samen werken, samen praten

Samen werken, samen pratenHandleiding voor werkvloergesprekken

Samen werken, samen praten

Handleiding voor werkvloergesprekken

Colofon:

Uitgave: Stichting FNV PersTekst: FNV Beleid & LobbyEindredactie en productie: FNV Marketing & CommunicatieFoto: Hollandse HoogteVormgeving en druk: FNV ReproDruk omslag: Gigacolor

juni 2008

Deze brochure is tot stand gekomen na evalutatie van eerder gevoerdewerkvloergesprekken. Deze evalutatie is uitgevoerd door TNO afd. Kwaliteit van de arbeid.

Inhoud

1. Waarom werkvloergesprekken? 5

2. Wat is een werkvloergesprek? 7

3. Hoe organiseer ik een werkvloergesprek? 9

4. Ervaringen met werkvloergesprekken 17

Bijlage A Thema's en stellingen voor het werkvloergesprek 19

Bijlage B Tips voor gespreksleiders 21

Bijlage C Werkvormen: workshops en werken met afbeeldingen 23

SAMEN WERKEN, SAMEN PRATEN 3

1. Waarom werkvloergesprekken?

Contact met collega’s is vaak een van de dingen die werken leuk maakt.Meestal gaat dat vanzelf. Maar soms eindigen gesprekken in ruzie ofonbegrip. Prettig samenwerken is er dan niet meer bij. Een werkvloer-gesprek kan in zo’n geval helpen om ervoor te zorgen dat samenwerkenweer leuk wordt. Zo’n gesprek kan ook gebruikt worden om meer metelkaar in gesprek te raken, meer over elkaar te horen en ervaringen uitte wisselen.

In een werkvloergesprek praten collega’s samen over hoe ze prettigkunnen werken en hoe de samenwerking beter kan. Vaak gaan ze oververschillen tussen allochtonen en autochtonen, tussen mannen en vrouwen, tussen mensen die van moppen houden en mensen die daarniets aan vinden enz.

Verschillen tussen mensen kunnen het werk leuk maken maar kunnenook zorgen voor conflicten. Vaak lijkt het alsof verschillen niet te over-bruggen zijn. Een goed gesprek blijkt vaak het begin van het begrijpenvan elkaar en van het leren om met elkaar om te gaan. Een goed gesprekvraagt wel om een flinke investering, je moet er echt je best voor doen.Soms lukt het collega’s niet om zo ver te komen. Dan is het goed om eengesprek te organiseren, samen met een gespreksleider. Wij noemen dateen werkvloergesprek. Hoe je zo’n werkvloergesprek kunt organiseren,lees je in deze brochure. Ter ondersteuning van de werkvloergesprekkenkan de eerder verschenen FNV-brochure ‘Hallo collega’ gebruikt worden.Daarin staan voorbeelden van communicatie die misloopt, maar vooralook suggesties voor hoe het beter kan. Deze brochure is te bestellen bijde FNV of je kunt hem downloaden van: www.fnv.nl/minderheden

In deze handleiding laten we stap voor stap zien hoe je een werkvloer-gesprek kunt organiseren. Het stappenplan heeft zijn waarde al bewezenin de praktijk. Ter inspiratie beschrijven we daarom ook een aantal voor-beelden uit organisaties waar al gesprekken zijn gevoerd.


Meer informatie over werkvloergesprekken en gespreksleiders is op tevragen bij: Mario Hupsel, FNV Bondgenoten: 030-2738262

[email protected] Imke van Gardingen, ABVAKABO FNV: [email protected] García Soto, FNV: 020 5816697 [email protected]

6 SAMEN WERKEN, SAMEN PRATEN


2. Wat is een werkvloergesprek?

Een werkvloergesprek is een gestructureerde manier van praten met collega’s over hoe je prettig kunt werken en over wat er beter kan in desamenwerking. Vaak hebben je collega’s een andere manier van werken ofvan praten dan jij. Die verschillen kunnen interessant of grappig zijn, maarze kunnen ook irritatie oproepen of maken dat je elkaar niet begrijpt.Over de irritaties en het onbegrip tijdens het samenwerken, praten weniet met de collega waar het om gaat. Soms wel met anderen: we pratenwel óver die moeilijke collega, maar niet mét hem of haar. En dat lostweinig op. In een werkvloergesprek praat je juist wél met elkaar.

De deelnemers bepalen zelf waar ze over willen praten. Soms zijn dat‘zware’ onderwerpen, zoals discriminatie of pesten. In andere gevallengaat het om welke grapjes wel of niet kunnen of hoe wordt besloten wiewanneer op vakantie kan. De keuze hangt af van wat er speelt in deorganisatie, maar ook van hoeveel vertrouwen er is. Want om echt moeilijke zaken met elkaar te bespreken moet er eerst vertrouwen zijn.We zien dat door werkvloergesprekken het vertrouwen groter wordt,waardoor moeilijke onderwerpen steeds makkelijker besproken worden.De deelnemers merken dat ze er niet op ‘afgerekend’ worden als ze vertellen wat ze niet prettig vinden.

Het succes van de werkvloergesprekken komt door een aantal simpelespelregels:- Alle deelnemers willen dat er wat verandert.- De deelnemers praten met elkaar, niet over elkaar.- Er wordt alleen gepraat over mensen en groepen die zelf ook aan-

wezig zijn, zodat altijd beide kanten van het verhaal aan bodkunnen komen.

- Er wordt samen gezocht naar hoe het beter kan, daarbij wordtvooral gekeken naar wat de deelnemers zelf kunnen doen om hetbeter te maken.

- Er is een gespreksleider die zorgt dat iedereen zich aan de spelregelshoudt.

- De organisatoren zorgen ervoor dat tips en ideeën die belangrijkzijn voor anderen, zoals de directie of de afdeling P&O, daar ookterechtkomen.

3. Hoe organiseer ik een werkvloer-

gesprek?

Een werkvloergesprek moet goed worden voorbereid. De belangrijkstestappen daarbij worden hier beschreven.

Stel een werkgroep in

Met een groepje heb je snel meer draagvlak. Neem in je werkgroep bijvoorkeur vertegenwoordigers op van verschillende onderdelen van deorganisatie, zoals uitvoerende medewerkers en iemand van P&O, of eenor-lid. Zorg dat er zowel mannen als vrouwen in je werkgroep zitten,autochtonen en allochtonen, jongeren en ouderen. Het zal niet altijdlukken om dat allemaal te bereiken zonder dat de groep te groot wordt.Toch is het belangrijk deze richtlijn zo goed mogelijk te volgen. Zo voor-kom je dat er in de opzet onvoldoende rekening wordt gehouden metgevoeligheden van bepaalde groepen.

Zorg voor een draagvlak

Voor een succesvol werkvloergesprek is het belangrijk dat veel collega’smeedoen. Om draagvlak te krijgen moet je goed weten wat je wilt bereiken met het gesprek.

De kernvragen waar de werkgroep een antwoord op moet vinden zijn:– wat is het doel van het werkvloergesprek?– voor wie is het belangrijk om dat doel te bereiken?– wat gaat er mis als er geen werkvloergesprek wordt gehouden?

Zorg ervoor dat het gesprek zo wordt opgezet dat de verschillendedoelen bereikt worden.Als de werkgroep een goed antwoord heeft gevonden op bovenstaandevragen wordt het een stuk makkelijker om aan anderen uit te leggenwaarom een werkvloergesprek belangrijk is. En zo zorg je voor draagvlaken kun je mensen enthousiast maken om mee te doen.


Zorg voor steun van de directie

Een van de eerste werkzaamheden van de werkgroep is te zorgen voorsteun van de directie. Je hebt toestemming van de directie nodig om debijeenkomst in de organisatie zelf te organiseren, wat belangrijk is omeen goede opkomst te krijgen. De directie kan ook toestemming gevenom de bijeenkomst in werktijd te bezoeken. En ten slotte kan de directievoor faciliteiten zorgen zoals een ruimte, hapjes en drankjes en geld voorhet inhuren van een gespreksleider. Om steun van de directie te krijgen, moet je kunnen uitleggen waaromeen werkvloergesprek belangrijk is voor de organisatie. Het belangrijksteargument is natuurlijk dat ze helpen om mensen beter te laten samen-werken, waardoor het werk beter gaat en er minder uitval door bijvoor-beeld ziekte is.

Bedenk van tevoren of je de directie en/of het management uitnodigt voorhet werkvloergesprek. Als er voldoende vertrouwen in hen is en je ver-wacht een positieve bijdrage, dan wordt hun aanwezigheid vaak zeergewaardeerd. Zowel door de collega’s als door de directieleden zelf. Als jeveel weerstand verwacht bij je doelgroep of bang bent dat men niet opendurft te praten, dan kun je hen beter niet uitnodigen. Spreek dan af dat jena afloop zult terugkoppelen wat er uit de bijeenkomst is gekomen.

Waarover gaat een werkvloergesprek?

Aanvankelijk zijn de gesprekken opgezet om te praten over de omgangtussen allochtonen en autochtonen. In de praktijk kwam in die gesprek-ken meestal meer aan de orde. Het ging eigenlijk over omgangsvormenin het algemeen. De belangrijkste reden hiervoor was dat men het vaakte beperkt vond om alleen te praten over de relatie tussen allochtonenen autochtonen. En in sommige organisaties vond men dat onderscheidzelfs helemaal niet relevant. Daar speelden heel andere tegenstellingen,bijvoorbeeld tussen vaste en tijdelijke medewerkers, of tussen de mensenvan kantoor en van de werkvloer.

Op basis van deze ervaringen worden nu vaak (ook) andere onderwerpenop de agenda gezet. Zo wordt niet alleen meer gesproken over verschil-len tussen allochtoon en autochtoon, maar ook over man/vrouw, wel/nietgehandicapt, vaste dienst/uitzendkracht, afdelingen onderling etc. In


andere gevallen worden thema’s aan de orde gesteld die voor veelmensen spelen, zoals doorstroom, waardering krijgen, het omgaan metfeestdagen, vakanties en verlof enz.

Tip: Praat van tevoren met verschillende mensen inde organisatie en vraag over welke thema’s zij willenpraten. Dat maakt het besluiten over de gespreks-thema’s makkelijker.

Werven van deelnemers

Als je veel deelnemers wilt hebben, moet je actief werven. Zorg voor eenaansprekende boodschap. Je kunt bij het opstellen van een tekst gebruik-maken van de antwoorden die in de werkgroep zijn gegeven op de drieeerder genoemde kernvragen. Zorg ervoor dat duidelijk is waarom mee-doen aan het gesprek belangrijk is.

Gebruik verschillende manieren om te werven. We noemen er een paar,maar misschien ken je zelf betere:– Berichtje op intranet, liefst op de startpagina.– Affiche op plekken waar veel mensen komen, (kantine, de lift).– Folders, – Mededeling tijdens vergadering of werkoverleg.– Berichtje in personeelsblad.– Persoonlijke e-mail.

Zorg dat je het gesprek ruim op tijd aankondigt en zorg een paar dagenvoor de bijeenkomst voor een herinnering.

De gespreksleider

Om ervoor te zorgen dat het gesprek goed verloopt, is het belangrijk dater een goede gespreksleider is. Die zorgt ervoor dat iedereen zijn zegjekan doen en dat de deelnemers zich houden aan de spelregels van eengoed gesprek. Ook bewaakt hij de sfeer van het gesprek.Hij stelt zogenaamde ‘onzichtbare thema’s’ aan de orde: de zaken dieniet expliciet genoemd worden maar wel de toon en richting van hetgesprek bepalen. Dat kan bijvoorbeeld een oude strijd zijn tussen groepen, of gebrek aan vertrouwen in de leidinggevende. Door die



onderliggende thema’s expliciet te maken, wordt het gesprek vaakineens een stuk helderder en productiever.

Omdat het belangrijk is dat de gespreksleider onafhankelijk is, kun je hetbeste iemand van buiten de organisatie kiezen. Het moet iemand zijn dietegen een stootje kan, want in de hitte van de discussie krijgen gespreks-leiders regelmatig boze opmerkingen en kritiek te horen.Soms werkt het goed om een allochtone gespreksleider te hebben, alsbijvoorbeeld allochtonen sterk in de minderheid zijn in de groep. Zoiemand kan maken dat ze zich sterker voelen. Ook voelen allochtonegespreksleiders soms net iets beter aan wanneer sprake is van onderhuidsracisme of onderhuidse spanning. Aan de andere kant is het gevaar datautochtone deelnemers denken dat een allochtone gespreksleider partijtrekt voor de allochtone medewerkers. De gespreksleider moet goed metdeze situaties om kunnen gaan. In bijlage B staan nog een aantal tipsvoor de gespreksleider.

Tijdens een werkvloergesprek komen soms gevoelige thema’s aan deorde. Regelmatig is er haat, bijvoorbeeld tegen buitenlanders, of tegenalles wat anders is. Om het gesprek te kunnen aangaan is het belangrijkdat de gespreksleider die gevoelens herkent, benoemt en bespreekt. Alsdat niet gebeurt, blijven ze het gesprek hinderen. Aan de slag gaan metdie gevoelens geeft vaak ruimte en de mogelijkheid er iets aan te veran-deren. Dat is belangrijk, want negatieve gevoelens helpen de samenwer-king niet vooruit.

Spelregels tijdens een werkvloergesprek- Het gesprek gaat over de eigen ervaringen van deelnemers, niet

over wat we van anderen horen.- We willen praten met elkaar, dus gaat het gesprek over de mensen

die aanwezig zijn en kunnen reageren.- Er mag over alles gesproken worden, maar we blijven binnen de

wet. Discriminatie is dus niet toegestaan.- We zoeken naar wat we zelf kunnen doen om beter samen te

werken, niet naar wat anderen moeten doen.

Plaats en vorm

De plaats waar het werkvloergesprek plaatsvindt, is van grote invloed ophet succes van het gesprek. Voor een goed gesprek is een prettige locatienodig, waar mensen zich op hun gemak voelen.

Zorg voor voldoende tijd voor het gesprek. Vaak blijkt een bijeenkomstrond de lunch het beste. Er is was meer tijd en samen eten zorgt voor eenontspannen sfeer. Een ander goed moment is het einde van de middag,waarbij je kunt afsluiten met een informeel hapje en drankje. Zorgervoor dat de groep niet groter is dan vijftig deelnemers.

Werkvloergesprekken kun je op veel manieren vormgeven. Je kuntgewoon met een groepje collega’s bij elkaar gaan zitten en gaan praten.Soms werkt dat prima, maar vaak vinden mensen het lastig om ‘zomaar’te beginnen. Om effectiever te werken, kan gekozen worden voor eenspecifieke werkvorm. Goede gespreksleiders kennen verschillendevormen en kunnen ter plekke een vorm kiezen die bij de sfeer van hetmoment past. Vaak is het prettig om vooraf samen een vorm te kiezen.Maar pin je daarop niet vast. Zorg dat je kunt inspelen op wat er gebeurttijdens de bijeenkomst.

Welke werkvorm passend is, hangt van veel factoren af, zoals het aantaldeelnemers, in hoeverre men elkaar vertrouwt en men gewend is samente praten. In bijlage A staan voorbeelden van thema’s en stellingen diegebruikt kunnen worden, in de bijlagen C en D een paar werkvormen.

De dag zelf

Ga niet op het laatste moment nog van alles veranderen. Meestal wordthet daar niet beter van. Vertrouw op je eigen voorbereidingen en op degespreksleider. Hou wel goed in de gaten hoe alles verloopt. Daar leer jeweer van voor een volgende keer.


Tips- Maak van tevoren een checklist.- Zorg dat je ruim op tijd aanwezig bent om de gasten te ontvangen.- Check ruim op tijd of de zaal is ingericht zoals je wilde.- Check of de catering goed geregeld is, geef door wanneer de gasten

komen, wanneer ze vertrekken (zeker als je eindigt met een hapjeen drankje) en wanneer de pauze is.

- Stel jezelf en de andere mensen die bij de organisatie betrokkenwaren voor, vertel ook waarom je de bijeenkomst georganiseerdhebt.

- Stel ook anderen voor die wel aanwezig zijn, maar niet deelnemen:de afgevaardigde van de or zijn, of iemand van personeelszaken.Vertel wat hun rol is.

- Vertel wat er met de uitkomsten van de bijeenkomst gebeurt.- Bespreek aan het eind van de bijeenkomst kort met de deelnemers

wat ze ervan vonden. Zorg eventueel voor evaluatieformulieren.

Na afloop

Als het gesprek is gevoerd, zit in principe je taak erop. Je moet danalleen nog voor twee dingen zorgen:– een evaluatie– een verslag en follow-up.

Veel deelnemers waarderen de werkvloergesprekken en willen er meer.Ze hebben het gevoel dat het eerste gesprek vooral van belang was omop gang te komen, maar dat er meer nodig is om elkaar echt beter teleren kennen. Als je een vervolg wilt organiseren, gebruik dan je ervarin-gen van de eerste keer. Schrijf daarom opvallende zaken op.

Je kunt de bijeenkomst evalueren met (een aantal) deelnemers. Daarvoorkun je een korte vragenlijst maken over wat ze ervan vonden en eventu-ele suggesties vragen. Je kunt ook gewoon met ze praten aan het eindvan het gesprek of op een later moment. Het is belangrijk om van tevo-ren te bedenken wat je wilt weten en wat je met die kennis gaat doen.

Werkvloergesprekken leveren vaak veel actie- of veranderpunten op.Deels gaan die over wat de deelnemers zelf anders willen gaan doen.


Daarnaast komen er ook ideeën op over wat de organisatie anders zoukunnen doen om het samenwerken prettiger te maken. Maak vooraf een afspraak over wie de aandachtspunten noteert en eenverslag maakt, wie straks het gesprek aan gaat met de organisatie en water wel/niet openbaar wordt gemaakt.

Wees overigens tijdens het werkvloergesprek heel duidelijk over wat ermet de tips en ideeën gaat gebeuren. Dat je ze gaat overbrengen, maardat je niet kunt afdwingen dat er iets mee gebeurt. Voorkom dat mensendat van je gaan verwachten! Wees ook duidelijk over hoe het verslageruit komt te zien: het gaat over de grote lijnen, en er wordt nergensopgeschreven wie wat gezegd heeft. De vertrouwelijkheid van de bijeen-komst moet gerespecteerd worden!

Zorg voor goede nazorg: geef aan bij wie deelnemers na afloop terechtkunnen met vragen en opmerkingen. Maak ook daarover vooraf afspraken.


4. Ervaringen met werkvloer-

gesprekken

In verschillende organisaties is al gewerkt met werkvloergesprekken ende ervaringen zijn positief.

Een paar reacties:“Als P&O’er zag ik weinig in die werkvloergesprekken. Ik dachtdat het vooral veel klagen zou worden en praten over wat deorganisatie fout doet, en dat discussies zouden escaleren. Maarhet was juist heel positief, de deelnemers vertelden over wat zeniet prettig vonden, maar keken ook naar wat ze zelf kunnendoen om het beter te maken. Wat mij betreft mogen er meer vandie gesprekken komen.”

“Bij ons is na het werkvloergesprek een commissie ingesteld waarmedewerkers terecht kunnen met vragen op het gebied vangelijke kansen, omgangsvormen enz. Zo wil de directie beter zichtkrijgen op bestaande problemen en komen tot oplossingen.”

“Bij ons in de fabriek bleek tijdens het werkvloergesprek dat veelallochtone collega’s graag een gebedsruimte zouden willen, enook een cursus Nederlands. Niemand had bedacht dat er veelmensen zouden zijn die dat wilden. Er is toen afgesproken omhierover met de directeur te gaan praten. Het is nog niet gere-geld, maar we zijn wel in gesprek en dat vind ik al heel positief.”

“Als directeur vind ik het belangrijk om de werkvloergesprekkente ondersteunen. Zo laat ik zien dat ik tolerantie en een goedesamenwerking belangrijk vind. Het helpt ook om ons bedrijf teprofileren.”

“Door de bijeenkomst ben ik me meer bewust geworden van watik zeg en wat het effect is op de ander.”


Bijlage A

Thema's en stellingen voor het

werkvloergesprek

Bij het voeren van werkvloergesprekken wordt vaak gewerkt aan dehand van thema’s. Die kun je bijvoorbeeld halen uit voorbereidendegesprekken: welke onderwerpen worden daar vaak genoemd?De thema’s in onderstaand lijstje zijn gebruikt in eerdere werkvloer-gesprekken. Maar je kunt er natuurlijk veel meer bedenken. Laat de deel-nemers kiezen welke thema’s zij het liefst willen bespreken.

Voorbeelden– Ongeschreven bedrijfsregels– Hulp bij het inwerken– Kritiek geven en krijgen– Naar een hogere functie– Medezeggenschap, inbreng goede ideeën– Rekening houden met culturele en religieuze wensen– Praten over thuis, een Nederlandse gewoonte– Grappen, pesten en seksuele intimidatie– De rol van de leidinggevende– Misverstanden door vooroordelen en cultuurverschillen– Taal- en communicatieproblemen

Ter inspiratie en voor voorbeelden kun je ook gebruikmaken van hetboekje ‘Hallo collega’, dat is uitgegeven door de FNV. Hierin staan ver-schillende voorbeelden uitgewerkt van situaties waarin de communicatieniet goed gaat, en suggesties voor hoe het anders kan. Deze brochure iste bestellen bij de FNV of je kunt hem downloaden vanwww.fnv.nl/minderheden

In plaats van met thema’s kun je ook werken met stellingen. Onder-staande stellingen zijn eerder met succes gebruikt tijdens werkvloer-gesprekken. Als je zelf stellingen bedenkt, let er dan op dat de stellinghelder, kort, scherp en prikkelend is. Als iedereen het ermee eens is, is jestelling waardeloos.


Voorbeelden– Er zijn geen verschillen tussen mensen. De verschillen maken we zelf.– Praten over verschillen heeft geen zin, verschillen moet je gewoon

accepteren.– Tolereren is iets anders dan accepteren.– In de cao moet meer aandacht komen voor de positie van jongeren.– Tegen discriminatie kun je niets doen, het is er altijd al geweest.– Je kunt in een organisatie niet met iedereen rekening houden.– Vrouwen mogen worden voorgetrokken bij sollicitaties want ze

hebben een achterstand op de arbeidsmarkt.– Je hebt het zelf in de hand hoe mensen met je omgaan en wat je

kansen zijn in de organisatie.


Bijlage B

Tips voor gespreksleiders

Op basis van de ervaringen bij eerdere werkvloergesprekken hebben weeen aantal tips verzameld voor gespreksleiders:

– Let op emoties zoals boosheid, woede, verdriet en onmacht tijdenshet gesprek. Ze zijn belangrijk, maar mogen niet de boventoon gaanvoeren. Praat erover.

– Wees je ervan bewust dat emoties in verschillende culturen op ver-schillende manieren geuit worden. Als mensen met verschillende culturele achtergronden samen praten, kan dat heel verwarrend zijn.Laat mensen uitleggen wat ze voelen: zijn ze inderdaad boos, verdrietig of geïrriteerd, of is er iets heel anders aan de hand?

– Let op het proces. Wat wordt er gezegd en wat vooral niet? Vraageventueel door om onderliggende gevoelens, gedachten en aan-names naar boven te halen. Zorg daarbij wel dat de sfeer veilig blijften dat de deelnemers zich niet aangevallen voelen.

– Vat regelmatig samen wat er gezegd is en check of je het goed hebtweergegeven. Zo voorkom je misverstanden.

– Mocht je de draad kwijtraken van het gesprek, zeg het gewoon. Alsde gesprekleider het niet meer kan volgen, geldt dat vast voor meermensen in de zaal.

– Zorg dat zoveel mogelijk mensen deelnemen aan het gesprek. Nodigmensen die weinig zeggen actief uit, zonder opdringerig te worden.Rem anderen af, met waardering voor hun inbreng.

– Zorg voor een opbouw in het gesprek. Dat kan bijvoorbeeld door bijde stellingen te starten met relatief ‘veilige’ onderwerpen en zo lang-zamerhand toe te werken naar de zaken die gevoelig liggen.

– Hou vast aan de stelregel dat iedereen mag zeggen wat hij of zij kwijtwil, ook al is dat soms niet leuk om te horen. Het moet wel construc-tief zijn. Dus het gaat niet alleen om ‘wat vind ik niet prettig’, maarook en vooral om ‘hoe wil ik het wél’. En natuurlijk moeten we onsaan de wet houden: discriminatie is en blijft verboden.

– Zorg dat het gesprek blijft gaan over het samenwerken en niet ver-zandt in een discussie over hoe het er in ‘de maatschappij’ aan toegaat. We praten over hoe we met elkaar willen omgaan, over onzeeigen rol daarin en onze eigen wensen.


Bijlage C

Werkvormen

Workshop

Een workshop is een bijeenkomst waaraan de deelnemers zelf actiefdeelnemen. Dat kan op veel verschillende manieren gebeuren, maar hetalgemene kenmerk is dat de deelnemers niet passief achterover kunnenleunen. Veel gespreksleiders kennen technieken om een leuke en effec-tieve workshop te organiseren. Bespreek dus met hen wat je wilt. Doedat vooral tijdig, zodat je tijd hebt om samen iets leuks te bedenken.Hieronder geven we een voorbeeld van een workshop die eerder isgebruikt bij een werkvloergesprek. De workshop duurt ongeveer tweeuur en is geschikt voor een groep van maximaal 20 deelnemers.

(5 minuten) Welkom, uitleg doel en werkwijze van de bijeenkomst doorde organisator.

(5 minuten) Introductie gespreksleider, vastleggen ‘spelregels’

(10 minuten) Wat vind je belangrijk in hoe jullie als team met elkaaromgaan?Deelnemers vormen een kring. De gespreksleider gooit een bal naar eendeelnemer die meteen een woord moet noemen dat staat voor datgenewat hij/zij binnen een team verwacht, bijvoorbeeld ‘respect’ of ‘humor’.Daarna gooit hij de bal naar een ander. De gespreksleider schrijft degenoemde begrippen op een whiteboard of flip-over. Het spel gaat doortot iedereen iets gezegd heeft.

(10 minuten) Verdieping.De gespreksleider vraag aan een aantal deelnemers om iets meer te ver-tellen over het begrip dat zij genoemd hebben. Waarom is het belangrijkvoor hen? Wat gebeurt er als het er niet is? Belangrijk is dat mensen metverschillende achtergronden aan het woord komen: jong, oud, vrouw,man, allochtoon, autochtoon.


(10 minuten) Inleiding over veiligheid.De gespreksleider vertelt over het belang van emotionele veiligheid opde werkvloer, de gevolgen van pesten en uitsluiten van bepaalde perso-nen of groepen enz.

(10 minuten) Discussie over veiligheid.Herkennen de deelnemers het verhaal van de gespreksleider? Hoe veiligis het in dit team? Wat kan er beter?

(15 minuten) Pauze

(20 minuten) Gesprek in subgroepen. De groep wordt opgedeeld in vier kleinere groepen die samen een aantalthema’s bespreken. Wat heeft dit team nodig om veiligheid en weder-zijds respect te bevorderen, wat kun je hier zelf aan doen? Hoe ga je datdoen en wat heb je daarbij nodig?

(20 minuten) Plenaire terugkoppeling. Iedere subgroep presenteert in 5 minuten de eigen plannen

(20 minuten) Samenvatting en afronding. De gespreksleider haalt de grote lijnen uit de plannen en deze wordenkort met de deelnemers besproken. Hierbij wordt ook gekeken welkepunten moeten worden ingebracht bij anderen, zoals P&O, de directie ofde OR. Ten slotte beëindigt de gespreksleider de bijeenkomst

Werken met afbeeldingen

Voor sommige mensen is het moeilijk om in een groep te praten over huneigen mening of gevoel. Het helpt dan soms om plaatjes te gebruiken.

Benodigdheden

Een flinke stapel ansichtkaarten met afbeeldingen van bijvoorbeeld dieren,gebouwen, abstracte plaatjes en/of mensen. Als er mensen op staan, zorger dan voor dat er variatie is qua sekse, culturele achtergrond enz.


Werkwijze

Verdeel de deelnemers in groepjes van maximaal vijf mensen.Elke groep krijgt ten minste vijftien kaarten.Uit die kaarten selecteren ze kaarten die voor hen symbool staan voor:* de waarden die de groep wil realiseren, zoals respect, communicatie,

veiligheid etc. (twee kaarten)* wat de groep zelf al goed doet in het samenwerken (twee kaarten)* wat de groep nodig heeft om de gekozen waarden (zoals respect enz.)

te realiseren (één kaart).Het kiezen gaat in overleg, de groepsleden moeten het eens wordenover waarom ze een bepaalde kaart kiezen.

Nabespreken

De gespreksleider let tijdens de oefening vooral op het proces, dat ismeestal interessanter dan de keuzes die men uiteindelijk maakt.Ook bij het nabespreken gaat het daarom vooral over het proces:* welke emoties kwamen los?* hoe communiceerden de deelnemers met elkaar?* waren er dingen die niet gezegd konden worden?* wanneer werden mensen prikkelbaar, waar zag je dat aan?

Hierna wordt gekeken of wat er tijdens het spel gebeurde, ook tijdenshet samenwerken gebeurt:* wat zegt dit over hoe we gewoonlijk samenwerken, zijn er dan

dezelfde patronen of gaat het heel anders?* willen we het zo?* wat willen we anders?* wat kunnen we doen om te zorgen dat het gaat zoals we willen?

Soms treedt er tijdens deze oefening veel weerstand op. Dat is niet erg.Benoem het gewoon en vraag, met een open houding, aan de groep omuitleg. Vaak vindt de groep het fijn om er over te kunnen praten.


samen werken, samen praten

Documents