saĞlikla İlgİlİ yaŞam kalİtesİ

SAĞLIKLA İLGİLİ YAŞAM KALİTESİ

Prof. Dr. Erhan [email protected]

Celal Bayar Üniv. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD.Sağlıkta Yaşam Kalitesi Derneği (SAYKAD)

19 Nisan 2006, Antalya

Hastalık ve SAĞLIK

Erhan Eser Nisan 2006

HASTALIK ? Nedir?

Şiddeti nasıl değerlendirilir?

En önemli hastalık hangi hastalıktır?

Kime göre ??


SAĞLIK ? Sağlıklılık hastalıktan farklı olan bir

şey mi?


SAĞLIK Nasıl ölçülür?

“Ne kadar sağlıklı?” Sağlığın niteliksel değerlendirmesi yapılabilir mi?


Sağlıklılığı kim değerlendirebilir? HEKİM?HASTA YAKINI ?KİŞİNİN KENDİSİ?


SONUÇ ? (outcome)

Tıbbi ve/veya cerrahi girişimler Sağlık Programları Alternatif tedavi seçenekleri Farklı sağlık sorunlarının hangisine

daha fazla kaynak ayrılmalı?


HANGİ SONUÇLAR? Demografik Biyokimyasal Antropometrik Fonksiyonel

HEKİM-SAĞLIKÇI MERKEZLİ NESNEL

GÖSTERGELER


Hasta Merkezli Sonuçlar uzun yaşam normal fonksiyonlar ağrısız ve semptomsuz bir

yaşam iyatrojenik sorunlara maruz

kalmamak finansal sağlık Kendinden hoşnut olmak


Fonksiyonel durum

Algılanan Sağlık durumu

Yaşam Kalitesi

SAĞLIK


öznel değerlendirme !!

Nesnel sonuçların yol açtığı ALGI

kolu kırılan bir boyacı mı?

kolu kırılan bir radyo spikeri mi?


Hastaların, İşlev kaybının varlığına değil,

ona verdikleri önemle daha çok ilgili olmalıyız

Spilker, 1996


YAŞAM KALİTESİ (tanımlar)

Hastalığın veya ona yönelik tıbbi girişim sonucu ortaya çıkan işlevsel durumun hasta tarafından öznel algılanışı


(QOL tanımlar)

Bireyin içinde yaşadığı kültürel değerler sistemi ve kendi beklentileri açısından yaşamdaki durumu ile ilgili algısı WHO, 1993


(QOL tanımlar)

Bireyin yaşamdan sağladığı doyumun bir bütün olarak ifadesi


(QOL tanımlar)

Bireyin yaşamdaki gereksinimlerinin ve

beklentilerinin karşılanma düzeyi


(QOL tanımlar)

Bireyin beklentileri ile yaşadıkları arasındaki

FARK


35 yaşında sırt ağrısı olan bir kadın

a) Akut episod

b) Kronik episod

c) Kronik episoda uyum

d) Beklenti ve deneyimlerin zaman içinde gösterdiği değişim

Yaşam Kalitesi

(QOL= Quality of Life)

Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesi

(HRQOL=Health Related QOL)


iş konut

okul

çevre

gelir

Fiziksel durum ve işlevsel yeti

Psikolojik durum

Sosyal ilişkiler

Ekonomik ve mesleki durum

inanışlar

Sağlıkla İlgili YK

YKaile

güvenlik

ulaşım

değerlerhedefler


Algı, tepkiKültürel Özellikler

normlarinanışlar

roller

Örf, adet ve gelenekler


YAŞAM KALİTESİNİN ÖLÇÜMÜ

İNDEKS

PROFİL


İndeks Ölçüt Doğrudan Ölçüm

Analog ölçümler

çok kötü çok iyi

Dolaylı Ölçüm

Birden çok indeks ölçümün toplanması ile elde edilen ölçümler


TOPLAM PUAN ??

Faset Faset

Faset Faset

Faset Faset

Faset Faset

Faset Faset

Faset

ALAN (BEDENSEL)

Faset

Faset

Faset

ALAN (PSİKOLOİJİK)

ALAN (SOSYAL)

Profil Ölçüt


SYK Ölçeklerini Seçerken 4 Önemli Nokta:

AMAÇ Ne?

Ölçek toplum için Geçerli ve Güvenilir mi?

Alternatif Ölçekler var mı?

.. varsa hangi ölçeği seçmeliyim ?


AMAÇ belirlendi..

Ölçek toplum için Geçerli ve Güvenilir ....

alternatif ölçekler ??


SYK Ölçüm Gereçlerinin Sınıflaması

Genel araçlar

(Generic Instruments)

Özel araçlar

(Specific Instruments)


Genel Araçlar

Yaşam kalitesini ilgilendiren geniş bir fonksiyon, yeti kaybı ve genel olarak rahatsızlık spektrumunu kapsamaları nedeniyle

Toplumun tüm kesitlerinde Tüm hastalıklar ve durumlarda Çeşitli tıbbi müdahalelerde

kullanılırlar


Genel Araçlar

Sağlık Profilleri

(Health profiles)

Tercihe dayalı ölçekler

(Preference-based measures)


Sağlık Profilleri

Bir sağlık profili, yaşam kalitesinin değişik yönlerini ölçen tek bir araçtır

Bir puanlama sistemine sahiptirler Profillerden tek bir YK puanı

(indeks) veya birkaç alt puan hesaplanabilir.


Sağlık Profilleri Örnekleri

MOS: SF-36, SF-12

Nottingham Health Profile (NHP)

Sickness Impact Profile (SIP)

WHOQOL


Tercihe Dayalı Ölçekler(preference-utility based)

Sağlık ekonomisi alanında geliştirilen teorilere dayanarak üretilmişlerdir. (Maliyet Yararlanım ; QALY)

Hastaların sağaltım işlemi ve bunun sonucu ile ilgili tercihlerini yansıtırlar

Yaşam kalitesi , 0.0 ile 1.0 arasında TEK BİR rakama indirgenir.

0.0 Ölümü , 1.0 tam iyilik halini tanımlar.


Tercihe Dayalı Ölçek Örnekleri

Quality of Well-Being Scale (QWB, QWB-SA)

Health Utilities Index (HUI, HUI2, HUI3)

EuroQol Instrument (EQ-5D)


Özel araçlar

belirli bir nüfus grubuna özel

belirli bir tıp disiplinine özel

belirli bir duruma veya hastalığa özel

belirli bir işleve özel


belirli bir nüfus grubuna özel

Çocuklar :(CHQ, Disabkid, KINDL, PedsQol) Ergenler :(KINDL, YQOL, Juvenil Arthritis QQ) Yaşlılar :(WHOQOL-OLD , GDS, Physical Self-Maintenance Scale PSMS) Bakım Verenler:(Caregiver Qol Index-Cancer ,

Screen fo Caregiver Burden: SCB, Modified Caregiver Apprisal Scale: MCAS)


belirli bir hastalığa özel


AQLQ

PQLQ

Dikkat edilecek bazı noktalar

Ölçeğin boyutları/alanları sizce de uygun mu?

Bu ölçek geliştirilirken hangi toplum üzerinde hangi koşullarda geliştirilmiş?

Ölçek güvenilir, geçerli, uygun ve yanıt verici bir ölçek mi?

Ölçeğin Tavan ve Taban etkisi nasıl? Ölçek hastalardaki zaman içindeki

değişikliğe duyarlı mı?

Dikkat edilecek bazı noktalar

Bu ölçeği kim dolduracak? Hasta mı, hekim mi? Hasta yakını mı?

Ölçeği tamamlama süresi ne kadar? Yanıtlamak (hastaya ve sağlık

çalışanına göre) kolay mı? Elemanlarınız ölçeğin uygulanması için

önceden eğitilmeli mi?

ÖNEMLİ KURULUŞLAR

International Society of Quality of Life (ISOQOL)

www.isoqol.org

Sağlıkta Yaşam Kalitesi Derneği (SAYKAD)www.saykad.org

II.SAĞLIKTA YAŞAM KALİTESİ KONGRESİ

5-7 NİSAN 2007İZMİR

SAYKAD

ISOQOL

ANNUAL MEETING- 10-14 EKİM 2006 LİZBON

12 MAYIS Son Özet gönderim tarihi

Teşekkürler..

[email protected]

saĞlikla İlgİlİ yaŞam kalİtesİ

Documents