saqartvelos usinatlota kavsiri sinatlegbu.ge/wp-content/uploads/2012/06/05-14.pdf2012/06/05  · bi...

116
saqarTvelos usinaTloTa kavSiri sinaTle sazogadoebriv-literaturuli yovelTviuri Jurnali gamodis 1966 wlidan #5 2014 weli

Upload: others

Post on 22-Oct-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • saqarTvelos usinaTloTa kavSiri

    sinaTle

    sazogadoebriv-literaturuli yovelTviuri Jurnali

    gamodis 1966 wlidan

    #5 2014 weli

  • 2

    mTavari redaqtori amiran RoRaZe

    saredaqcio kolegia: Tamila abaSia, nino asaTiani, tristan gurCiani, cira gagulaSvili (redaqtori)

    nino qaCliSvili (teq. redaqtori)

    nodar mamacaSvili, revaz tatalaSvili, nazi uSikiSvili.

    korespondenti revaz tatalaSvili tiflokoreqtori nanuli TamazaSvili stilisti-koreqtori eTer kaxiaSvili kompiuteruli uzrunvelyofa xaTuna gogiZisa ydis dizaini giorgi jvarSeiSvilisa

    gamomcemeli simon gogiZe

    yuradReba! redaqciis pozicia zo-gierT SemTxvevaSi, SesaZloa, ar da-emTxves avtorTa Tvalsazriss.

    redaqciis misamarTi: Tbilisi 65, rusTavis gzatkecili #20 telefoni: 240_38_74 Email [email protected]

  • 3

    lia sturua

    Zveli simReris motivebze

    oRond, wamarTvi goneba da simtkice madnis,

    Cvili buneba damitove da neba cvilis, gulamomjdari amatire, gulamoskvnili, Seni gulisTvis SaqariviT, Tu ginda,

    gavdne, Senc gamoibi ori sityva enis kideze, marTals da Sav-TeTrs mirCevnia

    tyuili urji, zRarbi Caigde sasuleSi, Tu ki xar

    munji, rom cota sisxli gaerios Sens

    simSvideSi,

    sul miTvalTvalebs me viRaca, rad vcxovrob ase

    da ara ise, rad minTia dilamde Suqi, rad mivardeba nawvalebi sityva

    xelidan,

    ra miRirs igi, Sen ki ici, ra cecxlis fasi,

    an ra nervebis Taiguli dgas imis ukan, miTxari rame da gavqrebi me

    sanTeliviT...

  • 4

    n o m e r S i a redaqtoris gverdi a. RoRaZe _ siZvelisadmi grZnoba, pativiA3 Strixebi portretisaTvis n. asaTiani _ `rwmena momemata da ufro da-fiqrebuli gavxdi~ (interviu)AAAAAAAAAAAAAA16 literaturuli gverdi daTo akriani _ leqsebiAAAAAAAAAAAAAAAAAA23 ina vinani _ Cemi cxovrebis arcTu ise mom-xiblavi furclebi (amonawerebi dRiuri-dan)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA27 n. mamacaSvili _ minimalisturi prozaAAA36 al. grini _ xma da Tvali (moTxroba) _ Tar-gmani rusulidan n. asaTianisaAAAAAAAAA38 debiuti g. gogiaSvili _ adamiani, romelic TamaSobs (ese)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA46 kritika n. mamacaSvili _ Seezarde maradisobas!AA50 religia r. Staineri _ anTroposofia da qristi-anoba (dasasruli) _ Targmani germanuli-dan n. belqaniasiAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA62 sakiTxavi bavSvebisaTvis c. qitiaSvili _ leqsebiAAAAAAAAAAAAAAAAAA85 es sainteresoa ucnauri cxovreba: cxovelebi saocari sasicocxlo cikliT (internetmasala)AAAAA90 janmrTeloba sasargeblo rCevebi _ moamzada e. kaxiaSvilmaAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA102 informozaikaAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA110

  • 5

    redaqtoris gverdi

    amiran RoRaZe

    siZvelisadmi grZnoba, pativi

    winaparTa skivriviTaa Cemi karada, _ ras ar ipoviT Sig: XIX saukuneSi mRvdlebis mier Sedgenil Cemi didi papa-bebiebis qorwinebis mowmobebs, Zvel fotosuraTebs, omSi dakarguli biZaCemisagan darCenil erTaderT werils, dekis, hagavas, kaktusis CamWknar yvavilebs, uTxo-varis, zeTisxilis, Zelqvisa da sxva egzotikuri mcenareebis rtoebsa da gamSral foTlebs, bavSvis nawnavs, wignis saniSnad, daTo akrianis na-Cuqar surnelovan sanTlebs, gela midelaSvilis mier algeTis sip qvaze Sesrulebul vaJa-fSavelas portrets, _ mokled, mis siaxloves damTvalierebeli ar moiwyens. amaswinaT studia `codnisTvis~ ga-saxmovanebel wignebs veZebdi. SemT-xveviT xelSi momyva patara bro-Sura. aRar maxsovs, rodis an ro-

  • 6

    mel bukinistur maRaziaSi SeviZine igi. mkiTxveli am naSroms amave we-rilis bolos gaecnoba. aqve imas mogaxsenebT, rom igi gamocemulia TbilisSi 1882 wels al. draviCisa da ar. kalandaZis stambaSi. mkiT-xvels ar sWirdeba imis Sexseneba, rom es is droa, roca qarTul sa-literaturo enas sWirdeboda sa-fuZvliani `gamargvla~, anu gawmenda moZalebuli barbarizmebisagan da stilisturi, orTografiuli Tu sxva saxis samuSaoebis ganxorcieleba. im-droindel qarTvel mwerlebsa da sazogado moRvaweebs arc qarTuli folklori darCeniaT uyuradRebod, mis SemgrovebelTaTvis moumzadebi-aT es broSura, romelSic muxlob-rivad aris aRnusxuli, Tu rogor unda moxdes zepirsityvierebis nimu-Sebis Cawera. am instruqtaJiT dRe-sac SeiZleba visargebloT. Jurnal `sinaTlis~ redaqcia mkiT-xvels mimarTavs TxovniT: bevri Tqvengani zafxulis cxel dReebs, albaT, mSobliur soflebSi an sxva-

  • 7

    dasxva agarakebze gaatarebs. TiT-qmis yvela Tqvengans aqvs mobiluri telefoni, mobilurs ki _ diqtofo-nis funqciebi. aambobineT, CaiwereT mezobel nacnobTagan moTxrobili zepirsityvierebis nimuSebi, werilo-biTi masala gadmogzavneT redaqci-aSi. Cven siamovnebiT davbeWdavT Jur-nalis furclebze. aqve gTavazobT xsenebul broSu-ras ucvlelad, imdroindeli sti-lis dacviT.

    programma

    xalxis sityvierebis nawarmoebis SekrebisaTvis

    a. xalxis sityvierebiTi nawarmoe-bi aris didi saunje sazogadod mwerlobisa da sakuTrad pedagogi-isaTvis. yoveli ganaTlebuli sazo-gadoeba cdilobs Sehkribos yovel-gvari sityvieri nawarmoebi xalxisa da sayovelTao kuTvnilebad aqcios. CvenSi dRevandlamde Zalian mci-red Sekrebila da dabeWdila Cvenis xalxis sityvierebiTi nawarmoebi.

  • 8

    misi Sekreba da gamoqveyneba miT ufro saWiro da sasargebloa, rom amgvari nawarmoebiT Cveni xalxi mdidaria. amitom wera-kiTxvis sazogadoebam ganizraxa, Sehkribos da dabeWdos qarTuli saxalxo leqsebi, zRap-rebi, andazebi da sxv. radganac saxalxo maswavlebelni mudam xalxSi scxovroben da sxva-zed ufro xSiri SemTxveva aqvT, gai-gon eris sityvierebis nawarmoebni, amisaTvis wera-kiTxvis sazogadoeba maT mimarTavs TxovniT, am keTilis saqmis SesrulebaSi daexmaron.

    daweris wesi

    sityvier nawarmoebTa dawera qve-mo-xsenebulis wesiT unda moxdes: a) yvelaferi unda daiweros swo-red ise, rogorc xalxi ambobs. dam-werma Tavis Tavs neba ar unda mis-ces mcireodenis cvlilebis moxde-nisaca. adgilobrivi gamoTqma, sit-yvebi, sityvebis dalageba frazebSi, frazebis erTmaneTTan damokidebu-leba, _ yvelaferi sastikad unda

  • 9

    daicvas damwerma; is adgilebic ki ar unda Sescvalos, romelic uaz-rod eCveneba. yuradReba unda mi-eqces metadre prozad sawersa, rom xalxis enis kilo da frazebis SekavSireba namdvili darCes. sityve-bis weris dros, gamoTqmas yurad-Reba unda mieqces da ise daiweros. mag. saqarTvelos zogs nawilSi am-boben: wamoiRo, zoggan _ wameiRo,

    daanTo da daanTa. mTaSi amboben ჴe-vi (yxevi), barSi _ xevi; guriaSi _

    ჲerTi (TiTqmis еrTi), geჲara (geяra),

    sxvagan _ erTi, gaira; raWaSi _ ჳo-ri, anu ukeT gamosaTqmelad, uori; mTaSi _ sofelCi, sxvagan _ sofel-Si. aqve unda movixsenoT, rom mTa ad-gilebSi (aragvze, qsanze nawilad, Tergze, xevsureTSi da raWaSi) xmis kveTeba (ударение) gansxvavebuli aqvs sityvis gamoTqmasa. mag. barSi vityviT: raWas mivdivar, isini it-yvian: raWas mivdivar; saWiroa, saca aseTi gansxvaveba Sexvdes damwers,

  • 10

    es xmis kveTeba nimuSad ravdensame leqsSi dainiSnos. b. zogierTa leqsi an zRapari anu sxva naTqvami xalxSi sxva da sxva cvlilebiT aris an sul mTlad, an zogi adgilebi da striqonebi, an ravdenime sityva. Zalian saWiroa, rom damweri marto erTs redaqcias ar dasjerdes, aramed yoveli gan-sxvavebac aRniSnos sxolioebSi, rom zogSi esa da es cvlilebaao. da Tu srulad bevri gansxvavebaa, mTlad daiweros. es cvlilebis dawera imi-tom aris saWiro, rom xSirad mTels dids leqsSi anu zRaparSi oriode sami sityva, sxva cvlilebiT xmare-buli, mTelis Txzulebis fersa scvlis da zogjer Zvirfass ganZs Seadgens. g. zogs leqss an sxva naTqvams mTqmelni axsnas ukeTeben. es axsnac unda aRiniSnos sxolioSi moxsene-biT, rom mTqmelis axsnaa. ra adgi-lic anu romelime azri an sityva damwers ar esmis, hkiTxos glexs da,

  • 11

    Tu man axsna misca, saWiroa amisi dawerac. d. naweris boloSi moxsenebuli unda iyos, romel sofelSi gaigona damwerma misgan dawerili nawar-moebi xalxis gonebisa, gvari gle-xisa, romlis sityviTac daswera da ra dros, ese igi, TariRi dRisa, TTvisa da wlisa. aq saWiroa SevniSnoT, rom Tu moq-medi mestvire an mefanturea, esec mosaxsenebelia SeniSvnaSi. es imi-tom, rom xSirad mefanture an mes-tvire TviTon Txzavs leqsebsa, jer saxalxo leqsad ar gadaqceula da mxolod Semdeg xanebSi zogi maTi leqsi saxalxod gadiqceva xolme. e. ukeTesi iqmneba, damwerma saxal-xo leqsebis, zRaprebis da sxva Tqmulobis mcodne mosZebnos sof-lis ena-metyvel kacebSi, mwyemsebSi, mestvireebSi da mefantureebSi. amaTSi ufro mdidari masala moi-poveba. agreTve, Zalian saWiroa vi-codeT, rom bevri sityvieri nawar-moebi, metadre zRaprebi, Selocva,

  • 12

    Zveleburi leqsebi, legendebi deda-kacebma ufro ukeTesad ician mama-kacebzed da ufro maT unda vkiT-xoT. v. damwerma Tavisi saweri rveule-bi unda gahyos ravdensame nawilad da erTgvari nawerebi calke nawil-Si moaqcios. mag. zRaprebi unda calke dasweros, andazebi _ calke, leqsebi _ calke da sxva. z. rveulSi damwerma unda moawe-ros Tavisi saxeli da gvari srulad, radganac wera-kiT-xvis sazogadoebas hsurs, roca da-beWdavs xalxis sityvierebis nawar-moebsa, moaxsenos, romeli nawar-moebi visas mecadineobiT Sekrebila.

    ai, ra gvarni iqmnebian xalxis sityvierebis nawarmoebni:

    I. leqsebi: a. sasuliero, istoriuli, gmiru-li, saomari, samijnuro, samuSao (xvnis dros rasa mRerian, Tesvis dros, mkis dros, lewvis dros, bar-vis dros, Toxnis dros, rwyvis

  • 13

    dros, Tibvis dros, yurZnis wurvis dros da sxv.), saoxunjo, sasimRero (qorwilis dros, niSnobis dros da sxva am gvari). b. aforizmebi leqsad. mag: `WirSi gatexa ar varga, Tu kaci gonieria, wava da yvelgan darCeba, qveyana Ro-nieria~. anu, `kargisa kargic mokvdeba da kargic daibadeba~. II. andazebi. III. gamocanebi. IV. enis gasatexi. V. zRaprebi da arakebi yovel gva-ri, iseTic ki, romlebic devebzea an pirutyvebze anu sxva zesTabunebiTs da usulo saganzed. romels zRa-parsa Tu arakSiac leqsi iqmneba CarTuli, zed miyolebiT imave ala-gas unda darCes da calked ar unda daiweros. VI. legendebi anu im gvari ambebi, romelnic ipyroben saswaulT moqme-debaTa da amaod morwmunebaTa, yove-live ambavi, xalxisagan Tqmuli, Se-saxebi sxva da sxva adgilebisa, ci-xeebisa, ekvlesiebisa da monastre-

  • 14

    bisa, anu romelime gamoCenilis ka-cisa, magaliTebr, legenda suramis cixis aSenebazed. VII. anekdotebi istoriulni da yofa-cxovrebiTni. VIII. Selocvani sxva da sxva sneu-lebisa, pirutyvisa, siyvarulisa, si-Zulvilisa, arSiyobisa da sxv. IX. amaod morwmunebani romelsame bunebis movlinebazed, adamianis moq-medebazed, pir-utyvzed, anu usulo saganzed, mag. ityvian: vinc mawvnis qilas gamolokavs, qorwilSi wvima mouvao, kurdRelma rom win gada-girbinos, gza dagecrebao da sxv. X. daZleva kacisgan romelime pi-rutyvisa, anu pirutyvisagan kacisa. mag. ofofs rom dauvarcxneli Sex-vde, ityvian: daZleuli xar ofo-fisaganao. XI. Tqmulebani Sesaxeb alebisa, qajebisa da sxvagvar keTil da mavne sulebisa. XII. ceremoniebi anu Cveulebani sxva da sxva SemTxvevaSi da ra wess asruleben sxva da sxva uqmeebis

  • 15

    niSnad, mag. axalweliwadis wina Rames abramianiT, saxlSi ufrosi rom daaRviZebs saxlobas da `Semovdgi fexi, gwyalobdes RmerTi~ ityvis, an kidev: Sobis wina dRes alilozed siaruli, anu yvelieris niSnad bere-kaoba da sxva am gvarni; Woonaze si-aruli kvercxebis mosagroveblad didmarxvis ukanasknels kvirebSi, agreTve _ ceremoniebi Selocvis dros, rogorc mag. `lazares~ leq-sis galobis dros wyliT dasveleba da kar-da-kar Camotareba an Tvalis Selocvis dros naxSirisa da Sav-tara danis xmareba, ra da ra cere-monias, ra rigsa da wess asruleben qorwilis dros, niSnobaSi, rTvel-Si, mkaSi, sxva da sxva avad-myofo-bis dros, sxva-da-sxva moSaobis Wirisa, Tu lxinis dros, sikvdilis dros, dasaflavebis dros da sxva am gvarni: mkvdris moxseneba, tabloba. yvela eseni unda vrclad da didis simarTliT aiweros. ...

  • 16

    sxolio. amas garda, visac survi-li eqmneba da dro da mocaleoba nebas miscems, kargi iqmneba saydre-bis da monastrebis nangrevebze daS-Tenili zed wawerani gadmoiRon da gamogzavnon. Strixebi portretisaTvis

    nino asaTiani

    `rwmena momemata da ufro dafiqrebuli gavxdi~

    (interviu simon arSauliZesTan)

    gasuli wlis 31 ivliss sofel alvanis kulturis saxlSi gaimar-Ta usinaTlo avtoris _ simon arSa-uliZis _ wignis prezentacia. saRa-mos wignis saxeli ewoda: `TuSno, wyaloba jvarisa!~ aseTi SemTxveva, dameTanxmebiT, uyuradRebod ar un-da darCeniliyo. mgoni, sakmaod sain-tereso intervius wakiTxva mogi-wevT: _ rogor gaecnobi Jurnalis mkiT-xvels?

  • 17

    _ 1978 wlis 16 oqtombers alvanSi davibade. skola iqve davamTavre. swavla samedicinoze ganvagrZe. kbi-lis teqnikosis profesiiT sam we-liwads vimuSave. _ wignis gamocemis idea saidan ga-giCnda? _ ar mindoda, kldeebze danis wve-riT amokawruli istoriebi da leq-sebi ukvalod gamqraliyo. _ masalebs didxans agrovebdi? _ sam weliwads. _ wignSi Sesulia siyvarulis Te-maze dawerili sami leqsi. am leq-sebs adresati Tu hyavT? _ `siyvarulsa malva unda, viTa cxensa naparavsa!~ _ cxeni mTielis ganuyreli nawi-lia da arc Sen iqnebodi gamonak-lisi. _ nacrisferi cxeni myavda, vaJa erqva. sul erTad davdiodiT, erTad gveZina. vinmes rom velaparakebodi xolme, Tavs madebda da egre maniS-nebda, mec damelaparakeo. _ uTuod ZaRlic geyoleba.

  • 18

    _ axla mecxvare myavs, manamde go-Sia jeka myavda. Zalian Wkviani iyo. saqoneli tyidan Tavqveze unda Camo-gvereka xolme. vetyodi: _ aba, jeka, saqoneli Camoreke-meTqi. isic aiyo-liebda Tavisze bevrad did ZaRlebs da aRmarTze pirveli arboda. _ xatobasTan dakavSirebiT ras gaixsenebdiT? _ xatobas mTis ormocdaTormeti-ve sofelSi zeimoben. zogierT maT-ganSi xatobis dReebi emTxveva. ami-tom xSirad gvixdeba soflidan so-felSi gadasvla. erTxel me da Cemi ori Zmobili gzas davadeqiT. erTma Tqva: _ samokleoze gadavideT, eg biliki papaCemma maswavlao. viareT, viareT da goraks Tavze moveqeciT. Cven win msxvili xeebi aimarTa. medReobe xalxs zemodan davyureb-diT. maTac SegvamCnies da taSiT Se-mogvegebnen: _ oci weliwadia, mag samokleoTi aqamde aravin mosulao. _ wignSi moxseniebul gmirebs So-ris simon arSauliZe Semxvda...

  • 19

    _ papaCemi iyo, meore msoflio om-Si daiRupa. mas, Turme, rCevas ekiT-xebodnen xolme. Zal-RoniTac gamo-rCeuli yofila, _ zurgzecxenaki-debuls karga manZili uvlia, Turme. _ ra mizeziT iqca soflebi na-soflarebad? _ bevri aiyara da barSi dasax-lda, zogi omebma Seiwira, Wirma gvarebi amowyvita. dedaCemis papa SeZlebuli kaci iyo. misi ojaxoba saxadma Seiwira, mxolod papaCemi gadarCa, romelic 7 wlisa yofila maSin. dasneulebulebi sofels eri-debodnen da sasaklaoze midiodnen. ase eZaxdnen bunebrivad nakveT ga-moqvabulebs anu akldamebs. _ sanadirod yofilxar? _ ki, magram araferi momiklavs. _ samwyemsurSi? _ mecxre-meaTe klasSi rom viyavi, maSin davdiodi. Znelia saqonlis movla-patronoba. _ romel tradicias gamoarCevdi? _ Cven gamorCeuli doRi viciT _ cxenebi velze mirbian. im adgilas

  • 20

    mdinare alazani samad iyofa da swrafi dinebaa. cxenebma samive gan-Stoeba unda gadalaxon. Sejibreba or salocavs Sua mTavrdeba. SarSan Cemi Zmis cxenma gaimarjva. am doRs xiTanobis doRs veZaxiT. _ xelsaqmeze ras ityvi? _ samwuxarod, es tradicia dRes Sesustebulia, Tumca alvanSi aris ori Tu sami skola, sadac Teqis da-muSavebasa da qsovas aswavlian. am saqmes Cemi deidaSvili Taobs. _ wawlobaze ra azris xar? _ eg winaT iyo. im dros rom mec-xovra, albaT, misaRebi iqneboda, ax-la... (seriozul xmaSi mxiaruli to-ni Seepara). _ al-qajebis, kudianebisa da am-gvarebis gjera? _ mjera, rogor ar mjera. uh, ma-gisTanebi imdeni msmenia... Cemi sof-leli, Turme, tyeSi biliks mouyve-boda qveiTad. cxeni aRviriT mohyav-da. daRlili yofila da asvenebda. mTvariani Rame yofila da kargad gaurCevia cxenze mjdari grZelTmi-

  • 21

    ani arseba. cxeni SeuCerebia, magram aravin daunaxavs. ufiqria: `albaT, Tvalma momatyuao~, magram, roca so-felSi Camosula da cxeni daubina-vebia, fafari dawnuli hqonia. _ sayvareli sadRegrZelo gaqvs? _ ase ver davakonkreteb, magram mTaSi yovelTvis vsvamT upatrono micvalebulebis sadRegrZelos. _ sayvareli fraza? _ sadRegrZelosaviT ki JRers, mag-ram Zalian momwons gamoTqma: Cvens jiS-jilags gaumarjos! _ kiTxva giyvars? _ ra Tqma unda. _ bolos ra waikiTxe? _ ivane javaxiSvilis `qarTveli eris istoria~. eris istoria saocar rameebs moicavs. wignisaTvis masa-lebs rom vagrovebdi, enaTmecniersa da eTnografs _ nugzar idoiZes _ Sevxvdi. man miTxra, rom duri rqme-via romeliRac (samwuxarod, aRar maxsovs) miTologiaSi amindis de-das. cnobili misamReri `dari duri, dari duri, dari darale~ swored

  • 22

    misadmia miZRvnili. dari xom egre sanatrelia mTaSi. exi TuSur dia-leqtze sadgoms, adgils niSnavs. aqedan modis farexi anu faris sad-gomi. lekianobis dros qalebsa da bavSvebs xiznavdnen xolme miuval adgilebSi. aseT adgilebs qalTexs (qalebis sadgoms) uwodebdnen. _ Tu Segcvala xilulidan uxi-lav samyaroSi gadasvlam? _ rwmena momemata da ufro dafiq-rebuli gavxdi. _ su kavSirSi rodis gawevriandi? _ 2009 wels. _ kmayofili xar gawevrianebiT? _ ki. gavicani adamianebi da maT Ta-vianTi gamocdileba gamiziares. ase ufro advilia cxovreba. _ ras urCevdi axlad dausinaT-loebulebs? _ rwmena ar dakargon, moTminebiT aRivsnen, ufro mosiyvaruleebi gax-dnen da ar Cavardnen depresiaSi. _ momavalSi ras apireb? _ ori wignis gamocemas.

  • 23

    erTad vusurvoT simons Semoqmede-biTi warmatebebi da imedi viqonioT, rom, yvelawmindis madliT, yvelafe-ri kargad iqneba! literaturuli gverdi

    daTo akriani

    oqrovan wamebs!

    Cemi cxovreba sxva ra aris, Tu ar lodini,

    maradmbJutavi molodini im mociqulTa,

    ranic anTebul maSxalebad mohqrian sulTan,

    mere ki awrTobs sulisave grdemli- lodini.

    xan mecemian rogorc cvarni, xanac _ zvavebi,

    me xom mZinares velodebi oqrovan wamebs!

    Cemi cxovreba sxva ra aris, Tu ara Rame,

    maradmfSvinavi SuaRame da varskvlavebi.

  • 24

    yure

    qreba-inTeba varskvlavTa yuris Suqura... qreba-inTeba... qreba-inTeba cis navsadguris Suqura... qreba-inTeba... aha, izrdeba rogorc demoni, TvalsdaxelsSua izrdeba... aha, ramdeni wminda bomoni nacrad da ferflad ifSvneba... ramdeni garja mefis Tu monis uZiro wyalSi iyreba... da ramden maSvral `Rvawlisa mqonis~ oflic imav wyals mihyveba.

    aha, grZeldeba zRvis maraToni _ ramdeni kaci ixrCveba! ramdens daiTvlis kuSti qaroni, ramdeni bnelSi mihyveba! is ki micuravs _ TviTon demoni, stiqss samudamod scildeba: cis sanapiro uxmobs TeTroni, da gulic TeTrad irTveba.

    aha, garemos da am suls Soris es ra ufskruli iTxreba! es ra WiSkrebi iReba Sori, ra mRvimeebi ixsneba!

  • 25

    sad gaitaca alma im srbolis, visme Tu daesizmreba? qreba-inTeba giSris da brolis Suqura... qreba-inTeba...

    gamoscda sazRvrebs yvelas da

    yovlis: gaTenda... aRar binddeba! sizmrebi trfobis, ocnebis,

    brZolis ukve arafrad sWirdeba. cecxlTan TamaSis, cecxlisken

    srbolis zne sWirda _ morCa kirTeba! qreba-inTeba cis ekvatoris Suqura... qreba-inTeba...

    qreba-inTeba yureTa yuris Suqura... qreba-inTeba...

    da es zvirTebic erTaderTs udris: is ltolva aw gvirgvindeba!...

    liliti!

    mominaxuleb am mwuxrze, lilit? pirvellurj mwuxrze an

    pirveldiliT? ar SevxvedrivarT bevri welia,

  • 26

    amasobaSi cimcim gelian zRapris naZvebi, sasaxleebi, cixe-koSkebi da saxeebi, zogi kacisa da zogic mxecis: miwad Camosvlas gvamcnoben zecis! da Tu sxva saqme migelis, lilit, fiqri ar gqondes _ Cven kvlavac vivliT mTebis balaxSi Tu zRvebis

    wyalTan, erTad visxdebiT gizgiza alTan, raTa gavcvaloT is naperwkali, raSic erTia kaci da qali; vigrZnoT surneli maradisobis _ mudmiv axalwlis da marad Sobis!

    varskvlavi, Cven rom velodiT, lilit,

    aqve yofila, am gulis SigniT, mis mRvime-fskerze nTebula odiT! ho, rasac cidan Cven movelodiT da ar vicodiT risi saxelic, aq, am mziswnulSi, vxedav

    gaxelilis...

    aw gulis fskerze am margalitiT, zRvasTan mipovi, Tolia lilit!

  • 27

    ina vinani

    Cemi cxovrebis arcTu ise momxiblavi furclebi

    (amonawerebi dRiuridan)

    `kaci unda amayobdes tkiviliT. yovelgvari tkivili Cveni maRali daniSnulebis Sexsenebaa mxolod~.

    herman hese

    6 ianvari

    xval Sobis dResaswaulia. ekle-siaSi veravis mivyavar. moZRvari avad aris. uziarebelic davrCi am mar-xvaSi. sixaruls ver vgrZnob. minda lamazi Sobis Rame: sanTle-bi, kargi adamianebi _ RvTiuri Su-qiT, himnebi ufalze, sisufTave...

    1-li Tebervali

    dRes sazareli ambavi gadmosces: ganvicdi sami poeti bavSvis (me ase vuwodebdi maT) ubedurebas: miato-ves Tbili saxli, deda da simSvide. waJRurtuldnen sacigaod... sami poe-ti bavSvi, gaparulebi, veRarmobru-nebulebi... saxelebic ar vici maTi. sami samare gaiWra Cem gulSi...

  • 28

    20 Tebervali dRes Tovli movida. aivanze ga-vedi. mavTulebze ido Tovli, xe-lebzec damacvivda cicqna fifqebi. bavSvebis Jriamuli maxarebda. davu-reke anukas, _ aRfrTovanebuli iyo _ sul minda Tovls vuyuroo. RmerTo, yvela bavSvi amyofe gaxa-rebuli!

    23 aprili xval aRdgomaa. rogor ganvlie es marxva, RmerTma icodes, is kia, rom vcdilob raRacas. paraskevs mTeli dRe wvimda. mec mTeli dRe meZina. Zil-RviZilSi vusmendi saxarebas da sxva gadacemebs. xuTSabaTs veziare, kmayofili mainc ar var CemiT _ miwas ver vwydebi.

    24 aprili dRes aRdgomaa. eklesiaSi ar vyo-filvar. vusmendi samebidan gada-cemas. mainc ver vgrZnob sixaruls. sad xar, ufalo, xar Tu ara CemTan? ki, ki, xar, ufalo! daxSuli var, ga-TiSuli var...

  • 29

    ar vici, meZina, Tu ara, nervebi dawyvetaze mqonda, TiTqos, marT-lac jvarze ekida suli. mere mi-rekavdnen, milocavdnen... sapatriar-qoze isev gadmosces samebidan. vus-mine. SuadRisas isev wvimda. aravin mosula, arc aravin damipatiJia... mere isev daviZine. rekavda tele-foni, pasuxis survili aRar mqonda. ase gailia dRe...

    5 maisi dRes gaiSala kala. vakoce yva-vils.

    11 maisi `es gazafxuli me moviyvane~ _ ci-ras mier moZRvnili erTi saaTi, po-eziiT Seferadebuli. marTlac, di-di vinmea es qali.

    12 maisi `qaravanSi~ wasvla ar minda_ ar mimaCnia Cemi leqsebi Rirsad Zalian Sors gatanis. rogor unda moviqce am SemTxvevaSi, rogor mikarnaxebs Cemi wminda angelozi.

  • 30

    28 maisi miyvars maisis dawera da war-moTqma. goderZi Coxeli rom ambobs, CvenSi maisi wvimiani iciso, axlaRa davakvirdi, ase yofila marTlac, _ maisi Zalian wvimiani iyo.

    31 maisi rogorc maxsovs, dRes yvavilebis dResaswaulia, kerZod, vardebisa. di-las aivanze gavedi, Citebis mxia-rulebas daveswari da warmomidga surnelovani baRi, romelic mxo-lod wignebSi da leqsebSi Tu gan-micdia. bavSobis mere, mravali wlis ganmavlobaSi sul menatreboda cvri-ani vardebis surneli. samwuxarod, maisi ise miilia, arc iasamnebi mi-naxavs da arc vardebi. kargia, rom es monatreba kvlav cocxlobs.

    4 ivnisi suliwmindis dRea. dilidan sagan-gebod Cxaodnen yvavebi, Cxubobdnen, erTmaneTs dasdevdnen, Tu ra iyo, Zalian Sevwuxdi. kari mivuxure yva-vebian dilas. cxovrebas ki sad ga-eqcevi? mainc ver avcdi, Cemi bra-

  • 31

    lia, me vigroveb, magnitiviT vizidav uaryofiTs. nervebi mainc ameSala. ratom ar maxsendeba iq ufali? ra-tom ar maxsovda suliwminda? ar vi-ci, sad var _ uflis xelSi var, Tu ara. undobloba mWirs: ase mgonia, yvela cruobs, _ miWirs Zalian.

    8 ivlisi diliT samsaxurSi rom mivdiodi, ucnauri naTeli medga sulSi, Tva-lebSi, mere ki Sevityve, rom CvenTan samlocvelo ixsneboda, _ es saswa-uli iyo!

    19 ivlisi eqvsi ar iyo jer, roca avdeqi, locvebi mivafuCeCe, _ Semindos ufalma! vibanave da visauzme kide-vac, maSin, rodesac ar vici jer, mama cocxalia isev, Tu aRar. saSi-nelebaa, saWmeli rom vWame, saziz-Rrobaa, mezizReba Tan. ar vici, iq ra xdeba Tan. wuxel aRar davreke, TviTon damirekaven-meTqi, vifiqre. me ukve Savi Cavicvi, velodebi SiSis zars. an cota mere davrekav. mZimed miizlazneba dro. uvargisi da cudi

  • 32

    var, _ mamas veraferi gavukeTe, Tun-dac erTxel mainc rom ziarebu-liyo. mxolod fiqrebSi SemiZlia. vapireb darekvas. metyvian isev ise-ao, Tu ukve aRar ariso mama. vi-xangrZliveb imeds da jer ar vrekav. ...cota gavmxiaruldi _ isev isea. ... wuxel gardacvlila, me ki meZina. mamas xma Camesma sayveduriani, al-baT melodeboda. me ki...

    8 ivlisi danTqmuli var sasowarkveTilebis ufskrulSi. dRes RmerTTan ar viya-vi, TiTqos. CamiTria isev da majoba. iyo arCevani _ gadavrCebodi, meore gza rom amerCia, yurad rom meRo qa-dageba zustad Cems mdgomareobaze, rom, Tu uargyofen, RmerTs gaax-loeben, me ki RmerTs davSordi.

    21 noemberi dRes mTavarangelozobaa. Cemi kur-selebi ikribebian 30 wlis Semdeg. ra mometana Tqvens koconTan, Cemo kargo adamianebo?!

  • 33

    did emociebsac moveride da uari vTqvi. ise, bevrsac miviRebdi. ar vici, ra mWirs, vnanob axla.

    25 noemberi ramdenime dRea, Zalian cudad vgrZnob Tavs _ nervebi da guli... guli da nervebi... TiTqmis sikvdi-lis suns vynosav Cemsas. rogor un-da Sevxvde ufals, netav? ras vetyvi mas da ras gadamiwyvets is me. ra unda mivitano iq? usiyvarulod vi-cxovre viTom? me ver vafaseb Cem mi-er ganvlils. RmerTo, Seminde da, moZRvaric TiTqos ver magebinebs Cems Tavs. vin var sinamdvileSi, ar vici. moTminebis unari rom aRar maqvs, es vici. simarTles rom pir-dapir vaxli yvelas, es xom... miwi-sken meqaCebian. sxvebs nu vabraleb. unda movZebno gamosavali. o, sabralo, ubadruko Cemo Tavo, amaze maRla rom ar SemiZlia asvla _ `amaoeba amaoebaTa da yovelive amao~! eSmaki mudam Casafrebulia. xSirad vmarcxdebi, ase mgonia, ver vizrdebi.

  • 34

    ufalo, Sen gebarebode!..

    12 ivnisi sulTmofenoba _ CemTvis usayvar-lesi dResaswaulia. diliT, locve-bis kiTxvisas vardebis surneli mo-meniava. saswauli iyo. dRe _ qariani, suliwminda xom qarianSi gardamo-vida. rogor mindoda eklesiaSi am-gvar qarSi. aravin wamiyvana, _ davi-saje raRacis gamo.

    12 ivlisi umaduroba udidesi codvaa, rome-lic TviT ufalma gansaja cxra keTrovanis saxiT. umaduri var. Se-minde, ufalo! dedasac xSirad uTqvams xolme. umaduri, umaduri, umaduri. wirvis Semdeg ananurSi wagviyvana moZRvarma. miZinebis taZarSi aRavli-na locva. momewona es yovelive. rw-mena memateba. madlobeli var uflis da moZRvris am savse dRisaTvis.

    14 ivlisi gardaicvala otia. cremli gavata-ne. mominda Tavidan wakiTxva misi.

  • 35

    8 agvisto axali moZRvari mogvivida. Zalian mixaria.

    25/09/2008 xval wasvlaa gadawyvetili. guli kvdeba da Semomtiris _ ar unda was-vla: ar minda, ar minda, ar minda... me ki, ukve sami dRea, Cavabarge CanTa, mTeli garderobi. vemzadebi, _ miv-yvebi dinebas. risTvis mivdivar, ra mainteresebs? garToba da Jriamuli me ar miyvars da ar mizidavs, zRva-zec aRar vfeTdebi _ gamiara im asakma _ mokvda romantika... risTvis? ar vici. ratom ver vendobi maT? ra-Racis SiSi mabrkolebs. romelia RvTi-sgan da romeli _ piriqiT? adamia-nebi unda giyvardes! `risa meSino-des, roca Sen CemTan xar~? Tu ge-Sinia, RmerTi ar aris SenTan, mag-ram... iseT jvars ar mogagebs, risi zidvac ver SeZloo. ras verCi im xalxs? Seminde, ufalo, es undobloba. yve-laze cudi me var. Tu ar vendobi, ratom mivdivar? dinebas mivyvebi pir-

  • 36

    vel mes gareSe.

    nodar mamacaSvili

    minimalisturi proza

    pirvelcodva pirveli, rac examuSa vaSlis Cak-beCisTanave, leRvis foToli iyo qa-lis sxeulze, romelic aqamde arc SeemCnia.

    Zma finTi weli iyo, finTi! Zma Zmas ar endoboda. agra, Cemi ufrosi Zmac xo maSin daiWires. erTi ajami Rla-pi viyav, ra Wiri mesmoda magaTi po-litikisa!

    eWvianoba raze vfiqrob xolme, ici? roca Sens lamaz qalaqel cols ZuZuebs ukocni, iseve gebindeba Tvalebi, rogorc maSin, iq, venaxis bolos, Cveni yaraulis mitovebul qoxSi?

    poeti qali roca Tvis bolos, Cveulebriv, ni-siebis rveuls Caxeda, uceb aRmoa-Cina, rogor leqsis pwkarebiviT mij-

  • 37

    riT daelagebina striqonebi.

    miteveba CemisTanas _ moukiTxavs _ aqauri personali amreziT uyurebs. deda moukvdes, gana cudi guli aqvs, mag-ram iseTi rokapi uzis saxlSi...

    rogor naxa sizmarSi ojaxis qalma pirveli siyvaruli

    saRamos, samsaxuridan dabrunebul qmars misi sayvareli sokos paSteti gansakuTrebiT gemrieli eCvena.

    moxuci qali jer Zveli albomidan axalgaz-rdobis gayviTlebuli foto amoiRo da magidaze, TvalSisacem adgilas dado, mere dalia winaswar gamzade-buli aTi abi. aleqsandr grini

    xma da Tvali

    rusi mwerali aleqsandr grini (grinevski) daibada 1880 wlis 23

  • 38

    agvistos, gardaicvala 1932 wlis 8 ivliss. mwerals dalxenili bavSvo-ba ar hqonia, radgan hyavda loTi mama da dedinacvali. is did dros quCaSi atarebda. miuxedavad aseTi cxovrebisa, saocrad romantiuli iyo _ zRva da buneba uyvarda, xSi-rad mogzaurobda gemiT. amitom aleqsandres moTxrobebis umravle-soba mezRvaurebzea. moTxroba `xma da Tvali~ Tema-turad gansxvavebulia. igi Sesulia 1957 wels gamocemul krebulSi.

    I usinaTlo mSvidad iwva, xelebi mkerdze ewyo da gaurkveveli Rimi-li dasTamaSebda. operaciis Semdgo-mi periodi woliT reJims saWiro-ebda. ukve mesame dRe iyo, Tvalax-veuli gaunZrevlad iwva. eniT auwe-reli qaosiT iyo misi suli mocu-li, _ aqamde warmodgenili sinaT-liT savse sivrcis idumaleba aSfoTebda. mRelvarebisgan Zil-bu-ranSi myofs hgavda, Tumca saubrisa da sicocxlis xaliss ar hkargavda.

  • 39

    rabids nervebi dawyvetaze hqonda. gaurkveveli momavali mosvenebas ar aZlevda. profesori ar aimedebda, piriqiT, yovelgvari mikibv-mokibvis gareSe eubneboda, rom aTi aTasi operaciidan SesaZloa yvela uSede-god damTavrebuliyo. eqimi yovel-dRe naxulobda da esaubreboda pacients. misi yoveldRiuri Semo-svla mTavrdeboda sityvebiT: _ mSvidad iyaviT. yvelaferi gava-keTeT, _ Sedegs davelodoT. am gausaZlis molodinSi rabidis erTaderTi nugeSi dezi garanis xmis gagoneba gaxldaT. gogona klini-kaSi muSaobda. rabidi xSirad sTxov-da xolme Sublze xelis dadebas. es patara megobruli xeli umsubuqebda umoZraobisas mZime wuTebs. xelis Sexebisas Taviseburad qmnida dezis suraTxats, ufro metic, misi gu-lisTqma uSecdomod esmoda. rabids mxolod is aSinebda, rom verasodes dainaxavda dezis. roca is aq mo-iyvanes, qalis STambeWdavi xma Caes-ma. am nazi arsebis xma ise JRerda,

  • 40

    rom rabidma naTlad warmoidgina da xorci Seasxa mis xmas _ xma sa-ocrad Tbili, mxiaruli, axlobeli, mJReri da sicocxliT aRsavse iyo, romlis msgavsi mxolod naTeli dila Tu iqneboda. sami kviris ganmavlobaSi gogona esaubreboda. es TavisTavad aaxlo-ebda masTan da rabidma kargad gaac-nobiera, rom es ukve siyvarulis da-sawyisi iyo. misi warmosaxva iseve qmnida suraT-xatebs, rogorc Cven vqmniT xolme uxilavi sagnebisa Tu ucnobi adamianebis warmodgenisas, magram es yvelaferi rabidisaTvis ufro mniSvnelovani iyo, vidre _ CvenTvis. axla rabids mxolod mis-Tvis surda gamojanmrTeleba, _ Ta-vis momavals mxolod dezisTan er-Tad xedavda. pirvelive dRidan ico-da, rom masTan didi da Rrma grZno-ba daakavSirebda, magram am grZno-bas manam Seinaxavda gulSi, sanam dezis TvalebSi ar Caxedavda. im mo-mavalSi mas ar SeeZlo Tavi usi-

  • 41

    naTlod warmoedgina da arc raime kiTxvebs usvamda sakuTar Tavs. rasakvirvelia, rabidma ar icoda, rom visi xmac ase abednierebda, er-Tob Seuxedavi gogo iyo. biWis mi-marT masac hqonda grZnoba da mis momavalze Relavda, _ gaucnobiereb-lad TiTqos uxaroda kidec misi usinaTlooba. operaciamde isini nebismier Tema-ze saubrobdnen. gogonas bolo sit-yva iyo: _ naxvamdis. _ droebiT, _ upasuxebda xolme rabidi da es `droebiT~ imeds niS-navda. vaJi iyo axalgazrda, xumara, maRa-li, tanadi, SavTmiani. wesiT, Savad moelvare Tvalebi unda hqonoda. dezi amas rom warmoidgenda, Tva-lebSi SiSCamdgari midioda xolme sarkesTan. mis avadmyofur, uSno sa-xes siwiTle epareboda. _ ra iqneba? _ xSirad ekiTxeboda sakuTar Tavs, _ oRond ki sibneles

  • 42

    daaRwios Tavi da mzad var, das-ruldes es bednieri Tve.

    II rogorc iqna, dadga gadamwyveti saaTi. profesori, asistenti da uam-ravi cnobismoyvare rabidis garSemo Seikribnen. _ dezi, _ warmoTqva rabidma. misi azriT, is uTuod iq unda yofiliyo da imedovnebda, rom pirvels mas da-inaxavda. dezim ki Tavis xelSi ay-vana ver moaxerxa _ ar SeeZlo, mom-swre yofiliyo im adamianis mRel-varebisa, visi bedic saxvevis mox-snaze iyo damokidebuli. gogona Ta-vis samuSao oTaxSi gaqvavebuliviT idga, garedan Semosul nabijebsa da xmebs usmenda. rabidi verafers grZnobda, _ bo-los da bolos, saxvevi moxsnes. pro-fesoris xmas mRelvareba daetyo: _ Tvali gaaxileT! SemomxedeT! rabidis fiqri kvlav dezis das-trialebda, rcxvenoda mis winaSe emo-ciebis gamoxatvisa. wamwamebi nela

  • 43

    Searxia. saxeze raRac fardiseburi gadahfareboda TiTqos. _ naWeri momaSoreT, miSlis, _ warmoTqva uemocio xmiT. is, rac mas naWeri egona, oTaxis boloSi fanjaraze sagangebod Camo-farebuli farda iyo. pacients mTe-li sxeuli uTrToda. guli gamale-biT ucemda. aqviTinebas aRaraferi uklda. aqeT-iqiT iyureboda _ mzera sagnidan saganze gadahqonda. jer ver mimxvdariyo, rogor unda wae-kiTxa wigni. Tvalebi kars miaStera, _ kari xom ase Zalian uyvarda, _ ai, Turme, rogori yofila! magididan Wiqa aiRo. xelebi uTrToda. imave adgilas dadga. uRimRamod gaiRima. mouTmenlad eloda xalxis wasvlas, radgan surda, dezi moexmo da gu-lisnadebi gaemxla. axla ukve mzad iyo, ebrZola. am foriaqSi kidev ramdenime wuTma ganvlo. uamravma SekiTxvam, gadatanilma mRelvarebam da azrebis swrafma dinebam ise da-Rala rabidi, rom ganmartoebis gar-da aRaraferi surda. da ai, rogorc

  • 44

    iqna, marto darCa, zari dareka da dezis Semosvla iTxova. kars Tvals ar aSorebda.

    III dezi Tavis sufTa oTaxs daubrun- da. ukve Tavs moreoda da mzad iyo, autanel martoobaSi darCeniliyo. saukeTeso sazafxulo kabaSi ga-moewyo, muqi xSiri Tma lamazad daivarcxna, kars dasjiliviT miuax-lovda, saxeze Rimili moirgo. moeC-vena, rom palataSi ucxo iwva. mas yvela bolodroindeli Sexvedra Tvalwin daudga. karTan nabiji Se-anela, gaaRo im surviliT, rom yve-laferi Zveleburad darCeniliyo. rabids Tavi misken Semoebrunebina _ TvalebiT eZebda. gogona Sevida da Sedga. _ vin xarT? _ hkiTxa rabidma da gauRima. _ marTlac, axla xom sruliad ucxo var TqvenTvis, _ misi xma Zve-leburad mSvidi da JReradi iyo. am xmis gagonebaze rabidis Sav TvalebSi sixarulis sxivi akiafda.

  • 45

    dezis mTeli grZnobebi: SiSi, siyva-ruli, mRelvareba da mtanjveli fiq-rebi iseTma Rimilma Secvala, rom misi xma rabids musikad Caesma, aWar-xlebuli saxe ki yvaviliviT gadae-furCqna. vaJs masze ukeTesi aravin eguleboda. _ axla, mxolod axla mivxvdi, ra-tomac gqoniaT aseTi xma, romlis mosmena ZilSic ki miyvarda. axla Tqven rom dausinaTlovdeT kidec, mainc meyvarebiT da es siyvaruli gamogajanmrTelebT. mapatieT, cota SeviSale, radgan xelaxla davibade. msurs, yvelaferi vilaparako. dezi ar eloda, rom sibnelidan Tavis daRwevis Semdeg vaJis warmod-genebi ucvlelida rCeboda.

    rusulidan Targmna nino asaTianma

    debiuti

    gvanca gogiaSvili 127-e sajaro skolis X klasis moswavlea. igi pa-taraobidanve gamoirCeva literatu-risadmi didi siyvaruliT, bevrs

  • 46

    kiTxulobs da Tavadac Zalze sain-teresod wers: Canaxatebs, moTxro-bebs, piesebs (misi erT-erTi piesa `isev Tavidan~ dadges kidec amave skolis X klasis moswavleebma). am cota xnis win gvancam gaima-rjva skola `logosis~ direqtoris _ batoni gia murRulias iniciati-viT Catarebul konkursSi `Tavisu-fali Tema~ da dajildovda perso-naluri kompiuteriT. Jurnal `sinaTlis~ redaqcia war-matebebs usurvebs niWier gogonas da mkiTxvels sTavazobs zemoxsene-bul konkursSi gamarjvebul naS-roms. gvanca gogiaSvili

    adamiani, romelic TamaSobs

    antraqti. SegiZliaT, cota xniT SeisvenoT da niRabi moixsnaT. Tqven ukve kulisebSi xarT da Cem garda

  • 47

    mayurebelic aravin gyavT. Zalian gTxovT, cota xniT mainc nu Tama-SobT da Tavs nu maCvenebT, TiTqos CemTan saubari Zalian gixariaT. mo-ixseniT eg Rimiliani niRabi da ise visaubroT Tqvens rolebze, ase uke-Tesia. vxedav, kargad asrulebT `adamianis~ rols. cotac da davi-jerebdi, rom diliT samsaxurSi mi-mavals marTlac gixariaT Zveli nac-nobis gamoCena, romelic Tavisi ze-dapiruli mokiTxvebiT gagvianebT da dros gakargvinebT. namdvilad ga-mogividodaT keTili pirovnebis ro-lis Sesruleba, roca moxucs adgi-li dauTmeT avtobusSi, rom ar ge-fiqraT, ra unda am xnis qals avto-busSi, Tu fexze dgoma ar SeuZ-liao?! damSviddiT, es mxolod me SevamCnie. Tqveni sandomiani niRabi didad dagexmaraT maSin... ai, sixaru-lis niRabi ki cota gacveTili mo-meCvena, kargad ver gagixardaT Tqve-ni kolegis warmateba. unda aRvniSno, rom yvelaze ga-morCeulad da damajereblad mainc

  • 48

    Surian, borot, boRmian adamians Ta-maSobT, Tumca, ra mikvirs, yovel-dRiuri praqtikidan gamomdinare, arc unda giWirdeT. amdeni xniT uniRbod da gulax-dilad yofna, albaT, rTulia Tqven-Tvis, risTvisac bodiSs gixdiT. SegiZliaT, isev Tqveni `cxovrebis scenaze~ gabrZandeT da, vin icis, am-deni xnis gamocdilebam da profe-sionalizmma `kargi adamianis~ jil-doc ki mogitanoT odesme, vinaidan vxedav, imdenad giyvarT da imdenad gaTavisebuli gaqvT Tqveni roli, Tavis danebeba gagiWirdebaT. miTu-metes, `cxovrebis Teatris~ msaxiobi xarT da adamianebTan urTierToba giwevT. ai, `cxovrebis kinos~ msaxi-obebisTvis ki, rogorc vici, jildo `kargi adamiani~ ar gaicema, radgan isini Tavisi SesaZleblobebis srul realizebas ver axdenen. es yvelaferi gasagebia, Tumca ma-interesebs, rogoria aramsaxiobTa cxovreba, romlebic am yvelafers niRbebis gareSe axerxeben. sasaci-

  • 49

    loa? _ vici iSviaTobaa, magram da-mijereT, isini arseboben, _ `adamia-nebi realobidan~, romelTac mar-Tla uxariaT Zvel nacnobTan Sex-vedra, miuxedavad drois simcirisa, romlebic avtobusSi adgils mxo-lod movaleobis moxdis mizniT ar Tmoben, romelTac gulwrfelad uxariaT kolegis, megobris Tu nac-nobis warmateba da wrfeli guliT ulocaven. axla Tqvenc gulwrfeli xarT, ar TamaSobT da gulwrfelad gamoxa-tavT im ironias, rac, rogorc vxe-dav, Cems sityvebs mohyva. sul ara-fers jobia... girCevT, xSirad Cai-xedoT sarkeSi, daafasoT da ganas-xvavoT realuri Rimili, realuri emocia yalbisgan! antraqti dasrulda. Tqveni gas-vlis droa, warmatebebs gisurvebT! Tumca, ras vakeTeb? axla mec vTa-maSob. giTxraT, sinamdvileSi ras gisurvebT? imas, rom adamianebTan aRar geTamaSoT, cudad Segesrule-binoT yalbi rolebi niRbebiT, rom

  • 50

    odesme mimxvdariyaviT, ras niSnavs, iyo `adamiani realobidan~! kritika

    nodar mamacaSvili

    Seezarde maradisobas! `mziT da mocartiT~ _ ase uwoda cnobilma mTargmnelma, poetma da literatorma _ daviT akrianma _ Tavis axal poetur krebuls, sadac misi msoflmxedvelobrivi da mxat-vruli koncefciaa ganfenili. saTa-urSi Cadebuli simbolikis gaxsna, vfiqrob, swor gzas miscemda Cvens mimoxilvas, romelsac yovlismom-cveli analizis ambicia namdvilad ar gaaCnia. daviwyoT mocartiT. am simbolos gaSifrva gacilebiT iolia. es saxe-li didi xania musikis simbolod aRiqmeba. musika ki, rogorc mogexsenebaT, yvelaze abstraqtuli dargia xe-lovnebisa. rac Seexeba mzes, aq Se-saZlebelia ramdenime versiis gan-

  • 51

    xilva. mze, upirveles yovlisa, Rmer-Tis simboloa. cnobilia Sua sau-kuneebis Teologiidan momdinare Se-dareba samebasTan mzisa, rogorc diskos, siTbos da sinaTlis wya-rosTan. mze gaiazreba rogorc qal-wul mariamis saxe (gaixseneT galak-tionis `mzeo mariam~). arsebobs am simbolos sxva datvirTvac, magram am SemTxvevaSi yvelaze relevanturi unda iyos mzis _ rogorc maradiso-bis simbolod gaazreba. am mosazre-bis sasargeblod metyvelebs qarTu-li borjRalis tradiciuli gage-bac, romelic, sxvaTa Soris, Sume-ridan momdinareobs. aqedan iqca igi faSistebis emblemadac svastikis sa-xiT. arsebobs am terminis saintere-so ganmartebis erTi versiac: megru-lad `borj~ Jams, dros aRniSnavs, xolo `Ral~ waRebas, mdinarebas. ase rom, am versiiT `borjRali~ Jam-Ta mdinarebas, maradisobas unda mi-aniSnebdes. amrigad, am saTauriT av-tori gvamzadebs imisTvis, rom wign-

  • 52

    Si maradisobasTan xelovnebis mi-marTebaze iqneba saubari. `gaeqeci JamTa pirobas da Seezar-de maradisobas!~ _ mogviwodebs av-tori. esaa misive cxovrebis kredo da mxatvruli koncefciac amave dros. sakuTar sulier samyaros is ase Se-mofarglavs: `idumaleba, usasrulo-ba, RvTaebrioba, maradisoba~ _ ai, is oTxi kedeli, romelic unda hqo-ndes Sens binamansardas. es wigni aris poetis ltolva, Se-icnos, amoxsnas misive sityviT _ `samyaros gantoleba~, gansazRvros sakuTari adgili masSi da gan-zavdes am samyaroSi. samyaro, am koncefciiT, erTiani, mTliani har-moniuli organizmia (mowesrigebuli kosmosi), xolo Tavad _ misi ganu-yofeli nawili. yovelive amis Seg-rZneba mxolod `sulis sacecebiT~ aris SesaZlebeli: `idumaleba movlenaa RvTaebriobis, oden sulisTvis mosaxelTi misi Tviseba, gamoasxivebs, gamoJonavs wamis RiobiT....~

  • 53

    sicocxle Riobia, wamieri gael-veba maradisobidan maradisobaSi. rogorc poeti ityoda: `wuTisoflis RameSi uceb

    gadaidara, am qveyanas movsulvarT

    araraobidana. davbrundebiT, gadavalT

    araraobaSive, wuTisoflis stumrebo, aba, raRa

    gaSinebT?~ (S. niSnianiZe)

    magram am wamier gaelvebaSi didi mistikacaa daSifruli, radgan ada-miani erTaderTi arsebaa, visac misi Secnoba ZaluZs. ufro metic, `sam-yaro izomeba adamianiT, _ ambiciu-rad acxadebs avtori, _ mis sisavses mxolod savse gulebi grZnoben. sam-yaros daniSnulebaa iyos Seni Sina-ganobis eqo~. es sityvebi reminiscencias iwvevs didi amerikeli poetis, uolt uit-menisa: `me var samyaro da samyaro CemSia TviTon!~

  • 54

    Tavis droze es iyo gadatrialeba poetur azrovnebaSi. samyaros usasruloba ki ar Trgu-navs mis Semcnobels, piriqiT, war-moaCens mis sidiades: `maradi-sobisaken mimavali bewvis biliki mxolod sulisgan gamoiqsoveba~. adamianis socialuri yofa pirobi-Tobis stereotipebiTaa dasazRvru-li. is misive SeTxzuli ritualebis tyvea. absoluturia mxolod `goni da guli, erT talRad wnuli~. daTo akrianisTvis mxolod waru-vali Rirebulebebia faseuli. dro-is fenomens is ganixilavs, rogorc materialur saganTa xasiaTs: `maS dro samyaros movlenia nivTTa

    Tvisebad, icvalon mudam, ver gadiqcnen

    ukunisebad~. amitomac kiTxulobs daeWvebiT: `iq-neb droJamis gasaRebi CvenSive Zevs?~ anu, mTavari sakuTari ganuyoflo-bis SegrZnebaa samyaros maradiso-basTan. amitomacaa, rom mis poeziaSi

  • 55

    ver SexvdebiT romantikos klasi-kosTaTvis egzom niSneul warmavlo-bis sevdas. amasTan, es mistikuri wvdoma yve-la mokvdavis xvedri rodia, aramed mxolod maTi, visac ZaluZs `simZi-mis centris gadmotana garedan Sig-niT~. misi leqsebis lirikuli gmiri swored am kategorias ganekuTvneba. amitomac acxadebs ase kategoriu-lad: `maradisoba _ erTaderTi meu-fe, visac me vemorCilebi~. is `gan-dobilia~, anu is adamiani, vinac sam-yaros pirvelmizezs eziara. `xilu-li samyaros yoveli sagani saidum-lod wyvildeba sulis romelime gan-cdasTan~. uneburad gvaxsendeba cnobili frangi filosofosis _ anri ber-gsonis _ `intuituri Zalis Teoria~. bergsoni Tvlida, rom mxolod in-tuituri gziT aris SesaZlebeli WeSmariti Semecneba. is mkveTr sa-mans avlebda intuiciasa da inte-leqts Soris, Tvlida, rom intuitu-

  • 56

    ri Semecneba SesaZlebelia subieq-tis SerwymiT saganTan. mistikas, riTac wignis avtori wvdeba samyaros idumalebas, poe-ziis religias uwodebs, sxvanairad _ `maradisobis gaubzarav almass~. misi religia Semoqmedebaa, anu _ maradganmeorebadi Sesaqmis aqti. `Ssaqmis aqti unda ganmeordes Seni arsebis fskerze~, rameTu budac, muhamedic, qristec Semoqmedebi arian. yoveldRiurobis rutinaSi anu `wamis RiobSi~ is maradisobas gan-Wvrets. sicocxlis marcvali bedni-eri mocemulobaa, amitomac wers: `da-kargulia yoveli dila, roca ar eswrebi Savi cis Semelnisfrebas, ar esalmebi aJivJivebul Citebs, si-cocxles...~ TavisTavad gaxsendeba p. iaSvilis: `gagiJeba sjobs, Tu dagaklda

    sityvis madani, da TvalTa daTxra, Tu mzes qebiT

    veRar Sexvdebi!~

  • 57

    es poeturi Tanaganwyoba maradiu-li paradigmaa wamis moxelTebisa, gamoxatuli genialur formulaSi: `SeCerdi, wamo!~ `mTeli cxovrebiseuli sinamdvile Tavisi politikiTa da ekonomikiT didi sapnis buStia da yovel wams SeiZleba xelSi Semogaskdes~, _ am-bobs poeti. idumaleba verc wigni-eri kacis fuye analiziT da verc fi-losofiuri narativiT ver Seimec-neba. amitomac uwodebs filosofoss ironiiT `sizifes mokrZalebul Zmas~. Secnoba mxolod vizioners SeuZ-lia. mas erTaderTs ZaluZs gascdes xilul samyaros da ganzavdes mara-disobaSi. adamiansa da maradisobas Soris gawolil sivrces poeti `yi-nulovan udabnos~ uwodebs. am udab-nos mxolod gandobili Tu gada-laxavs, anu poeti, romelsac avtori xatovnad uwodebs `samyaros naRebis mxdel, mis bnel RameSi gamoparul da wuTisoflis kideze fexakrefiT gasul gafacicebul bavSvs~. aseTi gaxlavT zogad StrixebSi daTo ak-

  • 58

    rianis kosmogonia. yovelive es oden mSrali deklaracia, mosawyeni medi-tacia iqneboda mxatvruli qsovilis gareSe. xelovneba xom grZnobad-emo-ciuri da gancdili impulsebis es-Tetizirebis metafizikuri aqtia mxatvrul-saxeobriv formaSi. Tu rogoria zemoaRniSnuli koncefciis gansaxovnebis esTetikuri xarisxi, amis garkvevas qvemoT SevecdebiT. forma, romelsac irCevs avtori saTqmelis gamosaxatad, uaRresad mravalferovania. am wignSi Tqven Sex-vdebiT konvenciur leqss, verlibrs, minimalisturi poeziis nimuSebs, ritmul prozas, publicistur na-kads. saTqmelis sirTule rTul enob-riv stils ganapirobebs. stils, ro-melsac is mimarTavs, g. robaqiZisa da k. gamsaxurdias enobrivi pozi-ciisgan aris davalebuli. esaa enis arqaizacia, sityvis artistuli wia-Ris wvdoma. am stilma Tanamedrove prozaSi gagrZeleba ver hpova (poe-ziaSic, Tu ar CavTvliT ana kalan-

  • 59

    daZes) da ZiriTadad mTargmnelTa stilad iqca (j. ajiaSvili, d. we-rediani, v. kotetiSvili). sacnauria enis wiaRidan gamomdi-nare originaluri formebis qmnado-bis tendencia: `guls es ferwera ise elboejadosnura~; `mxolod gu-lisgan gamoiqsoveba~. warmatebuli stilizebis nimuSia: `damria xeli risxveulma da mi-xaria~. sityva risxveuli Wirveulis analogiiTaa nawarmoebi, rasac Zve-lad gaWirvebulis mniSvneloba hqonda. magram poeti ar aris oden am stils mikedlebuli. misTvis arc enobrivi lavirebaa problema. yo-fiT satirul Temaze Seqmnil leq-sSi `amaoeba~ is naivur stils mimarTavs: `xvalidan raRas akeTeb, saiT midixar, ras Svrebi, akiTxav supermarketebs, curvaze migyavs bavSvebi...~ akrianis poeturi samyaros antu-raJia bibliuri xatebi, miTologiu-ri saxeebi, warmarTuli parnasi, ci-

  • 60

    uri cTomilebi. mravladaa aluzie-bi. `viweqi baRSi, minavluli,

    garindebuli~... ar SeiZleba ar gagvaxsendes: `Cum baRnarSia viweq martoka~ da a. S. rTuli metaforuli azrovnebis nimuSia: `Camoamrumes, usier janRad

    daekidnen Semcbar irgvliveTs~. an: `dumilis fantels aTovs klde-

    vels~. ufro martivi: `CamoeSveba Rame~, `gazafxulis movardna~, `maisis modineba~ da sxva. ena Sezavebulia originaluri epi-Tetebis sakmaziT, magaliTad: `uz-Rapro qveyana~, `dambangavi siCume~, `maradmbJutavi molodini~, `ankara SegrZneba~, `ucincxalesi~ da sxva. aris striqonebi, mTlianad mxatv-rul saxed rom aRiqmeba miuxedavad imisa, rom masSi ver naxavT verc erT trops. aq efeqti azris poe-ziiTaa miRweuli:

  • 61

    `romel musikas daidgamdi wveTo-vanis sanacvlod?~ _ es xati rito-rikuli kiTxvis formiTaa konstru-irebuli, warmoadgens perifrazs cnobili gamoTqmisa: `miTxari, vin aris megobari Seni~... banaluri qve-teqsti originalur saxes badebs. fraza `ki ar vmwuxareb, weliwadis mwuxrs viziareb~, garda imisa, rom, aliteraciis warmatebuli nimuSia, gvxiblavs Tavisi poeturobiTac. we-liwadis mwuxri xom Semodgomaa, romelsac avtori TanaugrZnobs. es ganwyoba misi kosmogoniis poeturi emanaciaa. magram enobrivi eqsperimentebi yo-velTvis warmatebuli rodia. zog-jer avtors zomiereba Ralatobs. yurs sWris: `mexila Tvali~, `arc adamianebi igrZnobian~, `Seforiaqu-li~, `izmorvian~, `mokrbeba irgvliv~ da sxva. sul sxvaa forma `damcinveli~, romelic gamarTlebu-lia, rogorc sariTmo wyvili sit-yvisa _ frinveli.

  • 62

    calke unda iTqvas publicistur nakadze, sadac avtori Tavis socia-lur-politikur Sexedulebebs aya-libebs. Cemi azriT, es yvelaze sus-ti adgilia, amovardnili konteqsti-dan. avtori Tavs ver aRwevs bana-lurobas. magram yovelive es sruliadac ver afermkrTalebs am patara idumali wigniT mogvril saerTo STabeWdi-lebas. Cvens xelTaa msoflios geni-osTa naazrevs ziarebuli samyaros aRqmis originaluri recefcia, ma-Ralmxatvrul saxeobriv qsovilSi SefuTuli. religia

    rudolf Staineri

    anTroposofia da qristianoba (dasaw. ix. Jur. `sinaTle~, #12,

    2013 w., #3, 2014 w.).

    sulismecnierebis mizani ar aris, Caenacvlos qristianobas, mas surs, qristianobis wvdomis instrumenti iyos. da amitomac gveubneba cxadad sulismecniereba, rom is arseba, ro-

  • 63

    melsac qristes vuwodebT, mTeli miwieri yofierebis SuagulSi dgas da rom is, rasac qristianul aR-msareblobas vuwodebT, ukanaskneli religiaa, dedamiwis momavlisTvis waruvali mniSvnelobis mqone reli-giaa. sulismecniereba swored imas gviCvenebs, rom calmxrivobebidan amozrdilma qristianobamdelma re-ligiebma qristianul religiaSi hpoves sinTezi. sulismecnierebas qristianobis nacvlad sxva ramis SemoTavazeba rodi surs, aramed mxolod da mxolod qristianobis ufro Rrma, ufro Sinagani gagebis-Tvis xelSewyoba. nuTu SeiZleba vamtkicoT, TiTqos koperniks, roca is Tavis myudro se-nakSi axal astronomiul sistemas qmnida, bunebis Secvla surda? sigi-Je iqneboda amis mtkiceba. buneba iseTive darCa, rogoric iyo; magram adamianebma axleburad, axali kul-turis Sesabamisad gaiazres igi. me Tavs ufleba miveci, Cemi mravali wlis winaT dawerili wignisTvis me-

  • 64

    wodebina `qristianoba rogorc mis-tikuri faqti~. visac Cvevad aqvs, Ta-visi naSromis mzis sinaTleze gamo-tanamde awon-dawonos yovelive, dau-fiqreblad ar airCevs amgvar sa-Taurs. ratom avirCie es saTauri? raTa meCvenebina, rom qristianoba mxolod moZRvreba rodia, romelic zogs ase esmis da zogsac sxva-gvarad, aramed faqti, romelic mxo-lod sulierad SeiZleba gavigoT da romelic samyaros nawili gaxda. iseve, rogorc buneba ar Secvlila kopernikis zegavleniT, aseve qris-tianoba rogorc faqti ar Sei-cvleba imis gamo, rom sulismec-niereba xdeba instrumenti am faqtis srulad gagebisa, ufro Rrmad ga-gebisa, vidre es gardasul epoqaSi iyo SesaZlebeli. neba momeciT, qristianobis sulis-mecnieruli kvlevis erT momentze SevaCero Tqveni yuradReba, Tumca CemTvis gankuTvnili dro amoiwura, magram gTxovT, momceT neba,

  • 65

    qristianobis sulieri kvlevis am konkretul sakiTxsac Sevexo. Tu sulieri mkvlevris TvaliT davakvirdebiT Zvel, qristianobam-del kulturebs, vnaxavT, rom am qristianobamdel kulturebs yvel-gan hqondaT misteriuli centrebi _ adgilebi, romlebic imavdroulad religiur, xelovnebisa da samec-niero centrebs warmoadgendnen. ma-Sin, rodesac garegnuli kultura ise iyo mowyobili, rom Zveli dro-is adamianebs ar aZlevda saSua-lebas, SeeRwiaT sulier samyaroSi im sulismecnieruli meTodebis ga-moyenebiT, romlebzedac me visaubre, maSin, rodesac garegnuli kultura sulier samyaroSi SeRwevas yovel-gvarad win aRudgeboda, calkeul adamianebs SeeZloT, gamxdariyvnen misteriaTa mowafeebi. eseni iyvnen mowafeebi, romelTac xeldasasxme-lebsac uwodebdnen. maT exmarebod-nen imis miRwevaSi, rac dRes iqna aRwerili, kerZod, sakuTari fiziku-ri sxeulidan gasvlaSi. isini, ase

  • 66

    vTqvaT, misteriaTa xelovnebis wya-lobiT iviTarebdnen sxeulisagan Tavisufal mSvinvier cxovrebas. ras aRwevdnen isini sxeulisagan Tavi-sufali mSvinvieri cxovrebiT? maT eZleodaT saSualeba, ganecadaT su-lieri samyaro da kacobriobis mi-wieri istoriis centraluri movle-na _ qristes xdomileba. garegnul mecnierebaSi Zalze mcire yuradReba eqceva imas, Tu rogori iyo mis-teriaTa mowafeebis Semdgomi gza, arada, bevri ramis Tqma SeiZleboda amis Sesaxeb. neba momeciT, movixmo mxolod erTi ram, rogorc simptomi _ eklesiis mamis _ avgustines _ ga-monaTqvami. is ambobda: qristianebi mxolod qristes dedamiwaze mos-vlis Semdeg ar gaCenilan, qristi-anebi manamdec iyvnen! dReisaTvis amis mTqmels eretikosad Seracxav-dnen, magram qristianuli eklesiis mamas hqonda ufleba eTqva, rom qristemde, qristes dedamiwaze mos-vlamde ukve arsebobdnen qristiane-bi. aseTi iyo Tavad avgustines

  • 67

    Tvalsazrisi. ratom ambobda amas es qristiani moZRvari? es, garkveuli gagebiT, gasagebi xdeba, rodesac, ma-galiTad, platonTan vkiTxulobT, Tu rogor afasebs is misteriebs, Tu ra mniSvnelobas aniWebs is mis-teriebs kacobriobis cxovrebisa da mTeli arsebisTvis. arsebobs plato-nis erTi gamonaTqvami, romelic mka-cradac SeiZleba mogveCvenos: adami-anTa samSvinvelebi lafsa da WaobSi Caflulebs hgvanan, Tu wminda mi-steriebs ar arian naziarebnio. is amas ambobda, vinaidan darwmunebuli iyo, rom adamianis samSvinveli su-lier-mSvinvieri bunebisaa da, rom sulieri samyaros Wvreta miste-riebSi mxolod maTi xvedria, vinc samSvinvels sxeulidan gamoaTavi-suflebs. platons Tavis WeSmarit arsebas mowyvetilad warmoudgeba adamiani, romelic misteriebs ar aris naziarebi. magram aq arsebiTi isaa, rom Zvel droSi erTaderTi gza fizikur-grZnobadidan sulierSi SeRwevisa, misteriaTa gza iyo.

  • 68

    magram dRes es ukve ase aRaraa. sul sxvagvari mimarTeba aqvs ada-mianis samSvinvels sulier samya-rosTan qristianobamdel epoqasTan SedarebiT. yovelive, rac dRes mo-gaxseneT da risi miRwevac sulier samyaroSi Sesvlis mosurne yovel samSvinvels ZaluZs, SesaZlebeli gaxda mxolod qristianobis Semos-vlis Semdeg. mxolod amis Semdeg ZaluZs samSvivels, romelic mimar-Tavs imas, rac me dRes aRvwere da rac zemoT miTiTebul wignebSi maqvs gadmocemuli, TviTaRzrdis wyalo-biT SeaRwios sulier samyaroSi. qristianobis Semosvlamde aucile-beli iyo misteriebi da moZRvarTa avtoritetuli miTiTebani. TviT-xeldasxma ar arsebobda Zvel droSi da, Tu sulismecnierebas SeekiTxebian, Tu riTaa gamowveuli es Semobruneba, mas, Tavisi kvle-vidan gamomdinare, ZaluZs upasuxos: Semobruneba SesaZlebeli gaxda golgoTis misteriis wyalobiT. qristianobis dafuZnebiT kacobrio-

  • 69

    baSi Semovida faqtori, romlis kvlevac mxolod sulieradaa SesaZ-lebeli. is, rasac adre, roca adamiani misteriaTa wyalobiT sxeuls tovebda, mxolod sulier sferoSi hpovebdnen _ Tavad qris-tes, qristianobis dafuZnebis Semdeg yoveli adamianuri samSvinvelis mier SeiZleba iqnas napovni sakuTarive ZalisxmeviT. is, rac, garkveuli gagebiT, misteriebs hqondaT adamianTa samSvinvelebSi, golgoTis misteriis Semdeg yoveli adamianis samSvinvelSi Cainerga, yo-veli adamianuri samSvinvelis kuT-vnilebad iqca. saidan movida es? maT, vis Sesaxebac cnobili iyo, rom misteriaTa skola hqondaT gavlili _ heraklite, platoni _ eklesiis maswavlebeli `qristianebs~ uwo-debs, vinaidan misteriaTa wyalobiT maT sulier samyaroSi Caixedes. sulismecniereba gviCvenebs, rom iesos cxovrebaSi, rogorc is sa-xarebaSia aRwerili, dadga momenti _ iordaneSi naTlisReba _ rodesac

  • 70

    ieso Seicvala, rodesac man miiRo iseTi ram, rac manamde ar gaaCnda da ramac Semdeg sam wels dahyo masSi. da is, rac masSi Sevida, ga-dis golgoTis misterias. amJamad aq ara gvaqvs golgoTis misteriis da-wvrilebiT ganxilvis saSualeba. magram sulismecniereba Tavisi Tval-sazrisidan, Tavisi pirwmindad mec-nieruli Tvalsazrisidan gamomdina-re adasturebs imas, rac saxarebaSia aRwerili. imis wyalobiT, rac gol-goTaze moxda, miwier kacobriobas Tavad daukavSirda iseTi ram, rasac manamde mxolod sulier simaRleeb-Si swavlobdnen. da mas Semdeg, rac qristem golgoTaze sikvdili ga-iara, is yvela adamianis samSvin-velSi mkvidrobs. es is Zalaa, rom-lis meoxebiTac yovel samSvinvels ZaluZs, hpovos gza sulieri samya-rosken. dedamiwaze adamianis mod-gmas Seecvala samSvinveli golgo-Tis misteriis wyalobiT. qriste, rogorc Tavad ambobs, `simaRleTa~

  • 71

    binadaria, magram is adamianur mi-wier samyaroSi Semovida. sulismecnierebas sayveduroben, rom misi mtkicebiT, ieso yovelTvis ar yofila qriste da rom mxolod mis mier ocdaaTi wlis miRwevidan iw-yeba qristes cxovreba dedamiwaze. bolo ar uCans adamianTa akviate-buli azrebiT nasazrdoeb zedapi-rulobas, romelsac awydeba sulis-mecniereba. sakmarisia, aRiaro mom-xdari faqti, rom maSinve akvia-tebul azrs waawydebi. da es exeba TiTqmis yovelives, rac mowinaaR-mdegeTa mier qristianobasTan su-lismecnierebis mimarTebaze gamoiT-qmeba xolme. Cven xom vambobT: daaxloebiT sami wlis asakidan iwyeba adamianis mex-siereba. magram gana amiT isaa Tqmu-li, TiTqos rac mogvianebiT iCens adamianSi Tavs, manamde ar arsebob-da? rodesac saubaria qristes Ses-vlaze iesoSi, es imis uaryofa ro-dia, rom qriste ukve dabadebidanve iyo iesosTan dakavSirebuli. iseve

  • 72

    ar xdeba amis uaryofa, rogorc imi-sa, rom samSvinvels bavSvi manamdec atarebs, vidre igi sami wlis asakSi, ase vTqvaT, gamoikveTebodes masSi. sakmarisia, mxolod gavigoT, Tu ras ambobs sulismecniereba, raTa metad aRar viyoT misi mowinaaRmdegeni. garda amisa, sulismecnierebas sa-yveduroben, rom is qristes kosmiur arsebad miiCnevs. is sxvas arafers akeTebs, garda imisa, rom miwieri adamianis Tvalsawiers afarToebs mxolod miwier-fizikuri ambebidan kosmiur sivrceebamde, raTa man Ta-visi codniT sulieradac moicvas kosmosi, iseve rogorc kopernikma moicva Tavisi codniT garegani sam-yaro; sulismecnierebis miswrafeba _ Tavis am codnas isic daumatos, rac misTvis wmidaTawmidaa, momdina-reobs mxolod religiuri da amave dros Rrmad mecnieruli grZnobidan. kopernikamde adamianebi kosmosSi moZraobaze imis mixedviT msjelo-bdnen, rasac xedavdnen; maT iswav-les grZnobadi samyarosgan damouki-

  • 73

    deblad msjeloba. nuTu danaSau-lia, Tuki igives mimarTavs sulis-mecniereba kacobriobis sulier mov-lenebTan dakavSirebiT? adamianebi qristianobaze, ieso qristes cxov-rebaze, garkveuli gagebiT, ise msje-lobdnen, rogorc aqamde xelewife-bodaT. sulismecnierebas surs, gaa-farToos Tvalsawieri kosmiur-su-lier sivrceebamde. aqamde cnobils is umatebs imas, risi Tqmac mas Za-luZs qristes Sesaxeb, sulieri kvlevidan gamomdinare. sulismecnie-reba qristeSi ganWvrets arsebas, romelic maradiulia; arsebas, rome-lic erTaderTxel Sevida adamianis sxeulSi da imiT gansxvavdeba da-narCeni adamianebisagan, rom ar ga-dis ganmeorebad miwier cxovrebas. qriste erTaderTxel Sevida ada-mianis sxeulSi da amiT SeuerTda adamianTa samSvinvelebs. ucnauri Secdoma mosdiT imaT, vinc sulismecnierebas qristianobis poziciidan ebrZvis. erTi sulismec-nierebasac hkiTxon, isic ebrZvis Tu

  • 74

    ara imas, rasac qristianobis far-glebSi poulobs! is eTanxmeba yove-lives, rasac qristianoba eTanxmeba, magram is metsac ambobs. da am metis akrZalva imas ki ar niSnavs, rom qristianobas icav, aramed imas, rom qristianobis SezRudul gagebas icav. es niSnavs, moiqce imgvaradve, rogorc iqceodnen isini, vinc ko-pernikis, galileis, jordano bru-nos Sesaxeb ise laparakobdnen, ro-gorc zemoT ukve vTqviT. advili Se-samCnevia logikuri Secdoma, rome-lic amas udevs safuZvlad. vinc ambobs: Tqven laparakobT kosmiur qristeze, romelic msoflio sivr-ceebSic binadrobs, amitom Tqven gnostikosebi xarT _ mas igive Secdoma mosdis, rogorc imas, vinc amtkicebs: kacma, romelsac Cemi 30 kroni emarTa, damibruna 40 kroni, aqedan 10 masesxa. magram Tu axla avdgebi da vityvi: am kacs vali ar daubrunebia, radgan 30 kroni ki ar momca, aramed 40, xom sisulele iqneboda?! magram Tu mavanni da

  • 75

    mavanni sulieri mecnierebis warmo-madgenlebs ukiJineben: Tqven ara mxolod imas ambobT qristeze, ra-sac Cven, aramed ufro mets, _ maSin isini ver amCneven, ra savalalo Secdoma mosdiT, vinaidan vnebebi alaparakebT da ara obieqturi saqmis viTareba. Cemi azriT, Sesa-Zloa, ikamaTo imaze, qristianobaze sulismecnierebis naTqvams adamia-nisTvis raime mniSvneloba aqvs, Tu ara. es imazea damokidebuli, Tu ras saWiroeben adamianebi. aseve SeiZ-leboda kopernikze, galileisa da jordano brunozec gveTqva uari. magram imas ki ver vityviT, rom sulismecniereba cotas iZleva qristianobaze an qristianobis wina-aRmdeg gamodis. aucilebelia erTi ramis aRniSv-nac, rodesac saqme sulis-mecnierebis qristianobasTan mimar-Tebas exeba: kacobrioba icvleba, roca igi calkeuli adamianebis cxovrebaTa meoxebiT epoqidan epo-qaSi gadadis. Cveni samSvinvelebi mi-

  • 76

    wier cxovrebas gadiodnen im epo-qebSic, rodesac qriste jerac ar iyo dedamiwasTan dakavSirebuli da momaval cxovrebasac gaivlian qris-tes dedamiwasTan dakavSirebis Sem-deg. qriste ukve Tavad adamianTa samSvinvelebSi mkvidrobs. xolo, Tu adamianis samSvinveli sul ufro da ufro met siRrmeebs Caswvdeba, Tu isev da isev gaivlis ganmeorebad mi-wier cxovrebas, maSin is sul ufro damoukidebeli, sul ufro Tavisu-fali gaxdeba Sinaganad. amitom is gamudmebiT saWiroebs axal-axal instrumentebs Zveli WeSmaritobebis gasagebad, raTa, am Sinagani Tavi-suflebidan gamomdinare, sul ufro da ufro win waiwios. ase rom, unda iTqvas: sulismecniereba swored ise-Ti ZaliT swvdeba qristiannobis siRrmes, mis WeSmaritebasa da mniSv-nelobas, rom upriania, mas ndobiT moekidon, rodesac igi axali for-miT gvauwyebs Zvel qristianul WeS-maritebebs. amiT, vinc ver scildeba Tavis akviatebul azrebs, dae, ego-

  • 77

    noT, rom sulismecniereba vnebs qristianobas. vinc icnobs Tanamed-rove kulturas, dainaxavs, rom swo-red is adamianebi, romelTac metad aRar ZaluZT iyvnen Zveli gagebiT qristianebi, sulismecnierebis wya-lobiT kvlav rwmundebian qristi-anobis WeSmaritebaSi. sulismecnie-rebas ufleba aqvs, qristianobis Se-saxeb Tavisi saTqmeli yovel sam-SvinvelTan miitanos, vinaidan yo-vel samSvinvels ZaluZs, hpovos sa-kuTar TavSi qriste, romlis Sesa-xebac sulismecniereba saubrobs. magram mas imis Tqmis saSualebac aqvs, rom is qristes hpovebs ro-gorc arsebas, romelic golgoTaze momxdari misteriis wyalobiT odes-Rac namdvilad Semovida adamianTa samSvinvelebSi, miwier samyaroSi. rwmenas ar unda hqondes codnis SiSi, vinaidan sulierebamde amaRle-bul rwmenis sagans veras daaklebs codniseuli sinaTle. ase rom, sul-ismecniereba qristianobas im sam-Svinvelebs SesZens, romelTac is

  • 78

    sxvagvarad ver moipovebda, vinaidan maT religiis Semqmneli winas-warmetyveliviT ki ar unda elapara-ko, aramed unda elaparako rogorc Cveulebrivi mecnieri, romelic miu-TiTebs imaze, rasac sulismecnie-reba iZleva da romelsac xelewi-feba, aaJReros simebi, romlebic yo-vel samSvinvelSia. sulieri mkvlevari ki yvela ada-miani SeiZleba gaxdes. amis miRwevis gzebs Tqven zemoT dasaxelebul wignebSi ipoviT. mag-ram isic, vinc sulieri mkvlevari ar aris, magram miukerZoeblad ud-geba WeSmaritebas, SeiZleba ganims-Wvalos am WeSmaritebiT. xolo, Tu is amas ver axerxebs, maSin mas ar ZaluZs mikerZoebisgan ganTavisuf-leba. adamianis samSvinvelSi yvela WeSmaritebaa mocemuli. SesaZloa, yvela adamians ar hqondes saSua-leba, rogorc sulierma mkvlevarma Seavlos mzera sulieris WeSmarit saxes, magram iseve, rogorc WeSma-ritia is, rom azrovnebisas Cven

  • 79

    ukve gasulebi varT grZnobadi sam-yarodan, aseve WeSmaritia isic, rom azrovnebas ZaluZs, gaigos su-lismecnieris miTiTebani, romlebic misi sulieri kvlevidan momdina-reobs. mas ki surs, mxolod miuTi-Tos WeSmaritebebze, romlebic yo-vel samSvinvelSi SeiZleba aRmo-cendnen, vinaidan isini yovel sam-SvinvelSi mkvidroben. dasasrul, minda yuradReba gava-maxvilo imaze, Tu ra adgils eZebs sulismecniereba kulturul cxov-rebaSi da amitom davZen Semdegs: sulismecniereba WeSmaritad izia-rebs sabunebismetyvelo warmodge-nebsa da azrovnebis wess da mas ise-ve surs warsdges Tanamedrove kul-turis winaSe, rogorc eklesiis wi-namZRvari koperniki, rogorc gali-lei da jordano bruno warsdgnen TavianTi epoqis winaSe. gavixsenoT jordano bruno. saxeldobr, ra iyo misi Rvawli? vidre is asparezze ga-movidoda da kacobriobis ganviTa-rebisTvis aserigad mniSvnelovan

  • 80

    sityvebs ityoda, adamianebi umzer-dnen kosmoss da ise ganixilavdnen varskvlavTa sferoebs, rogorc eCve-nebodaT. isini laparakobdnen cis lurj TaRze, romelic kosmoss esa-zRvreba. kopernikma, galileim, jor-dano brunom gamoiCines simamace, ra-Ta daerRviaT xiluli suraTi da daefuZnebinaT azrovnebis axali we-si. ra iyo arsebiTad is, rasac jor-dano bruno Tavis msmenelebs eubne-boda? is ambobda: daakvirdiT cis lurj TaRs. mas Tqvenve qmniT, ra-meTu Tqveni Semecneba SezRudulia. Tqveni mzera ufro Sors ver wvdeba da es zRvaric Tqvenive Tvalebis mieraa dadebuli! jordano brunom adamianTa Tvalsawieri am zRvars miRma gaitana. misi rwmeniT, is uf-lebamosili iyo, mieTiTebina, rom Soreuli sivrceebi maradiul var-skvlavier samyaroTa adgilia. ra aris sulieri mkvlevris amoca-na? neba momeciT, mokrZalebiT mo-gaxsenoT amis Sesaxeb uaxlesi epo-qis sulieri ganviTarebidan gamom-

  • 81

    dinare. sulieri mkvlevari miuTi-Tebs droismier cis TaRze. ada-mianis cxovrebis sazRvrebze daba-debasa da sikvdils Soris, is am-bobs: garegnuli Tvalsazrisi daba-debasa da sikvdils ganixilavs droismier cis TaRad adamianis gan-sjisa da aRqmis unaris SezRudu-lobis gamo. magram jordano brunos msgavsad, is miuTiTebs, rom es droismieri cis TaRi ar ar-sebobs da mxolod adamianuri Tva-lsazrisis SezRudulobiTaa Seqmni-li. iseve, rogorc jordano bruno arRvevs sivrcul SezRudulobas, uTiTebs Soreul sivrceebSi usas-rulo samyaroTa arsebobaze, aseve miuTiTebs sulieri mkvlevari imaze, rom dabadebisa da sikvdilis ar-arsebul sazRvrebs miRma droiTi usasrulobaa da mis wiaRSi mkvid-robs adamianis maradiuli samSvin-veli, adamianis maradiuli arseba, romelic erTi cxovrebidan meoreSi gadadis. sulismecniereba srulad

  • 82

    gadis imas, rac bunebismetyvelebam ukve gaiara. da kidev erTxel momeciT neba, am qalaqSic gavimeoro, rom sulismec-nierebis mizani ar aris religiis Seqmna, Tumc is ufro religiurs xdis samSvinvels da pirdapir miu-TiTebs gzas religiis centraluri arsebis _ qristesken. neba momeciT, kvlav gavimeoro, rom sulismecni-ereba, Tumc mas axali religiuri Temis Seqmna ar surs, adamianis sam-Svinvels Rrmad religiurs xdis, rom sulis Sesaxeb mecniereba ara axal religias, aramed gaRrmavebul religiur cnobierebas amkvidrebs. da Tu mavansa da mavans imis SiSi aqvs, sulismecniereba religiur cnobierebas daangrevso, es imas hgavs, amerikaSi mimavali kolumbi-sTvis kacs rom eTqva _ mapatieT amgvari Sedareba _ rad gindao amerikis aRmoCena? aq, Cvens xandaz-mul evropaSi didebulia mzis amos-vla! magram viciT ki Cven, ameri-kaSic amodis Tu ara mze da aTbobs

  • 83

    Tu ara adamianebs, an anaTebs Tu ara dedamiwas? arada, vinc fizi-kuri miwieri cxovrebis arss Cam-wvdaria, man icis, rom mze yvela qveyanaSi kaSkaSebs. xolo visac SiSi aqvs Tavisi qristianobis gamo, im adamians mogvagonebs, romelsac axali qveynis aRmoCenis eSinia, vi-naidan fiqrobs, SesaZloa, iq mze ar anaTebdeso. vinc WeSmaritad qris-teseul mzes atarebs sakuTar sam-SvinvelSi, man isic uwyis, rom qris-teseuli mze yvela qveyanaSi ikaS-kaSebs. da rac unda axal-axali sferoebi aRmoaCinon bunebasa Tu sulis sferoSi, verasodes aRmoa-Cenen sulismier amerikas, Tu WeS-mariti religiuri cxovreba ar mieqceva miwieri yofierebis centrs, qristeseul mzes da Tu es qris-teseuli mze ar ikaSkaSebs samSvin-velTa gamabrwyineblad, maTs gamaT-boblad da aRmanTeblad. mxolod susti religiuri grZnobis adamians SeiZleba eSinodes am grZnobis Cakv-lisa an paralizebisa axlad aRmo-

  • 84

    Cenil realobaSi. xolo visSic Zli-eria WeSmariti qristianuli grZno-ba, mas codnis ar SeeSindeba, mas imis ar SeeSindeba, rom codna rwme-nas ramenair safrTxes Seuqmnis. am rwmeniT cxovrobs sulismecnie-reba. am rwmenidan esaubreba sulis-mecniereba Tanamedrove kulturas, vinaidan man icis, rom WeSmarit azrovnebasa da grZnobas veraviTari kvleva safrTxes ver Seuqmnis da rom mxolod sust religiurobas SeiZleba ramis SiSi hqondes. man icis, rom WeSmaritebis arsebas unda vendoT. da vinaidan sulier mkvle-vars samSvinvelis SemZravi ambebi aqvs gamovlili, obieqturad gamov-lili, man icis, Tu ra mkvidrobs adamianis samSvinvelis siRrmeebSi da, radganac is Tavisi kvlevebidan gamomdinare endoba adamianis sam-Svinvels da xedavs mis uSinaganes naTesaobas WeSmaritebasTan, mas ma-inc sjera sulismecnierebis sabo-loo gamarjvebisa, rac unda upi-rispirdebodes am ukanasknels dRe-

  • 85

    vandelobis zogierTi niSani. da mas imedi aqvs, rom aseve gaimarjveben WeSmaritebis siyvaruli da adamia-nis samSvinvelis namdvili religi-uroba.

    (dasasruli) germanulidan Targmna

    nodar belqaniam sakiTxavi bavSvebisaTvis

    cira qitiaSvili

    biWoba gana Ronea

    `biWs maSin dagiZaxeben...~ vaJa-fSavela

    zogierTs ase hgonia, biWoba marto Ronea. magari rkinis kunTebi, marjved natyorcni burTebi, karSi drouli gatana, … biWoba aris atana, Tund iyos asjer nacemi. biWi ar aris gamcemi, biWs ar SeSvenis laCroba. ra aris kbilis moZroba, anda ewvodes damwvari,

  • 86

    Zvalma moiRos lawani, anda daerWos yiraze, biWi ar tiris jinaze. zogierTs ase hgonia, biWoba marto Ronea, velosipediT garToba. biWoba aris daTmoba, sxvisTvis micema farajis, biWia sustis daraji, qalis da bavSvis qomagi. biWi biWdeba omamdis da omSi didi guli aqvs, samSoblos siyvaruli aqvs, mterTan daxvedra mtruli aqvs. zogierTs ase hgonia, biWoba marto Ronea, curva, sriali, Weneba. biWoba aris Seneba _ dangreulis Tu axlisa, Zveli taZris Tu saxlisa. biWobas axlavs simarTle, sikeTe, azris sinaTle. biWoba saurvelia, biWoba sanatrelia _ misgan did saqmes elian. es naTqvami ki Zvelia:

  • 87

    biWoba Znelze Znelia!. vano _ ulvaSebi Savi TuTiT moixate, vano? _ aba, maS ra, papa vanos rogor davemgvano? mxarze nabads wamovigdeb, viRiRineb Tano, lurja cxensac movaxtebi, wyalzec waviyvano!... _ biWo, iqneb papasaviT piric daibano!. nakaduli es liklika nakaduli celqia da mkvexara, ise morbis, usaTuod dedas gamoepara. _ SesviT Cemi civi wyaro _ gaayrua qveyana.. sevdiani zRapari deda kurdRelma iara, cxra gora gadaiara,

  • 88

    gzebze adina buqi. ucnobs da nacnobs ewvia, samoss eZebda pewians, tyeSi da RreSi eZia SvilebisaTvis qurqi. mzrunvelma amisTanama gza simwris ofliT danama, gadaityava zurgi. ipova, amoarCia, Semosa sami baWia, sami SiSveli baWia Tbili RunRula qurqiT. samive yurebcancara, samive gulebfancqala, dedis mze, Tvalis Suqi. SvenodaT, rarig SvenodaT, SvelodaT, rarig SvelodaT TeTri, Savi da nacara Tbili, RunRula qurqi. foToli mowyda gamxmari, brWyals ilesavda zamTari, Rrubeli gawva muqi. Wirveuli da pranWia atirda Savi baWia, ayvirda Savi baWia: _ TeTri mindao qurqi!

  • 89

    yinvebi dadga magari, taxtze dabrZanda zamTari, Tovlic movida uxvi. Wirveuli da pranWia atirda TeTri baWia, CabJirda TeTri baWia: _ qurqi mindao muqi! mere atirda nacara, arc ho gaigo, arc _ ara, binas axada Weri. cremlebis guda dacala, didxans tiroda nacara, mwared tiroda nacara: _ qurqi mindao Wreli! tiroda yurebcancara TeTri, Savi da nacara _ dedis mze, Tvalis Suqi. _ mindao, Savi mindao, mindao, Wreli mindao, sul, sul sxva feris qurqi. mTlad moabezres Tavi da adga kurdReli, wavida, biliki iyo Sori. deda kurdReli wavida, Turme, saxlidan wavida, Tavis saxlidan wavida,

  • 90

    nu gegonebaT Wori. aRar dabrunda Sin, ara, ras fiqrobs sami mtirala? me jer es vici mxolod: TeTrma baWiam inana, Savma baWiam inana, mere nacaram inana. ... ai, am zRapris bolo... es sainteresoa

    ucnauri cxovreba: cxovelebi saocari sasicocxlo

    cikliT dedamiwaze araerTi iseTi cocxa-li organizmia, romlis cxovreba gacilebiT ufro uCveulo da ga-sakviria, vidre mweral-fantastebis mier odesRac warmosaxuli. samya-roSi ucnauri bevri ram aris, mag-ram yvelaze ucnauri da saocaria mainc Cvens planetaze dabadebuli da ganviTarebuli sicocxle. sicoc-xle icvlis formas, sqess, sac-xovrebel adgils, icvleba, droSi

  • 91

    mogzaurobs da kidev uamrav `giJur~ saqciels sCadis.

    WriWinobela _ naxtomi warsulidan momavalSi

    WriWinobela SedarebiT mcire zo-mis mweria, romelic Crdilo ameri-kis aRmosavleT nawilSi binadrobs. zogjer WriWinobela imdenia, rom televiziiT `mwerTa Semosevis~ Se-saxeb reportaJebic ki Cndeba. magram aseTi Semosevis mizezi marTlac Zalian uCveuloa.

    WriWinobela agicada kvercxidan iCekeba da niadagSi efloba, sadac xeebis wveniT ikvebeba da nel-nela izrdeba. ase cxovrobs is wlebis ganmavlobaSi. dedamiwis zedapirze mozrdili WriWinobela 13-17 wlis Semdeg ukve gamodis, magram aq mxolod erT Tves cxovrobs. am drois ganmavlobaSi WriWinobela `siyvaruls~ eZebs. Semdeg sicoc-xlis cikli isev meordeba, oRond ukve Semdgom TaobasTan erTad. WriWinobela TiTqmis mTeli Tavisi arsebobis ganmavlobaSi elo-

  • 92

    deba namdvili cxovrebis lamis myisier periods. riTi SeiZleba aixsnas esoden uc-nauri sasicocxlo cikli? gamodis, rom WriWinobelasTvis ususuri `bav-Svobis asaki~ TiTqmis mTeli cxovreba grZeldeba da mozrdili, srulfasovani sicocxle ki mxo-lod myisieria! es marTlac upre-cedento SemTxvevaa. mecnierTa az-riT, es unikaluri dacviTi meqaniz-mia. gasagebia, rom verc erTi mta-cebeli moaxerxebs `morigi sadi-lis~ 13-17 wliT gadadebas. Sesa-bamisad, es niSnavs, rom bunebaSi WriWinobelaze `daspecebuli~ mona-dire mtacebeli ar arsebobs. ami-tomaa, rom dedamiwaze erTbaSad am-deni WriWinobela amodis. es mar-Tlac saxeobis ganadgurebisagan gadarCenis originaluri xerxia, Tumca Zalian sastiki WriWinobelas `piradi cxovrebisa~ da ganvi-TarebisaTvis...

  • 93

    tvins ucxo marTavs mravali filmi-Stampi mogviT-xrobs mogonil ucxoplanetelTa Sesaxeb, romlebic adamianis sxeuls ipyroben da adamians manekeniviT marTaven. magram amgvari siuJetebi-saTvis sxva varskvlavur sistemaSi mogzauroba saWiro ar aris: msgavsi `sxeulis gamtaceblebi~ dedamiwa-zec cxovroben. toqsoplazma erT-erTi cnobili parazitia, romelsac ZaluZs msxver-plis qcevis marTva. `sxeulis gamta-ceblis~ erT-erTi cnobili magali-Tia toqsoplazma. es umartivesi pa-razitia, romelic cxovrobs kataSi, ZaRlSi, agreTve, sxva ZuZumwovreb-Si, maT Soris, adamianSic. am para-zits erTi Tavisebureba axasiaTebs _ is msxverpli-patronis qcevas cvlis. magaliTad, virTxas toqsop-lazma aiZulebs, katis sunis ki ar SeeSindes, aramed moewonos _ am gziT paraziti, sityvis sruli mniS-vnelobiT, ityuebs virTxas katis

  • 94

    xaxaSi _ misTvis esaa axal mepat-roneSi gadasvlis saSualeba. rogor xdeba es, jerjerobiT zus-tad cnobili ar aris, magram mecnie-rebi varaudoben, rom toqsoplazma `wamaxalisebeli~ dofaminis SemuSa-vebis provocirebas axerxebs. aRsa-niSnavia, rom arsebobs Teoriebic ki, romlebic ukavSireben sazogado-ebis cxovrebas toqsoplazmozis SemTxvevaTa raodenobas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, zogierTi mecnieri amtkicebs, rom mosaxleo-bis am parazitiT inficirebis zrdis kvalobaze izrdeba danaSa-uli, uaresdeba ekonomikuri maCve-neblebi, izrdeba socialuri daZa-buloba, fsiqozebisa da suicidis ricxvi.

    SekveTiT mdedrad gadaqceva Tevzi-klouni hermafroditia, magram erTi unikaluri Tavisebu-rebiT. Tevzi-klouni anemonis sacecebs Soris imaleba. cocxali anemonis SigniT wyalqveSa saxlSi cxovro-

  • 95

    ben, Cveulebriv, Tevzi-klounis mam-rebi da mxolod erTi mdedri, magram Tu mdedrs rame emarTeba, erT-erTi mamri sqess icvlis da mdedrad gadaiqceva. amrigad, uCveu-lo hormonaluri meqanizmis meSveo-biT xdeba saocari matriarqatis Se-narCuneba.

    gvelTevzas sxva gza aqvs arCeuli yvela migrirebadi Tevzi erT wess icavs: ibadeba mtknar wyalSi, zRva-Si micuravs, iq cxovrobs da kvlav ubrundeba mtknar wyals gvaris gasagrZeleblad. magram migrirebadi gvelTevza sapirispirod iqceva: iba-deba napiridan aTasobiT kilomet-riT daSorebul Sua zRvaSi da mi-curavs napirisaken. saocaria, magram usqeso, patara _ TiTis sigrZis _ gvelTevza micuravs Soreuli miz-nisaken, uaxlovdeba mdinaris Sesar-Tavs, sadac sqess `irCevs~ da mde-dri an mamri xdeba. Semdeg gvel-Tevza mdinaris dinebas mihyveba da cxovrebis ZiriTad nawils mtkar mdinareebsa da CanCqerebSi atarebs.

  • 96

    wlebis Semdeg gvelTevza kvlav zRvisaken micuravs da aTasobiT kilometrs gadis imisaTvis, rom Tavisi gvari gaagrZelos. gvelTevzas ucnauri cxovreba: rogor axerxebs gvelTevza swori mimarTulebis gansazRvras aseT did manZilze? rogor gansazRvravs gve-lTevzas organizmi sakuTar sqess? ra saWiroa aseTi rTuli sasicoc-xlo cikli da mogzauroba aseT uzarmazar manZilze? dasabuTebuli pasuxi am kiTxvebze aqamde ar arse- bobs.

    salamandras simbiozi da Sida sakveburi

    bunebaSi simbiozurad mcxovrebi mravali organizmi arsebobs, rac gulisxmobs, rom aseTi organizmebi erTmaneTs exmarebian gadarCenasa da gamravlebaSi. Cveni sxeulis TiToe-uli ujreduli struqturac ki war-moiqmna aseTi organizmebisagan. ase magaliTad, adamianis organizmSi mravali simbionti-baqteria cxov-robs. mxolod kuW-nawlavis siste-

  • 97

    maSi 1000 aseTi saxeobaa, anu 10-jer meti, vidre Cveni sakuTari ujre-debi. magram bunebaSi simbiozis uCveu-lo magaliTebic moipoveba. magali-Tad, Wreli salamandra cxovrobs misi organizmis SigniT mcxovrebi wyalmcenareebis xarjze. wyalmce-nare salamandras SigniT cxovrobs da amaragebs mas sakvebiTa da Jan-gbadiT. Wreli salamandra kvercxebs debs, romlis SigniT, sakuTriv embrionis garda, modreife wyalmcenare im-yofeba (rogorc Cans, is kvercxSi dedis organizmidan xvdeba). es wyalmcenare jer kidev ucnobi xer-xiT aRwevs embrionis qsovilebis SigniT da maTTan simbiozur ur-TierTobas amyarebs. wyalmcenare salamandras qsovilebSi cxovrobs da azotiT ikvebeba, magram samagi-erod uzrunvelyofs cxovels Jang-badiTa da sakvebi nivTierebebiT. wyalmcenare salamandras yvela qsovilSi cxovrobs, magram um-

  • 98

    ravlesoba mainc Tavmoyrilia kuW-nawlavis traqtis maxloblad, sa-dac yvelaze meti azotia. es saocari simbiozi mecnierTa mi-er bolomde Seswavlili ar aris. Zneli gasagebia, Tu rogor cxov-robs wyalmcenare salamandras Sig-niT da rogor xdeba ori saxeobis TanacxovrebisaTvis saWiro balan-sis SenarCuneba. gamodis, rom sala-mandras, saocari regeneraciis una-ris garda, kidev erTi unikaluri unari gaaCnia: simbiontis meSveobiT is organizmis cxovelmoqmedebis nar-Cenebs Jangbadad da sakvebad gar-daqmnis.

    pepela _ civilizaciaTa mbrZanebeli

    peplis _ phengaris alcon _ sasi-cocxlo cikli imdenad rTulia, rom Zalian saintereso eqSen-ro-manis daweris saSualebas iZleva. pepelas ZaluZs, daimorCilos bune-bis erT-erTi yvelaze organizebuli sistema _ WianWvelaTa kolonia.

  • 99

    pepela WianWvelas ZiZad aqcevs _ peplis muxluxo gamoyofs WianW-velis feromons, anu axerxebs Wian-Wvelas matlis mier gamoyofili qi-miuri nivTierebis imitacias. amas WianWvela SecdomaSi Sehyavs da is uvlis muxluxos, sakuTar naSiers

    ki ugulebelyofs. am gziT phengaris

    alcon uzrunvelyofs Tavisi naSieris movlas sxvis xarjze: misi muxluxo WianWvelaTa budeSi ramdenime Tves cxovrobs manamde, sanam pepelad ar gadaiqceva. magram amiT istoria ar mTavrdeba.

    phengaris alcon muxluxos am unikaluri unaris gamoyeneba iswav-

    la krazanam _ ichneumon eumerus. Tu krazana WianWvelaTa koloniaSi pep-lis muxluxos aRmoaCens, is iWreba SigniT da afrqvevs gansakuT-rebul nivTierebas, romelic Wian-Wvelebs agiJebs: isini Tavs esxmian erT-maneTs. atexili aurzauris way-lobiT krazana kvercxs muxloxoSi debs. krazanas matli muxluxoTi ik-vebeba, amitom deda krazanas SeuZ-

  • 100

    lia `mSvidad~ iyos: WianWvelaTa ko-loniaSi is sruliad daculia. SemdgomSi muxloxo gadaiqceva ukve ara pepelad, aramed _ krazanad.

    sazriani gaugebari ram

    organizmi lorwovana _ mqzxo-

    mzcetes _ umartivesi sicocxlis formaa, magram mecnierebma ver ga-dawyvites, Tu ra saxeobas gane-kuTvneba is da jerjerobiT mas so-kosebr organizmad miiCneven. esaa lorwovani masa, romelic Sedgeba erTi didi mravalbirTvuli ujre-disagan an mravali erTujrediani organizmisagan, romlebic baqterie-biT ikvebebian. lorwovana gvxvdeba Zvel, dampal xis tanze. ucnauri lorwo sicocxlis aseTi primitiuli formisaTvis zedmetad `Wkviania~: TiTqosda riT SeiZleba iyos saintereso lorwo? magram mik-roskopiT dakvirveba cxadyofs, rom am lorwos cxovreba sakmaod rTu-li da uCveuloa. magaliTad, lor-wovana cocavs sakvebis mosaZieblad, Tumca Zalian nela. roca binad-

  • 101

    robis adgilas sakvebi mTavrdeba, lorwovana gadaadgildeba Zalian originaluri xerxiT: erTujrediani organizmebi erTad grovdebian da grZel Reros formas iReben. am Re-ros erT boloSi aris tomara, gav-sebuli uamravi erTujrediani umar-tivesi sporiT. tomara rom skdeba, sporebi ifanteba da isini qars ga-daaqvs. spora mSral garemoSi aTo-biT wels inaxeba. lorwovanas rTu-li qceva Zalian gasakviria. maga-liTad, mas SeuZlia sakvebi garemos SerCeva da labirinTidan yvelaze mokle marSrutis povna.

    saocrebaTa samyaro yovelive zemoaRwerili sicocx-lis mravalferovnebis mxolod mci-re nawilia. evoluciis procesSi uamravi saocari meqanizmi da qcevis sqema Seiqmna. biologebi cocxal samyaros didi xania ikvleven, mag-ram aqamde am saocrebaTa samyaros mxolod umniSvnelo nawilia Seswavlili.

  • 102

    janmrTeloba

    sasargeblo rCevebi

    alergiis dros martivi da uv-nebeli alternatiuli wamalia Win-Wris nayeni, romelic unda dalioT or saaTSi erTxel, sanam sasurvel Sedegs miiRebT. nebismieri mfrinavi alergiis dros gamoirecxeT cxviri mari-liani wyliT, rac SeiZleba, xSirad. asakSi, 45 wlis Semdeg, sistema-turad miiReT Tafli nigozTan er-Tad, _ es avicenas receptia.

    gripisa da surdos dros kargad gamoirecxeT cxviri da yeli mari-liani wyliT da xaxvis wvenis xsnariT. Semdeg cxvirSi CaiwveTeT umi Warxlis an aloes wveni, 5-5 wveTi yovel 3 saaTSi erTxel. gaxexeT niori, SeurieT Tafli (proporciiT 1/1-ze), miiReT TiTo sufris kovzi Zilis win da daayo-leT Tbili wyali.

  • 103

    Savi mocxaris muraba gaxseniT cxel wyalSi, daumateT Tafli da sviT dReSi ramdenjerme. kargia dRis ganmalobaSi mayvlis gamxmari foTlebis nayenis daleva. surdos dasawyisSi daideT ter-febze mdogvis safenebi da CaicviT Salis windebi, gaiCereT or saaTs. gaxexeT xaxvi, wausviT marlaze da 10 wuTis ganmavlobaSi nestoebze daifineT. nestoebi rom ar dag-ewvaT, winaswar waisviT zeiTunis zeTi. kargia evkaliptis nayenis gamov-leba. yelis tkivilis dros 1 Wiqa Tbil wyalSi gaxseniT 1 Cais kovzi soda da 1 wveTi iodi, gamoivleT yelSi dReSi ramdenjerme. Tu yeli susti gaqvT, gamowureT xaxvis wveni, daumateT ramdenime kovzi limonis wveni, moaTavseT da-xurul qilaSi da macivarSi Seina-xeT. moxmarebis win nayeni gaazaveT

  • 104

    50 gram Tbil wyalSi da miiReT 3-jer dReSi.

    Tu gulisrevis SegrZnebam SegawuxaT da Tavi gtkivaT, dalieT kartofilis wveni _ naxeva-ri Wiqa orjer dReSi. Tu mas sta-filosa da niaxuris wvensac Seu-revT, amavdroulad Tqvens organiz-ms Slakebisagan gawmendT.

    Tu susti gulis kunTi gaqvT da ariTmiac gawuxebT, ReWeT limnis qerqi, romelic mdidaria eTerovani zeTebiT da aumjobesebs gulis mu-Saobas. diabetis dros kargia, agreTve, dReSi erTxel 1/2 Cais kovzi daf-qvili dariCini.

    Tavis tkivilis dros safeTqlebi msubuqad daizileT pitnis zeTis ramdenime wveTiT. sistematuri Tavis tkivilisas sasargebloa kartofilis axalgamo-

  • 105

    wuruli wveni. miiReT dReSi meoT-xedi Wiqa. Zlieri Tavis tkivilis dros kargia Savi mocxaris wveni. miiReT naxevari Wiqa dReSi 4-jer. Sakikis dros mdogvis safenebi moggvriT Svebas. mdogvs SeurieT kartofilis wveni da daideT mtki-van adgilas. Semawuxebeli Sakikismagvari tkivi-lis mosaxsnelad kargia Wamis dros 1 Cais kovzi Taflisa da amdenive vaSlis Zmris nazavis miReba.

    Tvalebis savarjiSo: Tvalebi da-xuWeT, samamde daiTvaleT da Semdeg farTod gaaxileT, isev samamde da-iTvaleT da daxuWeT... ase gaimeoreT ramdenjerme. mxedvelobis gasaumjobeseblad di-liT, piris dabanis dros Tvalebze peSviT SeisxiT civi wyali _ 10-jer TiToeul TvalSi. yoveldRe Tanda-Tan moumateT.

  • 106

    Tmebis cvenis dros kviraSi erT-xel Tavis dabanis Semdeg Tmis Zi-rebSi SeizileT marili 15 wuTis ganmavlobaSi da Semdeg mxolod Tbili wyliT CamoibaneT. Tmis ZirebSi TveSi 3-4-jer monac-vleobiT SeizileT nivrisa da xaxvis gamonawuri. 1-2 saaTs gaiCereT, Semdeg ki Tbili wyliTa da damarbilebeli SampuniT Camo-ibaneT.

    insultis Semdeg Tavze araJnis niRabi gaikeTeT.

    maRali wnevis dros CaiSi CaasxiT 1 Cais kovzi koniaki, xolo dabali wnevis dros _ 1 Cais kovzi arayi.

    mziT damwvrobisas damwvar adgi-lebze waisviT 1 sufris kovzi ze-Tis, 2 sufris kovzi araJnisa da 1 cali kvercxis gulis narevi. mexsierebisa da tvinis muSaobis

  • 107

    gasaumjobeseblad sauzmeze xSirad miiReT gaxexili stafilo mcenare-uli zeTiT. amas sxva sikeTec aqvs: iodi da ujredisi, romelsac stafilo Seicavs, gasuqebisagan dagi-cavT. mexsierebis gasaumjobeseblad, ag-reTve, Wkuasustobisa da alchai-meris daavadebis dros kargi saSu-alebaa salbi. vinc gonebrivad muSaobs, dReSi ramdenime cali leRvis Ciri miir-TviT.

    naRvlis buStisa da RviZlis da-avadebis, aseve, aTerosklerozis dros kargia 1 Cais Wiqa xaxvis wve-nisa da amdenive Taflis narevis miReba dReSi 3-jer Wamamde 1 saaTiT adre, TiTo sufris kovzi 2 Tvis ganmavlobaSi.

    nawlavebis daavadebis dros kom-Sis kompoti Zalze sasargebloa.

  • 108

    nerviul sistemas amSvidebs Tmis varcxna Zilis win 5 wuTis gan-mavlobaSi yvela mimarTulebiT. ixmareT plastmasis drekadi, meCxer- kbilebiani savarcxeli.

    nivTierebaTa cvlis daregulire-bisaTvis yoveldRe sauzmeze miir-TviT rZiani fafa (qeri, Svria, xor-bali, fetvi, wiwibura, manana). amas aqvs meore sikeTe: afTiaqSi vita-minebis SeZena aRar dagWirdebaT.

    organizmis gantvirTvisa da gan-wmendisaTvis SemodgomobiT Caita-reT yurZnis gantvirTvis dRe: 2 ki-logrami yurZeni 5 ulufad gayaviT da mTeli dRis ganmavlobaSi mi-irTviT. tanini, romelsac yurZeni Seicavs, gansakuTrebiT sasargebloa RviZlisaTvis.

    piris Rrus lorwovani garsis an-Tebisas sasargebloa umi kombostos

  • 109

    axlad gamowuruli wvenisa da ana-duRari wylis narevvis gamovleba. RrZilebis gaRizianebis, sisxlde-nis, piris RruSi warmoqmnili usia-movno sunis dros kargia pirSi mra-valZarRvas nayenis gamovleba. revmatizmis dros xSirad miiReT niaxurisagan damzadebuli sala- Tebi.

    sisustis, sisxlnaklebobisa da filtvebis tuberkulozis dros rZe TaflTan erTad saukeTeso saSuale-baa, _ ase miiCnevdnen indusebi uZve-lesi droidan.

    sisxlZarRvebis gawmendisa da or-ganizmidan mavne nivTierebebis gamo-devnisaTvis yovel diliT, uzmoze dalieT 200-300 grami cxeli wyali.

    smenis gasaumjobeseblad dReSi meoTxedi limoni SeWameT qerqianad.

    moamzada eTer kaxiaSvilma

  • 110

    informozaika

    ***** imedia, mkiTxvels axsovs im ur-TierTobis Sesaxeb, rac damyarda su kavSiris xelmZRvanelobasa da sa-qarTveloSi aSS-s saelCos Soris. swored am kontaqtebis gagrZeleba iyo ama wlis 15 aprils su kavSiris kulturis centrSi aSS-s saelCos kulturis ataSes _ jeims duis _ stumroba. Cveni kulturis centris sxvada-sxva SemoqmedebiTma jgufebma stu-mris pativsacemad saxeldaxelod gamarTes minikoncerti. stumari qar-Tul enaze esaubra damswreT. man madloba gadauxada yvelas sasi-amovno daxvedrisaTvis da piroba dado, rom erTi kviris Semdeg sa-qarTveloSi stumrad Camosul cno-bil amerikel usinaTlo pianistsa da jazmens _ jasTin kauflins _ pirvelad swored am kulturis cen-trSi moiyvanda. man piroba Seas-rula. 23 aprils darbazi xalxiT gaivso. kulturis ataSem damswreT

  • 111

    batoni jasTin kauflini warudgina. jer Cveni kulturis centris vo-kalur-instrumentulma ansamblebma, gogonaTa kvartetma da solistebma warmoadgines TavianTi Semoqmedeba, Semdeg ki scena stumars daeTmo. usinaTlo pianistma msmenelebs sa-kuTari biografia uambo, gaixsena is mZime gancdebi, rac bavSvobis asakSi misma dausinaTloebam gamoiwvia; uam-bo imaze, Tu rogor daZlia dep-resia da TandaTan rogor gaiTqva saxeli. bolos, jasTinma sami kom-pozicia Seasrula, maT Soris, ori sakuTari, da upasuxa SekiTxvebze. 24 aprils, jasTin kauflinma gri-boedovis TeatrSi erTsaaTiani kon-certi gamarTa. niWieri pianistis xe-lovnebas mravali Tbiliseli msme-neli eziara, maT Soris sakmaod iyvnen saqarTvelos usinaTloTa kavSiriswevrebic.

    ***** 24 aprils, su kavSiris centralu-ri ofisis saaqto darbazSi Catarda specialuri konferencia, romelic

  • 112

    moewyo mkiTxvelTaTvis ukve kargad cnobili proeqtis _ `SSm pirebi adamianis uflebaTa dacvis proces-Si~ _ egidiT. konferencias, su kav-Siris wevrebisa da sxva Sesabamisi arasamTavrobo organizaciebis war-momadgenelTa garda, eswrebodnen stumrebi samTavrobo struqture-bidan. proeqtis oprganizatorebma speci-aluri moxsenebis saxiT konfe-renciis monawileebs warmoudgines SSm pirTa dasaqmebasTan dakavSi-rebiT maT mier Catarebuli mraval-mxrivi da safuZvliani kvlevebis