satınalmagücü paritesi İle Ölçüm notu 8.pdfavrupa İstatistikofisi ise sgp’yegöre...

KALKINMANIN ÖLÇÜLMESİ-2

Satınalma Gücü Paritesi İle Ölçüm

21.11.2018 Dr.Beşir KOÇ KALKINMANIN ÖLÇÜLMESİ 1

• Refah Seviyesi Nasıl Ölçülür?

• Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)

rakamları ekonomilerinin toplam

büyüklüklerini ifade etmekle birlikte,

toplumun ortalama refah seviyesinin

anlaşılabilmesi için kişi başına düşen GSYH

rakamları kullanılmaktadır.


• Ancak hesaplanan bu rakam, ortalama parasalzenginliği ölçebilirken toplumun ortalamarefahını ölçme konusunda yetersizkalmaktadır.

• Çünkü refah seviyesi, elde tutulan paradanziyade sahip olunan mal ve hizmetlerleölçülebilir.

• Bu konu bir örnek ile ele alınacak olursa:


Örnek:Kişi başına GSYH değeri 10.000 $ olan iki farklı A veB ülkesi düşünelim.

Ayrıca, A ve B ülkelerinde sadece tek bir ürününüretildiğini ve bu ürünün fiyatının;A ülkesinde 1.000 $,B ülkesinde ise 2.000 $ olduğunu düşünelim.

Bu durumdaA ülkesinde kişi bu üründen, 10 tane alabilirkenB ülkesinde ise 5 tane alınabilmektedir.


SONUÇ:

İki ülkenin kişi başına düşen GSYH’ları eşitolmasına rağmen aynı ürünün fiyatının farklıolmasından dolayı A ülkesindeki vatandaşlarınortalama refah seviyesi B ülkesindekivatandaşların refah seviyesinin 2 katıdır.


Satın Alma Gücü Paritesi Nedir?

Örnekte anlatılan ve benzer ürünlerdeki fiyatfarkından dolayı ortaya çıkan refah farkı, Satın AlmaGücü Paritesi (SGP) ile rakamlaradönüştürülmektedir.

SGP, karşılaştırılan ülkelerin hangisinin daha ucuzveya pahalı olduğunu anlamak için kullanılan birorandır.

Bu parite, benzer tek bir ürün ya da ürün sepetininiki ülke arasındaki fiyatlarının oranıdır.


Örnekte anlatılan A ülkesindeki fiyat 1.000 $ iken Bülkesinde 2.000 $’dır.

• SAGP (A/B) =1.000$/2.000$= 0,5

ANLAMI :

SGP, mutlak bir değerden ziyade bir orandır. Örneğe göreB ülkesinin SGP’si 10 kabul edilecek olursa A ülkesininSGP’si 5 olmaktadır.

Yani, A ülkesi tek ürünlü bir ekonomide B ülkesinin yarıfiyatına denk gelecek kadar ucuzdur.

SGP sayesinde aynı miktar para ile hangi ülkeden dahaçok mal veya hizmet alınabileceği hesaplanabilmektedir.


SGP’si düşük olan taraf dahaucuz olmakta ve aynı gelirmiktarı ile daha çok refahaulaşabilmektedir.


SGP’nin Hesaplama Şekilleri

SGP’nin nihai amacı farklı ülkelerdeki fiyatlarıngenel düzeyini karşılaştırmak olduğu içinhesaplamada kullanılan sepetin tüm ekonomiyikapsayacak şekilde geniş tutulmasıgerekmektedir.

Ancak söz konusu sepet genişledikçe bu işlemhayli karmaşık bir hale gelmektedir. Bu yüzdendünyanın her yerinde aynıya yakın olduğudüşünülen bir ürün üzerinden bir karşılaştırmayapmak çok daha kolay ve basit olacaktır.


1. Big Mac Endeksi

The Economist dergisi tarafından 1986

yılından itibaren yayınlanan Big Mac

Endeksi bu ihtiyaca cevap vermektedir.

Bu endeks, dünyanın en yaygın bayi

(franchising) ağına sahip perakende

şirketlerinden birisi olan McDonald’s

firmasının sattığı Big Mac hamburgerinin

fiyatı kullanılarak oluşturulmuştur.


Sadece tek bir ürün bazlı SGP ölçümü bütün ülkeekonomisinin ucuzluğu ya da pahalılığını ölçmekonusunda yetersiz kalmakla beraber her ayfiyatı güncellenen Big Mac gibi küresel birürünün dinamik olarak takip edilmesi ülkeleringenel fiyat seviyeleri hakkında güncel bir ipucuvermektedir.


2017 Ocak Ayı Big Mac fiyatları


Burada SGP mutlak bir değer değil bir oranolduğu için Big Mac kullanılarak oluşturulanSGP sıralamasında (Big Mac Endeksi) diğerülkelerdeki fiyatlar ABD fiyatınaoranlanmıştır.

Bu oranlar neticesinde yapılan sıralamadahangi ülkelerin ABD fiyatından ne kadarpahalı ve ucuz olduğu anlaşılmaktadır.


Big Mac Endeksi


Big Mac Endeksi

İsviçre için; 6.35/5.06*100=125.4-100= %25.4ABD’den daha pahalıdır.

Türkiye için; 2.75/5.06*100=54.3-100= %45.6daha ucuzdur.


Sonuçlar ne anlama geliyor

Yani bir kişi aynı miktarda para ile Türkiye’deABD’de alacağı Big Mac’in neredeyse iki katımiktarda Big Mac hamburger alabilmektedir.

Bu durum Türkiye’nin genel olarak ABD’den nekadar ucuz olduğu konusunda da bir ipucuvermektedir.


2. SGP’ye Dayalı GSYHIMF, Dünya Bankası, OECD gibi uluslararasıkuruluşlar bütün ekonomik hacim üzerinden SGP’yiölçmeye çalışmakta ve bütün GSYH’ı ve kişi başınadüşen GSYH’ı SGP’ye göre yenidendüzenlemektedirler.ABD ya da AB fiyatları baz alınarak yapılansıralamalarda da ülkelerin kişi başına düşen gelirleriile kendi ülkelerinde alabildikleri mal ve hizmetlerinABD ve AB ortalama fiyatları ile karşılığıgösterilmektedir.Böylece, bütün ülkelerin kişi başına düşengelirlerinin karşılığı olan mal ve hizmet miktarı aynıstandartlarda ifade edilmektedir.


• IMF verilerine göre hazırlanan aşağıdaki tabloda ülkelerin carifiyatlarla ölçülen kişi başına düşen GSYH ve SGP’ye göre ölçülenGSYH değerleri verilmektedir.

• SGP’ye göre değerler ABD fiyatlarına göre düzenlendiği için ABD’ninSGP’ye göre kişi başına düşen GSYH değeri aynı kalmaktadır.

• Ancak 2016 yılı Türkiye rakamlarına bakıldığında cari fiyatlarla gelir10,7 Bin $ iken SGP’ye göre 24,9 Bin $ olmaktadır.

• Bu durum, Türkiye’de fiyat ortalamasının ABD fiyatlarının yarısındandaha az olduğunu göstermektedir. Türkiye’de 10,7 Bin $ ile alınanmal ve hizmetlerin değeri ABD’de 24,9 Bin $’dır.

• Diğer yandan Norveç’in cari fiyatlarla geliri 70,4 Bin $ iken SGP’yegöre 69,2 Bin $’a düşmektedir. Bu durum da Norveç’te fiyatlarınABD’den daha fazla olduğunu göstermektedir. Norveç’te 70,4 Bin $’aalınan mal ve hizmetlerin ABD’deki değeri 69,2 Bin $’dır.


Avrupa İstatistik Ofisi ise SGP’ye göre kişi başınadüşen GSYH değerlerini mutlak olarak sıralamanınötesine geçerek, takip ettiği ülkelerin gelirleriniAvrupa Birliği’nin ortalama gelirine göreoranlamaktadır.

Bu sayede bir ülkenin kişi başına düşen gelirininAvrupa Birliği ortalamasına göre nasıl bir seyirizlediği gözlemlenebilmektedir.

Örneğin aşağıdaki çizelgede de görüleceği üzereTürkiye’nin 2005 yılındaki SGP’ye göre kişi başınadüşen milli geliri AB’nin SGP’ye göre ortalama kişibaşına düşen milli gelirinin %43’ü olurken bu oran2016 yılında %63’e yükselmiştir.


satınalmagücü paritesi İle Ölçüm notu 8.pdfavrupa İstatistikofisi ise sgp’yegöre...

Documents