17.PHK / R UKU / 2012 *

SALIKLI YALANMA?

AKTF YALANMA?

BAARILI YALANMA?

Prof.Dr.Reyhan UkuDE Tp Fakltesi Halk Sal Anabilim Dal

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *UNFPA,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *UNFPA,2012YALIOCUK

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Toplum yalanmas hz; 65+ nfus orannn %7den 14e kma sresiFransa 110 ylBrezilya 20 ylWHO,2012ABD 60 yl

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

Dnya genelinde yallk ve sorunlarnn gndeme gelmesi ile birlikte salkl yalanma, aktif yalanma, baarl yalanma gibi kavramlarda kullanlmaya balanmtr

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

DS Avrupa Blgesi 21. yzylda Herkes in Salk hedefleri iinde salkl yalanma hedefisistematik olarak planlanan sal gelitirme abalar ve yaam boyu saln korumas yoluyla bireylerin salkl yalanmaya hazrlanmas gereklilii

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

hedeftm yalarda salkl, gvenli ve sosyal katlml yaam hakk ve her alanda frsat eitlii salanmas

yallarn salk ve bakm gereksinimine btncl ve dengeli bir yaklam salayan plan ve politikalar gelitirmek, gl bir politik kararllk oluturmak

DSnn Salkl Kentler A 4. faznda (2003-2007 dnemi)

salkl yalanma ekirdek tema

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

AB, Beyaz Kitap, Salk in Hep Birlikte, Stratejik Yaklam

(2008-2013)

Salkl yalanma desteklenmeli

Salk sorunlarn ve engellilii nlemek amac ile

erken yalardan balayarak

yaam boyunca sal gelitirme

Sosyal, ekonomik ve evresel faktrlerle ilikili

salktaki eitsizliklerle baa kma

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

Salkl Yalanma bir son deil; tbbi, psiko-sosyal ve bakm boyutlar olan bir sreSrecinin belirleyicileri fiziksel zellikler (genetik, hastalklar, yaam biimi, beslenme, fiziksel aktivite)bilisel ve zihinsel ilevlersosyal ve toplumsal alaryaam ve alma koullarsosyo-ekonomik, kltrel ve evresel faktrler

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

Aktif yalanma

yalanan bireylerin yaam kalitesini artrmak,

salkl yaam beklentisini uzatmak iin

salk, gvenlik ve katlm asndan

frsatlar en uygun hale getirme sreci

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Aktif yalanma srecinin belirleyicileri

ekonomik, sosyal, davransal ve bireysel etmenler,

fiziksel evre,

salk ve sosyal hizmetler

cinsiyet ve kltr hepsiyle kesien belirleyiciler tm yaam dnemlerini kapsayan bir sre

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

Baarl yalanma

bileeni hastalk ve sakatlk riskini en aza indirmek

zihinsel ve fiziksel fonksiyonlar srdrmek,

sosyal ilikiler ve etkinliklere katlm yoluyla yaamla

balantl olmak

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *WHO

2012 Dnya Salk Gn

yi Salk Yllara Yaam Katar

yaam boyu

salkl ve aktif yalanma

yaklam WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *yaam boyu salkl ve aktif yalanma yaklam

BOH nlemek ya da balamasn, ilerlemesini geciktirmek amacyla tm yalarda salkl davran gelitirme Erken tan ve nitelikli bir bakm ile BOH sonularn en aza indirmeYallarn saln ve katlmn destekleyen fiziksel ve sosyal evre oluturma Toplumsal yaklamlar, tutumlar yalnn katlmn cesaretlendirecek ekilde deitirmeWHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *WHO,2002

BOH geliimiSalkl davranlar gelitirme

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Salkl davranlar gelitirme

yaam boyu risk azaltmaFiziksel aktiviteTtn rnlerini tketmemeSalkl beslenme Zararl dzeyde alkol kullanmama

WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

50 ya ve zeri bireylerde risk faktr prevalans (%)

UNFPA,2012SigaraFazla alkol Yetersiz beslenmeObeziteAbdominal OHTDk FA

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Yallarda BOH hastalk risk faktrleri UHHA, 2003

Hergn sigara ien oran %11.3

Gnlk tketilen meyve saysGnlk tketilen sebze saysToplam sebze-meyve says1.2 1.62.8Hi fizik aktivite yapmayan oran %39.8

Hafif iman oran iman oran Hafif iman-iman oran%38.7 %17.9%56.6

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Salkl davranlar gelitirme etkili giriimler Vergi artrma Toplu yaam alanlarnda ttn kullanmamaBesindeki tuzu azaltmaBeslenme ve fizik aktivite konusunda toplumun farkndaln artrma

WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

2. BOH sonularn en aza indirme

WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *WHO,201260 ya ve zeri bireylerde orta-ar engellilik (milyon)

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

BOH sonularn en aza indirme

Erken tanNitelikli, gvenli, hastaneye dayal olmayan bir bakmUzun sreli bakmPalyatif bakm

WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

3. Destekleyici fiziksel ve sosyal evre oluturma

eriilebilirlik ulam kuaklararas dayanmatoplumsal tutum hizmet sunumunu gelitirme WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

4. Toplumsal yaklamlar, tutumlar deitirme

ya ayrmcl yapan tutumlar, davranlar deitirme

yallar yk deil, kaynak olarak deerlendirme

WHO,2012

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Salkl yalanma bir sre olarak ele alnpu prensipler ncelenmeli

Yallar toplum iin bir kaynak olarak ele alnmal

Sal gelitirmenin hibir zaman ge olmad benimsenmeli

Yallar da kendini gelitirme frsatna sahip olmal ve kendileri ile ilgili karar mekanizmalarna katlabilmeli

Yallkta da gzlenen ya, cins, etnik yap, salk durumu, zrllk, sosyo-ekonomik durum gibi farkllklar gz nne alnmal

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *

Yallkta da salkta eitsizlikle mcadele ve alta yatan sosyal belirleyicilerin iyiletirmesi

salkl yalanmann temelinde yer almal

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Yal Sal,2012

RSKKORUYUCUDeikenSonuDeikenSonurenimrenimDk

renimlm kaygsDemansYaam kalitesihmal-istismarGnlk yaam aktivitesiTedaviye uyumSalk algs YalnzlkSalksz beslenmeFiziksel inaktiviteYksek

renim Kognitif fonksiyon zbakmYaam memnuniyetila bilgisi

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *Yal Sal,2012

RSKKORUYUCUGelir ve gelire ilikin deikenlerGelir ve gelire ilikin deikenlerDk gelir Demans Depresyonhmal-istismarYalnzlk Yksek gelirzbakmYaam memnuniyetiKt gelir algsKoroner olay UmutsuzlukSalk algsSalksz beslenmeFiziksel inaktiviteyi gelir algsKognitif fonksiyonDepresyonSosyal destek Salk gvencesizliiYaam memnuniyetizbakmSalk gvencesi varlSalk algsSalk kurumuna bavuruSosyal destekTapulu mal varlhmal-istismar /meslek/ snf /meslek/ snf i olmamaDemansKendi hesabna almaKognitif fonksiyon Beyaz yakal/ yksek nitelikli alan olmaKognitif fonksiyonFiziksel inaktivite

17.PHK / R UKU / 2012

17.PHK / R UKU / 2012 *TEEKKRLER

17.PHK / R UKU / 2012

**

*********

*******.***