ה"ב

כינוס ישראל כלל

סאטמארתלמידי וחסידי פון בליק אין

*****

ק"ב לפ"חודש אייר תשע

.י.ברוקלין נ

"ישראל כלל כינוס" פארגעברייטן דעם איבער זיך קאכט גאס אידישע די וואס חדשים שוין

דעם צוליב יארק ניו גרעיטער פון ישראל כלל גאנץ פאראייניגן גייען זיי אז פארשפרעכט וועלכע

רביםאז מודה זענעןקרייזן ממש אלעוואס , און אונטערנעט טעכנעלאגיע פון מצבשרעקליכן

ומנהיגי צדיקים די האבן דעריבער ,עבר אינעםה אויף א אומגלויבליכן פארנעם הפיל חללים

א"טשלי סאלאמאן 'מתתי 'ר הגדול הגאון ועמו א"שליטדער סקולענער רבי בראשם ישראל

זאלן וואס ישראל כלל "גאנץ" אויפשאקלען מוז'מ אז געווען מחליט ,לעיקוואדישיבת ד משגיח

ל ארגענעזירט "די עסקנים האבן בהסכמת הנ ,מצבן געפערליכעם ד דערהערן אינאיינעם אלע

רבנים די און ישראל כלל "גאנץ" זיין צו מאחד צוועק דעם צוליב און פלאנירט און באשלאסן

פון אפהיטן קענען זיך זאל המון דער וויאזוי עתיד אויפן פארשריפטן ארויסגעבןנען 'שדר זאלן

."השתמשות בטעכנעלאגיע על פי תורה"ווי זיי רופען דאס , הטעכנעלאגיע מכת

ישע 'חסיד אונז פאר" איחוד" אזא מיינט דאס וואס פארשטיין מיר מוז ערשטן אלעם צום

אנגעהאלטן דעם שיטת ס וואס האבן אין אלע תקופות"החת אידן יוצאי אונגארן וממשיכי דרך

דעריבער איז כדאי אביסל מרחיב צו זיין דעם דיבור וואס עס , ההתבדלות אן קיין שום פשרות

,"התאחדות" מיינט בכלל אזא מין

ע"זי ס ותלמידיו"החת של מדרשו בבית - ישראל כלל "איחוד"

"אויפצוטוהן"מאחד זיין כדי : ג"תרצ

האט זיך , וויל היינט'און כמעט גענוי דאס זעלבע וואס מ, כל חדש תחת השמש אין

זעט ווי ווייט אונזערע 'און ווען מ, אונטערן וואגן פון אגודת ישראל, אפגעשפילט ס'דעמאלט

נאךאגודה אין יענע יארן די מיט זיך נישט מאחד זייןגדולי ישראל זענען געשטאנען על המשמר

.האט מען בעסער ארויס דעם בילד, לחמהמערשטע וועלט די

קיין ,?זאל זיך נישט מאחד זיין'פארשטיין פון וואס האט מען אזוי געציטערט אז מדארף 'מ

אדרבה מיט א געוויסע מאס , געוועהן דאך נישט) דיגע אגודה'סדי דעמאלט(ציונים זענען זיי

לים אין די מלחמה קעגן רב קוק החרדית אין ירוש זענען זיי נאך געוועהן שותפים מיט די עדה

ישראל איז געוועהן צוזאמען צו ברענגען כלל ישראל פון אלע שיכטן די ציל פון אגודת, וכדומה

, סטענד איילענד, פייוו טאונס :ליין( 'אונגארן וכו, רוסלאנד, דייטשלאנד, פון פוילן און קרייזן

דהיינו אז די שוואכע , "אידישקייט אויפצוהייבן"א ציל מיט, )ועוד באסטאן, קאנארסי, קאנעטיקוט

, איז געוועהן אין אונגארןוואס שטארקע אידישקייט דייטשלאנד וועט אויפגעהויבן ווערן פון די

.)שיכון סקווירא, י"רק, מאנסי, בארא פארק, וויליאמסבורג: ליין(

אל האבן געהאלטן אזדיגע רבנים וועלכע האבן יא געשטיצט די אגודת ישר'טסלדעמא די

געווען שקייט יווייל ווי באקאנט נאך די ערשטע וועלט מלחמה איז איד ,"שעת חירום"איז א 'ס

רבים : ליין( ליידער באופן נורא און גאנצע שטעט זענען אוועקגעפאלן פונעם אידישן דרך געפאלן

.עכנעלאגיעט ליבמיט א מאס אסאך ערגער ווי היינט וואס אידישקייט פאלט צו, )חללים הפילה

האבן געשטיצט דעם און דאס איז אויך געוועהן די סיבה פארוואס אלע פוילישע גדולים

מיט שינוים אין די מסורה פון חינוך הבנות "בית יעקב" -ס 'געדאנק פון אויפשטעלן מיידל שולע

ן מע דעם דרך הלימוד אין די ליטווישע ישיבות האט' אפי, אפצוראטעווען די דורות כדי

יונגנט ביי די כדי צו האלטן דעם, ל"געטוישט אין יענע תקופה לפי עדותו של החזון איש זצ

.דיגע וועגן'און נישט צו פארקריכן אין השכלה, תורה

וואס איז באמת (" ראטעווען כלל ישראל"אלע הייליגע טעמים אינאיינעם פון די מיט , עם כל זה

הצדיקים הקדושים תלמידיו ותלמידי תלמידיו , ישראל יהאבן אונזערע גדול, )געווען אין א סכנה

עאויף א העכער מיר דארפן האלטן אונזער אידישקייט !געהאלטן אז ניין, ע"ם סופר זי"של החת

.אידישקייט מיט א פאראייניגטע דרך איןאלעמען און נישט אויסגלייכן ,דרגא

?..........מיט "סאטמאר: "ב"תשע

רשטאנען אז אידישקייט איז נישט אונזער פארמעגן אויף וועלכן די גדולי ישראל האבן פא

נער יאיז באקאנט די מעשה ווען הגאון רבי חיים וואלאזש'ווי ס( ,!בארעכטיגט מוותר צו זיין מיר זענען

ווען די רעגירונג האט זיך געוואלט מישן און ער האט נישט געוואלט איינגיין , ל האט פארמאכט די ישיבה"זצ

און נישט אויף , מיר האבן באקומען דעם רשות צו בויען אידישקייט: ער האט אויסגעשריגן, ין פשרותאויף קי

.!)איינצוגיין אויף פשרות אויפן חשבון פון אידישקייט

האבן די אמאליגע גדולי ישראל - )סאטמאר: ליין(" ערליכע אידישקייט"דער סימבאל פון

גייט נישט אויף 'ס. ט אידן פון בערלין און פראנקפורטקען נישט גיין צוזאמען מי -פארשטאנען

!איין ליניע

הוראות און אבער , יעדער וויל ערליכקייט און אידישקייט, איז אייניג" מיסיע"אפילו די

שטאפלען פילעאיז מיט אידישקייט וואס זייערוואס גילט פאר בערלינער אידן הדרכות

!דאס ּפָארט זיך נישט אינאיינעם. ן סאטמאר רב אידןם סופר או"גילט נישט פאר חת ,גערנידרי

יש לנו אב זקן והוא "מיט דעם יסוד אז -יעצט לאמיר גיין מיט באלד הונדערט יאר שפעטער

היינט איז ? ס'מאלטעפון דגעווארן נשתנה איז עפעס :די פראגען פרעגאון -" לא נשתנה

!? ......טמי "סאטמאר"מאחד זיין ן 'מעגזאל יא 'מאז אנדערש

בשעתם פארשטאנען אז צו אגודת ישראל וועלכע איז בלויז אויב האבן אונזערע גדולים

גדולי ע'א צוזאמען שמעלץ פון פארשידענע קרייזן וואס בראש זענען געשטאנען אמת געוועהן

אין ' ל און נאך און אפי"גער זצ'ל דער אמרי אמת מ"א שטייגער ווי דער חפץ חיים זצ ישראל

ארן זענען געוועהן גרויסע רבנים וועלכע האבן מתחילה געשטיצט די אגודה ווי למשל אונג

, י האט ער חוזר געוועהן דערפון זענדיג די תוצאות"ל וואס נאר אין אר"ץ דושינסקיא זצ"מהרי

, מיר טארן נישט גיין מיט זיי! ניין ט אז'נהעט'ז האבן די גדולים וצדיקים פון אונזער חדר גע"עכ

אויב , אונזער אידישקייט ווען מיר גלייכן זיך אויס מיט זיי בן אוועק פוןעדאס מיינט אז מיר ג ווייל

, מאנסי, קרית יואל, בארא פארק, יליאמסבורגפון ווציבור רהיימישע דערווען אזוי כהיום יום

, נסטאו-ופייו, פלעטבושטיילן פון איד וואס איז כולל קרייז ע'נא מאדער מאכט א יד אחת מיט

מיינט דאס אז איך , דומהוכ גרעיט נעק , מאנהעטן-איסט סייד, רסיוישזניו -טינעק, ענגלוואד

ר איד וועלכע זענען אפשר פיינע אידן 'דרגא צום פייו טאונסע נידער אראפ מיין אידישקייט א

!?מיר דארפן אדער מעגן מיט זיי זיצן צוזאמען... ?אונז? "מיר"אבער ,כלפי שמיא

וויאזוי סאטמאר דארף זיך באמת פירן אין אזא מצב ווען , קען אפשר דן זיין'מ, ליךמעג, יתכן

אז אפשר איז יא יעצט דער זמן פון עת לעשות און ,עס ברענט א פייער פון אונטערנעט

אבער עס שטייט פאר אונזערע אויגן דער הייליגער יסוד וואס , מיטשטיין מיט די התחברות

מלאכים אם הראשונים כ"האט אומצאליגע מאל געלערנט מיט אונז סאטמאר'ע מ"זי 'רבינו הק

ז כל שהוא פון דעם הייליגן דרך פון די פריערדיגע מיר טארן זיך נישט רירן קיין זי, "'אנו וכו

.ווייל נאר אזוי זענען מיר פארזיכערט אז מיר גייען אויפן ערליכן וועג, צדיקים

גדול איינער א יי די החלטה פון מאכן אזא כינוס היינט ב יז דען געוועהן דאא, און בכלל

התנגדות עומק הענין פון די עםפארשטייט ד רוועלכע ,אונגארן בישראל פון אונזער חדר יוצאי

האט טאקע שוקל געוועהן די אלע צדדים וועלכער , אמאליגע אגודהפון אונזערע צדיקים צו די

אנדערש און דא דארף מען יא זיך מתחבר זיין איזביי דעם מצב הוראה אז היינט און געגעבן די

?אלע מיני קרייזן מיט

.אויף פארקערט איז פאראן א ים מיט ראיות און הוכחותווייל

האבן ישראל אונזערע גדוליאומצאליגע מאל ווייסן מיר פון די נישט ווייטע היסטאריע ווי

לאמיר .קרייזן מיט אנדערעאידישקייט זיך נישט מתחבר געווען צוזאמען "לתועלת"לו אפי

ציל מרבה צו אגעהאט האט רוועלכע ,"דף היומי" םדע ,באקאנטן ביישפיל-עם מערסטנעמען ד

פארמערן טויזנטער לומדי וועט זיך'איז געוועהן אז סמיסודו און דער געדאנק ,זיין לימוד התורה

בלויז צוליב ,געווארן ביי אונז דאך איז עס נישט אנגענומען, )וואס איז אמת( תורה אויף דער וועלט

.האט שייכות צו די אגודה'דעם ווייל ס

:צווייטער ביישפיל

ווען די וועלט האט געפלאקערט פון די קאלטבלוטיגע דייטשע רציחות אויף די

ציבור אין רופן געווארן א תעניתראיז פא, די צווייטע וועלט מלחמהאייראפעאישע אידן ביי

אבער ווי נאר די רבנות הראשית האט .גרויסע צרות רדית איבער דיי דורך די עדה הח"אר

ד "האט דער גאב, אויך צו און פאררופן אויך דעם תענית ציבור געמאלדן אז זיי שטעלן זיך

ל באשטומט צו מאכן דעם תענית ציבור אויף א אנדערן "זצ אדושינסקי ץ"ירושלים מהרי

איז 'סכאטש .זעלבן טאג מיט די רבנות הראשותצו זיין אינעם מאחד נישט זיך כדי ,דאטום

אבער דעם געדאנק אז , די בעלי אסיפה צו די רבנות הראשותך צווישן פארגלייזיכער נישט קיין

.אין א שעת חירום זעהט זיך שטארק ארויס' זיך נישט צוזאמען אפי שליסט'מ

צו אונזערע אין געדאנק ען 'משל'איז גענוג זיך אויסצו'ס. דארף נישט גיין צו ווייט'און מ

וואלטן זיך באטייליגט ביי דור זיידעס פון אונזער טאטעס אוןאונזערע חשובי העדהאייגענע

קענט איר זען אזעלכע שטייגער אידן ווי רבי .אמת אין פנים אריין רדעשוין שלאגט , אזא אסיפה

)אן א דאך( "סטעידיום"א אין "כינוס"ל זיצן ביי אזא "יודל ראזענבערג און רבי שלום לויפער ז

...?ומשמאלם זיצן בלויע העמעדער מיט געשוירענע בערד ווען מימינם ,מיט גרויסע סקרינס

הירצקא רבי , קענט איר זען אזעלכע אידן ווי החסיד המרומם רבי אלימלך הגדול לאנדא

י שמעון רב, רבי נתנאל פארקאש, רבי אליעזר ליימזידער, רבי לייבעלע גליק, יאקאבאוויטש

רבי חיים הערש , גליק' רבי משה ארי, רבי הערשל רובינשטיין, רבי שלום נחמן פילאף, לויפער

רבי , לע ווערצבערגער'רבי אברהם, רבי אהרן פאללאק ,רבי יעקל שווארץ ,יאקאבאוויטש

זיצן ביי אזא - פאריגן דור איד פון" היימישער"סיי וועלכע וצ, הערשל לעפקאוויטש ובניו

!?סכינו

!!!קיינמאל

לה על הדעת געווען צו קענען וואלט עו'מיר ווילן זיך אפילו נישט טרויען צו טראכטן אויב ס

לאמיר , עדטאבער צווישן פיר אויגן גער! ?זיצן ביי אזא אסיפה" סאטמאר רב"ן 'הייליג זען דעם

" ה"אטמאר תשכחסיד ס"ען אז א 'משל'קענט איר זיך אין ווייטסטן חלום אויס ,זיך פרעגן שטיל

?זאל זיך משתתף זיין ביי אזא אסיפה

ען אז 'משל'ר זיך אויסקענט אי, אדער אפילו מיט צוואנציג און דרייסיג יאר שפעטער

!!!קיינמאל ?זאל זיך משתתף זיין ביי אזא אסיפה" ה"סאטמאר תשמ"

' ווערט געברענגט אין ס, קפהע צו זיצן מיט אידן וואס זענען ווייט פון אונזער הש"זי' איבער דעת רבינו הק(

הערש אלימלך ווערצבערגער פון מאנסי האט דערציילט בשם אביו ' ח וואס ר"א אות קצ"זכר צדיק לברכה ח

האט זיי אבער דער רבי , אז ווען זיי האבן געדארפט פארן צו די שחיטה גאר פרי, ב"ב שו"לע ווצ'אברהם' ר

איך בין אייך מתיר צו : "בי האט אים קלאר געזאגט בלשון קדשודער ר, נישט געלאזט דאווענען אין תורה ודעת

ד וואו עס דאווענען אזעלעכע אידן וועלכע פרייען "ווי איידער צו דאווענען אין אזא ביהמ, דאווענען ביחידות

.)נישט אנדערש ן דער היינטיגער מצב איזאו -". זיך אין יום העצמאות

)כמובן, בהכרח( ענגליש –לשון העמים . ווי הייליג דאס זאל נאר זיין, ביז אהער האבן מיר בארירט דעם עצם געדאנק פונעם כינוס

וואס פארשידענע נקודות פון דעם כינוס קען נישט ווערן ,עצם אסיפהצו די לאמיר צוגיין יעצט

.ע אידן'אקצעפטירט ביי קיין היימישע סאטמאר

י די אסיפה וועט גערעדט ווערן דרשותאז בי ,דער פלאן וואס לויפט יעצט איז :ענגליש )א

איז 'ס. אויף ענגליש כדי אלע פארזאמלטע זאלן קענען פארשטיין סיי אידיש אוןסיי אויף

די , לשון-פראצענט פון די באטייליגטע איז זייער מאמעא גרויסע זעלבסט פארשטענדליך אז

.ענגלישע שפראך

, בלשון העמים נען'ון דעם איסור צו דרשגייען דא נישט אריין אין די ברייטע סוגיא פ מיר

דא פאקטן וואס יעדער איד אבער אויפן שפיץ גאפל איז, דאס לאזן מיר פאר די גדולי הרבנים

גלות היינטיגע צייטן ווען מיר לעבן אזויפיל יאר אין ר ווערט דאס פארגעסן"ווייל בעוה ,מוז וויסן

אויף ,ס וכדומה'סידי, ס'טעיפ, דענע רעדעסגעוואוינט צו הערן פארשי ווערט'און מ ,אמעריקא

.ענגליש

באקאנטע אסיפה ן אונגארן איז פארגעקומען דייו נאך דעם גרויסן טיילונג א"אין שנת תרכ

פון די גרעסטע (!) זיבעציג געשריבן איין אוןרעס האבן אונטע אווו ,וויץאאין די שטאט מיהאל

שמעלקא ' ר, ט"דער קדושת יו ,ייטב לבק דער "ובתוכם הגה, גדולים ורבנים בימים ההם

, דער מעגלי צדק, ץ פון מארגערעטן"מהריא דער, דער אך פרי תבואה', דער קול ארי, סעלישער

א חתימה פונעם געקומען עקסטער איז צו דעם און .ועוד דער בית שערים ועוד, דער בית היוצר

וואס כאטש זיי זענען נישט ,ע"יל זידטשויבער ז'אייזיק 'ק ר"הרהוע "הייליגן דברי חיים זי

תלמידיהם שוכנים "דאך שטייט אינעם קול קורא אז ווייל ,אונגארן געוועהן קיין רבנים פון

ארגינעלע יהאבן זיי אונטערגעשריבן מיט נאך אסאך שארפערע לשונות ווי ד, "במדינת אונגארן

.קול קורא

לדרוש דרשה בלשון אומות אסור" :ערשטע סעיף אין דעם איסור שטייט ווי פאלגענד ערד

על כן צריך כל בר ישראל אשר ישמע ,ע"וכן אסור לשמוע דרשה האמורה בלשון אומה, העולם

והדורש צריך לדרוש בלשון , הכנסת ולצאת חוצה שרב או אחר דורש בלשון נכרי לעזוב בית

מייע אהלל קאל 'אינעם כתב יד פון ר( ".אנשי המדינה הזאת יהדות שמדברים בו ישראל הכשרים

).'וכו "'בכל אופן שיהי"ע "אסור לדרוש דרשה בלשון אוהל שטייט דעם זעלבן נוסח מיט נאך א הוספה "זצ

!?דארף מען נאך עפעס צולייגן

,העמים שארף קעגן רעדן דרשות בלשוןגאר איז געוועהן ע "זיס "דער הייליגער חתאויך

דברים ' יהי' אפי": ל"נשא בזה' רתורת משה פאון אזוי אויך אין ,ב"ס ח"כמבואר בדרשות חת

. "אינו נכנסת בלב השומעים ,התורה שהיא חגורה שקכל מקום מ ,ונאמרים לשם שמים ,טובים

דאס טדער רעדנער רעדאון ער שרייבט דאס בפירוש אפילו ווען ! ווערטערא פחד פון

ווייל , יף די צוהערערהאט דאס נישט קיין השפעה אודאך , און דאס וויכטיגסטע הייליגסטע

!איז בלשון העמים'ס

אויך כמעט "בהיות הבוקר"ספר זיין ל שרייבט אין "שאול בראך זצ רבי ,דער קאשויער רב

דיגע ענין ברענגט ער אראפ 'א פלא .האט נישט קיין השפעה אזא דרשה'זעלבן לשון אז ס דעם

יודא ' יע האט דערציילט פאר רהלל קאלאמי' אז ר, אין די הקדמה פון זיין ספר אבות על בנים

יודא אסאד איז געקומען אין חלום אחר ' ד סאטמאר אז דער באקאנטער גאון ר"וו אב"גר

איז דא א דין למעלה אויף אים 'ן א דבר טוב לנשמתו ווייל סהפטירתו און געבעטן אז ער זאל טו

א , בלשון העמים נען'וויבאלד ער האט נישט געוואלט אונטערשרייבן אויף די תקנה פון דרש

, פחד נורא

בנוגע רעדן בלשון ראה ' רק דברי יחזקאל פ"בספה' ועי, ם שיק"מהר אזוי שטייט אויך פונעם

וידמה להם בזה אשר יחניפו אותם יכלו להטות לבבם "ל "וויל אויפטון בזה'ווען מ' העמים אפי

הטובים ההם לא יהי שום והדברים' ז יכלו לתקן העיר לדברים טובים וכו"לדבר טוב דהיינו שעי

, "ואל יטשינו' ואז לא יעזבנו ד' קיום וחיזוק כלל רק אנחנו נלך בעקבות אבותינו הק

ט "איז געדריקט עטליכע תשובות פון הייליגן קדושת יו, ת דברי יואל"אין צווייטן באנד שו

איינס . לשון עם זריסור פון רעדן בבן ארצוויי פון די תשובות באציען זיך בלויז צו דעם הא. ע"זי

די און דאס צווייטע איז , נען בלשון העמים'ח ווי ער ברענגט ארויס די הארבקייט פון דרש"קע' סי

וכל הפורש שארף ד ווי ער ניצט זייער שארפע לשונות און פירט אויס"קפ' סילעצטע תשובה

וארט אז דאס און ביי ביידע תשובות איז נישט דערמאנט קיין איין ו, ו"מהם כפורש מן החיים ח

. ש"עיי, נען פאר אידן'נאר די איסור איז באופן כללי צו דרש, רעדט בבית הכנסת'איז נאר ווען מ

.ומי יבוא אחר המלך

צריכים , מדעת צדוקים להוציא" :דמאנטער קול קורא ענדיגט זיך מיט דעם לשוןנדער אויב

בכל מקום אשר דבר מלך מלכי ,כל זמן על כל מקום ועלד הוא "שכל הנאמר בפסק בי, אנו להודיע

דא שטייט אפן און קלאר אז ".אלקינו זה יקום לעולם דבר, חק ולא יעבור, ה מגיע"המלכים הקב

.בימינו אלה' אט דער פסק פון נישט רעדן בלשון העמים איז מחייב יעדן איד אפי

רעדן קיין דרשה צו זיין קלאר און נישט מאכן א טעות אז די תקנה איז געוועהן דווקא נישט צו

ווייל דער לשון אין די תקנה שטייט אסור לדרוש ואסור , בלשון העמים אין א בית הכנסת

ס דערמאנט "ווי אויך דער חת, נאר ביים ארויסגיין שטייט דעם לשון בית הכנסת, לשמוע דרשה

.ותו לא ,איז אסור צו רעדן לשון עמים'בכלל נישט דעם ענין פון בית הכנסת נאר פשוט ס

אויפטריטן אויף ס האט מען יא אדערסירט פארשידענע'דינערצומאל ביי ביי פראטעסטן און דאס וואס (

צו די"ס האט מען גערעדט 'די דינעראון ביי , "צו די פרעסע"אדער "צו די גוים"איז דאס בלויז , ענגלישווערן אויף זאל גערעדט'סנישט עולה על הדעת געווען קיינמאל איז אבער דרשות חיזוק , "ס'טישאניפאל

.)אדער לשונות העמים אין אנדערע מדינות, ענגליש

ע 'איז פארשטענדליך אז סאטמאר, בלויז צוליב דעם עצם פאקט פון דרשות אויף ענגליש

צו אן קענען נישט צושטיין, און חשובקבלת האבות איז הייליג ביי וועמען ,אונגארן אידן ויוצאי

.אסיפה ווי אפציעלע דרשות ווערן געזאגט אויף ענגליש

דרשניםדי פון און די תוכן גייסט, די דרשות וואס וועלן געזאגט ווערן אויף אידיש לויעדער פארשטייט אז אפי :דרשות )ב

אחריות דעם נעמט ווער ,אויב אזוי. וועלן אבער פארשידענע רעדנער זיין פון א דרויסנדיגע חדר

ווארט אשר אין רוח חכמים ס זאל נישט ארויסקומען סיי וועלכע'פון צווישן די אלע רעדע אז

ווערטער פון רבנים וראשי ישיבות וואס צו נאכזאגן, צו לגבי אהבת מדינת ישראל, נוחה הימנו

.ל"ל ואכמ"אפגעפרעגט וד ביי אונז זענען זיי אינגאנצן

גאנצע ליטווישע ן פון די'ן בריוווחתימה א יט דיאסיפה גערופן געווארן מ יאיז ד ,און בכלל

די השפעה פון אלע גדולי ראשי ישיבות און חברי ארבעט שטארק אויף 'און מ, גאס פון ניו יארק

ס וואס מיר זענען בכלל'רבנים און רבי, ראשי ישיבות, י אגודת ישראל"גדולי התורה שע מועצת באזא ראש ישיבה ווי הרש "צב(, אין יסודות הדתטה מיט אונזער הייליגע שינישט אין איינקלאנג

ל "בירנבוים זצ ש"רהגאזא ראש ישיבה א גדול פון ליטווישן חדר ווי לואפימיט וועמען , ב"פון ב שטיינמאן

אמעריקא צוליב זיין שטעלונג אין נחל חרדי און האט זיך נישט געוואלט טרעפן מיט אים ביי זיין באזוך אין

זענען פסול און נאך אנדערע רבנים החותמים וואס זייערע דעות והשקפות , )תכנית הליבה

קומען מיר צו גיין אויף אזא אסיפה וואס ווערט גערופן מיט די בקשה פון ווי, אויב אזוי. במחנינו !?אזעלכע רבנים וראשי ישיבות

זעהט ,אסיפה א קליינע דוגמא וואס עס זעהט זיך ארויס אין וועלכן גייסט די עסקנים פירן די

איז ,אין די פסח טעגפאסט די וואס איז געשיקט געווארן אויף " כלל ישראל"גליון דעם אין זיך

,אזא כינוס פון כלל ישראל ז איז געוועהן"אז שוין בשנת תשכ ,געשריבן געווארן בתוך הדברים

רגט דעאון עס ווערט געברענ, מתים תוחייהאט זיך פאראייניגט איבער גזירות נ'ווען מ

ברך משה דער ביים פראטעסט און לימינו זיצטע "זיק מסאטמאר "בילד ווי רביה ערבאקאנט

,אראפגעשניטן דעם ברך משה פונעם בילדהאבן זיי . גדולים די ליטווישעזיצן ל און לינקס "זצ

ליטווישע גדולים ק מסאטמאר זיצט אין די זייט און די"אז דער בילד קוקט אויס ווי רביה אזוי

ווען אין , אסיפהגעמישטע כאילו די אסיפה איז געוועהן א אלוועלטליכע, זיצן אינדערמיט

איז געוועהן ק "און רביה ,"הרבנים התאחדות"ן אריין איז די אסיפה גערופן געווארן דורך 'אמת

וואס עס קען גערעדט ווערן ביי ווער און האט קלאר געשטעלט און ב "דער אויסשליסליכע בעה

און , )ל האט ער געהייסן רעדן פון הכשרים אין האטעלן"ש פארן מאטערסדארפער רב זצ"ווי צב( פהדי אסי

.לחומר העניןצו אים די ליטווישע גדולים האבן זיך צוגעשטעלט

שפירןפעלשן היסטאריע כדי משכנע צו זיין די היימישע אידן זיך צו אט דער פאקט פון

,קען אויסזעהן דער עצם האסיפה אליין'ל ציור וויאזוי סאיז א שטיק ,אזא אסיפה בייבאקוועם .ל"וד שיכטן און קרייזןסארט שטעלן אלע נוועט וועלן צופריד'ווען מ

איז גרינג צו זען דעם לייכטזיניגקייט וואס די עסקנים 'ס. רעדט שוין דערפון'אז מ, ובכלל

זיי נישט געהאט אבןהפארוואס . גאנצער היימישער ציבור םשפירן כלפי סאטמאר און דע

כינוסגרויסן מעכטיגן פלאן פון אזא סארט נישט צו מאכן דעם דעם קאפ אויפן פלאץמתחילה

ן חורבן בית שני 'וואס אין פאקט איז אין די אידישע היסטאריע זייט - כלל ישראל" גאנץ"פאר

, ידישעחס, אשכנזים, נישט געווען אזא מין אסיפה פון אן אספסוף אויסצומישן ספרדים

מיט שמועסט זיך אויס'מ פארבע -פרומע און מאדערענע אונטער איין דאך , ליטווישע

און ?, "זאל זיך צו דעם קענען צושטעלןסאטמאר אזדעם בעסטן אופן סאטמאר בפרטיות

ווען יעדע פרט פון די אסיפה איז נוגד דעם " סאטמאר זאל זיך צושטעלן"וויאזוי ערווארטן זיי אז

סאטמאר זאל "גאר אז ןערווארט זייאון , ע"זי ים הקודמים אשר מפיהם אנו חייםצדיקדעת ה

.?וועגן דעם" טוישן איר מסורה

פונקט ווי ביי די מערכה פון טעלעוויזיע וואס דאס גאנצע כלל ישראל האט איינשטומיג

איז נישט , אנערקענט דעם חומר הענין און געפירט שווערע מלחמות דאס אויסצורייסן

נאר יעדע , יגעפאלן פאר קיינעם צו מאכן א געמיינזאמע אסיפה פון אלע קרייזן צוזאמעןבי

איז 'ה מ"האט געפירט די מלחמות לויט זייערע מעגליכקייטן און ב, געגנט, קרייז, קהילה, מקום

דארף האנדלען אין אזעלכע 'דאס איז פאר אונז די וועג ווייזער וויאזוי מ, דאס בייגעקומען

.ססיטואציע

די , כינוס פון דעםנישט קיין טייל איזד "חב זיעדער זעהט און ווייסט א, לאמיר מגלה זיין טפח

אויב אזוי , ד אפגעפרעגט בהחלט כידוע"בה איז צוליב דעם וואס ביים ליטווישע חדר איז חביס

ווי איז אונזער מסורת אבות נישט אזוי הייליג , פרעגט זיך פארוואס ולא תהא כוהנת כפקנדקית

רף זיך רעכענען מיט די דא'אויב פארשטייען די עסקנים אז מ?, די ליטווישע היינטיגע מסורה

ד וואס רעכנט זיך פאר א גרויסע "ליטווישע קרייז און צוליב דעם אויסשליסן חב געפילן פונעם

נען מיט סאטמארע געפילן וואס איז עדארף זיך רעכ'פארוואס פארשטייען זיי נישט אז מ, ציבור

ס "ביז צום חת מסורההייליגע פ אין יעדע צייט אזוי טייער און הייליג און געבויעט אויף א "עכ

.'ותלמידיו הק

...גייט אין סטעדיום'מספעציעל בחורים מיט גרעסערע , אחריות צו נעמען אידןבווער איז :סטעדיום -דער מקום )ג

נישט וואס דאס בכללקינדער ווייסן קודם כל רוב פון אונזערע ,?"סטעידיום" יונגלעך אין אאיז אפשר וצ ,גאנץ יאר וואס פאר א צוועק דאס ווערט געניצט אצו און , מיינט א סטעידיום

? צו וואס פעלט אויס צו עפענען די אויגן ,?נישט דא א מקום חושש צו זיי אז יצא שכרו בהפסידו

.ל"וד

...יצר הרע באקענט זיך מיט די: בחורים

ד און ארויסטראגן "נעמען בחורים פון כותלי ביהמצואוועקגעדאנק עצם דער :בחורים )ד

יעדעס מאל . א"צתל "ב וא"בכלל א מקום צו זאגן אז ש אין די זומער חדשים איז אויף די גאס

איז דאס געווען מיט י "רקעגן רדיפת הדת באהאט אין עבר מסדר געווען א פראטעסט 'ווען מ

און נישט בלויז ווייל די , ראשי הישיבה נים זקני העדה אוןערנסטע רבשיקול הדעת פון

.כדי אנצופילן א גרויסן זאל, האבן אזוי באשלאסן "עסקנים"

, גערעדט ווערן די פרטי הדברים פון זוהמות האינטערנעט וועט ביי די אסיפה ,נאך מער

ן די זוהמא בעסער און שטארקער אראפצולייגווי פארשטענדליך יעדער דרשן וועט פרובירן

מעג דאס 'מ מן יימר אז. ן'מיט זיינע שטערקסטע קאליר ן אויף די כליהזעאלץ קען 'וואס מ

מיט די זאל אינפארמירט ווערןאז ער , יונגל /ל 'יונגע בחור ןאיינציג ןיעדאריינגעבן אין מח פון

גן מיר צו מעצו ,?רבנים צו עסקנים, ?און נאכמאל וועמענס החלט איז דאס ?אלע פרטי פרטים

?דעם צושטיין

כידוע רבותינו .?אידןמישן מיט פרעמדע ך בכלל ווי קומט דאס אז אונזערע בחורים זאלן זי

און , האבן געלייגט א שטארקע דגוש אז א ישיבה זאל זיין ווי ווייטער פון ישיבת כרכים קשה' הק

בט אויף דעם די פולסטע יגווער , דערווייטערן חסידישע בחורים פון די גאס ווי ווייט מעגליך

בחורים " היימישע"מחנך וואס פארשטייט צו חינוך און ארבעט מיט ר און וועלכע ,?הסכמה

.?ליכט צו ברענגען בחורים אויף אזא אסיפה םהאט געגעבן דעם גרינע

?אייניגע רעזאלוציעסהיימישע אסאךאין אז רוב חסידישע אידן און ,פאקט איז ערד :ס'אייניגע רעזולוציע )ה

זאל זיך בכלל נישט געפינען קיין קאמפיוטער אין 'סגרויסע כוחות אז מוסדות לייגט מען אריין

עד כדי כך אז עס דראעט ארויס גייט דאס און אין פארשידענע קהלות , שטובאידישע קיין שום

.קינדער פון די מוסדות צו ווארפן די

אנדערע קרייזן בשכונת ביי רוב רובם פון דיאז ,אויך קלארליידער איז פון די אנדערע זייט

אינטערנעט מיט - ס'שטובער קאמפיוטער האבן אלע' וכו' וכו, טינעק, פייף טאונס, פלעטבוש

ן אז זיי זאלן 'ל צו פועלהאון ביי זיי איז דער צי, .וו.א.א ס'ס און פילמ'גרויסע סקרינס פאר געימ

.זיי זאל טאקע מצליח זיין ביי'אז מ' ומי יתן והי, שטעלן א פילטערפאון ארוי אראפגיין א מדריגה

לאזן אונזערע קען מען ,?איז דען ביי אונז די זעלבע זאך :פרעגט זיך אבער די פראגע

זאגט פאר די דרויסנדיגע 'מ זאלן הערן דעם זעלבן מעסעדש וואס, יונגלעך, בחורים, יונגעלייט

איז ביי אונז גאר "חומרות"מיינט אז זייערע דאס ,?אז א בלויזע פילטער איז גענוג -קרייזן

וויל ארויסשטעלן די קינדער פונעם 'פאר א טאטן וואס מ און וואס וועט מען זאגן ,"!קולות"

פון ביי די גרויסע אסיפה ט אז'ווען ער טענהאיז דא א קאמפיוטער אין שטוב 'ווייל סמוסד

.?ער איז גענוגהאט מען מחליט געוועהן אז א פילטכלל ישראל " גאנץ"

נאך אין די שטאט סאטמאר פאר די קריג האט זיך ע"מסאטמאר זי' רבינו הק, ומי לנו גדול

ענטן פון אין די הייליגסטע מאמ, פלעגט זאגן ות וואס ערדרש זיינעאיינגעפירט דעם מנהג ביי

גן אן עקסטערע דרשה פאר צו זא, אר תקיעת שופר אדער דעם הייליגן אויפדערנאכטיאר ווי פ

און אן עקסטערע דרשה פאר אנשי שלומו , אין די גרויסע שוהלשטאטישע קהלה אידן פון די די

פון די האט ער תובע , ולא ראוי זה כראוי זה, ד"זיך אין חסידישן ביהמתלמידיו וחסידיו ביי

און פון זיינע תלמידים וחסידים האט ער , ן לפי ערכםגעווען וואס ער האט געקענט תובע זיי

.געפאדערט און געמאנט דאס מערסטע

נישט געוואלט קיין אייניגעדאס אזוי געטוהן וויל ער האט ער האט איז קלאר אז 'ס

.רעזולאציעס

* * *

/ נאכדעם וואס מיר פארשטייען שוין אז תלמידי וחסידי סאטמאר , אחרי הדברים האלה

כאטש עס ווערט גערופן דורך גדולי , ס קענען זיך צו אזא אסיפה נישט מאחד זיין"תלמידי חת

א "סאלאמאן שליט' א ואתו עמו הגאון רבי מתתי"ר מסקולען שליט"ק אדמו"ישראל ובראשם כ

א שטיקל ליכט ווארפט וואס געשיכטע קורצע אאי צו וויסן איז כד, משגיח רוחני דלעיקוואד

ופן דורך רפאר ווען עס ווערט' אפי ,אסיפה עגאנצשע אידן צו די 'דעם צוגאנג פון חסידי ףאוי

.גדולי ישראלאזעלכע

האט ער ל בעל תורת אלף וואס"ד שאפראן זצ"צ אב"עס איז דא א מכתב קודש פון הגה

שאפראנער רב געווען א ווי באקאנט איז דער .י"רגעשריבן צו זיינע תלמידים ושמעו לקחו קיין א

דא אין כך אז די ערשטע יארן עד כדי ,ל"י מסקווירא זצ"ר רי"אדמוק "הרהגרויסע חסיד פון

, ל"ן זצ'ביצום סקווירא ר פ"סוכות קיין בטעג כ און די צווייטע "ה יו"איז ער געפארן ראמעריקא

אין די .לאחר מאה ועשרים אין שיכון סקווירא ווי אויך האט ער געלאזט צוואה אז ער וויל ליגן

-ל "פון הייליגן מנחת אלעזר זצזייענדיג א מונקאטשער תלמיד -זעלבע צייט איז ער אבער

מט דאס זיין יי אנגעפרעגט וויאזוי שט"רבני א בן זיינע תלמידיםהא. קנאי רדיגע'א פייער געווען

?איינקלאנג מיט זיין שארפע קנאות אין ,שטארקע חסידות אין סקווירא

אז ,ער איז מסביר אווו, )וואס איז בנמצא ביי די בני משפחה וגדולי תלמידים(איז דא א לאנגע בריוו ממילא איז דאס ,אונגארן ל איז נישט פון דעם זעלבן חדר ווי די יוצאי"היות דער סקווירא רבי זצ

ער האט וויבאלד און ,פון זיין הנהגה אינגאנצן נישט קיין טייל "קנאות"און "התבדלות"ענין פון

,ווייל אין יענע מקומות איז דאס נישט געוועהן שייך 'דאס נישט געזעהן ביי זיינע אבות הק

דוש וק ער איז א אדם גדול' מילא אפימ .ער בכלל נישט אויסגעקאכט אין די ענינים דערפאר איז

און דערפאר איז ער , לאגער שן'איז דאס נישט קיין סתירה צו זיין נישט ווערן א טייל פונעם קנאי

ע קנאים האבן אנגעקוקט 'דאס ווארפט א ליכט וויאזוי אמת( ן בלב ונפש'נאך אלץ דבוק צו סקווירא רבי

.)צדיקים וגדולי ישראל וואס האבן נישט געהאט די זעלבע מסורה ווי אונז

מפורסם פאר א גרויסע וואס איז -א "רבי שליטדער סקולענער ווי אלע ווייסן האט ,ינינולענ

זיין התלהבות צו קדושת ישראל רופן די אסיפה מכחרפא -ומיצר בצערתן של ישראל ' העובד

איז אן אמת אז די טעכנעלאגיע וואס , אל דחי נדיג ווי כלל ישראל פאלט מדחיעאון זיין צער זע

.קרבנות געקאסט פיל האט שוין

רסאלאמאן וועלכע 'מתתי' און נישט ר ,רבי עראז נישט דער סקולענ ,דאך פארשטייט יעדער

,ש ביים ליטווישן ציבור"ן ירוא איז אלע יארן א גרויסע משפיע און ברענגט אריין ערליכקייט

ישט קיין חילוק ווי נ, אבותינו שטאמען ארויס זיי אבער נישט פון דעם זעלבן חדר ווי אבות ןזענע

ווי אין התבדלות דאך זענען זיי נישט געבוירן מיט דעם זעלבן קנייטש , זענען זייחשוב הייליג און

.מסורה ביי אונזער

:א קליינעם ביישפיל נעמעןאט לאמיר

,"דף היומי"ס פון "סיום הש ביי זיי איז א נארמאלע אויסגעהאלטענע זאך צו ערשיינען ביים

, אזעלכע כינוסיםאלע סארט ובאוויטש וכדומה בייים פון קהילת ל"יום הרמבאדער ביים ס

ווייל זיי , ב"אדער אנצוגעהערן אלס א טייל פונעם מועצת גדולי התורה פון אגודת ישראל בארה

שלת מעל אף וואס למשל נעמען געלט ממ(ההתבדלות זענען נישט געבוירן געווארן מיט דעם שיטת

איז די חומת )ל"זצ ן'אלטן סקולעני רבי נעםאיסור אין סקולען נאך פו שארפע הכופרים איז זייער א

.ביי זיי אויף אנדערע אופנים און פארשריפטן ווי ביי אונז הבדלהה

סאדיגורא וועלכע -ל האט אנגעקערט צו די חסידות לבית רוזין "דער אלטער סקולעני רבי זצ

וועלכע האבן מזמן לזמן ין אגודת ישראלהאבן געשפילט א גרויסע ראלע פאר די מלחמה א

און ער , פון אלע סארט קרייזן טויזנטער אידן פון ונגגיגעמאכט גרויסע כינוסים מיטן באטייל

' אבער רבותינו הק, יארן' ביז אינמיטן די כ אליין איז אויך געווען א חבר אין די אגודת ישראל

טאר זיך נישט מאחד זיין מיט 'חמה אז מיארן פאר די מל אין די סטלהאבן געהאלטן נאך דעמא

.אגודת ישראלדי אלע מיני התחברות אונטערן פאן פון

וחסידי סאטמארדעת תלמידי שטייען שוין יארן על המשמר צו , ע"זי' רבינו הקוממשיכי דרכו פון די ערליכע רבנים תלמידי

,יט די גזירה פון טעכנעלאגיעזיך צו שלאגן מ -אמות ' יעדער אין זיינע ד -ווארענען דעם ציבור

יעדע סארט בראש פוןאון שטייען ,און רעדן און זענען מעורר דעם ציבור לאנגע יארן שוין

קענען פון אזא כינוס כללי אבער אין אזא האקעלע ענין . פעולה וואס קען זיין לטובת די מערכה

י ישראל הקודמים ווי מיר נישט זיין דער מכריע קעגן דעם קלארן דעת פון די גדולי צדיק

גייען נישט די אלע דרויסענדיגע קרייזן מיט" סאטמאר"און דעריבאר איז קלאר אז , דערמאנט

קען מען נישט שפאנען קיין קווינס צו זיצן אין אזא " סאטמאר"פון חותםמיטן און , אינאיינעם

אזא אסיפה איז וואו רוב רובם פון די אידן און דער עצם צוגאנג פון, געמישטע אטמאספערע

וואס מיר האבן אלע יארן , רוחי אשר עליך ודברי אשר שמתי בפיך, קעגן אונזער הייליגן גייסט

.ע"מקבל געווען בבית מדרשו פון רבינו הקדוש זי

ביי מיטן לבוש, העכער מיט יעדן הינזיכט פון די וועלטהאבן זיך אלץ געפירט ישע אידן 'חסיד

שקייט האט מען יאון מיט יעדע ריר אין איד, טן מהלך המחשבהמי ,מיט השקפה, אנשים ונשים

דעריבער איז א , זאל אנקומען צום בעסטן און צום שענסטן'געהארעוועט מ אלץ געזוכט און

גורם מקום חושש צו זיין אז אזא מין אספסוף פון כל מיני קאלירפולע מענטשן וועטע שטארק

ראיז אויך א פיינע )קרייזן פון דרויסנדיגע(יענער אז, מיט די מחשבה, זיין א פארקערטע השפעה

כת עצה צו זיין איבער טאיין אסיפה מ זעהסט דאך ער איז דא צוזאמען מיט מיר אויף, איד

...טעכנעלאגיע

ע האט שטענדיג געפאדערט פון אונז צו וויסן און "זי' איינס פון די יסודות וואס רבינו הק

זייערע גדרים אין אידישקייט איז ,!און מיר זענען נישט זיי אונזזיי זענען נישט , ניין: געדענקן

ווי . ועוד ועוד, שערן די בארד, אייגענע האר, ן'וודריי פרויען, למשל, בכלל נישט דומה צו אונז

אין "פאטער"איין האט טאקע כלל ישראל : "דאס ווערטל פון איינעם מזקני צדיקי דור הקדום

.ח"ודפח... ")מותר( "מוטער"נישט איין אבער ,אבינו שבשמים, הימל

*

אבער ,לתועלת הענין חסיד האפט אז דער כינוס זאל האבן א סוקסעס יעדער סאטמארער

קען נישט ריקן קיין 'מ. דער חומת ההתבדלות טאר נישט געבראכן ווערן פארשטייט אז'מ

און אויך די , מאלדי תורה הקדושה ווערט נישט נשתנה קיינ. יסודות הדת פאר פירצות הזמן

מלחמות קעגן די נסיונות הזמן דארף געפירט ווערן אין איינקלאנג מיט די יסודות וואס מיר האבן

.ומינה לא נזוע ולאורם ניסע ונלך, ע"מקבל געווען פון די צדיקים הקודמים זי

איז דא גענוג 'געשטעלט אז סארויסאין די נישט ווייטע פארגאנגעהייט האט זיך קלאר

ווי די מערכה , לכל נפש יםהשו ןעסערע וועגבכים צו מאכן אזעלכע כינוסים אויף פיל מהל

ווי עס איז געוועהן כינוסים אין יעדע , "אסירי יאפאן"אדער די " באשקיןורהצלת "לטובת

ת איז געוועהן אין די גאנצע וועלט ביי רודי התעוראמת ', אידישע שטאט לפום דרגא דילי

תכונת ן'לויטבאזונדער געגנט יעדן אבער די כינוסים זענען געוועהן אין , כלל ישראל" גאנץ"

עס איז קלאר בלתי שום .המקום און לויט די אייגנארטיגע מהלכים פון די ארטיגע גדולי ישראל

כלל ישראל אויף אזא אופן וועט צו יעדע צייט האבן דעם " גאנץ"ספק אז דאס התעוררות ביי

ואדרבה אן אסיפה אדרבה , דעם נגע הממארת הנקרא טעכנעלאגיע זעלבן כח און השפעה נגד

.לקדושתן של ישראל אפעקט סטעוועט האבן די מאקסומאלבאזונדער מקום אין יעדן

היות דעם זומער ווערט געפלאנט צו פייערן דעם , א עיצה טובה פאר די עסקנים' און אפי

ך צוזאם צענדליגע טויזנטער אידן אנשים וואס דארטן קומען זי, ס פון דף היומי"טן סיום הש'12

איז דען נישט א גוטע , און דארטן רעדט מען פארשידענע דרשות אידיש און ענגליש, ונשים

האט שוין דעם עולם אויפן פלאץ מקדיש צו זיין א חלק פון די דרשות מעורר 'געלעגנהייט אז מ

יליגן זיך נישט דארט וועט מען מאכן און פאר אונזערע אידן וואס באטי, צו זיין וועגן אינטערנעט

,רעדט צו חסידישע אידן'א עקסטערע אסיפה לשם שמים און רעדן אויף אידיש ווי מ

זאלן מצליח זיי און מיר וואונטשן די עסקנים העוסקים במלאכת הקודש לשם שמים אז זיי

און מיר , נאר שייךאידן זיך צו היטן בכל אופני השמירה וואס איז " אלע"טאקע משפיע זיין אויף

דעם ארויסצושטעלן וואס פארלאנגט לגמרי הייליגע תקנהדי אונז וועלן זיך אויך מקבל זיין אויף

ומלאה , יתמו חטאים מן הארץוועט מקויים ווערן דער פסוק 'ביז ס, פון שטובטער וקאמפי

.א"בבבביאת גואל צדק 'הארץ דעה את ד

* * * * *

:פאלגענד האבן מיר צוגעשטעלט טייל פאטאסטאטן וועלכע ווערן צוגעברענגט אין אונזער שמועס

שם, ורק דבר זה נדם להם במצרים שלא נאבדו בין אוה״ע, וקרא צווח ואבדיל אהבם מן העמים, והן עם לבדר ישכון כתרגום יהונהן שם דבגימוםי אומיא לא מרברין ויתערבו בגוים וילמדו מעשיהם ושלא יעמדו דור אחרון בנים יולדו אם כעת .אנו מחשים, יאמרו פרושים התירו את הדבר) וע״כ מחריבים אנחנו לחקוק בעט ברזל

t ועופרת לזכרון לדורות הבאים דברים אלו האמורים בכאן א אסור לדרוש דרשה בלשון אוה״ע, וכן אסור לשמוע דרשח האמורה בלשון אוה״ע, ע״כ צריך בל בר ישראל אשר ישמע שרב או אחר דורש בלשון נכרי לעזוב בהבנ״ס ולצאת חוצה, והדורש צריך לדרוש בלשון יהדות שמדברים בו ישראל הכשרים אנשי

המרינה הזאת: ב אסור לכנוס להתפלל בבהבנ״ס אשר אין לה בימה באמצע 1

ג אסור לעשות בהבנ״ס במנרל : ד אסור לעשות מלבושים מיוחדים לש׳׳ין ומשוררים באופן שיהיה

דומים לשאר נימוסי דתות : ה אסור לעשות המחיצה המבררת בין עזרת נשים ואנשים באופן שיובלו להסתכל אנשים בנשים רק יעשו כנהוג מימי קדם,

וכן אס ככר נעשה לא יכנסו בה: ו אסור לשמוע תפילת קאהר קו״ח להתפלל עמהם או לענות אמן: ׳ אחריהם אף אם הוא מוכרח עי״כ לקיים ישב בדד וירום וגו ז בתי בנסיות הנקראים ק^הר שוהל, מאחר שהוא בית אפיקורסות אסור לכנוס לתוכם כראיתא במס׳ שבת דף קמ״ז ע״א א״ר טרפון ובו׳ שאפילו אדם רודף אחריו להרגו ונחש p להכישו

נכנס לבית ע״ז ואינו נכגס לבתיהם של אלו ובו׳: ה אסור לעשות החופה בבהכנ״ס רק תהי׳ תחת השמים :

ט אסור לשנות שום מנהג יהדות או שום נימוס בהבנ״ס מאשר מקובל מאבותינו ואבות אבותינו:

י ן עוד אחרת היתר. שהוא כנגר כולם פתח חטאת מקור כל הרעות ה״י ולא רצו חכמים לגנותו מפני גזרת המלכות דשם והוא, אסור ללמוד או למסור בנו לשום לימד חוין תורה או אומגות שהוא מלאבד. ולא חכמה ולא כתב ולשון כשדים וכבר יצא ע״ז הוראה ממרן הגאון ר׳ עקיבא איגד זיע״א שהוא בכלל יהרג ואל

ובפרהסי' בקיבוץ ובוועד גדולי חכמים כי היבא דלפיל באורני, ומעתה לא יהיה צריכים יראי ה׳ שבכמה וכמה קהלור. לשו״ת

להדיין אגדותיהם לרבנים איך יעשו בענינים הנ״ל : וכל ההרחקית הנ״ל שאסור לנו להתרמות להם ולנהוג מנהגיהם ולילך בנימוסהון הוא רק מה שנונע לעניני דת ואמונה עבור שקיום תורתינו ודת שלנו היא רחוק מאד משאר דתות שבכלל אזהרת תה״ק הוא תרי״ג מצית מה שאוה״ע אינם מצווים, אבל זולת הדת אנו מוזתרי׳ בתורה, ובנביאים, ובכתובים, לכבדם

ולדרוש בשלומם : תורה אמרה לא תתעב מצרי בי גר היית בארצו ואחז״ל בירא רשתית מינה מיא לא תשרי ביה קלא, מעתה קו׳׳ח הדברים אם מצרים שקרבו את ישראל רק לצורך עצמן והיתה להם שם ענויים קשים שתורה אמרה ראה ראיתי עני עמי ותעל שועתם אל האלקים מן העבודה עם כל זה אמרה וצותה תורה שדרכיה דרבי נועם הואיל והיה לך שס אבסניא בעת הדחק לא תתעב מצרי, האומות האלה שאנו דרים ביניהם וחרסים בצילס ויש לנו מחיה בתוכם, והמה, מלכיה, ושריה, והוריה, ומגניה, ושופטיה, וכל תושבי הארין הן המה בעדי יושר, בעלי מדות, אנשי צדק, ושלמים הס אתנו ואין לנו שום מניעה וביטל בעניני קיום תוה״ק ודתינו, עאכו״כ שאנו מצווים מצר מצות תה״ק שלא להיות בפר מונה, מי שאינו עושה כן יש לו לירא מקללות שלמה משיב רעה תחת טובה לא תמוש רעה מביתו, בנביאים דרשו את שלום העיר, ובכתובים אני פי מלך שמור, ירא ה׳ בני ומלך: זאת אשר יצא מאתנו ח״מ בוועד אשר נתיועדנו ונשאני ונתנו ברבר עפ״י דת והנס רביים

ברורים עפ״י דתות״ק בלי שוס שינוי:

וע״ז בעה״ה פה ק״ק מיהאלאוויטץ יע״א יום ;׳ לשבת וישלח תרכ״ו לפ״ק.

(?•eaeee• , הק׳ חיים יוסף האבד״ק סטראפקאב a . * ™ 3 p י מ ע ר י ו ! י י " ו ל ה פ נ ו ״ פסח אברהם בהר״ מ שענפעלד חffi^U^ffi !״ נפתלי טעקמאן מלאדאמער דיי ej3oocי דיין ע מ א ד א י ' טעקמאן מ

״ שמואל שםעלקי הק׳ חונה פה ק״ק סוליש והגלילות יע״א ״ יוסף במה״ו זלמן דיין רק״ק הנ״ל

״ זאב וואלף טענענבוים אב״ר דק״ק ווערפליט והגליל ״ הילל ל״ש מוועטש אב״ר דק״ק סיקס יע״א עם ב״ר ״ אברהם יודא הכהן שווארין הק׳, פה בערגסאם יע״א

״ משה לוי היימליך מפאטאק דיין ״ שמואל ארי׳ ליבטענשטיין דיין

Cf'CCOT' r חותם Q f ן י ״ י י ןן נ1 QOQQQ f

״ יהודא בלאא״מ מו״ה מאיר א״ש רב דגליל סאבדאני _ ״ צבי הירש ווייס אב״ר דק״ק מ׳ לאפאש

״ יוסף גרינוואלד חונה פה ק״ק צעצאוויץ יע״א, עס בית דין ״ יושיע אהרן צני וויינבערגער חוגה פה ק״ק מארגרעטען והניייל

״ ליבש יוליש חונה בק״ק שעביש יע״א והגליל ״ יהודה ליבש אנד״ק הומנא והגליל

״ אביש שפירא חונה בק״ק הנ״ל

; r 6 c c c c - 1 Q crrn ש U בית דין ( ]

י׳ אהרן נריענבערג אנ״ר רק״ק מיחאלאיוימין והגליל ״ אשר בן להר״ר משה נ״י דיין

״ משה דור בן המנוח מו״ה בצלאל אייכענבויס דיין ״ חיים חונה פה ק״ק ספ״ט

״ יקותיאל יהודה טייטלבוים הוב״ק םוגיט והגלילות ״ משה גראס ב״ין חונה פק״ק פ׳ ניידארף והגליל ״ אברהם יצחק וו״ב חוב״ק קליין ווארדיין והגליל

״ גבריאל יעקב אב״ר רק״ק טאקאי והגליל ״ חיים אברהם ארנשטיין אב״ד דק״ק בארטפעלר עם ב״ד

״ ישראל יונה צבי ראזענבערג אב״ד דק״ק טיסא פירעד והגליל ״ ברוך אברהם בינדיגר חונה פה ק״ק האנשאוויין והגלל

״ יצחק אייזיק ביר״ב סנ״ל אב״ד דק״ק נאדיערע והגליל ״ אהרן פריער אב״ד דק״ק בוסערמין והגלילות

״ בנימין זאב מאנעלבוים האב״ד פק״ק סאטמאר והגליל יע״<}

׳ מנחם מענרל בחרב מו״ה יחזקאל פאנעט זצלל״ה אב׳יר דק״ק דעעש יע״א

ישעי׳ במו״ה בן ציון בייערן אב״ר דק״ק ש׳ פאטאק והגליל פינחס וויינבערגער משוסבורג אב״ר דק״ק נעגרעשט והגליל

מיכאל צבי יחזכ̂, אשפירא אב״ד דק״ק ס׳ ווראל עם ב״ד

יחזקאל משולם טעלטר אב״ד דק״ק נירמאדע וה.ליל עם ב״ר זכריה שפירא חונה פה ק״ק ראראג יע״א עם ב״ ר

הצעיר ישראל אפרים פישל בן מו״ה צבי שרייבער חופ״ק נאנאש יע״א עם ב״ר

אברהם יששכר לייכטאנ בלאא״מ המנוח הגאון מר,״ ו א״ש אבד״ק ב׳ היניאר והנליל מרדכי יודא במה״ו יששכר ז״ל חונה פה ק״ק ענטראדאם עם ב״כ

עזריאל אייזיק קעללער אב״ד דק״ק שאם קוטע והנליל יע״א צבי יהודא םג״ל אב׳׳ר נ׳ באניע והגלילות

חניגא ליפא ט״ב אב״ר דק״ק טעמעש יעקב בן הגאון מהרש״ל אב״ר דק״ק בילקע והגליל

יעקב יחזקאל גרינוואלר אבד״ק סרעדניא יעקב טענענבוים אבר״ק טאללע והגליל

יצחק במו״ה יוסף משה זללה״ה פרירמאן ח״פ ק״ק באוים יע״א נתן נטע הלוי שווייגער אבד״ק פאראסלא והגליל עם ב״ד

מנחם בייער ה״ק הצעיר ח״פ ט׳ איגר והגליל אברהם יעקב רייניין בהרב מו״ה נתן ז״ל בגליל קאפאש

,-?:eeee-1 משה ראב׳׳ד דק׳׳ק מונקאטש

משולם דוב דיין בק״ק מונקאטש שמואל צבי דיין בק״ק מונקאטש

אברהם ב״ר דוד ז״ל דיין דק״ ק מונקאטש

יואל צבי ראטה חונה פ״ק ב׳ אויפאלע עם ב״ר חיים צבי ווינקלער אברק״ק ראצפערר והגליל

יצחק אייזיק כהנא חונה ברויסנאוויין והגליל מדרכי האראוויין אבר״ק האלמי והגליל

פיגחס דוד אבד׳יק בוק

הק׳ שמעי׳ כ״ין אבד" ק ס׳ מיהא׳ והגליל ״ יעקב מיטה הוגה פה ק״ק קדאסנע והגליל •

״ מרדכי צבי •טלעזיגגער אבד״ק נאדפאללע והגליל יי׳ •טרגא צבי מעגעגבוים אב״ר דק״ק סענררע

פגחם הוגה כק ק קענדר ע יא עמרם הק׳ בלום בק״ק מאדע

עמרם ישי בלאא״מ מ׳ יצחק אייזיק סג״ל ג״י הרב דק׳׳ק סערענש והגליל טיםא ליין

יעקב צבי קאלטמאן רב רפה ווירטייט והגליל הצעיר מאיד זאב חיים הא-טמאן כה״מ בנימין ז״ל אבר״ק •טאמלוי

נתן נטע צבי הלו׳ אב״ד דק״ק הידאלמא־ט והגליל פייבל וועזעל אב״ד דק״ק טארדא והגליל

שמואל גיגז הרב דק״ק אבראהאם' ,׳ , o r c c ׳ ?"? טאליצייע , י אברהם יצחק ה״ק גליק חיגי׳ 2w ם ת י " ) ח | י|< בית דין W שלמה םג״ל וואהרמאז דייז (

יצחק אייזיק ראטהמאן דיין

במדינתינו הונגחדן. וז״ל: הנני באתי כיהודה ועוד לקרא, ליתן תוקף לתורה דקי דת ״טר<' •טיקויס ואסור לשנות ולינטות מדרך התורה] הנמסר לנו ממעמד! הר סיני וממנהג אבותינו התנאים והאמוראיםל בהחתימות ד הק׳ כמבואר ל

הרבנים וכל השומע ינעם. כייר הק׳ יצחק אייזיק מזידישוב

ליהן היקף לדברינו הנ״ל יין מן רחשי השרישיס יצ ׳ו יינין עיי לחד החסידים יצ״י בקשנו נס הסכמת לאשי חסידי סכדדיס יצ״ו

אשד תלמידיהם שוכנים כל הרברים_ד.נ"ל איסורים המה עפ׳ י הש״ע והפוסקים ואסור לשנות שום מנהנ ישר^ בבנין בהבנ״ס או באיזה נימוס ומנהג המקובל מאבותינו ומדורות הדאשינים והמשנה

ירו על התההונה. הק׳ חיים האלבערשטאם מצאנז

iii : c c c r s e -

^ P חותם בית ij] הק׳ צבי הירש כהרא״ם אכ׳יר דק״ק ליסקא יע״א