးမာ ေရာ ႏငင

တကာ အသငးအ၀ငးမာပါ ရခငျပည ပဠပကၡ

ကေစာင႔ၾကည ႔ေလ႔လာေနၾကတ႔ သေတြ

အၾကား အာရစကမ ေတြက ပျမင႔တကလာ

ေစပါတယ။ အဒါေၾကာင႔ စာေရးသ ဒကစၥန႔

ပကသကတ႔ အေၾကာငးအရာ အခကအလက

တစခ ႔ က အေမး၊အေျဖ ပစ န႔ ေလ႔လာမ

သေလာက ေရးသားတငျပဖ႔ ေတြးမပါတယ။

အမနေတာ႔ ႏငငတကာ ဥပေဒ ေတြ နငငတကာ

တရားရးေဆာငရြကမ လပငနးစဥေတြ ဟာေတာ

ေတာ သမေမြ႔ နကနပါတယ။ စာဖတသေတြ

အေနန႔ ေမးခြနးေပါငး ေျမာကမားစြာရႏငပါတယ။

အဒါေတြ အားလးက ျခငမေအာင စာမကနာ

သးေလးမကနာန ႔ရငးလငး ေရးသားဖ႔ ဆတာ

မျဖစႏငပါဘး။ ဒါ႔ေၾကာင႔ ရခငျပညအေရးကစၥန႔

ICC န႔ ဆကစပလ႔ အသင႔ေတာဆးလ႔ စာေရးသ

အေနျဖင႔ သးသပမတ႔ အေၾကာငးအရာ အခက

အလက (၁၀) ခ ကဘ ရးရငးဆးျဖစေအာင

ၾကးစားျပး အဓက ထားေရးသား လကပါတယ။

၁။ ႏငငတကာ ရာဇ၀တမဆငရာ တရားရး

International Criminal Court (ICC) ဆတာ

ဘာလ။

၁၉၉၈ ခနစမာ Rome Statute ကသေဘာတ

ခမတခ႔ ျပး ICC က စတငတညေထာငခ႔ ၾက

ပါတယ။ တရားရးကေတာ႔ နယသာလန နငင ရ ႔

The Hague ျမ ႔မာ တညရပါတယ။

ကေန႔ အခနအထ အဖြ႔ ၀ငႏငငေပါငး ၁၂၃ ႏငင

ရျပး အမ ေပါငး ၂၆ မ ရးေတာသ႔ ေရာကရခ႔ျပး

ျဖစပါတယ။ အာဆယ ႏငငေတြ ျဖစတ႔ ဖလစပင

န႔ ကေမၻာဒး ယားေတြ ဟာ အဖြ႔ ၀ငႏငငေတြ

ျဖစၾကပါတယ။ အမနးခငးႏငငျဖစတ႔ ဘဂၤလား

ေဒ႔ရ ႏငငက လညးအဖြ႔၀င ႏငငျဖစပါတယ။

ျမနမာႏငငကေတာ႔ အဖြ႔ ၀ငႏငင မဟတပါ။

ICC ဟာ ကလသမဂၢ အဖြ႔ အစညးမဟတပါဘး။

ဒါေပမယ႔ ကလသမဂၢ န႔ ပးေပါငးေဆာငရြကမ

ဆငရာ သေဘာတညမ ေတြ ရပါတယ။ တကယ

လ႔ အေျခအေန တစခ ဟာ ICC ရ ႔ တရားစ ရင

ပငခြင႔ အာဏာ အတြငး မရဘးဆရင ကလ သမဂၢ

လျခ ေရးေကာငစက ေန တစဆင႔ လႊေပးျပး

တရားစရငခြင႔ အာဏာ ကင႔သးႏငပါတယ။ ဆဒန



န႔ လစဗား ႏငင ကစၥေတြမာ ဒလ ေဆာငရြကခ႔

တာေတြ႔ ရပါတယ။

ႏငငတကာ တရားရးျဖစတ႔ International Court

of Justice (ICJ) န႔ မေရာေထြးဖ႔ လညးထည႔

ေျပာခငပါတယ။ ICJ က ကလသမဂၢ တရားေရး

ဆငရာ အဖြ႔အစညးျဖစပါတယ။ The Hague

ျမ ႔မာ တညရတာပါဘ။ ကမၻာ႔ ႏငငေတြ အၾကား

မာ ဥပေဒဆငရာ အျငငးပါြးမေတြက ေျဖရငး

ေပးတ႔ အခနးက႑ ကထမးရြကပါတယ။ ICC န႔

ICJ တရားစရငခြင႔ အာဏာေတြ ကြျပားပါတယ။

၂။ ICC က ဘာရညရြယခကန႔ တညေထာငခ႔

ပါသလ။

တရားရးရ ႔ ရညရြယခကကေတာ႔ ရာဇ၀တမ

ကးလြနသေတြ ျပစဒဏကေန ကငးလြတျခငး

ပေပာကေအာင၊ ရာဇ၀တမ ကးလြနသေတြ

အေနန႔ အဒကးလြန တ႔ ရာဇ၀တမ ေတြ အတြက

တာ၀နခယမ ရေအာင န႔ ဒလ ရာဇ၀တမ မးေတြ

ေနာကဆကမျဖစေအာင ဆတ႔ ရညရြယခက ေတြ

ေတြ႔ရပါတယ။

၃။ ဘယလ ရာဇ၀တမ မးေတြအတြက တရားစရင

ပငခြင႔ အာဏာ ရပါသလ။

Rome Statute လ႔ ေခၚတ႔ တရားရးက

တည ေထာငတ႔ စာခပ အရ ရာဇ၀တမ

အမးအစား ေပါငး ေလးမး အတြက တရားစ

ရငပငခြင႔ အာဏာေတြ ရပါတယ။ အဒါေတြက

ေတာ႔

၁) Genocide (လမးတနး သတျဖတမ)

၂) Crimes against Humanity

(လသားျဖစတညမ အေပၚ ကးလြနးသည႔

ရာဇ၀တမမား)

၃) War crimes (စစရာဇ၀တမမား)

၄) Crime of aggression (အခပအျခာအာဏာ

ရတ႔ ႏငငတစႏငငအေပၚ ကးေကာရနစျခငး)

တ႔ျဖစၾကပါတယ။

ဒရာဇ၀တမ အမးအစားတစခ ခငးစရ ႔ အဓပၸါယ

ဖြင႔ဆခကေတြက Rome statute ထမာ ဖြင႔ဆ

ထားပါတယ။ ဥပမာ အားျဖင႔ နပတ (၂) ရာဇ၀တ

မ အမးအစားမာ ဆရင ကးလြနတ႔ ပစမးေပါငး

၁၅ ခ ေတာငဖြင႔ဆထား ပါတယ။ ျပညသလထ

ေတြက အစလက အျပလက သတ႔ေနထငတ႔

ေနရာေဒသ ကေန အဓမၼနငထတျခငး ၊ ေကးကြန

အျဖစ သြတသြငးျခငး စတာ ေတြ ပါ၀ငပါတယ။

အခလကရ ရခငျပညနယ ေျမာကပငး ကစၥ

ရးေတာ သ႔ ေရာကသြားတာဟာ နပတ ၂ ရာဇ

၀တမ အမးအစားေအာကမာ အကး ၀ငပါတယ။

အစလကအျပလက အဓမၼႏငထတမ

(Deportation) စြတစြခကန႔ ျဖစပါတယ။

၄။ အစလက အျပလက နငထတမ ဆတာဘာလ။

ႏငငတကာ ဥပေဒေတြ န႔ အည မဟတဘ

လအပစ တစစက သတ႔ ဥပေဒအရတရား၀င



ေနထငရာ ေဒသကေန အငအငးသးျပး အဓမၼ

ေမာငးထတျခငး လ႔ Rome statute မာ အဓပၸါယ

အဖြင႔ဆထားပါတယ။

၅။ ICC ရ ႔ တရားစရငပငခြင႔ အာဏာဟာ

ဘယေလာကကယကယျပန႔ျပန႔

ကင႔သးႏငပါသလ။

ICC ရ ႔ တရားစရငပငခြင႔ အေျခအေန

သးရပရပါတယ။

က) Rome statute အဖြ႔ ၀ငႏငငေတြ ရ ႔

နယနမတ အတြငးမာ ICC ရ ႔ စရငပငခြင႔ အဏာ

အကး၀ငပါတယ။ အဖြ႔၀ငႏငငေတြ ရ ႔

ႏငငသားေတြ ကးလြနတ႔ ရာဇ၀တမေတြ

လညးပါ၀ငပါတယ။

ခ) အဖြ႔ ၀ငမဟတေပမယ႔ ICC ရ ႔ စရငပငခြင႔

အာဏာက လကခ ထားတ႔ ႏငငေတြ ရ ႔

နယနမတအတြငးမာ လညး အကး၀ငပါတယ။

ဂ) ကလသမဂၢ လျခ ေရးေကာငစ ရ ႔

ဆးျဖတခက အရ အျခားႏငငေတြ အေပၚ

တရားစရငခြင႔ ကင႔ သးႏငပါတယ။

၆။ ျမနမာႏငင အေပၚ ICC ရ ႔ တရားစရငခြင႔

အာဏာသကေရာကမ ရပါသလား။

ကြနေတာ တ႔ ႏငငက အဖြ႔ ၀င ႏငငမဟတပါ။

ICC ရ ႔ တရားစရငပငခြင႔အာဏာက

လကခသေဘာတထားျခငးလညး မရပါ။

ဒနစ ဧျပန႔ ေမလ တနးက ကလသမဂၢ

လျခေရးေကာငစမာ ရခငေျမာကပငးကစၥက ICC

ထလႊေျပာငးႏငဖ႔ အတြက ၾကးပမးခ႔တာေတြ

ရခ႔ပါတယ။ ဒါေပမယ႔ ေအာငျမငမ မရခ႔ၾကပါဘး။

ဒအခကေတြက ၾကည႔ ရငေတာ႔ ICC ရ ႔

တရားစရငခြင႔ အာဏာ ဟာ ျမနမာႏငငအေပၚ

ရမရ ရငးေနပါတယ။

၇။ ICC ဟာ အဖြ႔၀ငႏငငျဖစတ႔ ဘဂၤလားေဒ႔ရ

ႏငငအေပၚမာ စရငခြင႔အာဏာရပါတယ။

ထြကေျပးသြားတ႔ ရခငေျမာကပငးက

မဆလငေတြဟာ ဘဂၤလားႏငငထက

ေရာကရေနတာပါ။ ဆေတာ႔ ဒကစၥမာ ICC ရ ႔

တရားစရငခြင႔ အာဏာ သကေရာကမ ရေနတယ

လ႔ မဆႏငဘးလား။

ဘဂၤလမဆလငေတြ အဓမၼ ႏငထတေျပာငးေရႊ ႔

ခရမ စြတစြခကန႔ ပကသကျပး တရားရးရ ႔

စရငပငခြင႔ အာဏာ ကင႔သးခြင႔ ရမရ

အဆးအျဖတေပး ဖ႔ ICC ရ ႔ ဥပေဒအရာ ရ Miss

Fatou Besouda က ဧျပလ မာ တရားရးက

ေမးျမနးေလာက ထားခ႔ပါတယ။

သ႔ရ ႔ ေလာကလ ေမးျမနးခကက အဆပါ ေမးခြနး

န႔ဆကစပတ႔ ျငငးခခကအေပၚမာ အဓက အေျခခ

ပါတယ။ အဓမၼႏငထတျခငး (Deportation) ျပစမ

သေဘာသဘာ၀ အရ ႏငငေတြ ရ ႔ နယနမတက

ေကာလြနျဖတကးမေတြ ပါ၀ငေနတာေၾကာင႔ ICC

ရ ႔ တရားစရငခြင႔အာဏာ ဟာ ယခစြတစြ ထားတ႔



အမ အေပၚမာ အကး၀ငသကေရာကမ ရသင႔

တယလ႔ တငျပထားပါတယ။

ဒကစၥန႔ ပကသကျပး မတကြျပားတ႔ ဥပေဒဆငရာ

သးသပခက န႔ ျငငးခမ ေတြ ေပၚထြက လာတာ

ေတြလညး ရေနပါတယ။

၈။ Miss Fatou Besouda ရ ႔

ေလာကလတငျပခကန႔ ပကသကလ႔

ဘယလျမငပါသလ။

သ႔ ရ ႔ တငျပခကမာ အဓက အားနညးခက

သးခကေတြ႔ပါတယ။

ပထမတစခက က အခ မဆလငေတြ အစ လက

အျပ လကထြကေျပးသြားတာဟာ ျမနမာ႔ လျခ

ေရးတပဖြ႔၀ငေတြ န႔ ျပညသအခ ႔ က ေမာငးထတ

တ႔ အတြကေၾကာင႔လ႔ စြတစြထားပါတယ။

ဒပဠပကၡ မာ တကရက ပါ၀ငပတသကေနတ႔

အျခားအငအားစ ေတြန႔ အေၾကာငးျခငးရာ

အားလး က သမအေနန႔ ထည႔သြငး စဥးစား

ထားျခငးမရပါဘး။ အပစတစခ ရ ႔ လပေဆာင

ခက ေၾကာင႔သကသကပ ယခ လ ထြကေျပး

တမးေရာငမ ေတြ ျဖစရတာလ႔ စြတစြရင အဒ

သးသပခကဟာ ျပည႔စလေလာကမ မရပါဘး။

ဒတယ အခကက ရခငျပညက ေနထြကေျပး

သြားတ႔ မဆလင ၆၇၀၀၀၀ ေကာဟာ ျမနမာႏငင

အတြငးမာ ဥပေဒအရ တရား၀င ေနထငလက

ရသေတြ ဆျပးေဖာျပထားတာေတြ႔ပါတယ။

အဓမၼႏငထတျခငး ျပစမ အဓပၸါယ ဖြင႔ဆခကအရ

ႏငထတခရတ႔သေတြဟာ သတ႔ ေနထငရာ

ေဒသမာ ဥပေဒအရ တရား ၀ငေန ထငသ

ေတြျဖစရမယ လ႔ ဆပါတယ။ ယခထြကေျပး

သြားတ႔ မဆလငေတြ အားလးဟာ အမနတကယ

ဥပေဒအရ တရား၀ငေနထငသေတြ ျဖစသလား

ဆတာ ေမးခြနးထတစရာ ျဖစေနပါတယ။

တတယ တစခက အေနန႔ ေျပာခငတာက အဆပါ

အဓမၼႏငထတမ ျဖစတယဆပါအးေတာ႔ ဒလ

အဓမၼနငထတမဟာ ျမနမာႏငငနယနမတ

အတြငးမာ စျဖစတာပါ။ ျပးေတာ႔မ တစဖက

ႏငင က ေျပာငးေရႊ ႔ ထြကေျပးသြားၾကရတာပါ။

အဒါေၾကာင႔မ႔ အခငးစျဖစတ႔ ျမနမာႏငငရ ႔

နယနမတဟာ ICC ရ ႔ တရားစရငခြင႔ အာဏာ

အတြငးမာ ရမေနပါဘး။

၉။ တရားရး ရ ႔ ဆးျဖတခက ရ လဒက

ဘယလျဖစလာ ႏငေျခရပါသလ။

ႏငငတကာ လ႔အခြင႔အေရး ေရ ႔ေနေတြ န႔ ႏငင

တကာ လ႔အခြင႔အေရးအဖြ႔ ေတြ ကေတာ႔ ICC ရ ႔

တရားစရငပငခြင႔ ရရႏငေရးအတြက တြနးအား

ေပးေနၾကတာေတြ လညးရေနပါတယ။ ဒါေပမယ႔

ICC အေနန႔ အဆပါ ကစၥ အတြက တရားစရင

ပငခြင႔ ရတယ လ႔ ဆးျဖတႏငဖ႔ ဥပေဒ ဆငရာ

အခြင႔အလမး အေတာေလး နညးတယလ႔

သးသပမပါတယ။



၁၀။ ေနာကဆးအေန န႔ ဘာမားထပ

ေျပာခငပါေသးလ။

Miss Fatou Besouda ဟာ ICC ရ ႔ ဥပေဒ အရာရ

တစေယာက အေနန႔ တရားရးရ ႔ ရညရြယခကန႔

အည လပသင႔လပထကတာက လပတာပါဘ။

ဒါေပမယ႔ သမရ ႔ ၾကးပမးအားထတမ ဟာ

ရခငျပည ေျမာကပငး ပဠပကၡ န႔ ဆကႏြယေနတ႔

လ႔အခြင႔အေရး ခးေဖာကမ စြတစြခက ေတြက

ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးက ေနဒထကမက

အာရစကျပး ျမနမာ အစးရ အေပၚမာ ပျပး

ဖအားမားလာေအာင ၾကးစားတ႔ ေဆာငရြကမ

တစခထက ပျပးျဖစလာႏငေျခ အခြင႔အလမး

အရမးနညးပါတယ။

တကယလ႔ တရားရးအေနန႔ တရား စရငပငခြင႔

အာဏာ ရတယ လ႔ ဆးျဖတခ႔ ရင ႏငငတကာ

ဥပေဒ အသငးအ၀ငးမာ ဂယကရကသြားႏငျပး

ဥပေဒဆငရာ ျငငးခမေတြ န႔ ေမးခြနး ထတစရာ

ေတြ အေတာေလးျဖစလာမာ မလြမေသြ ပါဘ။

ဒအတြက ျမနမာအစးရအေန န႔ လညး ဘယလ

ရငဆငမလ ၾကတင ျပငဆငထားဖ႔ လပါလမ႔မယ။

(ဥးေဟမာနဥးသည လ႔အခြင႔အေရး သေတသ တစဥးျဖစျပး ျဗတနႏငင Essex တကသလတြင Master in Theory and Practice of Human Rights ဘာသာရပက ေလ႔လာသငယခ႔ ပါသည။)

………………..…………*…………………………………

“လကဆငကမး ယဥေကးမႈ”

ထနးရြကစမး

ေခတေရစးေတြ တးတက လာသညအေလာက

ေနထငမႈပစေတြ ေျပာငးလလာတယ၊ ဝတစား

ဆငယငမႈေတြ ေျပာငးလလာတယ၊ လေတြရ႕

စတေနစတထားေတြကအစ ေျပာငးလလာၾက

တယ၊ ျမ႕ျပကလေတြက တစျခားနငငေတြရ႕

ပစေတြက အတျပျပး ေျပာငးလၾကသလ၊

ေကးလကမာရတ လငယ လၾကးေတြကလညး

ျမ႕ျပရ႕ အေငြ႔အသကေတြ လႊမးျခ ခလာၾက

ရတယ၊ ယခငက ေကးလက အညာေဒသေတြမာ

ဆရငျဖင အလၾကး အလငယ အးစည ဒးပတသ

ေတြန႕ စညကားျပး ခစစရာ ေကးလကရ႕

အေငြ႕အသကေတြက ေတြ႔ျမငၾကရတယ၊ ခမားမာ

ေတာ အလတစခလပရငျဖင လၾကးသမ နားမ

လညနငတေခတေပၚေတးသခငးေတြန႕အေနာက

တငးေတးသခငးေတြဟာျဖင သာေရးလညး ဒ



သခငး နာေရးလညး ဒသခငးလ ျဖစေနတာက

ၾကားၾကရမာပါ။

ေခတၾကးက တးတကလာသညႏငအမ မမတ႔ရ႕

ရးရာဓေလ၊ ယဥေကးမႈ အနပညာမားက

မေပာကပက မတမေကာသြားေအာင ထနးသမး

ေစာငေရာကဖ႔လအပလာပါတယ၊

ေရစးေၾကာငးန႕အတ မမတ႔ရ႕ ယဥေကးမႈေတြ

ရးရာဓေလ ထးတမးေတြဟာ ေမာပါသြားလ႔

မျဖစေပဘး။ ကယကတငကလညး ဒကစၥဟာ

လပသငတအရာတစခ၊လပကလပရမယ က႑

တစခ ဆတာက ျမငေအာငျပဖ႔လညးလမယ။

စာေရးသေရာကခဖးတမႏေလးတငး၊ေညာငဥးျမ႕

အတြငးမာရတ စကစကယရြာေလးမာ သတ႔ရ႕

ယဥေကးမႈေလးကလကဆငကမးထနးသမးထား

တအေၾကာငးမေဝေပးခငပါတယ။လဥးေရ၉၀၀ခန႔

နးပါးသာရတ ရြာေလးတစရြာျဖစပါတယ၊ ရြာမာ

မလတနးေကာငးေလး တစေကာငးသာရျပး လဥး

နညးပါးလပါတယ၊ ရြာသရြာသား အမားစဟာ

ယာအလပကလပကငၾကတယ။ သတငးမဒယာ

ေတြ တးတကလာတာန႔အမ အဒရြာေလးက

လအမားရ႕ စတဝငစားျခငးက ခေနရတယ၊

အဓက အေၾကာငးရငးက သတ႔ရြာမာ လကဆင

ကမးထနးသမးထားတ ဆပငထးဖြ႔ပယဥေကးမႈ

ေၾကာငလ႔ ဆရမာပါဘ၊ စကစကယရြာေလးက

တစကးတစက လာေရာကလညပတ ၾကညရ႕တ

ျပညတြငးခရးသြားေတြရသလ၊ ျပညပ နငငရပျခား

ကခရးသြားေတြ လာေရာကေလလာသေတြက

လညး ေတြ႔ျမငခရပါတယ။ ရြာမာရတ ခေလးေတြန႔

တစကးတစက ဓာတပေတြလာရကၾကတယ၊

သတငးမဒယာေၾကာငတစဆငစကား တစဆငနား

န႔လအမားစတဝငစားျခငးကခရတရြာေလး

ျဖစလာ ပါတယ။ က ဒါဆရငျဖင စာဖတသတ႔

စဥးစားဖ႕လလာျပေပါ၊အညာေဒသမာရတေကးရြာ

ေလးတစရြာက ဘာေတြမား စတဝငစားစရာ

ေကာငးေနလ႔ပါလ၊ဘယအရာေတြကခရးသြားေတြ

က ဆြေဆာငေစတာလ၊

အစပငးမာစာေရးသေျပာခသလေပါ ေခတၾကးဟာ

တးတကလာတာန႕အမ ယဥေကးမႈ၊ ရးရာဓေလ

ထနးသမးမႈေတြဟာအားနညးလာကတယ၊

ေပာကကြယလာၾကတယ၊ဒါေပမယစာေရးသ

ေရာကခဖးတစကစကယရြာေလးမာေပာကကြယ

လနးပါးျဖစေနျပျဖစတျမနမာယဥေကးမႈေလးတစ

ချဖစတ ဟးအရင သတ႔ အဘး အေဘး

လကထပကတညးကထနးသမး ထားရလာခၾကတ

ဆပငပစေလးေတြကလကဆငကမး ထနးသမး

ထားပေလးေတြကေတြ႔ျမငခရပါတယ။ အအခက

ေလးကဘလာေရာကလညပတသေတြကစတဝင

စားမႈျဖစေစတာပါ။

စာေရးသကေတာ ေနထငခစဥတစေလာကေလ

လာခေသာစကစကယရြာရ႕ ျမနမာရးရာဆပငပစ

ေလးေတြ အေၾကာငးက မေဝေပးခငပါတယ။

စကစကယရြာေလးမာဘနးေတာၾကးေကာငးတစ

ေကာငးရပါတယ။ ရြာေတြရ႕ ဓေလအတငး

ကယရြာရ႕ဘနးၾကးကရေသကတယ၊ေၾကာကက

တယ၊သားသမးေတြကလညး ဘနးၾကးေကာငးမာ

အပႏထားၾကတယ။ ဘနးၾကးေကာငးမာ



ရြာကေကာငးအပေကာငးစား ကေလးေလးေတြ

ဟာအသကဆယႏစဝနးကငက ေလးေလးေတြက

ေတြ႔ျမငခရတယ။ခေလးေတြရ႕ဆပငပစထနးသမး

ပေတြကလညး ေကာငးထင ဆရာေတာၾကးက

ဂရတစကျပလပထနးသမးေပးတာေတြကေတြ႔ျမင

ခရတယ။ ရြာသရြာသားေတြေျပာျပခကအရ

အရငကဆ ဆရာေတာၾကးမႏေလးသြားရင

ရြာကခေလးေတြ ဆပငထနးသမးရာမာလအပတ

ေခါငးေလာရည၊ ဘး၊ ဆပငစညးကြငးမားကအစ

ဆရာေတာၾကးကယတင ဝယယေပးခေၾကာငး၊

မဘမားအေနန႕သားသမးမားဆပငထးဖြ႔မႈအတြ

က အထးတလည ဂရစကစရာမလေၾကာငး

သရခရပါတယ။

စကစကယရြာမာက လဥးေရနညးသလ ခေလးဥး

ေရလညးနညးၾကတာကေတြ႔ရခရတယ။ တစအမ

မာခေလးတစေယာက၊ ႏစေယာကသာအမားဆး

ေတြ႔ရတယ၊မဘေတြမးလငးထကအလပသြားၾက

တယဆရင ခေလးေတြဟာ ဘနးၾကးေကာငးက

မနကထကလာျပးေဝယာဝစၥျပလပၾက၊ဆြမးခင

ယၾက၊ေကာငးမာဘထမငးစားၾက၊ေန႔လညေရာက

ေတာဘနးဘနးကယဥေကးလမၼာဘရားစာေတြသ

ငေပးရငးန႔ ခေလးေတြဟာ တစရကလး

ဘနးၾကးေကာငးျခထမာေဆာကစားရငးေနၾကပါ

တယ။ ဧညသညေတြလာလ႔ ဆရစဝငးန႔

ခေလးေလးေတြန႔ ဓာတပရကခငတယဆရင

ခေလးေတြရြာထမာရေနရငေတာင ဘနးၾကး

ေကာငး က အေျပးလာရတယ၊ စာေရးသကေတာ

ဒအခကက သပသေဘာမကလ ေပမယ

သတ႔ေတြကေတာ ဒါမးကရးေနျပလ႔ သခရတယ။

ျမနမာ “ဆရစဝငးဆပငပစ”လ႔ ေျပာလကရင

ဆပငအေပၚတစလႊာက ေခါငးထပတညတညမာ

အထးေလးထး၊ အေရ႕ဆမတေလးခ ကနတ

ေအာကတစလႊာက ခထားရတယ၊ ခထားတ

ဆပငက နားရြကအထကအတ ဝကဝကေလးေပါ၊

ယေန႔ေခတ ျမ႕ၾကး ျပၾကးေတြမာ ျမငရဖ႔ဆတာ

ေတာ မျဖစနငေတာပါဘး၊ ဆရစဝငးပစ မျဖစခင

ပထမဆး ထားရတ ဆပငပစကေတာ

“ေသာငေပစး” ေပါ ဆပငေတြက အကန

သားေရကြငးေလးန႕ေခါငးေပၚမာေထာငေထာင

ေလး ခညေႏာငေပးၾကတယ၊ မားေသာအားျဖင

ဒလပစေလးေတြက အသက ငါးႏစ ေျခာကႏစ

အရြယခေလးငယေလးမားေခါငးေပၚမာ ခစစဖြယ

ျမငေတြ႔ၾကရမာ ျဖစပါတယ။ ပထဥးဆး စတငျပး

ထားရၾကတ ဆပငပစလညး ျဖစပါတယ။

ေသာငေပစးပစေလးကေန အခနနညးနညး

ၾကာလာလ႔ အေပၚဆပငကစျပး အထးေလး

ထးလ႔လာျပဆရင ဆရစဝငးပစေလးက စတင

ထားလ႔ရပါျပ။ ေနာကတစမးကေတာ

ေသာငဆထး ပါ မားေသာအားျဖင အမးသားမား

ထးဖြ႔ေလရပါတယ၊ ဆပငမားက အားလးစစညး၍



ဥးေခါငးထကတြင ဆထးအၾကးၾကး ထးဖြ႔ေသာ

ပစမးျဖစပါသည။

ရြာသ ရြာသားမားရ႕ေျပာျပခကအရ သတ႔ရြာရ႕

ဓေလအရဆရင အမးသမးမားအတြက ဆပငထး

ဖြ႔ပ အဆင(၅)ဆငရေၾကာငးက သရခရပါတယ။

ဆပငပစ ထးဖြ႔ပမားက ၾကညျခငးအားျဖငလညး

မတညေသာ အဓပၸာယမားကလညး သရနငတယ

ဟ ေလလာခရပါတယ။ ပထမအဆင အေနျဖင

အထကက ရငးျပျပးျဖစတ ေသာငေပစးပစက

စတငထားရရပါတယ၊ေသာငေပစးကေန ဆပင

နညး နညး ရညလာျပဆရငေတာ ဆရစဝငးပစက

စတငထားရရပါျပ သ႔ရ႕အဓပၸာယကေတာ ကၽြနမ

သည ခေလးအရြယေလးဘ ရပါေသးသည

ဟအဓပၸာယသကေရာကပါတယ။

ဆရစဝငးကေန အသက၁၄၊ ၁၅ အရြယ ေရာက

လာ တအခါမာေတာ ဂပနေထာကဆတပစက

ေျပာငးလထားရပါတယ၊ ဂပနေထာက ဆတာ

ကေတာ ဆရစဝငးကပစန႕ ခပဆငဆင ပါဘ၊

အေပၚတစလႊာကအထးေလးထး၊ ေရ႕နဖးျပင

အေျပာင ေလးန႕ကနဆပငတစလႊာက ဂတအတ

ဝကဝကေလးညပထားျခငးျဖစပါတယ၊ သရ႕အဓ

ပၸာယ ကေတာ ကၽြနမအရြယေရာကလာပါ ျပ

ဒါေပမယကၽြနမကခစေရးဆလ႔ေတာမရေသးပါတ

။

ဂပနေထာကပစျပးေနာက တစဆငကေတာ

ဆေထာက ေနာကတစမးေခၚၾကတာကေတာ

ဗာပါစ ဆတပစပါဘ။ ဗာပါစပစကေတာ

စာဖတသတ႔ ရငးရငးႏးႏး ၾကားဖးမယလ႔

ထငပါတယ၊ ဆပငတစလႊာက အထကက

ထးဖြ႔ထားျပး ကနရေနတ တစလႊာက နားရြက

အေနာကကေန ေခြေခြေကာကေကာကေလး

ညပထားတ ပစေလးပါ၊ မားေသာအားျဖင

အျငမပြေတြမာ အျငမမငးသမးမား ဆငယင

ထးဖြ႔ေလရတာက ေတြ႔ျမငနငပါတယ။ ဗာပါစရ႕

အဓပၸာယကေတာ ကၽြနမသည အပေဖာဝငေသာ

အမးသမးတစေယာကျဖစပါသည၊ ကၽြနမက

ခစေရးဆလလင ဆနငပါျပ ဟအဓပၸာယရ

ပါသည။

ေနာကဆးအဆငကေတာ အရြယေရာကလ႔

အမေထာငကျပးသြားလင အမးသမးမားသည

သတ႔၏ဆပငမားက အကနတစစတစစညးတညး

ဥးေခါငးေပၚတြင ဆထး ထးဖြ႔ရျခငးျဖစပါသည၊

ထပစက အတလးသမး ဆပငပစဟေခၚပါသည၊

အဓပၸာယကေတာ ကၽြနမသည လကထကျပး

ေသာ အမးသမးတစဥးျဖစပါသည၊ ကၽြနမတြင

အမေထာငရပါသညဟ အဓပၸာယသက ေရာက

ပါသည။



အမးသားမားအတြကကေတာ ေသာငေပစး၊

ဆရစဝငး ႏင ေသာငဆထးဆျပး သးမးသာ

ေခၚေဝၚၾကသညက ေလလာခြင ရခပါ သည။

ဆပငထးဖြ႔ပမားမာလညး အမးသမးမားႏင

ပစအတတသာျဖစပါသည။

သတ႔ရြာ သတ႔ဓေလမ႔ မေပာကပကေအာင

ထနးသမးထားၾကသမားရသလ ေခတေရစး

ေၾကာငး အရ ေျပာငးလလာသမားကလညး

ေတြ႔ျမငေနရပါတယ။ သတ႔ရြာမာ အရြယေရာက

လ႔ ဆထးျဖတခငတယဆရင အလေပးျပး

ေယာကားေလးဆ ရငျပ၊ မနးခေလးဆ

နားသျပးမ ဆထးျဖတ၊ ဆပငက ဘနးၾကး

ေကာငး က လရတ အေလအထတစခကလညး

ေတြ႔ျမငရပါတယ၊ တစခ႕ဆရင ရငျပျပးလ႔

လဝတလျပးရင ကယစတၾကက ေခတေပၚ

ဆပငပစက ထားၾကျပး၊ တစခ႕ကေတာ

ဆပငရည လာေအာင ျပနထားျပး ေသာငျပန

ထးၾကတယ။ ဟးအရင အဘး၊ အဘြားေတြ

ေခတကဆ ေသဆးတအထ ေသာငမျဖတတ

အဘး၊ အဘြားေတြကလညး ဓာတပမတတမးမား

မ တစဆင သျမငခရပါတယ။ အမးသားမား

ဆလင ေသာငထးၾကးေတြ ခႏၶာကယေပၚမာ

ေဆးမငေၾကာငေတြထးထားတ ပေတြကလညး

ျမငေတြ႔ခရပါတယ။

ယဥေကးမႈတစခမေပာကပကေအာငလၾကးေတြ

မာ လကဆငကမးေပးရမယ တာဝနရသလ

လငယေတြမာ လညး ကယရးရာဓေလ က

ထနးသမးေစာငေရာကရမယ တာဝန အျပညအဝ

ရေၾကာငး ေျပာၾကားရငး ကယတငျမငေတြ႔ခရတ

ဗဟသတတစခက မေဝေပးလကပါတယ။

………………………….*………………………………



ကြနေတာန Logistics Management

ကလြင(ကဒငးနယ)

ကြနေတာဇာတမာ ရခငျပည ရမးျဗကြနးမ

ရြာေလးတရြာျဖစသည။ရမးျဗျမ႕န ၁၀ မငခနေဝး၍

ေကာကျဖျမန႕ မင၃၀ခန႕ ေဝးသည။ ရမးျဗကြနး

သည ျမနမာႏငငတြင အၾကးဆးကြနး ျဖစ၍

စတရနး မင ၅၂၀ ေကာ ရသည။ ဤကြနးသည

စကၤာပ ႏငငထက ၾကး၍ ေကာကျဖျမ ႏင

ရမးျဗျမ တညရရာ ကြနးၾကးလညး ျဖစသည။

ကြနေတာက ဤကြနးတြင ေမြးခသည။

ကြနေတာ မဘမားသည ေဒသတြငးက ကနသည

တပငး၊ ေစးသည တပငးမားျဖစၾကသည။ အဘး

အဘြားမားမာ လယသမားမား ျဖစၾကေသာလညး

အေဖအေမတ႕လကထကတြင ကနသညေစး

ေရာငးလပငနးက လးဝ ေျပာငးလ လပကင

ခၾကသည။ ကြနေတာ၏ ငယဘဝမသားစ ပစ

သည ကြနေတာအား Logistics & SCM (Supply

Chain Management) ႏင ေစာေစာစးစး

ရငးႏးကြမးဝငခြင ရခသည။

Logistics & SCM ႏင ပတသက၍ အနညးငယ

ေျပာခငပါသည။ လေတာေတာမားမားသည

သညေဝါဟာရက မသၾကေပ။ ထသ မသၾက

သညမာ လညး အထးအဆနးေတာ မဟတေပ။

ဤ စကားလးသည အသစျဖစသည။ ၂၀၀၇

ေလာကတြငမ ပညာေရး နယပယသ ေရာကလာ

ေသာ စးပြားေရးစမခန ခြမ ဘာသာရပတစခ

ျဖစသည။ ဒတယ ကမၻာစစအတြငး အေမရကန

စစတပ သည သ စစဆငေရးမားအတြက လအပ

ေသာ စစသား၊ ရကၡာ၊ လကနကခယမး၊

ေဆးဝါးမား က မဟာဗဟာ နညးဗဟာမား

ဆြကာ စနစတက ပ ေဆာင၊ အသးျပျခငးမ

စတငကာ ဤစကားလး စတငေပၚလာခပါသည။

Oxford Dictionary တြင Logistics က

ဤသ အဓပၸါယဖြငထားပါသည။ Logistics – 1.(-

of sth) the practical organization that is

needed to make a complicated plan

successful when a lot of people and

equipment is involved, 2.(business) the

business of transporting and delivering

goods, 3. the activity of moving equipment,

supplies and people from military operation.

အစပငးတြင စစေရးစစရာတြငသာ ဤအယအဆ

မားက အသးျပခၾကသည။ ေနာကပငး ဒတယ

ကမၻာစစျပးသြားေသာ အခါ အေမရကန

စစျပနၾကးမား သည ထအယအဆမားက

စးပြားေရး နယပယတြင စတင အသးျပဖ

ၾကးစားလာခၾကသည။ ဤ Logistics & Supply



Chain Management သမငးေၾကာငးန

ပတသက၍ ေအာကပါပသည ျခငမပါသည။

ဒတယ ကမၻာစစ (၁၉၄၅) ျပးသြားျပး ၅ ႏစ အၾကာ

အေမရကနျပညေထာငစတြင Logistics Concept

ေတြ စတငခရက ၁၉၈၅ ေလာကမာ

ကနထတလပေရး ႏင ၁၉၉၅ မာ ဝနေဆာငမႈ

လပငနးေတြမာ စတငသးစြခၾကတယ။ ဘာသာရပ

တစခအေနန သငၾကားျခငးကေတာ ၂၀၀၇

ေလာက မ အေမရကနျပညေထာငစတြင

စတငခၾကသည။ ကြနေတာတ ျမနမာႏငငတြင

၂၀၁၀ ေနာကပငးမ L & SCM က စမခန ခြမ

ဘာသာရပတစခအျဖစ စတင သငၾကား လာခ

ၾကသည။ ယၡဆလင အစးရဌာနတခ ၊ အျပင

စးပြားေရးလပငနးမား ႏင အစးရမဟတေသာ

အဖြ အစညးမားတြငလညး တြငတြငကယကယ

အသးျပေနၾကျပ ျဖစပါသည။

အစပငးတြင ေျပာခေသာ ကြနေတာ၏ ငယဘဝ

မသားစ ပစႏင L & SCM ဆကစပခပက

ေျပာျပခင ပါသည။ ကြနေတာအေဖသည

အမေထာငကျပးေနာကပငး မရးဖလာ လယယာ

လပငနးက စြန လြတကာ ကနသည၊ ကနေလာင၊

ကနေရာငးလပငနးက ကြနေတာအစကၾကး ေမြးစ

ေလာကမ စတင၍ လပကငခသည။ ကြနေတာ

ၾကးျပငးလာခေသာ ေကာငးသားဘဝတြင

ကြနေတာအမတြင တနယလးက ျဖန ျဖး

ေရာငးခ ေသာ (လကလ၊လကကား) ဆငရေနျပ။

အမျခထတြင ဂေဒါငရေနျပ။ အလြနၾကး

ကယေသာ စးပြားေရးလပငနးၾကး မဟတ

ေသာလညး ေဒသထတြင အတငးအတာ

ေတာေတာမားမားထ အဆငေျပသည။ အေဖ

သည ေဒသထြက သကာ၊ ပဆ၊ ငါးေျခာက၊

ဓနအရက မားက ေပၚဥးစကာလမားတြင

ဂေဒါငထတြင အျပညေလာငထားတတျပး

ေစးေကာငးေသာ ကာလမားတြင ျပနေရာငးခ

တတသည။ ထမ အျမတအစြနးျမကျမက ရကာ

အမတြငး စးပြားေရးလညး ေကနပစရာ

ျဖစခသည။ ထမမက ရမးျဗ၊ ေကာကျဖျမမားမ

လသးကန၊ စားေသာကကန မားက အမားအျပား

ဝယယကာ မမနယတြငလညး ေရာငးခ၊

တျခားနယဆငမား ကလညး ရာခငႏနး

အျမတယကာျပနလညျဖနျဖးခသည။ ထအခနက

အေဖသည ကြနေတာ၏ အထငၾကးစရာ

စးပြားေရး ဆရာတစဆျဖစခသည။



ကြနေတာ အလယတနး (၇) တနးေလာကတြင

အေဖသည ကြနေတာက သ လပငနးထမ တခ ႕

ကစၥမားက စတငလပကငေစခသည။ ေဒသတြငး

နယမားက သ သြားကာ ရာသထြကကနမားက

စစမးေစခသည။ တခ ကစၥမားအတြက စရေငြ

ေပးေချခငး၊အေဖစာရြကစာတမးမားသြားေပးျခငး၊

ကနပစၥညးပစမားယလာေပးျခငးမားလပကငခရ

သည။ ထမ တဆငတကကာ ေကာကျဖ၊

ရမးျဗျမမားက သြားကာ လသးကနပစၥညးမား

စစမးျခငး၊ဝယယျခငး၊သယယပ ေဆာငျခငးမား

က ကယတငလပကငေစခသည။ ကြနေတာ ၁၀

တနးေအာငျပးေသာအခါအေဖစးပြားေရး လပငနး

မား၏၉၉%ကကြနေတာလပတတေနျပျဖစသည။

ထအေၾကာငးအရာမားက ျပနစဥးစားမေသာအခါ

အေဖက ေကးဇးတငမဆး ျဖစမသည။

ကြနေတာသည ၂၀၀၉ တြင ေကာငးျပးခါစ

ႏငငျခားထြကသြားကာ အလပလပခသည။ ထမ

၂၀၁၅ တြင ျမနမာျပညက ျပနလာျပး စတဝင

စားေသာ စမခန ခြမ ဘာသာရပတစခ သငယကာ

အသကေမြးမညဟ ဆးျဖတခသည။ ဤသ ျဖင L

& SCM ဘာသာရပႏင ျပနေတြ ခရသည။

ေကာငးသငတနးမားတြင သငရေသာ အေၾကာငး

အရာမားႏင အလပခြငတြင လပကငရေသာ

လပငနးမားက စစညးပေဖာၾကညေသာ အခါ

ငယဘဝ အေဖဆတြင လပကငခရေသာ အလပ

အေျခခသေဘာတရားမားႏင အတတျဖစသည။

ထေၾကာငအစစအရာရာအဆငေျပကာ အလပ

လပ ရသညမာလညး စတဝငစားစရာ ျဖစခသည။

ဤဘာသာရပႏငဤနယပယက မမ

စတဝငစားမသည။ ဤဘာသာရပက ေသခာ

စနစတက ျပနေလလာကာ ဘြ ဒဂရတစခ

ထပယမညဟစတပငးျဖတထားမသည။ ယၡအခန

တြင ကြနေတာသည Logistics Officer အေနျဖင

အဖြ အစညးတစခတြင ဝငေရာကလပကငလက

ရပါသည။

…………………………..*………………………………



CAREER DEVELOPMENT TOOLS

ေလလာဖတရႈသငသည စာအပစာေပမား

တငးရငးသား လမးမားေရးရာ စငတာ (ENAC) မ ထတေဝသည ဘ႑ာေရးဖကဒရယစနစ “အနာဂတ ဖကဒရယ ဒမကေရစ ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြက စဥးစားခကမား” စာတမး အျပညအစသ႔ – ENAC_FiscalFederalismPaper_Bur

ENAC မ တတယအႀကမထတေဝသည “အနာဂတဖကဒရယ ဒမကေရစျပညေထာငစ တညေဆာကရာတြင အေျခခသငေသာ က႑အလက မဝါဒအၾကျပခကမား (မၾကမးမား)”

စာတမး အျပညအစသ - http://burmese.burmaenac.org/?p=731

http://burmese.burmaenac.org/wp-content/uploads/2018/06/ENAC_FiscalFederalismPaper_Bur.pdf

http://burmese.burmaenac.org/wp-content/uploads/2018/06/ENAC_FiscalFederalismPaper_Bur.pdf

http://burmese.burmaenac.org/?p=731



Scholar Institute ၏ Newsletter ႏင ပကသက၍ အႀကဥာဏမား ႏင

သတငးေဆာငးပါးလႊာမားအား ဖတေခၚအပပါသည။

လတစလ၏ ၂၅ ရကေန အား ေနာကဆးထား၍ ေအာကေဖာျပပါ Email

သ လပမ၍ ေပးပ ႏငပါသည။

အႀကဥာဏမား ႏင သတငးေဆာငးပါးလႊာ - [email protected]

Scholar Institute ၏ Newsletter သည Scholar Institute အဖြ ဝငမား ႏင

ရးဝနထမးမား အတြကသာ ျဖစ၍ ထသမားထမ ေပးပ လာေသာ

အႀကဥာဏမားႏင သတငးေဆာငးပါးလႊာမားအား လႈကလစြာ

ႀကဆအပပါသည။

mailto:[email protected]

scholar institute newsletter no.(2) volume (1)

Documents