saĞlik İnsan gÜcÜ planlamasi

SAĞLIK İNSAN GÜCÜ PLANLAMASI

Dr. Ali Sait SEPTİOĞLU

Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü

24.04.23 "Sağlık İnsangücü Planlaması" 2

Anayasamızda bir hak olarak tanımlanan sağlıklı yaşama şartlarını oluşturmak Devletin sorumluluğuna tevdi edilen bir görevdir. Sağlık hizmetleri, ertelenemez ve vazgeçilemez özelliktedir.

"Sağlık İnsangücü Planlaması"


Sağlık hizmetleri sunumunda temel unsur, insandır. Daha etkili bir sağlık hizmeti sunabilmek için fiziki mekânlara ve iyi bir donanıma ihtiyaç vardır. Fakat bunlardan çok daha önemlisi bunları kullanacak insan gücüne ihtiyaç vardır.



Sağlık insan gücü, kamu ya da özel tüm sağlık kuruluşlarında toplumun ihtiyaç duyduğu sağlık hizmetini üreten personeldir. Koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetleri, sağlık insan gücü marifetiyle sunulmaktadır.



Topluma bugün ve gelecekte sağlık hizmetleri sunumunu gerçekleştirebilecek sağlık çalışanlarının yeterli sayıda, yüksek nitelikte, zamanında ve doğru şekilde istihdam edilmesi, sağlık insangücü planlaması olarak adlandırılmaktadır.



Bu insangücünün çağdaş sağlık hizmeti ihtiyaçlarını karşılayabilecek bilgi ve becerilerle donatılmış olarak yetiştirilmesi, üretken bir şekilde değerlendirilmesi ve ülke çapında aldıkları eğitime uygun ve dengeli bir şekilde istihdam edilmesi gerekmektedir.



Rekabet gücünün ana unsurlarından olan insangücü, doğru bir şekilde planlanmalı ve niteliği hızla geliştirilmelidir. Bununla beraber iş hayatı paralelinde sürekli eğitim imkanları güçlendirilmelidir.



NEDEN SAĞLIK İNSANGÜCÜNÜ PLANLIYORUZ?



Kaynakların etkili ve verimli kullanılması, kaynak israfının önlenmesi, tekrarların önüne geçilmesi , sunulacak sağlık hizmetinin ihtiyacı karşılar nitelikte olabilmesi için ve kaliteden ödün verilmemesi için insangücü planlamasına ihtiyaç vardır.



Dünyada ve ülkemizde rasyonel bir insangücü planlamasının yapıldığını söyleyebilmek pek de mümkün değildir.

Ülkemizde yapılmış birçok çalışma olmasına rağmen, çeşitli sebeplerden dolayı net bir sonuç alınamamıştır.



Dünyada da birçok ülke, sağlık insangücü planlaması çabası içinde olmuştur. Bu planlama çalışmaları, sağlık çalışanlarının büyük bir kısmının, kamu kaynakları ile yetiştirilip, devlet imkanları dahilinde istihdam edilmesi nedeniyle kamu tarafından yapılmıştır.



Bu yapılan çalışmalar, kimi zaman sonuçlandırılmamış ya da sonuçlandırılmasına rağmen iyi uygulanamamıştır.



Bugün sahip olduğumuz iş gücü, geçtiğimiz yıllarda pek çok kişi ya da kuruluşça alınan, büyük veya küçük ölçüdeki kararların doğrultusunda oluşmuştur.



Sağlık insangücü planlamasında, eğitim ve sağlık otoritelerinden, hangi nitelikte ve hangi sayıda çalışana ihtiyaç duyulduğu ve bu personelin hangi yıllarda sisteme dahil olacağı konusunda akılcı ve bilimsel kararlar almaları beklenmektedir.



Veriye ve kanıta dayanmayan kararlarla yeterli nitelik ve sayıda insangücünden mahrum olunması sağlık sisteminin işleyişini sekteye uğratmakta, insan sağlığını tehlikeye düşürmekte ve kaynak israfına yol açmaktadır. Tüm bunların sonucunda toplumun ihtiyaç duyduğu yerde, zamanda ve hak ettiği nitelikte sağlık hizmetini alması güçleşmektedir.



İnsangücü planlaması, bu kararların doğru alınmasını, zamanında ve olması gereken şekilde gerçekleşmesini sağlamalıdır.



SAĞLIK İNSANGÜCÜ PLANLAMASINDA NELERE

DİKKAT ETMELİYİZ?



Öncelikle, planlamada kullanılabilecek, sağlıklı verilere ihtiyaç vardır. Fakat ülkemizde pek çok alanda veri toplanmasında problemler yaşanmaktadır.Teknolojinin ve enformasyonun etkin bir şekilde kullanımıyla bu problem aşılacaktır.



İnsangücü planlamasında, DSÖ’nün de belirlediği formüller kullanılmaktadır.

İHTİYAÇTALEPHEDEF

NÜFUSİŞ YÜKÜ



BUGÜNE KADAR YAPILAN İNSANGÜCÜ

PLANLAMALARININ BAŞARISIZLIK NEDENLERİ



Makro planlarla, mikro planların örtüşmemesiİnsangücü arzı, kayıpları, özel sektör dağılımı, hizmet çıktıları gibi birtakım verilerin sağlıklı olmaması Planlamaların kısa süreli ve krizleri atlatma çabasıyla yapılması, krizin geçmesiyle planlamayla ilgili destek ve kaynakların ortadan kalkmasıHükümetlerin kısa sürede değişmeleri ve buna bağlı önceliklerin değişmesi



Enflasyon dalgalanmaları ve ekonomik krizlere bağlı bütçe kısıtlamaları ve bunun istihdama yansımasıPlan dokümanı ile plan süreci arasında sağlıklı bir dengenin kurulamamasıSağlık personeli yetiştiren eğitim kurumları ile istihdam noktasındaki karar organları arasındaki bağlantının zayıflığı



BAZI SAĞLIK GÖSTERGELERİ



Aktif Çalışan Hekimlerin Kurumlara Göre Sayısal Dağılımı*

Kaynak: Sağlık Bakanlığı, Personel Genel Müdürlüğü İstatistikleri, 01.03.2009Verilere asistan sayıları dahildir.



Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de 100.000 Kişiye Düşen Hekim Sayısı

Kaynak: WHO/European HFA Database,January 2007*Türkiye ile ilgili verilerde 01.03.2009 tarihli rakamlar esas alınmıştır.



Yıllara Göre Türkiye’de Mevcut Tıp Fakülteleri ile Bu Fakültelerdeki Öğrenci ve Öğretim Üyesi Sayılarındaki Gelişme

ÖĞRETİM YILI FAKÜLTE SAYISIÖĞRENCİ SAYISI

ÖĞRETİM ELEMANI SAYISI

ÖĞRENCİ / ÖĞRETİM ELEMANIYENİ KAYIT TOPLAM

ÖĞRENCİ MEZUN

1983-1984 22 5.367 21.774 2.216 2.148 10,11984-1985 22 5.343 24.250 2.374 2.226 10,91985-1986 22 5.403 27.227 2.165 2.225 12,21986-1987 21 5.099 29.759 2.991 2.007 14,81987-1988 22 5.066 32.239 3.372 2.465 13,11988-1989 24 5.148 33.686 4.138 2.560 13,21989-1990 24 4.154 33.582 4.573 2.871 11,71990-1991 24 4.825 33.566 4.696 3.029 11,11991-1992 24 4.854 33.500 5.007 3.236 10,41992-1993 25 4.979 33.254 4.888 3.496 9,51993-1994 26 5.115 33.143 4.792 3.798 8,71994-1995 26 5.232 33.191 4.191 3.881 8,61995-1996 30 5.155 34.065 4.264 4.293 7,91996-1997 32 4.796 34.162 4.408 4.528 7,51997-1998 33 4.479 34.185 4.467 4.724 7,21998-1999 38 4.698 34.317 5.105 5.036 6,81999-2000 39 4.648 32.957 5.174 5.748 5,72000-2001 40 4.749 32.250 4.925 6.284 5,12001-2002 40 4.801 31.786 4.755 6.798 4,72002-2003 44 4.945 31.719 4.380 7.172 4,42003-2004 46 5.130 32.118 4.487 7.794 4,12004-2005 46 5.090 32.552 4.494 7.881 4,12005-2006 46 4.957 32.985 4.532 8.077 4,12006-2007 47 5.117 33.537 4.899 8.512 3,92007-2008 49 5.253 33.802 4.899 9.182 3,7

Kaynak: Yüksek Öğretim İstatistikleri (1983-2008), ÖSYM YayınlarıNot:Öğretim elemanları sayısına sadece Profesör, Doçent ve Yardımcı Doçent sayıları dahil edilmiştir.



Türkiye’de 1983-2008 Yılları Arasında Tıp Fakültelerinde Bir Öğretim Üyesine Düşen Öğrenci Sayılarındaki Gelişme


Kaynak: Yükseköğretim İstatistikleri (1986-2008), ÖSYM Yayınları


Bazı Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Öğrenci Sayıları ile Öğretim Üyesi Başına

Düşen Öğrenci Sayıları



Bazı Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de Öğretim Üyesi Başına Düşen Öğrenci Sayıları



Aktif Çalışan Pratisyen Hekimlerin Kurumlara Göre Sayısal Dağılımı




Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de 100.000 Kişiye Düşen Pratisyen Hekim Sayıları

Kaynak: WHO/European HFA Database, January 2007*Türkiye ile ilgili verilerde 01.03.2009 tarihli rakamlar esas alınmıştır.



1999-2008 Yılları Arasında Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin TUS Sınavında Ayrılan Kontenjanların Kurumlara ve Yıllara Göre Dağılımı

YIL DÖNEM TIP FAKÜLTESİ SB EĞİTİM HASTANELERİ ADLİ TIP KURUMU** GATA DÖNEM TOPLAMI YIL TOPLAMI 1999 * Nisan 1329 442 153 1924

3.932Eylül 1354 604 50 2008

2000* Nisan 1286 690 116 20924.204

Eylül 1416 667 29 2112

2001* Eylül 1457 935 38 24304.438

Nisan 1380 484 144 2008

2002* Nisan 1389 781 118 22884.949

Eylül 1668 981 12 2661

2003* Nisan 1452 281 143 18764.453

Eylül 1710 841 26 2577

2004Nisan 1478 1806 112 3397

6.077Eylül 1784 886 11 2680

2005Nisan 1696 937 25 88 2746

6.513Eylül 2077 1663 25 2 3767

2006Nisan 2012 1007 5 85 3100

6.386Eylül 2075 1185 13 4 3285

2007Nisan 1858 752 20 100 2730

6.124Eylül 2106 1273 15 3394

2008Nisan 1046 807 10 75 1938

6.285Eylül 3092 1245 10 0 4347


Kaynak: ÖSYM, Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı TUS (1999-2008 Yılı Kılavuzları)* Sağlık Bakanlığınca eğitim yetkisi verilen hastahaneler (SSK, PTT, vb.) dâhildir.** 2005 yılından itibaren Adli Tıp Kurumuna TUS’la asistan alınmaya başlanmıştır. Daha önce kurum kendisi sınav yapmaktaydı.


1999-2007 Yılları Arasında Ayrılan Toplam TUS Kontenjanlarındaki Sayısal Gelişme



Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin Atananlar ile Bir Önceki Yıl Tıp Fakültelerinden Mezun Olanların

Yıllara Göre Sayısal Dağılımı

YILLAR Tıp Fakültesinden Mezun Olanlar

Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin

Kontenjanlar

Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin Atananlar

2001-2002 4.755 4.438 3.689

2002-2003 4.380 4.949 4.035

2003-2004 4.487 4.453 4.117

2004-2005 4.494 6.077 4.810

2005-2006 4.532 6.513 4.376

2006-2007 4.899 6.386 5.262

2007-2008 4.872 6.682 4.644



Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin Atananlar ile Tıp Fakültelerinden Mezun Olanların Yıllara Göre Sayısal Dağılımı



Türkiye’de Aktif Çalışan Uzman Hekimlerin Kurum ve Kuruluşlara Göre Sayısal Dağılımı




Türkiye’de, Avrupa Bölgesi Ülkelerinde ve AB Üyesi Ülkelerde 100.000 Kişiye Düşen Aktif Çalışan

Uzman Doktor Sayıları

Kaynak: WHO/European HFA Database,January 2007*Türkiye ile ilgili verilerde 01.03.2009 tarihli rakamlar esas alınmıştır.

24.04.23 "Sağlık İnsangücü Planlaması"

Bazı Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de 100.000 Kişiye Düşen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Sayıları

38


Ülkemizin geleceğe güvenle bakması için sağlık sektöründeki tüm paydaşların, akılcı insan gücü planlaması çalışmalarında bir araya gelerek ülke ihtiyaçlarını karşılayacak sorunlara çözüm olacak rasyonel bir planlama dokümanı ortaya çıkarmaları gerekmektedir.



Konuyla ilgili olarak atılacak adımların yıllar sonra sonuç vereceği de göz önünde bulundurularak en kısa sürede harekete geçilmesi gerekmektedir.


41Teşekkür ederim….

saĞlik İnsan gÜcÜ planlamasi

Documents