saqartvelos sota rustavelis teeatrisa da kinos saxelmwifo

12
1 saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #8 (126) 1 noemberi 2018 weli gamomcemloba ` kentavri ~ , aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240) ; www. tafu.edu.ge gv. 2-5,8 gv. 9,10 gv. 6,7,11,12 eka cxadaZe Temur babluanis romani „mze, mTvare da puris yana“ qarTuli Teatraluri enciklopedia nino namiWeiSvili fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba variaciebi Temaze

Upload: others

Post on 29-Oct-2021

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

1

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi #8 (126) 1 noemberi 2018 weli

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

gv. 2-5,8

gv. 9,10

gv. 6,7,11,12

eka cxadaZe

Temur babluanis romani

„mze, mTvare da puris yana“

qarTuli Teatraluri

enciklopedia

nino namiWeiSvili

fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba

variaciebi Temaze

Page 2: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

2

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

3. gv.

„mze, mTvare da puris yana (manuSaka melodeba)“ Temur babluanis pirveli wignia, cnobili da aRiarebuli reJisoris literaturuli debiuti.

uaxles qarTul mwerlobaSi Temur babluanis wignis avtorad gamoCena aravis gaukvirdeba, radgan sakuTari kinofilmebiT dagvimtkica, rom ambis gadmocemis xelovneba SesaniSnavad ZaluZs.

romani „mze, mTvare da puris yana (manuSaka melodeba)“ saTavgadasavlo Janrisaa, Zalian dinamikuri da mravalSriani. erTi wakiTxviTac mixvdebiT, rom ori mTavari niSani dominirebs - tragizmi da dinamizmi.

romanSi igrZnoba wrfeli da uangaro adamianuri urTierTobebis didi nostalgia, romelsac „medini dro“ yovelTvis didi gamowvevebis winaSe ayenebs. aseve davlandavT masSi „bandituri peterburgisaTvis“ damaxasiaTebel ganwyobas, roca „qalaqi mSobliur qalaqs ar hgavs“ da sastiki arsebobisaTvis imetebs Tavis pirmSoebs.

romanSi Soreuli paralelebis gavlebac SeiZleba stig larsonis romanTan „gogona drakonis tatuTi“, sadac lizbeti SemTxveviTobis Tu winaswargamiznuli istoriebis msxverpli xdeba da finansur keTildReobas didi tanjvis Sedegad aRwevs.

recenzia

aseve „erTxel amerikaSi“ gagvaxsendeba, sadac megobrobisa da urTierTgatanis Tema fatalurad sruldeba da saocar nostalgiad gardaiqmneba.

„manuSakas“ personaJebi Tbilisuri „fskeris“ mcxovrebni arian, TavianTi problemebiT, patar-patara sixaruliT da yoveldRiurobiT. Temur babluanma mTavari gmiris cxovreba erTimeoreze saxifaTo da fatalur garemoSi warmogvidgina, moaxerxa moulodnelobis efeqtis Seqmna, mravali mimzidveli ambis moyola da erT did teqstad gaerTianeba.

Temur babluani Tavisi „manuSakaTi“ gveubneba, rom SeuZlia SeTxzas mravaldanaSreviani istoria, suli Caudgas gansxvavebuli xasiaTis personaJebs da realuri sociokulturuli garemoc Sesabamisad warmoaCinos. anu, igi qmnis teqsts, romelSic socialuri yofa, politikuri garemo da fsiqologiuri detalebic erT mTlianobad fiqsirdeba. vecnobiT rusuli imperiis da misi periferiebis cxovrebas 1968 wlidan 90-iani wlebis bolomde. es sakmaod didi periodia da misi srulyofilad aRwerac did Zalisxmevas moiTxovs.

„mze, mTvare da puris yana (manuSaka melodeba)“ erTi ubralo da upretenzio

Page 3: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

3

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

2 gv.

4. gv.

biWis cxovrebazea, romelic megobris wyalobiT ebmeba faTerakebSi, upatronod tovebs Tavis erTaderT siyvaruls da quCisTvis swiravs. „manuSaka“ gviambobs biWze, romelic dedam „mxarbeWiani kapitnis gamo“ miatova, mamam siTbo ver agrZnobina, dedinacvalma ki ojaxuri kera sabolood Seajavra. es wigni aris im biWze, romelsac deda orjer miatovebs, orjer mouxdeba sazarel sabWoTa cixeebSi sxvebis nacvlad Cajdoma da orivejer gaiqceva; romelsac mxolod erTxel uyvardeba gulubryvilo manuSaka da sicocxlis bolomde am ucnauri da uangaro siyvarulis erTguli rCeba.

babluanis protagonisti ioseb igive jude andronikaSvilia, romlis mama giorgi andronikaSvili „mejRaned“ muSaobs da kmayofilia sakuTari upretenzio saqmianobiT. giorgis mama, judes babua, stalinur represiebs emsxverpla da es imdenad didi stresi aRmoCndeba did komnenosTa da did andronikeTa STamomavlisaTvis, rom „mejRaneobiT“ odnav uxerxulobasac ki ver grZnobs da Svils eubneba: „am Cems saqmes Sen gitoveb, ase rom puris fuli arasdros mogakldeba (gv. 12)“. xolo misi mcirewlovani vaJi jude, dedinacvalsa da naxevarZmebs garidebuli, sxvenSi cxovrobs, saziaro mtredebi hyavs ebrael xaimasTan da uazrod aris Seyvarebuli Wkuasust manuSakaze, romlis ojaxSi Tavs kargad grZnobs da sadac mTel TbilisSi yvelaze keTili qali „deida susana“ eguleba. faqtobrivad, es aris istoria boganod qceul princze, romelic Tavis gvarovnul warmoSobaze arasodes dafiqrebula, ar icis andronikaSvilTa istoria da Sesabamisad, arc cdilobs amiT Tavis mowonebas.

Tbilisuri cxovrebis suraTebi gajerebulia gulcivi, sastiki da yalbi urTierTobebidan warmoSobili saxifaTo momentebiT, sadac mxolod gadarCenasa da gamorCenaze fiqroben, mxolod Soridan akvirdebian adamianTa tragediebs da imaze ufro Semzaravni arian, vidre warmogvidgenia. arsad da arasdros gviCndeba imis SegrZneba, rom ambavi saqarTveloSi xdeba, rom personaJebs raime Sexeba aqvT CvenTan, Cvens qveyanasTan. yvela aq cxovrobs, magram yvelas Tavisi samSoblo aqvs; xaima da misi biZebi fuls israelSi

gasagzavnad agroveben da warmoudgenel saqmeebs sCadian iudeasTvis. somxebs, susana deidas TaosnobiT, miaCniaT, rom, rac ki Wkuaa msoflioSi, sul somxebis TavSia davanebuli, xolo qarTvelebs TavSi „magrad uqriT“.

Temur babluanis personaJ qarTvelebs araferi anaRvlebT loTobis, erTmaneTis CaZirvisa da gawirvis meti. gansakuTrebiT diletantebi da korumpirebulebi policielebi arian, romlebic mSvidad da harmoniulad Tanacxovroben kriminalur samyarosTan. saqmosnebi, narkotikebis gamsaReblebi, qurdebi da maTi amfsonebi sabWoTa saqarTveloSi SesaniSnavad grZnoben Tavs da sazogadoebaSi misabaZ vaJkacebad iTvlebian. mTawmindeli trokadero da misi amfsonebi avtoritetiT sargebloben, isini arCeven im saqmeebs, rac samarTlebriv saxelmwifoSi sasamarTlos prerogativaa, Sesabamisad - wesrigsac isini amyareben da dovlaTsac isini agroveben.

mTavari afiora mainc ebraelebs ukavSirdeba da maT usazRvro patriotizms gvamcnobs. saqarTveloSi mcxovrebi ebraelebi gadawyveten, fuladi daxmareba gaugzavnon egviptis winaaRmdeg omSi daRupulTa ojaxebs da ocdaaT milion dolars Seagroveben. gadagzavnas originalurad moaxerxeben da mTel am peripetiebs xaimas Zmakaci jude uneblieT daukavSirdeba. xaimas biZebi am ambavs Seewirebian, magram es vaWari xalxi sabWoTa specsamsaxurebs vaJkacurad daudgeba. xaima judes am saxifaTo saqmeSi ise gamoiyenebs, rom raRac dromde jude verafers gaigebs. Temur babluani ise mozomilad, nawyvet-nawyvet da gamozomilad gvamcnobs am CaxuWuWebul da daujerebel ambavs, rom Tavi marTlac holivudis morigi Sedevris mayurebeli gegonebaT. swored amgvari istoriebis mijriT moyola xdis „manuSakas“ dinamikursa da tragikuls, realistursac da daujerebelsac erTdroulad.

jude uneburad xdeba didi ebrauli afioris monawile, aseve uneburad gadaejaWveba trokaderos cxovrebis erT etaps da zRavs amis gamo. trokadero xaimas didi megobaria, xaimas jude upirveles megobrad miiCnevs, samagierod, xaima judesac da trokaderosac, rogorc situacia

Page 4: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

4

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

3 gv.

5 gv.

karnaxobs, ise epyroba. trokadero da misi amfsonebi or TavianTsaviT naZiralas moklaven da mkvlelobis iaraRebs judes miugdeben. isic danaSauls daibralebs da ase iwyeba pirveli stumroba jojoxeTSi... swored aqedan daebedeba mas sxvebis nacvlad dasja da cixeebSi dakaceba.

Temur babluani STambeWdavad gviyveba „daxuruli zonis“ ambebs, adamianebis gavelurebis istoriebs, gaqcevisa da viTom gadarCenis peripetiebs.

unda iTqvas, rom moparuli pasportisa da oci kilo oqroTi mgzavrobis epizodebi yvelaze dasamaxsovrebeli da xelSesaxebia am romanSi. qarTveli eqimi, romelic aqtiurad iparavs oqros da Tavis damxmareebs sigaretiT wamlavs, xolo mogvianebiT mdidar berZen mewarmed gaecnoba evropaSi xaimas, marTlac amazrzeni adamiania, namdvili avadmyofi. romanSi TviT trokaderos gamarTleba SeiZleba movaxerxoT, magram es monstri eqimi namdvili arakacia da `tipi qarTvelia~. babluans marTlac ucnauri koncefciebi aqvs qarTveli personaJebis warmoCenisas da es eqimi misi „patriotizmis“ mwvervalia, uTuod.

adamianebis degradirebis mravalricxovan suraTebs Soris mainc aris pirovnuli Tanadgomisa da urTierTgatanis faqtebi. mkafiod dagvamaxsovrdeba e. w. oqros sabadoebis ukuneTi da monuri Sromisagan ilajgawyvetili patimrebi, xaimas biZebi da uSiSroebis komiteti, iormuRanloeli mravalcoliani azerbaijaneli da Zveli kinostudiis win Sekrebili beberi meZavebi, manuSakas SviliSvili da liliputebTan erTad mgzavrobaSi ganmartoebuli mola, rusebis usazRvro imperiis mravalferovneba da TbilisSi Camosuli Cineli generali jude, romlis saxelic Seerqva Cvens gmirs.

gmirebis xasiaTebic kargad aris gamokveTili, TiToeuli maTgani calke individia da gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs. aris erTi momenti, roca cxovrebisagan gatanjuli manuSaka judes etyvis: „molam Tqva, rom yvela adamiani viRacisTvis ibadeba, ra kargia, Sen rom CemTvis daibade (gv. 426)“. es adamiani Zalian uangaro da xalasia, misTvis ar arsebobs mikerZoeba arc erovnul da

arc sarwmunoebriv niadagze. manuSaka Tavad gregorianelia, magram molas naTqvami misTvis misaRebi da axlobelia. manuSakas SeuZlia gregorianul eklesiaSi Seavedros RmerTs marTlmadidebeli jude da qarTul taZarSic igive moimoqmedos. Tanac es personaJi, miuxedavad Tavisi SezRuduli gonebrivi SesaZleblobebisa, dajildoebulia dedobrivi grZnobebiT, daRupuli Svilis qaliSvilze saocrad aris gadafofrili da aseve arasodes tovebs uyuradRebod Wkuasust Zmas, romelic fsiqiatriulSia moTavsebuli.

erTgan avtori manuSakaze wers: „laparakis dros sityvebs ylapavda. mxrebSi moxrili iyo, tanjvagamovlili adamianis damfrTxali, Clungi gamometyveleba hqonda (gv. 358)“. miuxedavad yvelafrisa, manuSaka aris is personaJi, romelic yvela cxovrebiseuli sibinZuris naxvisa da gamocdis miuxedavad, saocrad aris momarTuli adamianebis Sesayvareblad da Sesacodeblad. manuSakas ecodeba da sasikvdilod ar emeteba rafika, romelmac Seuracxyo is; aseve ecodeba meuRled miCneuli azerbaijaneli kaci, romelmac traqtoriT gadauara; agrovebs trokaderos gazeTebSi dabeWdil suraTebs, radgan judes megobrad miaCnia. Tavad judesTvis manuSaka aris is „kargi gogo“, uangarobisa da pirveli siyvarulis simbolo, romelic mTeli ocdaaTi weli elis Tavis judes da erTaderTia, romelsac misi dabrunebisa sjera. Tavad jude amgvarad fiqrobs manuSakaze: „rad undoda bevri fiqri, rogorc unda yofiliyo manuSaka Secvlili, mainc is manuSaka iqneboda, me rom miyvarda da qveyanas merCivna, albaT, motexili, asakmomatebuli, naRvliani TvalebiT, magram mainc is Cemi manuSaka, romelic ver miviwyebda, dardobda da rogorc Canda, gulis siRrmeSi mainc hqonda imedi, rom erT dRes gamovCndebodi da melodeboda (gv. 271)“. judesa da manuSakas kavSiri manuSakas sikvdilis merec uryevia. SesaZloa, es karmuli kavSiria, romelsac verafers aklebs cxovrebiseuli winaRobebi, droTi da sivrciTi daSorebebi.

xaima, jude da trokadero romanis mTavari personaluri bazisia, yvelaferi am sami adamianis cxovrebasa da urTierTobazea

Page 5: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

5

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

8 gv.

4 gv.

damokidebuli, isini gansazRvraven wignis mTel filosofias, mis Sinaarssa Tu ideur mxares.

trokadero mTawmindeli avtoritetia, araCveulebrivad energiuli, Zlieri da daundobeli. misi Tanmxlebi pirebic iseTive daundoblebi arian, rogoric maTi yoCia. am adamianebisaTvis mxolod Zala da sxvaTa damoneba qceula cxovrebis wesad, rac naTlad gviCvenebs maT sastik cxovrebiseul gamocdilebas, maT fsiqologiur arasrulfasovnebas da asocialurobas. „mamonas“ damonebuli sazogadoeba ver iqneba qveynis aRmSeneblobaze orientirebuli, misi sazrunavi mxolod axloblebiT Semoifargleba, mxolod sakuTari keTildReobiT ganisazRvreba. trokaderoze erTi personaJi ambobs: „ _ magisi xalxi, is TavzexelaRebuli biWebi, biznesmenebad gadaiqcnen, yofili sabWoTa kavSiris teritoriaze, zogan madnis sabadoebs floben, zogan navTobis WaburRilebs, zogan bambis plantaciebs, aTobiT fabrika da qarxnebi aqvT daTreuli. amboben, trokadero yvelgan wilSia, milionobiT dolarebis aqciebi ekuTvniso. rom icode rogor Seicvala cxovreba, wina mTavrobaSi xuTi yofili kriminali iyo ministri, am mTavrobaSic blomad arian. naswavli da ganaTlebuli xalxi SimSilobs, aseTi xalxi TiTqos saWiro aRaraa. ar vici, ra xdeba, adamianis sicocxle gaufasurda...(gv. 338)“. postimperiuli sazogadoebis dasaxasiaTeblad ukeTes formulirebas verc moviZiebT.

xaima da jude SedarebiT normaluri adamianebis STabeWdilebas toveben, magram gansxvavebul pirobebSi yofna maTi urTierTobis rRvevas da gaucxoebas iwvevs. avtori saWirod miiCnevs, dawvrilebiT mogviyves judeze, xolo xaimas drodadro gvaxvedrebs, magram es mcirericxovani gamoCena sakmarisia, kargad gavecnoT am uaResad pragmatul da fulis monad qceul arsebas. is arc judes megobaria da arc trokaderosi, man „icis“ sinamdvileSi visi warmomadgenelia da fuliT iSorebs im adamianebs, visi dadumebac sWirdeba. arc trokaderos mkvleloba moqmedebs mis pragmatul naturaze, arc judes gasaWiri, igi mxolod im doziT da im raodenobiT exmareba sxvebs, ra doziTac sWirdeba.

oligarqiuli tipaJi xaimas saxiT kargad aris naCvenebi. msgavsi „nuvoriSebis“ simravle Cveni yofis maxasiaTebelia da Temur babluani icnobs maT; albaT, kidec akvirdeboda da swavlobda msgavsi tipaJis adamianebs.

aseve Zaliad naTlad aris gamokveTili wignis ideuri samyaro, romlis fiqsacia isev da isev judes ukavSirdeba. personaJs postsabWour saqarTveloSi dabrunebis mere didi dro rCeba sakuTari cxovrebis gasaanalizeblad da Sesafaseblad. amas is verafriT moaxerxebda axalgazrdobis dros, roca usasoo yofaSic imedianad iyo ganwyobili, mxolod cxovrebis daRmarTSi midis im daskvnamde, rom: „viRacis uxilavma xelma daalaga es yvelaferi ase (gv. 466)“. kargad Cans, „realobis daundoblobas“ rogor fatalur azrovnebamde mihyavs kacobriobis gamobrZmedili nawili. Temur babluani sakuTari personaJis meSveobiT gveubneba, rom „medini dro“ warmatebulad miCneuli adamianebisTvisac damangrevelia da warmoidgineT, rogori iqneba is, arafriT gamorCeuli arsebebisaTvis.

qarTuli, erovnuli, tradiciuli realobebi am etapze arafers niSnavs Temur babluanisTvis, gaurkvevelia, rodesme Tu ganicdida sapirispiros, magram es ar aris mniSvnelovani mkiTxvelisTvis, ufro sainteresoa am romaniseuli pasaJebi.

wignSi aseTi monacemebis simravlea: 1. „videqi rigSi da vusmendi, erTi didTava

da didcxvira kaci rogor usindisod uxsnida or rusis qals, rom msoflioSi yvelaze lamazi xalxi qarTvelebi arian. magaliTisaTvis cnobil msaxiobebs asaxelebda da mogzaurebis memuarebidan citatebs ixsenebda. is briyvi qalebi ki seriozuli saxeebiT misCerebodnen da momeCvena, rom ujerebdnen (gv. 52)“. Cemi azriT, araferi gasakviri araa imaSi, rom kavkasieli kaci, garegnobiT arcTu gamorCeuli, aseTi gziT cdilobs slavi qalebis yuradRebis miqcevas. marTalia, Tavad momxibvleli araa, magram sakuTari Tvistomebis reputacia „aRelvebs“ da mogzaurebis citirebas urigod rodi axerxebs, Tu am diacebis dajerebas axerxebs. Tanac Temur babluans uTuod eqneba aleqsandre diumas (mama) „kavkasia“

Page 6: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

6

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

,,qarTuli Teatris enciklopedia~gagrZeleba. ix. wina nomrebi (#5, #6, #8, #9, #10,2017;

#1, #2, #3, #4, #5, 6, 7, 2018)

7 gv.

avlabris saxalxo Teatri muSa-xelosanTa TaosnobiT gaixsna 10.XI.1902 Tbilisis am erT-erT uZveles ubanSi, md. mtkvris marcxena mxares. sakuTari bazis uqonlobis gamo, premiera (z. antonovis ,,me minda kneina gavxde~) warmodgenil iqna muraSkos TeatrSi, romelic, faqtobrivad, 1894-dan arsebobda. a.s. Teatrs imTaviTve hyavda rogorc qarTuli (xelm. mwerali i. imedaSvili), ise rus. da somx. dasebi. 1904 a.s.T. araqsianis TeatrSi gadavida da imdenad nayofier moRvaweobas Seudga, rom mis speqtaklebSi monawileobdnen cnobili profesionali msaxiobebic (v. abaSiZe, al. imedaSvili, n. gabunia, v. gunia). 1919 a.s.T. muSaTa klubad gadakeTda, 1923 – dramwred (xelm. g. darispanaSvili), 1928 gauqmda.

lit:. ,,qse~, Tb., 1975, t.1; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997. t.1; iqve, t.2, 2012; g o m a r T e l i T., saxalxo Teatrebis fardasTan, Tb., 1976.

azaraSvili vaJa Salvas Ze (13. VII. 1936, Tbilisi) – kompozitori, saq. xel. dams. moR. (1979), saq. sax. art. (1988), sanqt-p e t e r b u r g i s s a erTaSoriso

konkursis, saq. saxelmw., z. faliaSvilis sax. (samive 2003) da rusTavelis pr. laureati (2013).

1956 daamTavra Tsk (i. tuskias kl.). 1971-dan aris Tsk pedagogi, 1991-dan prof. skk Tav-re (1998–2007).

ZiriTadi nawarmoebebi: baleti ,,xevisberi~ (daidga quTaisSi, 1982). 7 opereta: ,,mecxre talRa~ (1969), ,,Svidi Zmani gurjanelni~ (1972), ,,biWuna~ (1975), ,,cekvis maswavlebeli~ (1982), ,,solomon isakiC mejRanuaSvili~ (1983), ,,kaxelebi bamze~ (1985), ,,meCeqme gabo~ (1995). 3 simfonia (1966_2017), koncertebi orkestris TanxlebiT: violinos, Celos, fleitis, altis, safortepiano, sayvirisaTvis; agreTve koncerti didi simfoniuri orkestrisaTvis. ,,retro~, ,,koncertino~ – fortepianora da orkestrisTvis. ,,noqtiurni~, ,,nostalgia~, sazeimo uvertiura, suita miuzikl ,,meCeqme gabos~ Temebze simfoniuri orkestrisTvis, ,,fantazia Zveli Tbilisis Temebze~, ,,valsi mogoneba~

kameruli orkestrisaTvis, safortepiano da simebiani kvinteti, 2 simebiani kvarteti, ,,Zveli Tbilisis suraTebi~ – simebiani kvartetisaTvis, safortepiano trio, dueti 2 violinosTvis, 3 sonata violinosa da fortepianosTvis, 2 sonata Celosa da f-nosTvis, sonata ori violinosa da f-nosTvis, sonata 2 altisaTvis, sonata klarnetisa, fleitisa, solo violinosTvis, solo CelosTvis, sonatina f-nosTvis.

vokaluri ciklebi: S. niSnianiZis (1976), i. griSaSvilis (1980), T. tiutCevis (1995), m. focxiSvilis (2000), nizamis (2001), a. kalandaZis (2005), m. dangaZis (2007), t. Wanturias leqsebze (2014); calkeuli romansebi: n. baraTaSvilis, i. WavWavaZis, vaJa-fSavelas, S. petefis, i. griSaSvilis da sxva.

saestrado simRerebi: ,dinamo~ (qarTuli fexburTis emblema), ,,musika~, ,,isev wvims~, ,,dReebi midian~, ,,simReraa mTeli Cemi qoneba~, ,,patara gogo~, ,,mze Cemi megobaria~, ,,dauberebeli tango~, ,,xevsuruli balada~, ,,dReebi, dReebi~, ,,damSral nakaduls~, ,,qsovrelebi mRerian~, `medea~, `Zmao, gaSale marjvena~, `me da Cemi simRera~, `tango~, `Tbiliseli gogonebi~, ,,dro saTayvano~, ,,balada siyvarulisa~, ,,maS, gamarjveba~ da sxv.

musika speqtaklebisaTvis (40-ze meti), musika filmebisaTvis: ,,mze Semodgomisa~ (1973), ,,gaumarjos qarTul fexburTs~ (1987), `me TviTon!~ (1965), musika aRdgenili filmebisTvis: ,,xanuma~ (1985), ,,tariel mklavaZis mkvlelobis saqme~ (1987).

a. aris saq. komkavSiris (1974), saq. ministrTa sabWos (1982), gogebaSvilis sax. (1998) pr. laureati; 1998 mieniWa Rirsebis ordeni. 1996 gaxda borjomis, 1999 Tbilisis, 2001 xonis, 2001 iyalTos, 2013 axalcixis sapatio moqalaqe. 2011 gaixsna misi varskvlavi, 2013 gaxda kulturis raindi, 2007 xelovnebis qurumi.

lit.: ,,qse~ Tb., 1975, t.1; t o r a Z e g., SemoqmedebiTi simwife, g. ,,ls~, 27.VIII.1982; К а к у л и я Л., Ч к о н и я С., Композиторы и музыковеды Грузий, Тб., 1984; enc. ,,saq-lo~, Tb., 1997, t.1; ,,musikis enc. leqsikoni~, Tb., 2005; b a l a n C i v a Z e e., t o r a Z e g., v. azaraSvilis nawarmoebebis katalogi., vaJa azaraSvili (publikaciebis krebuli) Tb., 2010. m e s x i T., WeSmaritad saxalxo kompozitori, J. ,,musika~, 2012, №2; ,,qarTuli musikis

enc. leqsikoni~, Tb., 2015.

Page 7: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

7

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

6 gv.

11 gv.

anTaZe mixeil konstantines Ze (10. VII. 1956, Tbilisi) – mwerali, Teatrisa da kinos reJisori.

1978 daamTavra Tsu filol. fak-ti, 1987 – ssTi kinosareJisoro fak-ti (pedagogebi: lana RoRoberiZe da omar gvasalia). 1976–86 muSaobda kinematografiis saxelmw. komitetSi, 1980–82 TumaniSvilis Teatris lit. naw. gamgea. 1987–dan – k/s

,,qarTuli filmis~ reJisor-pedagogi. 1992 daaarsa kinokompania ,,Semoqmedi~,

1995 – ,,zRapris Teatri~, r-ic warmodgenebs atarebda saqarTvelos sxvadasxva raionis skolebsa da sabavSvo dawesebulebebSi. 1996-dan aris sabavSvo Teatrebis saerTaS. asociaciis (ASITEJ) pasuxismgebeli mdivani.

a. 2007–2012 iyo n. dumbaZis sax. centr. sabavSvo Teatris (mozardis) mmarTveli.

a. avtoria 15 wignisa da asze meti Teor. da krit. publikaciisa. Seqmna 15 filmi (,,oqros oboba~ g. qavTaraZesa da d. kvircxaliasTan erTad; ,,mTvaris globusi~ g. levaSov-TumaniSvilTan erTad; ,,30 sm. zRvis donidan~ da sxv.), 40-mde speq.: o. CxeiZis ,,ukvdavebis zRapari~, e. niziurskis ,,marek pegusis Tavgadasavali~, k. Capekis ,,katis zRapari~, volkovis ,,zRapari musikis Sesaxeb~, Cukovskis ,,telefoni~ da sxv. avtoria saswavlo meTodisa ,,Teatralizebuli swavla/swavleba, r-is programebi ganxorcielda ganaTlebis saminist. UNISEF-isa da fond ,,Ria sazogadoeba saqarTvelos~ mxardaWeriT (1998–2004). eweva ped. moRvaweobas.

Txz: puris marcvali, Tb., 1984; usiamovno vnebebi, Tb., 1988; ,,cofi~, Tb., 2005; ,,sicilia gvalvaSi~, Tb., 2014 da sxva.

lit: m u z a S v i l i n., gadaarCineT Cveni sulebi, J. ,,mnaTobi~, 1988, №4; a b a S i Z e z., TamaSis filosofia, J. ,,sx~, 1988, №4; R o n R a Z e T., vici-ar vicis zRvarze~, J. ,,Cm~, 3_IV.2000; m i s i v e , Emaradiulis maZiebeli piesa, speqtakli, mayurebeli, J. ,,Cm~ 13.IV.2000; w ul u k i Z e n., oriode sityva katis zRaparze, J. ,,literatura da xelovneba~, 2010, #9.

g. d.

araqelovi ervand aruTinis Ze (17. VIII. 1907, Tbilisi _ 28. IX. 1986, gori) – msaxiobi, saq. dams. art. (1965).

scenas adreul asakSi eziara 1924 navTluRis scenismoyvareTa wreSi, romel-sac cnobili Teatraluri moRvawe, levan baRaSvili (spartak baRaSvilis mama) Tavkacobda. swored misi xelmZRvanelobiT Seasrula pirveli roli – mwyemsi biWi i. gedevaniSvilis piesaSi

(,,msxverpli~), romelsac umal mohyva axali speqtakli (p. ireTelis ,,damarcxeba~) da cxadi gaxda, rom es kargi monacemebis ymawvili saTanado yuradRebas imsaxurebda. 1926–35 a. navTluRis rkinigzis klubSia, 1935–39 ki – xaSuris saxalxo TeatrSi miiwvies.

1939 roca goris axlad aSenebul TeatrSi qarTuli scenis erT-erTi gamobrZmedili ostatis – p. frangiSvilis xelmZRvanelobiT saxelmwifo Teatri Seiqmna, Tavisi niWisa da Sromismoyvareobis Sedegad a. am dasSi aRmoCnda. mTeli cxovreba aq gaatra, 200-mde roli Seasrula p. frangiSvilis, v. yuSitaSvilis, l. ioselianis, g. abramiSvilisa da sxva cnobil reJisorTa speqtaklebSi. maT Soris: kakuta (kakabaZis ,,yvaryvare TuTaberi~, 1956, reJ. g. sefiskveraZe), calTvala devi-RvTisavari (m.

a. sumbaTaSvil-iuJini `Ralati~,dadgma _ g. abramiSvilisa

(1963_64 w. sezoni)

Page 8: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

8

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

5 gv.

5 gv.

wakiTxuli da iq imdeni diTirambia qarTvelebis garegnul silamazeze, rom nasiamovnebi rCebi. sxvebze arafers vambob.

2. „iqauri muslimi qarTvelebi arian. Zveli, daJanguli qarTuliT laparakoben, ase, rom, enis problema ara maqvs (gv. 493)“. es „daJanguli qarTulia“ swored Cveni meobis qvakuTxedi, am logikidan meoce saukunis salaparako enamde yvelaferi „daJangulad“ CaiTvleba da „inteleqtualisTvis“, mwerlisa da qarTveli sazogadoebisTvis wignis warmomdgenisTvis - msgavsi azrebi Zalian uxerxulia. Tanac iqve ambobs: „franguli Citebis JRurtulsa hgavso (gv. 493)“. me ar momewona; SeiZleba, axla aseTi azrovneba da qarTulis „abueba“ modaSia, magram mainc ar aris lamazi. kacs akakis „Ramura“ gaxsendeba da es „franguli CaJRurtuleba“ ironiisaTvis gangawyobs, uneburaT.

3. „Turquli sabuTebi rom miviRe, im sabuTebSi Cemi Zveli gvaridan marto ori aso darCa da axla oficialurad me da patara manuSaka sul sxva gvars vatarebT. plus, movaxerxe da yoveli SemTxvevisaTvis, erTi Soreuli qveynis moqalaqeoba miviReT. iyos, aravin icis, xval ra moxdeba, miT umetes - zeg (gv. 493)“. aseT tipaJs didi mixeil javaxiSvili „naqarTvelars“ uwodebs, erovnuli da rassiuli elementebisagan daclils, romelic mxolod fiziologiuri arsebaa da maradiulad „patara kacobisTvisaa“ ganwiruli.

aseve sagangebo yuradRebas iqcevs e. w. inteligenciis gabiabrueba: „gamimarTla, kidev kargi, nabozvari inteligenti ara var, diliT samsaxurSi rom garbis da saRamos Tavis boz colTan erTad Cais svams da Tavi kaci hgonia (gv. 250)“. esec fskeris narativia, roca raRac miuwvdomelia, ucxo da Soreuli - isRa grCeba, uaryofiT konteqstSi moixsenio da Tavi daimSvido. ise, inteligentoba da wigniereba namdvilad araa „modaSi“ da es tendenciac saTanadod aisaxa Temur babluanis „manuSakaSi“.

sagangebo yuradRebis Rirsia dRevandeli mwerlobisaTvis damaxasiaTebeli kidev erTi tendencia, rac enobrivi qsovilis gamartivebasa da mxatvruli detalebis racionalur gamoyenebaSi mJRavndeba. romanis ena martivi da naTelia, skabrezi saTanadod aris gamoyenebuli da zedmeti

ar Cans, xolo idiomatika originalobiT ar gamoirCeva, magram personaJebis Sinagan arss kargad asaxavs. Tanac, mxatvruli pasaJebis simravliT dRes veravis moxiblav, es reliqtad iTvleba.

bolos, aucileblad unda iTqvas, rom „mze, mTvare da puris yana“ aris iseTi kacis Tavgadasavali, romlis samSobloc iqaa, sadac Tavs kargad grZnobs. Temur babluanis mTavari personaJi ioseb (jude) andronikaSvli sababs aZlevs mkTxvels „msoflio moqalaqed“ miiCnios is, radgan uaryofiTad aris ganwyobili sakuTari winaprebisadmic da samSoblosadmic. erTgan aseTi ram weria: „babuaCemis qonebas umiznebda. vin iyo im qonebis dambrunebeli! sul mag Wkuaze iyvnen qarTvelebi, magram aseTma SiSvelma utifrobam gamaRiziana da Tavi Zlivs Sevikave, rame mware rom ar meTqva (gv. 376)“. xom kargi frazaa _ „sul mag Wkuaze iyvnen qarTvelebi“, TiTqos Tavad gadamTieli iyos. marTalia, „babuis qonebaze“ pretenzia ar aqvs, magram xaimasgan miRebul qonebas Zalian aris gadafofrili da yovelwliurad zrdis Semosavlebs. manuSakasgan datovebuli patara manuSakas uzrunvelyofa misi yvelaze didi mizani xdeba, am sakiTxSi saocrad pragmatuli da civsisxliania. am gmirs aSkarad aklia is xibli, rac „giJvracuebs“ sxvebisagan ganasxvavebs - gaxsniloba, uangaroba da materialurze amaRleba anu Sinagani aristokratizmi.

Temur babluanma ukiduresad Wkvianurad da samomavlod gaTvala, radgan ucxoeTSi Zlier „somxur lobs“ SeumCneveli ar darCeba qarTvelebis dakninebis fonze „manuSakas“ mSobliuri eris gandideba da siyvaruli. SeiZleba „mze, mTvare da puris yana (manuSaka melodeba)“ TviT holivudis (olimpos) wiaRSi eRirsos filmad xorcSesxmas.

„mze, mTvare da puris yana (manuSaka melodeba)“ kargad Sekruli da xorcSesxmuli teqstia. wigni sainteresoa im tendenciebis gaTvaliswinebiTac, ramac dRevandeli kultura ekonomikur produqtad aqcia da bizness daukavSira.

eka cxadaZe,

filologis mecnierebaTa doqtori, universitetis mowveuli pedagogi

Page 9: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

9

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

* * *

xalxis nakads bolo ar uCans...

Cven kide vsxedvarT xmaCakmendilebi, cremlgamSralebi.

zis margo deidac da, davsebuli TvalebiT mocqirali, imeorebs: Cemi malxazi biWi...

es malxazi biWi kide wevs yinulebSi, mTasaviT. kuboSi ar eteva. gadamtvreuli xel-fexi Zlivs gaxergvia uSno yuTSi. amoTxril Tvalze TeTri safeni adevs da sul ara gavs Tavis Tavs. oRond, ratomRac, iRimeba. TiTqos, arc uwamebiaT da, TiTqos, dascinis im Tavis mwameblebs, jildo rom daaweses misi TavisTvis.

xalxis nakads bolo isev ar uCans... didi, patara, eri, beri, mTavroba, pozicia, opozicia, samoqalaqo, milicia da jariskacebi, jariskacebi, jariskacebi... iq viRa darCa, iq viRa ibrZvis?!

aitaces am jariskacebma da gaides mxrebze. jer qvemoT waiyvanes. gasusul qalaqSi, uwyveti zalpiT, samjer Semoatares Teatris moedans. mere sul xeliT atares safiCxiis sasaflaomde. gauWirdaT misi iq datoveba, magram Cqara gaecalnen iqaurobas. ukan, omSi dabrundnen.

is kide saflavSic Zlivs Caetia.

iyo da ara iyo ra? ara! iyo da aris. omma igi gmirad aqcia. CemTvis kide isev is patara, Worfliani da WroRaTvaleba malxazi biWia, bavSvobaSi, zafxulSi rom erTad vTamaSobdiT.

malxaz managaZe, metsaxelad-baskvanCia, dabadebuli 1969 wels. daiRupa 1992 wels - tamiSTan.

fsiqologiis gakveTilebi grZeldeba...

xelovnebis fsiqologiis leqcia saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis asocirebuli profesoris, daviT andRulaZis sareJisoro mimarTulebis jgufis magistrebTan, berZeni filosofosebis gamonaTvqvamebis gacnobas daeTmo. studentebs moazrovneTa frazebze literaturuli Canaxtebis Seqmna daevalaT. msgavsi aqtivoba, rogorc wesi, xels uwyobs studentebis Tavisufali azrovnebis, maTi SemoqmedebiTi unarebis gaRvivebas da xSirad es procesi metad saintereso SedegebiT sruldeba. gTavazobT nino namiWeiSvilis or variacias „omi maminacvalia~, „piTagoras Teorema~, romlebic man heraklites gamonaTqvamis - „omi yvelafris mamaa“ da piTagoras cnobili frazis - „nu dasdev bednierebas, is yovlTvis SenSia" - mixedviT dawera.

pedagogi manana maCabeli

* * *

1. pirvelad ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca saSvilosnos kedels mivemagre da dedaCemma gadawyvita, rom Tu (isev) gogo viqnebodi, muceli moeSorebina.

2. meored ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca, samSobiarodan gamoyvanils, mamaCemma zedac ar Semomxeda. Semdgomi eqvsi Tvec ar gamkarebia da ardabadebul biWze dards RviniT iqarvebda.

3. mesamed ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca sabavSvo baRSi damtoves. oTxi dRe kuTxeSi vijeqi gamousvlelad da vtirodi gauCereblad.

4. meoTxed ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca diliT gaRviZebuls, mama ar damxvda da dedam, naxevradmZinare, fanjarasTan ar mimiyvana, rom samsaxurisken mimavali didi boli-bolisTvis, mis usayvarles patara boli-bolis, fanjaraze samjer damekakunebina da ise gamecilebina mamiko. dedam miTxra, mama samuSaod wavida Sors da didxans ver vnaxavTo.

5. mexuTed ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca bebiam da dedam gviTxres, rom jobs, simarTle vicodeT, rom mama daiWires da Cven es saidumlod unda SevinaxoT imitom , rom cixeSi jdoma sircxvilia da mainc aravin daijerebs, rom usamarTlod daiWireso.

6.meeqvsed ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca skolaSi wamiyvanes, Tan gaxangrZlivebulSi, imitom, rom CemTvis aravis ecala. tanjviT velodi dRis bolos. 5:00 saaTs. pirveli Tu ara, meore momkiTxvelic Tu Cemi ar iyo, cremli mibindavda karsmiCerebul mzeras. guli miskdeboda, rom davaviwydi da saxlSi veRarasodes davbrundebodi.

10 gv.

Page 10: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

10

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

9. gv.

7. meSvided ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca miwas davaskdi. ori wlis asakSi gamrudebul Zgidesa da piriT sunTqvas isic daemata, rom saxeze meore cxviri amomezarda.

8. merved ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca meoTxe klasis pirvel seqtembers, saocnebo sabaletos nacvlad, moulodnelad, isev saZulvel skolaSi wavedi imitom, rom qarTvel mamas, vinZlo, ar moswoneboda, rom mis sayvarel qaliSvils „viRac baleroni“ uadgilo adgilas waavlebda xels, Tanac yvelas dasanaxad, scenaze.

9. mecxred ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca deda saavadmyofoSi dawva, mTeli erTi TviT da mere, meore TviT, obninskSi waiyvanes samkurnalod.

10. meaTed ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca, dedas aryofnaSi, maswavleblisTvis yurSi naCurCulevi, bebias dabarebuli kiTxvis pasuxad, pativcemulma pedagogma, mTeli klasis gasagonad iquxa - ra ver gaige?! dawere, rom mama patimari gyavs da kvebis safasuris gadasaxadidan gagaTavisuflebTo.

11. meTerTmeted ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca ciklis meored mosvlisas, tkivilisgan kedlebze davdiodi da meSinoda, simartoveSi ar movmkvdariyavi.

12. meTormeted ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca, Zlivs, viRacas movewone da Sevuyvardi, Tanac, erTdroulad, ors da orive, marto klasis ki ara, mTeli skolis dasacini tipi iyo.

13. mecameted ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca ucnobi biWi Semiyvarda da mivxvdi, rom mTeli cxovreba CemTvis, Cumad, uTqmelad, upasuxod, gauziareblad, calmxrivad meyvareboda.

14. meToTxmeted da samudamod ubedurad Tavi maSin vigrZeni, roca deda momikvda. ai, ase, adga da momikvda. TiTic ar gaanZria, rom ar momkvdomoda. mokvda uxmod, Cumi cremliT miilia..

Cemi ubedurebebi yovelTvis marto Cemi iyo. aravin icoda, aravin wuxdeboda, aravin ganicdida. marto me. imitom, rom aravis vewuwunebodi, aravis vawuxebdi. sxvebze metadac mxiaruli viyavi. es ojaxuri Tviseba gvaqvs. dedam ki uRalata am Tvisebas, mTel dedamiwas gaagebina Cveni ubedurebis ambavi - adga da mokvda. meTxuTmete, meTeqvsmete, meCvidmete da ase Semdeg ubedurebebs aRar CamovTvli imitom, rom mere iseTi datrialda qveyanaSi, Cemi raRa mosatania... dabadebidan ormoci weli damWirda, rom sityva „ubedureba“ gadamewera, gadameTeTrebina da mTeli arsebiT bednierad megrZno Tavi. TiTqos, iseTi arc araferi momxdara saamisod. ise TavisiT, zoziniT, magram didi sinaTliT movida bedniereba. piTagorasi marto Teorema vicodi skolidan. bedniereba me CemiT viswavle, vipovne da daviunje. roca Cemi droc mova, me bednieri waval iq, saidanac movedi da mere, im iq, kidev ufro bednieri gavxdebi imitom, rom dedas Cavexutebi.

2018 weli, oqtomberi

nino namiWeiSvili,

dramis reJisuris mimarTulebis magistranti

Page 11: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

11

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

12 gv.

javaxiSvilis ,,arsena marabdeli~ (1957, reJ. T. lorTqifaniZe), Tinibeg uTurgauli (m. mrevliSvilis ,,zvavi~ (1961, reJ. l. ioseliani), dikefile (l. sanikiZis ,,medea~, (1966, reJ. n. demetraSvili), mRvdeli (a. yazbegis ,,gankicxuli~ (1970, reJ. i. kakulia), moxuci aristokrati (a. deneris ,,debi Jerar~ (1972, reJ. g. abramiSvili) da mravali sxva.

lit.: b e r T i k a S v i l i a. ,,yvaryvare TuTaberi~ goris TeatrSi, g. ,,stalineli~, 31.VII.1956; k i l a Z e m., legendaruli gmiris scenuri sax, g. ,,leninis droSa~, 29.VII.1960; S v a n g i r a Z e n., ,,zvavi~ erisTavis TeatrSi, g. ,,stalineli~, 3.I.1961; z a z a S v i l i s., xalxma Semifasos, g. ,,gamarkveba~, 3.VIII.1962; b u x n i k a S v i l i g., goris Teatri, Tb., 1965; j a o S v i l i g., ,,medea~ goris TeatrSi, g. ,,gamarkveba~, 24.IV.66; Z a m a S v i l i e., ,,gankicxuli~ goris TeatrSi, g. ,,gamarjveba~, 8.I.1970; i n j i a j., gabeduli eqsperimenti, g., ,,gamarjveba~, 12.II.1972. nekrologi, g. ,,gamarjveba~, 2.X.1986; kr. ,,sT~, 1987, gv. 57.

arguni aleqsei xutas Ze (1.IV.1937, tyvarCeli _ 1.VII.2008, soxumi) _ afxazi mwerali, dramaturgi, xelovneb aTmcodneobis doqtori, prof., afx. xel. Ddams. moR. (1982).

daamTavra gitisi da iqve aspirantura (1965 _ 1969) da doqturantura (sakand. disertacia, 1970).

1970 _ 73 afx. saxelmw. muzeumis direqtoria, 1973 _ 75 ki s. Wanbas sax. afx. saxelmw. dram. Teatrisa. 1971 _ 80 afx. kulturis ministri. 1983 daicva disertacia moskovis xelovnebaTmcodneobis institutSi da mieniWa xelovnebaTmcondeobis doqtoris samecniero xarisxi. 1975 _ 90 afx. umaR. sabWos deputati, ssrk da afx. mwer. kavSiris wevri. misi piesebi da novelebi calke wignebad gamocemulia soxumSi, Tbilissa da moskovSi. piesebi ki daidga sabWoTa kavSiris xalxTa enebze, agreTve poloneTsa da CexoslovakiaSi. a. avtoria 200-ze meti statiisa afxazur xelovnebaze _ es Sromebi gamoqveynebulia JurnalebSi, krebulebsa da enciklopediebSi ssr kavSirsa da sazRvargareT.

Txz.: Талант и вдохновение (Актерские портреты), Сух., 1976; Сцена и жизнь, Тб., 1977; Абхазский театр и фольклор, Тб., 1986; Шарах Пачалия, Сух., 1989; Театр абхазов конца XX в., Сух., 2001 da sxv.

lit.: diskusia: Teatri da mayurebeli. Jur. ,,sx~, 1974, #3.

g. d.

afxaiZe emanuil elises Ze [17 (29).VIII. 1899, quTaisi _ 8. XI. 1970, Tbilisi] _ msaxiobi, saq. sax. art. (1946).

quTaisis realuri saswavleblis damTav-rebis (1917) Semdeg, muSaobda sufliorad quTaisis TeatrSi, Semdeg msaxiobad baTumis (1921_23), qu-Taisis (1923_24) da

Tbilisis rusTavelis sax. TeatrebSi (1924 _1970).

1926 wels daamTavra ssTi Teatr. in-ti. axalgazrdobis wlebSi gatacebuli iyo lit-riT, werda leqsebs, feletonebs, TanamSromlobda baTumis Jurnal `elam arlekinTan~, manvelis fsevdonimiT aqveynebda Tavis nawarmoebebs.

a. komediuri da saxasiaTo Janris msaxiobi iyo. Seqmna mkveTri scenuri formiTa da artistizmiT aRsavse mravalferovani saxeebi, r-ebic gamoirCeodnen didi iumoriTa da nacionaluri koloritiT. misi rolebidan aRsaniSnavia: saqmisai (S. dadianis `TeTnuldi~), soloman morbelaZe (`Semodgomis aznaurebi~, insc. s. kldiaSvilis), gonja (s. SanSiaSvilis `arsena~), nestori (S. dadianis ̀ naperwkalidan~), beso (a. sumbaTaSvil-iuJinis `Ralati~), mirza (i. mosaSvilis `CaZiruli qvebi~, ssrk saxelmw. premia, 1951), dudkini (a. ostrovskis `udanaSaulo damnaSaveni~), pandolfo (k. goldonis `sapatarZlo afiSiT~), diego (j. fletCeris `espaneli mRvdeli~), rango (e. rostanis `sirano de berJeraki~) da sxva.

misi vrceli repertuaridan sagangebod unda gamovyoT ganumeorebeli scenuri komizmiT da groteskiT aRbeWdili brwyinvale pandolfo da diego.

a. gadaRebulia mxatvrul filmebSi: `suramis cixe~ (1922, reJ. i. perestiani), `narinjis veli~ (1937, reJ. n. Sengelaia), `seqtembris Rame~ (1939, reJ. b. barneti), `megobroba~ (1940) da `WriWina~ (1954) _ orives reJ. s. doliZe, `maia wyneTeli~ (1959, reJ. r. CxeiZe), `dRe ukanaskneli, dRe pirveli~ (1959, reJ. s. doliZe), `rac ginaxavs, veRar naxav~ (1965, reJ. m. Wiaureli) da `tariel golua~ (1968, reJ. l. xotivari).

7. gv.

Page 12: saqarTvelos SoTa rusTavelis TeEatrisa da kinos saxelmwifo

12

# 8 (126) 1 noemberi 2018 weli # 8 (126) 1 noemberi 2018 weli

11 gv.

gamomcemloba `kentavri~, aRmaSeneblis gamz. 40; tel: 2999 411 (240); www. tafu.edu.ge

avtorebi:

g. d. – gogi doliZe, xelovnebaTmcodneobis mecnierebaTa doqtori, prof. l. k. – lali kublaSvili (tyibuli)

m. m. _ manana mgalobliSvili (gori)

(gagrZeleba morig nomerSi)

Cveni avtorebis sayuradRebod!

Zvirfaso megobrebo da kolegebo! didi Txovnaa gamogvexmauros yvela, visac

ki Tundac erTi statia mainc warmoudgenia pirveli qarTuli Teatraluri enciklopediis redaqciaSi.

samwuxarod, memkvidreobiT, erTob msubuqad da lakoniurad Tu vityviT, Zalian mwiri masala gadmogveca Cvens avtorebsa da maT statiebze. ase rom, yvelafer amis gadamowmebaa saWiro da Sevseba.

winaswar gixdiT madlobas.saredaqcio kolegia.

a-m garkveuli wvlili Seitana qarTul saestrado xelovnebaSi _ kiTxulobda sakuTar iumoristul-satirul leqsebs. miRebuli hqonda saxelmw. jildoebi. dakrZalulia didubis panTeonSi.

lit.: k i k n a Z e v., emanuil afxaiZe, Tb., 1960; “ТЭ”, M., 1961, т. 1; ,,qse~, Tb., t. II, 1977; enc. `saq-lo~, Tb.,

1997, t. I.

axvlediani arCil trifonis Ze (9. V. 1916, leCxumis mazris sof. dRnorisa – 13. VI. 2009, tyibuli) – msaxiobi, q. tyibulis

sapatio moqalaqe (3. V. 2001), Rirsebis ordenis kavaleri (2003).

1940 daamTavra q. sevastopolis saaviacio skola. 1941–45 gmirulad ibrZola II msof. omSi – moipova legendaruli mfrinavis saxeli, 2 wiTeli varskvlavisa da sabrZolo

didebis III xarisxis ordeni.

1956–64 iyo leninis sax. Saxtis ufrosi, 1964–74 muSaobda tyibulis kulturis sasaxlis administratorad da, amave dros, rogorc msaxiobi, warmatebiT gamodioda saxalxo Teatris scenaze, 1983 daimsaxura kidec sakavSiro festivalis laureatoba rolisaTvis, romelic ganaxorciela speqtaklSi – Sileris ,,veragoba da siyvaruli~ (reJ. neli Wanturia).

sxva rolebi: reJ. pavle TodaZis speqtaklebSi: i. mosaSvilis ,,mkvleloba sadgurze~, al. CxaiZis ,,roca qalaqs sZinavs” da p. TodaZis ,,gamoZieba Sewyvetilia”. monawileobda agreTve speqtaklebSic: ,,ybaCam daigviana~, ,,sami ubeduri~, ,,babuebi da SviliSvilebi~, ,,profesia~ da a. S.

1991 reJisuraSic scada bedi – dadga curtavelis ,,wamebai dedoflisa~.

lit.: saqarTvelos prezidentis eduard SevardnaZis gankarguleba a. axvledianis Rirsebis ordeniT dajidoebis Sesaxeb, g. `sr~, 18.VIII.2003; p a i W a Z e x., ar minda davijero, rom tyuilad mibrZolia, g. ,,kviris palitra~, 10.XI.2008.

l. k.