sayili İŞ kanunu kapsaminda ÇaliŞma …archive.ismmmo.org.tr/docs/seminernotlar/06022014...İş...

4857 SAYILI İŞ KANUNU KAPSAMINDA

ÇALIŞMA HAYATINDA MEVZUAT

DEĞİŞİKLİKLERİ VE GÜNCEL UYGULAMALARI

Adem MORTAŞ

İş Teftiş Kurulu İstanbul Grup Başkanlığı

İş Müfettişi

[email protected]

mailto:[email protected]

KONU BAŞLIKLARI

Çalışma Hayatının Denetimi / 2014 Yılı Programlı İş Denetimi

Çalışma Hayatında Yasal Düzenlemeler veya Değişiklikler

Çalışma Hayatında 4857 Sayılı İş Kanunu Uygulamaları

4857 sayılı İş Kanunu’nda 6111 sayılı yasa ile yapılan değişiklikler

İş teftişi, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasının devlet

tarafından denetlenmesi, teftişi ve izlenmesine verilen genel isimdir.

İş teftişinin ana amacı çalışanları korumak, çalışma hayatı ile ilgili

mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemektir.

İş teftiş birimleri gerek işin yürütümü gerekse iş sağlığı ve güvenliği

alanında çalışma koşullarının iyileştirilmesi konularında sosyal taraflar

arasında köprü vazifesi görerek çalışma barışına katkıda bulunur.

3

I- ÇALIŞMA HAYATINDA İŞ DENETİMİ


Anayasa’nın 49 ve ilgili diğer maddeleri Devletin çalışma hayatına müdahalesini gerekli kılmaktadır.

3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunla verilen görevlerin denetimle ilgili kısımları (2-15.maddeler)

Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Hakkında 81 sayılı İLO sözleşmesi (5690 sayılı Kanunla onanan)

4857 sayılı İş Kanunu “Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi” başlıklı yedinci bölüm 91-97.maddeler “…Bu ödev ÇSGB’na bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili İş Müfettişlerince yapılır.”

4

İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Türkiye genelinde; İşin yürütümü yönünden 300 İş Müfettişi İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden 300 İş Müfettişi İşin Yürütümü yönünden 200 İş Müfettişi Yardımcısı İş Sağlığı ve Güvenliği yönünden 350 İş Müfettişi Yardımcısı olmak üzere toplam 1150 üyesi olan bir Teftiş Kuruludur.

İş Teftiş Kurulu 5 ilde oluşturulan Grup Başkanlıkları ile görevlerini yerine getirmektedir (Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Bursa)

Samsun, Malatya, Zonguldak, Erzurum, Antalya Grup Başkanlıkları Yeniden yapılanmadan dolayı 2013/08 ayında kapatılmıştır.

Grup başkanlığı iş teftiş hizmetlerinin daha etkili ve verimli şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla gerekli görülen illerde oluşturulan çalışma birimidir.


5

İş Teftiş Kurulu 3008 sayılı İş Yasası ile 1936’da İktisat Vekaletine bağlı olarak İş Dairesine bağlı olarak kurulmuştur.

1946 yılında Çalışma Bakanlığı İktisat Vekaletinden ayrılınca Çalışma Bakanlığı bünyesinde faaliyet göstermeye başlamıştır.

1936-1963 yılları arasında işin yürütümü yönünden faaliyette bulunan Kurulumuzda, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili teknik bölüm farklı birimlere bağlı olarak 1963’te kurulmuştur.


6

1974’te İş Müfettişleri 81 sayılı uluslararası sözleşme hükümlerine uygun olarak merkez kadrolara alınmış, 1979 yılında da İş Teftiş Kurulu olarak kurulmuştur.

Kurulumuz 1995 yılına kadar Bakan ve Müsteşarı kapsayan bakanlık makamına bağlı iken, 1995 yılında direkt bakana bağlanmış, 2003 yılında da "üçlü kararname" ile atama kabul edilerek, Bakanlık Müfettişliği statüsüne yönelik farklı uygulamalar tamamen ortadan kaldırılmıştır.

7 İ


Ülkemizde dayanağını TBMM tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi, iş denetimidir

81 sayılı İLO sözleşmesine göre; İş denetiminin asıl konusu çalışma ortamı (çalışanların sağlığı ve güvenliği) ve çalışma koşullarıdır. (Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri ve ödeme sistemleri (ücretler))

8


2002 yılına kadar iş sözleşmeleri sona eren işçilerin alacakları ile ilgili olarak İş Teftiş birimi denetim yaparak çalışma ilişkileri ile ilgili de faaliyet göstermiştir. Hatta bu oran işin yürütümü yönünden 2001 verilerine göre toplam iş hacminin %75’ine yakın olmuştur.

Bakanlığımızın 2002 yılından itibaren; tekstil, konaklama, sağlık, kara taşımacılığı sektörlerinde yaptığı projelendirilmiş denetimlerin sonuçları değerlendirilerek, riski belirleme ve önleme esaslı denetim modeli esas alınmıştır. 2012 yılında klasik denetim modellerinden farklı olarak programlı teftiş modeline geçilmesi kararı alınmıştır.


9

Proje teklifleri sonrasında İşin Yürütümünde 2011-2013 arası dönemde;

• Çağrı Merkezleri

• Konaklama Sektörü

• Bankacılık Sektörü

• Tuzla Tersaneler Bölgesi

• Kamu Hastaneleri Sağlık Sektörü

• Karayolları Dinlenme Tesisleri

• Tekstil/Dokuma İşkolu

• Özel İstihdam Büroları

ÇALIŞMA HAYATINDA İŞ DENETİMİ

10

Proje Teklifleri Sonrasında İSİG ile ilgili olarak 2011-2013 arası deönemde;

• İnşaat

• Maden Ocakları

• Kimya, lastik, plastik

• Büyük Endüstriyel İşletmeler

• Risk, Sektör ve Alan esaslı OSB’de

• HES Santralleri İnşaatları

• Çağrı Merkezleri

• Tekstil/Dokuma


11


2014 yılı için Programlı Denetimlerle ilgili olarak İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca ülke genelinde;

• Bankacılık Sektörü

• 50 ve üzeri Tarım İşletmeleri

• Kargo/taşımacılık Sektörü

• Beton Santralleri

• İnşaat

• Maden

• Kimya, lastik, Plastik v.s…

sektörlerinde; risk/alan/sektör esaslı programlı denetimler

01.01.2014-31.12.2014 tarihleri arasında gerçekleştirilecektir.

Dönem sonunda genel değerlendirme raporları ile sonuçlar kamoyu ile paylaşılabilecektir.

12


• HANGİ SEKTÖRLER DENETLENECEK

• İş sağlığı ve güvenliği açısından 2014 yılında yapılacak programlı teftişler kapsamında Türkiye genelinde riskleri belirlenen sektörlerde uygulanacak.

• İşin yürütümü yönünden "Gemi Yapımı, Deniz Taşımacılığı ve Ardiye ve Antrepoculuk İş kolunda faaliyet gösteren Liman İşyerleri, Kargo Hizmeti Veren İşyerleri, Dinlenme Tesisleri, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri, Lokanta ve Hazır Yemek İmalatı yapan işyerleri, Hazır Beton, Tuğla-Kiremit, Gübre-Yem, Mermer Ocakları ve İşletme Tesisleri ile 50'den fazla İşçi Çalışan Tarımsal İşletmeleri" denetlenecek.

http://www.haberler.com/turkiye/


• İş sağlığı ve güvenliği yönünden, "Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmeleri, Mobilya Sektörü, Tarım Sektörü, Atık Su Arıtma Tesisleri, Yapı İşyerleri, Büyük İnşaat İşyerleri, Elektrikli Teçhizat İmalatı, Fabrikasyon Metal Ürünleri, Kimyasal Ürünler İmalatı, Mineral Ürünler İmalatı, Patlayıcı Madde İmalatı, Kimyasal Gübre ve Azot Bileşiklerinin imalatı, Motorlu Kara Taşıtı İmalatı, Makine ve Ekipman İmalatı, Kağıt Ürünlerinin İmalatı, Ana Metal Sanayi, Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmeliğe İlişkin Uygulama Kapasitesinin Araştırma Programlı Teftişleri" denetimi yapılacak

Çalışma Hayatında 4857 sayılı İş Kanunu 10/06/2003 tarihinden itibaren uygulanmakta; sonrasında iki önemli yönetmelik hatırlatılırsa;

27.09.2008 tarihinde yürürlüğe giren Alt İşveren Yönetmeliği

18.11.2008 Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik

2011 yılından itibaren çalışma hayatında önemli yasal düzenlemeler / değişiklikler yapıldı.

II- ÇALIŞMA HAYATINDA YASAL DÜZENLEMELER

15


6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

(4857 s.K.5.Bölüm77-89 m) 20.06.2012 tarihinde kabul edildi.

(7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işler-Kadın İşçilerin Gece postalarında çalışmalarına dair Yönetmelik)

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu

(2821-2822 s.K.)18.10.2012 tarihinde kabul edildi.

01.07.2012 yürürlük tarihli 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 393-469 arası maddeler (818 s.K. yerine)

04.02.2011 yürürlük 6100 Hukuk Muhakemeleri Kanunu

14.02.011 yürürlük 6102 Türk Ticaret Kanunu

15.05.2008 sy. 5763 sayılı İş K. Değişiklik Y. Hk. K.

16

25.02.2011 yürürlük tarihli; 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ‘la yapılan düzenlemeler

Yani bilinen adıyla; 6111 sayılı TORBA KANUN’dur.

02.11.2011 yürürlük tarihli 665 sayılı KHK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında kanun ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun hükmünde kararname ile yapılan değişiklikler.


17

665 sayılı KHK ile Çalışma Bakanlığı idari yapılanması değiştirilmiştir.

Türkiye İş Kurumu Teftiş Kurulu, Çalışma Bakanlığı Teftiş Kurulu ve İş Teftiş Kurulu tek bir Teftiş Kurulu olarak İş Teftiş Kurulu olarak birleştirilmiştir.

Çalışma Bakanlığı Bölge Müdürlükleri kapatılmış, görev ve yetkileri Türkiye İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne devredilmiştir.


18

Sosyal devlet olma yolunda önemli sosyal politika tedbirlerinin alınmakta olduğu ülkemizde, çalışma hayatında iyileştirme politikaları ve eylem planları yapılmakta 6111 sayılı yasa ile bu amaca yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

25.02.2011 yürürlük tarihli; 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ‘la yani; 6111 sayılı TORBA KANUN İLE ÇALIŞMA HAYATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER / DÜZENLEMELER


19

III- ÇALIŞMA HAYATINDA 6111 SAYILI YASA DÜZENLEMELERİ

6111 Sayılı Yasa, kanun koyucu tarafından, 216 asıl ve 18 geçici madde olmak üzere; toplam 234 maddelik kapsamlı bir Kanun olarak hazırlanmıştır.

6111 sayılı kanun, devlete olan borçların yapılandırılması ve borçların affı olarak (Vergi Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması, Pirim Alacaklarının Yeniden Yapılanması, Diğer Alacakların Yeniden Yapılanması) bilinmesine rağmen,


5326 sayılı Kabahatler Kanunu,

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu,

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu,

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu,

3816 Sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun,

2022 sayılı 65 Yasını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,

4447 sayılı İssizlik Sigortası Kanunu,

4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun,

4857 Sayılı Kanun,

5737 sayılı Vakıflar Kanunu gibi bir çok

kanunda düzenleme yapmıştır.

21


6111 Sayılı Torba Yasa’da en kapsamlı düzenlemeler, sosyal güvenlik mevzuatı ve çalışma hayatı ile ilgilidir.

Kanunun; 23-52. maddeleri arasındaki toplam 30 madde ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda,

65-74.maddeler arasındaki toplam 10 madde ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile ilgili değişikliklere yer verilirken,

76-80. maddeleri arasındaki 5 madde ile de 4857 sayılı İs Kanunu ile ilgili düzenlemeler yer almıştır.

20


MADDE 75- 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 20’nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 20- Bu Kanun kapsamına giren yabancıların ve işverenlerin bu Kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri Bakanlık iş müfettişleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri tarafından denetlenir. Bu Kanun gereğince yapılacak teftiş, denetim ve soruşturmalar 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununda yer alan teftiş, denetim ve soruşturma hükümlerine göre yapılır ve bu hükümlere göre ilgili yaptırımlar uygulanır. Genel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk kuvvetlerinin kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların bu Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri halinde, durum Bakanlığa bildirilir.

Birinci fıkraya göre yapılan denetimler ve ikinci fıkraya göre yapılan bildirimler üzerine Bakanlık bölge müdürünce, gönderilen tutanaklara ve denetim raporlarına göre bu Kanunda yer alan idari yaptırımlar uygulanır.

21

http://www.alomaliye.com/4857_sayili_iskanunu_010510.htm








MADDE 76- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.”

22


MADDE 76- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

4857 Sayılı İş Kanununun 74. Md, kadın isçilerin, doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık sure için çalıştırılmamaları gerekir.

Çoğul gebelik halinde ise doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık sureye iki hafta sure daha eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı sureler doğum sonrası surelere eklenir. Bu maddeye 6111 Sayılı Kanunla yapılan ekleme ile kadın işçinin suresinden önce doğum yapması halinde de doğum öncesi hakkı olan izni, doğumdan sonra kullanması getirilmiştir. 23


Kadın işçinin erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak sureler, doğum sonrası surelere eklenmek suretiyle kullandırılacaktır.

Yasaya göre erken doğum yapan sigortalı kadın işçinin doğum öncesi kullanmadığı izinler, doğum sonrası iznine eklenecektir.

Örneğin; doğum öncesi 8 hafta izni olan kadın işçi, üçüncü haftada erken doğum yaparsa kalan 5 hafta izni, doğum sonrası 8 hafta olan iznine eklenecektir.

24


6111 Sayılı Kanunla yapılan bu düzenleme ile beraber, daha önce belirttiğimiz üzere, 5510 Sayılı Kanunun geçici iş göremezlik ödeneğiyle ilgili 18. Maddesinde de düzenleme yapılmış ve erken doğum yapan kadın işçinin, doğum sonrasına eklenen, doğum öncesi kullanamadığı izin süreleri için Sosyal Güvenlik Kurumunca geçici is göremezlik ödeneği verileceği hükme bağlanmıştır.

25


4857 sayılı Kanun’un “Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi” başlıklı 7.bölümünde “Devletin Yetkisi” ana başlıklı 91. maddesine göre; “Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır. Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Milli Savunma Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür.” 26


MADDE 77- 4857 sayılı Kanunun 91 inci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun

10 uncu maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüklerince incelenir.”


Bu madde ile İş Kanununa yapılan bu düzenleme ile iş sözleşmeleri fiilen sona eren işçilerin işverenlerden olan alacakları ile ilgili şikâyetlerinin Çalışma Bölge Müdürlüklerince incelenmesine olanak tanınmaktadır.

III- ÇALIŞMA HAYATINDA 6111 SAYILI YASA DÜZENLEMELERİ MADDE 78- 4857 sayılı Kanunun 92’nci maddesinin ikinci ve üçüncü

fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili

görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli iş müfettişleri ve işçi şikayetlerini inceleyen bölge müdürlüğü memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iş müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.

Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi

şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İş mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması iş mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.


MADDE 79- 4857 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

101 inci ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları

ise doğrudan Türkiye İş Kurumu il müdürü tarafından; birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu il müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir.


Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık,

Madde 101 - Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için 1.903.TL (2014 yılı için) idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz.


İş ve işçi bulma hükümlerine aykırılık

Madde 106 - Bu Kanunun 90’ncı maddesinde öngörülen izni almadan faaliyet gösteren işverene bir milyar lira para cezası verilir.

İş ve işçi bulmaya aracılık

Madde 90 - İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına

aracılık görevi, Türkiye İş Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarınca yerine getirilir.

IV- 4857 SAYILI İŞ KANUNU UYGULAMALARI

2014 Yılı için yeniden değerleme oranına göre idari para cezaları yeniden düzenlenmiştir.

Özellikle son dönemde Kıdem Tazminatı Fon uygulaması,

İşçi alacaklarının devlet alacağından sonra gelmek üzere öncelikli alacak olarak değerlendirilmesi,

Alt işveren yönetmeliği v.s.

TEŞEKKÜRLER [email protected]

37

sayili İŞ kanunu kapsaminda ÇaliŞma …archive.ismmmo.org.tr/docs/seminernotlar/06022014...İş...

Documents