samsun büyükşehir belediyesi
TRANSCRIPT
LODER ÜNİVERSİTELER ARASI 5. LOJİSTİK VAK’A YARIŞMASI 2008
TAKIM KODU: 68
KONU: “KENTLER İÇİN LOJİSTİK MERKEZ TASARIMI”
PROJEDE İŞLENEN KENT: SAMSUN
TAKIM ÜYELERİ;
YAĞIZ ÖZBİR İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ULAŞTIRMA VE LOJİSTİK
YÜKSEK OKULU ULAŞTIRMA VE LOJİSTİK ANA
BİLİM DALI 1. SINIF
AVCILAR/İSTANBUL
HALİT KAAN ERGÜNEY BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ ULUSLAR ARASI
LOJİSTİK BÖLÜMÜ 2. SINIF
BEŞİKTAŞ/İSTANBUL
ECE ERGÜNEY GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ İŞLETME İKTİSADİ
İDARİ BÖLÜMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ
1. SINIF
BEŞİKTAŞ/İSTANBUL
68
İÇİNDEKİLER TABLOSU
SAMSUN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ________________________________________ 2
Şekil 2 Samsun TCDD lojistik köyü Gelemen mevkii _______________________________ 3
Şekil 3 limanı ve RORO görünümü Samsun _____________________________________ 3
Şekil 4 Samsun Çarşamba Havaalanı ___________________________________________ 3
ŞEHRİN PROBLEMLERİ ______________________________________________________ 4
Şekil 5 Samsun ulaşım ağı ____________________________________________________ 4
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ __________________________________________________________ 4
Şekil 6 1. Güzergâh _________________________________________________________ 5
Şekil 7 2. Güzergâh _________________________________________________________ 6
Şekil 8 Alp Dağları arasından geçen demiryolu hattı _______________________________ 6
Şekil 9 Loetschberg Tüneli inşa dönemi _________________________________________ 7
Şekil 10 Engebeli alana inşa edilmiş eski bir demiryolu ____________________________ 7
Şekil 11 Projenin öngördüğü alternatif ulaşım ağı ________________________________ 8
Şekil 12 RORO gemisinden bir görünüm ________________________________________ 9
Şekil 13 Samsun Limanı Serbest Bölgesi ________________________________________ 9
Şekil 15 Yeni sanayi bölgesi __________________________________________________ 11
Şekil 16 Samsun'daki kıyı kirliliği _____________________________________________ 11
SONUÇ __________________________________________________________________ 12
KAYNAKÇA ______________________________________________________________ 13
ŞEKİLLER TABLOSU _____________________________________________________ 13
SAMSUN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
Türkiye’nin hızla gelişen illerinden olan Samsun, giderek lojistik sektörü için önemli bir şehir haline
bürünmektedir. Yapımı tamamlanmış olan lojistik köyü ve kamyon ve tır garajı, bunun en belirgin
göstergelerindendir.
68
Şekil 1 Samsun tır ve kamyon garajı
Şekil 2 Samsun TCDD lojistik köyü Gelemen mevkii
Samsun, yapımı bitmiş olan Karadeniz sahil yolu ve zaten aktif olan limanı ile Karadeniz bölgesinde,
lojistik adına bir başkent olmayı hak etmektedir. Ayrıca,71.000 m² alana yayılmış ve 1998 yılı
sonundan beri hizmet veren serbest bölgesi şehrin kapasitesinin ne denli büyük çapta işler
kaldırabileceğini kanıtlamaktadır.
Şekil 3 limanı ve RORO görünümü Samsun
Samsun Çarşamba Havaalanı, şehrin gelişmesi halinde, taşımacılık adına çok daha işlek bir hale
bürünecektir.
Şekil 4 Samsun Çarşamba Havaalanı
68
ŞEHRİN PROBLEMLERİ
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Adnan Sakoğlu’na göre, “Ticaret merkezi konumundan
sanayi şehrine dönüşme süreci’nde geç kalmışlığın bedeli ödeniyor bugün.” Büyükşehir Belediye
Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz ise “Raylı bir toplu taşıma sistemi olan, kentsel düzeni sağlanmış, temel
sorunları çözülmüş bir şehir. Böyle bir şehir de ruhunu ve kimliğini ancak sanattan, tarihten ve
estetikten alabilir” diyor. Başkan’ı şehirde en çok rahatsız eden konu ise kent içi trafik. Bu sorunun
İstanbul’dakinden bir farkı olmadığını düşünüyor. Samsun’un coğrafi konumu itibariyle, ihmal
edilemez ve geri kalmasına müsaade edilemez bir kara parçasında bulunduğunu vurguluyor.
Bu yorumlar çerçevesinde ana hatları ile Samsun’un problemlerini maddeler halinde belirledik:
a) Havaalanından şehir merkezine raylı ulaşımın olmayışı, bu nedenle kargo uçaklarından inen
yüklerin kara yolu trafiğine ek yoğunluk getirmesi.
b) Samsun Limanından şehir merkezine yük taşıyan ufak ve büyük araçların, ayrı bir hatta sahip
olmaması, bu nedenle kent içi trafiğin yoğun bir vaziyet alması.
c) Uluslararası yük taşımacılığı için gerekli olan geçiş izninin zamanında verilmemesi, bundan
dolayı Dozvala adı verilen belgeler için şoförlerin limanda vakit kaybetmeleri.
d) Plansız kentleşme, kıyı kirliliği gibi sorunların şehrin yatırım potansiyelini azaltması
sebebiyle, gelişimdeki duraklama.
Şekil 5 Samsun ulaşım ağı
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Grup olarak Samsun ilini, kendi bölgesinde bir merkez konumuna yerleştirip, lojistik üssü
kurmayı hedefledik. Bunun için, Çarşamba Havaalanı ve Samsun Limanından, sahil ve iç
bölgelere uzanan bir demiryolu ağı kurmayı uygun gördük.
a) Çarşamba Havaalanına gelen, civar il ve ilçelere gidecek olan yükleri 1. ve 2. güzergâh
temelinde döşenecek raylı sistemle taşınması.
68
1. Güzergâh: Samsun-Adapazarı Hattı
Şekil 6 1. Güzergâh
Raylı sistem güzergâh; Çarşamba ↔ Samsun ↔ Kavak ↔ Merzifon ↔ Osmancık ↔ Tosya ↔
Kurşunlu ↔ Çerkeş ↔ Gerede ↔ Bolu ↔Düzce ↔ Hendek ↔ Adapazarı şeklinde oluşmaktadır.
Bu sistem sayesinde Çarşamba Havaalanına inen yükler, kara yolu ile taşınma seçeneği dışında uzun
vadede maliyeti düşük ve daha güvenli olan raylı sistem ile ulaştırılacaktır. Örneğin; Tosya ilçesinde
bulunan bir şeker fabrikasından yüklenen kuru yük, raylı sistem yolu ile Çarşamba Havaalanına
ulaşacak. Bu sayede taşınan yük, kara yoluna göre daha fazla miktarda ve daha çabuk sürede ana
merkez olan Çarşamba Havaalanına varacaktır. Ardından yurtiçi ve yurtdışı müşterilerine hava yolu ile
gerektiği takdirde de aşağıda açıkladığımız 2. güzergâhımızı kullanarak teslim edilecektir. Bunun yanı
sıra zaten yapımı tamamlanmış olan sahil yolu da, ufak miktarlı yükler için hazır beklemektedir.
Burada, vaka konusunda eleştirilen 3,5 tondan düşük kapasiteli taşıtlar daha az kullanılarak, trafiğe
rahatlama sağlayacaktır. Yani, ilk amaç uzun vadede düşük maliyetli bir çözüm üretmektir. Döşemeyi
önerdiğimiz yaklaşık 600 km.’lik raylı sistem, taşınan yüklerin max hız min risk standartlarında şekil
6’da belirtilen noktalara ulaşımı sağlamaktadır.
Başka bir örnek vermek gerekirse; Safranbolu’ya ulaşması gereken bir yük, Çerkeş veya Tosya
garlarından birinden aktarılıp karayolu ile taşınacaktır. Bu, İstanbul-Samsun-Trabzon-Hopa karayolu
hattını çok büyük ölçüde rahatlatacak, mevcut kaza ve hasar riski min dereceye indirecektir. Getirmiş
olduğumuz çözüm önerisi, karayolu yolcu taşımacılığı yapan firmaları zedelemeyecek şekilde
düzenlenirse, uygulama daha randımanlı bir sonuç verecektir. (Saat ve güzergâh sınırlaması)
2. Güzergâh: Çarşamba-Kemalpaşa Hattı
Şekil 7 2. Güzergâh
68
Sunduğumuz 2. güzergâh; Çarşamba ↔ Terme ↔ Ünye ↔ Ordu ↔ Bulancak ↔ Giresun ↔ Eynesil
↔ Akçaabat ↔ Trabzon ↔ Of ↔ Rize ↔ Hopa ↔ Kemalpaşa rotası üzerinde seyretmektedir.
2. güzergâhımızın getireceği olumlu özelliklerin başında yine, karayolu üzerinden taşınacak yüklerin
büyük bir kısmının raylı sistem ile taşınır hale girmesidir.
Örneğin; Giresun’un Şebinkarahisar ilçesine gitmesi gereken bir yükün, raylı sistem ile Giresun’a
ulaşması, ardından karayolu ile Şebinkarahisar’a varması kolaylaşacaktır. Bu örneği, Karadeniz’in
bütün iç kesimleriyle de çeşitlendirmek mümkündür (Gümüşhane-Bayburt-Artvin vs.).
Bugüne kadar birçok hükümetin dile getirdiği bölgenin engebeli oluşu ve erozyon riski söylemleri
kanaatimizce bilimsel bir temele dayanmamaktadır. Çünkü maliyeti (tahmini) 5 milyar $ bedelli
Karadeniz sahil yolu projesi, söylediğimiz rota üzerinde inşa edilmiştir. Bir başka savunma tezimiz
ise, İsviçre’nin Alp Dağları bölgesinde 34 km. boyunca uzanan ve dünyanın en uzun demiryolu tüneli
olan Loetschberg Tüneli’nin yakın zaman önce kullanıma açılmasıdır. Bilindiği üzere Alp Dağları’nın
çeşitli yerlerinde demiryolu ulaşımı mevcuttur (Milano-Genoa). Buna benzer bir başka örnek ise,
Londra-Lille-Brüksel-Paris “EUROSTAR” demiryolu hattıdır.
Şekil 8 Alp Dağları arasından geçen demiryolu hattı
Şekil 9 Loetschberg Tüneli inşa dönemi
68
Belirtmiş olduğumuz gibi, demiryolu yapımı günümüzde engel tanımamakta ve teknolojik gelişmeler
ışığında kendini yenilemektedir.
Şekil 10 Engebeli alana inşa edilmiş eski bir demiryolu
Söz konusu olan raylı sistem başta da söylediğimiz şekilde denizyolu ile Samsun Limanına gelen
yükler için de geçerlidir. Ağımız Çarşamba merkezli olup rotası doğrultusunda Samsun Limanına
uğramaktadır.
b) Kent içi trafik, her büyükşehirde sorun teşkil ettiği gibi Samsun’da da etkisini her geçen gün
artırarak hissettirmektedir. Samsun ilinde 2000 yılında ortalama 200.000’ler seviyesinde
seyreden araç sayısı, 2002 yılında 240.000 civarına yaklaşmış, günümüzde ise yaklaşık
300.000 sayısına ulaşmıştır. Bu, Samsun halkı için zaman ve para kaybına yol açmaktadır.
Biz, bu problemi önlemek amacıyla Samsun’a farklı bir çözüm önerisi getirmekteyiz.
c) Öncelikle taşımacılık(yük, yolcu) yapan araçlar için, karayolu üzerinde kendilerine ayrılmış
bir yol güzergâhı öneriyoruz. Samsun ilindeki karayolu trafiğinin yoğunluğunun %90’ı şehir
merkezinde toplanmıştır. Demek oluyor ki, bu projemizin önceliği şehir merkezi için geçerli
olmalıdır. Projemizi örneklendirirsek; Trabzon’dan İstanbul’a yük/yolcu taşıyan araçları,
Samsun Limanından feribota bindirerek bir RORO sistemi kurmayı düşündük. Bu sisteme
göre; taşınacak araçların kat edecekleri mesafe esas alınacaktır. Yani, feribota bindirilecek
araçlar yakacağı yakıt & kalan mesafe formülü ile maliyet hesaplanarak, limanı kullanmaya
teşvik edilecektir. Bir başka deyişle, varış noktası Bafra, Alaçam, Sinop ve Bartın’a kadar olan
araçlar, önerdiğimiz ulaşım şeklini kullanmayacak; Bolu, Adapazarı, İzmit, İstanbul… gibi
şehirlere gidecek olan araçlar için bu sistem cazip kılınacaktır. Bu yolla Samsun trafiği daha
güvenli ve akıcı bir hale bürünecektir.
68
Şekil 11 Projenin öngördüğü alternatif ulaşım ağı
Uygulanmasını planladığımız ulaşım ağı, kısa vadede güvenli, uzun vadede ise ekonomik olacaktır.
Bu düzen, şehrin var olan altyapısını ileri seviyelere taşıyacak, bir kalkınma hamlesidir.
Şekil 12 RORO gemisinden bir görünüm
c) Bu sorunun çözülmesi için Ulaştırma Bakanlığı başta olmak üzere devletin, bir çözüm
politikası geliştirmesi beklenmektedir. Kanaatimizce, ülkelerarası ilişkilerin mevcut durumdan daha
iyi seviyeye çekilerek, Dozvala vb. problemlerini tamamen ortadan kaldıracak planlamalar
yapılmalıdır.
I. Karşılıklı ticaret ağının ağırlıkta bulunduğu ülkelerle ön protokol anlaşmaları
yapılabilir.
II. Protokol anlaşmalarının sözde kalmayıp, özde yarar sağlamaları için ülke menfaatini
göz önünde bulunduran garantör maddeler çoğunlukta olmalıdır. Bu da ülkelerarası
68
sağlanacak siyasi güven ile sağlanabilir. Bu aşamada, ülkelerin bölgelerindeki siyasi
ve ekonomik göstergeleri devreye girer.
III. Gümrüklerde oluşan bekleyiş ve rüşvet senaryoları, ancak mevkilerinde eğitim
görmüş ve yüksek ahlak seviyesine erişmiş kadrolarca ve bürokratik engellerin
asgariye indirilmesiyle yok edilebilir. Bir bakıma her alanda karşımıza çıkan bir klasik
olan eğitim faktörü, burada da kendisini hissettirmektedir. Bu anlamda sektörde görev
alacak her çalışanın, belli bir eğitim, sorumluluk ve ahlak süzgecinden geçirilmesi
gerekir. Örneğin; Ülkemizde açılacak ve yüksek kalitede eğitim verecek lojistik
okullarıyla, bu sorun ortadan kalkabilir.
Şekil 13 Samsun Limanı Serbest Bölgesi
d) Çarpık kentleşme, Türkiye’nin her şehrinde büyük bir sorun teşkil etmektedir. Bu durum,
özellikle büyük şehirlerde kendini göstermekte ve Samsun ili de bu durumdan payına düşeni
almaktadır. Biz, Samsun’daki kentleşme probleminin altyapı eksikliğinden kaynaklandığını
düşünmekteyiz. Samsun, sürekli göç alan her kent gibi kentleşme konusunda çözümsüz bırakılmasının
bedelini ödemektedir.
Samsun’un göç alma sebebi, diğer civar illere nazaran daha fazla iş potansiyeline sahip olmasından
kaynaklanmaktadır. Bu potansiyel, özellikle tarıma dayalı sanayi işletmelerinin bolluğundan dolayı
ortaya çıkmıştır.
Bizim öngördüğümüz çözüm planlamasında; fabrikaların şehir merkezine uzak ve lojistik firmalarla iç
içe olduğu bir kent altyapısı oluşturmak esas gayedir.
Örneğin; Kavak ilçesi yakınlarında oluşturulacak bir sanayi bölgesi ve lojistik alanı, projemizin odak
noktasıdır. Belirlemiş olduğumuz bu bölge, gerek Samsun’a gerekse iç bölgelere olan mesafe
konumundan dolayı planımız için avantaj sağlamaktadır. Ayrıca, Kuzey Anadolu Fay hattına yakın
olmasına rağmen masif özelikte bir arazi yapısına sahip olması da, merkezin uygunluğunun kanıtıdır.
Şekil 14 Yeni sanayi bölgesi yerleşkesi
68
Şekil 15 Yeni sanayi bölgesi
Daha önce önerdiğimiz ulaşım ağı projesi, yeni yerleşkenin üzerinden geçerek, uygulamada lojistik
açısından bir sıkıntı oluşturmayacaktır. Ayrıca, fabrikalarda çalışanlar için yeni yerleşkeye yapılacak
lojmanlar da, kent içi çarpık yapılaşmayı büyük ölçüde engelleyecektir.
Kıyı kirliliği hakkındaki çözüm önerimiz ise, İstanbul’da sıkça görülen deniz yüzeyini temizleme
teknelerinin disiplinli çalışması ve halkın bilinçlendirilmesi ile gerçekleşecek bir yöntemi
içermektedir. Bunlara ek olarak, yasal birtakım düzenlemelerin oluşturularak hayata geçirilmesi de
önem arz etmektedir. Çevreyi kirleten büyük/küçük her firmaya gerekli yaptırımları uygulamak, bu
sorunu çözmede önemli bir basamak olacaktır. Devletin denetleme politikası, daha sıkı bir şekilde
firmalar üzerinde hissettirilmelidir.
Şekil 16 Samsun'daki kıyı kirliliği
68
SONUÇ
Çalışmamızda, ülkemizin önemli liman şehirlerinden olan Karadeniz’in başkenti Samsun ilini
inceledik. Samsun’un belli başlı sorunlarını ele alarak, çözümler ürettik. Ürettiğimiz
çözümler, uzun vadede mali tasarruflar sağlayacak, başta Samsun halkı olmak üzere tüm
Karadenizlilere ve Türk milletine pozitif yönde katkılar sağlayacak yöndedir. Amacımız,
Samsun’u bölgesinde ve ülkesinde lider bir lojistik merkezi konumuna getirmek ve ülkemizin
yurtdışına açılan en verimli serbest bölgesi yapmak olmuştur.
Projemizi oluştururken, sadece Samsun’un değil, uygulandığı takdirde tüm Büyükşehir
belediyelerinin kentsel sorunlarını çözebilecek etkili veriler sunduk. Böyle bir yarışma
düzenleyerek, genç fikir ve projelere fırsat tanıyan herkese teşekkür ederiz.
68
KAYNAKÇA
Aksiyon Dergisi, http://www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=25883, Markasını Arayan Şehir;
Samsun
Samsun Liman İşletmesi, http://www.oib.gov.tr/portfoy/tcdd_samsun.htm
Samsun Ticaret ve Sanayi Odası,
http://www.samsuntso.org.tr/tr/default.asp?eid=samsun_ulasim,
http://www.samsuntso.org.tr/Samsun/Ulasim.htm,
http://www.samsuntso.org.tr/Serbest_Bolge.htm
Karayolları Genel Müdürlüğü, http://www.kgm.gov.tr/il1.asp
http://www.turkish-media.com/y_h/turk_map.htm
TCDD, http://www.tcdd.gov.tr/
TÜBİTAK,
http://www.tubitak.gov.tr/home.do;jsessionid=FD08B404C081DA0177F161DB0BB2AAA2?
ot=5&rt=12&rid=5208&pid=0&cid=4692&sid=28
Kent Haber, http://www.kenthaber.com/Arsiv/Haberler/2007/Subat/20/Haber_210032.aspx
Samsun Büyükşehir Belediyesi, http://www.samsun.bel.tr/
Kamyonum Dergisi, http://www.kamyonum.com.tr/index.php?news=867
ŞEKİLLER TABLOSU
Şekil 1 Samsun tır ve kamyon garajı .......................................................................................... 3
Şekil 2 Samsun TCDD lojistik köyü Gelemen mevkii .............................................................. 3
Şekil 3 limanı ve RORO görünümü Samsun ............................................................................. 3
Şekil 4 Samsun Çarşamba Havaalanı ......................................................................................... 3
Şekil 5 Samsun ulaşım ağı ......................................................................................................... 4
Şekil 6 1. Güzergâh .................................................................................................................... 5
Şekil 7 2. Güzergâh .................................................................................................................... 6
Şekil 8 Alp Dağları arasından geçen demiryolu hattı................................................................. 6
Şekil 9 Loetschberg Tüneli inşa dönemi .................................................................................... 7
Şekil 10 Engebeli alana inşa edilmiş eski bir demiryolu ........................................................... 7
Şekil 11 Projenin öngördüğü alternatif ulaşım ağı ..................................................................... 8
Şekil 12 RORO gemisinden bir görünüm .................................................................................. 9
Şekil 13 Samsun Limanı Serbest Bölgesi .................................................................................. 9
Şekil 14 Yeni sanayi bölgesi yerleşkesi ................................................................................... 10
Şekil 15 Yeni sanayi bölgesi .................................................................................................... 11
Şekil 16 Samsun'daki kıyı kirliliği ........................................................................................... 11
68