schemat konspektu lekcji
TRANSCRIPT
PROGRAM PROFILAKTYCZNO-EDUKACYJNY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I PONADGIMNAZJALNYCH
Cele
Celem programu profilaktyczno-edukacyjnego „Sztuka wyboru” jest ograniczanie negatywnych zjawisk
występujących w środowisku młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Jego pierwsza edycja była
ukierunkowana na przeciwdziałanie zjawisku zażywania środków odurzających i nosiła tytuł „Kręcę filmy a nie
jointy”. Głównym zadaniem projektu było przeprowadzenie konkursów graficznego oraz filmowego. Gala
podsumowująca projekt, podczas której wyłoniono laureatów, odbyła się w ramach Międzynarodowego
Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage 2011.
Przedsięwzięcie zostało w całości sfinansowane przez
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Organizatorzy
URZĄD MARSZAŁKOWSKI
WOJEWÓDZTWA
KUJAWSKO-POMORSKIEGO
KOMENDA WOJEWÓDZKA POLICJI
W BYDGOSZCZY
Patronaty honorowe
MARSZAŁEK
WOJEWÓDZTWA
KUJAWSKO-POMORSKIEGO
KOMENDANT GŁÓWNY
POLICJI
WOJEWODA
KUJAWSKO-POMORSKI
Partnerzy
Kujawsko-Pomorskie
Centrum Edukacji Nauczycieli
www.sztukawyboru.pl
- 2 -
Scenariusze lekcji do filmów powstałych w ramach projektu "Sztuka Wyboru"
Informacje wstępne
Scenariusze lekcji wraz z filmami, wydane w ramach programu profilaktyczno-edukacyjnego „Sztuka
wyboru”, przeznaczone są dla nauczycieli jako pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia zajęć dla uczniów szkół
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Lekcje mogą odbyć się w ramach godziny do dyspozycji wychowawcy
lub dowolnych zajęć szkolnych, pozaszkolnych oraz profilaktycznych.
Celem opracowanych lekcji jest przede wszystkim uświadomienie młodzieży szkolnej zagrożeń
płynących z zażywania środków odurzających, uwrażliwienie na zagrożenia współczesnego świata oraz
zainteresowanie profilaktyką przy jednoczesnym rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników,
a także kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne życie.
Metody pracy z uczniami na podstawie scenariuszy mogą zostać dopasowane do koncepcji
przeprowadzenia lekcji przez nauczyciela. Pokaz filmu może być początkiem zarówno dyskusji, pogadanki,
burzy mózgów, scenki sytuacyjnej, jak i pracy indywidualnej.
Spis scenariuszy lekcji:
„SZTUKA WYBORU” ....................................................................................................................................... - 3 -
„W PAMIĘCI ZAPISANE” ................................................................................................................................ - 6 -
„DWIE STRONY GRY” ................................................................................................................................... - 12 -
„CZY CHCESZ ŻYĆ W FAŁSZYWEJ RZECZYWISTOŚCI?” ..................................................................... - 15 -
„PO CIEMNEJ STRONIE” .............................................................................................................................. - 18 -
„ZATRUTA MIŁOŚĆ” ..................................................................................................................................... - 25 -
„ŚCIEŻKA” ...................................................................................................................................................... - 27 -
„ILUZJA” ......................................................................................................................................................... - 30 -
„JA WYBRAŁEM ŻYCIE” .............................................................................................................................. - 32 -
Literatura
Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach
aktywizujących, Kielce 2012,
Degenhardt L., Hall W., Teesson M., Uzależnienia, Gdańsk 2005,
Dimoff T., Carter S., Jak rozpoznać, że dziecko sięga po narkotyki, Warszawa 1993,
Drabarek B., Rowińska I., Dzieło filmowe jako tekst kultury, Kielce 2006,
Król-Fijowski M., Asertywność doskonała, Warszawa 1998,
Mansfield P., Jak być asertywnym, Poznań 1994,
Markiewicz A., Środki odurzające a młodzież, Warszawa 1997,
Pasek M., Narkotyk! I co dalej…, Warszawa 1998,
Rolna M., Jak nie zostać narkomanem, Warszawa 1995,
Samson B., Piekło siedemnastolatki: byłam dziewczyną narkomana, Katowice 1998,
Węglińska M., Jak przygotować się do lekcji? Wybór materiałów dydaktycznych, Kraków 2005.
Opracowanie merytoryczne oraz konsultacje scenariuszy lekcji:
Iwona Rostankowska i Krystyna Karpińska z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli
Skład tekstu:
Małgorzata Dobrosielska, Joanna Napiórkowska i Szymon Tworowski z Wydziału Komunikacji Społecznej
Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy
www.sztukawyboru.pl
- 3 -
„SZTUKA WYBORU” I miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych
IV Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Andrzej Stosik
Klasa: szkoły ponadgimnazjalne
Przedmiot: godzina wychowawcza
Temat: „Sąd nad narkotykami”
Typ lekcji: problemowa
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
- uświadomienie uczniom powodów sięgania po narkotyki,
- znalezienie alternatywnych zachowań wobec zażywania narkotyków,
- skłonienie uczniów do refleksji na temat: czy zażywanie narkotyków rozwiązuje twoje problemy?,
b) szczegółowe:
- uczniowie współpracują w grupie, wyciągają wnioski, tworzą hipotezy,
- uczniowie wchodzą w role sędziów, obrońców i oskarżycieli,
- uczniowie analizują sytuacje związane z narkomanią.
2. Metody pracy: burza mózgów, praca w grupach, metoda uzupełnień, drama.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: indywidualna, zbiorowa, grupowa.
4. Środki i pomoce dydaktyczne: arkusz szarego papieru, karteczki samoprzylepne, markery.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5-7 minut
Nauczyciel zaprasza do stworzenia mapy pojęciowej
„Plany na przyszłość”. Wiesza na tablicy arkusz
szarego papieru i prosi uczniów o zapisanie
na kartkach samoprzylepnych swoich planów
na przyszłość, marzeń i wszystkiego, co chcieliby
w życiu osiągnąć. Na zakończenie nauczyciel wiesza
na arkuszu większą kartę papieru z napisem
„NARKOTYKI”.
Nauczyciel bierze kolorowy flamaster i z premedytacją
przekreśla wszystkie zapiski na karteczkach,
a na koniec zrywa plakat z tablicy, niszczy go i wrzuca
do kosza.
Nauczyciel zaprasza do dyskusji na temat
zaobserwowanej przez uczniów sytuacji.
Uczniowie zapisują na karteczkach swoje marzenia
i plany na przyszłość i przyklejają je na arkuszu
papieru. Uczniowie podają przyczyny zachowania
nauczyciela.
www.sztukawyboru.pl
- 4 -
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut
Nauczyciel prezentuje film pt. „Bieg życia”
i zadaje pytania.
Uczniowie oglądają film, a następnie odpowiadają
na pytania:
* Co sądzą o filmie i jakie problemy porusza film?
* Jakie zmiany w zachowaniu zauważyli u głównego
bohatera?
* Jakie zagrożenia niosły za sobą te zmiany?
* Jakie jest znaczenie początkowej i końcowej sceny
filmu?
Praca w grupach. „Burza mózgów”.
Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy:
-sędziów
-obrońców
-oskarżycieli.
Rozdaje poszczególnym grupom kartki do wypełnienia
(załączniki 1,2,3,4).
Uczniowie wchodzą w role sędziów, oskarżycieli
i obrońców.
Sędziowie uzupełniają załącznik nr 1 i 2, obrońcy nr 4,
oskarżyciele nr 3.
Nauczyciel zaprasza do rozprawy sądowej przeciwko
narkotykom i kieruje kolejnymi etapami rozprawy.
Uczniowie wyznaczają z każdej z grup
przedstawiciela, który będzie prezentował wnioski,
do jakich doszli uczniowie według schematu:
Przebieg rozprawy:
Sędzia: (uzupełniony tekst nr 1) i udzielam głosu
oskarżycielowi
Oskarżyciel: (uzupełniony tekst nr 3)
Sędzia: głos przekazuję obrońcy
Obrońca: (uzupełniony tekst nr 4)
Sędzia: (uzupełniony tekst nr 2)
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5-7 minut
Dyskusja końcowa :
Narkotyki czy……? Wybór należy do ciebie. Uczniowie uczestniczą w dyskusji i omawiają lekcję.
Nauczyciel podaje hasło: Narkotyki? Uczniowie skandując odpowiadają: Nie! Nie! Nie!
www.sztukawyboru.pl
- 5 -
Załącznik nr 1
Sędziowie ustalają, kto bierze narkotyki, z jakich środowisk pochodzą narkomani, itp.
Uzupełniają tekst nr 1:
W dniu dzisiejszym odbędzie się rozprawa z powództwa: (wymieniają grupy, osoby potencjalnie zagrożone
narkomanią)
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………przeciwko narkotykom.
Załącznik nr 2
Sędziowie szukają alternatywnych zachowań wobec narkotyków
Uzupełniają tekst nr 2:
Po wnikliwym rozpatrzeniu sprawy winnymi okazały się narkotyki. Aby w przyszłości już nigdy nie
uczestniczyły w życiu młodzieży należy stosować alternatywne zachowania:
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Załącznik nr 3
Oskarżyciele starają się wymienić skutki zażywania narkotyków.
Uzupełniają tekst nr 3:
W toku postępowania ustalono, że narkotyki stały się przyczyną :
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Załącznik nr 4
Obrońcy próbują ustalić dlaczego młodzież sięga po narkotyki.
Uzupełniają tekst nr 4:
Jako obrońca chciałbym podkreślić, że młodzież sięga po narkotyki, ponieważ
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
www.sztukawyboru.pl
- 6 -
„W PAMIĘCI ZAPISANE” I miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych
Młodzieżowy Dom Kultury nr 5 w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Magdalena Mrozińska
Klasa: szkoły gimnazjalne
Przedmiot: dowolnie
Temat: „Sztuka wyboru… ale czy mam wybór?”
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
dydaktyczne:
- poznanie miejsc i sposobów radzenia sobie z problemem narkomanii i innych uzależnień,
wychowawcze:
- uwrażliwienie na zagrożenia współczesnego świata,
- wypracowanie prawidłowych postaw, tak aby pomóc jednostkom słabszym i zagrożonym
uzależnieniem,
- zainteresowanie profilaktyką, aktywnym sposobem spędzania wolnego czasu,
b) szczegółowe:
uczeń:
- mówi o swoich spostrzeżeniach, zagrożeniach, jest otwarty, spontaniczny,
- widzi problemy i nazywa je,
- wspólnie podejmuje decyzje, szuka rozwiązań w trudnych sytuacjach,
- wymienia instytucje, miejsca do których może się zwrócić o pomoc,
- podaje przykłady jak unikać zagrożeń.
2. Metody pracy: pogadanka, pokaz filmu, burza mózgów, dyskusja, scenka sytuacyjna, działanie plastyczne.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów:
- grupowa: pogadanka, dyskusja, drama/scenka,
- jednostkowa: działanie plastyczne –„recepta”.
4. Środki i pomoce dydaktyczne:
- płyta z filmem „W pamięci zapisane”, projektor, ekran, laptop,
- spis instytucji (wydruk), gdzie można szukać pomocy w województwie Kujawsko – Pomorskim,
- hasła (np. człowiek szczęśliwy) zapisane na kartkach A4, potrzebne liderowi do przeprowadzenia
rozmowy z klasą,
- masa plastyczna do przyklejania kartek na tablicy,
- kartki formatu A4, pisaki.
www.sztukawyboru.pl
- 7 -
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 3 minuty
Nauczyciel wita uczniów:
- prosi o rozpoczęcie rozmowy z klasą wcześniej
wybranego lidera (który przygotował się do zajęć
według wskazówek nauczyciela, zapoznając się
z pierwszą częścią scenariusza lekcji),
- przysłuchuje się rozmowie klasy i czuwa nad
prawidłowym przebiegiem lekcji.
Lider rozpoczyna rozmowę,
zadaje klasie pytania i przykleja kartki na tablicy.
Uczniowie odpowiadają na pytania:
*Jak można opisać:
1. człowieka szczęśliwego?
2. człowieka mądrego?
3. człowieka nieszczęśliwego?
4. człowieka głupiego, nieroztropnego?
* Które punkty mogą się ze sobą łączyć? Proszę podać
przykłady człowieka (pkt. 1 i 4; pkt. 2 i 3).
* Jaki jest człowiek? – z natury dobry czy zły?
* Co może mieć wpływ na to jaki człowiek jest?
* Co może wpłynąć na zmianę postępowania
człowieka?
* Do czego może doprowadzić nieszczęście albo
głupota?
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut
Nauczyciel przysłuchuje się propozycjom uczniów
podczas „burzy mózgów" i czuwa nad prawidłowym
przebiegiem lekcji.
Lider przeprowadza „burzę mózgów” i zapisuje
odpowiedzi uczniów na tablicy.
Nauczyciel pyta uczniów:
*Jakie miejsce wśród podanych zagrożeń zajmują
narkotyki?
Nauczyciel zaprasza uczniów do obejrzenia filmu
i zastanowienia się nad tym, co jest problemem
poruszonym w filmie, kto ma problem i jak go można
nazwać (metoda „ale kino”).
Uczniowie podają swoje propozycje na co młody
człowiek jest w życiu narażony (przykłady zagrożeń).
Lider zaznacza na tablicy ile odpowiedzi uczniów
dotyczyło używek, narkotyków.
Uczniowie odpowiadają na pytanie nauczyciela.
Lider przygotowuje film do projekcji i na znak
nauczyciela włącza film.
Uczniowie oglądają film „W pamięci zapisane”.
Nauczyciel prosi o podzielenie się spostrzeżeniami
na temat obejrzanego filmu.
Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy i prosi
o zastanowienie się uczniów, jakie możliwości wyboru
mieli bohaterowie filmu:
1 grupa: *Co byś zrobił/a na miejscu chłopaka?
2 grupa: *Co byś zrobił/a na miejscu dziewczyny?
Uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami.
Nauczyciel prosi obie grupy o zaproponowanie innej
wersji wydarzeń i przedstawienie jej w krótkiej scence.
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na to, gdzie szukali
pomocy bohaterowie odegranych scenek - prosi
o podanie przykładów osób, do których możemy
zwrócić się o wstępną pomoc oraz o podanie znanych
instytucji, które pomocy mogłyby udzielić.
Uczniowie naradzają się w grupach, przydzielają sobie
role i przedstawiają zaproponowaną wersję wydarzeń.
Uczniowie podają przykłady zaufanych osób i znanych
im instytucji.
www.sztukawyboru.pl
- 8 -
Nauczyciel rozdaje wszystkim uczniom ksero
z wykazem ważniejszych instytucji niosących pomoc
w Województwie Kujawsko-Pomorskim.
Uczniowie otrzymują miniporadnik: Gdzie szukać
pomocy?
Nauczyciel pyta: czego uczniowie chcieliby się jeszcze
dowiedzieć, co ich interesuje, z jakim specjalistą
od profilaktyki uzależnień chcieliby się spotkać
(policjantem, lekarzem…).
Uczniowie dzielą się swoimi uwagami.
Nauczyciel rozdaje kartki uczniom i prosi o wypisanie
„recepty” w parach lub osobno. Podaje jak należy
wypełnić receptę (u góry nad kreską zamiast pieczątki
nazwa szkoły, klasa; poniżej zalecenia – w jednym lub
2-3 zdaniach „Jak unikać zagrożeń”; na dole po prawej
stronie podpisują się autorzy pracy).
Uczniowie po krótkim zastanowieniu wypisują
„receptę”.
Nauczyciel prosi po kolei o odczytanie zaleceń
i przyklejenie kartki do tablicy.
Uczniowie kolejno czytają rady, zalecenia i podchodzą
do tablicy, aby przykleić kartkę.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
Nauczyciel prosi uczniów o krótkie uzasadnienie zdań:
Aby dokonywać wyboru, trzeba wiedzieć, jaki ma się
wybór. Aby pomagać, trzeba wiedzieć jak to robić.
Nauczyciel dziękuje uczniom za udział w zajęciach.
Uczniowie uzasadniają zdania, posługując się
przykładami z lekcji.
www.sztukawyboru.pl
- 9 -
Mini poradnik „Gdzie szukać pomocy?” do lekcji profilaktycznej
(Województwo Kujawsko - Pomorskie)
www.porozumienie.niebieskalinia.pl
BORPA- FILIA
PORAZIŃSKA 9
85-791 BYDGOSZCZ
pow.: bydgoski
gmina: brak danych
tel: +48 52344 52 82
BYDGOSKI OŚRODEK
ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW
ALKOHOLOWYCH
PRZODOWNIKÓW PRACY
12
85-843 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52361 76 82
BYDGOSKI OŚRODEK
ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW
ALKOHOLOWYCH,
TERAPII UZALEŻNIEŃ,
WSPÓŁUZALEŻNIEŃ I
PROFILAKTYKI
PRZODOWNIKÓW PRACY
12
85-843 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3755405
BYDGOSKIE CENTRUM
WSPARCIA RODZIN
DUNIKOWSKIEGO 2
85-006 BYDGOSZCZ
pow.: bydgoski
gmina: brak danych
tel: +48 5237 33 82
BYDGOSKIE
STOWARZYSZENIE KLUB
ABSTYNENTÓW
11 LISTOPADA 13 SKR. 35
85-956 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3721682
CENTRUM POMOCY
RODZINIE.
STOWARZYSZENIE
"MEDAR". "PRZECIW
PRZEMOCY-WYRÓWNAĆ
SZANSĘ"
E. GIERCZAK 8
85-792 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3485547
faks: +48 52 3485547
KUJAWSKO-POMORSKIE
TELEFONICZNE
POGOTOWIE DLA OFIAR
PRZEMOCY W RODZINIE
"NIEBIESKA LINIA"
SŁOWACKIEGO 114
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6591399
tel: +48 56 6553975
MIEJSKI OŚRODEK
POMOCY RODZINIE
KONSTYTUCJI 3 MAJA 40C
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6508562
tel: +48 56 6508565
faks: +48 56 6486447
e-mail: [email protected]
www: www.mopr.torun.pl
OŚRODEK INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ
GDAŃSKA 2/4
87-800 WŁOCŁAWEK
pow.: Włocławek
gmina: Włocławek
tel: +48 54 2326123
OŚRODEK INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ PRZY
CARITAS D.T.
GAJDY 3
87-300 BRODNICA
pow.: brodnicki
gmina: Brodnica
tel: +48 56 4950281
OŚRODEK INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ
TERENOWEGO KOMITETU
OCHRONY PRAW
DZIECKA
KRZYWOUSTEGO 15
88-100 INOWROCŁAW
pow.: inowrocławski
gmina: Inowrocław
tel: +48 52 3559340
faks: +48 52 3559340
e-mail: [email protected]
www: www.kopd.pl
OŚRODEK PROFILAKTYKI
UZALEŻNIEŃ I
INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ Z IZBĄ
WYTZEŹWIEŃ
WARYŃSKIEGO 36
56-300 GRUDZIĄDZ
pow.: Grudziądz
gmina: Grudziądz
tel: +48 56 4627050
tel: +48 56 4625669
aks: +48 56 4627053
POLSKI CZERWONY
KRZYŻ
WARMIŃSKIEGO 10
85-054 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52322-73-46
faks: +48 52322 55 68
PORADNIA LECZENIA
UZALEŻNIEŃ SPZOZ
KOŚCIUSZKI 10
88-300 MOGILNO
pow.: mogileński
gmina: Mogilno
tel: +48 52 3157941
tel: +48 52 3152303
PORADNIA ODWYKOWA
KOŚCIUSZKI 18
89-200 SZUBIN
pow.: nakielski
gmina: Szubin
tel: +48 52 3842489
www.sztukawyboru.pl
10
PORADNIA ODWYKOWA
PRZY SZPITALU
POWIATOWYM
UL. WIEJSKA
87-300 BRODNICA
pow.: brodnicki
gmina: Brodnica
tel: +48 56 4982461
PORADNIA
PSYCHOLOGICZNA -
PEDAGOGICZNA
JAGIELOŃSKA 1
87-300 BRODNICA
pow.: brodnicki
gmina: Brodnica
tel: +48 52 494 45 91
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
PORADNIA
PSYCHOLOGICZNA--
PEDAGOGICZNA NR2
HETMAŃSKA 33
85-039 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 322 80 32
e-mail: [email protected]
PORADNIA
PSYCHOLOGICZNO-
PEDAGOGICZNA
SŁOWACKIEGO 3
86-200 CHEŁMNO
pow.: chełmiński
gmina: Chełmno
tel: +48 56 6863429
tel: +48 56 6860052
e-mail: [email protected]
PORADNIA TERAPII
UZALEŻNIENIA OD
ALKOHOLU I
WSPÓŁUZALEŻNIENIA
DWORCOWA 67
85-009 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3213500
tel: +48 52 3220666
faks: +48 52 3213500
PORADNIA WSPARCIA I
POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ
"PRZYSTAŃ"
BOŁTUCIA 5
85-791 BYDGOSZCZ
gmina: Bydgoszcz
POWIATOWE CENTRUM
POMOCY RODZINIE
ROOSEVELTA 36/38
88-100 INOWROCŁAW
pow.: inowrocławski
gmina: Inowrocław
tel: +48 52 3592220
faks: +48 52 3592220
e-mail: [email protected]
PUNKT INFORMACYJNO-
KONSULTACYJNY DLA
OSÓB Z PROBLEMEM
ALKOHOLOWYM I ICH
RODZIN
WARSZAWSKA 40
87-500 RYPIN
pow.: rypiński
gmina: Rypin
tel: +48 54 2807058
faks: +48 54 2807058
PUNKT KONSULTACYJNO-
INTERWENCYJNY
OŚRODEK PROFILAKTYKI
I WCZESNEJ TERAPII
UZALEŻNIEŃ I OPIEKI
NAD OSOBAMI
NIETRZEŹWYMI.
TORUŃSKA 26
88-100 INOWROCŁAW
pow.: inowrocławski
gmina: Inowrocław
tel: +48 52 3574389
faks: +48 52 3574389
email:profilaktyka@inowrocla
w.info.p
PUNKT KONSULTACYJNY
DLA OFIAR PRZEMOCY W
RODZINIE
29 LISTOPADA 10
86-050 SOLEC KUJAWSKI
pow.: bydgoski
gmina: Solec Kujawski
tel: +48 52 3878712
PUNKT KONSULTACYJNY
DS. UZALEŻNIEŃ I
PRZEMOCY
DASZYŃSKIEGO 1
88-320 STRZELNO
pow.: mogileński
gmina: Strzelno
REJONOWY OŚRODEK
POMOCY SPOŁECZNEJ
MORSKA 2
85-722 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52342 12 14
faks: +48 52342 12 14
REJONOWY OŚRODEK
POMOCY SPOŁECZNEJ
BRONIEWSKIEGO 1
85-316 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52373 30 53
faks: +48 52373 30 53
REJONOWY OŚRODEK
POMOCY SPOŁECZNEJ
ŻWIRKI I WIGURY 11
85-130 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52373 01 31
faks: +48 52348 75 78
REJONOWY OŚRODEK
POMOCY SPOŁECZNEJ
OGRODOWA 9
85-043 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52328 69 16
faks: +48 52321 55 35
REJONOWY OŚRODEK
POMOCY SPOŁECZNEJ
KAPUŚCISKA 10
85-807 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52361 99 02
faks: +48 52361 99 02
RZECZNIK PRAW OFIAR
PRZY MARSZAŁKU
WOJEWÓDZTWA
KUJAWSKO-
POMORSKIEGO W
TORUNIU
SŁOWACKIEGO 114
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: brak danych
www.sztukawyboru.pl
11
SCHRONISKO DLA
BEZDOMNYCH KOBIET I
OFIAR PRZEMOCY MOPR
KARNKOWSKIEGO 7
87-800 WŁOCŁAWEK
pow.: włocławski
gmina: Włocławek
tel: +48 54 2322816
faks: +48 54 2322816
SCHRONISKO MATKI Z
DZIECKIEM
PODMIEJSKA 2
85-453 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3722257
faks: +48 52 3722257
SEKCJA INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ I
PORADNICTWA
SPECJALISTYCZNEGO
MOPR
ŻYTNIA 58
87-800 WŁOCŁAWEK
pow.: Włocławek
gmina: Włocławek
tel: +48 54 4135096
faks: +48 54 4135095
SPECJALISTYCZNY
OŚRODEK PORADNICTWA
RODZINNEGO I
INTERWENCJI
KRYZYSOWEJ
DUNIKOWSKIEGO 9
85-006 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3753382
faks: +48 52 3753382
STACJA OPIEKI CARITAS
KARD. WYSZYŃSKIEGO
7/9
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6590397
STOWARZYSZENI "POMOC
RODZINIE"
POZNAŃSKA 63
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
STOWARZYSZENIE
"BEZPIECZEŃSTWO
DZIECKA"
TRAUGUTTA 5
85-122 BYDGOSZCZ
pow.: Bydgoszcz
gmina: Bydgoszcz
tel: +48 52 3736330
tel: +48 52 3735138
kom: +48 505045164
faks: +48 52 3735139
e-mail: [email protected]
STOWARZYSZENIE
"KAPITAŁ ZAUFANIA"
1 STYCZNIA 17
88-400 ŻNIN
pow.: żniński
gmina: Żnin
tel: +48 52 3028109
STOWARZYSZENIE
"POMOC RODZINIE"
POZNAŃSKA 63
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6211152
STOWARZYSZENIE AZYL
NA RZECZ POMOCY
KOBIETOM I DZIECIOM
OFIAROM PRZEMOCY -
OŚRODEK POMOCY DLA
OSÓB
POKRZYWDZONYCH
PRZESTĘPSTWEM
BRZOZOWA 9
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6575861
kom: +48
602494791600201114
faks: +48 56 6575862
www: www.azyltorun.org.pl
ŚWIETLICA
ŚRODOWISKOWA
ŁĄKOWA 13
87-100 TORUŃ
pow.: Toruń
gmina: Toruń
tel: +48 56 6231214
kom: +48 605306643
ŚWIETLICA
TERAPEUTYCZNA. PUNKT
KONSULTACYJNY DLA
OFIAR PRZEMOCY W
RODZINIE
KS. PIOTRA SKARGI 1
89-100 NAKŁO N/NOTECIĄ
pow.: nakielski
gmina: Nakło nad Notecią
tel: +48 52 3860892
www.sztukawyboru.pl
- 12 -
„DWIE STRONY GRY” II miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych
XIII Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Anna Gagajek
Klasa: III szkół gimnazjalnych, szkoły ponadgimnazjalne
Przedmiot: godzina wychowawcza
Temat: „Dwie strony gry. Skutki zażywania środków
psychoaktywnych”
Typ lekcji: problemowa
1. Cele lekcji:
a) ogólne, wychowawcze:
- kształtowanie właściwej postawy wobec narkotyków,
b) szczegółowe:
- uczeń wymienia negatywne skutki zażywania narkotyków w różnych sferach życiowych,
- uczeń podaje przykłady czynników chroniących przed sięganiem po narkotyki.
2. Metody pracy: pogadanka, dyskusja, metody poszukujące.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca jednostkowa, zbiorowa oraz grupowa.
4. Środki i pomoce dydaktyczne: DVD lub laptop z rzutnikiem, płyta z filmem, arkusze szarego papieru, małe
kolorowe karteczki, długopisy, flamastry, karteczki z nazwami sfer (zał. nr 1), magnesy lub taśma
samoprzylepna, przezroczyste naczynie (np. wazon), kamienie, kasztany lub orzechy, koszyk lub czapka.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5 minut
Powitanie grupy.
Zapoznanie uczniów z projektem „Sztuka wyboru”- „Sztuka wyboru” to prewencyjno-profilaktyczny projekt
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Komendy Wojewódzkiej w Bydgoszczy,
który ma zachęcić młodzież do rozwijania swoich pasji. I edycja programu nosiła tytuł „Kręcę filmy a nie
jointy”.
Przedstawienie tematu oraz celu zajęć.
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut
Projekcja filmu.
Nauczyciel zadaje pytanie o wrażenia z filmu,
a następnie o negatywne skutki zażywania
narkotyków, jakich doświadczyły bohaterki (trudności
zdrowotne z możliwym zagrożeniem życia, brak
umiejętności radzenia sobie w trudnej sytuacji,
konflikty interpersonalne, możliwość utraty przyjaciół,
poczucie winy wynikające z pozostawienia drugiej
osoby bez pomocy).
Uczniowie dzielą się wrażeniami z obejrzanego filmu
oraz wymieniają negatywne skutki zażywania
narkotyków, jakie zaobserwowali u bohaterek.
Nauczyciel wywiesza na tablicy kartki z nazwami sfer
(zał. nr 1), w jakich mogą następować negatywne
skutki stosowania substancji psychoaktywnych.
Ustawia w widocznym miejscu przezroczyste
naczynie.
Uczniowie podają przykłady negatywnych skutków
zażywania narkotyków w każdej z wymienionych sfer
(zał. nr 2). Przykłady mogą zapisywać na tablicy. Gdy
uczeń wymieni lub zapisze negatywny skutek, wrzuca
do naczynia kamień lub kasztan.
www.sztukawyboru.pl
- 13 -
Po zakończeniu ćwiczenia nauczyciel prezentuje
uczniom ilość kamieni w naczyniu.
„Same straty”. Nauczyciel rozdaje uczniom po jednej
kolorowej karteczce (wskazana jest jak największa
ilość kolorów).
Uczeń zapisuje na karteczce to, co dla siebie cennego
mógłby stracić w wyniku zażywania narkotyków –
jeden maksymalnie dwa przykłady, tak jak dziewczyna
w filmie straciła szansę na sukces, czego symbolem są
porzucone baletki. Uczniowie wrzucają karteczki
do koszyka, worka lub czapki. Następnie jeden z
uczniów odczytuje wartości losując po kolei wszystkie
karteczki z koszyka. Wylosowane karteczki
pozostawia na biurku lub stoliku.
„Co Cię chroni?” Nauczyciel dzieli klasę na cztery
sześcioosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje duży
arkusz szarego papieru.
W każdej grupie uczniowie odrysowują na arkuszu
szarego papieru postać jednego z uczniów, w którą
wpisują następnie czynniki chroniące przed sięganiem
po narkotyki:
- głowa: myśli, cechy, umiejętności,
- ręce: to, co robimy, wykonujemy, czego dotykamy,
- serce: to, co czujemy,
- nogi: to, gdzie chodzimy, przebywamy itp.
* Uczniowie mogą wpisywać czynniki chroniące
bez podziału na poszczególne części ciała.
Grupy prezentują swoje prace, wywieszając arkusze
z postaciami na tablicy lub na ścianach.
Prowadzący podsumowuje i ewentualnie uzupełnia
(zał. nr 3).
CZĘŚĆ KOŃCOWA
Czas pracy 5 minut
Prowadzący prosi, aby uczniowie zastanowili się,
której umiejętności z wymienionych w poprzednim
ćwiczeniu im brakuje lub mają ją najsłabiej
rozwiniętą.
Prowadzący wybiera umiejętność najczęściej
wymienianą i informuje uczniów, że będzie ona
tematem następnej lekcji (np. asertywność, radzenie
sobie ze stresem, umiejętność rozwiązywania
konfliktów itp.)
Prowadzący dziękuje za udział w zajęciach i prosi
uczniów, aby każdy odnalazł karteczkę z zapisaną
wcześniej wartością.
Prowadzący podkreśla, iż uczniowie nadal posiadają
wymienione wartości.
Uczniowie wymieniają umiejętności chroniące
przed sięganiem po narkotyki, a których im brakuje
lub mają najsłabiej rozwinięte.
Uczniowie odszukują swoje karteczki z zapisanymi
wcześniej wartościami, które mogliby stracić
w wyniku zażywania narkotyków.
www.sztukawyboru.pl
- 14 -
Załącznik nr 1 SKUTKI FIZYCZNE
SKUTKI PSYCHICZNE
SKUTKI PRAWNE
SKUTKI SPOŁECZNE
SKUTKI EKONOMICZNE
.....................................................................................................................................................................................
Załącznik nr 2 – Przykłady skutków stosowania substancji psychoaktywnych Skutki fizyczne
- kichanie, nadmierna wydzielina z nosa i oczu
- kaszel, dolegliwości dróg oddechowych
- nadmierne zmniejszenie lub zwiększenie wagi ciała
- nieopanowane ruchy, skurcze, drgawki
- osłabienia, omdlenia, bezsenność
- pogorszenia stanu uzębienia
- bóle różnych części ciała
- zaburzenia rytmu serca, zawał serca, udar mózgu
- zatrucie
- uzależnienie
Skutki psychiczne
- zaburzenia psychiczne
- stany lękowe
- drażliwość, nerwowość, zmiany nastroju
- urojenia prześladowcze, podejrzliwość
- schizofrenia, depresja
- syndrom amotywacyjny – lenistwo, zobojętnienie
- zaburzenia pamięci, uwagi i koncentracji
- zaburzenia zachowania i osobowości
Skutki prawne
- kara pozbawienia wolności do lat 3 za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych
- kara pozbawienia wolności do lat 2 za udzielanie innej osobie środka odurzającego lub substancji
psychotropowej lub nakłanianie do użycia tego środka lub substancji
Skutki społeczne
- konflikty w rodzinie
- utrata przyjaciół
- zaniedbania w nauce i pracy, utrata pracy
Skutki ekonomiczne
- ciągły brak pieniędzy
- trudności finansowe, długi
........................................................................................................................................................................ .............
Załącznik nr 3 – Przykłady czynników chroniących przed sięganiem po narkotyki - miłość, przyjaźń, bliskość drugiej osoby
- poczucie więzi i przynależności do rodziny
- ciepło, czułość, akceptacja
- możliwość rozmowy z drugą osobą
- posiadanie dobrego przykładu, autorytetu
- wiara, religia, modlitwa
- poczucie własnej wartości, wiara w siebie i swoje możliwości
- cele, plany życiowe
- orientacja na naukę i karierę zawodową
- posiadanie wielu zainteresowań, aktywne spędzanie czasu wolnego (hobby, sport, dorywcza praca zarobkowa,
wolontariat)
- asertywność, dobre umiejętności komunikacyjne, umiejętność odmawiania
- konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem
- umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych
- dezaprobata dla używania narkotyków przez znaczące osoby z bliskiego otoczenia; przekonanie, że narkotyki
rujnują człowiekowi życie; obawa przed uzależnieniem się
www.sztukawyboru.pl
- 15 -
„CZY CHCESZ ŻYĆ W FAŁSZYWEJ
RZECZYWISTOŚCI?” II miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych
Gimnazjum nr 32 w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Marzena Nowakowska
Klasa: I-III szkół gimnazjalnych
Przedmiot: godzina wychowawcza/zajęcia profilaktyczne
Temat: „Czy chcesz żyć w fałszywej rzeczywistości? Czyli
rzecz o tym, dlaczego nie warto sięgać po narkotyki”
Typ lekcji: problemowa, operacyjna
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
- uświadomienie zagrożeń płynących z zażywania narkotyków,
- kształtowanie postawy odpowiedzialności za życie własne i innych,
- doskonalenie pracy w grupie,
b) szczegółowe:
dydaktyczne:
- uczeń wymienia i opisuje negatywne skutki oddziaływania narkotyków na organizm i życie
młodego człowieka,
- uczeń właściwie odczytuje komunikat zawarty w filmie o tematyce profilaktycznej,
- uczeń redaguje samodzielnie poprawny tekst do hasła reklamowego o charakterze
antynarkotykowym,
wychowawcze:
- uczeń planuje sposoby zapobiegania rozpowszechnianiu narkotyków wśród młodzieży
w oparciu o plan zdrowego życia w przyszłości,
- uczeń podaje przykłady postaw odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz życie rówieśników.
2. Metody pracy: pogadanka, metoda Ale kino, giełda pomysłów, dyskusja.
3. Formy pracy uczniów: indywidualna, grupowa, zbiorowa.
4. Środki i pomoce dydaktyczne:
- projektor + ekran + komputer + głośniki,
- 3 duże arkusze szarego papieru,
- różnobarwne flamastry.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5 minut
„Burza mózgów": zapis na arkuszu szarego papieru
wszystkich skojarzeń z odpowiedziami na pytania,
które zadaje nauczyciel:
*Dlaczego młodzi ludzie sięgają/ mogą sięgać
po narkotyki?
*W jaki sposób może to wpływać na ich
funkcjonowanie w szkole/domu/wśród znajomych?
Uczniowie zapisują na arkuszu przedstawione
i uzasadnione wypowiedzi, stawiają hipotezy,
wyrażają swoje zdanie i uzasadniają opinie.
www.sztukawyboru.pl
- 16 -
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut (w tym 4 minuty – projekcja filmu)
Nauczyciel prezentuje film.
Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję i zadaje pytania:
* Jakie uczucia towarzyszyły Ci podczas oglądania
filmu?
* Która scena wywarła na Tobie największe wrażenie
i dlaczego?
* Nazwij problem przedstawiony w filmie.
* Jakie inne zakończenie mógłby mieć film
przygotowany przez Waszych rówieśników?
Uczniowie oglądają film: „Czy chcesz żyć
w fałszywej rzeczywistości?”
Uczniowie odpowiadają na pytania, formułują
hipotezy i tezy do stawianych problemów.
„Burza mózgów”: zapis na kolejnym arkuszu szarego
papieru wszystkich skojarzeń z odpowiedzią
na pytanie:
*Jakie mogą być negatywne skutki zażywania
narkotyków? (na podstawie filmu, własnych
spostrzeżeń oraz dyskusji z początku zajęć).
Uczniowie odpowiadają na pytania - podchodzą
do rozłożonego/zawieszonego arkusza i umieszczają
na nim odpowiedzi.
Nauczyciel dzieli zespół klasowy na dwuosobowe
podzespoły. Każda para otrzymuje 1 kontrowersyjne
hasło związane tematycznie z narkotykami.
Nauczyciel dzieli salę na trzy części: część na TAK,
część na NIE i część NEUTRALNĄ.
Uczniowie otrzymują hasła (załącznik nr 1).
Uczniowie ustalają, czy otrzymany tekst jest zgodny
z rzeczywistym stanem, zajmują miejsce w sali jeśli
uważają, że tekst, który otrzymali jest prawdziwy
– na TAK, jeśli nie – na NIE, itd. Uczniowie
uzasadniają zajęcie stanowiska.
Powrót do arkusza szarego papieru, na którym
uczniowie mają dopisać to, co można i powinno się
zrobić zamiast szukania ucieczki w narkotyki (np.
szukanie pomocy u rodziców, rozmowy
z przyjaciółmi, rozwijanie zainteresowań, sport itd.)
Uczniowie pracują w grupach. Podają alternatywę
do ulegania nałogowi narkomanii.
Uczniowie zapisują rady dla młodych ludzi, którzy
mogą stanąć w obliczu konieczności dokonania
wyboru: Biorę lub nie! Co można zrobić, by być
szczęśliwym bez narkotyków (dlaczego warto zdrowo
żyć?)
Nauczyciel przydziela zadania do pracy
w dwuosobowych grupach na podstawie
przeprowadzonych zajęć oraz obejrzanego filmu:
* Stwórz hasło reklamowe o charakterze
antynarkotykowym, skierowane do młodych ludzi,
które można wykorzystać na plakacie o charakterze
profilaktycznym.
Uczniowie pracują w grupach: formułują hipotetyczne
hasła reklamowe, dyskutują i sporządzają hasła
ostateczne.
Omówienie zaprezentowanych haseł o tematyce
antynarkotykowej i samoocena.
Uczniowie prezentują zaprojektowane hasła
o tematyce antynarkotykowej, skierowane do młodych
ludzi. Przywieszają swoje hasła na kartkach
do tablicy. Pozostali uczniowie doklejają małe,
kolorowe karteczki pod hasłami, które są ich zdaniem
najtrafniejsze. W razie potrzeby uczniowie
uzasadniają swoje stanowisko.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
Zadanie domowe.
Przemyślę zagadnienie:
* Czy film, który zrealizowali moi rówieśnicy, może odegrać ważną rolę w życiu nastolatka, który stanie przed
koniecznością dokonania wyboru: Biorę lub odmawiam?
www.sztukawyboru.pl
- 17 -
Załącznik nr 1
NARKOTYKI POMAGAJĄ UCIEC OD PRZYKROŚCI
NARKOTYKI POWODUJĄ UZALEŻNIENIE
NARKOTYKI CZYNIĄ CZŁOWIEKA TWARDYM
NARKOTYKI SZKODZĄ CZŁOWIEKOWI
NARKOTYKI POPRAWIAJĄ SAMOPOCZUCIE
NARKOTYKI SĄ DROGIE
NARKOTYKI DODAJĄ ODWAGI
NARKOTYKI NIE ROZWIĄZUJĄ ŻADNYCH PROBLEMÓW
NARKOTYKI SĄ CZYMŚ BEZSENSOWNYM
NARKOTYKI POZWALAJĄ NAWIĄZAĆ PRZYJAŹŃ
NARKOTYKI PROWADZĄ DO OSAMOTNIENIA
NARKOTYKI USPOKAJAJĄ
LUDZIE, KTÓRZY SĄ UZALEŻNIENI OD NARKOTYKÓW SĄ SAMI SOBIE WINNI
POD DZIAŁANIEM NARKOTYKU NIE MOŻNA SENSOWNIE MYŚLEĆ
DLA CIEKAWOŚCI NALEŻY SPRÓBOWAĆ NARKOTYKU
NARKOTYKI PROWADZĄ DO NIESZCZĘŚCIA
NARKOTYK DAJE WOLNOŚĆ
NARKOTYKI PROWADZĄ DO NARKOMANII
NARKOTYKI DAJĄ JASNOŚĆ UMYSŁU
NARKOTYKÓW UŻYWA SIĘ O WIELE MNIEJ, NIŻ LUDZIE SĄDZĄ
NARKOTYKI POMAGAJĄ, GDY SIĘ JEST OSAMOTNIONYM
NARKOTYKI NISZCZĄ NASZĄ OSOBOWOŚĆ
www.sztukawyboru.pl
- 18 -
„PO CIEMNEJ STRONIE” III miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych
Zespół Szkół Zawodowych w Brodnicy
Autor scenariusza: Monika Różańska
Klasa: szkoły ponadgimnazjalne
Przedmiot: godzina do dyspozycji wychowawcy,
2 jednostki lekcyjne
Temat: „Po ciemnej stronie”
Typ lekcji: warsztat
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
dydaktyczne:
- nabywanie wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z narkotykami,
wychowawcze:
- budowanie refleksyjnego spojrzenia na problem zażywania narkotyków,
b) szczegółowe:
- uczestnik wymienia powody brania narkotyków,
- uczestnik charakteryzuje fazy uzależnienia i wynikające z nich konsekwencje,
2. Metody pracy: - zadania problemowe w grupach,
- praca z filmem „Ale kino”,
- dokończenie historii – „scenorysy”,
- utracone wartości,
- wykrzyczane hasła.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: jednostkowa, grupowa, zespołowa.
4. Środki i pomoce dydaktyczne:
- film „Po ciemnej stronie” – komputer z projektorem multimedialnym,
- kartki, ołówki, długopisy, flipchart,
- materiały dla prowadzącego (zał. 1 i 2).
www.sztukawyboru.pl
- 19 -
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5 minut
Nauczyciel przedstawia temat, cel zajęć, czas trwania,
zasady pracy warsztatowej w grupie.
Uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć.
Zadają pytania dotyczące organizacji zajęć. Zgłaszają
swoje uwagi związane z zasadami pracy.
Pierwsza projekcja filmu z komentarzem nauczyciela:
*Film został przygotowany w całości przez osoby
w waszym wieku. Zespół młodych filmowców ze swojej
perspektywy pokazał problemy wynikające z zażywania
narkotyków.
Uczniowie oglądają film.
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 70 minut
Nauczyciel wprowadza informację: co piąty nastolatek
sięga po narkotyki.
Dzieli grupę na 4-6 osobowe zespoły. Podaje zadanie
dla grup: wypiszcie powody brania narkotyków
przez młodzież.
Po zakończeniu pracy nauczyciel podaje instrukcję:
wybierzcie z grupy lidera, który przedstawi
wypracowane materiały.
Nauczyciel wybiera ucznia, który zapisze na dużej
kartce powody sięgania po narkotyki.
Nauczyciel podsumowuje to zadanie: nierozwiązane
trudności, niewyrażone emocje, trudności z
odmawianiem powodują, że ludzie sięgają po
narkotyki zapominając o konsekwencjach.
Uczniowie dzielą się na grupy. Odpowiadają
na pytanie: Jakie są powody sięgania po narkotyki
przez młodzież?
Liderzy grup przedstawiają wypracowane materiały.
Wybrany uczeń zapisuje przykłady na dużej kartce.
Ponowna projekcja filmu „Po ciemnej stronie”
do sceny, kiedy kamera skierowana jest na leżącą
na ziemi kopertę (2,39 min.).
Przed rozpoczęciem projekcji nauczyciel podaje
instrukcję: podczas powtórnego oglądania filmu
zwróćcie uwagę na to, jakie powody kierowały
głównym bohaterem filmu. Wypiszcie je podczas
oglądania filmu.
Po projekcji nauczyciel zadaje pytanie:
* Jak może skończyć się historia Marka?
W trakcie tworzenia filmu twórcy posługują się
scenorysem, czyli rozrysowują poszczególne kadry
filmu. W celu dokończenia obejrzanej historii
nauczyciel prosi każdą z grup o stworzenie scenopisu.
Uczniowie oglądają film, poszukują powodów,
dla których główny bohater filmu sięgnął po narkotyki.
Uczniowie przedstawiają powody brania narkotyków.
Uczniowie pracują w grupach. Tworzą zakończenie
oglądanej historii w formie obrazkowej, posługują się
kredkami, ołówkiem, dużym arkuszem papieru.
Uczniowie zawieszają swoje prace na ścianie w sali
lekcyjnej.
www.sztukawyboru.pl
- 20 -
PRZERWA ŚRÓDLEKCYJNA
10 minut
Podsumowanie poprzedniego ćwiczenia.
Nauczyciel omawia historyjki stworzone przez
uczniów, akcentując to, co główny bohater stracił
przez zażywanie narkotyków: doświadczenia
traumatyczne, a na pewno takimi są przeżycia
głównego bohatera, wpływają nieodwracalnie
na psychikę i ciało człowieka
Dokończenie projekcji filmu. Jakie są konsekwencje
psychiczne i fizyczne zażywania narkotyków?
Nauczyciel posługuje się zał. 1. Rozdaje go każdej
z grup.
Lider zespołu przedstawia wypracowany scenorys.
Uczniowie oglądają zakończenie filmu.
Uczniowie zapoznają się z fizycznymi skutkami brania
narkotyków.
Nauczyciel omawia fazy uzależnienia. Przedstawia
szczególnie zmiany zachowania osoby uzależnionej
w danej fazie (zał. 2 – część dla nauczyciela).
„Utracone wartości”.
Nauczyciel rozdaje kartki z wcześniej omówionymi
fazami uzależnienia. Zespół jest podzielony na cztery
grupy. Każda grupa analizuje jedną fazę. Prowadzący
podaje zadanie: w grupach poszukajcie odpowiedzi
na pytanie jak zachowanie nastolatka w danej fazie
wpływa na jego funkcjonowanie w szkole,
w kontaktach z rodzicami oraz rówieśnikami?
Co traci zażywając narkotyki w podanych wyżej
obszarach? (np. wykształcenie, uczestnictwo
w ciekawych wydarzeniach, radość z sukcesów,
zaufanie rodziców, przyjaźń).
Podsumowanie zadania. Uczestnicy przyklejają
karteczki na tablicy.
Pojawia się komentarz nauczyciela: to wszystko
odchodzi bezpowrotnie i trzeba bardzo dużo wysiłku,
żeby potem odbudować nasz system wartości, więzi
rodzinne, grono przyjaciół.
Nauczyciel podsumowuje: ceną brania narkotyków
jest nie tylko strata pieniędzy i zdrowia, ale również
wiele ważnych wartości i relacji, które przestają być
ważne dla osoby uzależnionej.
Uczniowie zapoznają się z fazami uzależnienia
i zmianami w zachowaniach.
Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Szukają
odpowiedzi na pytanie postawione przez nauczyciela.
Wypisują wartości, rzeczy materialne, duchowe
i psychiczne, które osoba uzależniona traci w danej
fazie pod wpływem swojego zachowania. Każdą stratę
uczniowie wypisują na oddzielnej samoprzylepnej
kartce.
Każda osoba z grupy podchodzi i przywiesza karteczki
na tablicy.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
Wykrzyczane hasła.
Nauczyciel podaje zadanie podsumowujące:
zredagujcie hasło zachęcające do życia
bez narkotyków.
Podsumowanie.
Każdy zespół tworzy swoje hasła.
Każda grupa wykrzykuje stworzone hasło.
www.sztukawyboru.pl
- 21 -
Załącznik nr 1 - materiały dla zespołów
FAZA I – Eksperymentowania
Najczęstsze narkotyki: Alkohol, tytoń, marihuana, środki wziewne.
Model używania: Na przyjęciach, pod presją otoczenia, w weekendy.
Środki gratisowe, niekupowane.
Dzięki niskiej tolerancji łatwo o stan odurzenia.
Łatwy dostęp w domu lub u przyjaciół.
Zachowanie: Bez widocznych zmian.
Drobne kłamstwa.
Samopoczucie: Jest dobre, czasem występują przykre następstwa zażycia.
FAZA II – Nadużywania (poszukiwania narkotycznych wrażeń, faza nadużywania)
Najczęstsze narkotyki: Jak w fazie I oraz haszysz i pigułki, głównie amfetamina (pobudzające)
oraz barbiturany (uspokajające)
Modele używania: Zaplanowane użycie wraz z zakupem środka i często samotna konsumpcja.
Tolerancja może się zwiększyć.
Odurzanie się nie tylko w weekendy, lecz zdarza się w tygodniu.
Konsumpcja, dotąd z wyboru, zaczyna być potrzebą - zależność psychiczna.
Zachowanie: Początki podwójnego życia.
Zmiana środowiska i kolegów.
Zamknięcie się w sobie i zły nastrój.
Początki agresywności i planowego kamuflażu.
Zarzucenie hobby i zainteresowań.
Pogorszenie się ocen w szkole.
Pierwsze „przerwy w życiorysie”.
Rosnące upodobanie do posługiwania się slangiem.
Agresja słowna.
Początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży.
Samopoczucie: Duma z poczucia kontroli nad użyciem środków – próby kontroli nad narkotykiem.
Doświadczenia stanów maksymalnej euforii w odurzeniu.
Łagodne stany dyskomfortu po ustąpieniu działania środka.
www.sztukawyboru.pl
- 22 -
FAZA III – Niepokoju (uzależnienie od doznań po zażyciu narkotyku)
Najczęstsze narkotyki: Tak jak w fazie I, II oraz kokaina, PCP, LSD, grzyby halucynogenne i opium.
Model używania: Przyjmowanie narkotyku codziennie, ciągi.
Coraz częstsze odurzanie się w samotności.
Ciągły stan odurzenia.
Podejmowanie prób zmniejszenia dawek lub rzucania nałogu- bez skutku.
Pierwsze przedawkowania i "nawroty doznań".
Zachowanie: Coraz gorsze.
Zaniechanie kontaktów z kolegami niezażywającymi narkotyków.
Jawne identyfikowanie się z narkomanami.
Kłamstwo staje się patologiczne.
Kradzieże i handel narkotykami dla zdobycia pieniędzy.
Niepowodzenie w szkole, wagarowanie, porzucenie szkoły.
Incydenty z policją.
Utrata pracy.
Kłótnie i bijatyki z domownikami na porządku dziennym.
Początki przewlekłego kaszlu.
Ogólne pogorszenie stanu zdrowia.
Samopoczucie: Chęć odurzania się treścią życia, przymus.
Nawracające bolesne poczucie winy i wstydu.
Obniżająca się samoocena.
Złudzenie służące tłumieniu negatywnych uczuć. System iluzji.
Pojawienie się myśli samobójczych.
Subiektywne postrzeganie odurzenia jako stanu normalnego.
FAZA IV - Chroniczna (narkotyk potrzebny do normalnego samopoczucia)
Najczęstsze narkotyki: Jak w poprzednich fazach oraz heroina.
Model używania: Stałe używanie. Wysoka tolerancja, wyższe dawki, bardzo wysokie koszty.
Brak kontroli nad używaniem.
Niemożność odróżnienia stanu normalnego od stanu odurzenia.
Częste przedawkowania.
Zachowanie: Całkowite wyniszczenie fizyczne.
Chroniczny kaszel.
Częste kłopoty z policją.
Niemożność utrzymania zatrudnienia i kontynuowania jakiejkolwiek aktywności.
Wybuchy wściekłości. Agresja wobec rodziny i innych.
Ciężka paranoja.
"Przerwy w życiorysie", "Nawroty doznań" ("suchy kac").
Samopoczucie: Depresja wymuszająca przyjęcie środka.
Funkcjonowanie i normalne samopoczucie jedynie po przyjęciu środka.
Stale obecne poczucie winy, żal, wstyd i lęk.
Poczucie własnej wartości i ego zredukowane niemal do zera.
Bardzo częste myśli samobójcze.
Narkotyk stał się niezbędny.
www.sztukawyboru.pl
- 23 -
Załącznik nr 2 - część dla nauczyciela
FAZY NARKOMANII
FAZA I – Eksperymentowania
Najczęstsze narkotyki: Alkohol, tytoń, marihuana, środki wziewne.
Model używania: Na przyjęciach, pod presją otoczenia, w weekendy.
Środki gratisowe, niekupowane.
Dzięki niskiej tolerancji łatwo o stan odurzenia.
Łatwy dostęp w domu lub u przyjaciół.
Zachowanie: Bez widocznych zmian.
Drobne kłamstwa.
Samopoczucie Jest dobre, czasem występują przykre następstwa zażycia.
FAZA II – Nadużywania (poszukiwania narkotycznych wrażeń, faza nadużywania)
Najczęstsze narkotyki: Jak w fazie I oraz haszysz i pigułki, głównie amfetamina (pobudzające)
oraz barbiturany (uspokajające).
Modele używania: Zaplanowane użycie wraz z zakupem środka i często samotna konsumpcja.
Tolerancja może się zwiększyć.
Odurzanie się nie tylko w weekendy, lecz zdarza się w tygodniu.
Konsumpcja, dotąd z wyboru, zaczyna być potrzebą - zależność psychiczna.
Zachowanie: Początki podwójnego życia.
Zmiana środowiska i kolegów.
Zamknięcie się w sobie i zły nastrój.
Początki agresywności i planowego kamuflażu.
Zarzucenie hobby i zainteresowań.
Pogorszenie się ocen w szkole.
Pierwsze „przerwy w życiorysie”.
Rosnące upodobanie do posługiwania się slangiem.
Agresja słowna.
Początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży.
Samopoczucie: Duma z poczucia kontroli nad użyciem środków – próby kontroli nad narkotykiem.
Doświadczenia stanów maksymalnej euforii w odurzeniu.
Łagodne stany dyskomfortu po ustąpieniu działania środka.
FAZA III – Niepokoju (uzależnienie od doznań po zażyciu narkotyku)
Najczęstsze narkotyki: Tak jak w fazie I, II oraz kokaina, PCP, LSD, grzyby halucynogenne i opium.
Model używania: Przyjmowanie narkotyku codziennie, ciągi.
Coraz częstsze odurzanie się w samotności.
Ciągły stan odurzenia.
Podejmowanie prób zmniejszenia dawek lub rzucania nałogu- bez skutku.
Pierwsze przedawkowania i „nawroty doznań".
Zachowanie: Coraz gorsze.
Zaniechanie kontaktów z kolegami niezażywającymi narkotyków.
Jawne identyfikowanie się z narkomanami.
Kłamstwo staje się patologiczne.
Kradzieże i handel narkotykami dla zdobycia pieniędzy.
Niepowodzenie w szkole, wagarowanie, porzucenie szkoły.
www.sztukawyboru.pl
- 24 -
Incydenty z policją.
Utrata pracy.
Kłótnie i bijatyki z domownikami na porządku dziennym.
Początki przewlekłego kaszlu.
Ogólne pogorszenie stanu zdrowia.
Samopoczucie: Chęć odurzania się treścią życia, przymus.
Nawracające bolesne poczucie winy i wstydu.
Obniżająca się samoocena.
Złudzenie służące tłumieniu negatywnych uczuć. System iluzji.
Pojawienie się myśli samobójczych.
Subiektywne postrzeganie odurzenia jako stanu normalnego.
FAZA IV - Chroniczna (narkotyk potrzebny do normalnego samopoczucia)
Najczęstsze narkotyki: Jak w poprzednich fazach oraz heroina.
Model używania: Stałe używanie. Wysoka tolerancja, wyższe dawki, bardzo wysokie koszty.
Brak kontroli nad używaniem.
Niemożność odróżnienia stanu normalnego od stanu odurzenia.
Częste przedawkowania.
Zachowanie: Całkowite wyniszczenie fizyczne.
Chroniczny kaszel.
Częste kłopoty z policją.
Niemożność utrzymania zatrudnienia i kontynuowania jakiejkolwiek aktywności.
Wybuchy wściekłości. Agresja wobec rodziny i innych.
Ciężka paranoja.
„Przerwy w życiorysie". „Nawroty doznań" („suchy kac").
Samopoczucie: Depresja wymuszająca przyjęcie środka.
Funkcjonowanie i normalne samopoczucie jedynie po przyjęciu środka.
Stale obecne poczucie winy, żal, wstyd i lęk.
Poczucie własnej wartości i ego zredukowane niemal do zera.
Bardzo częste myśli samobójcze.
Narkotyk stał się niezbędny.
Źródło:
Dimoff T., Carper S., „Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki", Warszawa 1993.
www.sztukawyboru.pl
- 25 -
„ZATRUTA MIŁOŚĆ” III miejsce w kategorii szkół gimnazjalnych
Gimnazjum nr 3 w Nakle nad Notecią
Autor scenariusza: Marta Miciuta
Klasa: I-III szkoły gimnazjalne
Przedmiot: GDDW
Temat: „Dramat jednego aktora pod tytułem:
Uzależnienie”
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
- kształtowanie negatywnej postawy wobec stosowania narkotyków,
b) szczegółowe-uczeń wymienia:
- przyczyny sięgania po narkotyki,
- alternatywne sposoby zachowań, sposobów osiągnięcia danego celu,
- swoje mocne strony pozwalające mu nie sięgać po narkotyki.
2. Metody pracy: „burza mózgów", twórcze rozwiązywanie problemów, prezentacja filmu, metoda skojarzeń.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca zespołowa, indywidualna.
4. Środki i pomoce dydaktyczne: kartki (flipchart), małe karteczki samoprzylepne, markery, rzutnik,
komputer, film.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 10 minut
Sprawdzenie obecności uczniów. Wprowadzenie
tematu lekcji.
I Ćwiczenie „Skojarzenia” (wprowadzenie tematu)
Nauczyciel dzieli klasę na pięcioosobowe grupy.
Rozdaje kartki i markery. Następnie wyświetla film.
Po prezentacji prosi uczniów o wypisanie w ciągu
dwóch minut jak najwięcej skojarzeń, które się
pojawiły w związku z wyświetlonym filmem. Prosi
każdą z grup o policzenie ilości skojarzeń i odczytanie
według liczebności.
Podsumowuje wymienione skojarzenia.
Uczniowie oglądają film. Wypisują skojarzenia
związane z filmem. Liczą wypisane skojarzenia
i wybierają z każdej grupy osobę, która je odczyta.
www.sztukawyboru.pl
- 26 -
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 25 minut
I Ćwiczenie „A dlaczego?”
Nauczyciel rozdaje kartki, markery i prosi uczniów
o podzielenie kartki na dwie części. Następnie
nauczyciel zamienia kartki między grupami.
Nauczyciel prosi każdą z grup o odczytanie po kolei
wypełnionych tabelek. Nauczyciel podsumowuje treści
przedstawione przez uczniów, ewentualnie uzupełnia.
Uczniowie w grupach wypisują po lewej stronie
od myślnika odpowiedzi na pytanie:
* Dlaczego młodzież zażywa narkotyki? (5 minut)
Kolejna grupa w prawej rubryce ma wypisać w ciągu
pięciu minut alternatywne sposoby osiągnięcia danego
celu, wobec przyczyn podanych w lewej części tabelki.
Przykład:
Przyczyny zażywania
narkotyków
Alternatywne sposoby
osiągnięcia danego celu.
chęć zaimponowania
innym
zaimponowanie
osiągnięciami
sportowymi
II Ćwiczenie „A co ja robię?”
Nauczyciel rozdaje karteczki samoprzylepne i prosi
uczniów o wypisanie jednej mocnej cechy
(osobowości, charakteru lub sposobu aktywności),
która pozwala uczniom nie sięgać po narkotyki.
Następnie zbiera kartki i na nowo, losowo rozdaje
uczniom.
Uczniowie zapisują odpowiedzi i po kolei je
odczytują.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
I Ćwiczenie „Rundka”
Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedzenie po kolei
na pytanie:
* Co zapamiętałem z zajęć, co mnie zaskoczyło?
Uczniowie po kolei odpowiadają jednym zdaniem
na pytanie.
www.sztukawyboru.pl
- 27 -
„ŚCIEŻKA” Wyróżnienie
Zespół Szkół Elektronicznych w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Wojciech Hermanowski
Przedmiot: godzina wychowawcza
Temat: „Ścieżki życia, czyli jak decyzje wpływają
na przyszłość”
Typ lekcji: lekcja wychowawcza
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
- kształtowanie właściwych postaw wobec narkomanii i uzależnień,
- pobudzanie do refleksji nad skutkami decyzji podejmowanych w rozmaitych okolicznościach,
- kształtowanie umiejętności wypowiadania własnych opinii,
- kształtowanie umiejętności analizowania treści filmów,
- pobudzenie twórczych pasji poprzez zachęcenie do tworzenia własnych filmów,
b) szczegółowe, uczeń:
- samodzielnie analizuje treść filmu,
- szuka w filmie scen, w których mógł nastąpić zwrot akcji mający znaczący wpływ na losy
bohaterów,
- wymyśla różne wersje zakończenia filmu w zależności od decyzji, jakie podejmują
bohaterowie filmu,
- wypowiada opinie na temat treści filmu oraz wpływu narkotyków i towarzystwa dilerów
na losy rówieśników – bohaterów filmu,
- określa analogie do własnych przeżyć i refleksji nad własnymi decyzjami, które mogły
wpłynąć na koleje życiowe ucznia.
2. Metody pracy: pokaz filmu i analiza jego treści, metody aktywizujące – dyskusja wielokrotna, metaplan.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: zespołowa, grupowa, indywidualna.
4. Środki i pomoce dydaktyczne: rzutnik lub duży monitor, nagłośnienie, plansze ze ścieżką, pisaki, karteczki
w ilości odpowiadającej liczbie uczniów w klasie.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5 minut
Nauczyciel zapisuje temat na tablicy i zaprasza
do obejrzenia filmu.
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut
Projekcja filmu. Uczniowie oglądają film.
Nauczyciel rozpoczyna dyskusję. Zadaje pytanie:
* O czym był ten film?
Warto podkreślić znaczenie uczuć, chęci
imponowania, akceptacji w grupie itp.
Uczniowie wypowiadają się na temat treści filmu.
www.sztukawyboru.pl
- 28 -
Wspólne odnalezienie w filmie scen, w których
podjęcie innej decyzji wpłynęłoby na dalsze losy
głównego bohatera.
Nauczyciel prowadzi dyskusję, po kolei
przypominając rozgrywające się w filmie sceny.
Zapisuje hasłowo na tablicy wskazane w dyskusji
sceny.
Nauczyciel powinien doprowadzić do odnalezienia
przynajmniej sześciu scen:
1. spotkanie na ławeczce zainicjowane przez bohatera
(przygotował się, wziął odpowiednią książkę, zależało
mu na nawiązaniu kontaktu)
2. dziewczyna zauważa kokietowanie i handel
narkotykami przez dilerkę i nie mówi o tym
bohaterowi
3. bohater spóźnia się do szkoły i idzie z dilerami
na wagary
4. bohater nie odbiera telefonu od dziewczyny
5. bohater wpada w nałóg, który prowadzi
do przestępstwa
6. bohater podejmuje decyzję o samobójstwie
Przypominają sobie sceny z filmu i podają propozycje
scen.
Nauczyciel inicjuje podział na zespoły, rozdaje plansze
oraz pisaki i karteczki.
Omawia zadanie polegające na wpisaniu w ramki
z lewej strony arkusza samodzielnie opracowanego
tytułu scen zdefiniowanych w poprzednim punkcie
lekcji.
Proponuje wpisanie w ramkach po prawej stronie,
alternatywnego rozwoju wypadków w przypadku
podjęcia innej decyzji niż pokazana w filmie.
Poleca wyraźne zaznaczenie sceny, która według
członków zespołu miała kluczowe znaczenie dla
tragicznego zakończenia ścieżki życia bohatera.
Uczniowie siadają w zespołach i prowadzą
wewnętrzne, ciche dyskusje na temat możliwych
losów bohatera. Wpisują wspólnie opracowane
rozwiązania w odpowiednie ramki.
Podejmują decyzję o tym, którą ze scen uznać
za najbardziej wpływającą na losy bohatera.
Nauczyciel zachęca do przedstawienia scenariuszy,
wyznacza zespoły do referowania. Zachęca członków
pozostałych zespołów do wyrażania swoich opinii
na temat propozycji i wyciągania wniosków. Zapisuje
je na tablicy. Zespoły przedstawiają swoje scenariusze
alternatywnych ścieżek.
Nauczyciel kontroluje czas i odpowiednio kieruje
prezentacjami i dyskusją. Kładzie nacisk na
uwydatnienie problemu popadania w nałóg i zgubne
jego skutki. Zwraca uwagę na to, że nieraz decyzje
z pozoru całkowicie błahe, kierują życie
na nieodpowiednie ścieżki.
Reprezentanci zespołów prezentując plansze
przedstawiają alternatywne scenariusze. Umieszczają
plansze na tablicy.
Uczniowie biorą udział w komentowaniu rozwiązań
kolegów. Wyciągają wnioski na temat zależności
ścieżek życia od podejmowanych decyzji.
www.sztukawyboru.pl
- 29 -
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
Nauczyciel podsumowuje lekcję z położeniem nacisku
na okoliczności, w jakich można wpaść w uzależnienie
i często błahych przyczyn ich powstania.
Zadaje pytanie:
* Która z podjętych w filmie decyzji była kluczowa
dla tragicznego zakończenia?
Po wspólnym ustaleniu sceny proponuje, aby każdy
położył lub przypiął swoją karteczkę pod planszą
z najciekawszym scenariuszem.
Nauczyciel ogłasza wynik głosowania.
Nauczyciel zadaje retoryczne pytanie:
* Czy na Twojej ścieżce były takie punkty, w których
inaczej podjęta decyzja zmieniłaby w znacznym
stopniu Twoje życie?
Uczniowie zastanawiają się i podejmują decyzję
o przyznaniu głosu.
Uzasadniają wybór sceny.
Rys.1. Przykład planszy każdego z zespołów
Najkrótsza droga do obłędu wiedzie przez samotność.
— Aleksander Minkowski
Księżniczka i mag
Dobro i Zło mają to samo oblicze, wszystko zależy jedynie od momentu, w którym staną na drodze człowieka.
— Paulo Coelho
Demon i panna Prym
Droga miłości bywa czasem bardzo kręta, ponieważ droga ta wiedzie nas do nieba albo prowadzi prosto
do piekieł.
— Paulo Coelho
www.sztukawyboru.pl
- 30 -
„ILUZJA” Wyróżnienie
II Liceum Ogólnokształcące w Inowrocławiu
Autor scenariusza: Mariusz Roszczyk
Klasa: I-III szkoły ponadgimnazjalne
Przedmiot: godzina wychowawcza / zajęcia profilaktyczne
Temat: „Profilaktyka rówieśnicza, czyli filmy i zabawy”
Typ lekcji: problemowa, operacyjna
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
- uświadomienie zagrożeń płynących z zażywania narkotyków,
- kształtowanie postawy odpowiedzialności za życie własne i innych,
- doskonalenie pracy w grupie,
b) szczegółowe:
dydaktyczne:
- uczeń wymienia i opisuje negatywne skutki oddziaływania narkotyków na organizm i życie
młodego człowieka,
- uczeń właściwie odczytuje komunikat zawarty w filmie o tematyce profilaktycznej,
- uczeń wymienia warunki konieczne do stworzenia „Świata bez uzależnień”,
wychowawcze:
- przystosowanie uczniów do konfrontacji ze współczesnymi problemami,
- praca nad umiejętnościami dyskutowania uczniów.
2. Metody pracy: pogadanka, metoda „Ale kino”, giełda pomysłów, dyskusja.
3. Formy pracy uczniów: indywidualna, grupowa, zbiorowa.
4. Środki i pomoce dydaktyczne:
- projektor + ekran + komputer + głośniki,
- 4 duże arkusze szarego papieru,
- różnobarwne flamastry,
- magnesy tablicowe.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 5 minut
„Burza mózgów": zapis na arkuszu szarego papieru
wszystkich skojarzeń z odpowiedziami na pytania,
które zadaje nauczyciel:
*Dlaczego młodzi ludzie sięgają/mogą sięgać po
narkotyki?
*W jaki sposób może to wpływać na ich
funkcjonowanie w szkole, w domu, wśród znajomych?
Uczniowie zapisują na arkuszu przedstawione
i uzasadnione wypowiedzi, stawiają hipotezy,
wyrażają swoje zdania i uzasadniają opinie.
www.sztukawyboru.pl
- 31 -
CZĘŚĆ PODSTAWOWA
czas pracy 35 minut (w tym 4 minuty – projekcja filmu)
Nauczyciel prezentuje film i inicjuje dyskusję:
* Jakie uczucia towarzyszyły Ci podczas oglądania
filmu?
* Która scena wywarła na Tobie największe wrażenie
i dlaczego?
* Nazwij problem przedstawiony w filmie.
* Jakie inne zakończenie mógłby mieć film
przygotowany przez Waszych rówieśników?
Uczniowie odpowiadają na pytania, formułują
hipotezy i tezy do stawianych problemów.
Przygotowanie materiałów do debaty Za i przeciw.
Nauczyciel dzieli zespół klasowy na dwie grupy,
zapowiada wykonanie plakatów i debatę.
Wspólne projektowanie plakatu
„Świat bez uzależnień”.
Wykonanie plakatów reklamowo-propagandowych.
I-grupa poszukuje argumentów za
II grupa- przeciw sięganiu po narkotyki
Uczniowie formułują argumenty i kontrargumenty.
Uczniowie biorą udział w debacie. Przedstawiciele
grup mogą odwołać się do swoich zespołów, poprosić
je o wsparcie.
Uczniowie podają sposoby działania zapobiegające
narkomanii i symbolicznie przedstawiają je na
plakacie.
Uczniowie formułują hipotetyczne warunki życia
bez nałogów.
Uczniowie uzasadniają swoje stanowiska.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 5 minut
Nauczyciel gratuluje uczniom pracy i aktywności.
Przypina magnesami do tablicy powstały plakat
i podpisuje się pod nim, zachęcając do tego wszystkich
uczniów biorących udział w lekcji.
Zadanie domowe.
Przemyślę zagadnienie:
* Czy film zrealizowany przez moich rówieśników
może odegrać ważną rolę w życiu nastolatka, który
stanie przed koniecznością dokonania wyboru: biorę
lub odmawiam?
Uczniowie podpisują się na arkuszu.
www.sztukawyboru.pl
- 32 -
„JA WYBRAŁEM ŻYCIE” Wyróżnienie
Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego w Bydgoszczy
Autor scenariusza: Renata Kałamaja
Klasa: poziom edukacyjny – szkoły gimnazjalne
Przedmiot: godzina wychowawcza, 2 jednostki lekcyjne
Temat: „Powiedz NIE narkotykom – wybierz życie!”
Typ lekcji: problemowa
1. Cele lekcji:
a) ogólne:
dydaktyczne:
- uświadomienie przyczyn sięgania po narkotyki,
- poznanie skutków oddziaływania środków psychoaktywnych na organizm człowieka,
wychowawcze:
- rozwijanie umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników oraz mówienia „nie” w sytuacjach
zachęcających do brania narkotyków,
b) szczegółowe:
- uczeń wymienia przyczyny sięgania po narkotyki,
- uczeń określa skutki i konsekwencje zażywania środków psychoaktywnych.
2. Metody pracy: burza mózgów, miniwykład, socjodrama – scenki.
3. Organizacyjne formy pracy uczniów: praca w grupach, praca indywidualna.
4. Środki i pomoce dydaktyczne:
- film „Ja wybrałem życie”,
- plansza „Jak odmówić”,
- karty z rebusem oraz krzyżówką,
- szary papier dla każdej grupy, flamastry, kolorowe kartki.
PRZEBIEG LEKCJI
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA CZYNNOŚCI UCZNIA
CZĘŚĆ WSTĘPNA
czas pracy 7 minut
Nauczyciel wprowadza do tematu lekcji i odtwarza
film „Ja wybrałem życie”. Uczniowie oglądają film.
CZĘŚĆ PODSTWOWA
czas pracy 60 minut
Rozmowa.
Nauczyciel pyta uczniów, co czuli, oglądając film.
Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy
i prosi, by wypisali na kartkach przyczyny, które
według nich mogły doprowadzić do sytuacji,
że bohaterowie filmu sięgnęli po narkotyki.
Chętni uczniowie dzielą się swoimi odczuciami.
Uczniowie wypisują na kartkach przyczyny,
które według nich mogły doprowadzić do sytuacji,
że bohaterowie filmu sięgnęli po narkotyki. Ustalają
również, jakie są przyczyny sięgania po środki
psychoaktywne przez młodzież.
Uczniowie przedstawiają pozostałym wyniki swojej
pracy.
*Brak więzi w rodzinach, ciekawość, potrzeba
akceptacji i presja grupy, bunt przeciwko
dotychczasowym wartościom, nuda, niepowodzenia
szkolne, brak akceptacji w grupie, aspirowanie
do dorosłości, niezadowolenie z siebie i swojego życia,
robienie na przekór dorosłym, brak atrakcyjnych
sposobów spędzania czasu wolnego.
1
www.sztukawyboru.pl
- 33 -
Odpowiedzi na pytania.
Nauczyciel pyta, jakie mogą być konsekwencje
sięgania po narkotyki i inne środki psychoaktywne.
Uczniowie na podstawie filmu i własnej wiedzy
podają, jakie mogą być konsekwencje zażywania
narkotyków.
*Wczesna śmierć, mniejsza odporność organizmu,
gorsza sprawność fizyczna, możliwość zarażenia się
żółtaczką oraz wirusem HIV, niepowodzenia w szkole,
odrzucenie przez grupę, utrata wstydu, obojętność,
brak wyrzutów sumienia, wejście w konflikt z prawem.
Miniwykład.
Nauczyciel zwraca uczniom uwagę, że dzieci, które uzależniły się od narkotyków przed 18 rokiem życia,
mają jedynie 50% szansy, aby dożyć 30 urodzin. Wszystkie bowiem narkotyki uszkadzają komórki centralnego
układu nerwowego bez możliwości ich ponownego odrodzenia. Ponadto narkotyki w większości powodują
całkowitą utratę łaknienia, a to z kolei prowadzi do pozbawienia zdolności obronnych organizmu. Wiele
narkotyków połączonych ze sobą tworzy piorunujące mieszanki. Mogą spowodować szybką i niespodziewaną
zapaść, odwodnienie, utratę panowania nad własnym zachowaniem, prowadzącą do śmierci. Narkotyki mogą
też tworzyć śmiertelne mieszanki, jeżeli bierze się je z alkoholem lub tzw. napojami energetyzującymi.
Rebus.
Nauczyciel rozdaje uczniom plansze z rebusem
(załącznik nr 1).
Uczniowie rozwiązują rebus.
*Rozwiązanie:
Powiedz NIE narkotykom – wybierz życie.
Pytania.
Odwołując się do filmu, nauczyciel pyta, jaka była
reakcja jednego z bohaterów na propozycję wzięcia
narkotyków. Dlaczego tak się dzieje?
Uczniowie zauważają, że bohater filmu początkowo
próbuje odmówić przyjęcia narkotyków, później
jednak ulega presji kolegi.
Uczniowie podają różne przyczyny, wśród nich brak
umiejętności skutecznego odmawiania.
Miniwykład.
Nauczyciel wywiesza planszę „Jak odmówić” (załącznik nr 2) i omawia ją.
Przy odmawianiu zaczynamy od powiedzenia NIE - nie chcę. Nie tłumaczymy się i nie usprawiedliwiamy.
Odmawiając przyjęcia narkotyków, nie robimy nic złego. Wręcz przeciwnie, postępujemy zgodnie z instynktem
samozachowawczym. Nie wolno wdawać się w dyskusje. Jeśli zaczynamy się tłumaczyć (nie dzisiaj, może
innym razem, teraz nie mogę), dostarczamy koledze lub handlarzowi argumentów do dalszej rozmowy.
Nauczyciel zwraca uczniom uwagę, że wybór sposobu odmawiania u każdego może być inny i zależy tylko
od nas. Można np. patrząc rozmówcy prosto w oczy, powiedzieć stanowczo Nie, dzięki. Można zmienić temat,
udać chorego, napad kaszlu, zaproponować coś innego lub po prostu odejść.
Drama.
Nauczyciel proponuje, by uczniowie przedstawili
swoje sposoby odmawiania.
Uczniowie w grupach przygotowują scenki,
w których prezentują różne sposoby odmawiania.
Uczniowie przedstawiają scenki i dzielą się swoimi
wrażeniami i odczuciami.
Rozmowa.
Nauczyciel pyta uczniów, jak mogłaby potoczyć się
historia bohaterów, gdyby jeden z nich odmówił
spróbowania narkotyków.
Uczniowie przedstawiają różne scenariusze wydarzeń.
Formułują optymistyczne zakończenia filmu.
CZĘŚĆ KOŃCOWA
czas pracy 10 minut
Krzyżówka.
Nauczyciel rozdaje krzyżówkę i prosi o jej
rozwiązanie (załącznik nr 3).
Uczniowie samodzielnie rozwiązują krzyżówkę
i odczytują jej hasło.
Ewaluacja.
Nauczyciel życzy uczniom dokonywania słusznych
wyborów.
Na koniec rozdaje małe kartki i prosi o dokończenie
zdania: Dzisiejsze zajęcia…………
Uczniowie anonimowo wypełniają kartki
i pozostawiają nauczycielowi.
www.sztukawyboru.pl
- 34 -
Załącznik nr 1
REBUS
KA=DZ
TY
ÓRKA
G=RZ M=Ż
Załącznik nr 2
JAK ODMÓWIĆ
1. Po prostu powiedz „NIE”
2. Odejdź
3. Zignoruj
4. Podaj powód
5. Zmień temat
6. Zażartuj
7. Oburz się
8. Powiedz komplement
9. Zaproponuj coś lepszego
10. Rzuć wyzwanie
www.sztukawyboru.pl
- 35 -
Załącznik nr 3
1. Nazwa narkotyku.
2. Inaczej zapobieganie.
3. Sposób przyjmowania narkotyków.
4. Układ ... – na niego wpływają narkotyki.
5. Według definicji narkotyki to substancja ... .
6. Narkotyk czasem przepisywany przez lekarzy w celu poprawy zdrowia pacjenta.
7. Uzależnienie od narkotyków.
8. Leczenie uzależnienia.
9. Sproszkowany tytoń.
10. Narkotyk to fałszywy, a nie prawdziwy ….
11. Inaczej joint.
12. Główny składnik jointa.
13. Dopalacze – narkotyki ...
KRZYŻÓWKA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
www.sztukawyboru.pl
- 36 -
1. Nazwa narkotyku.
2. Inaczej zapobieganie.
3. Sposób przyjmowania narkotyków.
4. Układ ... – na niego wpływają narkotyki.
5. Według definicji narkotyki to substancja ... .
6. Narkotyk czasem przepisywany przez lekarzy w celu poprawy zdrowia pacjenta.
7. Uzależnienie od narkotyków.
8. Leczenie uzależnienia.
9. Sproszkowany tytoń.
10. Narkotyk to fałszywy, a nie prawdziwy ….
11. Inaczej joint.
12. Główny składnik jointa.
13. Dopalacze – narkotyki ...
KRZYŻÓWKA – rozwiązanie
1.
K O K A I N A
2.
P R O F I L A K T Y K A
3.
P A L E N I E
4.
N E R W O W Y
5.
O D U R Z A J Ą C A
6.
M O R F I N A
7.
N A R K O M A N I A
8.
O D W Y K
9.
T A B A K A
10.
P R Z Y J A C I E L
11.
S K R Ę T
12.
K O N O P I A
13.
M I Ę K K I E