วรนทร หวงจรนรนดรสถาบนวจยพลงงาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตวอยางการพฒนาภาพอนาคตดานพลงงาน

1

2

วตถประสงค: เพอน าเสนอทางเลอกทสามารถลดการปลอยกาซเรอนกระจก

Current policy

• ภาพทอยบนฐานของนโยบายปจจบนทมการประกาศอยางเปนทางการ โดยเปาหมายของนโยบายพลงงานยงคงเนนไปทความมนคงในการจดหาพลงงานเปนหลก

New policy

• ภาพทอยบนฐานของนโยบายใหมทมเปาหมายในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทเรมมการพจารณาในหลายประเทศ แตยงอยบนพนฐานของความเปนไปไดเมอเทยบกบสถานการณปจจบน (Caution basis)

450 Scenario

• ภาพทอยบนฐานของนโยบายใหมทมเปาหมายในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมงสระดบ 450 ppm หรอสงผลใหอณหภมเฉลยของโลกต ากวายคอตสาหกรรมประมาณ 2 C ซงเปนเปาหมายทยงมความเปนไปไดหากมการพฒนาดานประสทธภาพและพลงงานหมนเวยนอยางเตมศกยภาพ

IEA World Energy Outlook

IEA World Energy Outlook

3Source: International Energy Agency

World Energy Council 2007

4

วตถประสงค: เพอฉายภาพการเปลยนแปลงธรกจและอตสาหกรรมพลงงานในอนาคตของโลก

World Energy Council 2014

5

วตถประสงค: เพอฉายภาพการเปลยนแปลงธรกจและอตสาหกรรมพลงงานในอนาคตของโลก

Source: World Energy Council (2014)

Shell scenarios

6

วตถประสงค:

เพอฉายภาพการเปลยนแปลงดานนโยบายพลงงาน

ในอนาคตของโลก

Scramble

• นโยบายดานพลงงานยงเนนไปทการจดหาพลงงานใหเพยงพอกบความตองการเปนหลก การพฒนาดานประสทธภาพและพลงงานหมนเวยนถกขบเคลอนจากแรงกดดนในการแขงขนภายใตดานขดจ ากดของศกยภาพทรพยากรและเหตการณความผนผวนตางๆ

Blueprint

• มการวางแผนอยางเปนระบบ ทางเลอกในการลดกาซเรอนกระจก และเทคโนโลยใหมไดรบความส าคญควบคกบการพฒนาเศรษฐกจและความมนคงในการจดหาพลงงาน เพอเตรยมรบความเสยงของขดจ ากดของการจดหาทรพยากรในอนาคต

Shell scenarios to 2050

7

วตถประสงค:

เพอฉายภาพอนาคตการเปลยนแปลงธรกจและอตสาหกรรมพลงงานในอนาคตของโลก

Mountain

• ภาพของโลกทถกก าหนดทศทางดวยการควบคม เชน อ านาจรฐ หรอตลาดกงผกขาด การเปลยนแปลงตางๆไมหวอหวาและมเสถยรภาพ กาซธรรมชาตมบทบาทมากจากการพฒนา

Ocean

• ภาพของโลกทถกขบเคลอนดวยกลไกตลาดเสรและการแขงขน โครงสรางพลงงานถกก าหนดดวยเทคโนโลยทมความคมคา เชอเพลงเหลวจะยงมบทบาทในระยะยาวควบคกบกาซฯ พลงงานแสงอาทตยจะ

Energy [r]evolution (Greenpeace)

8

วตถประสงค

ภาพอนาคตทางเลอกดานพลงงานของโลกทมงสการพฒนาดานพลงงานควบคกบการพฒนาดานสงแวดลอมอยางยงยน

Reference

• ภาพทอยบนฐานของนโยบายปจจบน โดยเปาหมายของนโยบายพลงงานยงคงเนนไปทความมนคงในการจดหาพลงงานเปนหลก

Energy [r]evolution

• อยบนพนฐานของการเปลยนแปลงวถการบรโภคและระบบผลตพลงงานจากการกระตนการบรโภคและเนนการลงทนเพอกระตนเศรษฐกจไปสรปแบบทเนนการพฒนาดานประสทธภาพและการใชเทคโนโลยใหมทเปนมตรกบสงแวดลอม

LCS Vision 2030 (SIIT-TU, Kyoto University, Mizuho and etc.)

วรนทร หวงจรนรนดรสถาบนวจยพลงงาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตวอยางการจดท าภาพอนาคตพลงงานไทยจากการศกษาแผนแมบทพลงงาน

10

กระบวนการวเคราะหภาพอนาคต

11

STEP Iวเคราะหปจจยขบเคลอน

ผลกระทบและความไมแนนอน

STEP IIพฒนาภาพอนาคต

STEP IIIเขยนเรองราวของภาพอนาคต

Key decision focusความมนคงทางพลงงาน สงคมยอมรบ เปนมตรกบสงแวดลอม

STEP I: วเคราะหปจจยขบเคลอน

12

STEP I: วเคราะหปจจยขบเคลอน

เศรษฐกจ ประเดนระหวางประเทศ อตสาหกรรม และโลจสตกส

ภาคเกษตรและการจดการทรพยากรน า

ดานสงแวดลอมดานสงคม

การพฒนาเทคโนโลย

นโยบายและการขบเคลอนจาก

ภาครฐ

✓ ความเชอมโยงเศรษฐกจโลก การคา การลงทนทไรพรมแดน✓ การผกขาดในธรกจพลงงานและสถานการณความไมสงบในกลมประเทศผผลตพลงงาน✓ สภาวะเศรษฐกจ ประชากร และเปลยนแปลงเชงโครงสรางในอนาคต✓ ความผนผวนของราคาพลงงานในอนาคต

✓การรบรขาวสารของสงคมในโลกเสร✓กระบวนการมสวนรวมของสงคมและชมชน✓พฤตกรรมและการปรบตว✓ความเหลอมล าทางสงคมทสงผลตอความมนคงของระบบพลงงาน

✓ ทศทางการพฒนาเทคโนโลยทวโลก และรปแบบทมความหลากหลายมากขน✓ การเชอมโยงกบเทคโนโลยสารสนเทศและ Smart grid✓ การพฒนาเทคโนโลยทเชอมโยงกบศกยภาพของไทย

✓นโยบายชดเจนและมความตอเนอง✓กลไก/เครองมอในการขบเคลอนแผนเพยงพอและมประสทธภาพ: เศรษฐกจ-พลงงาน-อตสาหกรรม-ขนสง-เกษตร-สงแวดลอม✓อ านาจหนาทชดเจน มการประสานและบรณาการเปนเอกภาพ✓ระบบฐานขอมล การวเคราะห มการเผยแพรและโปรงใส

✓ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความตองการลดกาซเรอนกระจก✓ การจดการดานสงแวดลอมในพนทจากกจกรรมและโครงการตางๆ

✓การเพมผลผลตทางการเกษตร✓ การพฒนานคมการเกษตร วสาหกจชมชน สหกรณ✓ ความเชอมโยงทสลบซบซอนของระหวางอาหาร พลงงานและน า✓ ภยธรรมชาตและปรมาณน าฝน

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

—

…

I

nfr

ast

ruct

ure

Sma

rt G

rid

…

2

1

CCS) EV)

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0

ปจจยขบเคลอนทสงผลกระทบสงตอเปาหมาย 10 อนดบแรก

STEP I: ปจจยขบเคลอน ผลกระทบและวเคราะหความไมแนนอน

16

STEP I: ปจจยขบเคลอน ผลกระทบและวเคราะหความไมแนนอน

17

Uncertainty

Imp

act

II. RiskI. Caution• การมสวนรวม ความตระหนกรของสงคม• สงคมเหลอมล า กระจายผลประโยชน • ขอตกลง Climate Change • โครงสรางเศรษฐกจ โลจสตกส• เทคโนโลยและทรพยากร

III. Low impact

• สถานการณความขดแยงในตางประเทศ และราคาน ามนในตลาดโลก

• การเมอง ธรรมภบาล ความตอเนองและชดเจนของนโยบาย

• ประเดนระหวางประเทศ ความรวมมอดานเศรษฐกจระหวางประเทศ• การจดการทรพยากร อาหาร พลงงาน น า และ Zoning• ราคาอาหารและสนคาเกษตร• การพฒนาโครงการพลงงานในประเทศเพอนบาน• การรบรขอมลขาวสารในโลกเสร และอนๆ

ราคาน ามนเปนไปตามคาดการณ ไมมเหตการณรนแรงในตางประเทศ

STEP II: พฒนาภาพอนาคต

18

Scenario 1: Healthy

Scenario 2: Cancer stage I

Scenario 3: Great

influenza

Scenario 4: Coma

เกด Oil shock และภาวะขาดแคลนพลงงานจากเหตการณรนแรงในตางประเทศ

มการแทรกแซงทางการเมองอยบางแตเปนเพยงในระยะสน

การแทรกแซงทางการเมองรนแรงมากขนตอภาคพลงงานในระยะยาว

STEP II: พฒนาภาพอนาคต

19

STEP III: เขยนเรองราวของภาพอนาคต

20

Scenario I: Healthy

21

สถานการณตางประเทศและราคาน ามนในตลาดโลก

เศรษฐกจ อตสาหกรรม และโลจสตกส

สงคม ความตระหนกร การปรบตว และ การมสวนรวมของ

สงคม

ดานสงแวดลอมและขอตกลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เทคโนโลย และการพฒนาแหลง

ทรพยากร

การเมอง นโยบาย ธรรมาภบาล

• เกดสถานการณความขดแยงในตางประเทศเปนระยะแตไมสงผลกระทบตอภาคพลงงานมากนก ราคาน ามนมแนวโนมเพมขนตามการคาดการณ

• เศรษฐกจไทยในยงสามารถเตบโตไดด• โครงสรางเศรษฐกจมแนวโนมทจะไปในทศทางทมการใชทรพยากรทมประสทธภาพและเปนมตรกบสงแวดลอมเพมขน

• ความตระหนกรของสงคมมเพมมากขน สงคมมการปรบตวอยางตอเนอง•การมสวนรวมของภาคประชาสงคมมเพมขน เชน การจดท าแผนฯ การเปนเจาของรวม และอนๆ

• ผลกระทบดานสงแวดลอมมแนวโนมลดลงตามกระแสโลก• ขอตกลงดาน Climate change เปนเชงบวก เกดกลไกการพฒนาสะอาด

กอใหเกดแรงจงใจในการใชและผลตพลงงานสะอาดมากขน

• เทคโนโลยหลากหลายมากขน • ตลาดพลงงานหมนเวยนจะขยายตว

เพมมากขน• ภาพรวมประเทศไทยจะยงคงพงพา

เชอเพลงฟอสซลเปนหลกแตละมสดสวนลดลง

•การแทรกแซงทางการเมองมอยบางในระยะสน • ภาครฐสงสญญาณชดเจนในระยะยาวส าหรบการสงเสรมดาน

ประสทธภาพและเทคโนโลยสะอาดแมวาจะมตนทนเพมขน • ราคาเปนไปตามกลไกตลาด

• ธรรมาภบาลมความส าคญมากขน

Scenario II: Cancer Stage I

22

สถานการณตางประเทศและราคาน ามนในตลาดโลก

เศรษฐกจ อตสาหกรรม และโลจสตกส

สงคม ความตระหนกร การปรบตว และ การมสวนรวมของ

สงคม

ดานสงแวดลอมและขอตกลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เทคโนโลย และการพฒนาแหลง

ทรพยากร

การเมอง นโยบาย ธรรมาภบาล

• นโยบายและการขบเคลอนจากภาครฐถกแทรกแซงตอเนอง• นโยบายไมชดเจน: Go green V.S Least cost• การอดหนนราคาเชอเพลงฟอสซลอยางไมมก าหนด

• การสงเสรมธรรมาภบาลไมไดรบการตอบสนอง

• เกดสถานการณความขดแยงในตางประเทศเปนระยะแตไมสงผลกระทบตอภาคพลงงานมากนก ราคาน ามนมแนวโนมเพมขนตามการคาดการณ

• เศรษฐกจไทยในยงสามารถเตบโตไดด• การบรโภคเพมมากขนภายใตราคาทไดรบการอดหนน • โครงสรางเศรษฐกจมแนวโนมทจะไปในทศทางทมการใชทรพยากรทมประสทธภาพและเปนมตรกบสงแวดลอมเพมขนตามกระแสโลก

• ความตระหนกรของสงคมมเพมมากขน ยกเวนการใชเชอเพลงบางประเภททมการอดหนนราคาอยางตอเนอง • การมสวนรวมของภาคประชาสงคมมเพมขน แตบางครงยงไดรบผลกระทบจากการแทรกแซงในกระบวนการตดสนใจ สงผลกระทบตอการยอมรบในระยะยาว

• ผลกระทบดานสงแวดลอมมแนวโนมลดลงตามกระแสโลก• ขอตกลงดาน Climate change เปนเชงบวก เกดกลไกการพฒนาสะอาด

กอใหเกดแรงจงใจในการใชและผลตพลงงานสะอาดมากขน

• เทคโนโลยหลากหลายมากขน • ตลาดพลงงานหมนเวยนจะขยายตว

เพมมากขน แตไมเปนไปตามเปาหมาย

• ภาพรวมประเทศไทยจะยงคงพงพาเชอเพลงฟอสซลเปนหลก

Scenario III: Great Influenza

23

สถานการณตางประเทศและราคาน ามนในตลาดโลก

เศรษฐกจ อตสาหกรรม และโลจสตกส

สงคม ความตระหนกร การปรบตว และ การมสวนรวมของ

สงคม

ดานสงแวดลอมและขอตกลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เทคโนโลย และการพฒนาแหลง

ทรพยากร

การเมอง นโยบาย ธรรมาภบาล

•การแทรกแซงทางการเมองมอยบางในระยะสน • ภาครฐสงสญญาณชดเจนในระยะยาวส าหรบการสงเสรมดาน

ประสทธภาพและเทคโนโลยสะอาดแมวาจะมตนทนเพมขน • ราคาเปนไปตามกลไกตลาด

• ธรรมาภบาลมความส าคญมากขน

•เกดเหตการณความไมสงบในตางประเทศอยางรนแรงและตอเนอง โดยเฉพาะในกลมประเทศผผลตพลงงาน สงผลใหราคาน ามนในตลาดโลกเพมสงขนอยางผดปกตเปนระยะเวลานาน

• ความตระหนกรของสงคมมเพมมากขน ภายใตราคาทสะทอนกลไกตลาด•การมสวนรวมของภาคประชาสงคมมเพมขน เชน การจดท าแผนฯ การเปนเจาของรวม และอนๆ

• ผลกระทบดานสงแวดลอมมแนวโนมลดลงตามกระแสโลก• ขอตกลงดาน Climate change เปนเชงบวก เกดกลไกการพฒนาสะอาด

กอใหเกดแรงจงใจในการใชและผลตพลงงานสะอาดมากขน

• เทคโนโลยหลากหลายมากขน • ตลาดพลงงานหมนเวยนจะขยายตว

เพมมากขนดวยแรงเสรมจากราคาน ามน

• ภาพรวมประเทศไทยจะยงคงพงพาเชอเพลงฟอสซลเปนหลกแตจะม

สดสวนลดลงตอเนอง

• ระบบเศรษฐกจไดรบผลกระทบจาก Oil shock โดยเฉพาะการทประเทศไทยมสดสวนการน าเขาน ามนสง ท าใหสงผลกระทบตอตนทนการผลตและคาครองชพ• อาจเกดการขาดแคลนพลงงานและสงผลตอความมนคงทางพลงงาน

Scenario IV: Coma

24

สถานการณตางประเทศและราคาน ามนในตลาดโลก

เศรษฐกจ อตสาหกรรม และโลจสตกส

สงคม ความตระหนกร การปรบตว และ การมสวนรวมของ

สงคม

ดานสงแวดลอมและขอตกลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เทคโนโลย และการพฒนาแหลง

ทรพยากร

การเมอง นโยบาย ธรรมาภบาล

•นโยบายและการขบเคลอนจากภาครฐถกแทรกแซงตอเนอง• นโยบายไมชดเจน: Go green V.S Least cost• การอดหนนราคาเชอเพลงฟอสซลอยางไมมก าหนด

• การสงเสรมธรรมาภบาลไมไดรบการตอบสนอง

•เกดเหตการณความไมสงบในตางประเทศอยางรนแรงและตอเนอง โดยเฉพาะในกลมประเทศผผลตพลงงาน สงผลใหราคาน ามนในตลาดโลกเพมสงขนอยางผดปกตเปนระยะเวลานาน

• ความตระหนกรและการมสวนรวมของสงคมมเพมมากขน แตอาจเกดความขดแยงในสงคมจากตนทนและคาใชจายทเพมขนอยางรวดเรว จนท าใหบางกลมไมสามารถปรบตวได

• ขอตกลงดาน Climate change ไดรบความส าคญเพมมากขน และท าใหประเทศตางๆจ าเปนตองมขอผกพนมากขน

• ทางเลอกพลงงานราคาถก

• ตลาดพลงงานหมนเวยนขยายตวเพมมากขนดวยแรงเสรมจากราคา

น ามนและขอตกลง CC•การน าเขาเทคโนโลยเพมมากขน

• ภาพรวมประเทศไทยจะยงคงพงพาการน าเขาเชอเพลงและเทคโนโลย

มากขน

• ระบบเศรษฐกจไดรบผลกระทบจาก Oil shock โดยเฉพาะการทประเทศไทยมสดสวนการน าเขาน ามนสง + การแทรกแซงกลไกตลาด ท าใหสงผลกระทบรนแรงมากขน• อาจเกดการขาดแคลนพลงงานและสงผลตอความมนคงทางพลงงาน

ทศทางของปจจยตางๆในแตละภาพ

25

ทศทางของปจจยตางๆในแตละภาพ

26

เอกสารอางอง

1. Future savvy: Identifying trends to make better decisions, manage uncertainty, and profit from changes, Adam Gordon (2008)

2. Great Transition: The Promise and Lure of the Time Ahead, Global Scenario Group, SEI (2002).

3. Deciding the Future: Energy Policy Scenario to 2050, World Energy Council (2007).

4. Scenario: An Explorer Guide, Shell (2008).

5. Shell Scenarios to 2050, Shell (2008).

6. World Energy Outlook 2009-2014, IEA (2009).

7. Energy [R] evolution, Greenpeace (2012)

8. โครงการจดท าแผนแมบทดานพลงงานของประเทศ 20 ป ระยะท 1 จดท าโดย สถาบนวจยพลงงาน จฬาฯ เสนอตอ สนพ. (2013)

27