เอกสารวชาการ

นรภยการชาง

กรมอทหารเรอ

(จดพมพเมอ กนยายน ๒๕๔๘)

สารบญ

หนา

บทท 1 จรยธรรมทางชาง 1.1 จรยธรรมทางความคดในการทางาน 2

1.2 จรยธรรมในการดารงตน 3 1.3 จรยธรรมในการปกครอง 3

1.4 จรยธรรมทควรมเมอตองปฏบตงานเกยวของกบบคคลภายนอก 4

บทท 2 ทฤษฎการเกดอบตภย 2.1 ทฤษฎโดมโน (Domino Theory) 5 2.2 ทฤษฎการขาดดลยภาพ (Imbaiance Cause Theory) 6 2.3 ทฤษฎพลงงาน (Energy Cause Theory) 6 2.4 ความหมายของอบตภย 8 2.5 สาเหตทเกดอบตเหต 10 2.6 แนวทางในการปองกนอบตเหต 13 2.7 ผลกระทบจากการเกดอบตเหต 14 2.8 ชนดของอบตภย 15

บทท 3 ความปลอดภยในการทางานดานตาง ๆ 3.1 ประโยชนของการทางานทปลอดภยในโรงงาน 34 3.2 การปองกนอนตรายจากเครองจกร 35 3.3 ความปลอดภยในการใชเครองจกรกล 37 3.3.1 กฎความปลอดภยในการปฏบตงานกบเครองมอกลทวไป 43

3.3.2 การดปองกนอนตรายจากเครองจกร 47 - การดชนดอตโนมต - การดชนดใชมอ 2 ขาง

3.4 ความปลอดภยเกยวกบไฟฟา 51 3.5 ความปลอดภยในการปฏบตเกยวกบงานเชอม – ตดโลหะ 59

3.6 ความปลอดภยในการถอดประกอบทอทาง 61 3.7 ความปลอดภยในการยกเคลอนยายอปกรณโดยใชเครองทนแรง 62 3.8 ความปลอดภยในการบารงรกษารถยนต 86

3.9 เสรมสรางความปลอดภยดวยหลกการ 3 E 98

บทท 4 อปกรณนรภย 4.1 อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 99 4.2 แนวทางการเลอกและใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางเหมาะสม 100 4.3 การทดสอบประสทธภาพอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 142

บทท 5 เครองหมาย / สญลกษณ / ส เกยวกบความปลอดภย 5.1 อทธพลของสตอจตใจมนษย 154 5.2 ขอดของสเกยวกบเรองความปลอดภย 155 5.3 ส และรปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภยตามมาตรฐาน ผลตภณฑอตสาหกรรม 155

บทท 6 การปฐมพยาบาลเบองตน 6.1 การปฐมพยาบาลบาดแผล 173 6.2 การปฐมพยาบาลผปวยกระดกหก 173 6.3 การปฐมพยาบาลผปวยขอเคลด 174 6.4 การปฐมพยาบาลผปวยชอค 175 6.5 การปฐมพยาบาลผปวยทมอาการชก 175 6.6 การปฐมพยาบาลผปวยหมดสต 176 6.7 การปฐมพยาบาลผปวยเปนลม 177 6.8 การปฐมพยาบาลผปวยถกไฟฟาดด 178 6.9 การปฐมพยาบาลผปวยอวยวะขาด 178 6.10 การปฐมพยาบาลผปวยไดรบสารเคมพษ 178 6.11 การปฐมพยาบาลผปวยไดรบสารพษจากการสดดม 179 6.12 การปฐมพยาบาลผปวยไดรบพษทางผวหนง 179 6.13 การปฐมพยาบาลเมอสารพษเขาตาผปวย 179

บทท 7 มาตรฐาน ISO 14000 กบการปองกนไมไหเกดมลภาวะตอสงแวดลอม 7.1 ความหมายของสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และระบบนเวศน 181 7.2 ผลกระทบจากปญหาดานสงแวดลอม 182 7.3 ISO 14000 : มาตรฐานการจดการสงแวดลอม 185 7.4 การประเมนผลการดาเนนการดานสงแวดลอม 187 7.5 การควบคมสารเคมอนตราย 189

บทท 8 กฎกระทรวงอตสาหกรรมและกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยในการทางานดานตาง ๆ 8.1 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2512 203

8.1.1 กฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ.2512) ออกตามความพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2512 205 8.1.2 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 4 (พ.ศ.2514) ออกตามความพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2512 208 8.2 ประกาศกระทรวงมหาดไทย ความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร และการใชเครองจกรทวไป 217 8.3 กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายจากเครองจกร 225 8.2.1 กฎหมายของกรมแรงงานทเกยวกบอปกรณปองกนอนตราย ฯ 8.2.2 กฎหมายของกรมโรงงานอตสาหกรรมทเกยวกบอปกรณปองกนอนตราย ฯ

8.4 มาตรฐานหมอไอนา 228 8.5 กฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยของหมอไอนาและภาชนะบรรจกาซ 231 8.6 มาตรฐานและกฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 233

บรรณานกรม 237

บทท 1 จรยธรรมทางชาง

“ชางคอ ผททางานใชฝมอ ชางทกประเภทเปนกลไกสาคญอยางยงของบานเมอง และของทกคน”

พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทอญเชญมาไวขางตน บงบอกถงความสาคญของผมวชาชพทางชางในทกสาขาไดเปนอยางด จงนบเปนเรองทเราทกคนซงดาเนนชวตอยบนถนนสายน ควรตระหนกในคณคาของตนเองและยดมนกระทาตนใหสมกบพระราชดารสของ “พอแหง ปวงชนชาวไทย” ซงทรงไดรบการยกยองในฐานะกษตรยผเปนชางฝมอแหงแผนดนสยาม หากพจารณากนอยางถองแท เราอาจพบวา คณคาของความเปนชางไมไดขนอยกบความร ความสามารถอนเชยวชาญหรอปรญญาบตร ประกาศนยบตรใด ๆ เพราะทกสงทกลาวมานไมอาจกอประโยชนแกผเกยวของและสวนรวมไดอยางแทจรง และสมบรณแบบ หากผทไดชอวาเปนชางปราศจากจตสานก และจรยธรรมในวชาชพของตนเอง ขอเขยนนจงมงหวงทจะใหผทเปนชางทกคนไดทบทวนตนเองวา ไดดารงตนอยในฐานะชางทมคณคาหรอไม

จรยธรรมทางชาง...สงทสรางขนไดในหวใจชางอยางคณ

จรย (จะ – ร – ยะ) หมายถง ความประพฤตทควรทา จรยธรรมทางชางจงแปลวา การประพฤตปฏบตทชางควรกระทาทงตอตนเองและผอน รวมทงกจการงานทงปวงทความเปน “ชาง” เขาไปมสวนเกยวของดวย ดงนน ไมวาทานจะเปนชางระดบไหน มพนเพแหลงกาเนดมาจากสถาบนใด สงทเสมอเหมอนเทาเทยมกนไดกคอ “จรยธรรมทางชาง” ทมอยในสานกและจตใจของแตละคน แมจรยธรรมชางอาจไมใชสงทตดตวมาแตกาเนด แตมนกไมใชสงทยากเกนกวาการเรยนรและปลกฝงควบคไปกบ

ษฎทางวชาการของชางในทกสาขาอาชพ การศกษาทฤ กรมอทหารเรอ ในฐานะหวหนาหนวยวทยาการสายชางของกองทพเรอ จงปรารถนาทจะไดเหน ผทเปนชาง มความสมบรณพรอมทงดานวชาการความรและจรยธรรม ซงจะเปนสงทชวยเสรมสรางใหวทยาการสายชางของกองทพเรอมความเขมแขง เปยมไปดวยประสทธภาพอนจะนาไปสการดารงความพรอมของกองทพเรอ ซงเปนภารกจและความมงหมายสงสดของ “ชางทหารเรอ” ทกคน

2

จรยธรรมขอใดทคณไมม...สารวจตวเองเสยแตวนน

แมจะไมเคยมการกาหนดไวอยางแนชดวา จรยธรรมทางชางควรประกอบดวยเรองใดบาง แตจากประสบการณทพบเหนจากชางผมอาวโส นายทหารพรรคกลนรนครและจากสงทไดสมผสดวยตนเอง ตลอดระยะเวลากวา ป ททางานสายชาง ทงหมดทจะนามากลาวตอไปน อาจเปนแนวทางใหทานไดพจารณาตนเองวา การประพฤตปฏบตขอใดบางททานอาจละเลยหรอมองขามไป ทงทมนคอ “จรยธรรมทางชาง” ซงถอเปนองคประกอบสาคญทจะนาไปสความสาเรจและเจรญกาวหนาในหนาทการงานสายชาง

1. จรยธรรมทางความคดในการทางาน 1.1 ชางตองทางานอยางมทกษะ ยดถอหลกวชาดวยความหลกแหลม ชาญฉลาด แตมใชฉลาดแกมโกงหรอนาหลกวชาไปใชอยางมเลหเหลยม ขณะเดยวกนการยดถอหลกวชากตองเปนไปอยางเหมาะสมมความออนตว รจกแกปญหาหาทางออก เพอผลสาเรจของงานนน ๆ เพราะการดอดง โดยอางองหลกวชาทเขยนไวในตาราเพยงอยางเดยวโดยไมศกษาวเคราะหเพมเตมในอนทจะนาไปส แนวทางและวธการอน อาจนามาซงความลมเหลวเสยหายในการทางานไดเชนกน 1.2 เคารพในความคดเหนของผอน เปดใจกวางในคาแนะนาขอเสนอของเพอนรวมงานและผใตบงคบบญชา การดแคลนหยามหมน ดวยเหนวาผอนมความรทางทฤษฎวชาการนอยกวาตน นอกจากจะไมไดรบความนบถอจากใจจรงแลว งานทกระทากอาจมจดบกพรองลมเหลวเกดขนไดอยางคาดไมถง ดอกเตอรทชาญฉลาดยอมเปดโอกาสใหชางฝกงานไดเสนอแนะหรอคดคานสงทตนเองสงการออกไปเพอใหชางฝกงานผปราศจากใบปรญญามหาบณฑตทาหนาทเสมอน “กระจกเงา”บานเลก ๆ ทสองสะทอนขอผดพลาดทตนเองอาจนกไมถง 1.3 นายชางทดตองกลาหาญเพยงพอทจะยอมรบความผดพลาดทกระทาไปแลว การมยศสงกวาหรอมตาแหนงเปนผบรหาร มไดหมายความวาจะวเคราะหและตดสนใจไดอยางถกตองเสมอไป ยงทานมความรสงมากเทาใด ทานกยงจะตองกลาหาญทจะยอมรบขอผดพลาดหากมนบงเอญเกดขนมากเทานน จงอยาอบอายทจะยอมรบเมอทาผด แตจงอดสตอการเมนเฉยในสงบกพรองผดพลาดทไดกระทาไปแลว 1.4 อยาทางานในลกษณะจองจบผด หาขอบกพรองของผอน โดยเฉพาะผใตบงคบบญชา จงพยายามคดอยเสมอวา เพอนรวมงานทกคนไดใชฝมอของตนในการทางานอยางเตมกาลง ความสามารถแลว แตหากผลงานยงไมเปนทพอใจตามเกณฑทคาดหวงไว เปนหนาทของทานในการใชกศโลบายอยางเหมาะสมเพอกระตนหรอชแนะใหบคคลนนแกไขปรบปรงการทางานของตนเองอยางเตมใจ

3

1.5 ตองมความรบผดชอบในหนาท นกถงประโยชนของสวนรวมมากกวาสวนตน ไมทางานในลกษณะสรางผลประโยชนทบซอนใหแกตนเองและพวกพอง 1.6 มสจจะในการทางาน จรงใจ และกลาหาญทจะตอสเพอความถกตอง เมอแนใจแลววาความถกตองนนเปนความถกตองของสวนรวม มใชตนเองคดวาถกตองเพยงผเดยว

2. จรยธรรมในการดารงตน 2.1 รจกออนนอมถอมตน เปนผมความออนโยน แตไมออนแอ เปนทพงไดทงของตนเองและของผอน ยงมความรสงมาก และแสดงออกอยางสภาพ ออนนอม กจะยงไดรบความนยมชนชอบจากคนทวไป 2.2 มองคนในแงด ไมควรคดวาผอนจองจะโกงหรอทรยศตอวชาชพอยตลอดเวลา เพราะการคดเชนนนจะทาใหทานหวาดระแวงไมไวใจใครเลย และนาไปสการทางานคนเดยวในทสด 2.3 รจกยอมและผอนปรน เพอผลสาเรจของงานและสวนรวม การยนกรานดนรนในความคดทวา ตนเองเปนฝายถกเสมอ แมอาจจะทาใหทานไดรบชยชนะ แตผลขางเคยงทตามมาอาจเปนความเสยหายของสวนรวมและองคกร รวมทงอาจยอนมาสตวทานเองไดในอนาคต 2.4 ใชคาชมใหมากกวาคาตาหนตเตยน รจกชนชมผลงาน ความคด ตลอดจนการกระทาของเพอนรวมงาน แมในสายตาและความรสกของทาน สงเหลานอาจเปนเรองเลกนอยกตาม พงระลกอยเสมอวามนษยทกคนแมแตตวทานเองลวนแลวแตปรารถนาการแสดงความชนชมยนดอยเสมอ 2.5 พดเฉพาะในสงทควรพด ทาเฉพาะในสงทควรทา บางเรองแมทานอาจจะอยากพดและอยากทา แตหากไมกอใหเกดประโยชนอนใดหรอเปนประโยชนเฉพาะตนเองเพยงผเดยว หรอทานสรปเอาเองวาเปนประโยชน จงหลกเลยงทจะกระทา เพอไมใหเกดความแตกแยก เกลยดชงในหมเพอนรวมงานโดยไมจาเปน 2.6 ซอตรงและภกดตอองคกรและสวนรวม ไมเหนแกอามสสนจางใด ๆ

3. จรยธรรมในการปกครอง

3.1 มความยตธรรมตอผใตบงคบบญชา ทงตอหนาและลบหลง ปฏบตตอทกคนอยาง เทาเทยมกน 3.2 พจารณาคนโดยใหนาหนกในเรองตาง ๆ อยางเหมาะสมผสมผสานกนทงความร ความสามารถ ความประพฤต ตลอดจนอาวโส ไมอาฆาตหรอนาความรสกสวนตวเขามาเกยวของ 3.3 รจกการใหรางวลเทา ๆ กบกลาพอทจะลงโทษอยางเหมาะสม เพอใหคนดและคนไมดอยรวมกนไดโดยไมเกดความขดแยงทอถอย แตกแยกในหมคณะ 3.4 ใสใจดแลทกขสขของผใตบงคบบญชา ทงเรองงานและสวนตว ตามขอบเขต อนสมควร 3.5 บรหารจดการอยางมเหตผล ไมปกครองโดยใชอารมณ หรอมอคตสวนตว

4

3.6 กระตอรอรนในการพฒนาองคกรของตนเอง ไมวาจะเปนขนาดเลกหรอใหญสกเพยงใดกตาม 3.7 รวมใจทกคนเปนหนงเดยว เพอการทางานอยางมระบบ บนความสามคค

4. จรยธรรมทควรมเมอตองปฏบตงานเกยวของกบบคคลภายนอก นายชางและชางของกองทพเรอ มโอกาสอยางมากทจะตองปฏบตหนาทในงานสาขาตาง ๆ ทเกยวของกบบคคลภายนอก ทงภาครฐและเอกชน ทงการปฏบตหนาทในฐานะกรรมการตรวจรบ กรรมการตรวจการจาง และผควบคมงาน ขอแนะนาทางจรยธรรมตอไปนอาจเปนแนวทางทนาไปสการแกไขปญหาขอขดของ ขดแยงทมกเกดขนอยเนอง ๆ ระหวางผปฏบตหนาทกบหนวยงานภายนอก 4.1 ปฏบตหนาทอยางสภาพออนโยนบนพนฐานของความเปนมตร ไมตงเปาวาอกฝายเปน ศตรตรงขางทหวงผลประโยชนจากกองทพเรอโดยไมคานงถงสงใด 4.2 ปฏบตหนาทในลกษณะรวมมอรวมใจ เพอกาวไปสจดหมายเดยวกน นนคอการสงมอบงานใหแกกองทพเรอไดอยางสมบรณครบถวน ตรงตามเวลา 4.3 ปฏบตหนาทอยางซอตรง ไมมเลหเหลยม หรอสรางเงอนไขใหบคคลภายนอกหรอคสญญาของกองทพเรอ ตองยนยอมตามขอเรยกรองนอกเหนอจากทระบไวแตแรก 4.4 รกษาเกยรตและศกดศรของเจาหนาทกองทพเรอ ไมเรยกรบผลประโยชนใด ๆทงทางตรงและทางออม ไมวาประโยชนนนจะเปนของตนเองหรอสวนรวมกตาม 4.5 จรงใจในการแกปญหารวมกน เมอมขอขดของเกดขนดวยการรบฟงขอเสนอแนะของ ผอนอยางใหเกยรต และนามาวเคราะหพจารณาอยางรอบคอบ โดยไมดอรน ยดถอแตความคดของตนเองเพยงผเดยว 4.6 เชอมนในความสจรตของตนเองและผอนทปฏบตหนาทรวมกน ไมหวาดระแวงหรอใหรายผอนเปนผทจรตทหวงผลตอบแทนจากบคคลภายนอก 4.7 ยดมนในหลกการทางเทคนคและขอกาหนดตาง ๆ แตตองรจกวเคราะหศกษาแนวทางอนทสามารถปฏบตได เพอผลสาเรจของงาน การอางองตาราเพยงอยางเดยว โดยไมหาหนทางอน อาจนาไปสปญหาขอขดของทสงผลกระทบกบงานโดยตรง 4.8 พงระลกอยเสมอวา “การผอนปรน” กบ “การชวยเหลอ” เปนสงทใกลเคยงกน แตไมเหมอนกน จงเปนหนาทของทานในอนทจะกาหนดขอบเขตของทงสองสงนอยางเหมาะสม 4.9 เตอนตนเองอยเสมอวา กองทพเรอมอบหมายใหทานเปนผปฏบตงาน ไมใชเปน ผสรางปญหากบบคคลภายนอก ซงจะนาไปสการฟองรองในทสด

บทท 2 ทฤษฏการเกดอบตภย

มทฤษฏตาง ๆ ทเปนสมมตฐานการเกดอบตภยมากมาย ทนามากลาวตอไปนเปนทฤษฎทนาสนใจและเปนทนาเชอถอ โดยเฉพาะอยางยงทฤษฏพลงงาน :-

1. ทฤษฏโดมโน (Domino Theory) H.W. Heinrich ซงเปนผคดทฤษฏโดมโน กลาววา การบาดเจบและความเสยหายตาง ๆ เปนผลสบเนองโดยตรงมาจากอบตภยเปนผลมาจากการกระทาทไมปลอดภย (หรอสภาพการณทไมปลอดภย) ซงเปรยบไดเหมอนตวโดมโนทเรยงกนอย 5 ตว ใกลกน เมอตวหนงลมยอมมผลทาใหตวโดมโนถดไปลมตามกนไปดวย ตวโดมโนทงหาตว (แผนภมท 1.1) ไดแก 1) สภาพแวดลอมหรอภมหลงของบคคล (Social Environment of Background) 2) ความบกพรองผดปกตของบคคล (Defects of Person) 3) การกระทาหรอสภาพการณทไมปลอดภย (Unsafe Acts/ Unsafe Conditions) 4) อบตภย (Accident) 5) การบาดเจบหรอเสยหาย (Injury / Damages) แผนภมท 1.1 แสดงโดมโนทงหา

6

แผนภมท 1.2 การปองกนอบตภย โดยดงโดมโนตวทสามออกนนคอ สภาพแวดลอมของสงคมหรอภมหลงของคนใดคนหนง (สภาพครอบครว ฐานะความเปนอยการศกษาอบรม) กอใหเกดความบกพรองผดปกตของคนนน (ทศนคตตอความปลอดภยไมถกตอง ชอบเสยง มกงาย) กอใหเกดการกระทาทไมปลอดภยหรอสภาพการณทไมปลอดภยกอใหเกดอบตเหต กอใหเกดการบาดเจบหรอความเสยหาย ทฤษฏโดมโนนมผเรยกชอใหมเปน “ลกโซของอบตเหต” (Accident Chain) เมอโดมโนตวท 1 ลม ตวถดไปกลมตาม หากไมใหโดมโนตวท 4 ลม (ไมใหเกดอบตภย) กตองเอาโดมโนตวท 3 ออก

2. ทฤษฏการขาดดลยภาพ (Imbalance Cause Theory) การบาดเจบหรออบตภยเกดจากการขาดดลยภาพชวขณะหนง ระหวางพฤตกรรมของคนกบระบบงานทคนนนกระทาอย ซงอาจจะปองกนไมใหเกดไดโดยการแกไขเปลยนแปลงพฤตกรรมของคน หรอการแกไขเปลยนแปลงระบบทงสองอยางหรออยางหนงอยางใด แตวธทไดผลดทสดคอ ประการหลง ดงแสดงในแผนภม

การขาดดลยภาพ อบตภย พฤตกรรมของคน

ระบบการทางาน ทมา : Blumenthal, M. Dimensions of the traffic safety problem. Traffic Safety Research Review 12 : 7 1968

3. ทฤษฏพลงงาน (Energy Cause Theory)

เคยมผคดทฤษฏตาง ๆ ททาใหเกดการบาดเจบหลายทฤษฏดวยกน แตในปจจบนนทฤษฏทยอมรบกนมากทสดไดแก ทฤษฏพลงงานกอใหเกดบาดเจบ Haddon ไดกลาวไววา เปนเรองสมดวยเหตผลทจะอธบายสาเหตการเกดบาดเจบ ซงอาจเกดขนไดโดยคาดคดหรอโดยตงใจใหเกดขนกตาม จดอยในประเภทหนงประเภทใดใน 2 ประเภท ดงตอไปน

7

ประการทหนง ไดแก การบาดเจบซงเกดจากการเกดพลงงานมากระทบรางของคนเราในปรมาณทสงเกนกวารางกายหรอสวนหนงสวนใดของรางกายจะทนตอแรงกระทบนนได (Injury thresholds) ดงอธบายในตารางท 1.1 ประการทสอง เกดการแลกเปลยนพลงงานระหวางรางกาย หรอสวนหนงสวนใดของรางกายกบแรงซงมากระทบในลกษณะทผดปกต (Abnormal energy exchange) แตยงไมมการปลอยพลงงานใหปรากฏออกมา เปรยบเสมอนรถยนตทกาลงตดเครองยนต ทาใหเกดพลงงานขนแลวแตยงไมขบเคลอน ตอมาจะมการปลอยพลงงานออกมา ซงเปรยบไดกบรถยนตขบเคลอนออกมาบนถนนแลว และเมอรถคนนนวงมาชนคน ถาชนเบา ๆ รางกายหรอสวนหนงสวนใดของรางกายตอแรงกระทบได กจะไมเกดบาดเจบ แตถาแรงกระทบนนสงเกนกวารางกายหรอสวนหนงสวนใดของรางกายทนทานไมได กจะเกดบาดเจบขน ตารางท 1.1 แสดงการเกดบาดเจบประเภททหนง ซงเกดจากพลงงานทเกดขนมากระทบรางกายเกนกวาทรางกายจะยอมรบได (Overbody Injury Threshoids)

ชนดของพลงงาน ลกษณะบาดเจบทเกด ตวอยาง

แรงกระทบ (Mechanical) ความรอน (Thermal) กระแสไฟฟา แสงรงส(Radiation) สารเคม(Chemical)

รางกายหรออวยวะของรางกาย เคลอนทเปลยนรป ฉกขาด แตกหก เกดการอกเสบ ไหม (Charring) และเผาเปนเถา (incineration) เกดการรบกวนของหนาทประสาท และกลามเนอ (neuro- muscular function) การแขงตว (coagulation) ไหมเกรยม (Charring) และเผาเปนเถา (incineration) เซลลถกทาลาย เกดการอกเสบ ปฏกรยาตอเนอเยอ แลวแตชนดของสารเคม การตายของเซลล

การบาดเจบซงเกดจากแรงกระทบมากจากวตถกาลงเคลอนท เชน กระสนปน ของมคม สงทตกจากทสง รถชน ไฟไหม หรอนารอนลวก ไฟฟาดด ไหม เกดการรบกวนระบบประสาท เชน ในการชอตดวยกระแสไฟฟา ถกรงส หรอ กมมนตภาพรงส ถกสารเคม กรด ดาง รวมทง toxins จากพชและสตว

ทมา : D.W. Clark & B.MacMahon, preventive Medicine, Boston, 1967

8

ตารางท 1.2 แสดงถงการบาดเจบประเภททสอง เกดจากการผดปกตของการแลกเปลยนพลงงานระหวางรางกาย หรอสวนของรางกายกบสงทมากระทบ (Abnormal Energy Exchange)

ชนดของพลงงาน ชนดของบาดเจบหรอการ

เกดเปลยนแปลง ตวอยาง

ออกซเจน (Oxygen Utilization) ความรอน (Thermal)

การบกพรองทางสรระวทยา เนอเยอ หรอรางกายตาย การบกพรองทางสรระวทยา เนอเยอ หรอรางกายตาย

จมนา รางกายถกทบ พษจาก CO และ HCN เสนเลอดขาด การบาดเจบเกดจากการปรบอณหภมของรางกายเสยไป หมะกด (frosbite) และแขงตายเพราะเยนจด

ความหมายของอบตภย เราสามารถพจารณาคาจากดความของอบตภยไดดงน

อบตภย หมายถงภยทเกดจากอบตเหต เนองจากการจราจรทางบก ทางนา หรอทางอากาศ

อบตเหตเนองจากการทางาน และอบตเหตทเกดขนในบานและในทสาธารณะ (ระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการปองกนอบตภยแหงชาต)

อบตภย หมายถงเหตการณทเกดขนโดยไมคาดฝนมากอน โดยไมเจตนา เปนผลใหเกด

ความเสยหายใหแกทรพยสน เปนอนตรายแกรางกายและจตใจ และอาจทาใหสญเสยชวตได (ศ.นายแพทยวจตร บญยะโหตระ)

อบตภย หมายถงเหตการณใด ๆ กตามทเกดขนเองโดยมไดตงใจ หรอมไดคาดคดมากอน

อาจเกดขนเองตามธรรมชาตหรอมาจากการกระทาของมนษย และเปนผลใหเกดความเสยหายแกรางกายของเราและผทเกยวของ ทาใหบาดเจบลมตาย หรอเกดความเสยหายแกทรพยสน (นาม จงเจยมจตต)

อบตเหต หมายถงเหตการณทเกดขนโดยมไดวางแผนไวลวงหนา ซงกอใหเกดการบาดเจบ พการ หรอตาย และทาใหทรพยสนเกดความเสยหาย (วรพงษ เฉลมจระรตน และคณะ)

9

จากคาจากดความขางตน สามารถสรปไดวา อบตภย หมายถงภยททกคนไมปรารถนาซงเกดขนไดโดยไมรตวมากอน และไมมเจตนาจะใหเกดขน เพราะหากเกดขนแลวอาจเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสนได

สาเหตนาของการเกดอบตเหต 1. เกดจากความผดพลาดของการบรหารจดการความเสยง

1.1 ไมมการสอน หรอการอบรมเกยวกบดานความปลอดภย 1.2 ไมมมาตรการขอกาหนด ใหปฏบตตามกฎความปลอดภย 1.3 ไมมการวางแผน และเตรยมงานดานความปลอดภยไว 1.4 ไมมการแกไขจดทอนตรายลอแหลม ในสถานทปฏบตงาน หรอภายในโรงพยาบาล 1.5 ไมมการจดหาอปกรณเพอความปลอดภยให 1.6 ผบรหารไมมความสาคญ

2. เกดจากสภาวะทางดานจตใจ ของผปฏบตงาน 2.1 ขาดความระมดระวง 2.2 ความตงอกตงใจ 2.3 มทศนคตทไมถกตอง 2.4 อารมณออนไหวงาย และขโมโห 2.5 หวาดกลว ขวญออน ตกใจงาย 2.6 สมองมปฏกรยาในการสงงานชา เปนตน

3. เกดจากสภาพของรางกายไมเหมาะสม 3.1 ออนเพลย 3.2 หหนวก 3.3 สายตาไมด 3.4 รางกายไมเหมาะสมกบงาน 3.5 เปนโรค 3.6 รางกายพการ

สาเหตโดยตรงของการเกดอบตเหต การปฏบตงานทไมปลอดภย เปนการกระทาทไมปลอดภยของเจาหนาท ในขณะทกาลงทางาน ซงอาจกอใหเกดอนตรายได จากขอมลทางสถตการเกดอบตเหต พบสวนใหญของอบตเหตทงหมด เกดจากสาเหตน

1. การใชเครองมอโดยพลการ โดยไมไดรบอนญาต 2. การทางานทเรวเกนไป เกนกาลงของเครองมอ

10

3. ทาการซอมเครอง ขณะทกาลงใชงาน 4. ถอดอปกรณความปลอดภยออกจากเครอง โดยไมมเหตอนควร 5. ไมใสใจตอปายหามเตอนตาง ๆ 6. เลน หยอกลอกนขณะทางาน 7. ใชเครองมอทชารด 8. ใชเครองมอไมถกวธ 9. ยน หรอนง หรอใชทาทางในการทางานทไมเหมาะสม 10. ไมสวมใสอปกรณทปองกนอนตราย 11. ประมาท เปนตน

สาเหตทเกดอบตเหต 1. สาเหตม ดงน

1.1 การปฏบตงานทไมปลอดภย เสยงตอการบาดเจบ เชน เครองจกรมคม มความเรว 1.2 สภาพแวดลอม ไมปลอดภย ขาดการปองกนอนตรายจากเครองจกรและอปกรณ

2. สาเหตทางออม ขาดการบรหารความปลอดภย เชน ขาดการปฏบตตามระเบยบ สาเหตทางกายภาพ

ของบคคล เชน การเหนอย ขาดการพกผอนทเพยงพอ สาเหตจากลกษณะทางจตใจ เชน ความเครยด ขาดความรบผดชอบ และการประมาท

ธรวฒ บณยโสภณ และ วรพงษ เฉลมจระรตน (2527 : 222 – 27) กลาวไววา อบตเหตทเกดในโรงงาน จะทาใหการผลตหยดชะงกแลวยงตองเสยคาพยาบาลจงชวยกนปองกนอบตเหตทเกดขนใหนอยทสด และแบงประเภทของอบตเหตออกเปน 2 ประเภท คอ

1. อบตเหตทเกดกบบคคล 1.1 เกดจากการทางานกบเครองจกร ซงสวนใหญจะใชไฟฟา คนงานเกดอบตเหตได

หรอเครองเกาไมมระบบปองกนอนตรายทดพอ ทาใหเกดอนตรายตออวยวะของรางกาย ทาใหพการหรอเสยชวตได

1.2 เกดจากสงแวดลอมในการทางานเปนอนตรายตอคนงานยงแบงออกได 4ประเภท คอ

1.2.1 ทางฟสกส ไดแก อณหภม แสงสวาง เสยงดง การระบายอากาศ 1.2.2 ทางเคม ไดแก ควนพษ หรอแกส พษทเกดจากปฏกรยาเคมใน

กระบวนการผลต เชน สารตะกว สงกะส สารปรอท 1.2.3 ทางสขาภบาล ความสะอาดบรเวณโรงงาน เชอโรคจากแมลงและสตว

นามาสคนงานได 1.2.4 ทางดานจตใจ การมอบงานมากเกนไป ทางานซา ๆ เกดการเบอ

11

2. อบตเหตทเกดกบทรพยสน เชน โรงงานไดรบความเสยหายเกยวกบเครองจกรผลผลตไมเปนไปตามทกาหนด ถามคนงานบาดเจบตองเสยเวลาตองรกษาบาดแผล และสภาพจตใจดวย หรอถาเกดอคคภยถอวารายแรงมาก เกดการสญเสยทรพยสนมากมาย อบตเหตนนเกดขนไดเสมอ ทกเวลา ทกขณะ ทกสถานท จะมองคประกอบในการเกดแตกตางกน ซง อาร เพชรผด (2529 : 169 – 171) ไดใหแนวคดวา องคประกอบสวนบคคลทเกยวของกบอบตเหต มดงน

2.1 สตปญญา (Intelligence) สตปญญาเกยวของกบพฤตกรรมของการทางาน การทจะรบคนเขาทางานมสงจาเปน

มาก อบตเหตจะเกดกบคนงานทมสตปญญาตา คนทมสตปญญาสงจะทางานไดรบอบตเหตนอย

2.2 การเหน (Vision)

การทบคคลมองเหนชดหรอไม ทาใหเกดอบตเหตได การรบบคคลเขาทางานตองทดสอบเกยวกบการมองเหน (Visual Test)

3.3 ลกษณะบคลกภาพ (Personality Characteristics)

บคลกบางอยางของตนเกยวของกบอบตเหตในการทางาน เชน

3.3.1 อารมณ เมอไมมความสข ผดหวง กสามารถทาใหเกดอบตเหตได

3.3.2 ความวตกกงวล ชอบเกบตว กทาใหเกดอบตเหตได

4. ความเหนอยลา (Fatigue)

เมอมการผลตผลงานมาก ๆ อบตเหตกอาจจะเกดเนองจากเหนอยลาเรงผลงาน อาจจะทาใหผลผลตตาได เพราะเกดอบตเหตบอย ๆ เพราะเหนอยลาตอการทางาน

5. ประสบการณ (Experience)

การทางานเมอมประสบการณมากขน อบตเหตกจะลดนอยลง ดงนน เมอมการทางานนาน ๆ ตองมการจดการฝกอบรมหรอรบคนงานใหม ๆ ทมอายยงนอย ตองระวงเนองจากยงขาดประสบการณในการทางาน

6. การยอมเสยง (Risk Acceptance)

การยอมเสยง เปนลกษณะของบคคลทเมอทางานแลวเคยผดหวงมากอนเลยทดลองเสยงทาเปนอบตเหตทเกดขนเพราะประมาท

12

จานวนอบตเหตทเกดขนในโรงงานยอมมากนอยแตกตางกน การเกดอบตเหตจากครงแรกทาใหเกดความสญเสย จะมความเชอมนในตวเอง มแนวโนมของการอบตเหตอก ขอสงเกต เชน คนทขจกรยานยนต เมอเกดอบตเหตลนลม จะตองมความระมดระวง เพราะกลวจะเกดแบบเดมอก เปนตน แนวโนมของการเกดอบตเหต (Accident Proneness) มหลายสาเหต อมาพรรณ ชชนกลน และคณะ (2529 : 38 – 41) ไดกลาวถงแนวโนมของการเกดอบตเหต ดงน

1. สาเหตของการเกดอบตเหต (Causes of Accident)

1.1 สภาพการทางานทไมเหมาะสม เชน อณหภม ปรมาณความชน แสงสวางไมเพยงพอในการทางาน

1.2 วธการทางาน ชวโมงในการทางานมากเกนไป เกดการเมอยลางานทหนกเกนไป เรงทางานเรว ๆ

1.3 เกยวกบตวคนทางาน อายนอยเกนไป ประสบการณทางานนอย สขภาพไมดความบกพรองของรางกาย ความแตกตางทางเพศทไมเหมาะสมกบชนดของงาน

2. ปญหาการฝกอบรมการปองกนอบตเหต (The Problem of Accident preventing

Training)

การฝกอบรมเปนการปองกนอบตเหตได เพราะการทางานในโรงงานตองกาลงคนงานและเครองจกร ควบคกนไป ตองสงคนไปอบรมการใชเครองจกร บารงรกษา ซอมแซม ทดลองการใชอยางปลอดภย ฝกกฎระเบยบของโรงงาน โดยเปนตอนแรกคนงานตองเรยนรวธการทางานทปลอดภย และตอนท 2 ตวเองจะตองไดการกระตนใหทางานดวยวธทปลอดภยนนดวยตนเอง สาเหตสาคญของการเกดอบตเหตสามารถแบงออกไดเปน 2 ประการ ไดแก

1. การกระทาทไมปลอดภย (unsafe act) และ 2. สภาพการณทไมปลอดภย (unsafe condition)

การกระทาทไมปลอดภย (Unsafe act) ไดแก - การทางานไมถกวธ หรอไมถกขนตอน - การไมปฏบตตามกฎของความปลอดภย - ความไมเอาใจใสในการทางาน จนประมาท พลงเผลอ - การมนสยชอบเสยง หรอรบรอนทจะทาใหเสรจ - การแตงกายไมเหมาะสม เชน ไมใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล - การถอดเครองกาบงอนตราย (Guard) ของเครองจกรออกดวยความรสกราคาญ

13

- การใชเครองมอ หรออปกรณตาง ๆ ไมเหมาะกบงาน - การขาดวนย หยอกลอกนระหวางทางาน - การทางานโดยทรางกายหรอจตใจไมพรอมหรอผดปกต เชน เปนไขไมสบาย

สภาพการณทไมปลอดภย (Unsafe condition) ไดแก - ไมมกาบงปองกนอนตรายสวนทเปนอนตรายของเครองจกร - เครองจกรกล เครองมอ หรออปกรณชารดบกพรอง - เครองกาบงปองกนอนตรายไมถกตองหรอชารด - ระบบไฟฟา หรออปกรณไฟฟาชารด บกพรอง - ความไมเปนระเบยบเรยบรอยและสกปรกในการจดเกบวสด - สภาพแวดลอมในการทางานทไมปลอดภยหรอไมถกสขอนามน เชน พนโรงงานขรขระ

พนลน การระบายอากาศไมเพยงพอ

แนวทางในการปองกนอบตเหต การคดหาแนวทางปองกนอาจมหลากหลายวธ บอยครงทแนวทางปองกนอาจไมครอบคลมทงหมด มตกหลนไปบาง ทาใหการปองกนไมเกดประสทธภาพเทาทควร ดงนน จงตองมหลกในการหาแนวทางใหครอบคลมไดทงหมด เพอจะไดไมเกดอบตเหตทซารอยขนมาอก ดวยหลก 3E กบ ตาแหนงการปองกน หลก 3E ไดแก 1. Engineering 2. Education และ 3. Enforcement

1. Engineering คอ การใชความรดานวศวกรรมศาสตรมาจดการ เชน การออกแบบเครองจกรใหมการใชงานทปลอดภย การตดตงเครองปองกนอนตราย การวางผงโรงงานและออกแบบสภาพแวดลอมในการทางาน

2. Education คอ การใหการศกษา หรอฝกอบรมคนงาน ตลอดจนผทเกยวของในการทางาน ใหมความรความเขาใจเกยวกบการปองกนอบตเหต การฝกใชเครองมอหรอวธการทางานทปลอดภย

3. Enforcement คอ การออกมาตรการควบคมบงคบใหคนงานปฏบตตาม หากฝาฝนหรอไมปฏบตตามจะตองถกลงโทษ เพอใหเกดความสานกและหลกเลยงการกระทาทไมถกตอง

การใชหลก 3E น จะตองดาเนนการให E ทง 3 ไปพรอมกน จงจะทาใหการปองกนอบตเหต มประสทธภาพสงสด ถามการดาเนนการเฉพาะ E ตวใดตวหนงกจะเกดปญหาขน เชน เครองจกรทออกแบบมาดมเครองปองกนอนตราย (Machine Guarding) ตดตงไว คนงานอาจเหนวาเกะกะไม

14

จาเปนจงถอดออก เพราะขาดการฝกอบรม หรอชแนะใหเหนอนตรายทเกดขน หากถอดเครองปองกนอนตรายออก หรอวามการอบรมมาอยางดแลวแตขาดการออกกฎขอบงคบคนงานอาจเหนวาการดนนเกะกะ ทาใหทางานไมสะดวก จงถอดทงเสยเพราะตองการทางานใหเรวขน ทง ๆ ทรวาอนตรายแตกยอมเสยงเพราะเขาใจวาจะสามารถเพมผลผลตได ในทานองเดยวกนแมจะมขอบงคบแลว หากคนงานไมไดรบการแนะวธการทางานทถกตองปลอดภยคนงานกอาจจะปฏบตงานอยางผดวธ เนองจากความไมรเปนเหตหรอการทางานทผดพลาด ไมถกขนตอน เปนผลทาใหระบบปองกนนนเสยหายไมทางาน ตาแหนงการปองกน ทฤษฎการเกดอบตเหตในยคแรก ๆ ของวชาความปลอดภย คอทฤษฏโดมโน โดยคดวาสภาพการณ หรอสงแวดลอมทางกายภาพ เปนสาเหตหลกททาใหเกดอบตเหตขน จนกระทงป พ.ศ.2471 ไฮนรช เสนอแงมมใหมวา มนษยตางหากทเปนสาเหตหลก หาใชสงแวดลอมไม ไฮนรช กลาววาอบตเหตททาใหคนบาดเจบจะเกดจากปจจยตอเนอง ไมวาจะเปนการกระทาทไมปลอดภยของผปฏบตงานหรอเครองจกร หรอสภาพแวดลอมทเปนอนตรายโดมโน 5 ตว ททาใหเกดอบตเหต คอ

1. ภมหลงและสภาพแวดลอมทางสงคม 2. ความบกพรองสวนบคคล 3. การกระทาหรอสภาพแวดลอมทไมปลอดภย 4. อบตเหต 5. การบาดเจบ เมอโดมโนตวท 1 ลม กจะทาใหโดมโนตวตอ ๆ ไปลมตามกนไป นอกเสยจากจะหยบ

โดมโนตวใดตวหนงออกไป เพอตดวงจรความตอเนองไมใหโดมโนตวถดไปลมเมอพจารณาด กจะพบวาการหยบโดมโนตวกลางคอ การกระทาหรอสภาพแวดลอมทไมปลอดภยออก โดยในตวท4 และ 5 กจะไมลม คอไมเกดอบตเหตและไมมการบาดเจบ

ผลกระทบจากการเกดอบตเหต 1. สรางความสญเสยตอทรพยสน เชน รถยนตชนกน สรางความเสยหายคอ รถยนตพง หรอ

สญเสยทรพยสนจายเงนชดเชยคาเสยหายใหแกผอน 2. รางกายไดรบบาดเจบ สญเสยอวยวะ หรอหากรนแรงอาจสญเสยชวตในทสด 3. สรางความเสอมเสยชอเสยง การยอมรบในทางธรกจ เชน บรษทรถทวรใดมกเกด

อบตเหตบอย ๆ ลกคาผใชบรการอาจใชบรการของบรษททวรอนแทน ทาใหรายไดของบรษทลดนอยลง

กลาวคอ หากเราตองการจะกาจดและลดสาเหตของการเกดอบตเหตลง เราสามารถพจารณาทตาแหนงการปองกน (Point of protection) กอน เพอประเมนความเปนไปไดของการ

15

แกปญหาวา ควรทาทจดใด ตามลาดบ จากนนจงพจารณาตอไปวา เมอเลอกทจะปองกนทจดนนแลว ควรจะตองดาเนนการแตละ E ในหลก 3E อยางไร เพอใหตาแหนงการปองกนสามารถปองกนอบตเหตไดอยางสมฤทธผล ตวอยางเชน เมอตรวจพบวา เครองจกรมเสยงดงเกนมาตรฐานมาก เราพจารณาแลวเหนวาควรจะแกปญหาททางผาน(Pass) คอสรางหองครอบเครองจกรนนเสย ซงแนนอน วาการจะสรางหองครอบดงกลาวกควรอาศยความรดาน Engineering เพราะไมเชนนน เมอสรางเสรจอาจแทบไมไดลดระดบความดงเลย จากนนกตอง Education แกพนกงานทอยบรเวณใกลเคยงหรอตองเขาไปทางานใกลหรอภายในหองครอบ และสดทายคอกาหนดมาตรการ Enforcement โดยเฉพาะอยางยงเมอตองทางานในหองครอบดงกลาว

ชนดของอบตภย อบตภยในงานอตสาหกรรม จะแตกตางกนออกไปตามลกษณะงานในอตสาหกรรมนน ๆ

เมอประมวลเขาดวยกน อบตภยสามารถแบงออกไดดงตอไปน 1. การยกของขนลง (Handling objects) แบงออกเปน 2 อยาง คอ ยกดวยกาลงคนและ

ยกดวยเครองจกรกล 1.1 ยกดวยกาลงคน

1.1.1 มอและแขน บาดแผลทไดรบเกดจากเสยนตา ของมคมบาด ตะปตา ถกวตถท ยกหนบกบวตถอน ๆ หรอประต หรอสวนอาคารทยนออกมา นอกจากนนกมบาดแผลทเกดจากมมคมของวตถทยก เหลกรดลง หรอหบหอ หรอลวดรดหบหอ

1.1.2 การปวดหลงและไสเลอน (Hernia) โรคปวดหลงเกดจากการยกของทผดวธ กลาวคอ ไมยกของโดยบงคบใหหลงตรง และงอเขาเพอใหหนาขาทงสองรบนาหนกขณะทยก จะตองแยกเทาหางพอประมาณโดยใหเทาหนง ลาไปขาหนาเลกนอย และปลายเทาชไปทางทศทจะยกของไป การยกวธน จะทาใหยกรกษาสมดลตวเองได และจะลดอาการปวดหลงลงดวย สาหรบไสเลอนนนไมไดเกดจากการยกของผดวธเพยงอยางเดยว ความโนมนอมโดยธรรมชาตมสวนทาใหเกดขนดวย

1.1.3 เทา บาดแผลทเทาสวนใหญเกดจากวตถสงของหลนทบเทา ซงจะเกดขน บอย ๆ ในการยกของพรอมกนหลายคน และเกดความเขาใจผดในระหวางผยกดวยกน ทางทดในการยกของกคอพยายามอยายกของ ดวยลกษณะการยกทไมพรอมเพรยง ยกของบนทลนหรอของทยกรปราง ไมสมดลพลกงายและประการสาคญกคอ จะตองกะลวงหนาวาจะวางของไวทใด

1.1.4 รางกายและศรษะ บาดแผลทเกดตามบรเวณรางกายหรอศรษะมกจะเกดจากการขนวตถทเปนอนตรายตกเรยราด หรอของอน ๆ ทบรรจหบหอไว ไมเหมะสมหรอไมแนนหนา หรอขาดการตรวจสอบดวาของทผยกไปนนมอะไรบรรจอย

16

1.1.5 การยกของพรอมกนหลายคน เหลกคาน เหลกราง หรอสงของทมลกษณะกวางควรจะยกโดยผคมงานเปนผสงเพยงคนเดยว และทกคาทสงจะตองชดเจนและไมเรวเกนไป ผยกกจะตองปฏบตตามพรอมกน

1.1.6 รถเขนทใชกาลงคนฯลฯ อยากองสงของสงจนมองทางขางหนาไมเหน ระวงมอขณะเขนผานประตและเมอจะเลยว จะตองตวงใหกวาง

1.1.7 การขน ดทศทางขางหนาตลอดเวลา และอยาเขนวตถกองสงมากเกนไป ซงจะทาใหไมอาจมองเหนเสนทางขางหนาได

1.2 ยกโดยกาลงเครองยนต อบตภยทกลาวถงน เปนเรองเกยวกบการใชอปกรณยกของดวยกาลงเครองยนต

มอและนวมออาจจะถกหนบขณะสอดสะลงลงบนขอเกยว ขณะยกขอเกยว การคลองและถอดสะลงรดวตถทยก การใช Fixing dogs (หนบของขณะยก) หรอตะขอสบเกยวของ วธการลดความยาวของสะลงดวยการใชสลกหรอผกเงอน การใชสะลงยกของดวยวธการผด ๆ เหลานมกกอใหเกดความเสยหายขนได การเคาะสะลงโดยใชชะแลงแทนทจะใชไมเปนวธปฏบตงานทไมถกตองเพราะอาจทาใหสะลงเสยใชการไมไดตอไป

การยกของควรจะทดลองยกใหลอยตวเพยงเลกนอยกอน เมอเหนวาปลอดภยดแลวจงจะยกขนเตมท

อนตรายอน ๆ กไดแกการยกสงของเคลอนจากหรอวางลงพนรองรบทไมมนคง หรอวางของไวในลกษณะไมสมดลอาจพลกหรอกระดกได ลมแรงอาจทาใหของทยกลอยตวแกวงไปมา ซงทาใหลาบากตอการบงคบควบคม ควรจดหาแพกกงหนนรองรบมมคมของวตถทยกเพอปองกนสะลงชารด ถาใชโซแทนสะลงกควรจะกระทาเชนเดยวกนเพอความปลอดภย ลกโซทพบงานหรอสะลงทหกมม เนองจากไดรบแรงเคนอยางมากไมควรนามาใชงานอก ไมเนอแขงมความคมพอทจะตดลวดสะลงขาดได

การใชสญญาณไมวาดานใหเสยงหรอใชมอ ควรจดระบบใหเปนมาตรฐานอยางเดยวกน และการใหสญญาณจะตองชดเจน วตถทยกมกจะหยอนลงทบเทาหรอมอ เมอผยกของขาดความระมดระวง สนใจแตตาแหนงทจะวางของเพยงอยางเดยว

การใชรถ Fork lift ในบางกรณทอาจกออบตเหตขนเพราะรถ Fork lift เลยวไดในวงแคบและปกตกมกจะบรรทกของสงมาก จนผขบไมอาจมองทางขางหนาไดชดเจนพอ ผเดนเทาจงตองใชความระมดระวง เพราะอาจจะถกทบหรอตวรถ Fork lift เองอาจจะพลกควา ผทาหนาทจดสงของเพอบรรทกจะตองยนในททปลอดภยขณะทคนยกของกาลงยกขนหรอลง

2. การหกลมหรอตกจากทสง (Falls of persons) ตามสถตซงทางประเทศองกฤษไดรวบรวมไว ปรากฏวาอบตภยทเกดจากการหกลมหรอ

ตกจากทสงมมากถง 13 % ของอบตภยทเกดขนทงหมดดวยเหตผลตาง ๆ กน และ 30% ของอบตภย

17

นตองสญเสยชวตไป อบตภยเหลานปรากฏวาเกดเมอบคคลเดนบนพนราบเสยสวนใหญ และสาเหตกคอ พนไมเรยบ พนนองดวยนามนหรอนา สงของทวางเกะกะบนพน เชน ตะป เครองมอ เศษไม หรออน ๆ สวมรองเทาขาดหรอไมเหมาะ สายตาไมดหรอใชแวนไมถกกบสายตา มควน ฝน หรอไอนาจนมองไมเหนทาง แสงสวางไมเพยงพอ มแสงจาหรอมเงา ลกษณะการเดนไมเหมาะกบลกษณะพน พนทขรขระหรอลนมากอาจจะซอมแซมแกไขใหดได แตถายงไมไดทาบคคลทเดนกจะตองระมดระวงการใชความเรวในการเดนบนพนนน ๆ 2.1 ชางมกจะลม หรอสะดดเครองมอและสงของทตนเอง หรอผอนวางทงไวบนพน อบตภยจากการหกลมใกลเครองมอจกรกล หรอเครองกลงเกดมาแลวมากมาย จนเปนเหตใหตองสญเสยมอแขน และบางครงถงชวต 2.2 อบตภยตกจากทสงเกดขนไดจากสาเหตดงไดกลาวแลวเชนกน รวมทงสาเหตจากการทเปดฝาทอแลวไมปดหรอไมจดรวกน นงรานไมมนคง ไมทใชพาดเปนทางเดนกระดกได การตงบนไดไมถกตอง ไมพาดสาหรบเดนลากขนทสงพลกได ไมมรวกนเฉลยง ยนบนพนทไมมนคง เชน บนหบหรอถงทตอกนขนไป ปนขนบนพนทรงกลม เชน ถงนามน หมอนา ซงทางทดควรใชบนได 2.3 อบตภยเคยเกดจากการใชบนไดไมถกวธ เปนสาเหตใหผใชหลนลงมา (วธการใชบนไดจะไดกลาวตอไป) ผปฏบตงานขนไปซอมหลงคาแลวหลดรวงทะลกระเบองกระดาษ สงกะสทผ หรอกระจก 2.4 ในการปฏบตงานบนทสง ควรจะใชเขมขดรดเพอความปลอดภย ราวหรอรวปองกนผปฏบตงานตกลงมาควรตดตงเทาทจะกระทาได แมวางานนนจะเปนงานชวคราวกตาม 2.5 อบตภยทบคคลจะหลนตกลงไปในทอหรอหลมทขดไวจะไมเกด ถาผขดหลม หรอเปดฝาทอกนรวไวโดยรอบ ผคนทเดนผานไปมาจะไดรและใชความระมดระวง

3. ถกกระแทกจากสงของยกลอยตว (Falls of Objects) อบตภยสวนใหญทเกดปรากฏวาสงของทหลนลงมามขนาดเลกและเบา นตขนาด 3/4 นว ถาหลนลงมาดวยระยะปานกลางกอาจทาใหผถกกระแทกเสยชวตได จงอาจกลาวไดวาในการปฏบตงานบนทสง ความเปนระเบยบไมวางสงของทงเกลอนกลาดเปนเรองสาคญมาก

อบตภยเกยวกบถกกระแทกจากสงของยกลอยตวน มสาเหตสาคญซงอาจแบงไดคราว ๆ 3 ประการ

3.1 สงของทผปฏบตงานถอไวแลวหลดมอตกลงมา เชน เครองมอ 3.2 ผปฏบตงานสะดดสงของทวางไว เชน เครองมอ หรออปกรณบางชนรวงหลนลงมา

หรอสงเหลานนตกลงมาดวยความสนสะเทอน หรอแรงลม 3.3 ประกอบโครงสรางไวไมแขงแรง หรอโครงสรางนนชารดทรดโทรม ซงควรจะไดรบ

การตรวจสอบหรอเปลยนใหม

18

ทางเดนปฏบตงานบนทสง ควรจะมไมตขอบกนทพนเพอปองกนสงของรวงหลน ชางฟตทขนไปปฏบตงานกควรใชกระบะหรอถงเครองมอ แทนทจะวางกองไวกบพน และเพอปองกนอบตภยใหดขน บคคลทเดนผานบรเวณทมผปฏบตงานบนทสงจะตองใชความระมดระวง ทางทดกคอกนขอบเขตทพนเบองลาง หรอปกปายเตอนใหรถงเขตอนตราย

4. เครองมอ (Hand Tools) อบตภยทเกยวกบเครองมอ สวนใหญเนองมาจากใชเครองมอทชารดหรอไมเหมาะกบงาน

และบางสวน เนองจากใชเครองมอไมถกตอง ผปฏบตงานเมอเหนวาเครองมอชารดกควรจะสงซอมหรอซอมดวยตนเอง

4.1 เครองมอทชารด 4.1.1 คอน ขวาน อเตอ พะเนน ถาดามไมยดหวไวไมแนน หรอไมทใชทาดามแตก

หรอบนยอมเสยงภยในการใชงานหวคอนอาจจะหลดปลวออกไปหรอตอกพลาด ดามไมทแตกอาจจะแทงมอ หนาคอนทตอกถาสกจนกลมหรอสกดททอยอมทาใหการตอกพลาดไดงาย หวคอนทใชงานจนคลอนแลว ควรเปลยนดามไมใหมแทนทจะตอกลมเพมเขาไป

4.1.2 สกด สกดทหวบานแบบดอกเหดอยานามาใชงาน เพราะสะเกดเหลกสวน ทบาน อาจจะปลวเขาตาผปฏบตงานเอง หรอผอนทาใหตาบอดได เปนการเสยงภยและกอความสญเสยใหแกผอนโดยไมจาเปน การแตงหวสกดนน ไมใชเจยระไนสวนทบานออกมาใหหมดไปเทานน แตจะตองเจยระไน รอยราวระหวางสวนทบานออกใหหมดไปดวย

4.1.3 ตะไบ สว ไขควง ตะไบทไมมดามมอนตรายมาก ถานามาใช กานตะไบแหลมมากอาจแทงมอและอาจปกเทาผปฏบตงานไดถาหลนจากโตะปากกา นอกจากนนอาจเปนอนตรายตอหนาอกหรอทอง ถานาไปใชกบเครองกลง ดามตะไบ สว หรอไขควงทแตกหรอหลวมเปนอนตรายตอผใชเชนเดยวกน เมอดามแตกหรอหลวมกควรเปลยนดามใหม

4.1.4 ประแจปากตาย ปากประแจทราว หรอบานออก ควรเลกใชประแจเหลานเพราะวาจะทาใหเหลยมนตเสยและอาจลนหลด ทาใหมอผใชกระแทกกบวตถหรอสวนของเครองจกรกลบาดเจบได

4.2 เครองมอไมเหมาะกบงานและการใชเครองมอไมถกตอง ยกตวอยางเชน การใชตะไบแทนเหลกงดหรอใชกานตะไบควานร การใชประแจปากตายผดขนาดกบนต ไมเลอนแตงปากประแจเลอนใหเหมาะกบนต ตอหางประแจดวยทอเหลกแลวลนหลดออกไป ใชประแจปากตายกวดคลานนตในทแคบแทนทจะใชประแจบอกซ ใชเครองมอตดททอทาใหลนงายและงานเสย ใชประแจจบทอผดทศทาง

4.3 การใชเครองมอชนดหวเคลอนทได ไดแก สวาน เครองกวาน หนเจยระไน เครองขดผว คอนหรอสกด (ทงชนดทใชไฟฟาหรอลม) เครองมอแตละชนดเหลานมอนตรายแตกตางออกไป ไดแก การไมตอสายดนทตวเครองมอ สวตชหรอลนทางานเปดปดดหรอไม ปลอยทงเครองมอไวใน

19

ลกษณะทมไฟหรอลมพรอมทจะสตารท ปลอยสายหรอทอไวกบพนทาใหผเดนไปมาสะดดหรอถกรถทบเสยหาย

5. ไฟไหม (Fires) อบตภยทเกดเพลงไหมและเกดระเบดในโรงงาน ไมกออนตรายถงชวตมากมายนกแต

ทรพยสนสวนใหญตองสญเสยไปปหนง ในประเทศไทยเราความเสยหายจากเพลงไหมมมลคาหลายรอยลานบาท ซงนบวาไมใชเรองเลกนอย สวนใหญผปฏบตงานมกจะคดในแงบาดเจบเทานน แตถาคดใหไกลแลวการทเพลงไหมสถานทปฏบตงานกยอมทาใหผปฏบตงานไมมงานทาไปดวย และกวาจะดาเนนงานตอไปกใชเวลานาน

5.1 การตดตงอปกรณไฟฟา ไฟไหมบางครงเกดจากอปกรณไฟฟาเสอมคณภาพ และบางครงกเนองจากผตดตงใชสายไฟเลกเกนไปจนทาใหกระแสไฟเกนกาลงสาย การใชเครองมอไฟฟาชนดหวเคลอนทได กบเตาเสยบไฟแสงสวางยอมทาใหสายไฟรอนจดอาจเกดไฟลกขนได

5.2 การลกไหมจากวตถทบถมกน สารไวไฟไมควรนาเขาไปใกลเปลวไฟหรอความรอนและไมใชแตเพยงเปลวไฟเทานนทจะกอใหเกดเพลงไหมขนได แมทอนารอนกอาจเปนสาเหตไดเชนกน ถาอยในสภาพทเหมาะสมสารบางอยางอาจลกไหมไดเองโดยไมตองอาศยความรอนจากภายนอกถากองทบถมไวนานโดยไมเคลอนยาย จะเกดความรอนระอขนภายในและลกเปนเปลวไฟในทสด ยกตวอยางเชน ฟางชน ๆ กระดาษหรอขเลอย และในโรงงานกไดแกผาหรอยตทชบนามน ซงเมอไมใชแลวกควรทงลงไปในถงโลหะทมฝาปดซงไดจดไวใหทง

สารอยางอนทอาจเกดลกไหมไดเองจากการทบถมกน คอ ถานหน ถานไม ผงอลมนม ลกไนต โลหะบางอยางทปนเปนผงละเอยด เหลกซลไฟด ฟอสฟอรสและสารประกอบเซลลโลส ฯลฯ

สารบางอยางเมอถกนาจะเกดความรอนสงหรอเกดเปลวไฟ เชน ปนขาว แบเรยมหรอโซเดยมเพอรรอคไซด อโลหะโซเดยม อโลหะโปแตสเซยม นามนสนและแอมมอเนยจะเกดลกไหมถาผสมกบกาซคลอรน เมอกองถานหนหรอลกไนทเรมลกไหม ควรใชวธครอบคลมเพลงและอยาพยายามคยเขยขนมาเพราะเมอเพลงไดรบอากาศสะดวกขนกจะลกไหมขยายออกไป ทางทดกคอกลบกองถานหนหรอลกไนทนนดวยดนหรอทราย

5.3 ของเหลวทไวไฟ มเชอเพลงหลายชนดทใหไอระเหยซงตดไฟหรอระเบดไดงายในอณหภมปกต ยกตวอยางเชน นามนเบนซน ซงไอระเหยมอนตรายมาก อาจระเบดไดรนแรงและกอใหเกดความเสยหายไดยงกวาเพลงไหมธรรมดา ยงกวานนไอระเหยของนามนเบนซนมนาหนกมากกวาอากาศจะแผกระจายอยเหนอพนเปนระยะทางไกลออกไปจนกระทงถงแหลงเพลง เมอเกดระเบดแลวไฟจะยอนกลบมายงทเกบนามนเบนซนนน ทาใหไฟไหมมากขน ประกายไฟหรอไฟทจดเรอง ๆ เชน บหร อาจจะทาใหเบนซนลกไหมขนได

20

มของเหลวอยางอน เชน แอมโมเนย ซงโดยคณสมบตตวมนเองไมตดไฟ แตเมอระเหยเปนไออาจจะระเบดไดเมอผสมกบอากาศ

กาซทจดไฟตดบางอยาง เชน กาซซงสกดไดจากถานหนเมอผสมกบอากาศอาจระเบดไดเชนกน กาซชนดนเปนกาซอยางหนงทมนาหนกเบากวาอากาศ ฉะนน เมอเกดรวกจะลอยฟงอยแถบเพดานหอง ทงทบรเวณพนหองยงคงมอากาศตามปกต

ในสถานททมอนตรายซงอาจจะมไอระเหยหรอกาซทไวไฟลอยฟงอย กจาเปนตองตรวจสอบสภาพของอปกรณไฟฟาตาง ๆ ภายในบรเวณนน อปกรณไฟฟาทควรใชเปนแบบมครอบปองกนไมใหไอระเหยหรอกาซไวไฟเขาไปถงตวอปกรณไฟฟาได (Gas tight or Flame-proof equipment)

ในบรเวณทมไอระเหยหรอกาซไวไฟฟงกระจายอยควรใชเครองมอทไมทาใหเกดประกายไฟ หรอเครองมอททาดวยเหลก ฉะนน เหลกทกชนดควรนาออกไปจากบรเวณนน ทงน รวมทงตะปทตอกรองเทา กอาจจะกอใหเกดประกายไฟระเบดขนไดเชนเดยวกน

อนตรายทเกดจากบคคลสบบหรหรอจดไมขดใกล ๆ กบเชอเพลงไวไฟกยอมเปนททราบกนอยแลว แตอนตรายบางอยาง บางทานอาจจะมองไมเหนกคอ การเชอมหรอบดกรถงทใชบรรจเชอเพลงไวไฟ (ทง ๆ ทไดถายเชอเพลงเหลานนออกหมดแลว) โดยไมไดทาการปองกนตามวธการใหเรยบรอยเสยกอน ในทบางแหงไฟฟาสถตจะสะสมประจเพมมากขน เชน ทสายพานหรอทถงหรอขวดบรรจเชอเพลงไวไฟเอง ฉะนน ผทปฏบตงานเกยวกบของเหลวทไวไฟกจาเปนจะตองรและระวงไวเพราะเมอไฟฟาสถตสะสมประจมากขนเรอย ๆ ประจจะวงผานอากาศไปยงทศกยตาทาใหเกดประกายไฟระเบดขนได

5.4 ฝนละออง ละอองวตถหลายชนดอาจระเบดไดรนแรงเชนเดยวกบกาซและไอระเหยไวไฟ ละอองถานหนทาใหเหมอนถานหนระเบดเปนขาวทลงหนงสอพมพอยบอย ๆ ละอองวตถอยางอนทอาจระเบดได เชน แปง ไมคอรค นาตาล โกโก แปงมน ชา Cellulose acetate, Ebonite, Erinoid, หนงขเลอย มสตารด และผงละเอยดของโลหะบางชนด

5.5 สาเหตอน ๆ สงทเหนไดงายทสดกคอ การสบบหรอาจจะเปนกนบหร หรอกานไมขดทจดแลวทงลงในทไมควรจะทง อาจมผฝาฝนสบบหรในทหามสบ หรออาจจะเปนดวยปลายทอเหลกเสยดสขอบภาชนะทบรรจสารทไวไฟ

สารบางอยาง เชน โซเดยมและโปรแตสเซยม จะลกไหมเมอถกนา แตสารบางอยาง เชนแคลเซยมคารไบดเมอถกนาจะใหกาซอะเซทเทลนซงอาจระเบดไดรนแรง กรดสวนมากจะใหความรอนและใหฟองซงเปนอนตรายเมอผสมกบนาของเหลวบางชนดหรอโลหะ เซลลลอยดและสารบางชนดอาจลกไหมได ถงแมไดไลอากาศในทบรรจออกหมดแลว โลหะผสมแมกนเซยมซงเบาและใชงานอตสาหกรรมมากมายอาจระเบดลกไหมเมอเขาเครองกลง เครองไส ผาหมทจดทาพเศษหรอผงเคมอาจดบเพลงแบบนได

21

5.6 การดบเพลง การดบเพลงขนาดใหญจาเปนตองใชผชานาญ ซงเปนหนาทของเจาหนาทตารวจดบเพลงเพราะไฟทไหมในโรงงาน บางครงมสารซงเมอถกความรอนแลวเกดฟองและควนพษเปนอนตราย แตโดยทวไปแลว ผปฏบตงานทกคนยอมมสวนสาคญในการปองกนเพลงไหม เพลงทเกดขนครงใดกตาม ยกเวนเพลงขนาดใหญทเกดจากการลกไหมของเซลลลอยดแลวอาจจะดบไดในเวลาไมชานก

6. เครองจกรกล (Machinery) 6.1 สาเหต อบตภยทเกดจากเครองจกรกลอาจแบงอยางคราว ๆ ได 6 ชนด คอ

6.1.1 อบตภยทเกดจากเครองจกรกล ทสภาพเรยบรอยและพจารณาสถานทตงไวดแลว แตไมไดกนรวไวเชน เครองทมรอบการหมนสง สถานทตดตงเครองจกรกลแบบน ผตดตงอาจเหนวาปลอดภย แตเมอผปฏบตงานเขาไปใกลเพอทาการซอม อาจหมนมวนเสอผาหรอฉดลากผปฏบตงานนนเขาไปทาใหบาดเจบ

6.1.2 อบตภยทเกดจากเครองจกรกลบางสวนไมมครอบปองกน 6.1.3 อบตภยทเกดจากการถอดครอบปองกนออก 6.1.4 อบตภยทเกดจากเครองหามอตโนมตหรอหามในตว สวนใหญเนองจากการ

ออกแบบไมดพอ ปรบระยะการทางานไมพอด ไมมการทดลองโดยสมาเสมอระหวางใชงาน 6.1.5 อบตภยนเกดจากเครองจกรกลบางชนด ซงไมอาจจะใสครอบปองกนไดโดย

สมบรณเพราะลาบากตอการใชงาน เชน เครองจกรกลทางดาน งานชางไม เครองทอผา เครองทากระดาษ

6.1.6 อบตภยเกดจากการสตารทเครองจกรกลโดยไมตงใจ ซงสวนมากมกจะเปน บคคลอนไมใชผปฏบตงาน

6.2 ขอควรระวง การปองกนอบตภยอนเกยวกบเครองจกรตองอาศยเทคนคและการจดระบบทดพอ ประการแรกซงสาคญทสด คอ ผรบผดชอบจะตองเขาใจซมซาบตอขอปลกยอยในการทางานของเครองจกรกลนน และการตดตงครอบปองกนอนตรายจะตองปองกนไดเตมท แมแตชองเลก ๆ นอย ๆ ซงนวอาจจะลอดไปสมผสกบสวนทเปนอนตราย ประการทสอง ผปฏบตงานซงทางานอยใกลเครองจกรกลจะตองใชความระมดระวง การปองกนโดยทวไปกคอ เสอผาทใชจะตองกะทดรดไมมสวนไหนหลวมรมราม แขนเสอถาเปนเสอแขนยาวตองกลดกระดมขอมอเรยบรอย ผปฏบตงานควรสวมหมวกไมปลอยผมยาวรงรง ไมควรสวมแหวน ปฏบตตามขอแนะนาในการประกอบสายพานเครองจกร และระมดระวงในการเขาไปใกลเครองจกรกล อนตรายอน ๆ ทจะทาใหเกดอบตเหตเกยวกบเครองจกรกลกคอ ความไมเปนระเบยบเรยบรอยในสถานทปฏบตงาน เชน กองหรอทงสงของรกรงรง พนลนทาความสะอาดหรอหยอดนามนเครองจกรกลซงเดนอย แสงสวางในโรงงานไมเพยงพอหรอจาเกนไป

22

6.2.1 เพลาขบ เครองไอนา เครองยนตเผาไหมภายใน มอเตอรทกชนดมกจะกอใหเกดการบาดเจบแกผทหยอดนามนหรอเขาไปคลาแบรงวารอนหรอไม ผปฏบตงาน ควรระวงเรองเสอผาทสวม สวมรองเทาและถงมอตามความจาเปนของงาน การตอทอหยอดนามนโดยผหยอดอยหางออกมาแทนทจะหยอดอยใกลๆ เพลาขบทหมนอยเปนวธหนงทจะปองกนอบตภยเหลานได

6.2.2 เพลาหมน ไมวาเพลาหมนจะมขนาดใหญเลกเพยงใด หมนดวยรอบชาเรว เพยงใด แตผวของเพลาจะตองเรยบ

6.2.3 สายพาน เชอก โซ และรอก นอกจากเรองการใชครอบปองกนไมเหมาะสม หรอไมใชเลยแลว อบตภยขอหนงกคอ การประกอบสายพานซงผปฏบต งานอาจจะทาโดยผดวธ หรอไมใชเหลกงดสายพานหรออปกรณชวย สายพานมอนตรายอนอาจกออบตภย ไดโดยเฉพาะเมอสายพานสมผสกบวงลอ ซงอาจหนบนวมอหรอสวนหนงสวนใดของรางกายได

6.2.4 หมเฟอง อบตภยเกยวกบหมเฟอง มกจะเนองมาจากการใชครอบปองกนท ไมถกตองหรอการยนเขาไปใกลหองเฟองซงเปดทงไว ทสาคญกคอหองเฟองทไมไดปดมดชดจงใชครอบปองกนไวแตสวนทเหนวาจะเปนอนตรายเทานน เชน สวนทเฟองขบกน (Nips) หรอสวนนอกของฟนเฟอง ซงจาเปนตองแกไขและผใชเครองจกรกลเหลานนจะตองระวงเปนอยางมาก

6.2.5 เครองจกรกลเกยวกบงานชางไม จะตดอวยวะรางกายในชววนาท แตสวน มากกยงอาศยความชานาญทจะไมตองอาศยครอบปองกน ถาใชไมสาหรบดนปอนไมและทยดไมครอบปองกนชนดน อาจไมสมบรณแบบนก แตอยางนอยกชวยปองกนผปฏบตงานไมใหบาดเจบมากนก ถาผนนเกดหยอน ความชานาญลง ความมใจจดจอตองานลดลง หรอเหตการณทไมนกฝนเกดขน

6.2.6 เครองเจาะ จะตองยดสงทจะเจาะใหมนคง เพราะถาสวานขดตวขณะเจาะจะยดตดวตถ ทาใหวตถทจะเจาะรหมนควางกอใหเกดการบาดเจบได โดยเฉพาะการเจาะเหลกแผนบาง ๆ อนตรายมาก การหมนของแผนเหลกบาง ๆ มลกษณะเหมอนเลอยวงเดอนในแนวนอน

6.2.7 หนเจยระไน มอนตรายอนอาจกออบตภยไดหลายประการ เชน การประกอบ หนเจยระไน แกนหมนไมไดศนยหรอยดไมแนน ใชรอบการหมนสงผดปกตไมมครอบปองกน หรอครอบปองกนไมแขงแรงเพยงพอทจะตานทานแรงเหวยงของหนเจยระไนทแตกกระจายออกมาในการเจยระไนมอนตราย (รวมทงทเกดบาดเจบทตา เพราะไมสวมแวน) อนเนองมาจากการแตงระยะพกวตถ กจะทาใหหนเจยระไนนนเหวยงแตกกระจาย ทาใหมอบาดเจบหรอเครองมอเหวยงกระเดนออกไป อนตรายอกประการหนงกคอ การเจยระไนวตถทางดานขางของหนเจยระไน กดวตถจะเจยระไนหนกเกนไปโดยเฉพาะ ในขณะอากาศเยนจด วธปฏบตงานดงไดกลาวแลวนเปน วธปฏบตงานทผดซงอาจกออบตภยขนได

23

7. การจราจร (Traffic) อบตภยเกยวกบการขนสงมประมาณ 7 % ของอบตเหตทเกดขนในงานอตสาหกรรมและ

ในจานวนอบตภยเหลานปรากฎวา 12 % มอนตรายถงชวต และสวนทเหลอกลวนแตไดรบบาดเจบสาหสเปนสวนมาก อนตรายสวนใหญมกจะเกดจากพาหนะทแลนอยในระหวางปฏบตงาน เชน รถเขน รถบรรทกเลก รถไฟ รถบรรทกหนก รถยก ตลอดถงอบตภยอนเกดจากอปกรณทบรรทกไปกบรถ เชน บนได

7.1 ผปฏบตงานทไมเกยวกบการขนสง ทางทดทสดทผปฏบตงานจะหลกเลยงไมใหถกรถชนกคอ ใชความระมดระวงอยางด

นนเอง โดยเฉพาะอยางยงเวลาทจะออกหรอเขาประตโรงงานทมรถผานไปมา เดนผานมมอาคารเมอจะขามถนน เดนบนถนนทางเดนหรอตรอกแคบ ๆ การเตรยมพรอมอยเสมอเปนสงจาเปน เพราะยวดยานพาหนะทแลนไปมามกจะใชความเรวคอนขางสง การมองขวาซายจงควรกระทากอนทจะกาวเทาออกไปสจดอนตรายมใชเมอเหนผอนกาวเทากกาวเดนตาม

ผปฏบตงานจะตองระวงรถบรรทกสงของทลากระบะทายออกมา ของทผกมดไวไมมนคงอาจจะหลนลงมา หรอสงของทไมไดผกมดไวกอาจจะกระดอนเคลอนทไดเมอรถตกหลมหรอปนกอนหน หรอเมอรถเลยววงแคบ สงของเหลานอาจจะเฉยวหรอตกลงมาทบได

7.2 ผขบยานพาหนะและรถบรรทกหนก กฎเพอความปลอดภยในการขบขยานพาหนะ จะตองเขมงวดกวดขนสาหรบการจราจร

ภายในบรเวณโรงงาน เพราะภายในบรเวณอาจจะไมมทางเทาตามขางถนนเสมอไป ทางเขาออกตดกบทางทรถผานไปมา ถนนตดกนคนละระดบไมมรวกน มสงกดขวางขามเหนอถนนเชน สะพานสาหรบเดนทอพาดผานถนน ซงรถ Fork Lift จะตองระมดระวงเปนพเศษยงมเหตการณตาง ๆ อกมากมายทอาจเกดขนไดในบรเวณโรงงานซงแตกตางไปจากทจะพบเหนไดบนถนนหลวง ฉะนนการขบรถชา ๆ จงเปนการด และควรคาดคดไวเสมอในสงทนกไมถง

7.3 ผใชรถเขนยกของ ผใชรถเขนของมขอทอาจกอใหเกดความเสยหายไดหลายทาง เชน การเขนรถไปเทยบ

เบองหลงผอน ซงขณะนนรถกาลงบรรทกของกองสงอย เขนรถทบเทาผปฏบตงานอน กระแทกคนซงกาลงทางานอยกบเครองจกร เขนชนบนไดซงพาดอย เขนชนของซงกองทบกนอย ซงทาใหของทกองอยนนโคนลงมา จอดรถเขนทงไวเกะกะ ทาใหผอนทเดนไปมาโดยไมระมดระวงสะดดลม

ของซงบรรทกยนลากระบะรถออกมาทางดานหลง จะกวาดเปนมมกวางเมอรถเลยว ฉะนนเวลาเลยว จงควรเผอระยะเอาไวดวยเมอจะบรรทกของชนดนน การบรรทกของทกวางลากระบะดานขางออกมาอาจจะปะทะเขากบมมแคบ ๆ เมอรถเลยว

24

รถเขนจะแลนเรวเมอลงทลาด ๆ ผใชจะตองคอยดงอยขางหลงเพอปองกนรถแลนลงมาทบตวผใชเองเมอของทบรรทกหนกมาก และผใชเองไมอาจจะเหนยวไวลาพงตวคนเดยวได ทางทดควรจะเรยกผอนชวย

8. ลฟทและอปกรณยกของ (Lifts and Lifting Tackle) วธการทางเทคนคทจะทาใหลฟทปลอดภยมมากมาย อบตภยอนเนองจากขอขดของทางเทคนคมทงทางดานกลศาสตรและดานโครงสราง รวมทงการใชอนเทอลอคไมเหมาะสม อนเทอลอคขดของงาย ไมไดระวงรกษาอนเทอลอคใหดเพยงพอ ไมไดทารวลอมปองกนหองสาหรบนาหนกถวงเลอนขนลง การหยดของลฟทไมไดตงไวใหถกตองหรอไมไดดแลเลย สะลงและรองบงคบสลงสก สวตชเสย สวนสาคญของอปกรณอาจชารดถาใชไดโดยไมระมดระวง ไมเหลยวและหรอใชไมเปน ยกตวอยาง เชน กดปม Limit Stops เพอใหลฟทหยดทตาแหนงบนสดหรอลางสด บงคบใหลฟทหยดโดยใชเลอนประตตาขาย ลฟทบรรทกนาหนกเกนพกด ผปฏบตงานใชลฟทสาหรบสงสงของเพอโดยสาร ปลอยใหสงของทบรรทกโผลออกมานอกประต การใชลฟทโดยไมมผควบคมดแลมกกอใหเกดอบตภยไดบอย ๆ โดยเฉพาะบคคลซงไมรวธการใช อบตภยอาจจะเกดขนไดในขณะทกาลงซอมแซมลฟท อาจจะมคนเขาไปตดอยใตนาหนกถวงหรออาจจะตดอยใตลฟท การทดลองใหลฟททางานโดยผดวธ หรอไมบอกกลาวในขณะทมบคคลอนอยบนหองลฟท หรออยในหองสาหรบนาหนกถวงเลอนขนลงมกจะกอใหเกดอบตภย การปนออกนอกหองลฟทเมอเกดขดของ อาจทาใหผนนไดรบอนตรายจากการถกลฟทบบทบรางกายได

8.2 รถยก รถยกและเครองมอยกของตาง ๆ มขอขดของทางดานจกรกลแตกตางกน ซงบางครงกม

ขอบกพรองดานการออกแบบรวมอยดวย แตขอขดของทางดานกลจกรอาจจะแกไขไดดวยการตรวจตราตามกาหนดเวลาโดยใชผทชานาญงานและวธการซอมทเหมาะสม การตรวจและบารงรกษามใชทาแตเฉพาะทหองเฟองสาหรบยกของเทานน แตจะตองกระทาโดยทวถง เชน ทเหลกโครงสรางฐานรองรบ ฐานยด รางรองรบ เครองยนตและเฟอง ซงการชารดแตละสวนอาจจะกอใหเกดอบตภยได

การขบเคลอนรถยกหรอเครองมอยกของผดพลาดมกจะเกดอบตภยอยเสมอ บางครงเกดจากผไมมหนาทควบคมรถยกนน บางครงเกดจากผมหนาทเกยวของแตไมชนกบการทางานของคนบงคบตาง ๆ หรอบางครงกเกดจากผมหนาทควบคมโดยตรง

มวธการผด ๆ อยมากมายททาใหสงของทยกหลนลงมา , โครงสรางหกโคนลงหรอเครองมอยกลมฟาดลงมา ทงน ยงไมรวมถงขอบกพรองตาง ๆ ของอปกรณยก การใชเครนดงและสกสงของไปทางดานขางจะทาใหเกดแรงเคนในโครงสราง, สงของทยกแกวงกระแทกคนหรอทรพยสนอน ๆ สงของอาจจะกระแทกหรอคางอยกบโครงสรางขณะกวานขนหรอลง, รถเครนรางอาจจะจอดอยบนรางทไมไดระดบอาจจะพลกควาไดเมอยกสงของ, การยกของอยในลกษณะกระตกไมนมนวล

25

ในขณะเรมยกหรอหยด, ใชเครนดงลากสงของออกจากกองททบถมกนอาจทาใหโครงสรางไดรบแรงเคนเกนกาหนด, การวางระยะเครนเพอยกสงของผดระยะรศม, ไมทาการยดรถยกใหมนคงเทาทควร, นารถยกไปจอดบนพนดนทไมแขงเพยงพอทาใหรถจมทรดลงได, พยายามใชรถยกสงของเกนพกดกาลงของรถนน, ผปฏบตงานใกล ๆ กบรถยก ตวรถอาจจะหนบรางกายกบอาคารหรอสงกอสรางอน ๆ ทงน อาจจะเนองจากผขบไมรหรอลมไปวามผปฏบตงานอยทนน, รถยกทแลนบนรางอาจจะลมโคนตกรางถาหองควบคมยนออกไปดานขางมากเกนไป, นอกจากน ยงมอบตภยอน ๆ เชน ปมหรอคนบงคบใหหยดทางานบกพรอง การใหสญญาณผดหรอไมเขาใจสญญาณ

8.3 อปกรณยก อบตภยเกยวกบการใชรถยกเทาทไดกลาวมาแลวยงนอยกวา อบตภยทเกดจากการใช

อปกรณยก (โซสะลง ขอเกยว สเกล หวงตา) ผลทไดรบจากการใชอปกรณยกฟด ๆ กคอสงของทยกหลนลงมา อนนจงเปนเหตผลทวาทาไมจงหามไมใหผปฏบตงานเขาไปยนอยใตสงของยกลอยตว และทาไมจงใหผขบรถเครนในโรงงานยกสงของใหหางจากททผปฏบตงานจะเดนลอดไปใตสงของได นอกจากนยงมอนตรายอน ๆ อนเกยวกบสงของทยกโดยวธหนบ ใสกระบะหรอตาขาย ฯลฯ

ลวดสะลงอาจจะชารดไดถาตงไวตากแดดตากฝน เกบไวในพสดโดยไมถกวธ ตงอยในททรอนจดหรอมเคมภณฑอน ๆ ลวดสะลงนนปกตแลวชารดไดงายและการชารดนนกไมวาจะมองเหนไดเสมอไป การใชลวดสะลงผดวธจะทาใหลวดสะลงหงกงอ ซงจะเปนจดออนของสะลงทรอยหกพบนน การใชโซโดยผดวธ เชน ยกนาหนกมากเกนพกด ผกเปนเงอนไวหรอพนลอดใตสงของทมคมขณะยก โซจะเปราะเมอใชงานนาน ๆ จงตองมการเผาไฟชบเปนครงคราว การเผาไฟชบกด การตรวจโดยถถวนและซอมหลงจากเผาไฟชบกด จะตองทาอยเสมอกอนทโซจะขาดลงในขณะใชงาน สะลงและอปกรณยกตาง ๆ ควรจะเขยนบอกพกดนาหนกทจะยกไดใหเปนทเขาใจ

การยกของโดยไมมกฎเกณฑเปนสาเหตใหของหลนลงมา การเลอกสะลงผดขนาดทาใหเสนลวดในสะลงขาด ซงโทษวาสะลงไมดกเปนเรองไมถกตองนก เพราะผปฏบตงานอาจกะนาหนกสงของทไมทราบแนนอนผดไปกได มมของสะลงทขอเกยวในขณะยกอาจจะคานวณไวผดพลาดเมอใชสะลงคลองสงของ 3 - 4 เสน และใชสะลงเลกเกนไป การผกเงอนสะลง การทบบวงสะลง (สะลงทาเปนบวงมดลอดใตสงของแลวสอดผานแบบทรด) แรงเกนไป การใชเครองมอเครองใชอยางอนทไมเกยวกบการยกของ สงเหลานนอาจจะหลดรวงลงมาได มวธการใชสะลงทถกตองเหมาะกบนาหนก และรปรางของสงของ ถาผใชสะลงผดขนาดหรอผดวธ แทนทจะเลอกใชใหเหมาะกอาจเปนสาเหตใหเกดความยงยากไดเชนกน มมคมของสงของอาจจะตดหรอหกพบสะลงถาไมหาสงออนนม เชน ไมเนอออน หรอผากระสอบรองไวใหด (ไมเนอแขงกอาจตดสะลงได) ขอเกยวกอาจกอเหตไดเชนกนถาหากไมคลองสะลงใหมนคงอาจลนหลด สงของทยกจะตกลงมา ขอเกยวทเกยวหางตาสอดเขาไดแตเฉพาะตอนปลาย หรอใชขอเกยวเกยวรทฐานสงของ ยอมจะกอใหเกดแรงเคนในตวขอเกยวซงทาใหความแขงแรงของขอเกยวตองลดลงแมวาสงของจะไมรวงหลดลงมา นอกจากน ยงมอนตราย

26

อน ๆ อนเกดจากสงของลนหลดจากอปกรณยกพเศษ เชน ขอเกยวชนดยกหบหอหรอกระปอง ขอหนบเหลกแผน ขอสบยก การใชขอสบยกยกของหนก ๆ จะตองระวงอนตรายจากของทบรรจอยในหบรวงหลดลงทางกนหบ เพราะไมมสงใดรองรบ

สลกขวางของสเกลถาไมขนเกลยวใหตงพอ สลกอาจจะคลายเกลยวหลดได หรอเมอใชรถยก 2 คน ชวยยกของทหนกมาแลวไมแบงนาหนกใหสมดลพอเหมาะกอาจกออบตภยได

หวงตาเมอไมใชงานยกขณะนน ควรถอดเกบใหเรยบรอย เพราะอาจชารดไดงายถาปลอยทงไว บางครงถาออกแบบไมดหรอวางไมไดศนยถวงกอาจกอใหเกดเสยหายขนได แตถาแมจะออกแบบไดถกตองกจาเปนจะตองใชใหถกทศทางตามแนวศนยกลาง หรอเมอถอดเกลยวกตองถอดใหแนน การใชขอเกยวสอดผานหวงตาแทนทจะใชสเกล จะทาใหเกดแรงเคนทงในขอเกยวและหวงตา การใชสะลงเสนเดยวรอยหวงตาหลายหวงแทนทจะใชหวงละเสน

อบตภยเกยวกบนวมอกมกจะเกดจากนวถกบบระหวางสะลงกบขอเกยว หรอบวงสะลงกบสงของทจะยก สงของทจะวางลงมาทบนวมอหรอนวเทา สงของอาจจะหนบนวมอกบสวนอาคารหรอหบหอทวางกองอย ขณะทมลมพดแรงอาจจะบงคบสงของทยกไมไดเนองจากการแกวงหรอหมนควางไปรอบ ๆ ตามทกลาวมาแลวนลวนแตเปนอนตรายทจะตองขบคดในการปฏบตงาน

9. การวางซอนและจดกองสงของ (Stacking and Piling) วสดสวนใหญมกจะตองวางกองหรอไมรวมกองอยในโรงงาน ไมวาจะเพอเกบหรอกาลงใช

งาน การจดกองสงของจงเปนงานอยางหนงตองศกษา การบาดเจบเกยวกบเรองกองสงของนมกจะมสาเหตจากสงของทวางหลนลงมา ผปฏบตงาน

หลนลงมาหรอถกหบหอหบรางกาย นอกจากนยงมการบาดเจบเกยวกบมอซงสาเหตมาจากตะป ลวดรดลง เสยน รวมทงผบาดเจบปวดเมอหลงไหล หรอไดรบแผลถลอกหรอรอยขดขวน

สงของอาจจะหลนลงมาขณะยกขนวางบนกอง ชนนอาจจะเกยวกบมอจบสงของไมมน พยายามยกของหนกดวยแขนขางเดยว ยกวางสงของไมพรอมกนเมอปฏบตงานหลาย ๆ คน หบหอหรอขวดบรรจแตก ถงทบรรจฉกขาด พนลน หรอมอถกของมคมบาดทนททนใด ทาใหสงของทถอหลดมอของบางอยาง เชน ปอ ฝายทผกมดเปนกลมยอมไมสะดวกแกการยกเพราะกลมใหญเกนไป ลกษณะทผกมดไมถนดทจะยก หรอขาดการผกมดทกะทดรด

ถงแมวาไดจดกองไวแลวกตาม สงของกอาจจะพงทลายลงมา หรออยางนอยกรวงหลนลงมาได วสดสวนมากมวธทจะจดกองตามลกษณะวสดนน ยกตวอยางเชน ของทบรรจถงใชวธวางดานขาง วางเปนแถวสลบกนเพอใหขดกนในตว และเมอกองซอนขนไปกลดระยะทบกนเขาไปเรอย ๆ ทง 4 ดาน ถงนามนใชกองวธนอนถงและใชไมขดลมไว และระหวางแถวทซอนกนกใชไมขดเอาไวทกชนไป การกองแบบแนวนอนนอาจกอขนไปไดเปนแบบปรามด แตถาหากตองการวางถงนามนในแนวตงกจะตองมไมแบน ๆ รองระหวางชนและวางไดในแนวตรงแตจะตองไมซอนสงเกนไป ไมกตองใชวธกองตางหากออกไป และสงของทรปรางไมสมาเสมอ เชน โลหะหลอรปตาง ๆ

27

ตองใชวธพเศษตามลกษณะสงของนน ๆ สงของตาง ๅ ทกลงไดงาย เชน ถงนามน มวนกระดาษ จาเปนตองใชลม (ซงทาไวเหมาะกบถงหรอมวนนน ๆ ) ไมใชหยบเพยงแตอะไรมาขด

การวางสงของไมมหลกเกณฑหรอไมปลอดภยมกจะทาใหสงของพงทลายลงมา บางครงกทาใหอาคารทเกบพลอยพงลงไปดวย การกองซอนสงของหนก ๆ ไมควรจะพงฝาผนงอาคาร เพราะฝาผนงออกแบบไวรบแรงแนวตงไมใชแนวนอน การวางสงของบนพนกจะตองใชการพนจพจารณาวา พนอาคารทจะรบนาหนกของกองนนจะทานไดหรอไม ความสมดลซงเปนหลกในการกองสงของยงเปนเรองสาคญมาก เมอกองวสดบนรถบรรทกหรอยานพาหนะอน ๆ เพราะจะมเรองเกยวกบการสนสะเทอนหรอแกวงเขามาเกยวของดวย สงของทกองในพสดอาจสนสะเทอนไดถาในอาคารนนมเครองจกรกลใหญ ๆ ทางานอยดวย

การปนขนบนกองสงของแทนทจะใชบนไดอาจจะไดรบบาดเจบได โดยเฉพาะถาตกลงไปในชองระหวางกองสงของทจดไวไมด อนตรายนอาจจะเกดไดถาหากสงของทกองรปรางไมเหมอนกน เชน ทอนไม ลงขนาดตาง ๆ กน เมอขนไมออกไปแถวหนงจนตาลง แถวทอยใกลเคยงอาจจะพงทบลงมา ฉะนน การขนของออกจากกองจงควรยกของดานบนออกโดยสมาเสมอกน

ผทปนขนไปบนกองสงของอาจจะเขาไปใกลกบเครองจกร สายไฟฟา สาหรบเครนอน ๆ ซงเปนอนตราย ฉะนน จงไมควรจะกองสงของใหสงเกนไป หรอควรใสครอบปองกนจดทจะเปนอนตรายนนเสย

การทผปฏบตงานพยายามเรงขนของออกจากกองโดยวธโยนของนน ลงมาหรอดงของทางชนลางกอน กอาจจะกอใหเกดอบตเหตขนได การดงของทางดานลางกอนเปนอนตรายอยางยง บางครงของทกองอยขางบนอาจจะหลนลงมาถกผคนขางลางโดยไมรตว เนองจากผปฏบตงานกองสงของไวไมดพอและโดนแรงลมปะทะ

การกองสงของไมถกวธนเปนสาเหตอนหนงในเรอง Spontaneous combustion ซงไดกลาวไวแลวในเรองไฟไหม

10. เครองแตงกายและอปกรณปองกนอนตราย (Safety Equipment and Clothing) 10.1 อปกรณปองกนอนตราย คาวาอปกรณปองกนอนตรายนรวมถง เขมขดเพอความ

ปลอดภย (Safety belt) แวนตา (Goggles) ฉากกนทงชนดตดตงตายตวและเคลอนทได เครองสวมปองกนอนตรายตาง ๆ เชน หนากาก หมวก เกราะปองกนศรษะ หนากากปองกนกาซหรอฝนละออง เครองแตงกายสาหรบสวมขณะปฏบตงาน เหลกครอบหลงเทา เสอสวมทบเพอปองกนเคมภณฑตาง ๆ ครอบปองกนหนาแขง รองเทาปองกนอนตราย ถงมอและนายาลางมอ สงเหลานไดประดษฐขนเพอปองกนชนโลหะทปลววอน ความรอนหรอเยน สารทกดผกรอนเปนพษหรอกอใหเกดอนตรายอน ๆ ฝน กาซ ไอระเหยและควน ผงหรอวนเหลว ประกายไฟ แสงทจาเกนไปหรอรงสความรอน ของแหลมคม และทใชในการขดส ไฟฟาดด นาหรอของเหลวทกอใหเกดอนตรายไมรนแรงนก แตกทาใหเกดความระคายเคอง บคคลตกจากทสง สงของหลอนจากทสง

28

อบตภยเกยวกบเรองเหลาน กเนองจากผปฏบตงานไมสวมหรอใชอปกรณปองกนอนตรายทจดให ผลทไดรบ คอ การบาดเจบ ทพพลภาพและเสยชวต บางครงผปฏบตงานไมใชเครองปองกนอนตรายเพราะไมรวธใช หรอไดรบเครองปองกนอนตรายมาใชไมเหมาะสมกบงานทปฏบตอย และทสาคญทสดกคอไมจดหาเครองปองกนอนตรายใหแกผปฏบตงาน

การแกไขอบตภยเกยวกบเรองไมใชเครองปองกนอนตรายน จงขนอยกบตวผปฏบตงานเอง ในบางประเทศนน ไดมพระราชบญญตบงคบใหทางโรงงานจดหาอปกรณปองกนอนตราย รวมทงตดประกาศ หรอฝกสอนใหผปฏบตงานรจกวธใชแตในทานองเดยวกนผปฏบตงานกจะตองใชอปกรณนน ๆ (เพอใหเปนไปตามพระราชบญญตดวย)

อยางไรกด ปรากฏวา ยงมผละเลยหลกเลยงในการใชอปกรณปองกนอนตราย ทง ๆ ททางโรงงานจะไมจายคาทดแทนใหสาหรบผทฝาฝน สาเหตมไดเนองมาจากเกยจครานหรออวดเกง แตมาจากสามญสานกทวา ถาตนเจบผอนกเจบเหมอนกน ถาผอนเปนอะไร ตนกไมควรจะเปน มบอยครงทผปฏบตงานรองวาใชแลวราคาญทางานไมสะดวก จรงอยความไมสะดวกอาจจะมบางในตอนแรก ๆ แตเมอไดใชจนเคยชนแลวความรสกเชนนกจะหายไป แตถายงคงราคาญอยกขอใหนกเสยวา ความไมสะดวกสบายนนยงดกวาสญเสยตา นว มอ แขน หรอพการอน ๆ ซงไมมโอกาสเรยกรองกลบคนมาไดชวชวต

การปฏบตงานโดยไมคานงถงความปลอดภยของผอนมกจะมอยบอย ๆ เชน ไมใชฉากกนขณะสกดสงของ เพอปองกนผทเดนผานไปมาจากสะเกดเหลก ผเดนผานไปมามองดแสงไฟเชอมโลหะแทนทจะหาฉากกนแสงไว

มอยเรองหนงซงเกยวกบการละเลย ไมใชอปกรณเพอความปลอดภยและมผลถงเสยชวต กลาวคอ ชวยเหลอผประสบภยจากถกรมดวยแกสในหองอบทบ โดยไมมเครองชวยหายใจหรอหนากากปองกนกาซ บางครงผชวยเหลออาจนาผประสบภยออกมานอกหองไดสาเรจ แตใชเวลานาน ซงทาใหผประสบภยมกไมรอดชวต หรอถาอยางนอยกตกเปนภาระหนกแกผพยาบาลรกษาตอไป

บางคนอาจจะเดนเขาไปในหองอบทบ และคดวาไมมกาซสะสมอยในหองนน แตเมอไปเหยยบหรอแซะคราบนามนหรอสารอน ๆ ทาใหเกดไอระเหยทเปนพษออกมา

เขมขดเพอความปลอดภย บางครงผปฏบตงานใชมนเพยงครงเดยว เชน รดเขมขดไวกบตวเรยบรอยด แตไมไดคลองตดกบโครงสรางทผปฏบตงานทางานอย ซงไมกอใหเกดความปลอดภยแกผใชแตอยางใด

ผปฏบตงานยอมไมไดรบความสะดวกสบาย ในการสวมเครองปองกนอนตรายเหมอนกบตอนไมไดสวม ฉะนนการเลอกอปกรณ จงควรพจารณาในเรองความสะดวกสบายดวย

ความไมสะดวกสบายอยางอน ไดแกการจดหาแวนตากนผงชนดไมมรระบายอากาศ ซงทาใหอบรอนเบาตา ทางทดควรจะใชชนดมรระบายอากาศ หรอแบบแวนตาธรรมดา (Spectacle)

29

การใชแวนตากนผงโดยทเครองกลนน ๆ อาจจะตดตงกระจกกนสาหรบมองดได การใชหนากากปองกนกาซหรอฝนละอองผดแบบไมเหมาะกบงานททา ถงมอเมอสวมแลวจบของไมถนด แวนตากนผงใชกระจกธรรมดาแทนทจะใชกระจกทเคลอบไวไมแตกงาย

นอกจากนมอยบอยครงททางโรงงานไดจดหาอปกรณสาหรบปฏบตงาน แทนทจะทาการปองกนอนตรายเปนสวนรวมทตนเหต ยกตวอยาง เชน แจกหนากากชวยหายใจแทนทจะหาวธถายเทอากาศเสยหรอฝนละอองออกจากหองปฏบตงาน จดใหผปฏบตงานสวมเสอปองกนนายาเคมตาง ๆ ทกระเซนออกมาแทนทจะปองกนการกระเซนนน โปรดระลกวาการใชอปกรณปองกนนนเปนวธการปองกนอนดบรอง สงแรกทจะตองกระทากคอ หยดหรอกาจดตนตอเสยกอนเทาทจะทาได

มขอควรจะกลาวถงอกเรองหนง คอ เรองการใชอปกรณปองกนอนตรายทไมถกทาง ยกตวอยาง เชน สวมถงมอขณะทางานกบเครองจกรกล ซงเครองจกรกลเหลานนอาจจะหมนมวนถงมอเขาไปได ในกรณเชนนมกจะใชถงมอแบบทไมบบกระชบนก ซงถาเครองจกรบงเอญหนบดงเขาไปกอาจจะสลดมอออกไดทนทวงท

10.2 เครองแตงกายปองกนอนตราย การสวมรองเทาทชารดมกจะกออบตภยพนรองเทาสกมากของมคมอาจจะแทงทะลถงเทา หรอพนทมของคมอาจฝงจบรองเทาไวทาใหผสวมถลาได รองเทาทสนสกมากทาใหผสวมเดนไมถนด เมอยเทาหรอสะดดสงอนไดงาย ความเมอยลาจากการทตองยนปฏบตงานนาน ๆ ขณะทสวมรองเทาทคบเกนไปหรอชารด อาจจะกอใหเกดอบตภยได รองเทาแตะ รองเทายาง หรอรองเทาเตนราไมควรนามาใชในงานชาง รองเทาสนสงของหญงเปนอนตราย ถาสนสงเกนไปหรอสนสกมาก ถาสวมไมเหมาะพอดกอาจจะพลกไดขณะสวม

ผทปฏบตงานยกของหนก ควรสวมรองเทาทมครอบปองกนอนตราย ทไหนมเครองจกร ผปฏบตงานกจะตองระวงเกยวกบเครองแตงกาย อยาผกเนคไทหลวม ๆ สวมเสอไมกลดกระดม ใชผาพนคอ สวมเสอปลอยชาย ไวผมยาวมาก เพราะมอนตราย เครองจกรกลจะหนบดงเขาไป แตถงแมจะไดระมดระวงเรองเหลานแลว กยงมคนอกเปนจานวนมากทตองบาดเจบพการดวยเครองจกรเพราะเหตตาง ๆ

เพลาเรยบ ๆ กอาจหมนมวนเสอผาทปลอยชายหรอสายรงรงได ฉะนน ควรสวมเครองแตงกายใหกะทดรด กลดกระดมใหครบ กางเกงขายาวเกนไปควรตดและเยบตะเขบใหพอด เชน ชดปฏบตงานเมอไดรบมาขายาวเกนไป อยาใชวธพบขาแลวใชได เพราะถาทพบไวหลดลงกจะทาใหตนเองสะดดลม กางเกงทวไปกเชนเดยวกนไมควรพบขา สวนเสอผาเปนแขนยาวกควรจะพบแขนดกวาสวมแขนยาว เวนแตวาแขนเสอนนแนบกะทดรด เสอแขนสนควรตดใหแขนสนเหนอขอศอกขนไป

ผทเฝาเครองจกรซงไมมรวลอมปองกน ขณะทเครองทางานจะตองแตงกายดวยเครองแบบทเหมาะกบงานนน มกระเปาหลงไวสาหรบใสยต เพอปองกนเศษยตทยอยลงมาซงอาจจะมวนเกยวกบเพลาทหมนอยได

30

ชดทางานปกตกมกจะเปรอะเปอนงาย ซงเปนเรองทหามไมได แตถาผสวมไมคอยซกใหสะอาดตามทเหนสมควรกจะกอความยงยากใหเชนกน เชน เสอผาทชมดวยนามนอยเสมอ เมอเสยดสกบผวหนงกอาจเปนตนเหตใหเกดโรคผนคน (Dermatitis)

ไมมสถตเกยวกบอบตภยอนเนองจากการหยอกลอเลนกนในขณะปฏบตงาน แต ปรากฏวาอบตภยเชนนเคยเกดมาแลวมากมาย ความจรงแลวการหยอกลอเลนกนในการปฏบตงานไมไดแกใหเกดประโยชนอนใด เปนการเสยงภยและขาดระเรยบวนยซงเปนหนทางนาไปสอบตภย สงเหลานผปฏบตงานพงระมดระวงใหมาก ถงแมบางครงการลอเลยนกนจะไมกอใหเกดบาดเจบอยางใด แตกทาใหผถกลอไดรบทกขทรมานใจ ผลออาจไดรบความสนกแตถาความสนกนนกอใหผรวมงานเสยชวตกจะเปนเรองเศราทผลอจะจดจาไปไมรลม

การหยอกลอเลนกนในขณะปฏบตงานนน เกดขนกเนองจากผปฏบตงานไมไดระลกถงผลเสยหายเหลาน หรอละเลยเหนเปนเรองไมสาคญ โปรดระลกวาลมทมกาลงอดดนสงถาเปาใสหนาคนเหมาะ ๆ กอาจทาใหลกตาทะลกจากเบาได เขาทวารไดของรางกายกกอใหเกดอนตรายภายในบางครงอาจถงเสยชวต แกลงผอนดวยสารเคมทตนไมรคณสมบตของมนอาจเปนพษหรอเกดระเบด หยอกลอกนดวยอปกรณไฟฟา ยอมเปนเรองยากทจะวนจฉยวาขาดการเอาใจใสตออปกรณนนหรอไม ไฟแรงตามาก ๆ (ขนาด 24 โวลต) ยอมไมมใครทายวาจะกอใหเกดไฟดดถงตายหรอไม ฉะนน ทางทดทสดกคอเอาใจใสตองานทตนทา ละเวนการหยอกลอเลนกนในระหวางปฏบตงาน

11. ไฟฟา (Electricity) เมอถกไฟฟาดดเพยงเลกนอยจะทาใหผวหนงไหม หรอทาใหผถกไฟฟาดดตกใจ กระโดดตก

ลงมาไดรบบาดเจบ ในบางกรณ ผถกไฟฟาดดรนแรงอาจจะเสยชวตทนททนใด หรอมบาดเจบรนแรงภายหลงกได คนสวนมากมกจะเหนเหตการณเกยวกบไฟฟาดดเลก ๆ นอย ๆ เขาใจวาไมมอนตราย แตความจรงแลวไฟฟาไมไดบอกใหเรารถงอนตรายจนกวาจะถกเขาจรง

มองคประกอบหลายอยางทจะนามาพจารณากนวา การถกไฟฟาดดจะเปนอนตรายถงชวตหรอไม ยกตวอยาง เชน การสมผสใกลและนานมากนอยเพยงใด การตอวงจรสายดนดพอหรอไม แรงดนไฟฟาสงหรอตา ไฟตรงหรอไฟสลบ กระแสไฟฟาผานรางกายทางไหน และความชมชนของผวหนงมมากนอยเพยงใด

ขอบกพรองทางเทคนค (เชน การหมฉนวนไมด) การเดนสายไฟไมถกตอง (เชน ตอสวตชทางดานสายทไมมไฟ แทนทจะตอดานทมไฟ) ใชสายดนไมด ไมมการดแลรกษาอปกรณไฟฟา หรอใชไฟเกนพกดของอปกรณนน สงเหลานลวนเปนขอบกพรองทจะทาใหเกดอนตรายขนได

ผปฏบตงานทางดานไฟฟา ทางานเสยงภยมากกวาผปฏบตงานธรรมดา เพราะจาเปนตองปฏบตงานกบอปกรณทมไฟอยเสมอ แตบางทผปฏบตงานทางไฟฟาอาจจะประมาทไมปลดสวตชออกทง ๆ ทจะปลดกได อาจจะสบสนเขาใจผดพลาดไมแนวาอปกรณสวนไหนมไฟหรอไม หรอบางทไมใชถงมอเครองมอหรอเครองปองกนทเหมาะสมกบอปกรณทมไฟ

31

อบตภยทางไฟฟามกจะเกดกบผปฏบตงาน ทไมมหนาท เมอพยายามจะเปลยนฟวสหรอตอสายเครองมอหรออปกรณไฟฟาดวยตนเอง อนตรายทเหนไดงาย ๆ ทเกดขนกบผไมใชชางไฟฟา ไดแกการใชเครองมอไฟฟาชนดยายไปมาได บางทตอสายดนผด บางทสายดนขาดทาใหหวเสยบไฟฟา 3 ทาง กลายเปน 2 ทาง เครองใชไฟฟาอาจจะมไฟรวดดผใช ถาหากมสงบกพรองภายใน แตกมอยบอย ๆ ทมการตอขวสายกลบกน เกลยวสายไฟถาแยกออกไปแตะตวเครองมอนนไฟรวดดผใชไดถาสายดนไมดพอ ดวยเหตนอนตรายจงมกเกดขน เมอผใชมความรทางไฟฟาแลวตอสายอยางลวก ๆ งาย ๆ เสยเองแทนทจะใชชางไฟฟาอนตรายอยางอน ๆ ทเกยวกบผไมใชชางไฟฟากคอ การตอสายโดยไมมความรความชานาญทาใหไฟฟาทใชเกนกาลงสาย

เครองใชไฟฟาบางอยางทาฉนวนไวอยางด ไมตองมสายดน เชน ไฟสอง การถอดฝาครอบออกกอาจจะทาใหไมปลอดภยได การใชไฟสองแบบธรรมดาทตอดวยสายหมไหม มกมผไดรบอนตรายบอย ๆ เมอนาไปใชในทเปยกชน หรอในหองททาดวยโลหะ เชน หมอนา

บางคนเขาใจวาการถกชอตเบา ๆ จากไฟฟาจะไดรบอนตรายนอยกวาโดนชอตแรง ๆ ซงเปนความเขาใจผดอยางมาก

อนตรายอน ๆ จากไฟฟากไดแกสวตชทางานไมคอยด ซงเมอฝนใชกจะเสยในทสด โดยเฉพาะเมอถงคราวฉกเฉนไมตดปาย (Tag) ทสวตชบอกใหแนนอนวามผปฏบตงานซอมอยกบอปกรณนน ๆ ไมเชอวาไฟตรงแรงตาเคยทาใหผคนเสยชวตมามากแลวเมออยในสภาวะทเหมาะ ไมใชแวนเมอคดวาจะไดรบอนตรายการขาดของฟวส ไมยกสวตชไฟออกหรอไมสวมฉนวนปองกนเสยกอนทจะเขาไปชวยเหลอผถกไฟฟาดด ขณะทยงตดอยทสายไฟ ไมยกสวตชบอกกอนทจะทางาน งาย ๆ เกยวกบไฟฟา เชน เปลยนหลอดไฟ และไมใสกญแจตวสวตช หรอลอคหามคนสวตชเสยกอนทจะทาการซอมอปกรณไฟฟา

12. บนได (Ladders) อบตภยทเกดเพราะการใชบนไดอาจแบงออกไดเปน 4 อยาง คอ บนไดชารด วางบนไดไม

มนคงใชไมถกวธ และถกเคลอนยายไมถกวธ 12.1 บนไดชารด เนองจากการใชบนไดมอยเปนประจา และไมเปนวตถทเปลยนคณสมบต

ไดงาย บนไดจงมการชารดตาง ๆ เชน ไมขนบนไดแตก ไมขนบนไดหลวมหลดจากรอง ไมลกตงตวบนไดแตกหรอบดงอ การชารดเหลานมกจะทาใหเกดอบตภยไดขณะใชงาน บนไดทไมขนหลดหายไป บางซมกจะทาใหผใชบนไดตงไมมนคง และทาใหไมลกตงอกขางหนงตองรบแรงเคนมากขนดวย

บนไดทเหมาะกบการใชงานจะตองไดรบการตรวจสอบอยเสมอ และตรวจทกครงกอนนาไปใช ถาเหนวามขอบกพรองกไมควรฝนนาไปใช บนไดทขนบนไดทาดวยไมตอกตะปตอ ๆ กนขนไปไมปลอดภยในการใช ไมขนบนไดอาจจะทรดเขาไปทางดานขาง

32

บนไดทชารดควรจะตดปายใหเหนชดแจง และควรตดออกหรอทาลายเพอไมใหผทไมรนาไปใชอก ความจรงมอยขอหนงวา บนไดทชารดมกจะอยใกลมอกวาอนทดและมกกอใหเกดอบตภย

12.2 การวางบนไดไมมนคง บางครงผปฏบตงานอาจจะวางบนไดผดมมและวางชนไป เมอผปฏบตงานปนขนไปกอาจจะหงายหลงลงมา ถาวางลาดไปบนไดอาจแตกชารดเพราะรบแรงเคนมากขน ขาบนไดเปนเรองทตองใชความระมดระวงเพราะมโอกาสทจะลนไถลไดงาย

การวางมมบนไดผดน บางครงเกดจากการเลอกบนไดมาใชพอเหมาะ บางทยาวไป บางทสนไป ถาบนไดสนอาจจะไมมสวนเกนเพอพาดกบคานหรอของอาคาร เวลาบนไดลนมกจะไมเลอนไปมากนก แตการแกวงของบนไดอาจทาใหผใชตกลงมาได

บนไดทวางบนพนทไมเสมอมกจะลนไดงาย การเสรมขาบนไดขางหนงโดยใชวตถรองเพอใหเสมอกนมอนตรายมากเชนกน ถาหากวตถทนามารองนนไมดพอ ทางทดควรจะใชอปกรณสาหรบยดฐานบนไดใหเหมาะกบการใชงาน และควรจะผกปลายบนไดตอนบนไวดวย

บนไดทวางไวโดยฐานยนอยในเสนทางการปฏบตงานอน ๆ เชน ยวดยานพาหนะหรอผคนเดนไปมา ซงผทคอยยดบนไดทฐานนอกจากจะจบฐานบนไดใหมนคงแลวกควรจะเตอนผทสญจรไปมาไมใหเขาใกลบนได บนไดทวางขางทางเขาออกไมวาจะขางในหรอขางนอก จะปลอดภยถาหากปดประตใสกญแจเสย

12.3 ใชบนไดไมถกวธ มขอระมดระวงในการพงบนไดจะตองไมหางจากงานทจะทาดานขางจนเกนไป โดยเฉพาะอยางยงขณะถอดหรอคลายนตสกร ทอ ใชเชอกสาวเอาถง หรอรอกแขวนกบขนบนได เมอใชบนไดเปนทางหนเพลง ถาวางบนไดชนมากเกนไปกจะทาใหผปนลงรวงหลนลงมาได ระยะทพนอยางตาสด 3 ฟต 6 นว เปนระยะทจะใชสาหรบจดประสงคน การลงบนไดแบบแปลก ๆ เชน ปลอยตวเลอนไหลลงมาใชมอราไว หรอหนหลงใหบนไดขณะลงอาจจะทาใหผนนตกลงมาได การปลอยตวเลอนไหลลงมายงเปนอนตรายตอมอซงอาจจะถกเสยนตาได

พดโดยทวไป การใชบนไดทจะใหสะดวกและปลอดภยควรจะมคนยนจบฐานบนไดไว วธนยอมจะชวยไดแมกรณทใชบนไดชนดมฐานกนลนซงความจรงไมจาเปน แตถาเปนฐานชนดทไมเหมาะกบพนทปฏบตงานกยอมเปนเรองจาเปน เมอผใชบนไดปนขนปลายสดของบนไดแลวกควรจะผกยดปลายบนไดไว เพอผทยดฐานบนไดจะไดมโอกาสระวงยวดยานและผคนทผานไปมาเบองลาง การสวมรองเทาชารดกอาจเปนสาเหตตกบนไดได เมอรองเทาขดตวกบขนบนได บนไดจะหกไดถารบนาหนกมากเกนไป คนทยนอยบนบนไดควรจะมเพยงคนเดยว ถาไมมความจาเปนทจะตองไปปฏบตงานพรอม ๆ กนสองคน

บนไดอาจชารดเสยหายไดเมอเกบไวในพสด ยกตวอยาง เชน ตากแดดตากฝน ไดรบความรอนมากเกนไป หรอไมหาสงใดมารองใหไดระดบเมอวางตามแนวนอน

33

12.4 การยกเคลอนยายบนไดไมถกตอง เมอผปฏบตงานแบกบนได กมปลายบนไดสองขางทผนนจะตองคอยระวง ปลายดานหนาอาจปะทะบคคลอนทมมอาคารซงมองกนไมเหน เวนแตผแบกจะยกปลายบนไดใหเชดขน ปลายดานหลงอาจจะแกวงซายขวาและไปกระทบขาบคคลอนได เพราะดานหลงผแบกไมอาจจะระมดระวงไดตลอดเวลา ผทแบกบนไดจงควรกะเอาวา ขณะนปลายบนไดอยประมาณตาแหนงใด แตขอสาคญกคอจะตองระลกถงขอนอยเสมอเมอจะเลยว

เมอจะตงหรอลดบนได ถาใชผปฏบตงานทไมเขาใจกอาจจะทาใหบนไดลมฟาดลงมาได เนองจากบงคบไมอย ถาบนไดยาวมากควรใชวธเอาเชอกผกปลายบนไดแลวโรยเชอกลงมา

รถทมบนไดบรรทกตดรถ ควรมธงแดงตดไวทงดานหนาและหลง และจะตองกะระยะใหพอในขณะเลยว

.......................................................

บทท 3 ความปลอดภยในการทางานดานตาง ๆ

ความปลอดภยในโรงงานควรมสงตาง ๆ ดงจะกลาวตอไปน 1. การรกษาโรงงานและเครองจกร ควรจดใหมการตรวจสภาพอาคารและเครองจกรเปนประจา และตองจดเตรยมพนทใหสะดวกแกการทางาน ตองจดเกบวสดสงของและสารเคมใหเปนท นอกจากนควรมทางหลบหนภยทอยในสภาพพรอมเสมอ 2. ทางออกฉกเฉน ควรมขนาดกวางใหเหมาะสมกบจานวนผปฏบตงานและควรมความพรอมตลอดเวลาจงควรไดรบการดแลตลอดเวลา 3. สญญาณอนตราย โรงงานทมกาซหรอวตถไวไฟทมคนงานตงแต 50 คน ขนไป ควรมสญญาณแจงใหคนงานออกจากพนทโดยเรว ซงควรมอยางนอย 2 แหง 4. เครองดบเพลงในโรงงานทมสารเคมและวตถไวไฟควรมเครองดบเพลงทเหมาะสมตามสภาพในอตราสวน 1 เครองตอพนท 100 ตารางเมตร 5. การกาจดขยะมลฝอย ควรทาททงใหเหมาะสม 6. แสงสวางในการทางาน ควรมใหเพยงพอเพอมองเหนสงตาง ๆ ชดเจน 7. เครองมอในการปฐมพยาบาลตองมพรอมตลอดเวลา 8. สวมและสถานททาความสะอาดรางกาย ควรสะอาดปราศจากเชอโรค 9. จดพนทปฏบตงาน วางเครองจกตาง ๆ ใหเหมาะสม 10. นาดมควรสะอาด ถกตองตามหลกอนามย ประโยชนของการทางานทปลอดภยในโรงงาน การเกดอบตเหต ยอมกอใหเกดความสญเสยหลายอยาง เชน เสยเวลา เสยคาใชจาย เสยขวญ และกาลงใจ เปนตน การสญเสยดงกลาวในทางเศรษฐกจถอวา เปนตนทนในการผลตอยางหนง ดงนนการปองกนไมใหเกดอบตเหตขนจงเปนการประหยดคาใชจาย เทากบเปนการลดตนทนในการผลตอกดวย การจดสภาพการทางานของคนงานใหมความปลอดภย เปนสงสาคญของการบรหารในปจจบน การทางานในสภาพทมความปลอดภย นอกจากเปนการปองกนอบตเหตทจะเกดขนแลว (โดยการปรบปรง แกไขสภาพแวดลอม เครองจกรกล และวธการทางาน) ยงจะไดรบประโยชนดงน 1.ผลผลตเพมขน การทางานในโรงงานไดรบความปลอดภย โดยการจดสภาพแวดลอมทถกสขลกษณะ เครองจกรมอปกรณปองกนอนตรายเพยงพอ ทาใหคนงานมขวญ และกาลงใจในการทางานสงกวาการทางานทอนตราย หรอเสยงตอการบาดเจบ เพราะคนงานมความรสกวาปลอดภย หมดความวตกหรอกงวลเกยวกบอนตราย ทาใหมนใจทางานไดเตมทและรวดเรวยงขน ผลผลตของโรงงานเพมขน

35

2. ตนทนการผลตลดลง เมอสถตการเกดอบตเหตของโรงงานลดลง ความสญเสย หรอคาใชจายสาหรบอบตเหตลดลงดวย ทาใหโรงงานสามารถประหยดเงน คารกษาพยาบาล เงนทดแทน คาซอมแซมเครองจกร เปนตน ถามอบตเหตเกดขนจะตองเสยคาใชจายสวนนเปนเหตใหตนทนการผลตเพมขน 3. สงวนทรพยาการมนษย การเกดอบตเหตแตละครงมกจะทาใหคนงานบาดเจบ บางครงรายแรงถงขนพการทพพลภาพหรอเสยชวต เปนผลใหประเทศชาตตองสญเสยทรพยาการทสาคญ โดยเฉพาะเมอผบาดเจบ หรอเสยชวตนน เปนแรงงานทมฝมอ มความชานาญงานจากการฝกฝนเรยนรเปนเวลานาน การสญเสยบคคลเหลาน เปนการสญเสยทมคาสงมาก นอกจากนนความพการหรอทพพลภาพยงเปนภาระของญาตพนอง และสงคมทตองใหความชวยเหลอ การทาสภาพแวดลอมใหมความปลอดภยในการทางาน จงเปนการสงวนทรพยากรทสาคญของประเทศชาตอกดวย

การปองกนอนตรายจากเครองจกร อนตรายทเกดขนเนองจากการทางานกบเครองจกรมกปรากฎขนในสถานประกอบการตาง ๆ อยเสมอ สาเหตของอนตรายทเกดขนมกเกดจากเครองจกรชารด เครองจกรมสภาพทไมปลอดภย หรอความประมาทของผทางานกบเครองจกร จงจาเปนอยางยงทจะตองหาวธการปองกนอนตรายมใหเกดขนได และการปองกนทไดผลวธหนงคอ การตดตงอปกรณปองกนอนตราย หรอ ฝาครอบทเหมาะสมทเครองจกร ณ จดทกอใหเกดอนตรายได ลกษณะของเครองจกรทตองใชอปกรณปองกนอนตราย หรอฝาครอบ ม 2 ประเภท คอ 1. เครองสงถายกาลง ไดแก เพลา สายพาน โซ กระเดอง เฟอง ปลเลย เกยร เปนตนอนตรายทเกดกบคนงานสวนใหญอยในลกษณะของการถกชน กระแทก หนบรงเขาไปทาใหสญเสยอวยวะ เชน มอ แขน เทา ขา ใบหนา ศรษะ ผวหนง เปนตน ทาใหคนงานพการหรอเสยชวต 2. เครองจกรทาการผลต ไดแก เครองกลง เครองกด เครองไส เครองเจาะ เครองเจยระไน เปนตน ลกษณะของอนตรายอยในรปของอบตเหตทเกดแก นวมอ แขน เทา ใบหนา ลาตว ศรษะ และ ผวหนง และมกเกดแกคนงานททางานกบเครองจกรนนโดยตรง ทาไมจงตองใชอปกรณปองกนอนตราย ? 1. ปองกนมใหคนสมผสกบสวนทเคลอนไหวอยตลอดเวลาของเครองจกร เชน เกยร ปลเลย สายพาน ใบมดตด ฯลฯ 2. ปองกนมใหคนสมผส กบลกษณะงานทเปนอนตรายมาก เชน ปองกนการกระเดนของวตถถกตา ใบหนา ปองกนการถกเลอยตด เปนตน 3. ปองกนอนตรายทเกดจากการชารดของเครองจกร เนองจากเครองจกรขาดการบารงรกษา ใชงานผดวตถประสงค หรอใชเครองจกรเกนกาลง เปนเหตใหเกดอนตรายตอผใชเครองจกรนน

36

4. ปองกนการเกดเพลงไหม หรอปองกนอนตรายจากไฟฟา เนองจากระบบสายไฟฟาชารด หรอตดตงไวไมถกตอง 5. ปองกนอนตราย เนองจากความบกพรองของตวผใชเครองจกรเอง เชน งวง เหนอย เมอยลา เจบปวย เปนตน ลกษณะของอปกรณปองกนอนตรายทด 1. ไดรบการออกแบบถกตองตามมาตรฐาน สามารถประกอบกบเครองจกรไดเหมาะสม สวนใหญจะตดตงมาพรอมกบเครองจกร 2.สามารถปองกนอนตรายไดมากทสดและครอบคลมพนทงานในการทางานของคนงาน 3.อปกรณปองกนอนตรายทตดตงจะตองไมกอใหมจดออนเปนชนวนใหเกดอนตรายกบคนทใชเครองจกรนน 4. เมอตดตงอปกรณปองกนอนตรายแลว จะตองไมรบกวนขดขวางการทางาน จนทาใหประสทธภาพในการทางานของเครองจกรลดลง หรอเกดความไมสะดวกสบายตอผใชเครองจกร 5. มความเหมาะสมกบงาน หรอเครองจกรนนโดยเฉพาะ สะดวกตอการปรบแตง การตรวจสอบ การบารงรกษาและการซอมแซม 6. ตองทนทานตอการกดกรอนของ กรด และดาง 7.วสดทใชทาตองคงทนแขงแรง สามารถรบนาหนกแรงกระแทก และแรงกดไดเปนอยางด วสดทนยมใชทาอปกรณปองกนอนตราย ตะแกรงลวดถก หรอตาขาย, ตาขายเหลกยด แผนเหลกเจาะร หรอไมเจาะร แผงเหลก หรอไม ตเปนตาขาย หรอตขวาง แผนไมอด หรอแผนพลาสตก, ทอเหลก หรอทารวกน

37

ความปลอดภยในการใชเครองจกรกล เครองจกร เปนอปกรณทสาคญประเภทหนงของโรงงานอตสาหกรรมการผลตตาง ๆ เพราะเปนตวผลตและตกแตง ผลผลตใหออกมามคณภาพ จงตองมการศกษาถงปลอดภยในการใชเครองจกร ซงทจรงแลวผเรยนสายอาชพสาขาชางอตสาหกรรมจะตองศกษาถงอนตรายทอาจเกดขนจากการทงาานของเครองจกรกลในโรงงาน รป 1 แสดงเครองจกรกล ในโรงงาน

อบตเหตทเกดจากเครองจกรกล

รป 2 แสดงการตะไบงานบนเครองจกรกลผดวธ

1. อบตเหตทเกดจากเครองจกรกลทสภาพเรยบรอย แตไมไดกนรวไว เชน เครองทมรอบการหมนสง สถานทตดตงเครองจกรกลแบบน ผตดตงอาจเหนวาปลอดภย แตเมอผปฏบตงานเขาไปใกลเพอทาการซอม ถาหากวาผนนขาดความชานชานาญ, ไมเชอฟงหวหนา หรออน ๆ เพลาของเครองจกรกลอาจหมนมวนเสอผาผปฏบตงานนนเขาไปทาใหบาดเจบ

38

รป 3 แสดงการตะไบงานบนเครองจกรกลถกวธ

2. อบตเหตทเกดจากเครองจกรกลบางสวนไมมครอบปองกน เพราะตดตงมความเชอวา ไมมใครเขาไปใกลได จงทาครอบปองกนไวไมแขงแรงเพยงพอ

รป 4 แสดงถงจดอนตรายทอาจจะเกด จากเครองจกรทไมมครอบปองกน 3. อบตเหตทเกดจากการถอดครอบปองกนออก 4. อบตเหตทเกดจากเครองหามอตโนมตหรอหามในตว สวนใหญเนองจากจากออกแบบไมดพอ บารงรกษาไมด และการทางานของเครองจกรกลบกพรอง

รป 5 แสดงเครองกลงซงไมสามารถใสกรอบปองกนและเปนทมาของการเกดอบตเหต 5. อบตเหตนเกดจากเครองจกรกลบางชนด ซงไมอาจจะใสครอบปองกนไดโดยสมบรณเพราะ

ลาบากตอการใชงาน

39

รป 6 แสดงการเกดอบตเหตมสาเหตมาจากบคคลอน 6. อบตเหตเกดจากการสตารทเครองจกรกลโดยไมตงใจ ซงสวนมากมกจะเปนบคคลอนไมใชผปฏบตงาน

ขอควรระวง การปองกนอบตเหตอนเกยวกบเครองจกรกลตองอาศยเทคนคแลการจดระบบทดพอ

รป 7 แสดงเครองมอทมครอบปองกน

1. ผรบผดชอบจะตองเขาใจตอขอปลกยอยในการทางานของเครองจกรกลนน

รป 8 แสดงอนตรายจากการใสเสอผาทไม

รดกมทางาน

40

2. ผปฏบตงานซงทางานอยใกลเครองจกรกลจะตองใชความระมดระวงตว การปองกนโดยทวไปกคอ เสอผาทใชจะตองกะทดรด ปฏบตตามขอแนะนาในการประกอบสายพานเครองจกรและระมดระวงในการเขาไปใกลเครองจกรกลซงผตดตงเขาใจวาตงอย ณ ททปลอดภย

รปท 9 แสดงอนตรายจากนามนเครองทรว 3. อนตรายอน ๆ ทจะทาใหเกดอบตเหตเกยวกบเครองจกรกล เชน กองหรอทงสงของรกรงรง, พนลน ขาดการทาความสะอาด แสงสวางในโรงงานไมเพยงพอ ซงสงเหลานควรจะทาแกไขเสยกอน

อปกรณและเครองจกรทเปนอนตราย 1. เพลาขบเครองยนตเผาไหมภายใน ทกชนดมกจะกอใหเกดการบาดเจบ ผปฏบตงานควรระวงเรองเสอผาทสวม การหยอดนามนโดยผหยอดอยหางออกมาแทนทจะหยอดอยใกล ๆ เพลาขบทหมนอย

I รป 10 แสดงอนตรายจากการจบชนงานทรอน หรอ

เครองมอทรอนโดยไมสวมถงมอหรอผารอง

2. เพลาหมน เพลาหมนนจดวาเปนอนตรายอยางหนงทกอใหเกดการบาดเจบ ซงเพลาหมนนนบวาอนตรายตอผปฏบตงานอยางมาก ฉะนนควรปฏบตงานอยางระมดระวง

41

รป 11 แสดงอนตรายจากผาเชดมอทเกบ ในกระเปาเสอ

3. สายพาน, เชอก, โซ และรอก นอกจากเรองการใชครอบปองกนไมเหมาะสมแลว อบตเหตอกขอหนงกคอ การประกอบสายพาน ซงอาจจะทาโดยผดวธหรอไมใชเหลกงดสายพาน หรออปกรณชวย ซงอาจหนบนวมอ หรอสวนหนงสวนใดของรางกายได

รป 12 แสดงอนตรายจากการใสสายพาน

4. หมเฟอง อบตเหตเกยวกบหมเฟอง มกจะเนองมากจากการใชครอบปองกนทไมถกตอง ทสาคญกคอ หองเฟองทไมไดปดมดชด คงใชครอบปองกนไวแตสวนทเหนวาเปนอนตรายเทานน ซงจาเปนตองแกไขและผใชเครองจกรกลเหลานนจะตองระวงอยางมาก

รป 13 แสดงหมเฟองภายในเครองจกรทมาของอบตเหตในการทางาน

42

5. เครองปมขนรป เครองจกรกลชนดนมอนตรายทจะตองเอาใจใส คอ ก. ไมตดตงครอบปองกนใหมนคง ข. ปรบระยะครอบปองกนอตโนมตไมถกตอง ค. ไมมครอบปองกนดานขางและดานหลง

6. เครองจกรกลเกยวกบงานชางไม จะตดอวยวะรางกายในชววนาท ซงชางทกคนยอมทราบดอยแลว แตสวนมากกยงอาศยความชานาญทจะไมตองอาศยครอบปองกน เหตการณทไมนกฝนเกดขน และผชานาญกไมอาจรไดลวงหนาถงสภาพของมนดวย สภาพเชนวานจะเหนไดวา ครอบปองกนสงจาเปนในการปองกนอบตเหต 7. เครองเจาะ จะตองยดสงทจะเจาะใหมนคง โดยเฉพาะการเจาะเหลกแผนบาง ๆ อนตรายมาก การหมนของแผนเหลกบาง ๆ มลกษณะเหมอนเลอยวงเดอนในแนวนอน

รป 14 แสดงอนตรายจากการเจาะ ชนงานทจบยดไมมนคง

8. หนเจยระไน มอนตรายอนอาจกออบตเหตไดหลายประการ เชน การประกอบหนเจยระไนกบแกนหมนไมไดศนยหรอยดไมแนน, ใชรอบการหมนสงผดปกตไมมครอบปองกนหรอครอบปองกนไมแขงแรงเพยงพอทจะตานทานแรงเหวยงของหนเจยระไนทแตกกระจายออกมา

รป 15 แสดงอนตรายจากการประกอบ หนเจยระไนไมมนคง

43

กฎความปลอดภยในการปฏบตงานกบเครองมอกลทวไป กฎทสาคญม 6 ขอ คอ 1. จะตองหยดเครองทกครงเมอผปฏบตไมอยควบคม 2. ชางปฏบตการตองไมสวมเสอผารมราม 3. ชางผปฏบตการเกยวกบเครองมอกลทกชนด ตองสวมเครองปองกนอนตรายตอดวงตา 4. หามทงเศษขยะ หรอบวนนาลายลงในถงนาระบายความรอน หรอ นายาหลอเยนเพราะ

เปนการทาใหนายาเสอมคณภาพ และเปนการแพรเชอโรค 5. หามปรบแตงหรอวดขนาดชนงานในขณะทเครองมอกลยงทางานอย 6. ผปฏบตงานจะตองใชแปรงหรอเครองมอพเศษในการกวาดเศษโลหะ

สาเหตสาคญอยางหนงทเปนผลใหเกดอบตเหตแกดวงตา ในการปฏบตงานเกยวกบเครองมอกลทกประเภท โดยเฉพาะอยางยงเครองเจาะกเนองจากการใชลมกาลงดนสงเปาเศษโลหะออกจาเครองกล หรอออกจากเสอผา ซงเปนวธการปฏบตทไมถกตอง

อยาใชเครองจกรกอนเรยนร ระบบและความปลอดภยในโรงงาน

1. อยาซอมเครองจกรกอนเรยนร เมอเครองจกรเกดชารดขน ควรใหชางผชานาญงานเปนผซอมแซมเครองจกรนน ไมควรทดลองแกเอง เพราะอาจทาใหเครองจกรนนชารดมากขน หรออาจไดรบอนตรายจากเครองจกรนนได 2. อยาถอดการดปองกนอนตราย อยานาเครองปองกนหรอการด ซงปดครอบสวนทเคลอนทไดของเครองจกรออก เวนเสยแตในกรณทมการซอมแซมหรอปรบเสรจเรยบรอยแลว

44

รป 16 อยาถอดการดปองกนอนตราย 3. หมเฟอง อบตเหตเกยวกบหมเฟอง มกจะเนองมาจากการใชครอบปองกนทไมถกตอง หรอการยนเขาไปใกลหองเฟองซงเปดทงไว ทสาคญกคอหองเฟองทไมไดปดมดชด คงใชครอบปองกนไวแตสวนทเหนวาจะเปนอนตรายเทานน เชน สวนทเฟองขบกน หรอสวนนอกของฟนเฟองซงจาเปนตองแกไข และผใชเครองจกรเหลานนจะตองระวงเปนอยางมาก 4. การสตารทเครองจกร อบตภยทเกดจากการสตารทเครองจกร โดยไมตงใจ ซงสวนมากมกจะเปนบคคลอน ไมใชผปฏบตงาน การแกไขกคอ ชกฟวสออกเสยกอนปฏบตงานซอมแกไข ใชปายเตอนระวงอนตราย ลนกญแจสตารทเตอรไมใหใครกดหรอสบสวตชได

รป 17 อนตรายจากการไมระวงการสตารทเครองจกร

45

5. การใชผาคลมผม สาหรบผปฏบตงานหญง จะตองใสหมวกนรภยทสามารถปกคลมผมไดอยางเรยบรอยมอยบอยครงทอบตภยเกดขนเปนบทเรยน ลดความประมาท อยากลองดของผปฏบตงานหญงลงได เมอปรากฎวาเครองมอกลไดถลกเอาหนงศรษะตดออกไปเปนบางสวน หรอตลอดทงศรษะ ในทานองเดยวกน สงประดบรางกายตาง ๆ เชน แหวน กาไล สรอยคอ หรอเครองประดบอน ๆ กไมควรสวมใสขณะทางาน เพราะสวนทยนออกมาของชนสวนทเคลอนไหวไดหรอหมนอยของเครองมอกลอาจจะดงเอาเครองประดบเหลานเขาไปพรอมกบอวยวะของรางกาย

รปท 18 อนตรายจากการไม ใชผาคลมผม

เครองกลงธรรมดา เครองกลงชนดนจดเปนเครองมอทมอนตราย นอย แตตองใชดวยความสขมรอบคอบเพอมใหเกดอนตรายได การบาดเจบจากเครองมอประเภทน เนองมาจาก

รปท 19 อนตรายจากการทงประแจ

1. สมผสหรอกระทบกบรอยคมของชนงาน หรอสวนทยนออกมาจากชนงาน หนาจาน หวจบ หรอเหลกพางาน โดยเฉพาะอยางยงสลกเกลยวปรบแตงตาง ๆ ทยนออกมา 2. การกระเดนของเศษโลหะจากการกลง 3. คนบงคบหยดของเครอง

4. ใชตะไบดวยมอขวา ใชตะไบโดยไม มดามจบ หรอใชมอจบกระดาษทรายขดชนงาน แทนการใชไมปะกระดาษทราย

รปท 20 อนตรายจากการใชมอเปลา กวาดเศษเหลก

5. วดขนาดหรอความยาวของชนงาน ในขณะทเครองกาลงเดนอย 6. พยายามเขยหรอปดเศษโลหะ ในขณะทเครองกาลงเดนอย 7. สมผสหรอกระทบกบชนงานทกาลงหมนซงยนออกมาจากเครองกลงประเภทแทนลกโม หรอเครองทาเกลยว 8. ทงประแจขนหวจบคาไวทหวจบ 9. เครองมอหมนมวนเอาเสอผาทรมราม หรอผาเชด

เครองเขาไป

46

อนตรายจากการใชสวานเจาะตงแทน - สมผสกบแกนของเครอง หรอกบดอกสวาน - ดอกสวานหก - การใชดอกสวานทขาดความคม (ทอ) - ถกกระแทกจากชนงานทเหวยงหลดออกมาเพราะจบยดไวไมแนน - ชนสวนของเครองหมนมวนเอาเสนผม หรอเสอผาเขาไป - ใชมอเปลากวาดเอาขเหลกออกจากเครอง - ลมประแจหวจบหรอเหลกสงไวในหวจบ

การทาความสะอาดดวยลมเปา

ผปฏบตงานสวนมากชอบใชสายยางลมเปาทาความสะอาดฝนหรอสงสกปรกทตดอยกบเสอผาหรอทผม ซงอาจเกดอนตรายตอดวงตาและหได ควรจะหามวธปฏบตทผด ๆ เชนนเสยและจดหาแปรงหรอเครองดดฝนใหใชแทน มวธการทปลอดภยกวาและดกวาใชลม

ในการขจดเศษโลหะ คอ จดหาแปรงสาหรบปดเศษโลหะ ใชแปรงทใชเพอวตถประสงคดงกลาว จะตองไมมหวงลวดหรอสงอน ๆ ทมลกษณะเปนหวงอยทปลายของดาม

จบ เพราะนวมออาจสอดเขาไปได เปนอนตรายตอการทเครองจกรอาจหนบดงเกยวเขาไปพรอมทงแปรง

รปท 21

อนตรายจากเศษเหลก กระเดนเขาตา

การเปลยนหนาจานแทนกลง เนองจากการทางานกบเครองมอกลเหลาน ตองมการยกเปลยนอปกรณประกอบทหนก ๆ หรอชนสวนเครองมอกลทหนก เชน หนาจาน หวจบ เปนตน ดงนนผปฏบตงานทกคนจะตองใสรองเทานรภยเพอลดอนตรายทจะเกดขนหากของหนก ๆ เหลานหลนทบเทา

รปท 22

อนตรายจากหนาจานทบเทา ทไมใสรองเทานรภย

47

การดปองกนอนตรายจากเครองจกร การปองกนอนตรายจากเครองจกร หรอเรยกวา การทาการดเครองจกร กคอ การออกแบบหรอหามาตรการปองกนไมใหมอนตรายเกดขน การออกแบบการสราง การตดตงและการบารงรกษาการดทจะปองกนจดอนตรายของเครองจกรน จาเปนตองเอาใจใสเปนพเศษ อาจถงขนสญเสยนว ฝามอ หรอแขนกเปนได อนเปนผลใหผบาดเจบตองพการไปตลอดชวต แตอยางไรกตาม เครองจกรทไมมการดหรอมแตไมเหมาะสมหรอเพยงพอ แมวาจะมการใชมาเปนเวลานานแลวกตาม แตยงไมเคยมอบตภยเกดขนเลย กไมไดหมายความวาเครองจกรนนจะไมเปนอนตราย เพยงแตผปฏบตงานอาศยความชานาญหรอทางานดวยความระมดระวงเทานน นบวาเปนการกระทาทเสยงอนตรายมาก เนองจากพฤตกรรมของคนคอนขางจะคาดการณไดยากและหวนไหวแปรเปลยนไดตลอดเวลา แมวา

ผปฏบตงานมความระมดระวงมากเพยงใดกตาม บางครงกอาจพลาดพลงได ดงนน จงตองมการทาการดเครองจกรใหถกตองและเหมาะสมทสด ลกษณะของการดทดควรจะมลกษณะดงน

1. ใหการปองกนอนตรายตงแตตนมอ 2. ใหการปองกนมใหสวนของรางกายเขาใกลเขต

อนตราย 3. ใหความสะดวกแกผทางานไดเชนเดยวกบท ไมได

ใสการดปองกน 4. การดทดควรไมขดขวางผลผลต 5. การดควรเหมาะสมกบงานและเครองจกร 6. การดควรมลกษณะตดมากบเครอง 7. การดควรงายตอการตรวจซอมและการเตมนามน 8. การดควรทนทานตอการใชงานปกตไดด และมการ บารงรกษานอย

การปองกนอนตรายสวนทเคลอนไหวของเครองจกรแบบตาง ๆ นน สามารถทาไดโดยการสรางการดปองกนอนตรายจากเครองจกร ทงน เพอปองกนไมใหคนงานตองสมผสกบจดทอนตราย ในการตดตงการดนน จะตองศกษาใหดและละเอยดรอบคอบ

เพราะหากตดตงการดไมเหมาะสม แทนทจะ ปองกนไดกลบเปนจดออนททาใหเกดอนตรายมากยงขน ดงนน การตดตงการดนน จะตองเลอกใหถกกบลกษณะของงาน ปกตสามารถแบงการด

รปท 23 การดปองกนมอกอนแกไข

รปท 24 การดปองกนมอหลงแกไข

รปท 25 แทนปมยงไมใสการด

48

ออกเปนชนดใหญ ๆ 5 ชนด ซงในการใชนน อาจเลอกใชแบบใดแบบหนงหรอหลายแบบพรอมกนกได

1. การดชนดตดตงอยกบท ( a Fixed Guard ) 2. การดชนดลอคในตว ( an Interlocking Guard ) 3. การดชนดปลดคลตช ( a Trip Guard ) 4. การดชนดอตโนมต ( an Automatic Guard ) 5. การดชนดใชมอ 2 ขาง ( a Two – hand Control

Device ) กจะกระทบหรอสมผสกบตะแกรง ทาใหเครองจกรหยด ทางานทนท

รปท

การ

26 เครองผสมแปงใส

ดปดชนดปลดคลทซ การดชนดปลดคลตชน มหลกการทางานอก แบบ

หนงโดยใชลาแสงแทนตะแกรงหรอกรง ประกอบขนเปนฉากมานกนระหวางผปฏบตงานกบจดอนตรายของเครองจกร ลาแสงนออกแบบเปนพเศษ ซงเมอใดกตามทลาแสงถกตดหรอบดบง จะทาใหวงจรไฟฟาทางาน เปนผลใหกลไกหรอคลตชปลดหรอแยกตวออก ทาใหเครองจกรหยดทางานทนท

ตวอยางเชน เครองผสมแปง และเครองผสมนายาง เปนตน การเกดอบตภยจากดามตหรอแขนผสมของเครองผสม ขนอยกบการหมนและจงหวะการตของแขนผสม แขนตนอาจจะเกยวเสอผาหรออวยวะของผปฏบตงานเขาไป กอใหเกดการบาดเจบหรออนตรายได การดทเหมาะสาหรบเครองจกรประเภทน คอการดชนดปลดคลตช เครองจกรจะทางานได ตอ

เมอปดชองเปดเรยบรอย และเครองจกรจะหยดทนทเมอชองเปดถกเปดออก

รปท 27 แทนตดโลหะแผนไมใสการด

รปท 28

ชนแทนตดโลหะแผนใสการด

ดทแบบเปนซ ๆ

การดชนดอตโนมต การดชนดน เปนการดทออกแบบเพอปองกนตวผปฏบตงาน โดยจะทาหนาทปดมอหรออวยวะสวนหนงสวนใดทอาจจะเปนอนตราย ใหออกมาพนจดอนตรายของเครองจกร สวนทเคลอนทไดของการด จะถกขบเคลอนโดยสวนทเคลอนทไดของเครองจกรนน ๆ รปแบบของการเคลอนไหวของการดอาจจะเปนการกวาดจากดานหนงไปอกดานหนง หรอการผลกออกมาขางนอก หรอผลกขนขางบน จากจดปฏบตงาน หรออาจจะเปนลกษณะดงมอผปฏบตงานออกจากบรเวณอนตราย การด

49

ชนดนเหมาะสาหรบงานทตองใชมอคนปอนชนงานเขาเครองจกรเปนประจา เชน เครองปมโลหะ และเครองอดขนรป เปนตน การเคลอนไหวของการดชนดนจะสมพนธกบการเคลอนไหวของจดทางานของเครองจกร โดยทการเคลอนของการดจะเรวกวาการเคลอนไหวของเครองจกร เพอปองกนมอผปฏบตงานใหพนจดอนตรายกอน ดงนน เครองจกรทมรอบหรออตราความเรวสง ไมเหมาะทจะเลอกใชการดชนดน เพราะไมสามารถปรบความเรวของการดใหสมพนธกบเครองจกรได การดชนดนจาเปนตองมการตรวจสอบและบารงรกษาเปนประจา

รป 29 เครองตดกระดาษทการดใชลาแสง พรอมสวตชกดบงคบดวยมอสองขางพรอมกน เพอความ ปลอดภยอกชนหนง

A : สวตชกดบงคบดวยมอสองขางพรอมกน B : อปกรณการดใชลาแสง

การดชนดใชมอ 2 ขาง หลกการของการดชนดน กคอ การออกแบบควบคมโดยตองใชมอ 2 ขางทางานพรอมกน เปนการบงคบใหผปฏบตงานตองใชมอทง 2 ขางสมผสหรอกดบนอปกรณหรอปมบงคบควบคมเครองจกรพรอม ๆ กน เครองจกรจงจะทางาน หากกดหรอสมผสไมพรอมกน เครองจกรจะไมทางานหรอหยดทนท การดชนดนเหมาะสาหรบเครองจกรทมการควบคมโดยใชลม ไฮดรอลค ไฟฟา เปนตน เพอปองกนการเผลอเรอของผปฏบตงาน และอปกรณสาคญอกชนหนงสาหรบการดชนดน คอ ตองตดตงเครองหนวงเวลาไวดวย เพอ

รปท 30 เครองปมโลหะมการดชนด ใชมอ 2 ขาง

50

ควบคมใหเครองจกรทางานไดตอเมอกดหรอสมผสปม หรออปกรณควบคมพรอม ๆ กน เครองหนวงเวลานควรมเวลาไมตางกนมากกวา 2 - 3 มลลวนาท

การบารงรกษาการด ผควบคมหรอชางผทมหนาทซอมและบารงรกษาตองถอวา การดเปนสวนหนงของเครองจกรทจาเปนตองมการตรวจสอบ บารงรกษา และซอมแซมใหมสภาพเรยบรอย ใชงานไดตลอดเวลา กฎเกณฑงาย ๆ เพอความปลอดภยในทางปฏบต มดงน

- หามถอด ปรบ หรอเคลอนยายการดทก ชนด เวนแตจะกระทาโดยผมหนาทเกยวของโดยตรงเทานน - ตองแนใจวาการดของเครองจกรนนไดตดตงเขาทในตาแหนงทถกตอง และอยในสภาพททางานไดดแลว กอนการเดนเครองจกร

- กอนจะถอด ปรบ หรอซอมบารง จะตองหยดเครองจกร ยกสวตชใหญแลวลอคไว และแขวนปายเตอนไวทกครง

- ตองแนใจวา ระหวางทซอมบารง ตองไมมผใดสามารถเดนเครองจกรได

- เมอซอมบารงเสรจแลว ตองปลดลอคออก ดวยตนเอง อยาใหผอนทาโดยเดดขาด และเมอปลด ลอคแลวตองแนใจวาไมกอใหเกดอนตรายตอผอน

รปท 31 การดโปรงแสง วางเอยง อยกบท ปรบระยะได

ดวย

บทสรป

อนตรายทเกดขนเนองจากการทางานกบเครองจกร มกปรากฎขนในสถานประกอบการตาง ๆ อยเสมอ จากสถตการประสบอนตรายของกรมแรงงาน พบวามคนงานทประสบอบตเหตขณะทางานกบเครองจกร คดเปนรอยละ 11.27 ของจานวนผประสบอนตรายทงหมด สาเหตของอนตรายทเกดขนมกเกดจากเครองจกรชารด เครองจกรมสภาพทไมปลอดภย หรอความประมาทของผทางานกบเครองจกร จงจาเปนอยางยงทจะตองหาวธการปองกนอนตรายมใหเกดขนได และการปองกนทไดผลวธหนงคอ การตดตงเซฟการด หรอฝาครอบทเหมาะสมทเครองจกร ณ จดทกอใหเกดอนตรายได

51

ความปลอดภยเกยวกบไฟฟา อนตรายทเกดจากไฟฟา

เพลงไหม ไฟฟามสวนทาใหเกดเพลงไหม สาเหตสวนใหญเนองจาก 1. การเกดประกายไฟฟาในบรเวณทมเชอเพลงไวไฟ เชน นามน แอลกอฮอล กาซหงตม ใยฝาย นน และปานปอ ซงสงเหลานตดไฟไดงายถาเพยงมประกายไฟเกดขนในบรเวณใกลเคยง 2. การลกไหมทสายไฟหรออปกรณไฟฟา เกดจากการใชกระแสไฟฟาเกนกวาอตราทกาหนดทาใหฉนวนหมสายไฟเกดการลกไหม และฟวส (อปกรณปองกนการลดวงจร) ตดตงไวไมถกตองเหมาะสม เพราะกวาฟวสจะขาด การลกไหมทฉนวนกกลายเปนอคคภยไปแลว 3. การใชมอเตอรไฟฟาหรออปกรณไฟฟาเกนกาลงและมการใชงานมากกวาปกตจนทาใหมอเตอรไฟฟาหรออปกรณนนลกไหมได 4. ความรอนทจดตอสาย และการตอสายไฟฟา รอยตอจะตองใหแนนสนท การตอไวอยางหลวม ๆ จะเปนผลใหเกดความตานทานตอการไหลของกระแสไฟฟา จะมกระแสไฟฟาไหลผานมากจนเกดความรอนทจดตอนนเพมมากขนจนเกดเพลงไหมไดในทสด 5. ความรอนทสะสมอยในอปกรณไฟฟา อปกรณไฟฟาทมคณภาพตาหากใชไปนาน ๆ ความรอนจะสะสมมากขนจนทาใหถงจดตดไฟของสงรองรบ

รปท 32

52

อนตรายจากการใชไฟฟาทวไป

สาเหตทกอใหเกดอนตรายจากการใชไฟฟา อปกรณเครองใชตลอดจนเครองอานวยความสะดวกสบายสวนใหญทางานดวยพลงงานจากไฟฟา ขณะเดยวกนอบตเหตหรออบตภยตาง ๆ ทเกดขนจากกระแสไฟฟากมมากขนเปนเงาตามตว ผทเกยวของหรอผใชอปกรณไฟฟาจาเปนตองใชความระมดระวงเปนพเศษ อยางไรกตาม อนตรายจากการใชไฟฟาโดยทวไปกยงมใหพบเหนกนอยเสมอ ทงน เนองจากสาเหตสาคญ 3 ประการ ดงตอไปน 1. การใชอปกรณไฟฟาทชารดหรอฉนวนทใชในขดลวดของมอเตอรหรออปกรณไฟฟาชารด 2. สภาพแวดลอมหรอเทคนคในการตดตงอปกรณผดลกษณะและเลอกใชไมถกตอง เดนหรอตอสายไฟโดยไมตดวงจรไฟฟากอน

3. ผปฏบตงานหรอผใชอปกรณไฟฟาขาดความรเรองความปลอดภยจากไฟฟา ขาดความระมดระวงและไมรอบคอบในการปฏบตงาน กระทาการดวยความประมาท เชน เลอกใชเตาเสยบผดประเภท ใชสายไฟฟาแทนฟวส ใชสายไฟทมขนาดไมเหมาะสมกบกาลงของเครองจกร ใชเครองมอเครองจกรเกนกาลง เดนสายไฟฟาหรอตออปกรณไฟฟาโดยไมตดไฟกอนทางาน ตรากตราทางานมากจนไมมเวลาพกผอน ทาใหสมรรถภาพในการทางานลดลงและมอาการเหมอลอยขาดสตในการทางาน

รป 33

53

ปจจยทกอใหเกดความรนแรงจากการประสบอนตรายจากไฟฟา ขนอยกบปจจย 6 ประเภท คอ 1. ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลผานรางกาย โดยปรมาณของไฟฟาทรางกายมนษยรบได จนถงขนอนตรายมดงน

- นอยกวา 0.5 มลลแอมแปร ไมเกดความรสก - 0.5 – 2 มลลแอมแปร เรมเกดความรสกวาถกกระแสไฟฟา - 2 - 10 มลลแอมแปร กลามเนอหดตว แตยงไมเสยการควบคมตวเอง - 5 - 25 มลลแอมแปร มความรสกเจบปวดจากการถกกระแสไฟฟา ไมสามารถขยบ

เขยอนได - มากกวา 25 มลลแอมแปร เกดอาการกลามเนอเกรงและหดตวอยางรนแรง - 50 - 200 มลลแอมแปร กลามเนอหวใจกระตกอยางรนแรงหรอหวใจเตนถรว - 100 มลลแอมแปร ระบบหายใจหยดทางาน

2. ระยะเวลาทสมผส หรอระยะเวลาทกระแสไหลผาน กระแสไฟฟาเมอไหลผานเปนเวลานานอาจไดรบอนตรายถงชวตได อาการจะเรมจากการชอค ระบบหายใจหรอระบบการทางานหยดชะงก การหมนเวยนของโลหตจะสนสดลง สมองขาดออกซเจนและถกทางานเกดการพการทางสมองจนถงแกความตายได กระบวนการนใชเวลา 4 - 7 นาท ตองชวยเหลอผถกกระแสไฟฟาไหลผานรางกายโดยเรวทนสดดวยวธทถกตองดวยความรอบคอบและระมดระวง 3. แรงดนไฟฟา แรงดนไฟฟาทคนประสบอนตรายสวนใหญไดรบอยในปรมาณ 110 - 400 โวลท แรงดนไฟฟาตงแต 240 โวลท ขนไปจะทาใหผวหนงทสมผสทะล ทาใหความตานทานการไหลของกระแสไฟฟาทผานเขาสรางกายมมากขนจนเปนผลใหเสยชวตได 4. ความตานทานของรางกายตอไฟฟา กระแสไฟฟาทผานเขาสรางกายสวนใหญมกจะผานทางมอและลงสดนทางมออกขางหนงหรอฝาเทา แตการทกระแสไฟฟาจะผานอวยวะสวนใดสวนหนงไดนนจะตองผานผวหนง ดงนน ผวหนงจงเปนตวควบคมปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลผานเขาสรางกาย โดยผวหนงแหงจะตานทานไดมากทสด คอ 100,000 ถง 600,000 โอหมตอตารางเซนตเมตร 5. ความถแรงดนไฟฟา ความถ 50/60 เฮรตซ ความตานทานของรางกายจะมคาสงทสดแตเมอเพมความถขน ความตานทานของรางกายจะลดลงในลกษณะทไมเปน เปนกราฟเสนตรงกระแสไฟฟาทจะทาใหกลามเนอเตนถรวกจะสงขนดวยเชนกน 6. เสนทางหรออวยวะภายในรางกายทกระแสไฟฟาไหลผาน เมอกระแสไฟฟาเขาทางศรษะและออกทางฝาเทาทงสองขางจะมอนตรายมากทสด

54

อนตรายทเกดตอรางกายมนษยเมอมกระแสไฟฟาไหลผาน เมอกระแสไฟฟาไหลผานรางกายจะเกดอนตราย 7 ประการดวยกนคอ 1. กลามเนอกระตกหรอเกดการหดตว 2. หวใจเกดอาการเตนเรวถรวหรอเกดการกระตก 3. ดวงตาอกเสบ 4. ระบบประสาทเกดการชะงกงน 5. หวใจหยดทางาน 6. เนอเยอและเซลลตาง ๆ ถกทาลาย 7. เซลลภายในรางกายเสยหรอตาย

อนตรายจากไฟฟาแรงสง สาเหตสวนใหญททาใหเกดอนตรายจากไฟฟาแรงสง คอ การทางานทตองอยใกลสายไฟฟฟาแรงสง เชน ตอกเสาเขมกอสรางใกลสายไฟฟาแรงสง ใชปนจนยกของหนกใกลสายไฟฟาแรงสง กอสรางปรบปรงหรอรเทาไมถงการณใชบนไดเหลกพาดสายไฟฟาแรงสง

รป 35

ขอควรระวงในการทางานเกยวกบไฟฟาทวไป หลกการทว ๆ ไปเกยวกบไฟฟา ซงทกคนควรปฏบตเพอปองกนการเกดอบตภยจากไฟฟา สรปไดดงน 1. เมอพบวากลองสวตชชารดหรอเสยหาย ควรเรมเปลยนหรอซอมแซมทนท

55

2. บรเวณทมสวตชอยใกล ๆ ควรรกษาใหสะอาดอยเสมอ 3. หมนสารวจตรวจสอบภายในแผงสวตชอยเสมอ 4. การเปลยนฟวส ตองสบสวตชกอนทกครงทจะเปลยนฟวสนน ๆ 5. การตรวจสอบดแลสวตชตดตอนเปนประจาทกเดอน และบารงรกษาใหอยในสภาพใชงานไดดตลอดเวลา 6. สวตชแตละอนควรมปายแสดงรายละเอยดดงน

- ใชกบไฟฟากระแสตรงหรอไฟฟากระแสสลบ - ความตางศกยทางไฟฟา - กระแสไฟฟา - เครองมอเครองใชทางไฟฟาทตอกบสวตชนน

7. อยาเปดหรอปดสวตชในขณะทมอเปยกอย 8. ถาจะซอมแซมอปกรณเครองใชไฟฟาทกครงตองสบสวตชเสมอ

ขอควรระวงเกยวกบการใชสวตชตดตอนภายในโรงงาน ในโรงงานอตสาหกรรมผปฏบตงานสวนใหญจะตองเกยวของกบไฟฟา นอกจากขอความระวงเกยวกบไฟฟาทว ๆ ไปแลว สงสาคญอกประการหนงทผปฏบตงานควรระวงกคอ การใชสวตชตดตอน ซงพอสรปไดดงน 1. สวตชทใชงานกบสวนทอาจเกดอนตรายไดสง ผรบผดชอบตองหมนตรวจสอบดแลและทาปายบอกเตอนไว 2. ในกรณทมการตรวจซอมแซมเครองจกรตองทาปายหรอสญลกษณตดแขวนไวทสวตชวาอยระหวางการซอมแซม หรอกาลงซอม เมอซอมเสรจแลวจงนาปายออก 3. การใชสวตชควบคมเครองจกรทใชรวมกนหลาย ๆ คนควรมหลกเกณฑหรอสญญาณในการปฏบตเปนมาตรฐานเดยวกน 4. การทางานรวมกนระหวางคนงาน 2 กลมทใชเครองจกรรวมกน จะตองใชอยางระมดระวง โดยเฉพาะถาเกดกรณทมการตรวจซอมตองมการตดตอประสานงานกนเปนอยางดกอนทจะมการเปดปดวงจรไฟฟา ขอควรระวงเกยวกบการใชเครองมอ เครองจกรและอปกรณไฟฟาภายในโรงงาน เครองมอ เครองจกร และอปกรณตาง ๆ ภายในโรงงานสวนใหญจะใชไฟฟาเปนเครองตนกาลงทงนน ผปฏบตงานตองระมดระวงการใชเครองมอ เครองจกร และอปกรณไฟฟาเหลานน ซงสรปไดดงตอไปน 1. ตรวจสอบสายไฟฟา ถาพบวาชารดใหใชเทปพนเปนฉนวนหมใหเรยบรอย และตรวจจดตอสายไฟฟาใหเรยบรอยดวย

56

2. อปกรณไฟฟาทเคลอนยายไดควรตรวจสอบบรเวณขอตอ ขวทตดอปกรณและสายไฟฟาอยางระมดระวง ถาพบวาชารดใหเปลยนใหอยในสภาพด 3. หมนตรวจสอบเครองมอไฟฟาชนดเคลอนยายได และรกษาใหอยในสภาพดตลอดเวลา 4. ดวงโคมไฟฟาทเคลอนยายไดตองมฝาครอบปองกนหลอดไฟฟา 5. การเปลยนหรอซอมแซมเครองมอหรออปกรณไฟฟา แมจะเปนกรณเลกนอยกควรใหชางทางไฟฟาเปนผดาเนนการ 6. อยาจบสายไฟฟาขณะทมกระแสไฟไหลอย 7. อยาแขวนหรอหอยสายไฟฟาบนของมคม เชน ใบมด ใบเลอย และใบพด 8. การใชเครองมอทางไฟฟาควรตอเปลอกหมทเปนโลหะของเครองมอนนลงดน 9. การใชอปกรณไฟฟาบางชนด เชน มอเตอร และหมอแปลง ควรมผรบผดชอบควบคมในการปดเปดใชงาน 10. ในสวนทอาจกอใหเกดอนตรายควรมเครองหมายแสดงไว เชน ปาย ไฟสญญาณธงสแดง และเทปแดง เปนตน 11. ถาเกดสภาพผดปกตกบอปกรณไฟฟา ควรสบสวตชใหวงจรไฟฟาเปดแลวแจงใหผรบผดชอบทราบ 12. หามปลดอปกรณปองกนอนตรายทางไฟฟาออก ยกเวนกรณทไดรบอนญาตแลวเทานน 13. เมอใชงานเสรจแลวควรสบสวตชและตองแนใจวาวงจรไฟฟาเปด 14. ควรหมนทาความสะอาดดวงโคมใหปราศจากฝนละออง 15. ไฟฟาทมความตางศกยสงจะมอนตรายมากขน จงควรระวงเปนพเศษ 16. ควรเอาใจใสกบสายสงไฟฟาแรงสง 17. อยาหอหมดวงโคมไฟฟาดวยกระดาษหรอผา 18. อยานาสารไวไฟหรอสารทลกตดไฟงายเขาใกลบรเวณสวตชไฟฟา 19. อยาใชเครองมอหรออปกรณไฟฟาขณะมอเปยกนา 20. อยาใชเครองมอหรออปกรณไฟฟาตองรบสบสวตชใหวงจรไฟฟาเปด 21. เมอมผไดรบอบตเหตทางไฟฟาสลบ ใหทาการผายปอดชวยหายใจกอนจนกวาแพทยหรอพยาบาลจะมาถงทเกดเหต 22. เมอเกดไฟฟาดบควรรบสบสวตชใหวงจรไฟฟาเปด 23. ถาเกดไฟฟาชอดหรอลดวงจรทาใหเกดไฟไหม ใหรบสบสวตช (วงจรเปด) แลวรบทาการดบไฟดวยเครองดบเพลงชนดสารเคม ไมควรใชนาหรอเครองดบเพลงทเปนนาทาการดบไฟ เพราะอาจเกดอนตรายได 24. ควรกดสวตชใหแนใจวาสวตชไมคาง 25. ไมควรเดนเหยยบบนสายไฟ

57

26. การใชอปกรณไฟฟาทมแรงเคลอนไฟฟาสง ควรสงสญญาณการสบสวตชอยางระมดระวง

ขอควรระวงเกยวกบการตดตงอปกรณไฟฟาภายในโรงงาน ดงไดกลาวมาแลววา เครองมอ เครองจกร และอปกรณในโรงงานนนสวนใหญจะใชไฟฟาเปนเครองตนกาลงทงนน นอกจากขอควรระวงตาง ๆ ทไดกลามาแลว สงสาคญอกประการหนงกคอ การตดตงอปกรณไฟฟา ซงผปฏบตงานควรระมดระวง สรปไดดงน 1. การตดตงอปกรณไฟฟาจะตองมการควบคมดแลโดยชางหรอผชานาญทางไฟฟานอกจากงานทมความตางศกยตากวา 50 โวลท ซงตอลงดนเรยบรอยแลว 2. การตดตงอปกรณไฟฟาจะทาไดตองผานการปรกษาหารอจากผชานาญแลวโดยเฉพาะการสอสารเกยวกบการปองกนเมอมการทางานขณะมกระแสไฟฟาไหลอย หรอในกรณทมการขดจงหวะเกดขน 3. การตดตงอปกรณไฟฟาตองใชอปกรณอนตรายโดยเฉพาะ หรอมฉนวนหอหมเปนอยางด

4. ควรหลกเลยงการทางานขณะมกระแสไฟไหลอยยกเวนกรณจาเปนจรง ๆ เทานน 5. การตดตงอปกรณทางไฟฟานอกจากตองปฏบตตามกฎหมายและมาตรฐานทางไฟฟาแลว ควรปฏบตเพมเตมดงน 5.1 หามเปดชนสวนของอปกรณไฟฟาทเมอเปดแลวจะมกระแสไฟฟาอยเสมอใน บรเวณทซงอาจมการสมผสหรอทางาน 5.2 หมหออปกรณหรอสายไฟฟาอยเสมอในบรเวณทซงอาจมการสมผสหรอทางาน 5.3 หมนตรวจตราฉนวนหมอปกรณไฟฟาอยเสมอในบรเวณทซงอาจมการสมผส หรอทางาน 5.4 เมอมการเดนสายไฟฟาบนถนน (แมวาจะเดนชวคราวกตาม) ควรมระบบปองกน อนตรายซงใชเฉพาะงาน 6. กรณการทางานเกยวกบไฟฟาทอาจมการขดจงหวะงานได ควรเพมความระมดระวงดงน 6.1 เครองจกรบางชนดเมอเดนเครองแลวไมสามารถกดสวตชใหกลบมาทางานทจดเรม ตนได ควรมปายบอกไวชดเจน 6.2 เครองจกรทกชนดควรมระบบสายดนทด 6.3 เมอเกดปญหาตาง ๆ ควรปรกษาชางไฟฟาหรอผเชยวชาญทางไฟฟา 6.4 กอนสบสวตชทางานควรตรวจสอบใหแนใจกอนวาจะไมเกดอนตราย ไฟฟาลด วงจรทมระบบสายดนแหลงจายไฟเรยบรอย 6.5 ตองมการจายประจไฟฟา ในกรณเครองมอหรออปกรณไฟฟานนมประจไฟฟา คางอย

58

ขอควรระวงเกยวกบการทางานในขณะทมกระแสไฟฟาไหลอย สงทผปฏบตงานจะหลกเลยงไมไดกคอ การปฏบตงานในขณะทเครองมอเครองจกรตองใชไฟฟาเปนเครองตนกาลง ดงนนถาในกรณทมกระแสไฟฟาไหลอย ผปฏบตงานควรปฏบตดงน สาหรบงานเกยวกบไฟฟาแรงตา 1. สวมอปกรณปองกนอนตรายเฉพาะสาหรบงานไฟฟาแรงตา 2. ในกรณทอาจมการสมผสกบสายไฟฟาแรงตา จะตองตดอปกรณปองกนอนตรายหรอทาการฉนวนอยางเหมาะสม

สาหรบงานเกยวกบไฟฟาแรงสง 1. ตองแนใจวาใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสมกบงาน เชน ถงมอยาง รองเทาหมสนพนยาง และหมวกแขง 2. ถาตองทางานในบรเวณทมระยะหางจากสายไฟฟาหรออปกรณไฟฟาแรงสงนอยกวา 60 เซนตเมตร จะตองใชอปกรณปองกนอนตรายทเปนฉนวนกนไฟอยางด 3. ในกรณอยหางจากสายไฟฟามากกวา 60 เซนตเมตร อาจใชอปกรณปองกนอนตรายชนดรองลงมา 4. การทางานตองปรกษาชางหรอผชานาญทางไฟฟาเสยกอน และตองมผชานาญงานควบคมดแลการทางานดวย 5. คนงานไมควรพกผอนในบรเวณใกลสายไฟฟาแรงสง 6. การใชอปกรณเครองมอ และเครองใชไฟฟาตองใชใหถกตองเหมาะสมกบงานไฟฟาแรงสงเทานน

ขอควรปฏบตเมอคนถกไฟฟาดด วธชวยคนถกไฟฟาดดใหปฏบตโดยทนทเพอชวยใหผปวยหลดจากไฟฟาใหเรวทสด ปดสวตชไฟ หรอถาเปดสวตชไฟไมได ใหใชวธดงตอไปน

- อยาจบตองรางกายผเคราะหรายโดยตรง ใหสวมถงมอยางแลวยนบนพนทไมเปนตวนา ไฟฟาแลวดงผปวยออกมา ถาไมมถงมอกตองพนดวยผาหรอสงทไมเปนสอไฟฟา เชน ผายาง เปนตน

- ใชผาหรอเชอกทาเปนบวงสอดคลองแขนหรอขาของผเคราะหรายแลวลากออก - ใชผายาว ๆ หรอเชอกคลองตวผเคราะหรายแลวกระตกออก - ใชขวานคม ๆ ทมดามเปนไมฟนสายไฟอยางแรงและรวดเรวใหสายไฟขาด

59

ความปลอดภยในการปฏบตเกยวกบงานเชอม – ตดโลหะ งานเชอมหรอตดโลหะดวยอณหภมสง เปนงานสวนหนงของการผลตและซอมสรางเกยวกบโลหะทวไป เปนงานทมอนตรายหลายประการแฝงอยและมคนงานจานวนมากททางานเสยงอนตรายเปนประจาโดยขาดความระมดระวงทอาจจะเกดขนจากการทางานนน ทาใหมผประสบอบตเหต และโรคทเกดขนจากการทางานอยเสมอ สาเหตและอนตรายทเกดจากงานเชอม 1. แสงและรงส งานเชอมทาใหเกดแสงจาและรงสอลตราไวโอเลต (ULTRA VIOLET RAYS) ซงเปนอนตรายตอสายตา ทาใหตาเปนตอได 2. ประกายไฟ ทาใหผวหนงไหม และอาจทาใหเปนสาเหตของเพลงไหม งานเชอมทอบทบและมละอองไอนามน ทาใหเกดการระเบดได 3. ไฟฟาลดวงจร ในงานเชอมไฟฟาหากมการชารดของสายไฟ จะทาใหเกดกระแสไฟฟาลดวงจรได ซงเปนอนตรายตอผปฏบตงาน 4. ความเมอยลา เกดขนไดเมอผปฏบตงานในทาทางไมถกตอง เชน นงยอง ๆ กบพนและกมหลงเชอม เปนตน 5. สารเคมในรปของฟม (FUME) และ กาซ (GAS) งานเชอมหรอตดโลหะดวยอณหภมสง กอใหเกดมลพษในอากาศซงสามารถเขาสรางกายไดทางระบบหายใจ และทาใหเกดโรคตาง ๆ ไดหลายชนด 6. งานเชอมหรอตดโลหะทผวมสเคลอบ อนตรายทเกดจากสารเคลอบผวนน ไดแกตะกวจากสทาทเคลอบผวโลหะไว 7. ชนดลวดเชอม การเชอมโลหะแตละชนดตองเลอกใชลวดเชอมทมคณสมบตเหมาะสมกบวสดทตองการเชอม ชนดของสารทเปนองคประกอบของลวดเชอม จะเปนตวชบอกชนดของฟม หรอกาซพษทจะเกดขนได 8. กาซทใชงานเชอม เชน คารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน อารกอน อะเซทลน กาซเหลานไมใชกาซพษ แตสามารถทาอนตรายถงแกชวตได หากทางานในทอบทบ เนองจากขาดออกซเจน หรออาจเสยชวตเพราะหายใจเอากาซคารบอนมอนนอกไซดเขาสรางกาย ซงเปนกาซพษเกดจากการเชอม เปนตน

ระหวางมอจบลวดเชอมและชนงาน รปแสดงแรงเคลอนในขณะไมมภาระ

60

อนตรายจากกระแสไฟฟาทอาจจะเกดขนกบชางเชอมและชางชวยงาน ในขณะทไมไดทาการเชอมอารกจะเกดแรงเคลอนในขณะไมมภาระระหวางสายเคเบลเชอมตอกบสายเคเบลงาน ซงเกดจากเครองเชอม แรงเคลอนดงกลาวเกดขนระหวางคมจบลวดเชอมกบชนงาน ถาเปนเครองเชอมแบบเยเนอเรเตอรจะสงไมเกน 100 โวลท แรงเคลอนกระแสไฟฟาตรงและกระแสสลบตองไมเก 70 โวลท (ใชตวยอวา UL ) แรงเคลอนขนาดนสามารถทาใหเกดอนตรายถงชวตได ถาชางเชอมใชมอเปลาสมผสผวโลหะทปากคมจบลวดหรอชนงาน วธปองกนไดโดยสวมรองเทาทมฉนวนปองกน สวมเสอผาปองกนใชถงมอหนงจะสามารถชวยปองกนได หามสวมเสอผาทเปยกชนดวยเหงอนงทชนงาน เพราะความชนเปนตวนาทดอาจทาใหถกกระแสไฟฟาดดเปนอนตรายได ไฟฟากระแสสลบเกดอนตรายไดงายกวาไฟฟากระแสตรง ดวยเหตนถงหรอภาชนะแคบ ๆ ทาดวยโลหะโดยรอบตองเชอมดวยไฟฟากระแสตรง ถาเปนเครองเชอมแบบเรกตฟายใหสงเกตเครองหมายอนญาตทแสดงวาสามารถทาการเชอมได สวนเครองมอชวยงานอน ๆ เชน หลอดไฟ เครองใชไฟฟาหามใชแรงเคลอนทมแรงเชอมเกนวา 42 โวลต เพราะอาจทาใหเกดอนตรายจากการเชอมได ขอควรปฏบตในการใชเครองเชอมไฟฟา คอ 1. สวมถงมอหนงกอนจบคมจบลวดเชอมไฟฟาทกครง 2. หามถอดเสอผาใหรางกายเปลอยทาการเชอม แมวาอากาศจะรอนกตาม 3. หามหนบคมจบลวดเชอมหรอสายเคเบลเชอมกบรกแร 4. ไมสวมรองเทาทางานทตอกดวยพนตะป 5. ไมนงลงบนชนงานโดยตรง ถาไมมไมหรอแผนรองงาน การเชอมในถงหรอทแคบ ๆ ตองสวมรองเทาทมฉนวนอยางด 6. ไมใชสายเคเบลทชารด 7. ไมใชเครองเชอมแบบหมอแปลงไฟฟาเชอมโครงสรางทเปนรปราง ภาชนะแคบ ๆ หรอหองแคบ ๆ 8. ไมใชไฟสองชนดใชมอถอทตอกบสายเมน 220 โวลท หรอมากกวา ควรใชไฟสองทใชแรงเคลอนไมเกน 42 โวลท อนตรายจากเมดนาโลหะและขตะกรนเหลก เมอทาการเชอมเสรจขตะกรนจะปดแนวเชอมจนกระทงแนวเชอมเยนลง มความแขงและเปราะ การใชคอนเคาะขตะกรนออกเปนชนเลก ๆ อาจกระเดนเขาตาได ฉะนนตองสวมแวนตาปองกนทกครงขณะทเคาะขตะกรน นอกจานจะตองระวงตวผเชอมเองแลว ยงตองระวงผรวมปฏบตงานดวย อนตรายจากรงสทเกดจากการอารกเชอม แนวสวางทเกดจากการอารกเชอม เปนอนตรายตอสายตาและถามองนาน ๆ จะยงเปนอนตรายไดมากขน รงสทเกดจากการอารกเชอมจะมรงสทมองไมเหนปนออกมาดวย คอรงสอลตราไวโอเลต ซงเปนอนตรายตอสายตา ทาใหตาระคายเคอง สวน

61

ผวหนงทไดรบรงสอลตราไวโอเลตจะเกดการอกเสบ ปวดแสบปวดรอนหรออาจทาใหผวหนงไหมได อาการเหลานจะเกดไมนานถาไมทาการเชอมอก การบรรเทาอาการเจบตา อาจใชยาหยอดตาหรอใชผาเยนประคบหรออาจใชเปลอกกลวยสะอาดปดทเปลอกตากได การปองกนอาการดงกลาวในระยะระหวางทาการเชอม คอ สวมหนากากเชอมทมกระจกกรองแสงมาตรฐาน กระจกดงกลาวจะปองกนแสงจากประกายอารกเชอมได กระจกกรองแสงทมมาตรฐานจะมเครองหมายรบประกนคณภาพตดไว (รป 1 ) มความเขมแตกตางกนแสดงเปนหมายเลขกากบไว กระจกกรองแสงทเหมาะสาหรบการเชอม คอหมายเลข 6 7 8 9 10 และ 11 โดยทหมายเลข 7 เหมาะสาหรบการเชอมทใชลวดเชอมทมขนาดเสนผาศนยกลางไมเกน 2.5 มลลเมตร และหมายเลข 10 เหมาะสาหรบการเชอมทใชลวดเชอมทมขนาดเสนผานศนยกลาง 3.25 ถง 6 มลลเมตร นอกจากนรงสอลตราไวโอเลต เกดจากแสงอาทตยไดเชนเดยวกน ดวยเหตนตองสวมเสอผาใหมดชด ชางเชอมตองปองกนใบหนาโดยใชหนากากชนดสวมศรษะหรอชนดจบเชอมมาปองกน อนตรายจากนาเมดโลหะกระเดน นาเมดโลหะกระเดนถกผวหนง ทาใหไดรบบาดเจบ ผวหนงไหมพพอง ฉะนนควรสวมเสอหนง สวมถงมอหนง มสงปกปดศรษะและสวมปลอกแขนหนง อยาสอดปลายกางเกงลงในรองเทา ตองใหปลายกางเกงสวมทบรองเทาทเปนรองเทาหนง อนตรายจากควนแกสและอากาศเสย การเชอมไฟฟาทาใหเกดควนแกสและไอนา การเชอมในถงหรอทแคบทาใหอากาศไมเพยงพอหายใจ จะเกดอนตรายถาใชออกซเจนเปาเขาไปในถงเพอใหหายใจไดด เพราะออกซเจนทาใหเกดไฟไหม ทาใหลกไหมเสอผาได เพยงเกดประกายเพยงนดเดยว จะดบไมทน ขอควรปฏบตในการเชอมภายในถงหรอภาชนะ หรอหองแคบ ๆ 1. ใหอากาศบรสทธทถายเทผานไดบรเวณททางานเชอมดวยพดลม 2. หามใชออกซเจนพนเปาไปยงบรเวณททาการเชอม 3. ตองระบายแกสและควนออกจากบรเวณทางานโดยการดดอากาศออก 4. เพอนรวมงานตองคอยดแลการทางานของชางเชอมอยตลอดเวลา

ความปลอดภยในการถอดประกอบทอทาง ในฐานะทเปนชางซอมประจาเรอ และตองทาการซอมทาระบบทอทางตาง ๆ เชน ทอทางนาดบเพลง ระบบไอนา ทอทางนามนเชอเพลง เปนตน ซงการซอมทาทอนามน บางครงกไมมอะไรมากเพยงแตเปลยนชนสวนของทอ เชน กอกนา หรอเปลยนแกสเคทของหนาแปลนทชารด แตบางครงกอาจยงยากมากกวานน เชน อาจจะตองรอทอทางออกมาซอมทาเปนสวน ๆ และตองตดตงเขาทตามเดมทงหมด หรอบางสวน เพอใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงานควรปฏบตดงน

62

1. กอนทจะถอดทอหรอตดทอใหหลดออกจากระบบทอทางจะตองแนใจวาไมมความดนอยในทอทาง (โดยเฉพาะอยางยงทเปนทอไอนา ทอนารอน และทอนาทะเลทตอโดยตรงกบนาทะเลภายนอกเรอ การปดลนสตอปวาลว (STOP VALVE) อยางเดยวถาไมพอจะตองใสกญแจหามเปดลน และผกปายหามเปดลนเพอปองกนไมใหลนเปดเองโดยอบตเหต) 2. แนใจวาไดถายสงทอยในทอทางออกหมดแลว กอนทจะทาการถอดทอ หรอตดทอใหออกจากระบบทอทาง 3. ในการถอดหนาแปลนทอจะตองปลอยนต 2 ตวทอยตรงขามในแนวเสนผานศนยกลางไวทเดมในขณะทคลายนตตวอนหลงจากนนจงใหคลายนต 2 ตวทเหลอเมอแนใจในทอไมมอะไรจงถอดนตและถอดทอใหหลดออกจากระบบทอทาง 4. ปฏบตตามขอแนะนาในการปองกนไฟไหมและการระเบดเมอตดทอ หรอถอดทอออกจากระบบทอทางทบรรจของไหลตดไฟได 5. ศกษาและปฏบตตามขอแนะนาในการรกษาความปลอดภยเมอจดทาการตอทอดวยการแลนประสาน การบดกรแขง (BRAZING) หรอดวยกรรมวธอยางอนทใชในการซอมทาทอทาง 6. ศกษาวธการใชเครองมอและอปกรณทใชในการปฏบตงานทอทางใหถกตองและเหมาะสมกบงาน

ความปลอดภยในการยกเคลอนยายอปกรณโดยใชเครองทนแรง

เครองมอเครองทนแรงทใชยกเลอน เคลอนยายของหนก โดยทวไปแลวมมากมายหลายชนด ขนอยกบการนาไปใชงานประเภทใดแตทเรานามาใชงานเกยวกบการายกเลอน เคลอนยายของหนก ดงน 1. เครนประจาท เปนเครนทตดตงไวใชงานบรเวณพนทปฏบตงาน เชน เครนรางไฟฟาประจาโรงงาน, เครนรางไฟฟาประจาทาเรอ, เครนรางไฟฟาประจาอแหง 2. รถเครน MOBILE CRANE เปนเครนทสามารถเดนทางไปปฏบตงานในพนทตาง ๆ 3. รถยก FORKLIFT เปนรถทสามารถปฏบตงานยก เคลอนยาย ไดคลองตว สะดวก รวดเรว ไมตองใชคนมาก 4. รถเขน HAND PALLET TRUCKS เปนรถเขนทสามารถปฏบตงานในทแคบได 5. บนไดพาด สามารถใชงานในทสงไมมาก และรถกระเชา เขาไมถง ในทแคบ 6. เชอก ใชสาหรบผกมดสงของมใหตกหลน มทงหมด 12 ชนด ทกองทพเรอใชอยในโรงงานเชอกรอก 7. รอกโซ เปนรอกกลไก โดยใชโซยกใชกาลงเพยงเลกนอย

63

เครองทนแรง เครองทนแรง หมายถง เครองมออปกรณทใชปฏบตงานยกเลอน เคลอนยายของหนก เพอชวยในการผอนแรงหรอการไดเปรยบเชงกล ซงจะทาใหเราสามารถปฏบตงานไดสะดวกรวดเรว สนเปลองแรงงานนอย และเปนการประหยดคาใชจายเครองทนแรงทกชนด ไดถกออกแบบและสรางขนมาไวใชงานทแตกตางกน หรอสรางขนมาเพอใชไดเฉพาะงานเทานน ดงนน การทเราจะนาเครองทนแรงตาง ๆ ไปใชงานจาเปนตองศกษาวธการใชปฏบตตามคมอและคานงถงหลกการใชงาน ดงน 1. ใชเครองทนแรงไมถกตองกบงาน เชน รอกแมแรงยกทางดง นาไปใชดงหรอลากของในทางระนาบหรอแนวนอน 2. ใชเครองทนแรงไมเหมาะสมกบงาน เชน ใชรอกแมแรงขนาด 1 ตน นาไปยกของทมนาหนกมากกวา 1 ตน 3. ใชเครองทนแรงไมถกตามลกษณะของงาน เชน ของทมลกษณะเปราะบาง หรอชารดเสยหาย งาย ควรใชเครองประกอบเครองทนแรงทไมทาใหของชารดเสยหาย เชน บารยก , สลงออน เปนตน

เครองมอทนแรงและอปกรณประกอบการยก 1. สลงยกของ ทใชกนอยทวไปม 4 ชนด

1.1 สลงเชอกมลกษณะปลายขางหนงทาเปนหวงขนาดขนอยกบการนาไปใชงานล - สลงเชอกทามาจากพช เชน เชอกมะนลา, เชอกกาบมะพราว

- สลงเชอกทมาจากใยสงเคราะห เชน ไนลอน, เทอรลน 1.2 สลงลวด ลกษณะปลายทง 2 ขาง ทาเปนหวง ขนาดแลวแตการนาไปใชงาน 1.3 สลงโซ ลกษณะปลายทง 2 ขาง ไมมหวงใช ใชขอและอปกรณทใชประกอบกบโซ

เชน ปากจบยดโซ 1.4 สลงออน (SOFT SLING) เปนสลงททามาจากใยสงเคราะห ลกษณะมทงเปนแบบ

เสนกลมและแบบเปนแถบ มปายบอกขนาดความยาวของสลงเปนเมตร และรบนาหนก SWL (รบนาหนกนาหนกปลอดภย) , WLL (รบนาหนกไดสงสด)

2. เสกล เปนอปกรณทใชประกอบกบสลงยกของโดยเฉพาะ สลงลวดมใชกนอย 2 แบบ - เสกลตรง ลกษณะเปนรปตวย แขงแรงมากกวาเสกลโคง 0.5 เทา ( 3 D ) - เสกลโคง ลกษณะคลายรปตวย แตมความโคงมากกวา ( 2.5 D)

3. ขอ ใชประกอบกบสลงยกของ สวนมากใชกบสลงโซ และสลงลวด 4. หวง ใชเปนหวงรวมสลงในกรณทใชสลงยกมากวา 1 เสน หรอเปนอปกรณเฉพาะ หรอ

ใชประจาทโดยไมเสยเวลาในการประกอบสลง ใชขอเกยวเขากบจดยกไดเลยและไมตองหาจดศนยกลาง

64

5. รอกจาด คอ รอกไมทรอยเชอกไวแลว นาไปใชงานยกของหรอลากดง เพอชวยผอนแรง 6. รอกแมแรง เปนรอกกลไกโดยใชโซยกใชกาลงเพยงเลกนอยกสามารถยกของหนกได แต

การยกทาไดชาเปนไปตามกลไกของเฟอง รอกชนดนนยมใชมากทสด ใชงานงาย สะดวก รวดเรว เบาแรง มขนาดตงแต 1 - 5 ตว และ 10 ตน

การใช และวธการเกบรกษา สลงเชอก

1. สลงเชอกทไมไดใชงานเมอเกบไวนาน ๆ ทาใหเสอมคณภาพจงหมนตรวจตราทาความสะอาด 2. สลงเชอกทนาไปใชงานถกกบนาเคม เมอเลกใชแลว ตองลางนาจดใหสะอาดและผงแดดใหแหง 3. ระวงอยาใหครด เสยดสวสดแขง เกลยวจะสกอาจขาดไดงาย 4. เชอกทขมวดเปนปม ไมควรนาไปใชยกของหนกหรอเหนยวรง 5. อยาใชสลงเชอกในทางทจะทาใหเชอกคลายเกลยว 6. ถานาสลงเชอกไปใชงานกระตกกระชากควรใชเชอกเสนใหญ

สลงลวด 1. สลงลวด เมอนาไปใชงานเสรจแลวหากสกปรกใหลางดวยนาจดแลวเชดใหแหง แลวทาจารบใหทว 2. สลงลวดเกาทเปนสนม เสนเกลยวผ ไมควรนาไปใชงานจะเกดอนตรายแกคน และสงของเสยหาย

เสกล 1. อยานาเสกลไปใชงานเกนกาลง จะทาใหแกนคดเสยรปทรง หมนคลายเกลยวไมออก 2. อยาโยนเสกล ลงกระแทกกบพนจะทาใหเสกลเสยหาย 3. เมอนาไปใชงานถกกบนาเคม ตองลางดวยนาจดใหสะอาดและชะโลมนามน หรอจารบใหทว โดยฉพาะเกลยวในและเกลยวนอก

ขอ , หวง 1. อยานาไปใชงานทเกนกาลงจะทาใหของาง เสยรปทรง เกดอบตเหตขนได 2. เมอนาไปใชงานถกกบนาเคม จะตองลางดวยนาจดใหสะอาด แลวชะโลมนามน หรอจารบใหทว

65

รอกชนดตาง ๆ 1. อยานาไปใชงานเกนกาลงทกาหนดไวตามขนาดของรอก 2. อยาโยนหรอลากไปกบพน จะทาใหเปลอกรอกและอปกรณของรอกชารด เสยหาย 3 อยานาไปใชงานถกกบนาเคม ตองลางดวยนาจดใหสะอาด เชดใหแหงและชะโลมนามน หรอจารบใหทว 4. กอนนารอกแมแรงไปใชงานตองตรวจความเรยบรอยของอปกรณทกครง หากพบสงใดชารดหรอผดสงเกต หามนาไปใชเดดขาด

หลกการยกสงของทมนาหนกมาก กลาวนา

การยก เลอน และการเคลอนยายสงของทมนาหนกมาก เปนหนาทของชางสงกดโรงงานเชอกรอกและการอ ดงนน เพอใหการปฏบตงานไดผลด และเกดความปลอดภยกบสงของและตวบคคล จงจาเปนตองทราบ คณลกษณะของเครองมอ เครองใช อปกรณตาง ๆ และวธการใชงาน สญลกษณและเครองหมายทหบกลอง ตลอดจนขอควรระวงตาง ๆ ดวย เพอใหสอดคลองกบเรองหลกการยกสงของทมนาหนกมาก โดยใชเอกสารของ นาวาโท สมนก อนทรจนทร มาประกอบในการเขยน ดงน เครองมอและเครองทนแรง เครองมอและเครองทนแรง คอ อปกรณทใชในการผอนแรงการทางาน ทาใหเกดการประหยดแรงงาน สะดวกและปลอดภยในการทางาน ซงมมากมายหลายชนดดวยกน ดงนนผปฏบตงานตองพจารณาใชเครองมอเหลานใหเหมาะสมกบงาน ในทนจะกลาวเฉพาะเครองมอและเครองทนแรงทใชสาหรบในการยกสงของทมนาหนกมากของโรงงานเชอกรอกและการอเทานน คอ 1. เชอก 2. รอก 3. รถโฟลคลฟท 4. การใชรถปนจน 1. เชอก มอย 12 ชนด คอ 1.1 เชอกปาน 1.2 เชอกมะนลา 1.3 เชอกกาบมะพราว 1.4 เชอกมะเลน 1.5 เชอกนามน 1.6 เชอกกนชา

66

1.7 เชอกปอ 1.8 เชอกสปนยารน 1.9 เชอกดาย 1.10 เชอกสายลอก 1.11 เชอกลวด 1.12 เชอกใยสงเคราะห

วธการใชแตละชนดกแตกตางกนออกไป แตสวนมากเชอกทใชในการผกยกสงของทมนาหนกมาก ๆ ไดแก เชอกมะนลา เชอกลวด เชอกใยสงเคราะห (ประเภทไนลอน) การนาเอาเชอก หรอเชอกลวดมาใชผกยกสงของทมนาหนกมาก ๆ ตองถกแทงเปนหวง เชอกทแทงเปนหวงแลว เรยกวา “สลงเชอก” สวนเชอกลวดทถกแทงเปนหวงแลว เรยกวา “สลงเชอกลวด” การใชสลงเชอกและสลงเชอกลวด

- การนาสลงเชอกและสลงเชอกลวดไปใชงานตองพจารณาใหเหมาะสมและสมพนธกบ ลกษณะของงาน เชน ตองการยกตมนาหนกสาหรบถวงเรอ ซงนาหนก 1 ตน เรากควรใชสลงเชอกหรอสลงเชอกลวด ซงมขนาดใหญพอทจะสามารถนาไปผกหรอมดเพอยกวสดทมนาหนกไดไมตาวา 1 ตน ขนไป เปนตน

- ใชเสกลตอกบสลงเชอกลวดเขากบงานเสมอ - ประกอบสลงใหอยตาแหนงจดศนยถวงของงาน - ปรบสลงใหอยในตาแหนงสมดลยของนาหนก ในกรณทใชมากกวา 1 เสนขนไป - หลกเลยงอยาใหสลงบาดกบของมคมในขณะยกงาน - ในกรณทตองใชสลงโอบรอบงานและอาจจะทาใหสลงเกดหกงอหรอบาดกบของมคม

ใหใชไมรองรบเพอปองกนไว - การใชสลงลวดพงระวงกระแสไฟฟา เนองจากลวดเปนสอตวนาไฟฟาอาจจะทาใหเกด

อนตรายได - กอนนาสลงลวดหรอสลงเชอกมาใชงาน ใหตรวจความเรยบรอยเสยกอน

2. รอก ดงไดกลาวมาแลวในเรองเชอกรอกวาเปนเครองมอทใชในการทนแรงหรอผอนแรง ดง รอกในราชนาว ม 5 ชนด คอ 2.1 รอกธรรมดา 2.2 รอกตน 2.3 รอกกล 2.4 รอกปลเลห 2.5 รอกแมแรง

67

สาหรบรายละเอยดตาง ๆ ไดกลาวไวในเรองเชอกรอกแลว จงขอกลาวซาเฉพาะรอกซงเกยวกบชางยกของทมนาหนกมาก ๆ อกครงหนง คอ รอกแมแรงซงเปนรอกทประดษฐขนเพอชวยผอนแรงในการยกนาหนกเมอออกแรงเพยงเลกนอย กสามารถยกสงของทมนาหนกมาก ๆ ไดซง แบงออกได 4 ประเภท คอ 1. รอกแมแรงดงในทางดง คอรอกแมแรงทใชในการดง ขน – ลง ทาดวยเหลก โดยใชโซเปนตวดงเพอยกนาหนก สวนมากใชยกเครองจกรหรอเครองยนตทมนาหนกมาก ๆ ทอยในหองเครองของเรอเพอขนมาซอมทา รอกแมแรงในทางดงมหลายขนาด 1 - 5 ตน และ 10 ตน ประโยชนของแรกแมแรงดงในทางดง คอ

- สามารถยกของไดในทแคบและคนจากด - จานวนคนนอยกสามารถทางานได

- มความมนคงและปลอดภยในการทางานด - เปนตวนากระแสไฟฟาจงตองระวงอยาใหเกดไฟฟาชอตได - สามารถยกนาหนกไดสงสดประมาณ 8 ตน

2. รอกแมแรงในทางระนาบ คอ รอกแมแรงทดงในทางระนาบนนเอง ทาดวยเหลกทเปนรป ทรงกลม มกานตอมอโยกทตวรอก โดยใชโซแทนเชอกเปนตวดง ซงประโยชนกคอ - ใชในงานชกเพลาใบจกรเรอเมอปรบแตงศนยเพลาใบจกร และอน ๆ ตามความ

เหมาะสม - คนจานวนนอยกสามารถทางานได - มความมนคงและปลอดภยในการทางาน - เปนตวนากระแสไฟฟา จงตองระวงอยาใหเกดไฟฟาชอตได

3. รอกแมแรงลวด คอ รอกแมแรงททาดวยเหลกผสมอลมเนยม มลกษณะกลมยาวมกาน ตอออกมาจากตวรอกเพอใชมอโยกสาหรบดงเขาและคลายออก รอกชนดนใชลวดเปนตวลาก หรอดงนาหนก ประโยชนของรอกชนดน คอ

- ใชตรงเรอเมอเรอลอยนาอยในอเพอเขารบการซอม - ใชลากหรอยกของหนกตาง ๆ - ลากและยกของไดเปนระยะทางครงละมาก ๆ - เปลยนทศทางในการลาดและยกไดสะดวก - ใชในพนทจากดไดด - คนจานวนนอยกสามารถปฏบตงานได - อยาใหเขาใกลระบบไฟฟา เพราะเปนสอไฟฟาอาจทาใหไฟฟาขดของได

68

4. แมแรงไฮดรอลกส แมแรงประเภทนใชระบบกาลงดนนามน เชน แมแรงทใชยกรถยนตขน เมอตองการซอมทาสวนทอยใตทองรถหรอทาการเปลยนยางรถ แมแรงชนดนมหลายแบบ ซงสามารถใชปฏบตงานไดความเหมาะสม คอ

- ใชยกและดนในทางตง เชน ยกรถขนเพอเปลยนยางลอรถ ฯลฯ - สามารถยกและดนนาหนกไดมากถงประมาณ 100 ตน - คนจานวนนอยกสามารถทางานได - ใชยกของในทแคบ ๆ

ขอควรระวงในการใชรอกแมแรงแบบตาง ๆ - ตองปฏบตตามสมดคมอขอแนะนาในการใชรอกแมแรงแตละชนด - ใชงานใหถกวธและเหมาะสมกบงาน - อยาใชรอกแมแรงเกนกาลงทกาหนดไว - กอนนารอกแมแรงไปใชตองตรวจความเรยบรอยของอปกรณทกครง หากพบสงใด

ชารดหรอผดสงเกต หามนาไปใชเดดขาด - หามโยน หรอลาก ขณะเคลอนยาย - เมอเลกใชงานแลว ตองทาความสะอาดทกครง

3. รถโฟลคลฟท (FOLK LIFT) รถโฟลคลฟท เปนเครองมอทมความจาเปนอยางมากในการใชยก เลอน เคลอนยายสงของ ตาง ๆ ทมนาหนกมาก จากทหนง รถชนดนจะมงายนออกไปขางหนารถจานวน 2 งา ซงสามารถปรบแตงงาใหสงตาได หลกเกณฑการใชรถตองปฏบตดงน

- ปฏบตตามคมอการใชรถอยางเครงครด - กอนใชงานตองตรวจดความเรยบรอยของอปกรณ ตวรถ เครองยนต นาหลอ และนามน

หลอใหอยในระดบใชการได - ผไมมหนาทหามใชรถอยางเดดขาด - ขณะเดนเครองตองมเจาหนาทใชรถประจาอยเสมอ - อยาใชรถยกของทมนาหนกเกนกาลงทกาหนดไว - หลกเลยงการใชรถในสถานทอาจเกดอนตรายได เชน รมเขอน และพนททไมแขงแรง - ในการยกของตองใหจดศนยถวงของนาหนกอยกงกลางงาทง 2 ขาง และตองใชเชอกผก

ตงกบงานเสมอ โดยเฉพาะอยางยงขณะเคลอนยาย - อยาใชงายกของทเหนวาอาจเกดชารดเสยหายกบงาชนได ถาจาเปนตองใชควรใชยาง

สวมงาปองกนไว - อยาตองายกของใหยาวเกนกวาทกาหนดไว

69

- อยาใชงาของรถดนสงของ - การยกของในลกษณะดงขนหรอหยอนลง ตองกระทาอยางระมดระวงและนมนวล ไม

กระตกกระชาก - เมอเคลอนรถออกจากทเพอนาไปใชงาน ตองแนใจวาไมมสงกดขวาง หรอเปนอนตราย

แกบคคลและสงของ - ในการเคลอนยายของหนกในพนทลาดเอยงใหเดนหนาขนและ ขณะลงใหถอยหลงลง

เสมอ - ตองปฏบตตามกฎจราจรในพนทอยางเครงครด - ใชความเรวของรถขณะยกของหนกประมาณ 5 กม./ชม. - อยาใชงานผดประเภท - เมอเลกใชรถแลวใหลดงาลงกบพนและดงหามลอทกครง

4. การใชรถปนจน การทจะใชรถปนจนใหถกวธและปลอดภย ตองปฏบตดงน คอ - ปฏบตตามคมอและคาแนะนาในการใช - กอนใชงานตองตรวจสอบความเรยบรอย อปกรณตวรถ เครองยนต นาหลอ

นามนหลอลน ตลอดจนระบบของการยก เชน รอก ลวด และสวนเคลอนไหวของระบบไฮดรอลกส

- ผใชรถตองเปนเจาหนาททชานาญเทานน - ขณะเดนเครองตองมเจาหนาทขบรถประจาอยเสมอ - หามใชรถยกของเกนกาลงทกาหนดไว - ใหปรบมมกระดกและความยาวของคนเบด (แขนปนจน) ในการยกของใหเปนตามคมอ

ทกาหนดไวของรถแตละคน ตามพกดความสงทกาหนดไว - ในกรณทยกปนจนทมฐานสาหรบรองรบ ตองการฐานรองรบเสมอ แมยกนาหนกเพยง

เลกนอย - การยกของดงขนหรอหยอนลงตองกระทาอยางระมดระวง ไมกระตกกระชาก - ขณะทยกของหนกแขวนอย หามเคลอนรถปนจนเปนอนขาด - การยกของดวยรถปนจน ตองใชสญญาณเสมอ - ตองใชเชอกผกมดของใหแนน และคอยประคองนาหนกทยกทกครง - เมอจอดรถปนจนตองดงหามลอทกครง - หามใชรถปนจนยกของขามศรษะผอนเดดขาด - เมอเลกใชรถแลวตองเกบอปกรณตาง ๆ เขาทใหเรยบรอย

ขอจากดของการยก 1. ตองทราบจานวน นาหนกของสงของ

70

2. เลอกวธใชสลงทถกตอง 3. พจารณามมทตองสญเสยแรงดงของสลง 4. เลอกอปกรณทชวยยกทเหมาะสม 5. ยดอปกรณชวยยกตามความเหมาะสม

- หาศนยถวงของสงของใหถกตอง - ปองกนสงของจากการหมน - ปองกนตะขอหรอสงของลนไถล

6. เคลยรพนท ทจะยกของใหปลอดภย 7. ในการยกสงของ ตองตรวจสอบใหแนใจกอนจงยกได 8. ระวงการหลนของสงของทกาลงยก อาจเกดไดตลอดเวลา 9. หามลากอปกรณชวยยกไปตามพน 10. สงเกตนาหนกทปลอดภย พยายามอยาใหเกนนาหนก

การใชสลงยกอยางถกวธ และปลอดภย หลกการยก 1. ตองทราบจานวนนาหนกของสงของ 2. เลอกวธการใชสลงทถกตอง 3. พจารณามมทตองสญเสยแรงดงของสลงไป 4. เลอกอปกรณทชวยยกทเหมาะสม 5. ยดอปกรณชวยยกตามความเหมาะสม

ก) หาศนยถวงของสงของใหถกตอง ข) ปองกนสงของจากการหมน ค) ปองกนตะขอหรอสงของลนไถล ง) เกบรกษาสวนตาง ๆ ขงสงยกไมใหแอน

ไหลออกมา 6. เคลยรพนททจะยกของใหปลอดภย 7. การหว ตองตรวจสอบกอนทจะยกออกไป 8. ระวงการหลนของสงของ อาจเกดไดทกเวลา

ไมใชทน

ตรวจของทน

9. หามลากอปกรณชวยยกไปตามพน 10. สงเกตนาหนกทปลอดภย อยาใหเกนพกดได จะยนทไหน

1 การแขวน 2 ตรวจสอบ 3 ยกออก 4 เอามอออกจากของทยก 5 พนสลงสองทบ

71

72

ตาแหนงทถกตอง

ตาแหนงทอนตราย

การถวงดลย

ผกสลงใหมระยะเทากน จากดลศนยถวง เพอความสมดลย

ปลายกระดก

ปรบและพยายามจนกวาจะยกไดสมดล โปรดระมดระวงการผกสลงและยกอยางระมดระวง บางครงเปนการยากทจะหาจดศนยถวง

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

….

83

84

85

86

ความปลอดภยในการบารงรกษารถยนต

ความปลอดภยในระหวางทาการบารงรกษารถยนต ควรปฏบตตามขอควรระวงในการทางานอยางเครงครด เพอใหรถงหลกการทางานทปลอดภยเพอหลกเลยงไมใหเกดอบตเหตขนได ซงเปนผลมาจากทศนคตทไมถกตอง ขาดความรความชานายและมสภาพรางกายทไมเหมาะสมกบงาน อยางไรกตาม หากไมแนใจเกยวกบวธการใชเครองมอหรออปกรณทใชในการทางาน หรอไมแนใจในการวเคราะหในการทาการตรวจสอบ ใหปรกษาปญหาเหลานนกบผควบคมงานหรอผชานาญ โดยไมควรตดสนใจดวยตนเอง หากไมมความมนใจ ดงนน ในขณะททาการบารงรกษารถยนต จงควรปฏบตใหถกตองอยางเครงครดเพอความปลอดภยดงน 1. กอนปฏบตงานควรใชผาคลมบงโคลน ผาคลมเบาะและผารองพนรถ ทงนเพอปองกนความสกปรก และรอยขดขวนทเกดจากเครองมอ หวเขมขด กบสรถยนต ดงแสดงในรปท 1.1

รปท 1.1 ใชผาคลมบงโคลน เบาะรถ และผารองพนเพอปองกน รอยขดขวนและคราบสกปรกทเกดขนระหวางปฏบตงาน

2. เมอตองการใชแผนกนลอ ใหตดตงแผนกนลอทงดานในและดานนอกของลอหนาและลอหลง ดงแสดงในรปท 1.2 เพอปองกนอนตรายทจะเกดจากมอเตอรสตารททางานในขณะทรถไมอยในตาแหนงเกยรวาง ซงเปนการเพมความปลอดภยใหมากยงขน แ มวาเบรกมอจะถกดงไวกตาม

รปท 1.2 ใชแผนกนลอปองกนอนตรายเพอชวยเพมความปลอดภยใหมากยงขนในขณะปฏบตงาน

87

3. การใชแมแรง ควรตงแมแรงใตคานหรอเพลา โดยใหแผนรองรบนาหนกของแมแรงอยตรงศนยกลางของจดรองรบและมความมนคงเพยงพอ ไมลนไถลออกจากจดรองรบได ดงแสดงในรปท 1.3 ตาแหนงขนแมแรงดานหนา ตาแหนงขนแมแรงดานหลง

รปท 1.3 การใชแมแรงยกรถ ควรใหแผนรองรบนาหนกอยตรงศนยกลางของจดรองรบใตคานและเพลาพอด

4. ขาตงทใชรองรบตวถงรถ ควรใหอยในตาแหนงดงแสดงในรปท 1.4 ภายหลงจากทไดปรบตงระดบความสงของขาตงแลว ตาแหนงรองรบขาตงดานหนา ตาแหนงรองรบขาตงดานหลง

รปท 1.4 ตาแหนงตดตงขาตงรองรบตวถงรถ

5. การใชลฟทยกระทกครง จะตองเคลอนรถใหอยในตาแหนงสมดล โดยใหขายกของลฟทกางออกใหกวางมากทสด และควรระวงขายก อยาใหกดทบทอทางเดนของระบบตาง ๆ ทอยภายใตทองรถ และตองขนทบนไดของรถซงเปนจดทแขง โดยใหยางรองขายกตรงกบรองบนได ดง

แสดงในรปท 1.5

รปท 1.5 ตาแหนงรองรบของขายกลฟทกบบนไดรถจะตองสมดล

88

6. เครองมอพเศษ (Special tool and sst) เปนเครองมอทถกทาขนมาใชแทนเครองมอประจาตวธรรมดา ซงถาหากใชเครองมอประจาตวธรรมดา อาจเปนอนตรายแกผปฏบต

จดเรยงชนสวนอปกรณตามลาดบ

ระวงสายพานขณะกาลงเดนเครองยนต

89

ลางเครองกอนทจะทาการถอดประกอบ

ปฏบตงานในสถานททมแสงสวางเพยงพอ

แตงกายใหรดกมและเหมาะสมกบงาน

ลางเครองกอนทจะทาการถอดประกอบ

90

ปฎบตงานในททมแสงสวางเพยงพอ

กวดนตตามเขมนาฬกา และ คลายทวนเขมนาฬกา

91

อยาใชสนหลงยกของ

ทางานใตทองรถตองใชแสตนรอง

อยาใชสนหลงยกของ

92

ระวงฝากระโปรงกระแทก

สตารทเครองอยายนหนารถปลดเกยรวาง

93

ดวงตาเปนหนาตางของดวงใจตองถนอมเอาไว

ใชเครองทนแรงในการทางาน

94

ควรมเครองชวยความจา

ใชเครองมอทถกตอง

95

กวดนอตลอใหแนน

จบงานใหมนคง

96

เครองมอตองวางใหเปนระเบยบ

อยาใชอารมณในการทางาน

97

อยาใชเครองมอผดประเภท หรอเกนกาลง

กวดฝาสบดวยประแจปอนด

98

เสรมสรางความปลอดภย ดวยหลกการ 3 E ปจจบนประเทศไทยพฒนากาวหนาไปสระบบอตสาหกรรม ทาใหมโรงงานอตสาหกรรมเพมขนเปนจานวนมาก เจาของโรงงานหรอผประกอบการทงหลายไดแขงขนการผลตสนคาออกสตลาด เพอใหมคณภาพสง ราคาถก และเปนทนยมของประชาชนทวไป และนาหลกการ 3 E มาใชบรหารในโรงงาน จนประสบผลสาเรจอยางมากมาย เชน พนกงานมความปลอดภยในการปฏบตงานสง มขวญและกาลงใจเพมขน ไดผลผลตสง และลดการสญเสยคาใชจายอนเนองมาจากการเกดอบตเหตอกดวย เมอถงสนปเจาของโรงงานและพนกงานตางไดรบผลตอบแทนสงทไดรวมมอกนสรางความปลอดภยขนในโรงงาน

หลกการ 3 E มอะไรบาง หลกการ 3 E ทเจาของโรงงานและพนกงานไดนามาแกไขและพฒนาการปฏบตงานใหมประสทธภาพและปลอดภยเพมขน มดงน 1. ความปลอดภย (ENGINEERING) การใชความรทางดานวศวกรรมศาสตรในการคานวณ และออกแบบ หรอ จดหา เครองจกรกล และเครองทนแรง ในการผลตใหมประสทธภาพและปลอดภยสงขน รวมทงตดตงเครองปองกนอนตรายสวนทเคลอนไหวของเครองจกรกล และการจดผงโรงงานเกยวกบระบบไฟฟา แสงสวาง เสยง และการระบายอากาศใหถกตองเหมาะสม เพอใชงานไดสะดวกและปลอดภย กาหนดใหเปน E ตวแรก 2. การศกษา (EDUCATION) จดใหมการศกษา อบรม แนะนา กบพนกงาน หวหนางานตลอดจนผเกยวของในการปฏบตงานโดยทกคน ไดมความรและความเขาใจเกยวกบการปองกนอนตรายและวธปฏบตงานทถกตอง กาหนดใหเปน E ตวทสอง 3. การออกกฎหมายและขอบงคบ (ENFORCEMENT) ไดกาหนดวธการปฏบตงานและมมาตรการควบคมใหพนกงานทกคนปฏบตงานโดยวธทถกตอง และปลอดภย หากผใดไมปฏบตตามกจะตองถกลงโทษ เพอใหเกดความสานก และหลกเลยงในการปฏบตงานทเปนอนตราย กาหนดใหเปน E ตวทสาม

บทท 4

อปกรณนรภย โรงงานอตสาหกรรม หรอสถานประกอบการทางชางไดรณรงคเรองความสาคญของความปลอดภยในการทางาน เพอฝกพนกงานใหเปนผมสามญสานกในการทางานจนเปนนสย และถอวา “การปองกนอบตเหตหรอความปลอดภย เปนสวนหนงของการทางาน” แตอยางไรกตามแมจะมการรณรงคและประชาสมพนธเรองความปลอดภยอยางทวถงแลวกตาม อบตเหตกยงมเกดขนบอยครง เพราะอบตเหตทเกดขน เกดจากการเผลอหรอประมาทของพนกงาน ซงยอมจะเกดขนได ตอมากไดมวธชวยลดอบตเหตโดยวธขจดอนตรายหรอควบคมทางวศวกรรม ซงไดแกการสรางเครองปองกนอนตรายทเครองจกร เชน พวกการดหรอครอบปดชนสวนทหมน, ทเคลอนไหว และเครองจกร ถงแมจะมการปองกนทางวศวกรรม แตอบตเหตกยงเกดขนอก ไมสามารถจะปองกนได 100% และเพอเปนการเพมความปลอดภยใหพนกงาน จงตองมเครองปองกนอนตรายสวนบคคลเปนวธสดทาย

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล หมายถง สงหนงสงใดทสวมใสลงบนอวยวะสวนใดสวนหนงของรางกายหรอหลาย ๆ สวนรวมกน โดยมวตถประสงคเพอปองกนอนตรายใหแกอวยวะสวนนน ๆ ไมใหตองประสบกบอนตรายทจะเกดขนในระหวางการปฏบตงาน เครองปองกนหรออปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทาหนาทปองกนภยทจะเกดแกอวยวะตาง ๆ ของรางกายพนกงาน เชน ศรษะ, ดวงตา, มอ และเทา ฯลฯ

รปแสดงอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

100

แนวทางการเลอกและใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางเหมาะสม 1. หลกเกณฑในการเลอกอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล การเลอกอปกรณปองกน ฯ มหลกเกณฑทใชประกอบการพจารณาเลอก 9 ประการสาคญ คอ 1.1 เลอกใหเหมาะสมกบลกษณะงานทเปนอนตราย ตองทราบลกษณะงานททาจะเกดอนตรายอะไรไดบาง ขอมลนจะไดจากการวเคราะหงานเพอความปลอดภย เชน ถาเราตองทางานเกยวกบกรด เรากควรเลอกใชหนากากทสามารถปองกนไอกรดนนได เลอกใชถงมอปองกนกรด เปนตน 1.2 เปนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทผานการทดสอบหรอรบรองประสทธภาพ จากสถาบนหรอองคการทเกยวของกบงานทางดานความปลอดภยและสขภาพอนามย เชน อปกรณ ปองกนระบบทางเดนหายใจทมหนงสอรบรองประสทธภาพจากสถาบนอาชวอนามยและความปลอดภยแหงสหรฐอเมรกา (National Institute for Occupational Safety and Health : NIOSH) สานกงานความปลอดภยและสขภาพอนามยเหมองแรแหงสหรฐอเมรกา (Mine Safety and Health Administration : MSHA) หรอเปนอปกรณปองกนทผลตขนตามมาตรฐานกาหนด เชน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) มาตรฐานแหงชาตอเมรกน (American National Standard Institute : ANSI) จะทาใหมนใจไดวาสามารถปองกนอนตรายดงทระบไวทอปกรณปองกนนน 1.3 ขนาดทพอเหมาะกบผใช เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลสวนใหญแลว จะเปนผลตภณฑทมาจากตางประเทศ และมขนาดทแตกตางกนไปมาก บางชนดจะมขนาดใหญโตเกนไปไมเหมาะสมกบขนาดรางกายคนไทย 1.4 ประสทธภาพสง ตองพจารณาประสทธภาพของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ทมประสทธภาพสงสามารถปองกนอนตรายนนไดเปนอยางด การใชอปกรณปองกนอนตราย สวนบคคลทมประสทธภาพตานอกจากจะไมเกดประโยชนในการปองกนแลว ยงอาจทาใหเกดอนตรายมากยงขนไปอก 1.5 มนาหนกเบา และสวมใสสบาย เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลตองใชสวมใสเขาไปยงอวยวะสวนใสใดสวนหนงหรอหลายสวนของรางกาย ถามนาหนกเบาและสวมใสสบาย กจะทาใหผใชงานไมเกดความราคาญ มความเตมใจทจะสวมใสอยไดเปนเวลานานและมความรสกไมขดขวางตอการทางาน 1.6 ใชงานไมยงยาก อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทออกแบบมาใชไดงาย ไมยงยากจะทาใหไมตองใชเวลาในการฝกอบรม หรอฝกปฏบตใหกบผใชงาน ซงสามารถเรยนรวธการใช ไดอยางรวดเรว ซงทาใหเกดความพงพอใจในการใชอปกรณปองกนนน

101

1.7 บารงรกษางาย เมอใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลไป ยอมตองมการบารงรกษา เพอใหมอายการใชงานทยาวนานและคงประสทธภาพในการปองกนเอาไว การบารงรกษาควรกระทาไดงายไมยงยาก เพอใหผใชงานหรอผรบผดชอบในการบารงรกษาใหความสนใจในการบารงรกษาอยางสมาเสมอ 1.8 ทนทาน หาอะไหลไดงาย ควรเปนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลททาดวยวสด ททนทาน มอายการใชงานทยาวนานและเมอมชนสวนหรออปกรณประกอบชารดหรอหมดอาย สามารถหาอะไหลมาเปลยนไดงาย 1.9 มใหเลอกหลายส หลายแบบ และหลายขนาด เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ตองใชตดตวผปฏบตงานตลอดเวลาททางาน ความพงพอใจหรอความเตมใจของผใชงานนนอาจขนอยกบสสน แบบและขนาดของอปกรณปองกนประเภทนนได เมอมใหเลอกหลายส หลายแบบ หรอหลายขนาดกสามารถจดหาใหตรงกบความตองการของผใชงานได ทางโรงงานหรอสถานประกอบการอาจมความประสงคทจะใชสสนของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลเพอแบงกลมงานในหนาทรบผดชอบตาง ๆ กนได

2. หลกเกณฑในการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล การใชอปกรณปองกน ฯ อยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสดนน ควรพจารณาหลกเกณฑ 9 ประการตอไปน 2.1 ใชใหถกกบชนดของอนตราย เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลแตละประเภทหรอแตละชนดสวนใหญจะออกแบบมาสาหรบปองกนอนตรายเฉพาะอยาง เชน หนากากปองกนฝนกใชเฉพาะการปองกนฝนเทานน ไมสามารถนาไปใชปองกนไอระเหยของสารอนทรยหรอกาซพษ หมวดนรภยทปองกนแรงดนไฟฟาจากด ไมสามารถนาไปใชกบงานทมกระแสไฟฟาแรงสงได เปนตน 2.2 ตองมการสอนหรออบรมการใชอปกรณปองกน ฯ ผปฏบตงานอาจจะยงไมทราบถงความจาเปนทตองใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล จงควรมการสอนใหความรเกยวกบอนตรายและวธการปองกน บอกใหทราบถงประโยชนของการใชและโทษของการไมใช มการอบรมใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตอง 2.3 มแผนการใชเพอใหเกดความเคยชนในการใชอปกรณปองกนระยะแรก สาหรบผปฏบตงานทไมเคยใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลมากอน จะมความรสกทตอตานกบสงแปลกปลอมทนามาสวมใสเขากบรางกาย ดงนนการใชอปกรณปองกน ฯ ควรมแผนการใชเพอใหเกดความเคยชนและปรบตวในระยะแรก โดยวนแรกของสปดาหทเรมใชใหสวมใสเปนระยะเวลาสน ๆ กอน และวนตอมาใหเพมระยะเวลาทสวมใสใหนานขนทงชวงเชาและบาย จนในวนสดทายของสปดาหทเรมใชนสามารถสวมใสไดตลอดการทางาน

102

2.4 มแผนชกจงและสงเสรมใหใช โดยฝายบรหารของโรงงานจดการ อาจจดกจกรรมทเปนการชกจงและสงเสรมใหมการใชอปกรณปองกน ฯ เชน การจดประกวดแขงขนเพมอตราการใชอปกรณปองกน ฯ ขณะทางานระหวางหนวยงานในโรงงานจดใหมการตดโปสเตอร ปายเตอน เกยวกบการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 2.5 มการกาหนดกฎระเบยบขอบงคบในการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล โดยยดขอกาหนดตามกฎหมายทจะตองจดเตรยมไวใหใชในกรณทไมสามารถควบคมปองกนอนตรายดวย วธการทางวศวกรรมลงได เมอผปฏบตงานไดปฏบตไปตามกฎระเบยบทกาหนดไวกควรไดรบรางวล ไดรบคายกยองชมเชยใหไดทราบทวกน สวนผทฝาฝนไมปฏบตตามกฎระเบยบควรมการตกเตอนและลงโทษตามสมควร 2.6 จดใหมปรมาณพอเพยงกบจานวนผใช ผปฏบตงานททางานเสยงตออนตรายทกคน จาเปนจะตองสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทกคน ดงนน การจดเตรยมจะตองมใหเพยงพอกบจานวนคนททางาน อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลบางประเภทควรมใชประจาตว เชน หมวกนรภย รองเทานรภย ปลกอดห เปนตน บางประเภทอาจสบเปลยนกนใชงานได เชน ถงมอปองกนความรอน หนากากเชอม เปนตน 2.7 เมอชารดตองรบเปลยนใหมหรอซอมแซม อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เมอชารดจะทาใหประสทธภาพในการปองกนอนตรายนนลดลงไปหรอหมดสภาพในการปองกนอนตรายนนเลย เมอพบวามการชารดจะตองเปลยนชนสวนทชารดหรอซอมแซมใหม ถาเปนประเภททไมมชนสวนสาหรบเปลยนหรอซอมแซมไมไดกจาเปนจะตองเปลยนไปใชของใหม 2.8 มการทาความสะอาดเปนประจา เมอใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลไปแลว จะมสงสกปรกเปรอะเปอนตดคางอยหรออาจมสงททาใหวสดทใชทาอปกรณเสอมสภาพไปไดเรว ดงนนจงควรมการทาความสะอาดเปนประจาทงกอนใชงานและหลงใชงานแลว และบางประเภท ตองผานการฆาเชอโรค ในกรณทตองใชรวมกนกบผอน หรอแมจะใชกบตวเอง เชน อปกรณปองกนระบบทางเดนหายใจ อปกรณปองกนระบบการไดยน เปนตน ทงนเพอใหอายการใชงานทคง ประสทธภาพไดนาน มความปลอดภยตอการตดเชอโรคและทาใหอปกรณปองกนนนสะอาดนาใชหรอนาสวมใส 29. มการตรวจสอบและการเกบรกษาอยางถกตอง อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เมอใชงานไปแลวจะตองไดรบการตรวจสอบสภาพของวสดอปกรณทใชทา ประสทธภาพในการปองกนอนตรายยงดอยหรอไม เมอพบขอบกพรองกทาการซอมแซมหรอเปลยนใหม ในการเกบรกษา ทงทเปนของใหมสารองไวใชงานหรอทผานการใชงานมาแลว ตองมการเกบทเหมาะสมไมเปนแหลงทจะเกดการปนเปอนของสงสกปรก หรอเปนแหลงทจะทาใหวสดอปกรณนนเสอมสภาพไปเรว เชน มความรอน ความชนสง มสารเคม ฝนละอองปนเปอน เปนตน

103

3. ในการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลตองนามาใชกบตวคน ทาใหเกดขอจากดและขอบเขตในการใชงาน ทควรแกการพจารณาไว 7 ประการ คอ 3.1 เปนการใชเพยงชวคราวในระหวางทยงไมสามารถแกไขสงทเปนอนตรายนนลงได จะดวยวธการทางวศวกรรมหรอดวยวธการทางบรหาร 3.2 ใชควบคกบการปองกนอนตรายวธอน เพอใหเกดความปลอดภยยงขน เชน การควบคมการฟงกระจายของสารเคมดวยระบบระบายอากาศเฉพาะแหงสามารถลดความเขมขนของสารเคม ลงไปไดระดบหนง ซงยงอยในเกณฑทอาจเปนอนตรายอยจงตองใชหนากากปองกนสารเคมเพมเขาไป 3.3 ใชกบการทางานระยะสน ๆ หรอในกรณฉกเฉน เชน การใชอปกรณปองกนระบบ ทางเดนหายใจ เขาไปปฏบตงานในทอบอากาศ ทขาดออกซเจนหายใจ หรอบรเวณทมกาซพษ ฟงกระจายอย 3.4 เมอกาหนดใหมการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล จะตองมแผนการเลอกชนด อบรมวธการใช การตดตามการใชงานและการบารงรกษาอยางด จงจะทาใหการใชงานนนเกด ประสทธภาพสงสด 3.5 ผสวมใสไมคนเคยกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ทาใหเกดความรสกราคาญ ไมสะดวกสบายจนเกดการตอตานทจะสวมใส เชน การสวมหมวกนรภย 3.6 การสวมใสอปกรณปองกนระบบหายใจและอปกรณปองกนระบบการไดยนจะทาใหการตดตอสอสารกระทาไดยาก 3.7 การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะเปนเรองทเกยวของโดยตรงกบคนซงมสภาวะของรางกายและจตใจทแตกตางกน จงเปนไปไดยากทจะใหการใชนนเกดประสทธภาพในการปองกนไดอยางเตมท

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลแบงออกตามลกษณะของการปองกนไดหลายชนด ดงน 1. อปกรณปองกนศรษะ

2. อปกรณปองกนห 3. อปกรณปองกนหนาและดวงตา 4. อปกรณปองกนระบบหายใจ 5. อปกรณปองกนลาตว 6. อปกรณปองกนมอ 7. อปกรณปองกนเทา

104

8. อปกรณปองกนตกจากทสง 9. อปกรณปองกนพเศษเฉพาะงาน

1. หมวกนรภย การปองกนอนตรายทศรษะ คอความปลอดภยอนสดยอด เพราะศรษะนนเปนทรวมของประสาททสงการ หรอควบคมทกสงทกอยางของรางกายมนษย เมอศรษะเปนอวยวะทสาคญเชนนบรรพบรษของมนษยไดพยายามหาทางปองกนศรษะโดยคดประดษฐ และผลตหมวกนรภยมาตงแตสมยกอนครสตกาล 334 ป คนสมยโบราณนนใชกระดองเตา เปนเครองปองกนศรษะใหรอดจากการขวางปาดวยกอนหนของศตร ตอมานกรบโบราณเมอออกศกใชเครองปองกนศรษะททาจากโลหะหรอหนง ในการรบทแมนา “แกรนนคส” เมอ 334 กอนพระเยซเกด พระเจาอเลกซานเดอรมหาราช ไดสวมหมวกนกรบซงทาดวยเหลกขดผวเปนมนเหมอนสเงนตบแตงดวยขนนก แพรวพราวเหมอนมงกฎ รบกบศตรซงเปนชาวเปอรเซย และถกทหารเปอรเซยผหนงเขาใกลพระองคและฟนศรษะของพระองคเตมแรง ปรากฏวา พระเจาอเลกซานเดอรมหาราชไมบาดเจบและไมเกดบาดแผลอะไรเลย ตอมาหมวกนกรบโบราณกไดหายไปเมอเรมมการใชดนปนเปนอาวธ และเครองปองกนศรษะกลบมาใชอกครงในสงครามโลกครงท 1 ใชเปนหมวกแขงเพอความปลอดภยจากระสนปนใหญ และหลงจากสงครามโลกครงท 1 เปนตนมา หมวกเหลกของทหารถกดดแปลงมาปองกนศรษะ คนงานในงานอตสาหกรรมและไดปรบปรงพฒนาใชในหลายรปแบบใหเหมาะสมกบลกษณะงานละหมวกนรภยไดชวยชวตคนงานไวเปนจานวนมาก แ

เปลอกหมวกทโคงเขารปตามลกษณะศรษะมขอดคอ ชวยกระจายนาหนก หรอแรงทกระแทกจากสงของหรอวสดทกระเดน หรอตกมาถก แมหมวกจะบบหรอแตกราว แรงกไมกระทา ทจด ๆ เดยว เพราะทรองในหมวกจะเปนตวลดแรงกระแทกคลายกบโชคอพ นอกจากนหมวกนรภยในปจจบน ยงถกออกแบบใชปองกนการไหลผานของกระแสไฟฟา ปองกนการดดซมนา ทนตอการไหมไฟ ซงคณสมบตตาง ๆ เหลานขนอยกบคณภาพและงานทใช 1.1 รปทรงของหมวกนรภย หมวกนรภยแบงตามรปทรงได 2 ลกษณะ คอ 1.1.1 หมวกนรภยทมขอบหมวกโดยรอบ 1.1.2 หมวกนรภยทมเฉพาะกระบงหมวก

รป แสดงประเภทของหมวกนรภย

105

1.2 สวนประกอบของหมวกนรภย 1.2.1 ตวหมวก การออกแบบเปนรปทรงกลมมกลบตลอดแนวกลางหมวก จากดานหนาถงดานหลงเพอชวยใหวตถทตกกระทบแฉลบใหพนจากตวผสวมใสและลดการรบแรงกระแทก โดยตรงดวย วสดทนามาใชทาตวหมวกตามมาตรฐานของอเมรกา *(ANSI Z 89.1) ขนอยตามประเภทของหมวก วสดทใชทาหมวกนรภยชนคณภาพ A, B ตองกนนาไดและไหมไฟชา ชนคณภาพ C ตองทาจากวสดพวกโลหะทมความแขงแรงสง นาหนกเบา ชนคณภาพ D จะตองใชวสดทไมไหมไฟและไมเปนสอตวนา 1.2.2 รองในหมวก สวนทจะทาใหหมวกกระจายแรงไปได สายกระจายแรงตองปรบใหพอดกบผใส และใหหมวกอยเหนอศรษะผใสเปนระยะอยางนอย 3 ซม. สายกระจายแรงไมควรจะทาใหเกดความราคาญกบผใส นอกจากนยงมสวนของแถบซบเหงอเพอใชซบเหงอ 1.2.3 สายรดคาง มกจะทาจากหนง ผา หรอผาทยดหยนได บอยครงทหมวกถกกระแทกหลดออก หรอหลนลงมาในขณะตกจากทสง สายรดคางจะชวยไดอยางดไมใหหมวกหลดขณะใชงาน

1.3 ชนคณภาพของหมวกนรภย หมวกนรภยสามารถแบงตามชนคณภาพหรอตามลกษณะของการใชงานไดเปน 4 ชน

คณภาพ คอ 1.3.1 ชนคณภาพ A คอ หมวกนรภยทปองกนแรงดนไฟฟาจากด จงเปนหมวกนรภยซงเหมาะสมทจะใชกบงานทว ๆไป เชน งานกอสราง, โยธา, งานเครองกล, งานเหมอง หรองานทไมเสยงตออนตรายจากไฟฟาแรงดนสง 1.3.2 ชนคณภาพ B คอ หมวกนรภยทปองกนแรงดนไฟฟาสง จงเหมาะทจะใชกบงานสายสง, ชางไฟฟา, สถานไฟฟายอย หรองานอน ๆ ซงตองเสยงกบกระแสไฟฟาแรงดนสง 1.3.3 ชนคณภาพ C คอ หมวกนรภยทไมสามารถปองกนแรงดนไฟฟาได เนองจากวสดทใชทาเปนโลหะ หมวกนรภยประเภทนจะทนแรงเจาะไดด ฉะนนจงเหมาะสมทจะใชกบงานทตองเสยงกบแรงเจาะ แตไมตองเสยงกบกระแสไฟฟา

รป แสดงหมวกนรภย

ชนดกนเพลงและกระแสไฟฟา

106

1.3.4 ชนคณภาพ D คอ หมวกนรภยทปองกนอคคภยและแรงดนไฟฟาจากด ดงนน จงเหมาะทจะใชกบงานดบเพลง หรอผจญเพลงเทานน อนงหมวกนรภยชนคณภาพ D น ตองเปนหมวกทมขอบหมวกโดยรอบเทานน

1.4 คณลกษณะของหมวกนรภย หมวกนรภยจาเปนจะตองไดรบการทดสอบ หรอการรบรองมาตรฐานทเชอถอไดเพอใหสามารถปองกนอนตรายทจะเกดขนกบผปฏบตงานไดอยางแทจรง 1.4.1 ระยะหางระหวางยอดหมวดดานในกบรองหมวก คาเฉลยของระยะหางระหวางยอดหมวกดานในกบรองหมวกไมนอยกวา 30 มลลเมตร 1.4.2 ความเปนฉนวนไฟฟา 1.4.2.1 หมวกนรภยชนคณภาพ A และ D ตองสามารถตานแรงดนไฟฟากระแสสลบได 2,200 โวลท (รทมนสแควร) ความถ 50 เฮรทซ เปนเวลา 1 นาท โดยมกระแสไฟฟารวไหลผานหมวกไมเกน 3 มลลแอมแปร 1.4.2.2 หมวกนรภยชนคณภาพ B ตองสามารถตานแรงดนไฟฟากระแสสลบได 20,000 โวลท (รทมนสแควร) ความถ 50 เฮรทซ เปนเวลานาน 3 นาท กระแสไฟฟารวไหลผานหมวกไมเกน 9 มลลแอมเปร และจดวบตทางไฟฟาตองไมตากวา 30,000 โวลท 1.4.3 ความตานทานตอแรงกระแทก คาแรงกระแทกสงสดทสงผานหมวกแตละใบ ไมเกน 4,448 นวตน และคาเฉลยแรงกระแทกทสงผานหมวกไมเกน 3,780 นวตน 1.4.4 ความตานทานตอแรงเจาะ รอยเจาะทเกดขนบนหมวกชนคณภาพ A, B และ D ตองลกไมเกน 10 มลลเมตร และชนคณภาพ C ไมเกน 12 มลลเมตร โดยคดรวมความหนาของหมวกดวย 1.4.5 นาหนกเปลอกหมวกรวมทงรองในหมวก 1.4.5.1 หมวกนรภยชนคณภาพ A และ C นาหนกไมเกน 420 กรม 1.4.5.2 หมวกนรภยชนคณภาพ B นาหนกไมเกน 435 กรม 1.4.5.3 หมวกนรภยชนคณภาพ D นาหนกไมเกน 840 กรม 1.4.6 การตดไฟ สวนบางทสดของหมวกชนคณภาพ A และ B ตองตดไฟดวยอตราความเรวไมเกน 75 มลลเมตร ตอนาท และชนคณภาพ D ตองดบไดเอง 1.4.7 การดดซม 1.4.7.1 การดดซมนาของหมวกชนคณภาพ A และ D ไมเกนรอยละ 5 โดยนาหนก 1.4.7.2 การดดซมของหมวกชนคณภาพ B ไมเกนรอยละ 0.5 โดยนาหนก

1.5 มาตรฐานของหมวกนรภย 1.5.1 มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมหรอ มอก. 368/2524 1.5.2 มาตรฐาน ANSI 89.3-1983

107

1.5.3 มาตรฐาน IS 2925-1964 1.5.4 มาตรฐาน BS 5240 : 1975 1.5.5 มาตรฐานอน ๆ ทเชอถอได

1.6 เครองหมายบนตวหมวก หมวกนรภยทมคณภาพ หรอผานการทดสอบตามมาตรฐานจะตองมตวเลข ตวอกษร หรอเครองหมายแสดงขอความตอไปนใหเหนไดงาย ชดเจน และถาวร

1.6.1 ประเภทและชนคณภาพ 1.6.2 ชอผทา หรอ โรงงานททาหรอเครองหมายการคา 1.6.3 ประเทศททา 1.6.4 วน เดอน ป ทผลต

1.7 การบารงรกษา กอนการใชงานควรตรวจดหมวกเพอหารอยราว รอยทเกดจากการกระแทก หมวกทไดรบความเสยหายตองเลกใชทนท หมวกควรไดรบการทาความสะอาดอยางนอยเดอนละครง โดยเฉพาะสายกระจายแรงและแถบซบเหงอ การทาความสะอาดควรลางดวยนาอนกบนาสบ หรอใชนายาทเหมาะสม กอนทจะนาหมวกทใชแลวไปใหผปฏบตงานอกคนหนงใช ควรทาความสะอาดและฆาเชอโรคกอน สงสาคญทจะตองตรวจอยเสมอคอรองในหมวก เพราะรองในหมวกจะเปนตวสาคญทลดแรงกระแทกลง นอกจากนเราตองตรวจดหารอยฉกขาดของสายรดตาง ๆ หารอยปรขาดของดาย ทเยบไว ถาหากพบความบกพรองตาง ๆ ควรทาการเปลยนใหมทนท

1.8 ขอควรระวง อยาใชสทาลงไปบนตวหมวก เพราะจะทาใหประสทธภาพในการตานทานแรงดนไฟฟาและแรงกระแทกลดลง และยงอาจทาใหอายการใชงานของหมวกลดลง สาเหตสาคญททาใหอายการใชงานของหมวกลดลงประการหนง คอ การนาหมวกไปตากทงไวกลางแดด หรอสมผสกบความรอน ในขณะทไมไดใชงาน

108

2. อปกรณปองกนห

รป แสดงสวนประกอบของห อปกรณปองกนห รป แสดงอปกรณปองกนห

หมหนาทในการบฟงเสยง เพอเปนการสอภาษาททาใหเกดความเขาใจซงกนและกนได หจงเปนอวยวะทสาคญในการดารงชวตประจาวนทอยรวมกนในสงคม

109

เสยงเปนอนตรายตอห ถาเสยงนนดงมากเกนไป เชน เสยงเครองจกรกาลงทางาน เสยงเครองยนตจากยานพาหนะทไดยนตดตอกนเปนระยะเวลานาน เสยงทดงนจะทาใหสมรรถภาพการไดยนลดลงกลายเปนคนหตงและหหนวกในทสด

อาการของผทหตงและหหนวก ในระยะเรมแรก จะมอาการปวดศรษะ คลนไส หออ หรออยในทเงยบ ๆ จะมเสยงดงในห การสญเสยการไดยนจะคอย ๆ เกดขนทละนอย ๆ แมแตตวเองกไมทราบวาหตง จนอาการนจะถาวร และไมสามารถจะรกษากลบคนสสภาพปกตได นอกจากนเสยงยงมอนตรายตอการเกดโรคของคนเราอกหลายโรคดวยกน เชน โรคกระเพาะอาหาร ความดนโลหตสง และตอมธยรอยดเปนพษ ฯลฯ เสยงทดงยงรบกวนสมาธในการทางาน ทาใหเกดความเครยด จงเปนทมาของการเกดอบตเหตและเปนโรคประสาทไดอกดวย ฉะนนหากตองทางานในสภาพแวดลอมทมเสยงดงและไมตองใหเกดปญหาดงกลาวแลวขางตน ทานควรปองกนอนตรายจากเสยงดงน 1. ใชอปกรณปองกนเสยง 2. ตรวจสมรรถภาพทางการไดยนเปนประจาทกป

อปกรณปองกนหเปนอปกรณทสวมใสเพอลดระดบความดงของเสยงทจะมากระทบตอกระดกหและแกวห ซงเปนการปองกนหรอลดอนตรายทมตอระบบการไดยนและผลพลอยได ยงสามารถปองกนเศษวสดทจะกระเดนเขาไดอกดวย อปกรณปองกนหนมไดหมายถงการปองกน ใบห ในทนจะพดถงประสาทหและกลไกของการไดยน การเลอกใชอปกรณปองกนหจะตองมขอมลอน ๆ ประกอบ เชน ระดบความดงและความถของเสยงในบรเวณทจะใหใชอปกรณปองกนห เพอทเราจะไดทราบวาตองการลดเสยงลงมาเทาใด ความถขนาดใด จงจะอยในเกณฑมาตรฐาน

2.1 มาตรฐานของเสยง การทพนกงานปฏบตงานในทมเครองจกรมเสยงดงมากตดตอกนนาน ๆ จะทาใหประสาทหเสย คอหอาจจะตงหรอหนวก จงมขอกาหนดการทางานทเสยงดงไวเชนทางานตดตอกน 8 ชวโมง หรอ 40 ชวโมง ตอ สปดาหเสยงจะตองดงไมเกน 90 เดซเบล (เอ) มาตรฐานตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานกบภาวะแวดลอม หมวด 3 เสยง

110

ระยะเวลาการทางาน

ชม./วน ระดบเสยงทสมผสได

เดซเบล (เอ) ไมเกน 7

7 – 8 เกนกวา 8

97 90 80

หามสมผสเสยงเกนกวา 140 เดซเบล (เอ) เปนอนขาด

2.2 ชนดของอปกรณปองกนห อปกรณปองกนหแบงออกไดเปน 2 ชนด คอ ก. ปลกอดห ใชสาหรบสอดใสเขาไปในรหทงสองขาง วสดทใชทาปลกอดหมหลายประเภทดวยกน เชน สาล ยาง ขผง แตชนดทนยมใชกนมากทสด คอ พลาสตกออน ปลกอดหมขนาดและรปรางทแตกตางกนออกไป ฉะนนจงตองเลอกขนาดทเหมาะสม การใชงานจะไมรสกเจบปวด สาลเปนวสดทหาไดงายเพอใชในการปองกนห แตความสามารถในการลดระดบเสยงจะลดไดเพยง 8 เดซเบล สวนปลกอดหททาดวยพลาสตกออนจะสามารถลดระดบเสยงไดประมาณ 15 - 20 เดซเบล รป แสดงปลกอดหเพอลดเสยง

การสวมใสปลกอดห เทคนคและวธการสวมใสปลกอดหกมความสาคญอยไมนอย ถาใสไมถกวธจะรสกเจบขณะใสหรอขณะถอด หรอแมกระทงในขณะปฏบตงาน

111

วธการสวมใสปลกอดห 1. ใชมอดานตรงกนขามกบหทจะใสปลกอดห ออมไปขางดานหลงศรษะจบใบห ทางสวนบน 2. ยกใบหขนแลวดงไปดานหลง 3. คอย ๆ ดนปลกเขาไปในรหดวยมออกดานหนงลกพอสมควร การบารงรกษา 1. ใหทาความสะอาดทกวนหลงจากใชงาน โดยใชนาอนและสบออน ๆ แลวลางดวยนาสะอาด ชนดททาดวยพลาสตกหรอยางออน หลงจากทาความสะอาดแลวใชผาหรอกระดาษชาระทสะอาด เชดใหแหง 2. ทาการฆาเชอโรคโดยการใชสาลชบแอลกอฮอล 70% เชดใหทวแลวปลอยใหแหง 3. ถาอปกรณอดหชนดททาดวยฟองนาหรอโฟม หลงจากลางดวยนาสะอาดแลวบบนาออกแลวตากใหแหง 4. ถาเปนชนดททาดวยสาล หรอเสนใยสงเคราะหใหใชเพยงครงเดยวเมอเลกใชแลวใหทงไป 5. เมอทาความสะอาดเรยบรอยแลวควรเกบในกลองเฉพาะทสะอาดไมควรเกบไวในทมอณหภมสง 6. ควรใชเปนของเฉพาะตวแตละบคคล

ข. ชนดครอบใบห

รป แสดงอปกรณปองกนหชนดครอบใบหโดยสวมหว

112

อปกรณปองกนหชนดครอบใบหน จะชวยลดเสยงไดดกวาชนดแรกแตมราคาแพงกวา เหมาะกบผทางานในสภาพแวดลอมทมเสยงดงมาก ตองเลอกใชขนาดทพอเหมะกบศรษะ เวลาใชใหครอบปดใบหใหมดและกระชบ อปกรณปองกนหชนดครอบใบห แบงออกไดเปน 2 ชนด คอ 1) ชนดสวมหว ครอบหแบบนยงสามารถสวมใสได 3 ลกษณะดวยกน คอ 1. สายรดศรษะอยบนศรษะ 2. สายรดศรษะอยดานหลง 3. สายรดศรษะอยใตคาง ซงประสทธภาพในการปองกนเสยงจะแตกตางกนไป คอ แบบท 1 ดทสด แบบท 2 รองลงมา และแบบท 3 ปองกนไดนอยทสด 2) ชนดตดกบหมวกนรภย ในขณะทสวมหมวกนรภย การใชครอบหชนดสวมหวจะทาไดลาบากแมวาจะหลกเลยงมาสวมแบบสายรดศรษะอยดานหลงกยงไมสะดวกขณะปฏบตงาน ฉะนนจงอาจเลอกใชครอบหชนดทตดกบหมวกนรภย รปแสดง ทครอบห ใชกบงานทมเสยงดงอยางเครองตอกกระแทกพนครอบหปองกนเสยง ปองกนเสยงไดประมาณ 20 – 30 เดซเบล การบารงรกษา 1. ควรทาความสะอาดทวไปทกวนหลงจากใชงาน โดยการปด เชดฝน หรอสงสกปรกทตดอยดวยผาชบนาหมาด ๆ 2. ควรลางและทาความสะอาดวสดรปถวย วสดปองกนเสยรว และสายคาดศรษะดวยนาอนและสบออน ๆ แลวลางดวยนาสะอาดทาอยางนอยสปดาหละครงเมอมการใชงานทกวน

113

3. วสดปองกนเสยงชนในทเปนฟองนาใหถอดออกมาลางและทาความสะอาดดวยนาอนและสบออน ๆ ลางดวยนาสะอาดและบบนาออก ตากใหแหงแลวประกอบเขาทเดม 4. เมอวสดปองกนเสยงชนใน วสดปองกนเสยงรว มการชารดหรอฉกขาดใหเปลยนชนสวนนนใหม หรอถาไมมชนสวนสารองเปลยน หรอวสดรปถวยมการแตก หรอรอยรวเกดขน ตองเปลยนอปกรณครอบหใหมทงอน 5. เมอลางทาความสะอาดแลว ใชสาลชบแอลกอฮอล 70% เชดเพอฆาเชอโรค โดยเฉพาะบรเวณวสดปองกนเสยงรว 6. เกบอปกรณครอบหไวในท ๆ สะอาดปราศจากฝน พรอมทจะใชงานไดตอไป 7. ควรใชเปนของสวนตว ถาใชเปนของสวนรวมควรทาความสะอาดและฆาเชอโรคทกครงหลงจากใชงาน กอนเปลยนไปใหผอนใช

3) อปกรณปองกนหนาและดวงตา การทางานหลายประเภทในโรงงานตาง ๆ อาทเชน ทางานกบสารเคม งานเจยร งานเชอม ตลอดจนงานกลง ผปฏบตงานมกจะประสบอบตเหตจากวตถปลวเขาตา การกระเดนของของเหลวหรอโลหะหลอมละลาย ฝน และรงส เปนตน จงจาเปนตองมอปกรณปองกนหนาและดวงตาทเหมาะสมตามลกษณะของการทางาน เชน แวนตาใชสาหรบงานประเภททมเศษวตถกระเดนเขาตา ตองมกระบงขางปองกนดานขาง อปกรณปองกนหนาและดวงตา แบงออกเปน 5 แบบ คอ 3.1 แวนตานรภย 3.2 แวนครอบตา 3.3 หนากากปองกนใบหนา 3.4 หนากากเชอม 3.5 ครอบปองกนใบหนา รายละเอยดของอปกรณแตละชนดมดงตอไปน 3.1 แวนตานรภย มรปรางและลกษณะเหมอนแวนตาทใชกนทวไป แตกตางกนตรงทเลนสของแวนตานรภยสามารถทนทานตอแรงกระแทก แรงเจาะ ความรอน และสารเคมไดดเปนพเศษ นอกจากนแวนตานรภยยงมกระบงขาง เพอปองกนเศษวสดปลวกระเดนเขาดานขางของแวนตานรภยไดอกดวย

114

รป แสดงแวนตานรภย

แวนตานรภยเหมาะทใชงานประเภทกลงแตงโลหะหรองานอน ๆ ทอาจมเศษวสดกระเดนมาเขาตาหรอแทงดวงตา 3.2 แวนครอบตา แวนครอบตามลกษณะคลายกบแวนตานรภย แตจะสามารถครอบดวงตา ทงสองขางและมรระบายอากาศเพอปองกนไอนาทจะเกดขนภายในแวนครอบตา ความสามารถ ของเลนสทครอบตากจะแตกตางกนออกไปตามลกษณะการใชงาน แวนครอบตาแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 3.2.1 แวนครอบตาปองกนวตถกระแทก แวนครอบตาชนดนเหมาะกบงานไส งานเจยร หรองานอน ๆ ซงเสยงตอเศษวสดปลวกระเดน แวนครอบตาชนดนจะมรระบายอากาศ เปนรเลก ๆ อยมากมาย

รป แสดงแวนครอบตากนวตถกระแทก

115

3.2.2 แวนครอบตาปองกนสารเคม เปนแวนครอบตาทใชสาหรบปองกน การกระเดนหรอไอของสารเคม และฝนชนดละเอยด ดวยเหตนเลนสของแวนครอบตาชนดนจงปองกนไดสองทาง คอ แรงกระแทกและทนทานตอสารเคม

รป แสดงแวนครอบตาปองกนสารเคม

3.2.3 แวนครอบตาสาหรบงานเชอมหรอตด เลนสของแวนครอบตาชนดน จาเปนจะตองมลกษณะพเศษกวาแบบทแลวมา เพราะตองมคณสมบตในการปองกนแสงจาและรงสจากการเชอมและตด ฉะนน เลนสชนดนจงมสดาและมตวเลขระบขนาดความเขมหรอขนาดของเลนส (Shade Number) แวนครอบตาสาหรบงานเชอมหรอตดน ม 2 แบบ คอ แบบเลนสกรองแสง ยกเปดไมได กบแบบเลนสกรองแสงยกเปดได เพอใหมองเหนชนงาน

รป แสดงแวนตาสาหรบงานเชอมและคดแบบเลนสเปดไดและไมได

116

การบารงรกษาแวนครอบตา 1. ควรทาความสะอาดหลงใชงานทกวน 2. การทาความสะอาดใหลางดวยนาอนและสบ หรอผงซกฟอก 3. ลางดวยนาสะอาด 4. นาแวนไปจมสารละลาย Hypochlorite เปนเวลา 10 นาท เพอฆาเชอโรค 5. นาขนมาแขวนไวปลอยใหแหงเอง 6. นาไปเกบไวท ๆ สะอาดปราศจากฝน พรอมทจะนาไปใชงานตอไป 7. ควรใชเปนของสวนตว

3.3 หนากากปองกนใบหนา หนากากปองกนใบหนาจะมแผงใสโคงครอบใบหนา ทาหนาทปองกน การกระเดน การกระแทกของของแขง หรอแมกระทงสารเคม และวตถทมความรอนมากระทบถกหนา หนากากปองกนใบหนาจงเหมาะสาหรบงานเจยร สกด และงานทเกยวของกบสารเคม แผงใสกรอบใบหนานนมกจะทาดวยโพลคารบอเนต (Polycarbonate) หรอพลาสตกใสและตองผานการทดสอบตามมาตรฐาน หนากากปองกนใบหนา แบงออกเปน 2 แบบ คอ

3.3.1 แบบสวมหว 3.3.2 แบบตดกบหมวกนรภย

ในบางครงจาเปนตองสวมหนากากปองกนใบหนาควบคไปกบหมวกนรภย หนากากปองกนใบหนาแบบตดกบหมวกนรภย ทาใหสะดวกสบายในการใช แบบสวมหว แบบตดกบหมวกนรภย

รป แสดงหนากากปองกนใบหนาแบบสวมหวและตดกบหมวกนรภย

117

การบารงรกษาหนากากปองกนใบหนา 1. ควรทาความสะอาดหลงใชงานทกวน 2. ควรทาความสะอาดดวยการลางดวยนาอนกบสบหรอผงซกฟอก 3. ลางดวยนาสะอาด 4. นาจมลงในสารละลาย Hypochlorite เปนเวลา 10 นาท เพอฆาเชอโรค 5. นาขนมาแขวนไวปลอยใหแหงเอง 6. นาไปเกบไวท ๆ สะอาดปราศจากฝนและปองกนการขดขวนกบแผนกระบง พรอมทจะนาไปใชงานตอไป 3.4 หนากากเชอม หนากากเชอมเปนอปกรณปองกนใบหนาและดวงตาซงใชงานเชอม วตถประสงคเพอปองกนการกระเดนของโลหะ ความรอนและรงส ทเกดจากการเชอมถกหนาและเขาตา หนากากเชอมจะประกอบดวย ตวหนากาก และเลนสกรองแสง ทวตวหนากากและเลนสกรองแสงตองมคณสมบตถกตองตามมาตรฐานทกาหนด หนากากเชอมแบงตามลกษณะการใชงานไดเปน 3 ประเภท คอ

3.4.1 หนากากเชอมชนดมอถอหนากากเชอมชนดนจะมกานสาหรบถอขณะเชอม ขอดคอ ไมทาใหรสกเกะกะและอดอดขณะปฏบตงาน แตขอเสยคอ จะทาใหปฏบตงานไมสะดวกไมคลองตว รป แสดงหนาเชอมชนดมอถอ

3.4.2 หนากากเชอมชนดสวมหวหนากากชนดนจะมสายรดศรษะซงสามารถปรบใหขนาดพอเหมาะกบขนาดศรษะของผใชงาน

รป แสดงหนากากเชอมชนดสวมหว

118

3.4.3 หนากากเชอมชนดตดกบหมวกนรภย หนากากประเภทนใชประกอบเขากบหมวกนรภย เมอมความจาเปนจะตองใชหนากากเชอมพรอมกบหมวกนรภย

รป แสดงหนากากเชอมตดกบหมวกนรภย

สาหรบหนากากเชอมบางชนด เลนสกรองแสงสามารถยกเปดไดเพอดชนงานไดชด แลวคอยปดลงเมอตองการเชอม ปกตเลนสกรองแสงจะตองมเลนสใสอก 1 อน ทจะคอยปดไวเพอกนวตถทรอนมากระเดนถกเลนสกรองแสง เลนสกรองแสงทมคณสมบตเหมาะสมในการใชงานจะตองมตวเลขระบความมดหรอขนาดของเลนสตามลกษณะงานทปฏบต จงควรเลอกใชใหเหมาะสม

ตารางแสดงลกษณะงานกบขนาดของเลนส

ลกษณะงาน ขนาดของเลนส (Shade Number)

1. ผปฏบตงานใกลงานเชอมและตด 2. งานเชอมทองเหลอง บดกร 3. งานตดหรอเชอมดวยออกซเจนหรอกาซ ชนงานหนาไมเกน 1/8 นว 4. งานตดหรอเชอมดวยออกซเจนหรอกาซ ชนงานหนาไมเกน 1/2 นว และงานเชอมไฟฟานอยกวา 30 แอมป 5. งานเชอมดวยกาซ ชนงานหนามากกวา 1/2 นว และงานเชอมไฟฟา 30-75 แอมป 6. งานเชอมไฟฟา 75-200 แอมป 7. งานเชอมไฟฟา 200-400 แอมป 8. งานเชอมไฟฟามากกวา 400 แอมป

2 3 - 4 4 - 5 5 - 6

6 - 8

10 12 14

119

3.5 ครองปองกนใบหนา ครอบปองกนใบหนาทาหนาทปองกนสารเคมหรอของเหลวทมอนตรายรวมไปถงผง, ฝน ครอบปองกนในหนามสวนประกอบสาคญ 2 สวน คอ ตวครอบและเลนสใส วสดทจะใชทาตวครอบและเลนสนน ตองทนทานตอสารเคม สวนเลนสใสนนสามารถทนตอแรงกระแทก แรงเจาะและมคณสมบตอน ๆ ตามมาตรฐานเชนเดยวกบเลนสของแวนตานรภย ครอบปองกนใบหนาแบงออกได 2 ชนด คอ 3.5.1 ชนดไมมไสกรองเคม ครอบปองกนใบหนาชนดนจะใชในบรเวณทมฝนมาก ๆ หรอบรเวณทสารเคมเจอจาง จงไมจาเปนตองใชไสกรองสารเคม รป แสดงครอบปองกนใบหนา

ขณะสวมใสครอบปองกนใบหนาแบบนจะรสกรอน จงอาจจะจาเปนทตองจายอากาศเขาไปโดยใชทออากาศ หรอบางชนดอาจมหมวกนรภยตดมาดวย เพอปองกนอนตรายทศรษะ 3.5.2 ชนดมไสกรองเคม ไสกรองเคมจะทาหนาทในการกรองสารเคมทเปนอนตรายตอรางกาย เพอใหผใชหายใจแตอากาศทบรสทธเขาไป

รป แสดงครอบปองกนชนดมไสกรองเคม

120

การบารงรกษา 1. ทาความสะอาดทกวนหลงใชงานแลว 2. ทาความสะอาดดวยนาและสบ หรอผงซกฟอก กรณทมไสกรองเคมตองถอดไสกรองเคมออกกอนทาความสะอาดทกครง 3. ลางดวยนาสะอาด 4. แขวนไวใหแหงเอง 5. ตรวจสอบดวามการแตกขาดของตวครอบหรอเลนสหรอไม ถาชารดควรเปลยนใหมทนท 6. เปลยนไสกรองเคมทกครงกอนใชงาน

4. อปกรณปองกนระบบหายใจ ในโรงงานอตสาหกรรม มอนตรายตอระบบทางเดนหายใจเพราะการปฏบตงานในโรงงานจะทาใหเกดเศษผง, กาซและไอพษ ฉะนนจงตองใชอปกรณปองกนการหายใจ และจาเปนจะตองทราบลกษณะของอนตราย ความรนแรง ตลอดจนเวลาในการปองกน เพอประกอบการตดสนใจในการเลอกใช การจะทราบขอมลดงกลาว จาเปนจะตองมการสารวจและตรวจวดทางดานสขศาสตรอตสาหกรรม 4.1 อนตรายตอระบบหายใจ 4.1.1 เศษผง เศษผงเปนอนภาคเลก ๆ ทงของแขงและของเหลวทแพรกระจายอยในอากาศในรปของฝน, ละออง, ควน หรอหมอก ซงกอใหเกดอนตรายตอการหายใจ เศษผงทลอยอยในอากาศจะมชนดและความเขมขนทแตกตางกนออกไป ตวอยางของเศษผงไดแก ขเลอย, แอสเบสทอส, ฝนถาน, ยาฆาแมลง เปนตน 4.1.2 กาซและไอพษ สงเจอปนในอากาศในรปของกาซและไอ กอใหเกดอนตรายตอรางกายไดหลายรปแบบ คอ 1. สารทาใหระคายเคอง เปนสารททาใหเนอเยอของระบบหายใจอกเสบ บวม และมการคงของเยอเมอก จนทาใหหายใจไมออก ตวอยางของสารนไดแก แอมโมเนย, คลอรน และซลเฟอรไดออกไซด เปนตน 2. สารทาใหการหายใจหยดชะงก สารประเภทนจะไปเกยวของกบปรมาณหรอการใชออกซเจนของรายกาย กลาวคอ สารนจะไปแทนทอากาศ ทาใหปรมาณออกซเจนในอากาศเจอจางลงจนกระทงไมเพยงพอตอการหายใจ ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซดและไฮโดรเจน ยงมสารบางประเภทเมอรางกายรบเขาไปแลว จะมผลในการจากดการสงผานออกซเจนของเลอดใหแกเซลหรอทาใหเซลไมสามารถนาออกซเจนไปใชได ตวอยางเชน คารบอนมอนออกไซดและไฮโดรเจนไซยาไนด เปนตน

121

3. สารทาใหสลบ เปนสารทไปมผลตอระบบประสาทสวนกลาง ทาใหเกดอาการวงเวยนศรษะและระบบการทางานของระบบตาง ๆ ไมสมพนธกน ถารบมากขนจะทาใหสลบจนกระทงถงตายได ตวอยางของสารประเภทนไดแก เบนซน คลอโรฟอรมและไนตรสออกไซดเปนตน 4. สารพษตอระบบภายในรางกาย เปนสารพษทรางกายรบเขาไปแลวจะไปทาลายอวยวะและเนอเยอของรางกายเฉพาะแหง โดยการซมเขากระแสโลหตผานทางปอด เชน ปรอท มผลตอระบบประสาท - ไต - ตอม, ไฮโดรเจนซลไฟด มผลตอระบบหายใจ และฟอสฟอรส มผลตอกระดก เปนตน 4.1.3 ปรมาณออกซเจนนอย ปรมาณออกซเจนในอากาศปกตประมาณ 21 เปอรเซนต โดยปรมาตรถาไมมออกซเจนสงทมชวตกไมสามารถดารงชวตอยไดและในกรณทในบรรยากาศมออกซเจนนอยกวา 16%โดยปรมาตร ถอวาบรรยากาศนน มปรมาณออกซเจนนอย การทจะทราบวาปรมาณออกซเจนนนมเพยงพอหรอไม กตองใชเครองตรวจวดปรมาณออกซเจน อปกรณปองกนระบบหายใจทใชในบรเวณทมปรมาณออกซเจนนอยตองใชชนดทปอนสงอากาศบรสทธ หรอชนดหมนเวยนอากาศ 4.2 ชนดของอปกรณปองกนระบบหายใจ อปกรณปองกนระบบหายใจ แบงออกเปนชนดใหญ ๆ ได 2 ชนด คอ 4.2.1 ชนดกรองอากาศ แยกออกเปน 3 แบบ คอ รป แสดงอปกรณ ปองกนระบบหายใจแบบกรองอากาศ

122

1. หนากากกรองอากาศ 2. หนากากปองกนแบบไสกรองเคม 3. หนากากกรองกาซ

4.2.2 ชนดหมนเวยนอากาศม 2 แบบ คอ 4.2.2.1 แบบมถงอากาศ 4.2.2.2 แบบทออากาศ รป แสดงอปกรณกรองอากาศชนดหมนเวยนอากาศ

อปกรณปองกนระบบหายใจชนดกรองอากาศ เปนอปกรณปองกนระบบหายใจ ซงสามารถขจดสงเจอปนในอากาศ โดยอาศยหลกการฟสกสและทางเคม อปกรณปองกนระบบหายใจชนดกรองอากาศน จงใชสาหรบปองกน เศษผงและกาซทเปนอนตรายตอรางกาย สามารถแบงออกไดเปน 3 ชนด คอ 1. หนากากกรองอากาศ หนากากกรองอากาศใชสาหรบปองกนเศษผงในบรรยากาศ ไมสามารถปองกนไอหรอกาซของสารเคมได หนากากกรองอากาศสามารถกรองเศษผงตามขนาดตาง ๆ ทไดระบไว สวนประกอบของหนากากกรองอากาศจะม 3 สวน คอ ตวหนากาก แถบกนรว และสายรดศรษะ ตวหนากากกจะทาหนาทในการกรองเศษผง แถบกนรวมลกษณะเปนแผนโลหะออน สามารถปรบใหโคงงอไดตามแนวสนจมก เพอกนไมใหเศษผงเลดลอดเขาไปตามแนวสนจมก สวนสายรดศรษะกจะทาหนาทรดตวหนากากใหตดแนนกบใบหนา หนากากกรองอากาศบางชนดอาจจะมลนระบายอากาศหรอ Exhalation Valve เพอระบายกาซคารบอนไดออกไซดทออกมาพรอมกบลมหายใจออก

123

รป แสดงหนากากกรองอากาศทมลนระบายอากาศ

ปกตหนากากกกกรองอากาศถกออกแบบมา เพอใชงานครงเดยวแลวทง จงไมมวธการบารงรกษาทแนนอน วธการใชทปลอดภย 1. ตองไมใชในบรเวณทขาดออกซเจน หรอบรเวณทมความเขมขนของฝนมากเกนไป เพราะจะตองเปลยนแผนกรองบอย ๆ เปนการสนเปลองมาก 2. ตองแนใจวาอยในสภาพทเรยบรอย ไมชารด โดยเฉพาะแผนกรองตองอยในสภาพทใชงานไดด 3. การสวมใสตองใหกระชบกบใบหนา ตองตรวจดลนปดเปดทเปนทางผานของอากาศทหายใจออก ตองอยในสภาพทใชงานได 4. ถาหากใชแลวเกดการอดอดมาก จะตองเปลยนแผนกรองทนทหรอตองปรกษาผท มความชานาญเพราะอาจจะมสงหนงสงใดผดปกต

2. หนากากปองกนแบบไสกรองเคม หนากากปองกนแบบไสกรองเคม ใชสาหรบปองกนกาซและไอทเปนอนตรายหรอบางครงสามารถใชไสกรองเศษผงเขาไปควบคกบไสกรองเคมไดดวย อปกรณปองกน ฯ แบบนกรองกาซและไอโดยใชไสกรองเคม ซงไสกรองเคมกจะมอยมากมายหลายชนด ไสกรองเคม 1 อน จะกรองสารเคมไดเฉพาะอยาง จงจาเปนจะตองเลอกใหเหมาะสม สวนประกอบของหนากาก คอ ตวหนากาก ไสกรองเคม และสายรดศรษะ สาหรบตวหนากากนนจะมลนอากาศ ทงลนหายใจเขาและลนหายใจออก สวนไสกรองเคมกจะมหลายชนด แตละชนดกจะมสญลกษณส และการปองกนทแตกตางกนออกไป สาหรบสายรดศรษะกตองสามารถปรบใหแนนและคลายไดตามความตองการของผใชงาน

124

หนากากปองกนแบบไสกรองเคม แบงออกเปน 2 ชนด คอ 1) ชนดไสกรองเดยว หนากากปองกนชนดนจะมไสกรองเพยง 1 อน ใชในบรรยากาศทมกาซและไอเจอจาง

รปแสดงรปหนากากปองกนชนดไสกรองเดยว

2) ชนดไสกรองค ไสกรองคหรอไสกรอง

รปแสดงรปหนากากปองกนชนดไสกรองค

2) ชนดไสกรองค ไสกรองคหรอไสกรองสองอน จะเปนประโยชนในการปองกนสารเคม

ทมความเขมขน

ในบรรยากาศการทางานซงไอและกาซพษนน อาจทาอนตรายตอผวหนงหรอดวงตาของผปฏบตงาน จาเปนตองใชครอบปองกนใบหนาและลาตวแบบมไสกรองเคม

125

รป แสดงครอบปองกนใบหนาและลาตวชนดไสกรองเคม

วธการใชไสกรองเคมทปลอดภย 1. ตองแนใจวาเลอกใชไดถกชนดกบสงทจะปองกน 2. ตองไมใชในบรเวณทมออกซเจนตากวา 16 เปอรเซนต 3. กอนสวมใสตองตรวจดความพรอม, สภาพของตวหนากาก, ไสกรองตดแนนดแลว 4. การใสหนากากตองระมดระวงไมใหเกดความดนบรเวณจมกมากเกนไป หรอบรเวณ ภายในหนากากตองระวงเกยวกบความดน ซงอาจจะมผลตอถงลมในปอดทาใหแตกได ลนปดเปดตองใชงานไดปกต 5. ถาเกดการรวซมของกาซเขาไปในหนากากไดจะตองรบเปลยนไสกรองทนท 6. การสวมหนากากจะตองไมใชผารองของหนากาก เพราะอาจจะเกดเปนรอยรวเขาไป 7. สาหรบ Filter ไสกรองเคม และกลองบรรจสารเคมทหมดอายการใชงานใหเปลยนใหม โดยสงเกตจากความรสกอดอดเพราะมการอดตนของฝน Filter หรอไดกลนกาซหรอไอระเหยเนองจากตวดดซบสารเคมหมดอาย

8. นาไปเกบไวในถงพลาสตกปดมดชด อยในทเกบเฉพาะทสะอาดปราศจากฝนและสงปนเปอน พรอมทจะใชงานไดตอไป

126

ตาราง สญลกษณสของไสกรองเคมและชนดของกาซและไอพษ

ตามมาตรฐาน ANSI K 13.1 - 1973 สงเจอปนในอากาศทปองกน

- กาซทเปนกรด - ไอจากสารอนทรย - กาซแอมโมเนย - กาซคารบอนมอนนอกไซด - กาซทเปนกรดและไอจากสารอนทรย - กาซทเปนกรดแอมโมเนยและไอจากสารอนทรย - กาซทเปนกรดแอมโมเนยคารบอนมอนนอกไซดและไอจากสารอนทรย - ไออยางอนและกาซทไมกลาวไวขางบน - วสดกมมนตภาพรงสนอกจากทรเทยม (Tritium) Noble Gases - ฝน ควน และหมอก (นอกเหนอจากวสดกมมนตภาพรงส)

สทกาหนด ขาว ดา เขยว นาเงน เหลอง นาตาล แดง

เขยวอมเหลอง มวง สม

3) หนากากกรองกาซ หนากากกรองกาซถกกาหนดใหใชสาหรบกรณฉกเฉน ในบรรยากาศทมกาซทเปนอนตรายตอชวต สวนหนากากแบบไสกรองเคมนน ใชสาหรบงานประจา หนากากกรองกาซจะใชกลองบรรจสารเคม ซงประกอบดวยสารขจดกาซทมการทางานเหมอนกบไสกรองเคม แตกลองบรรจเคมจะมขนาดโตกวาและปองกนสารเคมไดมากชนดกวา

รป แสดงหนากากกรองกาซ

127

วธการใชทปลอดภย 1. ตองแนใจวาตวหนากากตอเขากบกลองบรรจสารเคมอยางเรยบรอยทกครง 2. ตองตรวจสอบลนอากาศดวา อากาศสามารถผานเขาออกไดด 3. เวลาจะใชกลองบรรจสารเคมตองอยในตาแหนงทไมเกะกะการทางาน 4. ตรวจดรอยรวซมของอปกรณประกอบทกสวนกอนทจะใชทกครง 5. หลงการใชงานตองมการบารงรกษาเปนอยางดตามระยะเวลาการใชงาน

อปกรณปองกนระบบหายใจชนดหมนเวยน อปกรณปองกนระบบหายใจชนดนจะมอปกรณททาหนาทในการสงอากาศหรอออกซเจนใหแกผใช เนองจากตองปฏบตงานในบรรยากาศทมออกซเจนนอย หรอบรรยากาศทเปนอนตรายเฉยบพลนตอชวตและสขภาพ สามารถแบงอปกรณประเภทนออกเปน 2 แบบ คอ 1. แบบถงอากาศ ผใชอปกรณแบบนจะตองแบกแหลงจายอากาศหรอออกซเจนในรปของถงบรรจออกซเจนหรอถงอากาศ อปกรณปองกน ฯ แบบนจะประกอบไปดวย ถงอากาศ สายรดตว ตวควบคมความดน ทออากาศ และตวหนากากแบบเตมใบหนา รป แสดงหนากากแบบเตมใบหนา ถงอากาศกมหลายขนาดนาหนกและความดนของถงกจะแตกตางกนออกไป

รป แสดงถงอากาศชวยระบบหายใจ

128

อปกรณปองกนระบบหายใจแบบถงอากาศน ผทจะใชตองศกษาเทคนคและวธการใชอยางด และจะพบวาการทางานโดยใชอปกรณแบบนตองมมาตรการความปลอดภยทไดวางแผนงานเปนอยางด

รป แสดงอปกรณชวยหายใจแบบถงอากาศ วธการใชทปลอดภย 1. ตองแนใจวาผทใชนนผานการอบรมเทคนคและวธการใชอยางดและถกตอง 2. ตองตรวจดอปกรณทจะเปนตวจายออกซเจนใหกบผสวมใส ตองทาหนาทไดเปนอยางด ไมมการชารดเสยหาย ขณะทจะสวมใสตองไมมสารเคมเปนพษตกคางอยภายในหนากาก 3. ตองพยายามปรบปรมาณออกซเจนทเขาออกใหเหมาะสม เมอสวมใสจะไมทาใหอดอด อาจจะตองศกษารายละเอยดกบบรษทผผลตดวย 4. ในการทตองใชอปกรณบรเวณทอนตรายสง จะตองมทอสารองและสายชวยชวตในกรณฉกเฉน หรอเกดอบตเหตขน เชน ทอนาสงอากาศจรงเกดชารดเสยหายกสามารถใชทอสารองไดทนทหรอออกซเจนในถงของเราเกดรวหมดกสมมารถใชทอตอกบของเพอนรวมงานไดทนท 5. เวลาใชตองใหคนใชคอยสงเกตในสงทผดปกตอาจจะเกดขน เชน มกลน รส การระคายเคอง ถาหากวาพบสงผดปกตเหลานตองรบออกมาจากบรเวณททางานทนท 6. ระยะเวลาในการใชนนตองศกษาใหด เพราะอปกรณดงกลาวนจะมขดจากดในการใช เกยวกบเวลา เพราะบรษทผออกแบบจะออกแบบใหใชเพยงระยะเวลาหนงเทานน ถาหากวาหมดเวลาใชตองรบเตอนใหออกมาจากบรเวณการทางานทนท ปกตจะไมเกน 1 ชวโมง 7. ตองมการฝกอบรม สาธตวธการใช การซอมบารง การเกบรกษาใหกบผใช

129

การบารงรกษา 1. ตวหนากากและทออากาศใหตรวจสอบและทาความสะอาดเหมอนการบารงรกษาในหวขอการใชอปกรณปองกนระบบหายใจ 2. ถงอากาศและตวควบคม ตองตรวจสอบตามคาแนะนาของบรษทและบรรจกาซใหมเมอกาซในถงหมดลง 2. แบบทออากาศ ประกอบไปดวยหนากากปดจมก หรอปดครงใบหนา หรอปดเตมใบหนา อากาศทใชชวยหายใจจะถกสงมาตามทอขนาดเลกทอดมาดวยเครองอดอากาศ การปรบปรมาณความตองการอากาศทาโดยการปรบทลนปดเปด ลนนอาจจะตดทบรเวณลาตวหรอเขมขด อปกรณนเหมาะกบการใช ในบรรยากาศทวไปทมสารเคมเปนพษสง เชน การหลอมโลหะ การพนส เชอมดวยกาซหรอไฟฟา เผาโลหะ การขดทมฝนมาก อปกรณนจะออกแบบมาใหเหมาะกบการทจะใชกบลกษณะงานใด งานหนงเทานน อากาศทออกจากเครองอดอากาศ (Air Compressor) ตองผานการกรองนามนและความชนโดยเครองกรองทมคณภาพถกตองตรงตามมาตรฐาน

รป แสดงเครองชวยหายใจแบบทออากาศ

การใชทปลอดภย 1. ตองมการตรวจสอบกอนจะใชเสมอ เชน ตรวจหนากาก ทอสงอากาศและลนควบคม 2. ตองปรบขนาดของหนากากใหพอดกบใบหนาของผสวมใส 3. การปรบอตราการไหลของการอากาศ 4. ตองมการตรวจสอบรอยรวทสายสงอากาศกอนใชงาน 5. ตองมการอบรมเทคนควธการใช การบารงรกษาใหกบผทเกยวของและใชเปนอยางดกอนทจะนามาใหใช

การบารงรกษา ใชหลกการเดยวกบอปกรณปองกน ฯ แบบถงอากาศ

130

5. อปกรณปองกนลาตว เสอผาหรอชดทางานนนในงานบางประเภทไมสามารถจะปองกนอนตรายทจะเกดแกลาตวได ฉะนนตองมอปกรณเพมเตมนอกเหนอจากเสอผาทเปนชดฝกงานธรรมดา เชน เมอทางานทมประกายไฟมความรอน หรอทางานกบวตถรอน ตองใชเสอผาททาดวยใยหน (แอสเบสตอส) หรอหนงชบดวยโครเมยม หรออะลมเนยมทชวยสะทอนแสงเพอกนความรอน

รป แสดงอปกรณปองกนลาตว

และในงานทมสารจาพวกกดกรอนหรอทาอนตรายเสอผา เปนของเหลวทสาดกระเซน กตองใชอปกรณประเภทแผนยางหรอพลาสตกคลมทบเสอผาอกชนหนง สวนสารทเปนกรดหรอสารเคม กควรใชฝาททาดวยไฟเบอรปกปด อปกรณปองกนลาตวทาหนาทสาหรบปองกนสวนของหนาอก ทอง ลาตว และรวมไปถงสวนของแขนและขา อนตรายทเกดขนจากลาตวนนมหลายรปแบบดงกลาวแลวในตอนตน

ชนดของอปกรณปองกนลาตว อปกรณปองกนลาตวแบงออกไดตามลกษณะของการปองกนไดเปน 3 แบบ คอ 5.1 ชดปองกนสารเคม ใชสาหรบปองกนสารเคม ทงในรปแบบเปนของเหลว ผง และไอ การสวมใสชดปองกนสารเคมสามารถปองกนเฉพาะสวนของลาตวและขาเทานน ฉะนนถาจะปองกนอนตรายจากสารเคมใหครบทกสวนของรางกาย กจาเปนตองใชควบคไปกบอปกรณปองกนสวนอน ๆ ของรางกาย เชน แวนครอบตา, หนากากปองกนใบหนา และหนากากปองกนแบบไสกรองเคม เปนตน วสดทใชทาชดปองกนสารเคมไดแก พลาสตก ไวนล หรอยางสงเคราะห เปนตน ชดปองกนสารเคมแบงออกเปน 3 ชนด คอ 5.1.1 เอยมปองกนสารเคม ใชสาหรบปองกนการกระเดนของสารเคมเฉพาะสวนของหนาอกและลาตว เมอถกสารเคมสามารถถอดออกไดรวดเรว ไมเปนอนตรายตอรางกาย

131

รปท 34 แสดงเอยมปองกนสารเคม

5.1.2 ชดปองกนสารเคมชนดอน ๆ ชดปองกนสารเคมมหลายแบบซงตองเลอกใชใหเหมาะสมกบงานมทงชนดทเปนเสอคลมยาว ชนดทเสอกางเกงตดกนเปนชดหม และเสอกางเกงแยกกน หรอแมกระทงชนดทเปนกางเกงและมสวนสาหรบกนหนาอก เปนตน

รปท 35 แสดงชดปองกนสารเคมแบบตาง ๆ

5.1.3 ทคลมศรษะ ในบางครงการทางานกบสารเคมอาจจาเปนตองใสทคลมศรษะเพอปองกนอนตรายทจะเกดขนกบศรษะเขาประกอบกบชดปองกนสารเคมเพอใหการปองกนสมบรณแบบยงขน

รปท แสดงทคลมศรษะ

132

5.2 เสอหนง เปนชดปองกนรางกายไมใหสมผสความรอนทไมสงมากนก ปองกนการแผความรอนทเกดจากโลหะถกเผาและปองกนแรงกระแทกจากวสด เสอหนงนมกจะใชในการเชอมเปนสวนมาก นอกจากสวนท เปนเสอแลวยงประกอบดวยสนบแขง และสวนทเปนปองกนแขนอกดวย วสดทใชทาเสอหนงนตองเบา สามารถสวมใสสะดวกไมทาใหเกดความรสกอดอดขณะปฏบตงาน และยงตองบารงรกษาทาความสะอาดไดงาย

5.3 ชดปองกนความรอน ใชสาหรบงานทเกยวของกบความรอนสง ๆ และการแผรงสจากแหลงความรอนโดยตรง วสดทใชทาชดปองกนความรอนนมกทาดวยอะลมเนยม แอสเบสตอส หรอไฟเบอรกลาส ซงม ขนสตวหมอยภายใน ชดปองกนความรอนนใชสาหรบงานเตาหลอมและงานดบเพลง ซงตองใชประกอบกบทคลมศรษะ ถงมอ และรองเทาปองกนความรอน

รป แสดงเสอหนงปองกนความรอน

6. อปกรณปองกนมอ

มอและนวเปนอวยวะของรางกายทประสบอบตเหตบอยทสด อนตรายทเกดขนกบมอและนวนนมทกรปแบบ ตงแตถกตด ถกขดขวน ถกสารเคม ถกไฟฟาดด ถกความรอนหรอไฟไหม เปนตน เนองจากเราจาเปนอยางยงทจะตองใชมอในงานหลายประเภท ดงนนจงเปนการยากทจะปองกนอนตรายอนจะเกดขนกบมอและนวได แตอยางไรกตามการใชถงมอนรภย กเปนแนวทางหนงในการชวยลดอนตรายทจะเกดขนได นอกจากนถงมอยงชวยเพมประสทธภาพในการทางาน และความปลอดภยในทนหมายถงความปลอดภยของมอและสงของทหยบยกจบตอง เชน แพทยใสถงมอยางในการผาตดสมอง เพอปองกนเชอโรค สาหรบชางเหลกใชถงมอหนงในการจบโลหะเพอปองกนมอตวเอง

133

ชนดของถงมอนรภย ถงมอนรภยสามารถแยกออกไดตามลกษณะงานดงน 6.1 ถงมอปองกนความรอน ใชสาหรบปองกนความรอนทเกดขนขณะทางาน เชน การจบตองของรอนแตการสมผสนนตองไมนานมากนก วสดทใชทานนไดแก ใยสงเคราะห ฝาย และอะลมเนยม เปนตน รป แสดงถงมอหนง

6.2 ถงมอปองกนสารเคม ใชปองกนสารเคมทงในสภาวะของแขงและของเหลว วสดทใชทาถงมอปองกนสารเคม ไดแก ไวนล นโอพรน และยางสงเคราะห เปนตน ความยาวของถงมอกมความจาเปนจะตองเลอกใหเหมาะสมกบลกษณะงาน รปท แสดงถงมอปองกนสารเคม

134

6.3 ถงมอหนง ใชปองกนอนตรายทเกดจากการขดขวนของวสดซงขรขระ และปองกนความรอนท ไมสงมากนก ทาดวยหนงทมคณสมบตเหมอนเสอหนง ดงไดกลาวมาแลว ถงมอหนงเหมาะสาหรบใชยกของและงานเชอมเปนสวนมาก จาเปนจะตองเลอกชนดทไมหนามากเกนไป เพอใหสามารถจบยกสงของและปฏบตงานไดถนด

6.4 ถงมอยางปองกนไฟฟา งานทเกยวของกบกระแสไฟฟาโดยตรงจาเปนจะตองใชถงมอยางปองกนไฟฟา เพราะดงททราบกนดอยแลว อนตรายจากไฟฟานนรนแรงถงขนาดทาใหสญเสยชวตได ถงมอยางปองกนไฟฟาแบงออกเปน 5 ระดบคณภาพ ตามปรมาณแรงดนไฟฟาทจะใชงาน ดงน

ระดบคณภาพ

แรงดนไฟฟากระแสสลบ (AC) ททดสอบ (Voltage rms.)

แรงดนไฟฟากระแสตรง (DC) ททดสอบ (Voltage avg.)

แรงดนไฟฟาสงสดทใหใชงานได

(ac rms.) 0 1 2 3 4

5,000 10,000 20,000 30,000 40,000

20,000 40,000 50,000 60,000 70,000

1,000 7,500 17,000 26,500 36,000

ถงมอยางปองกนไฟฟาจาเปนจะตองใชควบคไปกบถงมอหนงเสมอ โดยนาถงมอหนงมาสวมทบถงมอยางปองกนไฟฟา ถงมอหนงจะทาหนาทปองกนไมใหถงมอยางปองกนไฟฟาถกขดขวน หรอถกบาดตดจนเกดรอยรว เพราะถาเกดรอยรวถงมออนนนจะไมสามารถทนทานตอแรงดนไฟฟาตามมาตรฐาน และตามระดบคณภาพนน ๆ ฉะนนกอนทจะนาถงมอไฟฟาไปใชงานตองทดสอบการรวทกครง

รป แสดงถงมอยาง

135

เนองจากการทางานกบไฟฟาเปนงานทเสยงอนตรายคอนขางสง ดงนนถงมอยางปองกนไฟฟาตองไดรบการทดสอบ และรบรองจากสถาบนทเชอถอได เชน American National Standard Institute (ANSI) หรอ American Society for Testing and Material (ASTM)

6.5 ถงมอตาขายลวด ถงมอตาขายลวดนใชสาหรบงานทเกยวของกบของมคม โดยเฉพาะการปองกนการตดและเฉอน ถงมอประเภทนจะทาดวยลวดหรอเหลกกลาไรสนม ซงเปนเสนเลก ๆ ถกเปนรปถงมอ แตอยางไรกตาม ถงมอประเภทนยงไมคอยมใชแพรหลายมากนก จะสงเกตไดวาถงมอนรภยทกลาวแลวขางตนเปนถงมอทใชสวมครบทงหานว มอปกรณปองกนมอบางประเภททใชปองกนเฉพาะองมอหรอฝามอ และปองกนนวบางนว ซงอปกรณประเภทหลงนกไมคอยมใชอยางแพรหลายเชนเดยวกน

การบารงรกษา การบารงรกษาถงมอนรภยตองเลอกใหเหมาะสมสาหรบแตละชนดไป แตหลกโดยทวไปมดงน 1. ทาความสะอาดทกครงหลกจากเลกใชงานแลว 2. ถงมอทสามารถทาความสะอาดดวยนาและสบ หรอผงซกฟอกได เชน ถงมอปองกนสารเคม ถงมอหนง กใหซกลางแลวผงใหแหง สวนถงมอประเภทอน ๆ ใหทาความสะอาดตามคมอและคาแนะนาของบรษท 3. เกบถงมอไวในททไมรอนจนเกนไป ปราศจากฝนและสารเคม

7. รองเทานรภย

รป แสดงรองเทานรภย

136

ไดมการรวบรวมสถตจานวนผประสบอนตรายในโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ ของสานกงานกองทนเงนทดแทนพบวาอนตรายทเกดขนกบนวเทาและบรเวณเทาจากวตถกระแทก การกลงหลนทบของวตถ เครองจกรหนบ ของมคมบาดหรอตดขาด และถกสารเคมทาใหหนงไหม มจานวนสงมาก อนตรายทเกดกบเทาน สามารถทาใหลดจานวนลงได ถาพนกงานสวมใสอปกรณปองกนเทาหรอรองเทานรภย ชนดของรองเทานรภย รองเทานรภยสามารถจาแนกตามคณลกษณะในการใชงานไดหลายชนด แตจะกลาวถงเฉพาะชนดทใชกนอยางแพรหลายดงตอไปน

7.1 รองเทานรภยชนดหวโลหะ รองเทานรภยประเภทนใชกนอยางแพรหลายทสดในบรรดารองเทานรภยทงหมด จนบางครงถาพดถงรองเทานรภย กจะหมายถงรองเทานรภยชนดหวโลหะทนท เปนรองเทาหมสน หมขอและหมแขง มเหลกบว (หวโลหะ) ครอบปองกนบรเวณนวเทาและมแผนเหลกรองบรเวณฝาเทาสาหรบปองกนของมคมบาดหรอตาทะลขนมา สนและพนรองเทาจะเปนดอกกนลนหกลม รองเทานรภยแบบนม 3 ระดบ ตามความสามารถในการทนตอแรงกด และแรงกระแทกดงน

ระดบท 1 ทนแรงกระแทกไดไมนอยกวา 400 กโลกรม-เซนตเมตร และทนแรงกดไดไมนอยกวา 446 กโลกรมแรง ระดบท 2 ทนแรงกระแทกไดไมนอยกวา 650 กโลกรบ-เซนตเมตร และทนแรงกดไดไมนอยกวา 800 กโลกรมแรง ระดบท 3 ทนแรงกระแทกไดไมนอยกวา 1,000 กโลกรบ-เซนตเมตร และทนแรงกด ไดไมนอยกวา 1,150 กโลกรมแรง รองเทานรภยชนดหวโลหะนมรปรางลกษณะเหมอนรองเทาธรรมดา แตจะมสวนทสาคญ ทแตกตางกนออกไปดงตอไปนคอ 1) หวโลหะครอบนวเทา อยสวนหวของรองเทา มสาหรบปองกนวตถตกกระแทกนวเทา 2) แผนเหลกบาง แทรกตลอดพนของรองเทา ปองกนวสดและของแหลมทมแทง 3) พนของรองเทาตองทนทานตอการกดกรอนของสารเคม และเปนพนแบบหลออดตดกบตวรองเทา

137

รป แสดงหวรองเทาและพนรองเทานรภย รองเทานรภยมรปรางและลกษณะทแตกตางกนออกไปตามความตองการของผใช เชน ชนดซปรด สของรองเทาอาจเปนสดา สนาตาล หรอบางครงอาจจะเหนรองเทานรภยมรปรางลกษณะและสเหมอนรองเทาธรรมดากมใชเชนกน

รป แสดงรองเทานรภยแบบตาง ๆ

รองเทานรภยชนดหวโลหะนจะหนกกวารองเทาธรรมดา และพนรองเทานรภยกจะแขง ทาใหไมเหมาะสมกบลกษณะงานบางประเภท เชน การขบขรถยนต การขบขเครองจกรบางประเภท เพราะจะทาใหไมสะดวกในการปฏบตงาน เนองจากพนรองเทานรภยแขง ผทสวมใสรองเทานรภยจงไมควรปฏบตงานบนทสงเชน การเดนบนโครงเหลก เพราะอาจเกดการลนตกจากทสงใหไดรบอนตรายได หวโลหะ พน และสวนประกอบอน ๆ ของรองเทาตองไดรบการทดสอบตามมาตรฐานทเชอถอได

138

7.2 รองเทาปองกนสารเคม รองเทานรภยสาหรบปองกนสารเคม ทาดวยวสดซงตองทนทานตอการกดกรอนของสารเคมทงชนดในรปของของเหลว ของแขง และไอ วสดทใชสวนใหญเปนไวนล และนโอพรน รองเทาปองกนสารเคมใชสาหรบงานทเกยวของกบสารเคม แบงออกไดเปน 2 ชนด คอ 7.2.1 รองเทาปองกนสารเคมชนดไมมหวโลหะ เปนรองเทานรภยททาดวยยางหรอไวนล หรอนโอพรน ซงทนตอการกดกรอนของสารเคมเพยงอยางเดยว 7.2.2 รองเทาปองกนสารเคมชนดหวโลหะ มลกษณะเหมอนรองเทาปองกนสารเคมในหวขอ ก. แตจะมสวนหวของรองเทาเปนหวโลหะครอบนวเทาไว ปองกนสงของตกกระแทก และนอกจากนทพนอาจมแผนเหลกบางปองกนของมคมแทงทะลไดอกดวย รองเทาปองกนสารเคมควรเปนรองเทาบททมความสงถงครงหนาแขงหรอถงหวเขา เพอปองกนไมใหสารเคมเขาไปทาอนตรายสวนของหนาแขงได 7.3 รองเทาปองกนความรอน วสดทใชทารองเทาปองกนความรอนกจะมคณสมบตเหมอนชดปองกนความรอนและถงมอปองกนความรอน เพราะตองใชควบคไปกบอปกรณปองกนดงกลาว รองเทาปองกนความรอนจงเหมาะทจะใชงานดบเพลงและงานหลอมโลหะ เปนตน นอกจากนแลวอปกรณปองกนเทากยงมเหลกครอบรองเทา และรองเทาปองกนไฟฟา มคณสมบตเปนฉนวนไฟฟาทด รองเทาชนดนหากชารด หามซอมแซมโดยใชตะปหรอลวดตรงเพราะสงเหลานเปนสอไฟฟา

139

การบารงรกษารองเทานรภย 1. การทาความสะอาด ควรทาทกวนหลงจากใชงานแลว โดยการปดและเชดฝนหรอสงสกปรกทตดอยทงดานนอกและดานใน ดวยผาชบนาหมาด ๆ 2. ควรซกลางดวยนาและสบหรอผงซกฟอกทก ๆ สปดาหแลวลางนาสะอาด นารองเทาไปตากใหแหง 3. ควรใชรองเทานรภยเปนของสวนตว 4. รองเทาปองกนความรอนททาดวยอะลมเนยม ตองทาความสะอาดตามคมอและคาแนะนาของบรษท 8. อปกรณปองกนตกจากทสง การทางานบนทสงหรอทางานตางระดบทตองเสยงกบการตกจากทสง ตวอยางเชน งานกอสราง งานสายสงโทรศพท งานบารงรกษา เกยวกบไฟฟาและทาความสะอาด หรอแมกระทงการทางานในหลม บองานทตองเสยงกบการตกจากทสงหรอตางระดบ จาเปนตองใชอปกรณปองกนการตกจากทสง

ชนดของอปกรณปองกนการตกจากทสง อปกรณปองกนการตกจากทสงแยกออกตามลกษณะและชนดของการใชงานออกไดหลายชนด ดงน 8.1 เขมขดนรภย เขมขดนรภยประกอบดวยตวเขมขด ซงตองใชควบคกบเชอกนรภยทกครง โดยตวเขมขดจะใชรดเขากบลาตวของผใชงาน สวนเชอกนรภยจะคลองตวเขมขดโยงไวกบเสาหรอโครงสรางเหลก ตวเขมขด วสดทใชทาตวเขมขดไดแก หนงและใยสงเคราะห ซงไดแกพวกไนลอน หรอดากอน เขมขดททาดวยหนงจะรบนาหนกไดนอยกวา สวนเขมขดททาดวยใยสงเคราะหแมวาจะรบนาหนกไดมากกวา แตจะลนหลดไดงายกวาซงอาจจะเปนอนตรายได ตวเขมขดจะมหวงรปตวด ไวสาหรบคลองเขากบเชอกนรภย ซงอาจม 1 ถง 3 อน ตวเขมขดทดควรจะมรสาหรบสอดใสอปกรณตาง ๆ เชน ฆอน ไขควง เปนตน และนอกจากนยงอาจจะมถงใสตะปและนอตอกดวย

140

รปท 45 แสดงเขมขดนรภย ตวเขมขดม 2 แบบ คอ แบบรดลาตวดวยขอเกยวเหมอนเขมขดธรรมดา และแบบรดลาตวดวยระบบลอค ซงเขมขดนรภยแบบแรกจะนยมใชมากกวา และรดตวไดอยางมนคงกวา ตวเขมขดนรภยควรมความกวางไมตากวา 43 มลลเมตร และมความยาวไมนอยกวา1,200 มลลเมตร เชอกนรภย เชอกนรภยจะมตะขอสาหรบเกยวเขากบตวเขมขดบรเวณหวงรปตวด ซงอาจเปนแบบมตะขอทงสองปลาย หรอแบบมตะขอ 1 ขาง สวนอกขางเปนแบบลอคตดกบสายชวยชวต ซงจะสามารถปรบใหเลอนขนและลงได ในขณะปฏบตงาน เชอกนรภยมทงชนดเสนกลม และชนดแถบ แตชนดเสนกลมนยมใชกนอยางแพรหลายกวา วสดทใชทาเชอกนรภยไดแก มนลา ไนลอน ใยสงเคราะห และหนง เชอกนรภยมความยาวประมาณ 1.50 เมตร

รป แสดงเชอกนรภย

141

8.2 สายรดลาตว เปนอปกรณทใชสาหรบงานทเสยงภยมาก ๆ ซงจะสามารถปองกนการตกจากทสงไดดกวาเขมขดนรภย ทงนเพราะสายรดลาตวออกแบบใหรบนาหนกหรอแรงกระตกทเกดขนเฉลยไปทหนาอก เอวและขาได แทนทจะเปนทเอวแหงเดยวในกรณทใชเขมขดนรภย สายรดลาตวตองใชกบสายชวยชวต ซงบางครงอาจจาเปนตองใชเชอกนรภย ในการเกยวสายรดลาตวเขากบสายชวยชวต

รป แสดงสายรดลาตว

สายรดลาตวควรจะบดวยวสดทออนนม ทาหนาทลดแรงกระแทกในกรณทเกดอบตเหตตกจากทสง

8.3 สายชวยชวต สายชวยชวตเปนสายซงผก ยด หรอเกยวแนนกบโครงสรางของอาคารหรอสวนทมนคง เพอชวยไมใหผใชตกลงจากทสง ซงผทจะใชสายชวยชวตนจาเปนจะตองใชเขมขดนรภยหรอสายรดลาตวประกอบดวยทกครง โดยมเชอกนรภยเกยวเขมขดหรอสายรดลาตวเขากบสายชวยชวต โดยปกตเชอกนรภยจะตองเปนระบบลอค ตดกบสายชวยชวต และสามารถเลอนขนไดสะดวก แตถาผปฏบตงานพลาดตก ระบบลอคนจะลอคตดกบสายชวยชวตทนท สายชวยชวตอาจเปนเชอกไนลอน หรอเชอกมนลาผกยดแนนกบโครงสรางอาคารหรอบางครงอาจทาดวยสลง ซงมระบบลอคเมอถกดงหรอเมอพลาดตากจากทสง

รป แสดงสายชวยชวต

142

การใชอยางปลอดภย 1. ตรวจสอบตวเขมขดวามการฉก ปร และขาดหรอไม และตรวจดตะเขบเยบวาขาดหรอไม ถาเกดการชารดไมควรนาไปใชงาน 2. ตรวจสอบดระบบลอคของตวเขมขด เชอกนรภย และสายชวยชวตวาแนนหนาดหรอไม 3. ตรวจดเชอกนรภยและสายชวยชวตวามการฉกขาดของเชอกและสลงหรอไม 4. สายชวยชวตตองยดตดแนนอยางมนคงกบโครงสรางอาคาร 5. ตรวจสอบ D-rings ของเขมขดนรภยวามการผกรอนหรอไม

9. อปกรณปองกนพเศษเฉพาะงาน อปกรณปองกนพเศษเฉพาะงาน เปนอปกรณซงไมสามารถจดหมวดหมในการปองกนอนตรายไดอยางแนชด และเปนอปกรณทราคาคอนขางแพง มเทคนคและวธการใชทพเศษยงยาก ซงถาจะนาไปใชจะตองศกษาแนวทาง วธการใช และขอจากดของอปกรณชนดนน ๆ โดยละเอยด

ชนดของอปกรณปองกนพเศษเฉพาะงาน มดงตอไปน 9.1 อปกรณประดานา

9.2 ปลอกแขนยางปองกนไฟฟา 9.3 ครมหรอโลชนทาผวปองกนสารเคม 9.4 เสอชชพและทนชชพ 9.5 ชดปองกนรงส 9.6 ฟลมตรวจรบรงส (Film Badge) สาหรบตดตว 9.7 มานกนแสงเชอม (Welding Curtain) เนองจากอปกรณปองกนพเศษเฉพาะงาน มหลายชนดรายละเอยดและเทคนคการใช ซงยงยาก จงไมไดกลาวในทน ผทจะใชจาเปนตองศกษารายละเอยดจากคมอและคาแนะนาของบรษทผผลต

การทดสอบประสทธภาพอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เปนสงทนามาสวมใสอวยวะสวนใดสวนหนงของ รางกาย เพอปองกนอนตรายในสวนนน อปกรณปองกน ฯ จงควรมประสทธภาพเพยงพอทจะปองกนอนตรายใหกบอวยวะสวนนน ไดมอปกรณปองกนหลายประเภททกาหนดเปนมาตรฐานเพอใหเปนบรรทดฐานสาหรบการผลต การเลอก การนามาใชงาน การบารงรกษา ทาใหการนาไปใชปองกนอนตรายนนมประสทธภาพทด ตามมาตรฐานไดกาหนดวธการทดสอบประสทธภาพของอปกรณปองกนไว ดงจะไดกลาวถงอปกรณปองกน ฯ บางประเภท ทมการกาหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม โดย

143

สานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม คอ หมวกนรภยและรองเทานรภย ดงม รายละเอยดการทดสอบดงตอไปน 1. การทดสอบประสทธภาพหมวกนรภย ไดกาหนดการทดสอบประสทธภาพตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมไว 7 ประการ คอ 1.1 การทดสอบหาระยะหางระหวางยอดหมวกดานในกบรองในหมวก 1.2 การทดสอบความเปนฉนวนไฟฟา 1.3 การทดสอบความตานทานการกระแทก 1.4 การทดสอบความตานทานการเจาะ 1.5 การทดสอบการตดไฟ 1.6 การทดสอบการดดซมนา 1.7 การทดสอบความคงรปตามขวางดงมรายละเอยดการทดสอบ ดงตอไปน 1.1 การทดสอบหาระยะหางระหวางยอดหมวกดานในกบรองในหมวก นาหมวกทมรองในมาครอบบนหนรปศรษะขนาดมาตรฐาน (เสนรอบวงหนรปศรษะ 560 มลลเมตร) ปลอยแทงเหลก หนารปทรงกระบอกมนาหนก 11.2 กโลกรม เสนผานศนยกลางไมนอยกวา 50 มลลเมตร ใหกดบนยอดหมวกแลวอานระยะจากเครองวดระยะ หลงจากนนนาหมวกมาถอดรองในออก แลวนามาครอบบนหน รปศรษะอกครงหนง ปลอยแทงเหลกใหกดบนยอดหมวก แลวอานระยะจากเครองวดระยะ ผลตางของระยะทอานไดบนเครองวดระยะครงแรกและครงหลงจะเปนระยะหางระหวางยอดหมวกดานในกบรองในหมวก ใหนาผลตางของคาทอานไดจากการวดของหมวกแตละใบมาเฉลย ถอเปนคาเฉลยของหมวกรนนน ๆ ซงตองมคาเฉลยไมนอยกวา 30 มลลเมตร 1.2 การทดสอบความเปนฉนวนไฟฟา นาหมวกทจะทาการทดสอบมาถอดรองในออกแลวหงายขนใสนาถงในหมวกใหถงระดบตากวาขอบหมวกประมาณ 12 มลลเมตร ถาเปนชนคณภาพ A และ D ซงมรสาหรบใสรองในใหระดบนาอยตากวารประมาณ 12 มลลเมตร นาหมวกไปวางลงในภาชนะบรรจนา ใหขอบหมวกมระยะหางจากขอบภาชนะตางกน ใชทรองหรอทยดหมวกใหระดบนาในหมวกอยในระดบเดยวกนกบนาในภาชนะตออปกรณจายกระแสไฟฟา มลลอมมเตอรโวลตมเตอรเขากบสายไฟฟาขวจายและรบกระแสไฟฟาใหครบวงจร ในระหวางการทดสอบตองใหหมวกสวนทเปนผวนาแหง และไมใหนาภายในและ ภายนอกหมวกสมผสกน สาหรบการทดสอบหมวกนรภย ชนคณภาพ A และ D เมอปลอยกระแสไฟฟา คอย ๆ เพมความดนจนถง 2,200 โวลต และคงคาแรงดนไฟฟานไว 1 นาท อานคากระแสไฟฟาไหลผานหมวก ตองไมเกน 3 มลลอมแปร สาหรบการทดสอบชนคณภาพ B ใหเพมแรงดนไฟฟาจนถงระดบ 20,000 โวลต ทงไว 3 นาท อานคากระแสไฟฟาไหลผานหมวกตองไมเกน 9 มลลอมแปร จากนนเพมแรงดนไฟฟาตอไปอกดวยอตราวนาทละ 1,000 โวลต จนถงระดบ 30,000 โวลต เพอทดสอบหาแรงดนไฟฟาเสยสภาพฉบพลน โดยตองมคาไมตากวา 30,000 โวลต

144

1.3 การทดสอบความตานทานการกระแทก เครองมอประกอบดวยหนรปศรษะ แทนทดสอบบรไนลล ซงมแทงรบแรงกดทาดวยอะลมเนยมมาตรฐาน และหวกดบรเบลล ดงภาพท 10.78

ตมนาหนกเปนลกเหลกกลม เสนผาศนยกลาง 95 มลลเมตร มมวล 3.6 ± 0.1 กโลกรม กลองจลทรรศนทยดและกระบอกบงคบแนวตมนาหนก การเตรยมการทดสอบ โดยการนาหมวกตวอยางซงถอดสวนประกอบอน ๆ ออก ยกเวนรองในหมวก จดรองในหมวกใหไดเสนรอบวงสายรดศรษะ 580 มลลเมตร นาไปทดลองครอบบนหนรปศรษะซงวางอยบนแกนทดสอบบรเนลล โดยหนหนาออก จดใหยอดหมวกตรงกบจดทตมนาหนกและตกลงตามแนวดง ปรบระดบกระบอกบงคบแนวตมนาหนกใหจดลางสดของตมนาหนกอยเหนอยอดของหมวก 1,524 มลลเมตรพอด กอนทาการทดสอบตองนาหมวกตวอยางไปไวทอณหภม

–10 ± 2 องศาเซลเซยส และ 50 ± 5 องศาเซลเซยส ครงละไมนอยกวา 2 ชวโมง จงเรมทาการทดสอบ การทดสอบนาหมวกตวอยางไปครอบลงบนหนศรษะแลวปลอยตมนาหนกลงบนหมวก การกระทาทงหมดนจะตองใหเสรจภายใน 15 วนาท เพอใหอณหภมของหมวกขณะทดสอบเปลยนแปลงนอยทสด วดเสนผาศนยกลางของรอยกดทเกดขนบนแทงรบแรงกดแตละครงนาไปอานคาเปนแรงกระแทกทวงผานหมวกไดจากตารางท 4 นาคาแรงกระแทกทสงผานหมวกแตละใบมาหาคาเฉลย ซงตองไมเกน 3,781 นวตน และแรงกระแทกสงสดทสงผานหมวกทกชนคณภาพแตละใบตองไมเกน 4,448 นวตน

ภาพท 10.78 เครองมอทดสอบความตานทานการกระแทก

145

1.4 การทดสอบความตานการเจาะ โดยการนาหมวก ซงถอดสวนประกอบอน ๆ ยกเวน รองในหมวกออกจดรองในใหไดเสนรอบวงสายรดศรษะ 580 มลลเมตร และนาหนรปศรษะไปวางบนพนราบท เรยบและแขงแรง ควรเปนพนคอนกรต และใหอยใตกระบอกบงคบตมนาหนก ปลายแหลมซงมมวล 446 กรม จดระดบปลายตมนาหนกใหอยหางจากยอดหมวก 3.05 เมตร และจดยอดหมวกใหอยในแนวดงทตมนาหนกจะตกลงมาบนยอดหมวกพอด ใหทดสอบทอณหภมหอง โดยปลอยตมนาหนกใหตกลงบนหมวกตวอยางภายในวงกลมทมรศม 38 มลลเมตร ซงวดจากจดยอดของหมวกและตมนาหนกจะตองไมตกลงบนสนหรอรอยจด ทฉดวสดในการหลอหมวก วดความลกของรอยเจาะตามรอยเอยงตามรปของปลายตมนาหนกบวกกบความหนาของหมวก รอยเจาะทเกดขนเปนหมวกนรภยชนดคณภาพ A B และ D ต องลกไมเกน 10 มลลเมตร และชนคณภาพ C ไมเกน 12 มลลเมตร โดยคดรวมความหนาของหมวกดวย เปนคาความตานทานการเจาะของหมวก 1.5 การทดสอบการตดไฟ โดยการนาหมวกตวอยางททาความสะอาดผวแลว มาตดเปนแถบรปสเหลยมผนผา มขนาดกวาง 13 มลลเมตร ยาวประมาร 125 มลลเมตร โดยเลอกตดสวนใดสวนหนงของหมวกทจะใหไดชนสวนมลกษณะแบนมากทสดและบางมากทสด เลอกตดใหทว ๆ ตวหมวก จานวน 3 ชน นามาขดเครองหมายเปนเสนตามขวางโดยเรมจากปลายขางใดขางหนงหางกนเสนละ 13 มลลเมตร ประมาณ 7 ถง 8 เสน ทกชนนาไปยดไวกบทยด ใหดานยาวขนานกบพนและดานกวางเอยงเปนมม 45 องศา กบแนวราบ เรมทดสอบโดยจดตะเกยงแอลกอฮอลหรอตะเกยงกาซปรบเปลวไฟสนาเงนใหไดสง

16 ± 3 มลลเมตร เลอนตะเกยงเขาไปเผาปลายสดของชนสวนใหยอดของเปลวไฟสนาเงนสมผสกบขอบลางสดของชนสวนพอด ใชเวลาประมาณ 30 วนาท แลวเลอนตะเกยงออก ปลอยใหชนสวนตดไฟจนกระทงเรมลามไปถงเครองหมายเสนแรก เรมจบเวลาจนกระทงเปลวไฟลามไปถงเครองหมายเสนท 7 (ระยะ 91 มลลเมตร) หยดจดเวลาทไดไว ในกรณทวสดนนตดไฟยากหรอเปลวไฟดบไดเอง ใหทดสอบวาเปนวสดทไมดบไดเอง โดยเผาอกครงหนงใชเวลา 30 วนาทเทาเดม เลอนตะเกยงออก ใหเรมจบเวลาตงแตเมอเลอนตะเกยงออกจนกวาเปลวไฟบนชนสวนดบไปเอง ผลการทดสอบในกรณทหมวกตดไฟจนถงเครองหมายเสนท 7 ใหคานวณความเรวของการตดไฟของชนสวนเปนมลลเมตรตอนาท หมวกนรภยชนคณภาพ A และ B ตองตดไฟดวยความเรวไมเกน 75 มลลเมตร ตอนาท และชนคณภาพ D ไมตองดบไดเอง 1.6 การทดสอบการดดซมนา นาหมวกตวอยางมาถอดสวนประกอบตาง ๆ ออกใหหมด ในกรณทหมวกมวสดฉาบผว ตองขดหรอขดผวทฉาบออกใหถงผวเนอหมวกจรง ๆ โดยการขดดวยกระดาษทราบละเอยด ทาความสะอาดผวของหมวก เชดใหแหงแลวนาไปอบไวในเตาอบทอณหภม

50 ± 5 องศาเซลเซยส เปนเวลาอยางนอย 4 ชวโมง การทดสอบทาทอณหภมหอง โดยนาหมวก ภายหลงจากการอบมาชงและจดนาหนกทอานไว นาไปแชนาในภาชนะทมขนาดใหญและลก

146

ใหหมวกจมมดไดหมดทงใบเปนเวลา 24 ชวโมง หลงจากนนเชดนาทผวหมวกออกจนผวแหงสนท นาไปชงใหมอกครง นาคานาหนกทอานไดครงแรกและครงหลง ไปคานวณจากการดดซมนาของหมวกเปนรอยละ

นาหนกของหมวกทชงไดครงทสอง – นาหนกหมวกทชงไวครงแรก × 100 นาหนกหมวกทชงไดครงแรก

การดดซมนาของหมวกนรภยชนคณภาพ A, C และ D ไมเกนรอยละ 5 ของนาหนก ของชนคณภาพ B ตองไมเกน 0.5 ของนาหนก

1.7 การทดสอบการคงรปตามขวาง โดยนาหมวกแตละใบวางอยระหวางแผนโลหะทขนานกนสองแผน ใหปลายขอบดานทมนกลมของแผนโลหะทงสองสอดอยในขอบหมวก ดงภาพท 10.79 ใหแรงกดบนแผนโลหะทวางบนเปลอกหมวกอยในตาแหนงของหผสวมใสครงแรก 30 นวตน เมอทงไว 30 วนาท วดระยะหางระหวางแผนโลหะทวางขนานกน เพมแรงกดจนถง 430 นวตน โดยมอตราการเพมครงละ 100 นวตน โดยมอตราการเพมครงละ 100 นวตนตอนาท ทงไว 30 วนาท วดระยะหางระหวางแผนโลหะขนานกนอกครง ผลตางของการเสยรปของหมวกตองไมเกน 40 มลลเมตร จากนนลดแรงกดจนกระทงถง 25 นวตน และเพมแรงกดทนทจนถง 30 นวตน และทงไว 30 วนาท วดระยะหางระหวางแผนโลหะขนานกนอกครง ผลตางของการเสยรปอยางถาวรของหมวกทแรงกด 30 นวตน ในครงแรกและครงหลงตองไมเกน 15 มลลเมตร และหมวกตองไมปรากฏการแตกราว

ตารางท 10.4 แสดงแรงกระแทกทสงผานหมวก

147

หมายเหต 1. คาทอยใตเสน A หมายถง คาของแรงกระแทกทมคาเกนหรอเทากบคาแรงทสงผานหมวกเฉลยตามทระบไว

2. คาทอยใตเสน B หมายถง คาของแรงกระแทกทมคาเกนหรอเทากบคาแรงทสงผานหมวกแตละใบทระบไว

148

ภาพท 10.79 การทดสอบการคงรปตามขวาง

2. การทดสอบประสทธภาพรองเทานรภย การทดสอบประสทธภาพรองเทานรภยไดกาหนดการทดสอบประสทธภาพ ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมไว 5 ประการ คอ 2.1 การทดสอบการตดแนนของพนรองเทากบหนงหนารองเทา 2.2 การทดสอบความทนนามนของพนรองเทา 2.3 การทดสอบความทนแรงกระแทก 2.4 การทดสอบความทนแรงทะลของแผนโลหะ 2.5 การทดสอบความตานทานไฟฟาของพนรองเทา ดงมรายละเอยดการทดสอบดงน 2.1 การทดสอบการตดแนนของพนรองเทากบหนงหนารองเทา เครองทดสอบการตดแนนของพนรองเทา ดงภาพท 10.80 และ 10.81 ประกอบดวยแทงกดแรงซงมปลายขางหนงยดอยกบ ทสวนปลายอกขางหนงตดกบนวกดแทนรองรบ แทนประกบ และเครองบนทกแรงกด วธการทดสอบการตดแนนของพนรองเทากบสวนหวรองเทา เลอกใชนวกดทมรปรางเหมาะกบสวนหวรองเทา วางสวนหวรองเทาตวอยางทใสหนแลวลงบนแทงรองรบปรบความสงจนกระทงเมอสวนหวรองเทาตดกบนวกด แลวสวนหนาของพนรองเทาอยในแนวราบ กดสวนหลงของหนรองเทาลงเพอใหแรงกดเพมขนอยางสมาเสมอ ดวยอตราททาใหแรงกดเพมขนถง 310 นวตน ในเวลาประมาณ 3 วนาท เมอแรงกดเพมขนถง 310 นวตน แลว ใหนารองเทาตวอยางออกจากเครองทดสอบ แลวตรวจดการขาดของดายหรอรอยแยกของพนรองเทาจากหนงหนารองเทา

149

ภาพท 10.80 เครองทดสอบการตดแนนของพนรองเทากบสวนหวรองเทา ภาพท 10.81 เครองทดสอบการตดแนนของพนรองเทากบสวนของสนรองเทา

วธการทดสอบ การตดแนนของพนรองเทากบสวนรองเทาทาลกษณะเดยวกบการทดสอบสวนหวรองเทาตางกนทใชแรงกดเพมขนถง 450 นวตน ในเวลาประมาณ 3 วนาท เมอแรงกดเพมขนถง 450 นวตน ใหนารองเทาตวอยางออกจากเครองทดสอบแลวตรวจดการเคลอนถอนของตะปหรอรอยแยกของพนรองเทาจากหนงหนารองเทา 2.2 การทดสอบความทนนามนของพนรองเทา การทดสอบโดยตดรองเทาหนงนรภย

ตวอยางตรงพนรองเทามาทาเปนชนทดสอบ ใหมขนาดประมาณ 2 มลลเมตร × 25 มลลเมตร × 50

มลลเมตร × จานวน 3 ชน กอนทดสอบใหเนนชนทดสอบไวทอณหภม 27 ± 2 องศาเซลเซยส

ความชนสมพทธ รอยละ 65 ± 5 ไมนอยกวา 72 ชวโมง วธการทดสอบ โดยการชงชนทดสอบในอากาศใหทราบคาทแนนอนถง 0.1 กรม แลวชงใน

นากลนทอณหภม 27 ± 2 องศาเซลเซยส อาจใชเครองถวงชนทดสอบใหจมนา ซงตองชงเครองถวง

150

ในนากลนดวย จากนนซบชนทดสอบใหแหงดวยกระดาษกรองหรอผา แลววางในชามแกวบรรจ นามนเครอง ประเภท 3 ชนด 40 มปรมาตรอยางนอย 15 เทา ของชนทดสอบ และเพยงพอทจะทวม

ชนทดสอบ ปลอยไว 22 ชวโมง ± 15 นาท ทอณหภม 27 ± 2 องศาเซลเซยส โดยไมใหชนทดสอบ ถกแสง นาชนทดสอบเชดนามนทตดตามผวและชงในอากาศทนทและชงนาหนกในนากลน นาคานาหนกทไดคานวณหาปรมาตรทเปลยนแปลงไปเปนรอยละ จากสตรปรมาตรทเปลยนแปลง (นาหนกในอากาศหลงแชนามน – นาหนกในนาหรอแชนามน) + (นาหนกในอากาศ – นาหนกในนา) × 100

นาหนกในอากาศ – นาหนกในนา

ปรมาตราทเปลยนแปลงโดยเฉลยตองไมเกนรอยละ ± 10 2.3 การทดสอบความทนแรงกระแทก เครองมอและอปกรณประกอบดวย เครองปลอย

ตมเหลกหนก 20 ± 0.2 กโลกรม ใหตกลงมาตามราง มปลายกระแทกประกอบดวยลมฉากยาง 60 มลลเมตร ตรงปลายมนขนานกบฐานของเครองทดสอบ ซงเปนไมหนา 75 ± 5 มลลเมตร กวาง

และยาวไมนอยกวา 350 และ 1,100 มลลเมตร ฐานจะรองรบและยดแผนเหลกหนา 50 ± 5 มลลเมตร

ยดรางกงไว มเครองจบลกตมเหลกใหกระแทกสวนหนาของรองเทานรภยตวอยางเพยงครงเดยว มดนนามนรปทรงกระบอกตน เสนผาศนยกลาง 25 มลลเมตร สง 30 มลลเมตร และมอปกรณยด ชนทดสอบ วธการทดสอบ นารองเทานรภยตวอยางทจะใชทดสอบตดเอาเฉพาะสวนหนาของรองเทา มระยะหางจากขอบหลงของเหลกหวบว 30 มลลเมตร ยดชนทดสอบใหแนนดวยอปกรณยดชนทดสอบวางดนนามนไวภายในชนทดสอบ โดยใหจดกงกลางของดนนามนอยบนแนวทางการทดสอบ และดานหลงสดอยตรงในแนวดงกบขอบหลงของเหลกหวบว ดงภาพท 10.82 ปลอยลกตมเหลกยกระดบสง

ภาพท 10.82 ตาแหนงการวางดนนามน

151

ทกาหนดสาหรบรองเทานรภยแตละชนดใหเกดแรงกระแทกบนชนทดสอบ ชนด 40 จากระดบความสง 200 มลลเมตร ชนด 65 จากระดบความสง 325 มลลเมตร ชนด 100 จากระดบความสง 500 มลลเมตร ชนด 200 จากระดบความสง 1,020 มลลเมตร วดความสงของดนนามนทระยะ 10 มลลเมตร จากขอบหลงของเหลกหวบว ความสงของดนนามนโดยเฉลยตองไมนอยกวา 13.75 มลลเมตร โดยความสงของดนนามนแตละตวตองไมนอยกวา 13.5 มลลเมตร

2.4 การทดสอบความทนแรงแทงทะลของแผนโลหะ เครองมอประกอบดวยเครองทดสอบแรงดงทสามารถวดคาไดถง 2,000 นวตน พรอมดวยอปกรณทดสอบแรงดน ตะปเหลกกลาปลายตด ดงภาพท 10.83 และทยดชนทดสอบและตะป ดงภาพท 10.84 ภาพท 10.83 ปลายตะป

ภาพท 10.84 อปกรณทดสอบความทนแรงแทงทะล

152

ชนทดสอบใหใชแผนโลหะทตดจากรองเทานรภยตวอยางซงไมมยางหรอวสดอนตดอย ทดสอบขางละ 4 ตาแหนง ยดชนทดสอบไวระหวางแผนแขง 2 แผน ดงในภาพท 10.84 ยดโลหะประกบ 2 แผน ไวระหวางมอยดของอปกรณทดสอบแรงอดซงประกอบอยกบเครองทดสอบแรงดง แลวเดนเครองดวยความเรวททาใหเกดอตราการแทงทะลของตะประหวาง 7 มลลเมตร ถง 13มลลเมตรตอนาท บนทกคาแรงแทงทะลเมอแรงแทงทะลถงคาสงสดแลว ทงนตองไมใหตะปแทงทะลชนทดสอบกบสวนปลายตะป แรงแทงทะลเฉลยตองไมนอยกวา 1,200 นวตน 2.5 การทดสอบความตานทานไฟฟาของพนรองเทา การเตรยมตวอยาง ดวยการทาความสะอาดผวนอกของพนรองเทาหนงนรภยตวอยางดวยแอลกอฮอลเพอขจดสารเคลอบนาไฟฟาใด ๆ ทอาจตดอยทาแลกเกอรนาไฟฟาขนผวนอกของพนรองเทา ดงภาพท 10.85 นารองเทาตวอยางไปปรบภาวะ

ทอณหภม 27 ± 2 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 65 ± 5 เปนเวลา 7 วน วางรองเทาตวอยางทบรรจลกปนโลหะไวขางในลงบนหมดสมพทธโลหะ ดงภาพท 10.86 โดยใหสวนสนรองเทาอยบนหมดเดยวและสวนหนาของรองเทาอยบนหมดค ความตานทานไฟฟาของอเลกโทรดภายนอก วดระหวางหมดคและหมดเดยว ตองไมเกน 1,000 โอหม สวนความตานทานไฟฟาของอเลกโทรด ภายในทวดระหวางตวนาโลหะกบสวนใดสวนหนงของลกปนโลหะ ตองไมเกน 1,000 โอหม วธทดสอบ ปลอยไฟฟากระแสตรงแรงดน 100 โวลต เขาระหวางอเลกโทรด ภายในกบหมดสมผสและอเลกโทรดภายนอก โดยทอเลกโทรดภายในเปนขวลบวดความตานทานไฟฟาเปนโอหม หลงจากปลอยไฟฟากระแสตรงเขาไป 10 นาท ความตานทานไฟฟาเฉลยตองไมนอยกวา 150,000 โอหม

153

รปแสดงอเลกโทรดภายนอก

บทท 5

เครองหมาย/ สญลกษณ/ สเกยวกบความปลอดภย สคอคลนไฟฟาชนดหนง แตละสจะมความยาวคลนแตกตางกน แสงสปฐมภมม 3 ส คอ แดง เขยว และนาเงน สวนสอน ๆ ทประสาทตาของมนษยสามารถเหนไดนน คอ การรวมกนของสปฐมภมในขนาดตาง ๆ กน และเมอแสงสปฐมภมทง 3 รวมกนในปรมาณเทา ๆ กน จะเกดแสงสขาว (White Light) ขน

อทธพลของสตอจตใจมนษย นกนยมธรรมชาตรกนมานานแลววา สตวหลายชนดสอสารกนดวยสบนตวของมน ปลาเขตรอนทมสสนสดสวยจะรบการเปลยนแปลงของสบนปลาตวอน ๆ ไดอยางรวดเรว ลกปลาบางชนดจะเคลอนไหวเขาหาวตถทมรปรางและสคลายพอแมของมนเมอมอนตราย สตวบางชนดกจะเปลยนแปลงสบนตวของมนโดยสญชาตญาณเมอเขาใกลสตวอน มนษยเรามกคดวาเราพฒนาไปเหนอกวาสญชาตญาณของสตวเชนนนแลว เราจะมการตอบสนองทนททนใด ทงทางรางการและจตใจ แบบอตโนมตเมอเหนสเทานนหรอ ? ผชายจะเขาเกยวพาราสหรอจบคทนททเหน ผหญงแกมและรมฝปากสแดงเรอขนดวยความอาย อนเปนสญญาณทชดเจนวาเธอกาลงมการสบฉดของเลอดแรงขนและมการเปลยนแปลงทางอารมณ...กระนนหรอ ? แมจะยงไมมใครยนยนวามสญชาตญาณแบบนในมนษย แตการทสตรชาวอยปตโบราณรจกการทาปากใหเปนสแดงอยางกวางขวางนน กอาจเนองมาจากคนโบราณไดตงขอสงเกตในเรองน และรจกใชสในการกระตนความรสกตามธรรมชาตของผชายได อยางไรกตาม มหลกฐานหลายอยางทสนบสนนวา คนเราไมไดเหนสเพยงแตตาเทานน จตใจ กมการรบรและตอบสนองตอสดวย สแตละสทาใหเกดความรสกจาเพาะบางอยางในจตใจของคน นกจตวทยาชาวสวสกลาววา สฟา ทาใหเกดความรสกสนโดษและสงบสนต สฟาถกใชกนมากในสญลกษณของธนาคารและบรษทผลตรถยนต สแดง กระตนใหเกดพลง อานาจ และความตองการเอาชนะ สแดงเปนสทบรษทผลตนาอดลม บหร เลอกใชกนมาก เปนตน นอกจากน เขายงพบวาเดก ๆ จะชอบสทสด ๆ ซงสามารถกระตนอารมณไดอยางรวดเรว สวนผใหญจะชอบสทออนกวา สและแสงยงมผลตอการเปลยนแปลงของรางกายของสงมชวตหลายอยาง ซงมหลกฐานแสดงไดจากหองปฏบตการ เปนตนวาหนทถกแยกเลยงในหองทใชแสงแตละส จะมการเจรญเตบโตของอวยวะตาง ๆ เรวไมเทากน หนทเลยงในหองแสงสเขยวจะไมคอยกระฉบกระเฉง และหนในหองแสงสแดงจะกระฉบกระเฉงทสด

155

แสงสแดงเพยงวบเดยวจะเปลยนตารางเวลาการดาเนนชวตภายในเซลของสาหรายได นกทถกกระตนดวยแสงเชนเดยวกนน แตเปนเวลานาน จะมแรงผลกดนในการผสมพนธมากขน และหนจะมระดบฮอรโมนในเลอดสงขน คนทชอบแสงวบวาบในดสโกเธคจงควรระวงมผลกระทบเชนกน นกวทยาศาสตรโซเวยต พบวา คนททางานภายใตแสงสแดงจะมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราไวขน แตประสทธภาพในการทางานกลบลดลงอยางมาก นกวทยาศาสตรโซเวยต และญปนพบวา แสงสแดงสามารถเปลยนลกษณะคลนไฟฟาของสมองใหผดไปจากเดมดวย จากรายงานการวจยพบวา สของวสดในงานผลตทใกลเคยงกบสของชนสวนเครองจกร ผควบคมตองใชแสงมาก เพราะจะตองแยกวสดออกจากกลไกลของเครองจกร ไมเพยงแตดวงตาเทานนทออนลา แตจะเกยวของไปถงกลามเนอประสาท จะเกดความออนลาทางกาย จะรสกออนเพลยตลอดเวลา ความจาเสอม มกจะปวดศรษะบอย ไมสบายใจ บางรายอาจมอาการทางประสาท และกระทบถงระบบยอยอาหารได สมอทธพลตอการลวงตาและเกดการรบรทผดพลาดสามารถลวงขนาดทแทจรง เชน สอาจทาใหหองสเหลยมดยาวขน หรอทาใหหองทดแคบดกวางขนกวาทเปนจรง และในทานองเดยวกนทาใหรสกเหมอนวาเพดานหองดสงขนหรอตาลง สออน ๆ ทาใหสงของดเบาลง สเขมทาใหสงของดหนกขน สทาใหวสดดเดนขนมา สจากธรรมชาตกยงใชเปนประโยชนสาหรบการพรางตาของสตว เพอปกปองชวตของมนจากอนตรายตาง ๆ

ขอดของสเกยวกบเรองความปลอดภย 1. ทาใหชนงานสวยงาม 2. งายตอการดแลและการบารงรกษา 3. ทาใหสภาพจตใจและสภาพแวดลอมดขน 4. ชวยใหเกดขอเปรยบเทยบ 5. เปนจดทจะเนนใหเหนถงอนตราย

สและรปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภยตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ปจจบนสและเครองหมายเพอความปลอดภย มความสาคญและเกยวของกบชวตประจาวนมาก มใชกนทวไป สวนมากจะมลกษณะเปนภาพสทดเขาใจงาย และอาจมถอยคาขยายความเพยงเลกนอย ใหพงปฏบตหรอละเวนการปฏบต หรอแสดงการเตอนอนตรายทจะเกดกบสขภาพรางกาย ดงนน เพอใหเขาใจความหมายของสและเครองหมายตาง ๆ ในระบบเดยวกนและเปนทยอมรบของสากล สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม จงกาหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม สและเครองหมายเพอความปลอดภยขน โดยอาศยเอกสารตอไปนประกอบการพจารณา

156

ISD 3864-1984 Safety colours and safety signs BS 5378: Part 1:1980 Safety signs and colours Part 1 specification for colour and design BS 5378: Part 2:1980 Safety signs and colours Part 2 specification for colorimetric and photometric properties of materials BS 5378: Part 3:1982 Safety signs and colours Part 3 specification for additional sings to those given in BS 5378:Part 1

157

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม สและเครองหมายเพอความปลอดภย

เลม 1 สและรปแบบ

1. ขอบขาย มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมฉบบนกาหนดสเพอความปลอดภย รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย เครองหมายเสรม และขนาดของเครองหมายและตวอกษรของสและเครองหมายเพอความปลอดภย ทใชสอความหมายตาง ๆ แทนการใชขอความเพอจดประสงคในการเตอนภย หรอใหคาแนะนาในการปองกนอบตภยทจะเกดขนกบบคคลทวไป ทงนไมรวมถงเครองหมายทใชในการควบคมการจราจร

2. บทนยาม ความหมายของคาศพททใชในมาตรฐานผลตภณฑฉบบน มดงตอไปน 2.1 สเพอความปลอดภย หมายถง สทกาหนดในการสอความหมายเพอความปลอดภย 2.2 เครองหมายเพอความปลอดภย หมายถง เครองหมายทใชสอความหมายเกยวกบความ

ปลอดภยโดยมส รปแบบ และสญลกษณภาพหรอขอความแสดงความหมายโดยเฉพาะเพอ ความปลอดภย

2.3 เครองหมายเสรม หมายถง เครองหมายทใชสอความหมายเกยวกบความปลอดภยโดยมส รปแบบ และขอความเพอใชรวมกบเครองหมายเพอความปลอดภยในกรณทจาเปน

3. สเพอความปลอดภย 3.1 สเพอความปลอดภยและสตดใหเปนไปตามตารางท 1 3.2 สมบ ต ท า งส และแสง ของว สด ท ท า ให เ ก ดส ต า ง ๆ ให เป นไปตามมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม สและเครองหมายเพอความปลอด เลม 2 สมบตทางสและแสงของวสด มาตรฐานเลขท มอก.635 เลม 2

3.3 ตวอยางการใชสเพอความปลอดภยและสตดเพอเตอนภยอนตราย การใชสเพอความปลอดภยสเหลองและสตดสดา ดงตวอยางในรปท 1 โดยทวไปจะใชสาหรบบรเวณหรอสถานททอาจมอนตรายชวคราวหรอถาวร เชน 1. สถานททอาจมภยอนตรายจากการชน การตกหลน การสะดด หรออาจมของตกหลนจากทสง 2. สถานททเปนขนบนได หรอมหลมบอ เปนตน

158

ตารางท 1 สเพอความปลอดภยและสตด (ขอ 3.1 และขอ 5.2)

สเพอความปลอดภย

ความหมาย ตวอยางการใชงาน สตด

สแดง1) - หยด - เครองหมายหยด - เครองหมายอปกรณหยดฉกเฉน - เครองหมายหาม

สขาว

สเหลอง - ระวง - มอนตราย

- ชบงวามอนตราย (เชน ไฟ, วตถระเบด, กมมนตภาพรงส, วตถมพษ และอน ๆ) - ชบงถงอนตราย, ทางผานทมอนตราย, เครองกดขวาง2)

- เครองหมายเตอน

สดา

สฟา - บงคบใหตองปฏบต - บงคบใหตองสวมเครองปองกนสวนบคคล - เครองหมายบงคบ

สขาว

สเขยว - แสดงภาวะปลอดภย - ทางหน - ทางออกฉกเฉน - ฝกบวชาระลางฉกเฉน - หนวยปฐมพยาบาล - หนวยกภย - เครองหมายสารนเทศแสดงภาวะปลอดภย

สขาว

หมายเหต 1) สแดงยงใชสาหรบอปกรณเกยวกบการปองกนอคคภย อปกรณดบเพลงและตาแหนง ทตงอกดวย 2) อาจใชแดงสมวาวแสงแทนได แตไมใหใชแทนสเหลองกบเครองหมายเพอความปลอดภย ตามตารางท 2 สแดงสมวาวแสงนมองเหนเดนโดยเฉพาะอยางยงในภาวะทมดมว

รปท 1 ตวอยางการใชสเพอความปลอดภยและสตด

(ขอ 3.3) หมายเหต พนทสเหลองตองมอยางนอยรอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย

159

4. รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย 4.1 รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภยและสทใช แบงเปน 4 ประเภท ตาม

จดประสงคของการแสดงความหมายตามตารางท 2 4.2 ใหแสดงสญลกษณภาพไวตรงกลางของเคร องหมายโดยไมทบแถบ

ขวางสาหรบเครองหมายหาม 4.3 ในกรณทไมมสญลกษณภาพทเหมาะสมสาหรบสอความหมายตามทตองการ ใหใช

เครองหมายทวไปสาหรบเครองหมายเพอความปลอดภยแตละประเภท (ดในภาคผนวก ก.) รวมกนเครองหมายเสรม

ตารางท 2 รปแบบของเครองหมายเพอความปลอดภย (ขอ 4.1)

ประเภท รปแบบ สทใช หมายเหต

เครองหมายหาม

สพน:สขาว สของแถบตามขอบของวงกลมและแถบขวาง:สแดง

- พนทของสแดงตองม อยางนอยรอยละ 35 ของ พนททงหมดของเครองหมาย

เครองหมายเตอน สพน : สเหลอง สของแถบตามขอบ : สดา สของสญลกษณ : สดา

- พนทของสเหลองตองม อยางนอยรอยละ 50 ของพนท ทงหมดของเครองหมาย

เครองหมายบงคบ

สพน : สฟา สของสญลกษณภาพ : สขาว

- พนทของสฟาตองม อยางนอยรอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย

เครองหมายสารนเทศ เกยวกบภาวะปลอดภย

สพน : สเขยว สของสญลกษณภาพ : สขาว

- พนทของสเขยวตองม อยางนอยรอยละ 50 ของพนททงหมดของเครองหมาย -อาจใชรปแบบเปนสเหลยมผนผาได

5. เครองหมายเสรม 5.1 รปแบบของเครองหมายเสรมเปนสเหลยมผนผา หรอสเหลยมจตรส 5.2 สพนใหใชสเดยวกบสพนความปลอดภย และสของขอความใหใชสตดดงกาหนดไวใน

ตารางท 1 หรอสพนใหใชสขาวและสของขอความใหใชสดา 5.3 ตวอกษรทใชในขอความ

160

5.3.1 ชองไฟระหวางตวอกษรตองไมแตกตางกนมากกวารอยละ 10 5.3.2 ลกษณะของตวอกษรตองดเรยบงาย ไมเขยนแรงเงาหรอลวดลาย 5.3.3 ความกวางของตวอกษรตองไมนอยกวารอยละ 70 ของความสงของตวอกษร 5.4 ใหแสดงเครองหมายเสรมไวใตเครองหมายเพอความปลอดภย ดงตวอยางในรปท 2

เครองหมายเพอความปลอดภย

เครองหมายเสรม

รปท 2 ตวอยางการแสดงเครองหมายเสรม (ขอ 5.4)

6. ขนาดของเครองหมายเพอความปลอดภยและตวอกษร 6.1 ขนาดของเครองหมายเพอความปลอดภยและตวอกษรทใชในเครองหมายเสรม กาหนดไว เปนแนวทางตามตารางท 3

ตารางท 3 ขนาดของเครองหมายและตวอกษร (ขอ 6.1)

161

ความสงของแผน เครองหมาย (a)

เสนผาศนยกลางหรอความสง ของเครองหมาย (b)

ความสงของตวอกษร ในเครองหมายเสรม

75 60 5.0 100 80 6.6 150 225

120 180

10.0 15.0

300 240 20.0 600 480 40.0 750 600 50.0 900 720 60.0

1,200 960 80.0

162

ภาคผนวก ก. ตวอยางเครองหมายเพอความปลอดภยและความหมาย

ก.1 เครองหมายหาม

เครองหมายหาม

ก. 1.4

ก. 1.1

หมายเลข

หามคนเดนผาน ( pedestrians prohibition )

หามทวไป (general prohibition)

หามจดไฟหรอสบบหร ( smoking and make flames prohibition )

หามสบบหร

( no smoking )

ก. 1.3

ก. 1.2

ความหมาย

163

เครองหมายหาม ความหมาย

หามใชนาดบไฟ ( do not extinguist with water หามใชนาดม

( not drinking water ) หามใชบนได

( do not use ladder ) หามเดนเครอง

( do not operate )

หมายเลข

ก. 1.5

ข. 1.6

ค. 1.7 ง. 1.8

164

เครองหมายเตอน (

หมายเลข เครองหมายหาม ความหมาย

ก. 2.1 ก. 2.2 ก. 2.3 ก. 2.4 ก. 2.5 ก. 2.6 ก. 2.7 ก. 2.8

เตอนทวไป ( general hazard ) ระวงอนตรายจากไฟ ( caution. risk of fire ) ระวงอนตรายจากการระเบด ( caution. Risk of explosion )

ระวงอนตรายจากวตถมพษ ( caution. toxic hazard )

ระวงอนตรายจากสารกดกรอน ( Caution. Corrosive substance) ระวงอนตรายจากการแผรงส ( Caution. Risk of ionizing radiation) ระวงอนตรายจากการแผรงส ทไมทาใหเกดการแตกตวเปนไอออน ( Caution. Non- ionizing Radiation ระวงอนตรายจากของตกจากทสง

165หมายเลข เครองหมายเตอน ความหมาย

ก. 2.9 ก. 2.10 ก. 2.11 ก. 2.12 ก. 2.13 ก. 2.14 ก. 2.15

ระวงอนตรายจากรถโรงงาน ( caution. industrial trucks ) ระวงอนตรายจากไฟฟาชอต ( caution. risk of electric shock ) ระวงอนตรายจากลาแสงเรเซอร

( caution. laser beam ) ระวงอนตรายจากสนข

( caution. guard dog ) ระวงหลงคาแตกหกงาย

( caution fragile roof ) ระวงศรษะกระแทก

( caution. overhead hazard ( fixed harzard )) ระวงจากดความสง ( caution. limited overhead height ) หมายเหต การจากดความสงอาจจะแสดงได ดงในรป หรอแสดงไวในเครองหมายเสรมกได

166

ก. 2.16

ก. 2.17

ก. 2.18 ก. 2.19

ก. 3.1 ก. 3.2 ก. 3.3 ก. 3.4

หมายเลข เครองหมายหาม ความหมาย

ระวงสะดด

( caution. trip hazard )

ระวงพนลน

( caution. slipperly surface )

ระวงสนามแมเหลกความเขมสง

( caution. strong magnetic field )

ระวงอนตรายจากเชอโรค

( caution. biological hazard )

บงคบทวไป

( general mandatory sign )

ตองสรวมเครองปองกนตา

( eye protection must be worn )

ตองสรวมเครองปองกนศรษะ

( head protection must be worn )

ตองสรวมเครองปองกนเสยง

( hearing protection must be worn )

หมายเลข เครองหมายหาม

ก. 3 เครองหมายบงคบ

ความหมาย

167

หมายเลข เครองหมายหาม ความหมาย ก. 3.5

ก. 3.6

ก. 3.7 ก. 3.8 ก. 3.9

ก. 3.10

ก. 3.11

ก. 3.12

ตองสรวมหนากากปองกนระบบ

หายใจ ( respiratory protection must be worn ) ตองสรวมเครองปองกนเทา

( foot protection must be worn )

ตองสรวมเครองปองกนมอ

( hand protection must be worn )

ตองสรวมกระบงปองกนในหนา

( were face shield ) ใหใชแตร

( sound horn ) ใหลางมอ

( wash hand )

ใหใชทบงปกปองชนดปรบได

( use adjustable guard ) ตองใสกญแจตลอดเวลา

( keep locked )

168

ก. 4 เครองหมายสารนเทศเกยวกบความปลอดภย (

หมายเลข

เครองหมายสารนเทศ เกยวกบความปลอดภย

ก. 4.1 ก. 4.2 ก. 4.3 ก. 4.4 ก.4.5 ก. 4.6 ก. 4.7

สารนเทศทวไป ( general safe condition )

หนวยปฐมพยาบาล

( first aid ) บอกทศทาง

( indication of direction )

ทลางตาฉกเฉน

( emergency eye wash )

โทรศพทฉกเฉน

( emergency telephone ) ปมกดสาหรบหยดฉกเฉน

( emergency stop push - button )

ฝกบวสาหรบชาระลางฉกเฉน

( emergency shower )

ความหมาย

169

ภาคผนวก ข. ขอแนะนาในการเลอกและการใชเครองหมายเพอความปลอดภย ข.1 การใชเครองหมายเพอความปลอดภยรวมกบเครองหมายเสรม ในกรณทไมมเครองหมายท ใชสญลกษณภาพตามทแสดงในภาคผนวก ก. ข.1.1 ใชสญลกษณภาพทเหมาะสม ทดแลวเขาใจมากทสด ไมตองแสดงรายละเอยดใน สญลกษณภาพทไมจาเปนตอทไมจาเปนตอการสอความหมายแตอาจใชเครองหมายเสรมดวย ถาจาเปน ข.1.2 ใชเครองหมายทวไปสาหรบเครองหมายเพอความปลอดภยแตละประเภทรวมกบ เครองหมายเสรม ดงตวอยางในรปท ข.1 รปท ข.1 เครองหมายเพอความปลอดภย

(ขอ ข.1.2)

ข.2 การใชเครองหมายเพอความปลอดภย เพอจดประสงคในการสอความหมายมากกวา 1 ความหมาย ข.2.1 ไมควรสอความหมายโดยใชเครองหมายเพอความปลอดภย รวมกบเครองหมายเสรมทม ขอความสอความหมาย 2 ประการ ดงน

170

ถาตองใชเครองหมายรวมกบขอความเพออธบายขอความเกยวกบประกาศเตอน ไมควรใชเครองหมายดงน

171

ควรใชเครองหมายแยกเปน 2 เครองหมาย ดงน

172

ข.3 การใชเครองหมายเพอความปลอดภยสาหรบเงอนไขทแตกตางกน เมอตองการใชเครองหมาย เพอความปลอดภยทแสดงไวในภาคผนวก ก. เพอแสดงความหมายสาหรบเงอนไขทแตกตาง ออกไป แตการสอความหมายยงเหมอนเดม ใหใชสญลกษณภาพนนรวมกบเครองหมายเสรม ทใชถอยคาแตกตางออกไป เชน ตวอยางท ข.1 ตวอยางท ข.2

บทท 6 การปฐมพยาบาลเบองตน

การปฐมพยาบาลบาดแผล บาดแผลแบงออกเปน 2 ชนดใหญ ๆ คอ แผลชาและแผลแยก วธการปฐมพยาบาลจะแตกตางกน การปฐมพยาบาลแผลชาตองประคบบรเวณแผลดวยความเยนประมาณ 30 นาท แลวพนผาใหแนนพอสมควรจดทาใหบรเวณแผลชาอยนง ๆ 24 ชวโมง หลงจากนนประคบบรเวณแผลดวยความรอนเพอใหอาการบวมชาลดลง สวนแผลแยกถามการตกเลอดตองหามเลอดกอน ถามอาการชอคหรอเปนลมตองรบแกไข อาการเหลาน และเมอเลอดหยดแลวทาความสะอาดบาดแผลดวยนาตมสกนาเกลอ หรอนาผสม ดางทบทม อยาเชดเลอดกอนทแขงตวอยออกเพราะจะทาใหเลอดออกจากแผลอก ระหวางทาความสะอาดบาดแผลตองสงเกตลกษณะบาดแผลวามความกวาง ยาว ลก หรอมสงแปลกปลอมหกคางอยหรอไม หากไมลกมากควรเอาออก กรณบาดแผลบรเวณแขนขาควรใหอวยวะสวนนนพกนง ๆ เมอทาความสะอาดบาดแผลแลวใสยาฆาเชอโรค เชน เบตาดนและปดแผลดวยผากอซหรอผาสะอาด แตถาแผลลกมาก ไมควรลางบาดแผลดวยตนเอง เพราะเลอดออกมากขน และเปนแผลตดเชอไดงายควรรบสง โรงพยาบาลและสงสาคญบาดแผลทกชนดตองฉดวคซนปองกนบาดทะยก

การปฐมพยาบาลผปวยกระดกหก กระดกของคนเราอาจเกดแตกหกไดตลอดเวลา ถาไมระมดระวงหรอไมปองกนอนตราย เชน จากอบตเหตตาง ๆ ลกษณะของกระดกหกแบงออกเปน 2 ประเภท คอ หกออกจากกนเปน 2 สวน อาจหกธรรมดาไมมบาดแผลหรอหกมบาดแผล กระดกแตกละเอยด มอาการแทรกซอนโดยกระดกทหกแทงทะลอวยวะภายในทสาคญ กระดกหกไมขาดออกจากกนมลกษณะกระดกราว กระดกเดาะหรอกระดกบบลกษณะอาการจะแตกตางกนไปตามตาแหนงทกระดกหก อาการทว ๆ ไป อาจมอาการชอค

174

มอาการบวม และรอน ลกษณะกระดกผดรปรางไปจากเดมเคลอนไหวไมได ถาจบดจะมเสยง กรอบแกรบ อาจมบาดแผลหรอพบปลายกระดกโผลออกมาใหเหนชดเจน ถาพบผปวยกระดกหกอยาพยายามเคลอนยายผปวย จนกวาสวนของกระดกทหกไดรบการ ใสเผอกชวคราว โดยใชวสดทหางาย เชน กระดาษหนงสอพมพ กระดาษแขง ไมไผ เปนตน และกอนเขาเฝอกควรใชผาสะอาดพนสวนทหกหนาพอสมควร ในรายไมรสกตวตองจบผปวยนอนตะแคงหนหนาไปดานใดดานหนง ถามเลอดออกมากบรเวณบาดแผลตองทาการหามเลอด หากปวดแผลมากใหยาแกปวดและใหความอบอนแกรางกาย ถากระดกทหกโผลออกมานอกเนออยาดนกลบเขาทเดมเดดขาด หลงจากชวยเหลอขนตนแลวรบนาผปวยสงโรงพยาบาล การเคลอนยายผปวยตองทาอยางระมดระวงโดยใหสวนทหกเคลอนไหวนอยทสด

การปฐมพยาบาลผปวยขอเคลด ขอเคลด หมายถงทขอตาง ๆ ไดรบการเคลอนไหวมากเกนไป ทาใหเนอเยอหมขอ หรอเอนรอบ ๆ ขอ หรอกลามเนอบรเวณขอมการฉกขาดหรอชา สาเหตขอเคลดนน เกดจากขอตอสวนใหญเกดกระทบกระเทอน ทาใหเยอหมหรอเอนรอบ ๆ ขอตอเคลดหรอแพลงได ขอเคลดมอาการบอกใหรดงน บรเวณขอสวนนนจะบวม มอาการเจบปวด ถาเคลอนไหวหรอใชมอกดจะทาใหเจบมากขน ในรายทมอาการรนแรงจะไมสามารถเคลอนไหวไดเลย เพราะจะเจบปวดมาก มอาการทวบรเวณขอเคลดแสดงวาเสนประสาทสวนนนเกดฉกขาดดวย

การปฐมพยาบาล ใหบรเวณขอนนอยนง และยกสงไว ภายใน 24 ชวโมงแรกใหประคบดวยนาแขงทนท เพอลดอาการปวด บวม ภายใน 24 ชวโมงตอมามอาการบวมใหประคบดวยนารอนหรอนวดดวยยาหมอง ถามอาการปวดหรอบวมมากใหรบไปพบแพทย

ใหบรเวณขอนนอยนงและยกสงไวภายใน 24 ชวโมงแรกใหประคบดวยนาแขงทนท เพอลดอาการปวดบวม ภายใน 24 ชวโมงตอมามอาการบวม ใหประคบดวยนารอน หรอนวดดวยยาหมอง ถามอาการปวดหรอบวมมากใหรบไปพบแพทย

175

การปฐมพยาบาลผปวยชอค ชอคจะมอาการเรมแรกเชนเดยวกบเปนลม คอ มอาการหนามด มอเทาออนแรง อยากลมตวนอน หายใจไมอม ใจหวว มออาจสนและตาลาย ถาตรวจดจะพบวาตวเยนชด หนาซดหรอเขยว อาจมเหงอออกซบ ๆ ชพจรเบาเรวและหายใจหอบ ความดนเลอดตก ปสสาวะออกนอยหรอไมออกเลย จมกบานเขาออกพรอมกบการหายใจ ไมคอยพด เพราะเหนอย อาการจะมมากหรอนอยขนอยกบความรนแรงของอาการ ถาชอคอยนาน สมองจะขาดเลอดมากทาใหหมดสตได ชอค เกดจากสาเหตใด ๆ กตามการรกษาเรมแรกเหมอนกนหมด คอ พยายามใหมการไหลเวยนของเลอดใหดขน อวยวะททนตอหวใจขาดเลอดทนอยทสดคอสมอง หวใจ และไต ดงนนควรใหผปวยนอนราบเลอดจะไดไปเลยงสมองพอเพยงพรอมกบทาใหหวใจทางานนอยลง ควรนอนยกเทาใหสง ถามเลอดออกจากภายนอกตองหามเลอดตามวธการทเหมาะสม ถามกระดกหกตองใสเผอกชวคราวปองกนไมใหเสยเลอดมากและทาใหไมเจบปวยเพมขน ถาอากาศเยนหรอหนาวควรใหมความอบอน เชน หมดวยผาหม ใหยาระงบปวดใชเฉพาะผปวยทมความเจบปวดมากเทานน ทดทสดคอ ยาฉด เขาหลอดเลอดได เชน มอรฟนตองใหดวยความระมดระวงและเมอมความจาเปนจรง ๆ ถาใหถกวธจะมประโยชนมาก ไมควรใหยาแกปวดทางปากเพราะจะทาใหอาเจยนได นาสงโรงพยาบาล

การปฐมพยาบาลผปวยทมอาการชก อาการชกเปนอาการแสดงของโรคหลายอยาง การชกแตละครงสมองจะไดรบความกระทบกระเทอน ถาไมไดรบการรกษาทถกตองจะทาใหสมองพการได อาการชกทพบบอยไดแก ผปวยโรคลมชกหรอลมบาหมและอาการชกเนองจากไขขนสง เวลาชกผปวยมกไมรสกตว มอาการคอแขง ตาเหลอก นวมอนวเทากระตก จงตองทาการชวยเหลอเบองตน โดยจดใหผปวยนอนตะแคง ระวงอยางใหตกเตยง ระวงสาลก ถามสงของในปาก เชน เศษอาหาร ฟนปลอมใหลวงออก และใชดามชอน ไม หรอดามดนสอสอดเขาไปในปากระหวางฟน เพอปองกนไมใหผปวยกดลนระยะหลบหลงชก ควรเฝาดอาการจนกวาจะฟนและรสกตวแลวรบนาสงโรงพยาบาล ผปวยโรคลมชกไมควรขบรถ วายนา หรอทางานทเสยงอนตราย เพราะอาจมอาการชกเวลาใดกไดและควรรบการรกษาจากแพทยอยางตอเนอง

176

ในกรณทชกเนองจากไขสงมกพบในเดกอายระหวาง 6 เดอน ถง 6 ป สาเหตสวนใหญเนองมาจากโรคตดเชอของทางเดนหายใจ เชน ไขหวด ดงนน เดกทมประวตเคยชกและมไขขนสง ยงรสกตวดตองรบใหยาลดไขกอน สวนการชวยเหลอในขณะทเดกกาลงชกใหใชผาชบนาเยนธรรมดาเชดตวแรง ๆ จนเปยกชม โดยเฉพาะบรเวณหลง แขน ขา และตะโพก เมอเดกหยดชกแลว ใหเชดตวดวยผาชบนาพอหมาด ๆ ตอไปอก พรอมกนวางผาชบนาเยนบรเวณทมเสนเลอดใหญ ๆ ผาน เชน หนาผาก รกแร ขาหนบ ตนคอ สวนปลายเทาใชกระเปานารอนวางเพอใหเทาอบอน การเชคตวแตละครงนานประมาณ 10 ถง 40 นาท ถาเชดตวจนเยนเกนไป อาจทาใหรางกายเกดภาวะอณหภมตาและอาจชอคได หลงจากนนควรพาเดกสงโรงพยาบาล

การปฐมพยาบาลผปวยหมดสต การหมดสต เปนสงสาคญมากทจะตองศกษาสาหรบผปวยทจะตองปฐมพยาบาล เพราะหมดสตหายใจ และหมดสตแตยงมการหายใจเปนพวกทมอาการชก ไดแก ลมบาหม เกดจากโลหตเปนพษหรอโรค เชน อสทเรย พวกไมมอาการชก ไดแก ชอค เปนลม เมาเหลา เบาหวานและเสนโลหต ในสมองแตก ลกษณะการหมดสตม 2 ลกษณะคอ อาการซม มนงง เขยาตวอาจตน งวเงยแลวหลบ พดไดบางแตฟงไมไดศพท และลกษณะอาการหมดความรสกทกอยางเปนการหมดความรสกแมแตเขยาตวกไมฟน

การชวยเหลอผปวยไมรสกตว แบบผชวยเหลอ 1 คน

177

การปฐมพยาบาลผปวยหมดสต ใหดวาผปวยหายใจหรอไม ถาหยดหายใจชวยฟนคนชพโดยการนวดหวใจ ถาผปวยมเลอดออก จบใหผปวยนอนหงาย เอยงหนาไปดานใดดานหนง เพอเปนการปองกนไมใหลนตกไปดานหลงลาคอ ซงอดกนทางเดนหายใจ และปองกนไมใหอาเจยนไหลเขาสหลอดลม การจดทานอน ถาผปวยหนาแดง การใหนอนศรษะสง ถาสหนาซดใหนอนราบเหยยดขาและแขน เพราะอาจมกระดกหกได หากตองการเคลอนตองระมดระวงไมใหดมนาหรอรบประทานยาใด ๆ ตรวจดบาดแผลโดยเฉพาะบรเวณศรษะหากมอาการชกใหมวนผา ดามชอนใสเขาไประหวางฟน เพอปองกนไมใหกดลนตนเอง ใหหาสาเหตททาใหผปวยหมดสต และประวตการเกดอบตเหตของผปวย เพอแจงใหแพทยทราบ

การชวยเหลอผปวยไมรสกตว แบบผชวยเหลอ 3 - 4 คน

การปฐมพยาบาลผปวยเปนลม การเปนลม เปนอาการทเกดขนเนองจากเลอดไปเลยงสมองไมเพยงพอชวคราว ทาใหผปวยเปนลมหมดสตไปชวคร มกมอาการซม เวยนศรษะนามากอนและมอาการตวซดเยนเฉยบรวมดวย ความรสกเชนนอาจเกดขนโดยไมหมดสตกได การตกใจรนแรง ภาวะนาตาลในเลอดตา อาจทาใหความดนโลหตลดลง และรสกจะเปนลมได การเปนลมอยางเดยวโดยไมมอาการอนแทรกนนเปนเรองทไมนาวตก แตถาเปนลมบอย ๆ หรอมอาการอน ๆ รวมดวย จาเปนอยางยงทตองปรกษาแพทย ดงนนถาการเปนลมหมดสตไปชวคราว แตหายใจไดด และรสกตวภายใน 2 - 3 นาท เปนสงทไมนากงวล แตถาหมดสตไปนาน หายใจไมดไมสมาเสมอหรอหายใจชาผดปกต ตองนาสงโรงพยาบาลทนท และระหวางทางไปโรงพยาบาลควรอยในทานอนกงควา เพอปองกนไมใหทางเดนหายใจอดตน

การเปนลมเนองจากสญเสยนาและเกลอแรออกจากรางกายโดยทางเหงอ การเปนลมเนองจากความรอน

178

การปฐมพยาบาลผปวยถกไฟฟาดด ในวนหนง ๆ วถการดาเนนชวตของคนเราตองอาศยไฟฟา ซงเปนสงจาเปนทขาดเสยไมไดเราใชเครองอานวยความสะดวก เครองไฟฟาตาง ๆ มากมายบางครงอาจใชอปกรณไฟฟาพรอมกนหลายอยางในเวลาเดยวกน บางคนรเทาไมถงการณ เผอเรอ โดยเฉพาะในชวงฤดฝนชวงทมนามากหรอนาทวมบาน ไฟฟาจะมอนตรายมากอาจทาใหผใชถกไฟฟาดดทาใหมบาดแผลไฟไหม หรออาจทาใหเสยชวตไดถาเราเปนผประสบเหตการณเชนน ชวยผปวยใหพนจากการสมผส โดยการปลดสวทชกระแสไฟฟา หรอใชผาหรอกระดาษหมโคนไมแหง ๆ หรอสงทเปนฉนวนไฟฟาเขยสายไฟออกใหพนตวผปวย โดยผชวยเหลอตองสวมรองเทาพนยางยนอยบนกระดานหรอพนทไมเปยกไมเปนสอไฟฟา เมอตดกระแสไฟฟาออกไปไดแลว ตรวจดการหายใจของผปวยถาไมหายใจตองรบผายปอดทนทเมอผปวยหายใจดแลว ใหผปวยนอนพกผอนเงยบ และใหความอบอน

การปฐมพยาบาลผปวยอวยวะขาด

การทมผบาดเจบมอวยวะขาด เกดไดจากหลายสาเหต ดงเชน จากอบตเหตเมอพบผบาดเจบมอาการดงกลาวไมตองตกใจตงสตโดยเรวและทาการหามเลอดดวยการใชมอกดบาดแผลทถกตดขาด โดยมขนตอนดงน นาอวยวะทขาดไปใสในถงพลาสตกทสะอาดและแหงปปากถงใหแนน นาไปแชในกระตกนาแขงนาสงถงอวยวะนนพรอมผบาดเจบสงโรงพยาบาลโดยเรว

ด

การปฐมพยาบาลผปวยไดรบสารเคมพษ 1. ทาใหอาเจยน เมอ ดยมวธดงตอไปน

ผปวยกนสารพษเขาไปควรทาใหอาเจยนโ 1.1 ใชนวมอลวงคอ

179

1.2 หากยงไมอาเจยนใหรบประทานนาเชอมไอปแคค (Syrup of lpecac) ขนาดทใช เดก 2 – 3 ชอนชา ผใหญ 1 – 2 ชอนโตะ และดมนาตามอก 1 แกว ใหรบประทานอาหารซา หลงจากใชยา 15 – 30 นาท แลวยงไมอาเจยน

ขอหาม การทาใหผปวยอาเจยนขณะหมดสต หรอผปวยทเปนโรคหวใจ หรอตงครรภ 2. ลดการดดซมสารพษในทางเดนอาหาร โดยใหรบประทานดงตอไปน 2.1 ผงถานแอคตเวเตดชารโคล ขนาดทใช 2 ชอนโตะ ผสมนา 1/4 แกว 2.2 ไขขาวดบ ขนาดทใช เดก 4 ฟอง ผใหญ 8 ฟอง หมายเหต การใชนาเชอมไอปแคคกบผงถานแอคตเวเตดชารโคลรวมกนนน ตองใหนาเชอมไอปแคคกอน จนอาเจยนออกหมด แลวรบใชผงถานเพอดดซบพษทยงเหลออย หามใชพรอมกนเพราะจะทาใหผงถานไปดดซบไอปแคค และไมเกดอาการอาเจยน

การปฐมพยาบาลผปวยไดรบสารพษจากการสดดม

1. นาผปวยไปยงบรเวณทมอากาศบรสทธทนท ผเขาไปชวยควรมเครองปองกนสารพษ เชน เครองชวยหายใจ หรอหนากากกนสารพษ 2. คลายเสอผาใหหลวม 3. พยายามควบคมอณหภมรางกายของผปวย ถาผปวยรอน พยายามเชดตวดวยนาเยน 4. หามผปวยสบบหรหรอดมสรา

การปฐมพยาบาลผปวยไดรบพษทางผวหนง 1. ถอดเสอผาทเปรอะสารพษออก รบลางและทาความสะอาดรางกายทกสวนดวยนาและสบธรรมดาอยาขดถผวหนง เพราะจะทาใหสารพษดดซมเขาผวหนงไดงาย ผทาการปฐมพยาบาลตองสวมรองเทาบทและถงมอ ขณะทาการปฐมพยาบาลผปวย 2. เชดตวผปวยใหแหง และหมผาใหผปวย 3. ถาผวหนงไหมใหใชผาบาง ๆ ทนมและสะอาดคลมทงไว หามทาชผง โรยยาอน ๆ

การปฐมพยาบาลเมอสารพษเขาตาผปวย 1. รบลางตาโดยเปดเปลอกตาแลวใหนาสะอาดผานจานวนมาก ๆ นานประมาณ 15 นาท

180

2. หามใชยาลางตา หรอผสมสารเคมลงในนาลางตา การปฐมพยาบาลทกลาวมาขางตน ทกวธนน ในขนสดทายตองรบนาผปวยสงแพทยโดยดวน พรอมกบภาชนะบรรจ เชน กระปอง ขวด ซองของสารเคมททาใหเกดพษ นอกจากนควรศกษาขอผดพลาดเพอไมใหเกดอบตเหตซาอก

บทท 7 มาตรฐานสากล ISO 14000 กบ การปองกนไมใหเกดมลภาวะตอสงแวดลอม

สงแวดลอม หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวเรา ทงทมชวตและไมมชวต เกดขนเองตาม

ธรรมชาต และมนษยสรางขน นบตงแตคน สตว ดน นา ตนไม ภเขา ตลอดจนอาคาร บานเรอน ถนนหนทาง สงประดษฐตาง ๆ รวมถงทงขนบธรรมเนยมดวย สงแวดลอมแบงได 2 ประเภทใหญ ๆ คอ 1. สงแวดลอมตามธรรมชาต คอ สงแวดลอมทเกดขนเองหรอมอยตามธรรมชาต แบงออกเปน 2 ชนด คอ

1.1 สงทไมมชวต ทงทมองเหนสมผสได และมองไมเหนสมผสไมได เชน อากาศ พลงงาน แรธาต ปาไม ธารนา ฯลฯ

1.2 สงมชวต ไดแก คน สตว และพช สงมชวตตาง ๆ เหลานลวนแตเกอกลประโยชนซงกนและกน โดยพชและสตวมคณคาตอการอยรอดของมนษยทงทางตรงและทางออม 2. สงแวดลอมทมนษยสรางขน หมายถง ทกสงทกอยางทเกดขนหรอมขนโดยการกระทาของมนษย ทงทตงใจและไมไดตงใจ ทงทมตวตนและไมมตวตน เชน บานเรอน โตะ เกาอ ตลอดจนศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ แบงเปน 2 ชนด คอ

2.1 ทางกายภาพ คอ สงแวดลอมทเปนรปธรรม เชน รถยนต เครองบน เขอน เปนตน 2.2 ทางสงคม คอ สงแวดลอมทเปนนามธรรมทสงคมมนษยสรางขน เชน วฒนธรรม ประเพณ ความเชอ เปนตน

ทรพยากรธรรมชาต หมายถง สงตาง ๆ ทมอยหรอเกดขนมาเองตามธรรมชาตและ

มนษยสามารถนากลบมาใชประโยชนได เชน ดน นา ปาไม สตวปา แรธาต และพลงงานตาง ๆ เปนตน สงใดทมอยหรอเกดขนตามธรรมชาต แตไมอาจนามาใชประโยชนได เราเรยกวา ธรรมชาต เมอนามาใชประโยชนไดเราจงเรยกวา ทรพยากร

ทรพยากรธรรมชาตแบงเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ 1. ใชแลวไมหมดเปลองหรอสญหายไป (Inexhaustible) ไดแก บรรยากาศ นาทอยในวฏจกร (Water in Cycle) 2. ทดแทนไดหรอรกษาไวได (Replaceable and Maintainable) เชน

h นาทอย ณ ทแหงใดแหงหนง h สตวปา

h ดนและทดน h ทงหญา

h ปาไม

182

3. ไมงอกเงยใชแลวหมดไป (Exhaustible)

h แรธาต h ทดนในสภาพธรรมชาต

ระบบนเวศน หมายถง ระบบความสมพนธทประกอบดวยสงมชวตและสงไมมชวตอย

รวมกนในพนทแหงใดแหงหนง อาจจะเปนพนทขนาดเลกหรอใหญกได ซงตองมความสมพนธและมการเปลยนสสารและพลงงานระหวางหนวยทมชวตและไมมชวตในระบบนเวศนนนดวย ระบบนเวศนมสวนประกอบหลายอยาง เชน นา อณหภม ความชน ความเคม ปรมาณฟอสฟอรส ปรมาณออกซเจน ปรมาตรของแองนา ความสงจากระดบนาทะเล ความลาดชนของหบเขา ลกษณะพชสตว ฯลฯ

ผลกระทบจาก ปญหาดานสงแวดลอม

1. สภาพความสมดลของธรรมชาตทประกอบขนมาประกอบดวย สงมชวตตาง ๆ นา อากาศ ดน คน พช สตว ทรพยากรธรรมชาต และความสมพนธขององคประกอบขางตนถกสรางขนมาโดยระยะเวลาอนยาวนาน ความสมพนธขององคประกอบขางตนเกอหนนกน กจกรรมของมนษย เชน การผลตกจะมการนาเอาทรพยากรธรรมชาตมาแปรรปเปนผลตภณฑ เปนพลงงาน เปนของกนของใช และเศษทเหลอจากกจกรรมเหลาน กจะถกปลอยลงสดน สอากาศ สนา ทาใหสดสวนทเคยสมดลเสยไป และสรางความเสยหายใหองคประกอบทเหลอ เชน มการปลอยความรอน ปลอยควนพษ ปลอยฝน ออกมาซงจะไปทาลายสงมชวต พช สตวตาง ๆ สตวทเคยอาศยอยไดกอยไมได ขาดแหลงอาหาร ขาดสภาพพอเหมาะทอยได ขาดนาสะอาดทดารงอาศยและใชได สภาพอากาศกแปรปรวน ฝนกเปนฝนกรด ตาง ๆ เหลาน เปนตน 2. เปนททราบกนวาชน OZONE ในบรรยากาศจะชวยปองกนรงสจากแสงอาทตยทอาจจะเปนอนตรายตอคนและสงมชวตตาง ๆ สารประเภททมคลอรนเปนองคประกอบ เชน CFCs และอน ๆ จานวนมากทไปทาลายและทาใหเกดรในชนบรรยากาศ OZONE ถงแมวาจะถกหามใชในหลาย ๆประเทศแลวกตาม แตการปฏบตคอนขางชา 3. การเกดฝนกรด เกดจากปญหามลพษอนเกดจากกระบวนการเผาผลาญของสารฟอสซล เชน นามน ถานหน แกส การผลตไฟฟาทไมใชพลงนาจานวนมากจะใชพลงงานจากการเผาผลาญ นามน แกส ถานหน หรออกกจการหลาย ๆ ประเภท รวมทงรถยนต ซงจากการเผาผลาญนจะทาให เกดสารทเรยกวา SOx NOx เมอรวมกบฝนทตกลงมาจะทาใหเกดกรดพวกซลฟรกและไนตรก ซงมสภาพเปนกรดออน มฤทธทาลายกดกรอน อาคารบานเรอน ทาลายพชผกการเกษตร แหลงนา มผลตอความเปนอยของผคนทอาศยอยในบรเวณนน ๆ 4. อณหภมของโลกทสงขน อาจจะเรยกปรากฏการณนอกอยางวา “เรอนกระจก” ซงแมจะไมเกดโดยตรงตอประเทศไทยแตกทาใหรอนขน ในบางประเทศทาใหคนมอาการทางรางกาย

183

คอชอกกม ทาใหนาแขงทขวโลกละลาย เกดนาทวมทาลายพนทเพาะปลก ทาลายดนทอดมสมบรณ ทาใหระดบนาทะเลสงขน การเกดเรอนกระจกนมกเกดจากการเผาผลาญพวกสารฟอสซล พวกสารทมคารบอนเปนองคประกอบ เชน พวกพช ซงจะทาใหเกดกาซ CO2 (คารบอนไดออกไซด) แมวาในธรรมชาตพชจะเปนตวเปลยน CO2 มาเปนออกซเจน แตมนษยกมการตดไมทาลายปา มกจกรรมการผลตทเพม CO2 ออกสบรรยากาศเกนกวาความสามารถของพชจะเปลยนเปน O2 ได ทาใหม O2

ปลอยออกสชนบรรยากาศโลกมาก เกดเปนชนเรอนกระจกทสะทอนความรอนกลบมาสมนษยอก เหมอนมนษยอยในภาชนะทปด เมอความรอนถกปลอยออกมากระทบกบชนของเรอนกระจกกจะสะทอนกลบมาทาใหโลกรอนยงขนตามลาดบ 5. การเกษตรแผนใหมทมงเนนการเพาะปลกใหเกดผลผลตจานวนมากเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค จะเปนตวทาลายและกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอมมากกวาการพงทะลายของผวดน สาเหตเนองจากสารพษ ยาฆาแมลง ปย ซงสารเหลานจะถกปลอยหรอฉดสผวดนวงกวาง เมอมฝนตกลงมา กจะชะลางสารเหลานลงสทตากวา คอแหลงนา ขณะเดยวกนกระบวนการผลตในอตสาหกรรมคอจากกจกรรมประจาของมนษยกจะมการปลอยสารเคมตาง ๆ ออกมา และถกปลอยลงสแหลงนา มผลตอการขาดแคลนนากนนาใชทสะอาด เมอนาเหลานนถกปลอยรวมกนและไหลลงสทะเล แมวาจะมความเชอวาทะเลคอแหลงทเจอจางความเขมขนของสารพษนนได มสาหราย มสงมชวตตาง ๆ ทคอยกาจดไดบาง แตเมอเกนขดความสามารถแลว สงมชวตเลก ๆ ในทะเลกถกทาลาย มผลตอหวงโซอาหารซงกลายเปนแหลงสะสมสารพษ และในทสดกยอนกลบมาสมนษยจากการเปนหวงโซอาหารนนเอง 6. ดนทสมบรณ คอดนทมแหลงแรธาตทเปนอาหารของพชอดมสมบรณทาใหพชเจรญงอกงาม ซงจะเปนแหลงยงชพและประโยชนตอมนษยมหาศาล หากดนถกทาลายความอดมสมบรณไปแลวกเทากบทาลายแหลงยงชพของมนษยไปดวย การเกษตรแผนใหมทมงเนนการใชสารเคมคอตวการหลก การตดไมทาลายปาซงเปนแหลงผลต CO2 และ O2 ทาใหขาดความสมดลไป และมผลกระทบตอระบบนเวศนดวย อณหภมของโลกรอนขน ซงเหลานลวนแตมผลตอการทาใหดนขาดความอดมสมบรณไป การเกษตรแผนใหมสวนหนงมการปลกในปรมาณมากแลวใชสารเคมเพอเรงสรางแหลงอาหาร ปฐมภมและทตยภมตอมนษยเอง โดยไมคานงถงการทาลายความสมบรณของผวดน ไมคานงถงความยงยนของการใชพนดน ทาใหดนถกทาลายไป

อณหภมโลกทรอนขนทาใหเกดกระแสลม ทาใหเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรง ทาใหผวดนถกกดกรอนและชะลางแรธาตทสมบรณเมอมฝนตกลงมา

184

ปญหามลพษทถกปลอยลงสดนจากกระบวนการจากอตสาหกรรมนนมคอนขางมากและหลากหลาย มทงผลกระทบระยะสนและระยะยาว ซงผลกระทบตรงนยงไมไดมการศกษาทาเปนแผนระดบความรนแรงเอาไว ในจานวนสงทปลอยออกมา เชน ขยะ , สารเคม , สารปนเปอน , กากนวเคลยร เมอถกปลอยออกมาแลวจะมผลกระทบตอการใชพนท ทาลายความสมบรณของดน ไมสามารถใชพนดนได พชไมสามารถขนได แตอยางไรกตามเมอถกปลอยลงสดนกจะไหลลงสนาเชนกน ฉะนนจะเหนอกวาเมอมปญหาตอพนดนกจะกระทบตอการดารงชวตอยของมนษยเชนกน 7. ขยะเกดจากเศษทเหลอจากการใชบรโภค หรอจากกระบวนการผลต ในบานเราจะเหนขยะทกหนทกแหง มกองเปนภเขา มกองอยบนถนน ในแมนา สวนสาธารณะ มทงทยอยสลายไดในเวลาไมนาน และทตองใชเวลานาน สรางความราคาญทงในแงสายตา แงกลน ทเราจะไดพบอยเสมอ พวกขยะพลาสตก สารสงเคราะหตาง ๆ อาจจะเปนภาชนะบรรจภณฑ อาจจะเหลอจากกระบวนการผลต เหลานไมสามารถยอยสลายทางชวภาพ หรอนากลบมาใชใหมไดทงหมด หรอไมสามารถนามาแปรรปใหมไดทงหมด กลายเปนขยะทไรคณคากจะถกนามาฝงกลบ

185

ISO 14000 : มาตรฐานการจดการสงแวดลอม เกยวกบการตรวจสอบ การจดการระบบในหนวยงาน เกยวกบผลตภณฑ ⟩

⟩

การตรวจสอบดาน

สงแวดลอม (EA)

14010 แ น ว ท า ง แ ล ะห ล ก ก า ร ในการตรวจสอบ สงแวดลอม

14011 – 1 แนวทางในการ

ตรวจสอบระบบก า ร จ ก ก า ร สงแวดลอม

14012 ข อ ก า ห น ดค ณ ส ม บ ต ของผตรวจสอบ สงแวดลอม

การประเมนผลดาน สงแวดลอม (EPE)

ISO 14031 แนวท า ง ก า ร

ประเมนผลการดาเนนการ ดานสงแวดลอม

ISO 14004 ระบบการจดการ

สงแวดลอม (EMS )

หลกเกณฑและขอแนะนา

ISO 14001 ระบบการจดการ

สงแวดลอม (EMS )

ขอกาหนดสาหรบการใช

ฉลากสงแวดลอม ( EL ) 14020 ห ล ก ก า ร ข น พ น ฐ า น

เกยวกบการพฒนาและการใชฉลากสงแวดลอม

14021 ค า น ย า ม แ ล ะ ค า ศ พ ทเ ก ย ว ก บ ก า ร ใ ช ฉ ล า กผ ล ต ภ ณ ฑ ป ร ะ เ ภ ท ท 2 ใ น ก า ร ป ร ะ ก า ศคณสมบตทางสงแวดลอมของผลตภณฑ

14022 วธการในการใชสญลกษณ ข อ ง ฉ ล า ก ผ ล ต ภ ณ ฑประเภทท 2

14023 ว ธ ก า ร ต ร ว จ ส อ บ แ ล ะรบรองผลตภณฑทจะใชฉลากผลตภณฑประเภทท 2

14024 แนวทาง หลกการ และ ขอกาหนด ของวธการรบรอง ของผลตภณฑทจะใชฉลาก ผลตภณฑประเภทท 1

การประเมนวงจรผลตภณฑ (LCA )

14040 หลกการและการดาเนนการ

14041 วธการจดทารายการปจจยทใช ในกระบวนการผลต /บ รก า รและผลท ไ ด จ า กกระบวนการ

14042 ประ เม นผลกระทบทาง สงแวดลอม

14043 ประเมนการปรบปรงวงจร

ผลตภณฑ

186

องคประกอบสาคญของระบบการจดการสงแวดลอม

h การกาหนดนโยบายสงแวดลอม และความมงมนในการดาเนนการของผบรหารระดบสง

h การวเคราะหปญหาสงแวดลอม กฎหมาย พนธกรณทางสงแวดลอม พรอมทงกาหนด วตถประสงคและเปาหมายเพอดาเนนการ

h การจดทาแผน วธการดาเนนการกจกรรมตาง ๆ เพอใหเปนไปตามวตถประสงคและ บรรลถงเปาหมาย

h การตรวจสอบ/ควบคม จดประเมนผลการดาเนนการตรวจสอบทงในแงระบบและผลการ ดาเนนงานและหามาตรการในการปรบปรงแกไข

h ทบทวนการดาเนนการทผานมาโดยระดบบรหาร โดยเปรยบเทยบกบนโยบาย วตถ ประสงค ทบทวนเปาหมายทวางไวและปรบปรงการดาเนนงานใหดขนอยางตอเนอง

มาตรฐานการจดการสงแวดลอม มประเทศองกฤษเปนเลขาธการ อนกรมมาตรฐานฉบบนประกอบดวย 2 มาตรฐาน คอ

ISO 14001 : ระบบการจดการสงแวดลอม : ขอกาหนดสาหรบการใช เปนขอกาหนดของระบบการจดการสงแวดลอม และแนวทางในการนาขอกาหนดไปใชในองคการ ISO 14004 : ระบบการจดการสงแวดลอม : หลกเกณฑและขอแนะนา เปนแนวทางเกยวกบหลกการของระบบการจดการสงแวดลอมและการประยกตใชในองคกร

การตรวจสอบสงแวดลอม

การตรวจสอบสงแวดลอมอยางเปนระบบตามขนตอนทกาหนดไวโดยการประเมนจากหลกฐานทพบ เพอพจารณาวาองคกรนนไดปฏบตตามขอกาหนดทางสงแวดลบมทไดตงไวหรอไม และรวมทงการรายงานผลการตรวจสอบทไดใหแกผเกยวของทราบ มาตรฐานการตรวจสอบสงแวดลอม มประเทศเนเธอรแลนดเปนเลขาธการ อนกรมมาตรฐาน ฉบบน ประกอบดวย 3 มาตรฐาน ISO 14010 : หลกเกณฑทวไป : เปนแนวทางและหลกการในการตรวจสอบสงแวดลอมซงสามารถนาไปประยกตใชกบการตรวจสอบสงแวดลอมหลาย ๆ รปแบบ ISO 14011 : วธการตรวจสอบระบบการจดการสงแวดลอม : เปนแนวทางในการตรวจสอบระบบการจดการสงแวดลอมซงครอบคลมถงการวางแผน วธการดาเนนการตรวจสอบ และตรวจสอบผลการดาเนนงานทางสงแวดลอมวาเปนไปตามมาตรฐานของระบบการจดการสงแวดลอมหรอไม

187

ISO 14012 : คณสมบตผตรวจสอบ : เปนขอกาหนดคณสมบตของผตรวจสอบสงแวดลอม และหวหนาผตรวจสอบสงแวดลอม ซงครอบคลมถงผตรวจสอบสงแวดลอมภายในองคกรและผตรวจสอบสงแวดลอมอสระ

ฉลากเพอสงแวดลอม (Environmental Labeling)

ฉลากเพอสงแวดลอมทใชในปจจบนแบงออกเปน 3 ประเภท ประเภทท 1 (Type 1) เปนฉลากทดาเนนการโดยองคกรอสระ มอบใหกบผลตภณฑทม

คณสมบตตรงกบขอกาหนดทางสงแวดลอมทองคกรกาหนด โดยสวนใหญจะมเงอนไขทางสงแวดลอมหลายขอดวยกน ประเภทท 2 (Type 2) เปนฉลากผลตภณฑเพอสงแวดลอมดวยความมงหมายเฉพาะดาน โดยปกตแลวผผลตจะเปนผตดฉลากเอง ประเภทท 3 (Type 3) มลกษณะเปนฉลากบอกรายละเอยดใหขอมลตาง ๆ เกยวกบผลตภณฑในการใชทรพยากรธรรมชาต พลงงาน ปรมาณ มลพษทเกดขน เปนตน มลกษณะคลายกบฉลากโภชนาการของอาหาร มาตรฐานฉลากสงแวดลอม มประเทศออสเตรเลยเปนเลขาธการ อนกรมมาตรฐานฉบบน ประกอบดวย 6 มาตรฐาน คอ

ISO 14020 : เปนหลกการขนพนฐานเกยวกบการพฒนาและการใชฉลากสงแวดลอม ISO 14021 : เปนคานยามและคาศพทเกยวกบการใชฉลากผลตภณฑประเภทท 2 ในการ ประกาศคณสมบตทางสงแวดลอมของผลตภณฑ ISO 14022 : เปนวธการในการใชสญลกษณของฉลากผลตภณฑประเภทท 2 ISO 14023 : เปนวธการตรวจสอบและรบรองผลตภณฑทจะใชฉลากผลตภณฑประเภทท 2 ISO 14024 : เปนแนวทางหลกการ และขอกาหนดของวธการรบรองผลตภณฑทจะใชฉลาก ผลตภณฑประเภทท 1 ISO 14025 : เปนแนวทางหลกการ และขอกาหนดของวธการรบรองผลตภณฑทจะใชฉลาก ผลตภณฑประเภทท 3

การประเมนผลการดาเนนการดานสงแวดลอม (Environmental Performance Evaluation)

มาตรฐานการประเมนผลการดาเนนการดานสงแวดลอมมประเทศสหรฐอเมรกาเปนเลขาธการ ซงขณะนมเพยง 1 มาตรฐาน คอ

188

ISO 14031 : Environmental Management – Environmental Performance Evaluation – Guideline เปนแนวทางในการออกแบบและการใชประโยชนของการประเมนผลการดาเนนการดานสงแวดลอมสาหรบองคกรทกขนาด ทกประเภท

การประเมนวงจรของผลตภณฑ (Life Cycle Assessment)

นอกจากมาตรฐานการใชฉลากสงแวดลอม และระบบการจดการสงแวดลอมแลว ยงเชอกนวามาตรฐานการประเมนวงจรอายของผลตภณฑจะเปนมาตรฐานอกประการซงจะมผลกระทบสงตอธรกจตาง ๆ เนองจากความตนตวในการรกษาสภาพแวดลอมและผลกระทบตาง ๆ ทอาจจะเกดขนเกยวกบผลตภณฑตาง ๆ มมากขน ทาใหเกดความตองการในการหาวธในการประเมนผลกระทบ และมาตรการในการลดผลกระทบดงกลาว

การประเมนวงจรของผลตภณฑ มหลกการทว ๆ ไปดงน

h จดทารายการของปจจยทใชในกระบวนการผลต ตลอดจนสวนตาง ๆ ทนามาใชเพอการ ผลต ใหบรการ การใชงานและผลทงหมดทไดรบจากกระบวนการดงกลาว

h ประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมทอาจจะเกดขนจากรายการของปจจยทใชในกระบวน การผลตและสวนตาง ๆ เพอการผลต ใหบรการกบการใชงานและผลทงหมดทไดรบจาก กระบวนการดงกลาว

h วเคราะหขอมลเพอดความจาเปนและหาโอกาสในการลดผลกระทบทางสงแวดลอมทได ในการประเมน โดยปกตการประเมนผลกระทบจะครอบคลมไปถงการใชทรพยากรธรรมชาต ผลกระทบตอระบบนเวศนวทยา และผลกระทบตอสขภาพดวย

การประเมนวงจรของผลตภณฑสามารถนาไปใชประโยชนไดดงน

h ผผลต/บรการใชเปนเครองมอในการคนหาโอกาสในการลดผลกระทบตอสงแวดลอม ของผลตภณฑ/บรการ โดยพจารณาตลอดวงจรอายของผลตภณฑ/บรการ การไดมาซงวตถดบเพอการผลต การออกแบบ การตดตง การผลต การบรการ การใชงาน

h ภาครฐบาล ผผลต/บรการ มกจะใชผลการศกษาการประเมนวงจรของผลตภณฑเปนแนว ทางในการตดสนใจในการวางแผนเชงกลยทธ การจดลาดบความสาคญการปรบปรงผลตภณฑหรอกระบวนการผลต

189

h ผผลต/บรการจะใชขอมลในการวางแผนการตลาด เชน ในการทาฉลากสงแวดลอมหรอ ฉลากเขยว

การควบคมสารเคมอนตราย

สารเคมอนตราย เปนสารเคมทมคณสมบตทแตกตางกนไปทอาจกอใหเกดอนตรายตอพนกงานทงในรปของการบาดเจบและการเจบปวย โดยความรนแรงนนจะขนอยกบชนด ปรมาณ และระยะเวลาทสมผสกบสารเคม ซงสารเคมในกลมนอาจจะประกอบดวย 1. สารทระเบดได (Explosives) 2. กาซอนตราย/อดแรงดน (Dangerous/Compressed Gases) 3. ของแขงไวไฟ/ตดไฟ (Flammable/Combustible Liquid) 4. ของแขงไวไฟ (Flammable Solids) 5. สารทเตมออกซเจน (Oxidizing Materials) 6. สารเปนพษ (Toxic/Poisons Chemicals) 7. สารกมมนตรงส (Radioactive) 8. สารทกดกรอนได (Corrosives) 9. กาซอนตรายอน ๆ (ORM / Other Regulated Material) โดยทวไปสารเคมจะเขาสรางกายของคนได 4 ทางดวยกน คอ โดยการหายใจ, การกน, การดดซมผานผวหนง และผานเขาทางบาดแผล เมอสารเคมถกดดซมเขาสกระแสโลหตแลว สารเคมทเปนพษนนกจะกอใหเกดผลรายขน หรอบางครงกอาจทาใหเกดอนตรายตออวยวะตาง ๆ ไดดวย อาการเฉยบพลน (Acute Effect) = อาการทรางกายแสดงออกมาภายหลงจากไดรบสารเคมเขาไปไมนานนก

อาคารเรอรง (Chronic Effect) = อาการทรางกายคอยแสดงออกมา ซงเปนผลจากการทรางกายไดรบสารเคมเขาไปทละนอย ๆ สะสมจนมระดบสารเคมทสงพอจะทาใหเปนผลเสยตอรางกายได สารเคมอนตราย จะมสงบงบอกถงอนตรายของสารเคมนน 2 ทางคอ - ฉลากขางภาชนะบรรจ - แบบแจงรายละเอยดเกยวกบสารเคมอนตราย (MSDS) ขอควรปฏบตในการใชสารเคม

h อานฉลากขางภาชนะบรรจสารเคมทกชนดทใช

h ศกษาขอมลจาก MSDS เมอตองการรายระเอยดดานความปลอดภย

190

h เมอมการเปลยนแปลงสารเคมตวใหม องคกร ควรจะพจารณาถงอนตรายของสารเคมนน และจดใหมการฝกอบรมการใชสารเคมอยางปลอดภย

h ถาไมทราบวาสารเคมนนเปนอยางไร ใหคดไวกอนวาสารเคมนน “อนตราย” และปฏบตตามแผนควบคมสารเคมอนตรายขององคกร

แผนควบคมสารเคมอนตราย (Chemical Hazard Control Plan)

วตถประสงค เพอควบคมปรมาณการสมผสเคม ปองกนมใหพนกงานไดรบอนตรายจากสารเคมและการเผาระวงทางการแพทย แผนควบคมสารเคมอนตรายจะมผลทางการปฏบตจะตองครอบคลมทง 8 หวขอนคอ 1. มบคคลรบผดชอบ สนบสนนแผน รวมถงเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน 2. การตรวจสขภาพาและใหคาปรกษาทางการแพทยสาหรบพนกงาน 3. องคกรพจารณาและสนบสนนใหมการตรวจวดเพอควบคมอนตรายทจะเกดขน 4. ดาเนนการตรวจสอบทอดดควนและอปกรณปองกนอน ๆ ใหมนใจวายงมประสทธภาพ 5. มาตรฐานขนตอนการปฏบตของบรษท ฯ 6. การปฏบตงานพเศษทมอนตรายจาเปนตองขออนญาตกอน 7. การทดสอบอปกรณปองกนทใชสาหรบทางานในบรเวณทมอนตรายพเศษ 8. ขาวสารและการฝกอบรมพนกงาน

ขาวสารและการฝกอบรมพนกงาน (Employee Information and Training) การตระหนกถงอนตราย สงทจะตองกระหนกถงมดงน

h อนตรายทางกายภาพ และสขภาพในพนททางานของทาน

- อนตรายทางกายภาพ เปนสารเคมจาพวกสารไวไฟ สารทระเบดได และสารททา ปฏกรยารนแรง - อนตรายตอสขภาพ เปนสารเคมจาพวกสารพษ ซงเปนเหตกอใหเกดมะเรง ทาลาย

ระบบสบพนธ หรอทาลายผวหนง, ตา, เนอเยอในจมก, ปอด หรออวยวะภายในอน ๆ

h วธการตรวจสอบหาระดบอนตรายของสารเคม ซงรวมถง - การตรวจสอบหาระดบของสารเคมเปนประจา - การสงเกตปรากฏการณทเกดขน หรอกลน

h มาตรฐานทกาหนดระดบสารเคมอนตราย

191

- สถานทจดเกบของ MSDS และเอกสารอางองอน

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

กอนเรมปฏบตงานทเกยวของกบสารเคมอนตรายจะตองทาความเขาใจเพอใหสามารถนามาใชไดอยางถกตองและเหมาะสม และควรสวมใสอปกรณใหครบถวนตามทกาหนด ดงน

h รองเทากนสารเคม

h อปกรณปองกนรางกาย เชน ผากนเปอน - สวมใสใหเรยบรอยกอนเขาปฏบตงาน - ถอดออกทนทถาสารเคมหกรด

h อปกรณปองกนตา ไดแก กอกเกอร, แวนตานรภยมกระบงขางหรอกระบงหนา ควรสวมใสทกครง เมอเขาไปปฏบตงานในบรเวณทมระดบสารเคมเกนมาตรฐานหรอในระดบทอาจเปนอนตราย

h ถงมอกนสารเคม เมอตองสมผสสารมพษ - เลอกชนดทเหมาะสมกบสารเคมนน - ตรวจสอบถงมอกอนสวมใสทกครง - ลางถงมอกอนถอด - เปลยนใหมเปนระยะ ๆ

h หนากากกรองอากาศ ใชเมอจาเปนตองปฏบตงานในบรเวณทมระดบสารเคมเกน มาตรฐาน - ผใชตองมนใจวาไมมผลตอสขภาพ - ผใชตองไดรบการอบรมวธการใชอยางถกตองและวธบารงรกษาอปกรณ

h อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอน ๆ ทจาเปน

มาตรการในการปฏบตงาน

h การเกบสารเคม ควรเกบไวในทเยน อากาศถายเทดมพดลมระบายอากาศ และไมสมผส กบแสงอาทตยโดยตรง

h เครองใชไฟฟาและอปกรณไฟฟาทกชนดในหองปฏบตงานเกยวกบสารเคม ควรเปนชนด ปองกนประกายไฟททาใหระเบดได (Explosion Proof) และควรมสายไฟตอลงดน

h สาหรบสารเคมทมพษ ควรจะตดตงระบบดดอากาศเฉพาะท

192

h หลงปฏบตงานตองทาความสะอาดพนทปฏบตงานทกครง

h จดเกบพนทปฏบตงานใหสะอาดและเปนระเบยบเรยบรอย

h หามปฏบตงานคนเดยวในพนททสารเคมอนตรายมาก ใหใชระบบ Two Person Rule

h การกาจดของเสย จะตองจดภาชนะทปลอดภย และนาไปทงในททปลอดภยทกกะ

ปฏบตการฉกเฉน (Emergency Procedures)

h กรณทสารเคมกระเดนเขาตา มขอควรปฏบตดงน - ไปทบรเวณอางลางตาฉกเฉนทใกลทสดทนท - ลางตาดวยนา โดยใหนาผานตานานอยางนอย 15 นาท (เบกตาตลอดเวลาขณะทนา ผานตา - พบปรกษาแพทย/พยาบาล ทนท

h กรณทสารเคมกระเดน/หกรดผวหนงหรอรางกาย ลางบรเวณทสมผสกบสารเคมดวยนา นานอยางนอย 15 นาท แลวถอดเสอผาทถกสารเคม

ออกทนท (กรณรนแรงใหลางนาอกครง หลงจากถอดเสอผาทปนเปอนแลว)

h กรณเกดไฟไหม หรอการรวไหลของสารเคม - ใหปฏบตตามแผนฉกเฉนขององคกร โดยจะตองมแผนฉกเฉนของกรณไฟไหมดวย

193

194

หมายเหต : ขนาดของฉลากขางภาชนะบรรจขนอยกบปรมาตรของภาชนะ ดงตารางตอไปน

ปรมาตรของภาชนะบรรจ (V) ขนาดเลกทสดของฉลาก V < 0.5 ลตร 37 มม. X 52 มม.

0.5 ลตร < V < 1 ลตร 52 มม. X 74 มม.

1 ลตร < V < 10 ลตร 74 มม. X 105 มม.

10 ลตร < V < 50 ลตร 105 มม. X 148 มม.

< 50 ลตร 148 มม. X 210 มม.

1

บทท 8 กฎกระทรวงอตสาหกรรม และกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภย

ในการทางานดานตาง ๆ

กฎหมายโรงงานทสาคญ คอ พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 ซงแบงสาระสาคญไดเปน 4 สวน คอ การอนญาตโรงงาน นโยบายเศรษฐกจ ความปลอดภย – อนามย และสงแวดลอม

บทความน จะกลาวเฉพาะบทบญญตทเกยวของกบความปลอดภย และอนามย โดยมคาอธบายตวบทเพอเปนแนวทางดานปฏบตดวย

บทบญญตทเกยวของกบการปองกนอบตเหตอนตราย และการเสรมสรางความปลอดภยในโรงงานอตสาหกรรม ตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2512 ไดแก

มาตรา 27 ในกรณมอบตเหตในโรงงานเนองจากโรงงานหรอเครองจกรของโรงงานถาอบตเหตนน (1) เปนเหตใหบคคลถงแกความตาย หรอเจบปวยซงภายหลงเจดสบสองชวโมงแลวยง

ไมสามารถทางานในหนาทเดมได ใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานแจงเปนหนงสอใหพนกงานเจาหนาททราบภายในสามวนนบแตวนตาย หรอวนครบกาหนดเจดสบสองชวโมงแลวแตกรณ

(2) เปนเหตใหโรงงานตองหยดดาเนนงานเกนกวาเจดวน ใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานแจงเปนหนงสอใหพนกงานเจาหนาททราบภายในสบวนนบแตวนเกดอบตเหต

คาอธบาย เมอเกดอบตเหตในโรงงานอนเนองมาจากการประกอบกจการ อาคารโรงงาน หรอเครองจกร ผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน (เจาของโรงงาน หรอผจดการตามทะเบยนนตบคคล) จะตองแจงเปนหนงสอ (ในลกษณะของรายงาน) ใหกรมโรงงานอตสาหกรรมไดทราบภายในเวลาทกาหนดไว แยกไดเปน 2 กรณ คอ 1. กรณทอบตเหตนน ทาใหมคนถงแกความตาย หรอ ทาใหมผเจบปวยไมสามารถทางานในหนาทเดมไดเกนกวา 3 วน หรอ 72 ชวโมง ซงอาจเปนกรณทผบาดเจบตองหยดงานไป หรอพกรกษาตวในสถานพยาบาล หรอถกสบเปลยนไปทางานในหนาทอนมากกวา 3 วนตดตอกน เจาของโรงงานหรอผจดการมหนาทตองแจงการเกดอบตเหตนน โดยรายงานเปนหนงสอใหกรมโรงงานอตสาหกรรมไดทราบภายใน 3 วน นบแตวนตาย หรอในวนทสของการหยดงานครบ 3 วน แลวแตกรณ 2. กรณทเกดอบตเหตโดยไมทาใหมคนบาดเจบหรอตาย แตทาใหโรงงานตองหยดดาเนนงานเกนกวา 7 วน ซงอาจจะเนองมาจากเครองจกรหรออปกรณบางอยางชารดเสยหายตองหยดซอมแซมแกไข หรอทาให

2

เกดปญหาในขบวนการผลต หรอเกดอคคภยเจาของโรงงานหรอผจดการกตองแจงเปนหนงสอโดยทารายงานเกยวกบอบตเหตใหกรมโรงงานอตสาหกรรมไดทราบภายในเวลา 10 วน นบตงแตวนทเกดอบตเหตนน

มาตรา 28 ในกรณโรงงานเกดอบตเหตตามมาตรา 27 และ พนกงานเจาหนาทไดเขาตรวจโรงงานและเครองจกรแลว เหนวาโรงงานและเครองจกรนนไมอาจซอมแซมใหอยในสภาพทจะใชการไดโดยปลอดภยใหพนกงานเจาหนาทรายงานตอปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตเพอพจารณาสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงานเมอมคาสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงานแลวใหแจงใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานทราบ คาสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน ใหอทธรณตอรฐมนตรไดภายในสบหาวนนบแตวนทไดทราบคาสง คาวนจฉยของรฐมนตรใหเปนทสด ถาผซงถกสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงานตามวรรคหนงประสงคจะตงโรงงานขนใหมแทนโรงงานเดม ใหดาเนนการเสมอนผขออนญาตตงโรงงานใหม และถาไดขออนญาตภายในหนงรอยแปดสบวน นบแตวนทถกสงเพกถอนใบอนญาตแลว มใหนามาตรา 33 มาใชบงคบ ในการพจารณาการขออนญาตตามวรรคสาม ถาปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตเหนวาการขออนญาตดงกลาวเปนไปตามหลกเกณฑวธการและเงอนไขทเคยไดรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานเดม กใหออกใบอนญาตตงโรงงานและใบอนญาตประกอบกจการโรงงานใหโดยมชกชาแตสถานทตงโรงงานนนหากไมอาจอนญาตใหตงในสถานทเดมได จะอนญาตใหตงในสถานทอนได

คาอธบาย

เมอเกดอบตเหตในโรงงานอตสาหกรรม อนทาใหมผ ถงแกความตาย หรอตองหยดงานเพอรกษาพยาบาลเกนกวา 3 วน หรอทาใหโรงงานตองหยดดาเนนงานมากวา 7 วนตามมาตรา 27 แลวเมอกรมโรงงานอตสาหกรรมไดทราบเรองราวการเกดอบต เหต กจะมอบหมายใหพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2518 ไดเขาตรวจโรงงานและเครองจกร หากการตรวจสอบโรงงานพบวา อาคารโรงงานและเครองจกรนนไมอาจจะทาการซอมแซมแกไขใหมสภาพใชงานไดดงเดมหรอใชไดอยางปลอดภยแลว พนกงานเจาหนาทผตรวจโรงงาน จะตองทารายงานเสนอใหมการพจารณาสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงานนน หากปลดกระทรวงหรอผไดรบมอบหมายใหออกใบอนญาตพจารณาแลวเหนชอบ และมคาสงเพกถอนใบอนญาตโรงงานทเกดอบตเหตนนกจะสนสภาพการเปนโรงงานตามกฎหมาย หากโรงงานประสงคจะประกอบกจการตอไป กตองดาเนนการเสมอนผขออนญาตตงโรงงานใหมในกรณทโรงงานไมพอใจคาสงเพกถอนใบอนญาตกสามารถอทธรณตอรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมได และหากวาถกเพกถอนใบอนญาตแลวและทาเรองของจดตงโรงงานใหมภายใน 180 วน กจะไมตองถกบงคบโดยมาตรา 33 ซงระบวา “เพอประโยชนในทางเศรษฐกจ

3

ของปรเทศใหรฐมนตรมอานาจประกอบในราชกจจานเบกษา โดยไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร ในเรองดงตอไปน 1. กาหนดจานวนโรงงานแตละประเภทหรอชนดทจะอนญาตใหจดตงหรอขยาย หรอทจะไมอนญาตใหจดตงหรอขยายในทองทใดทองทหนง 2. กาหนดชนด คณภาพ อตราสวนของวตถดบหรอแหลงกาเนดของวตถดบ ทจะนามาใชหรอผลตในโรงงานทจะอนญาตใหจดตง หรอขยาย 3. กาหนดชนดหรอคณภาพของสนคาทผลตในโรงงานทจะอนญาตใหจดตงหรอขยาย 4. กาหนดใหนาผลผลตของโรงงานทจะอนญาตใหจดตงหรอขยายไปใชในอตสาหกรรมบางประเภทหรอใหสงผลผลตออกนอกราชอาณาจกรทงหมดหรอบางสวน ดงนน แมวาในระยะเวลาดงกลาวจะไดมประกาศตามมาตรา 33 นใชบงคบอยและโรงงานทขอจดตงใหม เนองจากถกเพกถอนใบอนญาตตามมาตรา 28 จะไดเขาขายในประกาศนนกตาม แตกยกเวนไดตามวรรคสามของมาตรา 28 แตหากวาไมไดดาเนนการขอจดตงภายใน 180 วน กจะตองถกบงคบดวยมาตรา 33 ดวย

มาตรา 35 โรงงานใดทกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกสาธารณชนใหปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตสงใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานนนหยดประกอบกจการโรงงานทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว และปรบปรงแกไขโรงงานนนเสยใหมใหเสรจภายในระยะเวลาทกาหนด

4

เมอพนระยะเวลาดงกลาวแลว ถาผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานปรบปรงแกไขโรงงานแลว ใหปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตสงใหประกอบกจการโรงงานตอไปได ถาผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานไมปรบปรงแกไขหรอไมสามารถปรบปรงแกไขโรงงานใหปลอดภยแกสาธารณะชนใหปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตรายงานตอรฐมนตรเพอพจารณาสงยายโรงงานทงหมดหรอบางสวนภายในระยะเวลาทกาหนดจากทองทนนไปยงทองทอนซงจะไมทาใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกสาธารณชน คาวนจฉยของรฐมนตรใหเปนทสด เมอไดรบคาสงใหยายโรงงานแลว ใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานดาเนนการเสมอนผขออนญาตตงโรงงานใหม แตใหไดรบการยกเวนไมตองเสยคาธรรมเนยมใบอนญาตตงโรงงานและใบอนญาตประกอบกจการโรงงานทออกใหใหมนน ในกรณทมคาสงยายโรงงาน ถาผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานไมยายโรงงานภายในระยะเวลาทกาหนด ใหปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตสงเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการโรงงานนนดวย

คาอธบาย

มาตรา 35 หมายถงโรงงานทกอใหเกดอนตรายาอยางรายแรงแกสาธารณชน ไดแก โรงงานทปลอยสารพษออกนอกโรงงาน ปลดกระทรวงหรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาตกจะสงการใหโรงงานหยดดาเนนงานทงหมดหรอเฉพาะบางขบวนการผลตเปนทกอใหเกดอนตรายนนเปนการชวคราว เพอใหโรงงานไดแกไขปรบปรงใหปลอดภยภายในเวลาทกาหนด ในกรณทเปนอนตรายรายแรงถงขนาด และโรงงานไมสามารถแกไขไดกจะถกสงยายโรงงานทงหมด หรอบางสวนไปตงในทาเลทเหมาะสมตอไป หรออาจถงขนถกสงเพกถอนใบอนญาตจนสนสภาพโรงงานตามกฎหมาย

มาตรา 36 เพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตนใหพนกงานเจาหนาทมอานาจดงตอไปน (1) เขาไปในอาคารสถานทหรอยานพาหนะทพนกงานเจาหนาทมเหตควรสงสยวาจะเปนโรงงานทไมไดรบอนญาตตามพระราชบญญตน (2) เขาไปในโรงงานในระหวางเวลาทาการเพอตรวจสภาพโรงงาน อาคาร หรอสถานท สภาพเครองจกร บรเวณโรงงาน บรเวณอาคารหรอสถานท และอน ๆ เพอปองกนความราคาญหรออนตรายอนอาจกอใหเกดแกบคคลหรอทรพยสน

5

(3) ออกคาสงเปนหนงสอใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานจดการเปลยนแปลงซอมแซมเกยวกบโรงงานหรอเครองจกร หรอเกยวกบการอนทกอใหเกดความราคาญ หรออนตรายแกบคคลหรอทรพยสนใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกาหนด (4) ออกคาสงเปนหนงสอใหผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานหยดประกอบกจการโรงงานทงหมด หรอบางสวนจนกวาจะไดปรบปรงแกไขโรงงานใหเปนทปลอดภยหรอเปนไปตามประกาศของรฐมนตร ในกรณการประกอบกจการโรงงานอาจกอใหเกดอนตรายแกบคคลหรอทรพยสนหรอในกรณทผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานไมขจดเหตราคาญ ไมกาจดสงปฏกล ไมจดระบบระบายนาทง หรอระบบระบายอากาศใหถกตองตามประกาศของรฐมนตร (5) นาตวอยางผลตภณฑทสงสยเกยวกบคณภาพในปรมาณพอสมควรเพอตรวจสอบคณภาพพรอมกบเอกสารทเกยวของ (6) ยดผลตภณฑหรอภาชนะบรรจทอาจกอใหเกดอนตรายแกบคคล หรอทรพยสน

(7) ผกมดประทบตราเครองจกรเพอมใหเครองจกรทางานไดในกรณทผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานไมปฏบตตามคาสงของพนกงานเจาหนาทซงสงตาม (3) หรอ (4) ทงนตองไดรบอนมตจากปลดกระทรวง หรอผซงปลดกระทรวงมอบหมายใหออกใบอนญาต

คาอธบาย

มาตรา 36 เปนบทบญญตทกาหนดถงอานาจของพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2518 เพอควบคมโรงงานใหปฏบตการตามกฎหมาย มาตรา 36 (2) , (3) และ (4) เปนมาตรการทางกฎหมายในการปองกนอบตเหตอนตรายและเสรมสรางความปลอดภยในโรงงานอตสาหกรรม โดยใหอานาจพนกงานเจาหนาทในการตรวจโรงงานและสงการแกไขปรบปรงอาคารโรงงาน เครอง และสภาพการณตาง ๆ ทไมปลอดภยตอการทางาน อนจะกอใหเกดอนตรายหรอความเสยหายแกบคคลและทรพยสนได

มาตรา 39 ผรบใบอนญาตประกอบการโรงงานมหนาทกระทาดงตอไปน

(1) รกษาโรงงานใหมนคงแขงแรงและมสภาพอนปลอดภยอยเสมอ ตลอดจนดแลรกษาเครองจกรใหมสภาพมนคงและแขงแรงปลอดภยเหมาะแกการใช

(2) จดใหโรงงานมทางออกฉกเฉนพอเพยงกบจานวนคนงาน (3) จดใหมสญญาณแจงเหตอนตราย (4) จดใหมเครองดบเพลง หรอสงอนทใชในการดบเพลงจานวนเสพยงพอแกสภาพขนาดหรอ

ลกษณะการประกอบกจการโรงงาน ตลอดจนไดจดใหมการปองกนอคคภยโดยวธอนดวย (5) จดโรงงานใหถกตองตามสขลกษณะและอนามย

6

(6) จดใหมการกาจดสงปฏกลการระบายนาทงและการระบายอากาศ (7) จดใหมแสงสวางพอเพยงแกการทางาน (8) จดสถานททางานใหพอเพยงและเหมาะสมกบจานวนคนงาน เครองจกร วตถดบและ

วตถสาเรจรป (9) จดใหมเครองมอในการปฐมพยาบาล (10) จดใหมสวมและทปสสาวะอนถกตองตามสขลกษณะตลอดจนสถานทสาหรบทาความสะอาดรางกาย

(11) จดใหมนาสะอาดสาหรบดม (12) จดใหมการปองกนอบตเหต หรออนตรายทอาจเกดจากเครองจกร เครองมอ เครอง

เคลอนยาย หยบยกหรอลาเลยงพสด สายไฟฟา ทอไอนาหรอวตถอนเปนสอสงกาลงในโรงงานโดยจดใหมรว เครองกนหรอเครองปองกนอยางอนเพอความปลอดภย (13) จดใหมการเกบและใชโดยปลอดภยเกยวกบวตถมพษ วตถเคม วตถไวไฟ วตถระเบด หรอวตถอนทอาจเปนอนตรายหรอทอาจทาใหเกดฝนละออง ความรอนแสงหรอเสยงซงเปนอนตรายในการปฏบตงานในหนาททเกยวกบวตถนน ๆ ทงน ภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการนนตลอดจนจดใหมวธปองกนและเครองปองกนมใหเกดอนตรายแกคนงานซงปฏบตหนาทนน ๆ ดวย

(14) ประกอบกจการโรงงานมใหเกดเหตราคาญตามกฎหมายวาดวยสาธารณสข (15) จดทารายงานเกยวกบปรมาณการผลตและการจาหนายของโรงงาน (16) จดใหมการกระทาอยางอนตามทรฐมนตรกาหนด ทงน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา

7

คาอธบาย

มาตรา 39 เปนบญญตทกาหนดหนาทของผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน (เจาของโรงงานหรอผจดการตามทะเบยนนตบคคล) ซงจะตองดาเนนการเพอใหเกดความปลอดภยและสขลกษณะอนามยภายในโรงงานอตสาหกรรมของตนเอง โดยกาหนดเปนหนาทหลกจานวน 16 ขอ สวนรายละเอยดในลกษณะของมาตรฐานหรอเกณฑบงคบขนตาไดกาหนดไวชดเจนในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2513) , ฉบบท 4 (พ.ศ. 2514) , ฉบบท 12 (พ.ศ. 2525) , ฉบบท 18 (พ.ศ. 2528) (1) ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมทกลาวนไดทาเปน “หลกเกณฑและวธการทวไป” สาหรบผประกอบกจการโรงงาน จะไดยดถอเปนแนวทาง หรอมาตรฐานขนตาทจะตองปฏบตตามมาตรา 39 แบงเปน 14 หมวด ดงน หมวดท 1 การรกษาโรงงาน และเครองจกร หมวดท 2 ทางออกฉกเฉนในโรงงาน หมวดท 3 สญญาณแจงเหตอนตราย หมวดท 4 เครองดบเพลงหรอสงทใชในการดบเพลงและการปองกนอคคภย หมวดท 5 การกาจดสงปฏกลการระบายนาทง และการระบายอากาศ หมวดท 6 แสงสวางในการทางาน หมวดท 7 การจดสถานททางาน หมวดท 8 เครองมอในการปฐมพยาบาล หมวดท 9 สวม ทปสสาวะและสถานททาความสะอาดรางกาย หมวดท 10 นาสะอาดสาหรบดม หมวดท 11 การจดโรงงานใหถกตองตามสขลกษณะและอนามย หมายเหต (1) จดพมพในวารสารโรงงาน ปท 4 ฉบบท 3 กมภาพนธ – พฤษภาคม 2528 หมวดท 12 การปองกนอบตเหตหรออนตรายจากเครองจกร เครองมอ เครองเคลอนยายหยบยกหรอลาเลยงวสด สายไฟฟา ทอไอนา หรอวตถอนเปนพษในโรงงาน หมวดท 13 การเกบและการใชวตถมพษ วตถเคม วตถไวไฟ วตถระเบด และวตถอนทอาจเปนอนตราย หรออาจทาใหเกดฝนละออง ความรอน แสงหรอเสยง ซงเปนอนตรายในการปฏบตงานกบวธการปองกน และเครองปองกนมใหเกดอนตรายแกคนงาน หมวดท 14 การประกอบกจการโรงงานมไดเกดเหตราคาญ

8

พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2512

เปนปท 24 ในรชกาลปจจบน

9

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรปรบปรงกฎหมายวาดวยโรงงาน จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตราพระราชบญญตขนไว โดยคาแนะนาและยนยอมของรฐสภา ดงตอไปน มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา “ พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 “ มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนกาหนดเกาสบวนนบแตวนประกาศในราช-กจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา 3 ใหยกเลก

(1) พระราชบญญตโรงงาน พทธศกราช 2482 (2) พระราชบญญตโรงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2503 ความในมาตรา 4 เดม ถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ.โรงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2518

และใชความใหมแทนดงตอไปน “มาตรา 4 พระราชบญญตนมใหใชบงคบแกโรงงานของทางราชการทดาเนนงานโดยทางราชการ เพอประโยชนแหงความมนคงหรอความปลอดภยของประเทศ แตโรงงานดงกลาวตองปฏบตตามกฎกระทรวงทวาดวย ทตงของโรงงาน การปองกนหรอระงบอนตรายทอาจเกดหรอเกดแกบคคลหรอทรพยสนหรอเหตราคาญ การกาจดสงปฏกล การระบายนาทง หรอการระบายอากาศ” มาตรา 5 ในพระราชบญญตน “โรงงาน” หมายความวา อาคารสถานทหรอยานพาหนะทใชเครองจกรมกาลงรวมตงแตสองแรงมาหรอกาลงเทยบเทาตงแตสองแรงมาขนไป หรอใชคนงานตงแตเจดคนขนไป โดยใชเครองจกรหรอไมกตาม เพอใชสาหรบทา ผลต ประกอบ บรรจ ซอม ซอมบารง ทดสอบ ปรบปรง แปรสภาพ หรอทาลายสงใด ๆ ทงนตามประเภทหรอชนดของโรงงานทกาหนดในกฎกระทรวง “เครองจกร” หมายความวา สงทประกอบดวยชนสวนหลายชนสาหรบใชกอกาเนดพลงงานเปลยนหรอแปลงสภาพพลงงาน หรอสงพลงงาน ทงน ดวยกาลงนา ไอนา เชอเพลง ลม กาซ ไฟฟา หรอพลงงานอนอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางรวมกน และหมายความรวมถงเครองอปกรณ ไฟลวล ปลเล สายพาน เพลา เกยร หรอสงอนททางานสนองกน “คนงาน” หมายความวา ผซงทางานในโรงงาน ทงน ไมรวมถงผซงทางานฝายธรการ “พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการ ตามพระราชบญญตน “ปลดกระทรวง” หมายความวา ปลดกระทรวงอตสาหกรรม “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน ความในมาตรา 6 เดม ถกยกเลกโดยมาตรา 4 แหง พ.ร.บ. โรงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ.2518 และใชความใหมแทนดงตอไปน

10

“มาตรา 6 รฐมนตรมอานาจประกาศในราชกจจานเบกษากาหนดโรงงานใด ๆ ทมลกษณะตองตามทระบตอไปน ใหไดรบยกเวนจากปฏบตตามบทบญญตแหงพระราชบญญตนทงหมด หรอแตบางสวนนอกจากในสวนทเกยวกบการควบคมปองกนหรอระงบอนตรายทอาจเกดหรอเกดแกบคคลหรอทรพยสน หรอเหตราคาญ การกาจดสงปฏกล การระบายนาทง หรอการระบายอากาศ คอ

(1) โรงงานทมวตถประสงคเพอการศกษาวจยสาหรบการพฒนาอตสาหกรรม (2) โรงงานของสถาบนการศกษาทตงขนเพอวตถประสงคในการฝกอบรมนกศกษา (3) โรงงานทดาเนนงานเพยงเปนอปกรณทจาเปนสาหรบการอนซงมใชกจการโรงงาน (4) โรงงานทดาเนนงานอนมลกษณะเปนอตสาหกรรมในครอบครว หรอ (5) โรงงานทดาเนนงานอนมลกษณะไมอานเปนอนตรายหรอราคาญแกผใด ประกาศดงกลาวจะกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขดวยกได ในกรณทเปนการประกาศใหโรงงานใดไดรบยกเวนในสวนทเกยวกบการขอรบใบอนญาต

ใหถอวาผประกอบกจการโรงงานเปนผรบใบอนญาตในสวนอนทมไดรบยกเวน”

มาตรา 7 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจแตงตงพนกงานเจาหนาทกบออกกฏกระทรวงกาหนดคาธรรมเนยมไมเกนอตราทายพระราชบญญตน และกาหนดกจการอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฏกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

กฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2512) ออกตามความพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512

อาศยอานาจตามความใจมาตรา 7 มาตรา 8 มาตรา 12 และมาตรา 21 แหงพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมออกกฏกระทรวงไว ดงตอไปน ขอ 1 ผใดประสงคจะขออนญาตตงโรงงาน หรอผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน ผใดประสงคจะขยายโรงงาน ใหยนคาขอตามแบบ ร.ง. 1 ทายกฏกระทรวงน พรอมดวยแผนผงและรายการของโรงงานและเครองจกรกบเอกสารครบถวนตามทระบไวในแบบ ร.ง. 1

11

การยนคาขอรบใบอนญาต ในจงหวดพระนครและจงหวดธนบร ใหทาคาขอเปน 2 ฉบบ ยนตอกระทรวงอตสาหกรรม ในจงหวดอนใหยนคาขอเปนสามฉบบ ยนตออาเภอทองททตงโรงงานอย หรอจะยนตอกระทรวงอตสาหกรรมกได ขอ 2 ใบอนญาตตงโรงงาน ใหทาตามแบบ ร.ง. 2 ทายกฏกระทรวงน ขอ 3 ใบอนญาตขยายโรงงาน ใหทาตามแบบ ร.ง. 3 ทายกฏกระทรวงน ขอ 4 ใบอนญาตประกอบกจการโรงงานใหทาตามแบบ ร.ง. 4 ทายกฏกระทรวงน ขอ 5 โรงงานตองตงอยในทาเลทเหมาะสมและมบรเวณเพยงพอทจะประกอบกจการอตสาห-กรรมตามขนาดและประเภทหรอชนดของโรงงาน โดยไมอาจกอใหเกดอนตราย เหตราคาญ หรอความเสยหายตอบคคลหรอทรพยสนของผอน ขอ 6 โรงงานตองมลกษณะดงตอไปน (1) มนคงแขงแรงและเหมาะสมและมบรเวณเพยงพอทจะประกอบกจการอตสาห-กรรมนน ๆ โดยมคารบรองของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมหรอวศวกรอนทกระทรวงอตสาหกรรมเหนชอบในการคานวณและออกแบบ (2) มการระบายอากาศทเหมาะสม โดยใหมพนทประต หนาตาง และชองลมรวมกน โดยไมนบทตดตอระหวางหองไมนอยกวา 1 ใน 10 สวนของพนทของหอง หรอมการระบายอากาศไมนอยกวา 0.5 ลกบาศกเมตรตอนาท ตอคนงาน 1 คน (3) มประตหรอทางออกใหพอกบจานวนคนในโรงงานทจะหลบหนภยออกไปไดทนทวงทเมอมเหตฉกเฉนเกดขนอยางนอยสองแหง อยหางกนพอสมควร บานประตตองเปนแบบผลกเปดออกไดงาย และมบนไดระหวางชนอยางนอยสองแหง อยหางกนพอสมควร (4) ระยะดงระหวางพนถงเพดานโดยเฉลยตองไมนอยกวา 3.50 เมตร เวนแตจะมการจดระบบปรบอากาศ แตระยะดงดงกลาวตองไมนอยกวา 3.00 เมตร (5) บนไดตองมนคงแขงแรง มลกษณะ ขนาด และจานวนทเหมาะสมกบอาคารโรงงานและการประกอบกจการอตสาหกรรมนน ๆ ขนบนไดตองไมลนและมชองระยะเทากนโดยตลอด (6) บนได และพนหรอทางเดนทอยสงจากระดบพนตงแต 1.50 เมตรขนไปอยางนอยตองมราวทมนคงแขงแรงและเหมาะสม ทงน กระทรวงอตสาหกรรมอาจกาหนดใหมสวนประกอบอนเพอปองกนอนตรายหรอยกเวนการจดใหมราวดงกลาวได (7) พนตองมนคงแขงแรง ไมขรขระหรอมนาขง หรอลน อนอาจกอใหเกดอบตเหตไดงาย (8) บรเวณหรอหองทางานตองออกแบบใหมพนทไมนอยกวา 3 มาตรงเมตร ตอ คนงาน 1 คน (9) วตถทใชในการกอสรางตองเหมาะสมกบการประกอบกจการอตสาหกรรม ตามขนาดและประเภทหรอชนดของโรงงานรวมทงทไมกอใหเกดการลกลามของอคคภย

12

(10) ในกรณทมลฟต ลฟตตองมสวนปลอดภยไมนอยกวาทเทาของนาหนกทกาหนดใหใช ทงน โดยถอวาคนทบรรทกมนาหนก 70 กโลกรมตอหนงคนและตองเปนแบบทจะเคลอนทไดกตอเมอประตไดปดแลว กบตองมทางออกฉกเฉนดวย ลฟตตองมปายระบจาจานวนคนหรอนาหนกทจะบรรทกได ใหเหนไดงาย และชดเจน (11) จดใหมสายลอฟาตามความจาเปนและเหมาะสม (12) จดใหมทเกบรกษาวตถหรอสงของทอาจกอใหเกดอนตรายหรออคคภยไดงายไวในทปลอดภย ขอ 7 เครองจกรตองมลกษณะดงตอไปน (1) มนคงแขงแรงและเหมาะสม โดยมคารบรองของผประกอบวชาชพวศวกรควบคมหรอวศวกรอนทกระทรวงอตสหกรรมเหนชอบในการคานวณออกแบบและวางแผนตดตงและใชเครองจกรใหมความปลอดภยและไมกอใหเกดความสนสะเทอน เสยง หรอคลนวทย รบกวนผอยอาศยใกลเคยง (2) มเครองปองกนอนตรายอนอาจเกดจากสวนทเคลอนไหวของเครองจกรตามความจาเปนและเหมาะสม (3) บอหรอถงเปดททางานสนองกนกบเครองจกรทอาจเปนอนตรายในการปฏบตงานของคนงานตองมขอบหรอราวกนแขงแรง ปลอดภย ทางดานทคนเขาถงไดสงไมนอยกวา 100 เซนตเมตร จากระดบพนทตดกบบอหรอถงนน (4) หมอนาและการตดตงหมอนา ตองมนคงแขงแรงปลอดภยในการใชงาน และมสวนประกอบทจาเปนตามหลกวชาการทยอมรบกน (5) เครองอดกาซ (Compressor) และภาชนะทจะใชกบงานทมความกดดนแตกตางจากบรรยากาศ ตองเปนแบบทแขงแรงทนทาน เหมาะสมกบงานนน และมสวนประกอบในตาแหนงทจาเปนตามหลกวชาการทยอมรบกน (6) การเดนสายไฟฟาและการตดตงเครองยนตไฟฟา สวทซไฟฟา และอปกรณเครองไฟฟาอน ตองเปนไปตามหลกวชาการทยอมรบกน โดยมคารบรองของผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมหรอวศวกรอนทกระทรวงอตสาหกรรมเหนชอบ (7) เครองยก (Crane and Hoist) และสวนทรบนาหนกตอเนองกนตองมนคงแขงแรงมลกษณะ ขนาด และจานวนทเหมาะสม และตองมปายระบนาหนกปลอดภยสงสดทจะใชยกของไดใหเหนงายและชดเจน กบตองมทหามลอ ซงสามารถจะหยดนาหนกไดไมนอยกวาหนงเทาครงของนาหนกปลอดภยสงสด และถาเปนเครองยกทใชไฟฟาตองมอปกรณสาหรบหยดยก และตดกระแสไฟฟาเมอยกนาหนกถงตาแหนงสงสดทกาหนด (8) การตดตงทอ และอปกรณสาหรบสงวตถทางทอตองเปนไปตามหลกวชาการทยอมรบกน

13

(9) เครองลาเลยงขนสง (Conveyor) ซงมสายลาเลยงผานเหนอบรเวณซงมคนปฏบตงานหรอทางเดน ตองมเครองปองกนของตกแบบแผนหรอตะแกรงกนดานขางและรองรบของตกตลอดได สายลาเลยงนน โดยใหอยในลกษณะทจะทาใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงานสาหรบเครองลาเลยงขนสงทมสายลาเลยงตางไปจากแนวระดบตองมเครองบงคบททาใหสายลาเลยงหยดไดเองเมอเครองหยดปฏบตงาน

(9) โรงงานทมการระบายนาทงตองมวธการขจดนาทงทถกตองและเหมาะสมพรอมทงมแบบแปลน แผนผงและคาอธบายโดยละเอยดแสดงวธการขจดนาทง (Waste water treatment process) ซงไมกอใหเกดอนตราย ความเสยหายหรอเหตเดอดรอนราคาญ

ใหไว ณ วนท 4 มถนายน 2512 พลโท พ. ปณณกนต

รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม (86 ร.จ.3 ตอนท 50 (ฉบบพเศษ) ลงวนท 4 มถนายน 2512) หมายเหต เหตผลในการประกาศใชกฏกระทรวงฉบบน คอ เพอปฏบตใหเปนไปตาม มาตรา 7 มาตรา 8 มาตรา 12 มาตรา 21 แหงพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 ซงออกกฏกระทรวงขนไว

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 4 (พ.ศ. 2514) ออกตามความพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512

เรอง หนาทของผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน

อาศยอานาจตามความในมาตรา 39 แหงพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม ออกประกาศกาหนดหลกเกณฑและวธการทผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานทกประเภทหรอชนด มหนาทกระทาการตอจากทกาหนดไวในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ. 2513) ลงวนท 24 กรกฎาคม 2513 ดงตอไปน

14

หลกเกณฑและวธการทวไป หมวดท 11

การจดโรงงานใหถกตองตามสขลกษณะและอนามย

ออกโดยอาศยอานาจตามความใน (5) แหงมาตรา 39 ขอ 1 ตองจดโรงงานใหสะอาดปราศจากสงสกปรก รกรงรง และใหถกสขลกษณะและอนามยตามสภาพของโรงงานแตละประเภทหรอชนด

หมวดท 12 การปองกนอบตเหตหรออนตรายจากเครองจกร เครองมอ

เครองเคลอนยาย หยบยก หรอลาเลยงวสด สายไฟฟา ทอไอนา หรอวตถอนเปนสอสงกาลงในโรงงาน

ออกโดยอาศยอานาจตามความใน (12) แหงมาตรา 39 ขอ 2 เครองจกรใดทผผลตไดตดเครองปองกนอนตรายไวเพอความปลอดภย หรอมเครองจกรปองกนอนตรายอยในวนตรวจโรงงานและเครองจกร ตามมาตรา 12 ตองดแลรกษาเครองปองกนอนตรายของเครองจกรดงกลาวใหอยในสภาพเชนนนเสมอ ขอ 3 ชนสวนของเครองจกรทมการเคลอนไหวอนอาจจะเปนอนตรายตองมเครองปองกนอนตรายทมนคงแขงแรง และหามถอดยาย เปลยนแปลงหรอซอมเครองปองกนอนตราย รวมทงอปกรณและกลไกของเครองปองกนอนตรายในขณะทเครองจกรมการเคลอนไหว ขอ 4 ไฟลวลตองมฝาครอบหรอตาขายเหลก ชองกวางไมมากกวา 5 เซนตเมตร ปดกนคนงานหรอสงของกระทบไฟลวล เวนแตในกรณใดกรณหนง ดงตอไปน (1) ไฟลวลทในการใชงานปกต หมนไมเรวกวา 500 รอบตอนาท จะจดใหมรวทมนคงแขงแรง กนสงจากพนไมนอยกวา 100 เซนตเมตร มลกนอนอยางนอย 1 ลกสงจากพนไมมากกวา 30 เซนตเมตรและหางจากไฟลวลไมนอยกวา 50 เซนตเมตรแทนกได (2) ไฟลวลทสงจากพนทปฏบตงานหรอทางเดนลอดตงแต 250 เซนตเมตรขนไป ซงตองมเครองปองกนอนตราย กตอเมอพนกงานเจาหนาทออกคาสงเปนหนงสอใหจดทา (3) ในกรณทจาเปนตองใชคานสอดเพอหมนไฟลวลเมอจะเดนเครอง จะจดใหมชองไวทเครองปองกนอนตรายสาหรบสอดคานเขาไปกได (4) ในกรณทจาเปนตองใชคนหมนไฟลวลเมอจะเดนเครอง จะจดใหมชองปดเปดไวทเครองปองกนอนตราย เพอประโยชนแกการนนกได

15

ขอ 5 เครองตนกาลงกลทกชนด ยกเวนเครองยนตไฟฟา ตองมเครองรกษาระดบความเรวอตโนมต (governor) ทมประสทธภาพด ขอ 6 ตองจดใหมวธหยดเดนเครองจกรไดในกรณฉกเฉน จากทซงอยหางจากสวนทเคลอนไหวของเครองจกรในระยะทปลอดภยแกการปฏบต ขอ 7 ถาจาเปนตองมทางเดนขามเพลาหรอทยดเพลา ทางเดนนนตองมพนทมนคงและมราวกนอยางแขงแรง ขอ 8 เพลา สายพาน ปลเล และอปกรณสงถายกาลงอน จะไมมเครองปองกนอนตรายตามขอขางตนกได หากไดจดใหอยในบรเวณหรอหองเฉพาะ และปฏบตตามขอตอไปนครบถวนทกขอคอ

(1) หองหรอบรเวณดงกลาวปดไมใหผทไมมหนาทเกยวของวเขาไป ตลอดเวลา ทกาลงเดนเครองอย (2) ควบคมจากพนถงเพดานหรอวตถอนใดเหนอทางเดนไมนอยกวา 170 เซนตเมตร (3) มแสงสวางเพยงพอ พนแหงราบเรยบ ไมลนและมนคงแขงแรง (4) มเครองปองกนอนตรายตามทางเดนของชางเครอง ขอ 9 เพลาทสงจากพนทปฏบตงานหรอทางเดนไมมากวา 250 เซนตเมตร ตองมเครองปองกนอนตรายทมนคงแขงแรงอยางใดอยางหนงดงน (1) ครอบปดยาวตลอดตวเพลาโดยรอบหรออยางรอยทสดดานขางและดานบนหรอดานลาง ทคนทางานหรอสงของอาจกระทบเพลาได (2) รวกนสงจากพนไมนอยกวา 100 เซนตเมตร มลกนอนอยางนอย 1 ลก สงจากพนไมมากกวา 30 เซนตเมตร และหางจากเพลาไมนอยกวา 50 เซนตเมตร ขอ 10 ขอตอเพลา คลช ปลเล และสายพานหรอโซสงถายกาลงทอยสงจากพนหรอพนทปฏบตงานไมมากกวา 2.5 เมตร ตองมเครองปองกนอนตรายอยางมนคงแขงแรง ขอ 11 เกยรทอยในบรเวณทอาจจะกอใหเกดอนตรายได ตองมเครองปองกนอนตรายอยางมนคงแขงแรงอยางใดอยางหนงดงตอไปน (1) มครอบปดคลมหมด นอกเสยจากจานเกยรเปนแบบทบจะใชครอบปดคลมเฉพาะขอบตรงบรเวณพนเกยรกได (2) ถาเปนเกยรขนาดใหญ ตองทาคอกกนอยางมนคงแขงแรง ขอ 12 ตองไมใชงานปลเลทมสภาพไมมนคงแขงแรง หรอมรอยราว หรอขอบบน แตกราว ขอ 13 ปลเลทมความเรวทขอบนอกมากกวา 1,200 เมตร ตอนาท ตองเปนปลเลทไดสรางขนถกตองตามหลกวชาการเพอกจการนนเปนพเศษเทานน ขอ 14 ปลเลทใชกบสายพานแบน ทไมมการขยบเลอน ตองมหนานนเพอปองกนไมใหสายพานหลด

16

ขอ 15 ถาปลเลอยหางจากปลเลตายหรอคลชหรออยางอน ๆ ไมมากกวาความกวางขอสายพานตองจดใหมเครองปองกนไมใหสายพานหลดทางดานทอยใกลกบปลเลตาย หรอคลช หรออน ๆ นน ขอ 16 ปลเลทตดอยทปลายเพลาลอยตองมเครองปองกนไมใหสายพานหลดออกนอกเพลาได ขอ 17 ถาสายพานหรอโซสงถายกาลงอยสงจากพนหรอพนทปฏบตงานไมมากกวา 250 เซนตเมตร ตองมเครองปองกนดานขางสงพนจากสวนบนของสายพานหรอโซสงถายกาลงไมนอยกวา 40 เซนตเมตร หรอสง 250 เซนตเมตร จากพนหรอพนทปฏบตงานแลวแตวาอยางไหนจะนอยกวากน แตตองสงไมนอยกวา 100 เซนตเมตร ทงน เวนแตวาสายพานหรอโซสงถายกาลงจะมครอบปดคลมหมด ขอ 18 สายพานสงถายกาลงทมความกวางมากกวา 12 เซนตเมตร ความเรวของสายพานตงแต 540 เมตรตอนาทขนไป และศนยกลางปลเลหางกนตงแต 300 เซนตเมตรขนไป ถาอยสงจากพนหรอพนทปฏบตงานมากกวา 250 เซนตเมตร ตองมเครองปองกนดานลางตลอดความยาวของสายพาน ขอ 19 คนขยบสายพานตองมเครองบงคบไมใหสายปนขามปลเลไดเอง ขอ 20 ในอาคารโรงงานเดยวกน คนขยบสายพานหรอคนขยบคลช ตองขยบไปทางเดยวกนเมอจะหยดเครอง ยกเวนคนขยบสามตาแหนง ขอ 21 เครองจกรทไมไดขบเครองตนกาลงเฉพาะตว ตองจดใหมคลชปลเลฟรหรอวธการอนใดทเหมาะสม เพอใหหยดหรอเดนเครองจกรนนเฉพาะตวไดโดยสะดวกและปลอดภย ขอ 22 สวชตดตอนของเครองยนตไฟฟา ตองเปนชนดทไมอาจจะเปด-ปด ไดเมอมการกระทบโดยบงเอญ ขอ 23 ถาสวชตดตอนเปนแบบปมกด ตองเปนแบบทมปมกดเดนและปมกดหยดแยกกน ปมกดเดนตองเปนชนดสเขยวหรอดา สวนปมกดหยดตองเปนชนดสแดง ขอ 24 เครองจกรทใชงานหลายคนปฏบตงานรวมกน ตองมเครองบงคบมใหเครองจกรนนปฏบตงานไดในขณะทคนงานอยในตาแหนงอนอาจจะเปนอนตรายได ขอ 25 ถาเครองจกรขบดวยเครองยนตไฟฟาหลายเครอง นอกจากมสวชตดตอนเฉพาะเครองไฟฟาแตละเครองแลว ตองมสวชตดตอนหยดเครองยนตไฟฟาทงหมดพรอมกนดวย ขอ 26 เครองจกรขนาดใหญ ซงสามารถจะเคลอนตอไปไดอกดวยแรงเฉย แมจะไดหยดสงถายกาลงแลว ตองมหามลอทมประสทธภาพพอทจะหยดเครองไดโดยเรว ในกรณทอาจจะกใหเกดอนตรายไดตองมหามลอชนดอตโนมต ขอ 27 ไฟฟาแสงสวางและไฟฟากาลงทใชผลตหรอชวยในการผลต ตองใชวงจรแยกจากกนแตละวงจรตองมสวชตดตอนชนดทสามารถตดวงจรเมอกระแสไฟฟาไหลผานเกนกาลง ขอ 28 ในหองปฏบตงานหรอหองเกบสงของทอาจม กาซ ควน ฝน ไอ หรอหมอกทตดไฟไดงาย ตองเดนสายไฟฟาในทอ เครองยนตไฟฟา สวชไฟฟา และอปกรณไฟฟาอน ๆ ตองเปนแบบปดชนดปองกนการระเบด และหามใชหลอดไฟฟาฟลออเรสเซนทแบบมสตารทเตอรสวชตดตอนแบบใบมด เตาเสยบและอปกรณทอาจทาใหเกดประกายไฟได

17

ขอ 29 หลอดไฟฟาทจะใชเคลอนยายไปมา ตองมเครองปองกนการกระทบแตก และตองเปนแบบทสรางขนเพอใชในกจการนน ๆ โดยเฉพาะ ขอ 30 เครองยนตไฟฟา หรอเครองใชไฟฟาชนดทเคลอนยายไปมาไดตองใชปลกและเตาเสยบทแขงแรงและมทตอกบสายดนดวย ขอ 31 เครองยนตไฟฟาทมขนาดตงแต ¼ แรงมาขนไป ตองมเครองปองกนกระแสเกนขนาดและการใชเกนกาลง ขอ 32 เครองยนตไฟฟาและเครองไฟฟาตองตอสายดน การตอสายดนตองใชเสาไฟฟาขนาดพนทหนาตดไมนอย 2.5 ตารางมลลเมตร และไมเลกกวาครงหนงของสายไฟฟาเขาเครอง แตไมจาเปนตองใหญกวา 70 ตารางมลลเมตร ตอเขากบทอนาชนดโลหะทตดตอลงถงพนดนได หรอตอลงสทอหรอแทงทองแดงซงยาวไมนอยกวา 150 เซนตเมตร เสนผาศนยกลางไมนอยกวา 1 เซนตเมตร ฝงในพนดนทชนลกไมนอยกวา 150 เซนตเมตร หรอตอลงสตวนาอนดวยวธทถกตองตามหลกวชาการ ขอ 33 ตองดแลรกษาสายไฟฟา สายดน เครองยนตไฟฟา สวช เตาเสยบและอปกรณไฟฟาอน ๆ ใหอยในสภาพเรยบรอย ไมหลดหลวม แตกราว หรอผกรอน ขอ 34 แผงสวช หมอแปลงแรงไฟ แคพแปชเตอร แบตเตอร ขนาด 150 โวลตขนไปทมไดตดตงไวในหองทจดไวโดยเฉพาะ ตองจดทารวกนโดยรอบมใหบคคลทไมมหนาทเกยวของเขาไปได ขอ 35 หามมใหซอมสายไฟฟาหรออปกรณไฟฟาในขณะทมกระแสไฟฟาไหลผาน ขอ 36 สายไฟฟา เครองไฟฟาและอปกรณ ตองไดรกการตรวจรบรองเหนชอบจากผไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม หรอนายชางของการไฟฟานครหลวง หรอนายชางของการไฟฟาสวนภมภาค หรอจากวศวกรทกระทรวงอตสาหกรรมเหนชอบทก ๆ ระยะ 1 ป โดยมเอกสารรบรองเปนหลกฐานทกป ขอ 37 ตองจดใหทกคนทอยในบรเวณงานทอาจจะเปนอนตราย สวมหมวกปองกนอนตรายตามความเหมาะสม ขอ 38 ตองจดใหทกคนทอยในบรเวณงานทอาจจะเปนอนตรายตอตา หรอใบหนา สวมแวนตา (Safety glasses หรอ goggle) หรอกระบงหนา (face shield) ทมประสทธภาพและเหมาะสม ขอ 39 ตองจดใหทกคนทอยในบรเวณงานทมเสยงดงเกนกวา 80 เดซเบล หรอเสยงดงอนอาจเปนอนตรายตอแกวห อดหดวยทอดห (ear plug) ทมประสทธภาพ ขอ 40 ตองจดใหทกคนทอยในบรเวณงานทอาจจะเปนอนตรายตอใบหและรห สวมเครองปองกนห (ear guard) ทมประสทธภาพ ขอ 41 ตองจดใหคนงานทใชมอในการปฏบตงานอนอาจสมผสกบสวนทแหลมหรอคมของวตถสวมถงมอทมความเหนยวทนตอวตถแหลมคม ขอ 42 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบวตถทรอน สวมเครองปองกนอนตราย เชน ถงมอ รองเทา ซงทาดวยวตถทมคณภาพเปนฉนวนความรอน ตามความจาเปนและเหมาะสม

18

ขอ 43 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบวตถเคม กรด ดาง อนอาจจะเปนอนตรายตอผวหนงสวมเครองปองกนอนตราย เชน ถงมอ รองเทาหมนอง ผากนเปอนททาดวยยางหรอพลาสตก หรอวตถทมคณสมบตทนทานตอการกดกรอนของสารเคมนน ๆ ตามความจาเปนและเหมาะสม ขอ 44 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานอนอาจเปนอนตรายตอขา หรอเทา สวมเครองปองกนอนตรายทขาหรอเทาตามความจาเปนและเหมาะสม ขอ 45 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบงานไฟฟา สวมรองเทาทมคณสมบตเปนฉนวนไฟฟา ขอ 46 ตองจดใหคนงานทตองการไปปฏบตอยบนทสง ซงตองมการปนปายใชสายรดหรอเขมขดกนตก ขอ 47 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานอนอาจจะเปนอนตรายตอระบบการหายใจสวมเครองปองกนอนตราย (respiratory protection) หรอเครองชวยในการหายใจทมประสทธภาพและเหมาะสมตอการปฏบตงานนน ๆ ขอ 48 ตองทาความสะอาดและรกษาเครองปองกนอนตรายสาหรบคนงานใหอยในสภาพเรยบรอยพรอมทจะใชงานไดตลอดเวลา

หมวดท 13ж

การเกบและการใชวตถมพษ วตถเคม วตถไวไฟ วตถระเบด และวตถอนทอาจเปนอนตรายหรอทอาจทาใหเกดฝนละออง ความรอน แสงหรอเสยง ซงเปนอนตรายในการปฏบตงาน กบวธการปองกน

และเครองปองกนมใหเกดอนตรายแกคนงาน

ออกโดยอาศยอานาจตามความใน (13) แหงมาตรา 39 ขอ 49 ตองแยกเกบวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด หรอวตถอนทอาจเปนอนตรายหรอทอาจทาใหเกดฝนละออง ใหเปนระเบยบและเปนสดสวนตางหาก และตองปดกญแจหองเกบทกครงเมอไมมการปฏบตงานในหองนแลว ขอ 50 ตองจดใหมการระบายอากาศในหองเกบและหองปฏบตงานอนเกยวกบวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด หรอวตถอนทอาจเปนอนตรายหรอทอาจทาใหเกดฝนละอองอยางเพยงพอและตองปองกนมใหอากาศทระบายออกจากหอง เปนอนตรายตอบคคลหรอทรพยสนของผอน หรอเปนเหตเดอดรอนราคาญกบตองดแลรกษาใหหองตาง ๆ ดงกลาวอยในสภาพทมนคงแขงแรงเหมาะสมแกงานนน ๆ ขอ 51 ตองไมใหวตถไวไฟ วตถระเบด หรอวตถทระเหยเปนไอไดงายอยใกลเตาไฟ หมอนา ทอไอนา สายไฟฟาแรงสง บรเวณทอาจมการเกดประกายไฟ หรอในทซงมอณหภมสง

19

ขอ 52 ตองจดทาปาย “ วตถมพษ “ “ วตถไวไฟ หามสบบหร “ “วตถระเบด หามสบบหร” แลวแตกรณ และปาย “ หามบคคลทไมมหนาทเกยวของเขา “ ดวยตวอกษรสแดงขนาด 20 เซนตเมตรบนพนสขาว และปายเครองหมายแจงอนตรายตดไวใหเหนไดอยางจชดเจนทหนาทางเขาทกหอง กบควบคมดแลใหคนงานปฏบตตามขอหามนน ๆ อยางเครงครด ขอ 53 ตองดแลรกษามใหมการรวไหลของวตถมพษออกมาจากเครองจกรทใชในการทาผลต บรรจ แปรสภาพ แยก หรอผสมวตถมพษ ขอ 54 ตองทาความสะอาดเครองจกร อปกรณตาง ๆ ทใชเกยวของกบวตถมพษกอนใชงานกบวตถอยางอนทกครง เพอปองกนมใหเกดปฏกรยาเคมของสารตางชนดกน ขอ 55 ตองดแลรกษาทอและสวนประกอบของทอสงวตถใหอยในสภาพเรยบรอย ไมมการแตกราว รว ชารด หรอเกดการไหลยอนกลบ ขอ 56 ทอสงวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด ตางชนดกน ตองทาส หรอเครองหมายแสดงความแตกตางไวอยางชดเจน ขอ 57 ทอสงวตถทมอณหภมสงกวา 100 องศาเซนตเกรด ตองมฉนวนกนความรอนหมตามความจาเปนและเหมาะสม เพอมใหเกดอนตรายตอบคคลหรอสงของ ขอ 58 ตองจดไมใหทอสงวตถไวไฟ อยใกลเตาไฟ หมอนา ทอไอนา สายไฟฟาแรงสง เครองยนตไฟฟา สวทชไฟฟา หรอสวนของเครองจกร ทมประกายไฟฟา หรอบรเวณทมอณหภมสงกวาปกต ขอ 59 ตองวางทอสงวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด ในลกษณะทจะไมทาใหเกดการชารดเสยหาย ขอ 60 ตองดแลรกษาลนเปดปดตาง ๆ มใหมการรวซม และตองมเครองหมายแสดงการเปดหรอปดของลนไวดวย ขอ 61 การเปด ปด ลนทตองปฏบตไปตามลาดบ ตองมกลไกควบคมเพอมใหเกดอนตรายขนได ขอ 62 ตองแยกภาชนะสาหรบบรรจวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด แตละชนดใหเปนสดสวน ไมปะปนกน และตองจดทาปายชอวตถทบรรจตดไวทภาชนะทกใบ ขอ 63 ภาชนะบรรจวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด และอปกรณตองเปนแบบแขงแรง ทนทาน และปลอดภยในการใชงาน กบตองดแลรกษาใหอยในสภาพเรยบรอยและปลอดภยตอการใชงานอยเสมอ ขอ 64 ภาชนะทบรรจวตถมพษ วตถไวไฟหรอวตถทระเหยเปนไอไดงายตองปดฝาอยางสนทมดชด ขอ 65 ตองทาความสะอาดภาชนะทใชกบวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด หลงจากใชงานแลวทกครง ภาชนะบรรจทไมตองการใชใหทาลายเสย หามนาไปบรรจวตถสงของอน ๆ ขอ 66 ภาชนะบรรจวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด ตองเปนแบบทหยบยกหรอขนยายไดดวยความปลอดภย

20

ขอ 67 ตองจดใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบด หรอวตถอนทอาจเปนอนตราย หรอทอาจทาใหเกดฝนละออง ความรอน แสงหรอเสยง ซงอาจเปนอนตรายตอการปฏบตงานในหนาท สวมเครองปองกนอนตราย ตามความเหมาะสมตอการปฏบตงานนน ๆ ขอ 68 ตองจดใหมการอบรม แนะนา ชแจงคนงานใหเขาใจถงเหตอนตรายอนอาจจะเกดขนไดของงานตาง ๆ ทตนปฏบตอย ตลอดจนอธบายใหรถงวธระมดระวงปองกนอนตรายและการใชมาตรการแกไขอบตเหตทอาจเกดขนจากการปฏบตงานไดไนทนทดวย ขอ 69 ตองไมยอมใหผทไมมหนาทโดยตรง หรอผซงไมเขาใจดถงเหตอนตรายของงานปฏบตงานทมอนตราย ขอ 70 ตองไมใหมการรบประทานอาหารหรอเครองดมในบรเวณโรงงาน ซงมการปฏบตเกยวกบวตถมพษ ทงน นอกเสยจากจะไดกระทาในหองอาหาร หรอโรงอาหารอยางถกตองตามสขลกษณะอนามยโดยเฉพาะ ขอ 71 ตองใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบวตถมพษ ลางมอและลางหนากอนรบประทานอาหาร และทาความสะอาดรางกายเมอเลกงานแลว ขอ 72 ตองไมใหมการพกอาศยอยในอาคารโรงงานหรอโรงเกบ ขอ 73 ในการซอมเครองจกรตาง ๆ ทผปฏบตงานอาจไดรบอนตรายจากวตถมพษ วตถเคม วตถไวไฟ วตถระเบด ตองใชผทมความชานาญในการปฏบตงานนน ๆ โดยเฉพาะ และตองสวมเครองปองกนอนตรายตามความเหมาะสมดวย ในการซอมตองหยดเครองจกรสวนอนทอาจจะกอใหเกดอนตรายได และใหผทไมมหนาทเกยวของในขณะปฏบตงานออกจากบรเวณนน ขอ 74 ในกรณทมอบตเหตเกดขนในขณะปฏบตงาน ตองหยดงานสวนนน ๆ ทนทคนงานซงไมมหนาทซอมแซมแกไขตองออกจากบรเวณนนโดยดวน และจดใหมการแกไขหรอระงบอบตเหตทเกดขนโดยใหผทเกยวของกบการปฏบตงานสวมเครองปองกนอนตรายตามความเหมาะสม

หมวดท 14การประกอบกจการโรงงานมใหเกดเหตราคาญ

ออกโดยอาศยอานาจตามความใน (14) แหงมาตรา 39 ขอ 75 ตองทาการกาจดกลน เสยง ความสนสะเทอน ฝนละออง เขมา เถาถาน ทเกดขน

จากโรงงานมใหเปนทเดอดรอนหรอเปนเหตเสอมหรออาจเปนอนตรายแกสขภาพของผอยอาศยใกลเคยง ขอ 76 ตองดแลรกษาระบบเกบเสยง ทอไอเสย หมอพกของเครองตนกาลงใหอยในสภาพ

เรยบรอยตลอดเวลา ขอ 77 โรงงานทมการใชเตาหรอเครองจกรอนใด ซงทาใหมเขมาควนออกสบรรยากาศ

ตองปลอยออกทางปลองทมความสงตามความจาเปนและเหมาะสม ความดาของเขมาควนทปากปลองตองไม

21

เกนรอยละสสบของความดามาตราฐานรงเกลมานน เวนแตในชวงระยะเวลาสนในขณะทเรมตดเตาหรอตดเครอง เขยขเถา เปาเขมา หรอเกดขดของขนในระบบขจดเขมาควน

ใหไว ณ วนท 11 สงหาคม 2514 พลโท พ. ปณณกนต

รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม

ใหดประกาศกระทรวงอตสหกรรม ฉบบท 24 (พ.ศ. 2530) ออกตามความในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 แทน

22

ประกาศกระทรวงมหาดไทย ความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร

การใชเครองจกรทวไป ---------------------------------

ฯลฯ

ขอ 2 ใหนายจางจดใหลกจางซงทางานเกยวกบเครองจกร สวมใส หมวก ถงมอ แวนตา หนากาก เครองปองกนเสยง รองเทาพนยางหมสน หรอเครองปองกนอนตรายสวนบคคลอน ๆ ตามสภาพและลกษณะของงาน และใหถอเปนระเบยบปฏบตงานของสถานประกอบการตลอดเวลาทลกจางปฏบตงานนน ขอ 3 ใหนายจางดแลลกจางสวมใสเครองนงหมใหเรยบรอยรดกม ไมขาดรงรง ในกรณททางานเกยวกบไฟฟาจะตองใหลกจางสวมใสเครองนงหมทไมเปยกนา ขอ 4 ใหนายจางดแลมใหลกจาง ซงมผมยาวเกนสมควร และมไดรวบหรอทาอยางหนงอยางใดใหอยในลกษณะทปลอดภย หรอสวมใสเครองประดบทอาจเกยวโยงกบสงใดไดเขาทางานเกยวกบเครองจกร ขอ 5 ใหนายจางจดใหมอปกรณเพอปองกนอนตรายจากเครองจกรดงตอไปน (1) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟาตองมสายดน เพอปองกนกระแสไฟฟารวตามมาตรฐานเพอความปลอดภยทางไฟฟา ของสานกงานพลงงานแหงชาตทกเครอง (2) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟา ตองมสายไฟฟาเขาเครองจกรโดยฝงเดนหรอลงมาจากทสง ทงนใหใชทอรอยสายไฟฟาใหเรยบรอย เวนแตใชสายไฟฟาทมฉนวนหมเปนพเศษ (3) เครองจกรสาหรบปมวตถ ซงใชนาหนกเหวยงใหตดตงตวนาหนกเหวยงไวสงกวาศรษะผปฏบตงานพอสมควร เพอไมใหเกดอนตรายแกผปฏบตงาน หรอใหจดทาเครองปองกนอยางหนงอยางใดใหมความปลอดภยตอลกจาง และจะตองไมมสายไฟฟาอยในรศมของนาหนกเหวยง (4) เครองจกรสาหรบปมวตถ โดยใขชเทาเหยยบตองมทพกเทาและมทครอบปองกนมใหเหยยบโดยไมตงใจ (5) เครองจกรสาหรบปมวตถ โดยใชมอปอนตองมเครองปองกนมอใหพนจากแมปมหรอจดหาเครองปอนวตถแทนมอ

23

(6) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟาปมหรอตดวตถทใชมอปอน ตองมสวทซสองแหงหางกนเพอใหผปฏบตงานตองเปดสวทซพรอมกนทงสองมอ (7) เครองจกรชนดอตโนมต ตองมสเครองหมายปด – เปดทสวทซอตโนมต ตามหลกสากล และมเครองปองกนมใหสงหนงสงใดกระทบสวทซเปนเหตใหเครองจกรทางานโดยมไดตงใจ (8) เครองจกรทมการถายทอดพลงงานโดยใชเพลา สานพาน ปลเล ฟลายวล ตองมตะแกรงเหลกเหนยวครอบสวนทหมนได และสวนสงถายกาลงใหมดชด ถาสวนทหมนไดหรอสวนสงถายกาลงสงกวาสองเมตรตองมตะแกรงหรอรวเหลกเหนยวสงไมตากวาสองเมตรกนลอมใหมดชด สาหรบสายพานแขวนลอยทมความเรวไมนอยกวาหารอยสสบเมตรตอนาท หรอสายพานทมชวงยาวเกนกวาสามเมตร หรอสายพานทกวางกวายสบเซนตเมตร หรอสายพานโซ ตองมทครอบรองรบซงเปดซอมแซมได (9) ใบเลอยวงเดอนทใชกบเครองจกร ซงอาจจะเปนอนตรายตอผปฏบตงานได ตองมทครอบใบเลอยสวนทสงเกนกวาโตะหรอแทน (10) เครองจกรทใชเปนเครองลบ ฝน หรอแตงผวโลหะ ตองมเครองปดบงประกายไฟหรอเศษวตถในขณะใชงาน ขอ 6 กอนการตดตงหรอซอมเครองจกร หรอเครองปองกนอนตรายของเครองจกร ใหนายจางทาปายปดประกาศไว ณ บรเวณตดตงหรอซอมแซมและใหแขวนปายหามเปดสวทซดวย ขอ 7 ใหนายจางดแลใหลกจางทางานเกยวกบเครองมอกลดงตอไปน (1) ทกวนกอนนาเครองมอกลออกใช ตองตรวจดใหแนใจวาเครองมอกลนนอยในสภาพใชการไดดและปลอดภย (2) เครองมอกลทใชขบเคลอนไดจะตองมสภาพทผใชงานสามารถมองเหนขางหลงได เวนแตจะมสญญาณเสยงเตอนหรอมผบอกสญญาณเมอถอยหลง (3) ไมนารถยก รถปนจน หรอเครองมอสาหรบยกอน ๆ ไปใชปฏบตงานใกลสายหรออปกรณไฟฟาทมกระแสไฟฟา ใกลกวาระยะหางทปลอดภย เวนแต

ก. จะมแผงฉนวนกนระหวางสวนทมกระแสไฟฟากบเครองมอกลนน ข. เครองมอกลนนไดตอสายดนไวเรยบรอยแลว ค. มฉนวนหมอยางด หรอ ง. ใชมาตรการความปลอดภยในการใชเครองมอกลนนเชนเดยวกบวามกระแสไฟฟา

อย ขอ 8 หามมใหนายจางหรอยอมใหลกจางใชเครองมอกลทางานเกนกวาพกดทผผลตกาหนดไวสาหรบเครองมอกลนน ขอ 9 ใหนายจางจดใหมทางเดนเขา – ออกจากทสาหรบปฏบตงานเกยวกบเครองจกร มความกวางไมนอยกวาแปดสบเซนตเมตร

24

ขอ 10 ใหนายจางจดทารว คอดกน หรอเสนแสดงเขตอนตราย ณ ทตงของเครองจกรหรอเขตทเครองจกรทางานทอาจเปนอนตรายใหชดเจนทกแหง ฯลฯ

หมวด 3 การคมครองความปลอดภยสวนบคคล

ขอ 19 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานเชอมแกส และงานเชอมไฟฟา สวมแวนตาลดแสง หรอกระบงหนาลดแสง ถงมอหนง รองเทายางหมสน และแผนปดหนาอกกนประกายไฟ ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 20 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานลบหรอไสโลหะดวยหนเจยระไน สวมแวนตาหรอหนากากชนดใส ถงมอผา และรองเทาพนยางหมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 21 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานกลงโลหะ กลงไม งานไสโลหะ งานไสไม งานตดโลหะ สวมแวนตาหรอหนากากชนดใส ถงมอผา รองเทาพนยางหมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 22 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานปมโลหะ สวมแวนตาชนดใส ถงมอผา และรองเทาพนยางหมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 23 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานชบโลหะ สวมถงมอยางและรองเทาพนยางหมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 24 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานพนส สวมถงมอยางและรองเทาพนยาง หมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 25 ใหนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบงานยกขนยาย ตดตง สวมรองเทาหนงหวโลหะ ถงมอหนง และหมวกแขง ตลอดเวลาทลกจางทางาน ขอ 26 ใหนายจางจดใหลกจางททางานควบคมเครองยนต เครองจกร หรอเครองมอกล สวมหมวกแขง รองเทาพนยางหมสน ตลอดเวลาทลกจางทางาน

ฯลฯ

ความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม ฯลฯ

ความรอน ขอ 2 ภายในสถานทประกอบการทมลกจางทางานอยจะมสภาพความรอนททาใหอณภมของรางกายลกจางสงเกนกวา 38 องศาเซลเซยส มได

25

ขอ 3 ในกรณทภายในสภานทประกาอบการมสภาพความรอนททาใหอณหภมของรางกายของลกจางสงกวา 38 องศาเซลเซยส ใหนายจางดาเนนการแกไขปรบปรง เพอลดสภาพความรอนนน หากแกไขหรอปรบปรงไมได นายจางจะตองจดใหลกจางมเครองปองกนความรอน มใหอณหภมของรางกายลกจางสงกวา 38 องศาเซลเซยส ขอ 4 ในกรณทอณหภมของรางกายลกจางสงกวา 38 องศาเซลเซยส นายจางจะตองใหลกจางหยดพกชวคราว จนกวาอณหภมของรางกายลกจางจะอยในสภาพปกต

ฯลฯ แสงสวาง

ขอ 7 ภายในสถานทประกอบการทใหลกจางทางานดงตอไปน (1) งานทไมตองการความละเอยด เชน การขนยาย การบรรจ ตองมความเขมของ แสงสวางไมนอยกวา 50 ลกซ

(2) งานทตองการความละเอยดเลกนอย เชน การผลผลตหรอการประกอบชนงานอยางหยาบ ๆ ตองมความเขมของแสงสวางไมนอยกวา 100 ลกซ

(3) งานทตองการความละเอยดปานกลาง เชน การเยบผา เยบหนง ตองมความ เขมของแสงไมนอยกวา 200 ลกซ (4) งานทตองการความละเอยดสง เชน การกลง หรอแตงโลหะ การซอมแซมเครองจกร ตองมความเขมของแสงสวางไมนอยกวา 300 ลกซ

ฯลฯ เสยง

ขอ 13 ภายในสถานทประกอบการทใหลกจางคนใดคนหนงทางานดงตอไปน (1) ไมเกนวนละเจดชวโมง ตองมระดบเสยงทลกจางไดรบตดตอกนไมเกนเกาสบเอดเดซเบล (เอ) (2) เกนกวาวนละเจดชวโมง แตไมเกนแปดชวโมง จะตองมระดบเสยงทลกจางไดรบตดตอกนไมเกนเกาสบเดซเบล (เอ) (3) เกนวนละแปดชวโมง จะตองมระดบเสยงทลกจางไดรบตดตอกนไมเกนแปดสบเดซเบล (เอ) ขอ 14 นายจางจะตองใหลกจางทางานในททมระดบเสยงเกนกวาหนงรอยสสบเดซเบล (เอ) มได ขอ 15 ภายในสถานทประกอบการทมระดบเสยงทลกจางไดรบตดตอกนเกนกวาทกาหนดไวใน ขอ 13 ใหนายจางแกไขหรอปรบปรงสงทเปนตนกาเนดของเสยงหรอทางผานของเสยง มใหมเสยงดงเกนกวาทกาหนดไวในขอ 13

26

ขอ 16 ในกรณทไมอาจปรบปรงหรอแกไขตามความในขอ 15 ไดใหนายจางจดใหลกจางสวมใสปลกลดเสยง หรอครอบหลดเสยงตามมาตรฐานทกาหนด

ฯลฯ

เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) ฯลฯ

หมวด 1 สารเคม

ขอ 2 ตลอดระยะเวลาทางานปกตภายในสถานทประกอบการทใหลกจางทางาน จะมปรมาณความเขมขนของสารเคมในบรรยากาศของการทางานโดยเฉลยเกนกวาทกาหนดไวมได ขอ 3 ไมวาระยะเวลาใดของการทางานปกต หามมใหนายจางใหลกจางทางานในททมปรมาณความเขมขนของสารเคมในบรรยากาศของการทางานเกนกวาทกาหนดไว ขอ 4 หามมใหนายจางใหลกจางทางานในททมปรมาณความเขมขนของสารเคมเกนกวาทกาหนดไว ขอ 5 หามมใหนายจางใหลกจางทางานในททมปรมาณฝนแรในบรรยากาศของการทางานตลอดเวลาทางานปกตโดยเฉลยเกนกวาทกาหนดไว ขอ 6 ภายในสถานทประกอบการทมการใชสารเคมทกาหนดไว ซงสภาพของการใชนนอาจจะเปนอนตรายตอผใชหรอผอยใกลเคยง ใหนายจางจดหองหรออาคารสาหรบการใชสารเคมไวโดยเฉพาะ ขอ 7 ในกรณทภายในสถานทประกอบการทมสารเคมหรอฝนแรฟงกระจายสบรรยากาศของการทางานเกนกวาทกาหนดไว ใหนายจางดาเนนการแกไขหรอปรบปรงเพอลดความเขมขนของสารเคมหรอปรมาณฝนแรมใหเกนกวาทกาหนดไว หากแกไขหรอปรบปรงมได นายจางจะตองจดใหลกจางสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล ตามมาตรฐานทกาหนดไว ตลอดเวลาทลกจางทางานเกยวกบสารเคมทมลกษณะ หรอปรมาณทอาจจะเปนอนตรายตอสขภาพรางกายของลกจางดงน (1) ฝนละออง ฟม แกส หรอไอเคม ตองสวมใสทกรองอากาศหรอเครองชวยหายใจทเหมาะสม (2) สารเคมในรปของเหลวทเปนพษ ตองสวมใสถงมอยางยาว รองเทาพนยางหมแขง กระบงหนาชนดใส และทกนสารเคมกระเดนถกรางกาย (3) สารเคมในรปของของแขงทเปนพษ ตองสวมใสถงมอยางและรองเทาพนยางหมสน

ฯลฯ

ความปลอดภยเกยวกบไฟฟา

27

ขอ 3 นายจางจะตองจดใหมการตรวจสอบสภาพของสายไฟฟาและสภาพของอปกรณไฟฟา ถาหากพบวาชารดหรอมกระแสไฟฟารว ใหซอมแซมหรอเปลยนใหมทนท ขอ 4 ใหนายจางจดใหมปายเตอนอนตราย ตดตงไวในบรเวณทจะเกดอนตรายจากไฟฟาใหเหนไดอยางชดเจน ขอ 5 หามมใหนายจางใหลกจางเขาใกล หรอนาสงทเปนตวนา ซงไมมทถอเปนฉนวนอยางดหมอยเขาใกลสงทมไฟฟานอยกวาระยะหางทกาหนดไว ยกเวน (1) ลกจางผนนสวมใสเครองปองกนอนตรายจากไฟฟา ซงเปนฉนวนทใชตานทานแรงดนสงพอกบสวนทเปนไฟฟานน หรอ (2) ไดปดหรอนาฉนวนมาหมสงทเปนไฟฟา โดยฉนวนทหมนนปองกนแรงดนไฟฟานน ๆ ได หรอ (3) ลกจางทปฏบตงานกบสงทมไฟฟาดวยเทคนคการปฏบตงานดวยมอเปลา และอยภายใตการควบคมจากผทไดรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพวศวกรรม (แขนงไฟฟากาลง) ขอ 6 ในกรณทมการปฏบตงานตรวจสอบ ซอมแซม ตดตงไฟฟา นายจางตองผกปายหามสบสวทซ พนสแดงไวทสวทซ หรอใชกญแจปองกนการสบสวทซไว ขอ 7 ในกรณทใชลมกาลงดนสงทาความสะอาดอปกรณทมไฟฟาอย ตองใชทอและหวฉดทเปนฉนวน ขอ 8 ไฟฉายทนายจางจดใหลกจางททางานเกยวกบไฟฟา ตองเปนไฟฉายชนดทเปนกระบอกไฟฉายมฉนวนหมตลอด ขอ 9 หามมใหลกจางสวมใสเครองนงหมทเปยกนาหรอเปนสอไฟฟาปฏบตงานขณะมไฟฟา (Hot Line) ยกเวนเมอมแรงดนไฟฟาตอกวา 50 โวลท หรอสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล หรอใชเครองมอทเปนฉนวน ขอ 10 เทปสาหรบวดทนายจางจดใหลกจางใชปฏบตงานใกลกบสงทมไฟฟาตองเปนเทปชนดทไมเปนโลหะ

ฯลฯ การใชอปกรณปองกนอนตรายจากไฟฟา

ขอ 77 นายจางตองจดหาอปกรณปองกนอนตรายจากไฟฟา เชน ถงมอยาง แขนเสอยาง ถงมอหนง ถงมอทางาน แผนยาง ผาหมยาง ฉนวนครอบลกถวย ฉนวนหมสาย หมวกแขงกนไฟฟา ใหแกลกจางทจะปฏบตงานเกยวกบไฟฟาตามความเหมาะสมของงาน ในเมออปกรณไฟฟาเหลานนมแรงดนไฟฟามากกวา 50 โวลทหรอในกรณทอปกรณไฟฟาทมแรงดนไฟฟาตากวา 50 โวลท แตมโอกาสทจะเกดแรงดนสงขนในกรณทผดปกต ขอ 78 ลกจางทตองขนปฏบตงานสงกวาพนดนตงแต 4 เมตรขนไป นายจางจะตองจดหาเขมขดนรภย (Safety Belt) หมวกแขงชนด ค. ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองมาตรฐานของอปกรณ

28

คมครองความปลอดภยสวนบคคล วาดวยหมวกแขงและอปกรณอน ๆ ทเหมาะสมกบงานนน ๆ ใหลกจางสวมใสตลอดเวลาทปฏบตงานอย เวนแตอปกรณนนจะทาใหลกจางเสยงอนตรายมากกวาเดมในกรณนใหใชอปกรณเพอความปลอดภยอยางอนแทน ขอ 79 นายจางตองจดหารองเทาพนยางหมขอชนดมสน ใหกบลกจางสวมใสตลอดเวลาของการทางาน

เบดเตลด ขอ 83 นายจางตองจดใหมการฝกอบรมใหกบลกจางททางานเกยวของกบไฟฟา มความรและความสามารถในเรองตอไปน (1) วธปฏบตเมอมลกจางประสบอนตรายจากไฟฟา (2) การปฐมพยาบาลและการชวยชวตโดยวธใชปากเปาอากาศเขาทางปากหรอจมกของผประสบอนตราย และวธนวดหวใจจากภายนอก ขอ 84 ถาปฏบตงานในเวลากลางคน นายจางตองจดใหมแสงสวางในบรเวณทปฏบตงานอยางเพยงพอ โดยใหเปนไปตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองภาวะแวดลอมเกยวกบเสยงแสง

ฯลฯ อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

พธ.ทร. ไดกาหนดอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลเพอใหขาราชการและลกจางของ ทร. ใชปฏบตงานเกยวกบเครองจกรกล, ไฟฟา และสารเคม เพอเปนการปองกนอนตรายจากการปฏบตงาน โดยจดแบงออกเปนอปกรณหลก 10 รายการ คอ

1. อปกรณปองกนดวงตา มแวนปองกน, แวนครอบปองกนสารเคม, แวนครอบสาหรบงานหลอมโลหะ และแวนครอบสาหรบงานเชอม

2. อปกรณปองกนใบหนา มโลพลาสตกปองกนใบหนา, หมวกครอบทาดวยโลหะ, โลบงหนา ชนดมอถอ, หมวกครอบสาหรบงานเชอม และหมวกครอบถงคอปองกนกรด 3. อปกรณปองกนเทา มรองเทาไรโลหะ, รองเทานรภยพรอมครอบโลหะหลงเทา และรองเทาหมขอ 4. อปกรณปองกนขา มกระบงหมขา 5. อปกรณปองกนศรษะ มหมวกนรภย (หมวกพลาสตกแขงสตามทกาหนด คอ สขาว, สฟา, สนาเงน, สสม, สแดง และสเหลอง 6. อปกรณปองกนห มปลกอดหและครอบหลดเสยง 7. อปกรณปองกนนวและฝามอ มถงมอใยหน, ถงมอตาขายโลหะ, ถงมอยางใชเกยวกบไฟฟา, ถงมอยางนโอพลนและไวนล, ถงมอหนงตานประกายไฟ และถงมอผาหรอฝาย 8. อปกรณปองกนลาตว มเสอกนความรอน, ชดพนทราย และปลอกแขนหนง 9. อปกรณชวยหายใจ มแบบใชแผนกรองอากาศและแบบใชแผนกรองฝน

29

10. เขมขดนรภย มเขมขดนรภยครงเทยมลากและเขมขดนรภยชวยชวตคนหมดสต

กาหนดมาตรฐานเกยวกบอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล จะตองมคณสมบตไดมาตรฐานขนตา ดงตอไปน 1. หมวกแขง จะตองมนาหนกไมเกนสรอยยสบสกรม ตองทาดวยวตถทไมใชโลหะ และตองมความตานทานสามารถทนแรงกระแทกได ไมนอยกวาสามรอยแปดสบหากโลกรม ภายในหมวกจะตองมรองหมวกทาดวย หนง พลาสตก ผา หรอวตถอนทคลายกน และอยหางผนงหมวกไมนอยกวาหนงเซนตเมตร ซงสามารถปรบระยะไดตามขนาดศรษะของผใช เพอปองกนศรษะกระทบกบผนงหมวก 2. ทสวมรดผมหรอตาขายคลมผม ตองทาดวยพลาสตกผา หรอวตถทคลายกน หรอใชสวมหรอคลมผมแลวสนเสมอคอ 3. แวนตาหรอหนากากใส ตองมตวแวนหรอหนากากทาดวยพลาสตกใสมองเหนไดชด สามารถปองกนแรงกระแทกได กรอบของแวนตาตองมนาหนกเบา 4. แวนตาลดแสง ตวแวนตองทาดวยกระจกส ซงสามารถลดความจาของแสงลงใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสายตา 5. กระบงหนา ตวกระบงตองทาดวยกระจกสซงสามารถลดความจาาของแสงลงใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสายตา ตวกรอบตองมนาหนกเบา และตองไมตดไฟงาย 6. ปลกลดเสยง (EAR PLUG) ตองทาดวยพลาสตก หรอยาง หรอวตถอน ใชใสชองหทงสองขาง ตองสามารถลดระดบเสยงไดไมนอยกวา 15 เดซเบล 7. ครอบหลดเสยง (EAR MUFF) ตองทาดวยพลาสตกหรอยาง หรอวตถอน ใชครอบหทงสองขาง ตองสามารถลดระดบเสยงลงไดไมนอยกวา 25 เดซเบล 8. ถงมอยาง ตองมความยาวหมถงขอมอ มลกษณะใชสวมกบนวมอไดทกนว 9. ถงมอผา หรอวตถอนทมใยโลหะปน ตองมความยาวหมถงขอมอ มลกษณะใชสวมกบนวมอไดทกนว 10. รองเทาหนงหวโลหะ ปลายรองเทาจะตองมโลหะแขงหม สามารถทนแรงกดไดไมนอยกวาสรอยสสบหกกโลกรม 11. ถงมอยางทใชกบงานเคม ตองทาดวยยางหรอวตถอนทคลายกน มความยาวหมถงขอมอมลกษณะใชสวมกบนวมอไดทกนว มความเหนยวไมฉกขาดงาย สามารถกนนาและสารเคมได 12. รองเทายางหมแขง ตองทาดวยยางหรอยางผสมวตถอน เมอสวมแลวมความสงไมนอยกวาครงแขง ไมฉกขาดงาย สามารถกนนาและสารเคมได 13. กระบงหนาชนดใส ตวกระบงตองทาดวยพลาสตกใสหรอวตถอนทมลกษณะคลายกนมองเหนไดชด สามารถปองกนอนตรายจากสารเคมกระเดนหรอหกรด และทนแรงกระแทกได ตวกรอบตองมนาหนกเบา และตองไมตดไฟงาย

30

14. ทกรองอากาศสาหรบใชครอบจมกและปากกนสารเคม ตองสามารถลดปรมาณความเขมขนของสารเคมมใหเกนกวาทกาหนดได 15. ทกรองอากาศสาหรบใชครอบจมกและปากกนฝนแร ตองสามารถลดปรมาณฝนแรไมใหเกนกวาทกาหนดได 16. เครองชวยหายใจทใชกบ ฟม แกส หรอไอเคม ตองเปนแบบหนากากครอบเตมหนาประเภททมถงอากาศสาหรบหายใจอยในตว หรอประเภททมทออากาศตอมาจากทอน 17. ทกนอนตรายจากสารเคมกระเดน ตองทาดวยพลาสตก หนง หนงเทยม หรอวตถอนทสามารถกนอนตรายจากสารเคมได

กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายจากเครองจกร

ในสวนของกฎหมายทเกยวกบอปกรณปองกนอนตราย ฯ นนมหนวยงานทรบผดชอบ โดยตรงกคอ กรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย และกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม ดงน

1. กฎหมายของกรมแรงงานทเกยวของกบอปกรณปองกนอนตราย ฯ สาหรบกรมแรงงาน ฯ นน ไดมประกาศกระทรวงมหาดไทยเรอง ความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร โดยอาศยอานาจตามความในขอ 2 (7) แหงประกาศของคณะปฏวต ฉ บ บ ท 103 ลงวนท 16 มนาคม 2515 ซงไดกาหนดใหมการจดสวสดการเกยวกบสขภาพอนามยและความปลอดภยสาหรบลกจางไวในความทวไป หมวดท 1 การใชเครองจกรทวไป โดยเฉพาะขอ 5 โดยใหนายจางจดใหมเครองปองกนอนตรายจากเครองจกร (อปกรณปองกนอนตราย ฯ) สรปสาระสาคญมดงน 1) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟา ตองมสายดนเพอปองกนกระแสไฟฟารวและใชทอรอยสายไฟฟาใหเรยบรอย เวนแตใชสายไฟฟาชนดทมฉนวนหมเปนพเศษ 2) เครองจกรสาหรบปมวตถซงใชนาหนกเหวยงใหตดตวนาหนกเหวยงไวสงกวาศรษะผปฏบตงานพอสมควร เพอไมใหเกดอนตรายแกผปฏบตงานหรอใหจดทาเครองปองกนอยางหนงอยางใดใหมความปลอดภยตอลกจาง และจะตองไมมสายไฟฟาอยในรศมของนาหนกเหวยง สาหรบเครองจกรสาหรบปมวตถโดยใชเทาเหยยบตองมทพกเทา และมทครอบปองกนมใหเหยยบโดยไมตงใจ และเครองจกรสาหรบปมวตถโดยใชมอปอน ตองมเครองปองกนมอใหพนจากแมปม หรอจดหาเครองปอนวตถแทนมอ เครองจกรทใชพลงงานไฟฟาปมหรอตดวตถทใชมอปอนตองมสวทซสองแหงหางกนเพอใหผปฏบตงานตองเปดสวทซพรอมกนทงสองมอ 3) เครองจกรทมการถายทอดพลงงานโดยใชเพลา สายพาน ปลเล ไฟลวล ตองมตะแกรงเหลกเหนยวครอบสวนทหมนไดและสวนสงถายกาลงใหมดชด ถาสวนทหมนไดหรอสวนสงถายกาลงสงกวาสองเมตร ตองมตะแกรงหรอรวเหลกเหนยวสงไมตากวาสองบเมตรกนลอมใหมดชด

31

สาหรบสายพานแขวนลอยทมความเรวไมนอยกวา 540 เมตรตอนาทหรอสายพานทมชวงยาวเกนกวา 3 เมตร หรอสายพานทกวางกวา 20 เซนตเมตรหรอสายพานโซตองมทครอบรองรบซงเปดซอมแซมได 4) ใบเลอยวงเดอนทใชกบเครองจกรซงอาจเปนอนตรายตอผปฏบตงานไดตองมทครอบใบเลอยสวนทสงเกนกวาพนโตะหรอแทน เครองจกรทใชเปนเครองลบ ฝน หรอแตงผวโลหะ ตองมเครองปดบงประกายไฟหรอเศษวตถ ในขณะใชงาน บทลงโทษส าหร บนายจ า งและล กจ า งท ฝ า ฝ น หรอไมป ฏบ ต ต ามข อก าหนดของกระทรวงมหาดไทย ซงออกตามความในขอ 2 ดงกลาวขางตน ตองระวางจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกน สองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

2. กฎหมายของกรมโรงงานอตสาหกรรมทเกยวของกบอปกรณปองกนอนตราย ฯ ในสวนของกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม ไดระบกฎหมายเกยวกบเครองปองกนอนตรายจากเครองจกรอปกรณปองกนอนตรายในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2512 มาตรา 39 วา ผไดรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน มหนาทกระทาการเกยวกบเครองปองกนอนตราย ฯ คอ จะตองรกษาโรงงานใหมนคงแขงแรงมสภาพอนปลอดภยอยเสมอตลอดจนดแลรกษาเครองจกรใหมสภาพมนคงแขงแรงปลอดภยเหมาะแกการใชและจดใหมการปองกนอบตเหตหรออนตรายทอาจเกดจากเครองจกร ฯ โดยจดใหมรวเครองกนหรอเครองปองกนอยางอนเพอความปลอดภย นอกจากนยงไดระบไวโดยเฉพาะในหมวด 12 เรองการปองกนอบตเหตหรออนตรายจากเครองจกรสรปสาระทสาคญมดงน 1) เครองจกรใดทไดตดเครองปองกนอนตรายจากเครองจกรไวจะตองดแลรกษาใหอยในสภาพเชนนนเสมอ และชนสวนของเครองจกรทมการเคลอนไหว อนอาจเปนอนตรายกจะตองมเครองปองกนอนตราย ฯ 2) ไฟลวลตองมฝาครอบ หรอตาขายเหลกครอบชองกวางไมมากกวา 5 เซนตเมตรไฟลวลทใชในงานปกตหมนไมเรวกวา 500 รอบตอนาท จะตองจดใหมรวทมนคงแขงแรง กนสงจากพนไมนอยกวา 100 เซนตเมตร นอกจากนน ถาไฟลวลทสงจากพนทปฏบตงานหรอทางเดนตงแต 250 เซนตเมตรขนไป อาจมหรอไมมเครองปองกนอนตราย ฯ กได ขนอยกบพนกงานเจาหนาทจะออกคาสง 3) ตองจดใหมวธหยดเดนเครองจกรไดในกรณฉกเฉน จากทซงอยหางจากสวนทเคลอนไหวของเครองจกรในระยะทปลอดภยแกการปฏบตและถาจาเปนตองมทางเดนขามเพลาหรอทยดเพลา ทางเดนนนตองมพนทมนคงและมราวกนอยางแขงแรง สาหรบเพลา สายพาน ปลเล และอปกรณสงถายกาลงอนจะไมมเครองปองกนอนตรายตามขอขางตนกได แตตองจดใหอยในบรเวณทเหมาะสมกลาวคอ เปนบรเวณทปดไมใหผทไมมหนาทเกยวของเขาไปตลอดเวลาทกาลงเดนเครองอย ความสงจากพนถงเพดาน หรอวสดอนใดเหนอทางเดนไมนอยกวา 170 เซนตเมตร หองนนมแสงสวางเพยงพอ พนแหง ราบเรยบ ไมลน มนคงแขงแรง และมเครองปองกนอนตรายตามทางเดนดวย

32

4) เพลาทสงจากพนทปฏบตงานหรอทางเดนไมมากกวา 250 เซนตเมตร ตองมเครองปองกนอนตรายทมนคงแขงแรงอยางใดอยางหนง กลาวคอเปนครอบปดยาวตลอดตวเพลาโดยรอบหรออยางนอยทสดดานขางและดานบนหรอดานลางทคนทางานหรอสงของอาจกระทบเพลาได หรอมรวกนสงจากพนไมนอยกวา 100 เซนตเมตร สาหรบขอตอเพลา คลช ปลเล และสายพานหรอโซสงถายกาลงทอยสงจากพนหรอพนทปฏบตงานไมมากกวา 2.5 เมตร ตองมเครองปองกนอนตรายอยางมนคงแขงแรง 5) เกยรทอยในบรเวณทอาจจะกอใหเกดอนตรายได ตองมเครองปองกนอนตรายอยางมนคงแขงแรง กลาวคอมครอบปดคลมหมด หรอถาเปนเกยรขนาดใหญ ตองทาคอกกน อยางมนคงแขงแรง สาหรบปลเลทใชกบสายพานแบนตองมหนานน เพอปองกนไมใหสายพานหลด หรอปลเลทตดอยทปลาย เพลาลอย จะตองมเครองปองกนไมใหสายพานหลดออกมานอกเพลาได นอกจากนสายพานหรอโซสงถายกาลงทใชงานจะตองมครอบปดคลมหมด หรอมเครองปองกนอนตรายทเหมาะสม ผทฝาฝนไมปฏบตตามมาตรา 39 ของกรมโรงงานอตสาหกรรม เจาหนาทมอานาจตามมาตรา 36 คอออกคาสงเปนหนงสอใหเจาของสถานประกอบกจการ 1) เปลยนแปลงซอมแซม เกยวกบโรงงานหรอเครองจกร 2) หยดประกอบกจการโรงงานทงหมดหรอบางสวนจนกวาจะไดปรบปรงแกไขใหเปนทปลอดภย 3) ผกมดประทบตราเครองจกรมใหทางานตอไปในกรณไมปฏบตตามคาสงของพนกงานเจาหนาท บทกาหนดโทษผฝาฝนมาตรา 36 คอทระบไวในมาตรา 48, 49 และ 50 คอ 1) ถาไมเปลยนแปลง ซอมแซมเครองจกรหรอโรงงาน หรอสงใหหยดประกอบกจการ ฯ แลวยงดาเนนการอยตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงปหรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจาทงปรบ 2) กระทาการอยางใดอยางหนงททาใหเครองจกรทผกพดประทบตราไวแลวกลบทางานไดอก ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป ปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจาทงปรบ และถาขดขวางหรอไมใหความสะดวกแกเจาหนาทกจะไดรบโทษเชนเดยวกน 3) ไมจดใหมการปองกนอบตเหต หรออนตรายทอาจเกดจากเครองจกร เครองมอ เครองเคลอนยายหยบยก หรอลาเลยงวสด สายไฟฟา ทอไอนา หรอวตถอนเปนสอสงกาลงในโรงงาน โดยไมจดใหมรวกนหรอเครองปองกนอยางอนเพอความปลอดภย จะตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจาทงปรบ

มาตรฐานหมอไอนา ขณะทประเทศของเรายงไมมมาตรฐานหมอไอนาสาหรบใชในการสรางหมอไอนา ฉะนนหมอไอนาทใชขในประเทศจงมทงทไดมาตรฐานตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา (ASME) ญปน (JIS) เยอรมน (DIN) และ องกฤษ (BS) ซงเปนการสงเขามาจากตางประเทศโดยตรงหรอผลตในประเทศตามมาตรฐานหมอ

33

ไอนาทไดลขสทธจากบรษทตางประเทศ หมอไอนาทผบตไดมาตรฐานเหลานไมนาเปนหวงในเรองอนตาายเพราะมการออกแบบทด วสดทใชเหมาะสม กรรมวธการผลตถกตอง อปกรณทใชเปนทยอมรบและมการควบคมการผลตอยางใกลชด สวนหมอไอนาทผลตในประเทศสวนใหญไมไดมาตรฐานทงดานการออกแบบ วสดทใชสราง กรรมวธการผลต สวนประกอบและอปกรณความปลอดภยสวนใหญจะมใหพอใชงานได การควบคมการผลตไมม และจากสถตหมอไอนาระเบดกเกดจากหมอไอนาทสรางไมไดมาตรฐานเหลานนนเอง มาตรฐานหมอไอนาของแตละประเทศ ตางกกาหนดขคนมาบนพนฐานของความปลอดภยในการใชงานเปนหลกจะมความแตกตางในรายละเอยดบางแลวแตวาประเทศใดจะเหนเหมาะสม ในทนจะยกตวอยางมาตรฐานหมอไอนาของ ASME และ JIS ซงเปนทยอมรบทวไปวามความปลอดภยสง และนยมใชในประเทศของเรา

มาตรฐานหมอไอนาของ ASME มาตรฐานหมอไอนาของ ASME เปนมาตรฐานทใชอยางแพรหลายทงในสหรฐอเมรกาและประเทศตาง ๆ ทวโลก สวนทเกยวของกบหมอไอนาอยใน Section I Rules for construction of power boiler ซงพอสรปไดวามาตรฐานนใหใชกบหมอไอนาทมความดนสงกวา 15 ปอนดตอ ตารางนว (Psi) หรอหมอไอนาทผลตนารอนอณหภมสงกวา 250 องศาฟาเรนไฮท แตไมครอบคลมถงหมอไอนาชนดทบรรจนาไมเกน 6 แกลลอน หรอมอณหภมไมเกน 350 องศาฟาเรนไฮท หรอไมเกดไอนาในขด นอกจากนนกลาวถง การออกแบบโครงสรางตาง ๆ ของหมอไอนาโดยเฉพาะบรเวณทตองรบความดนสง การตดตงสเตย (Stay) ยดเพอเพมความแขงแรง การตอแผนเหลกดวยวธการเชอมและใชหมดยา การตรวจและทดสอบความแขงแรงของรอยตอตาง ๆ โดยเฉพาะบรเวณทใชการเชอมกาหนดคณสมบตของวสดทจะนามาสรางหมอไอนาแตละจดซงจะมความแตกตางกน ขอแนะนาการเลอกใชลนนรภย เครองดระดบนา เกจวดความดนและปมนา วธการตดตงวาลวจายไอ ทอนา ทอจายไอ และทอถายนา วธการตรวจสอบความปลอดภยหมอไอนาดวยการอดนา (Hydrostatic test) เพอหาการรวหรอการแตกราวของโครงสรางหมอไอนา

มาตรฐานหมอไอนา JIS สวนทเกยวของกบหมอไอนา ไดแก JIS B8201 – 1967 Construction of steel boilers for land use โดยมเนอหาของมาตรฐานทสาคญ ๆ เชน การออกแบบ การสราง การตดตง การเลอกใชวสดและอปกรณเหมอนกบของ ASME แตจะมความแตกตางกนในรายละเอยด กลาวคอมาตรฐานหมอไอนาของ JIS กบ ASME มสวนทแตกตางกน 4 ประการสาคญ คอ 1. มาตรฐานหมอไอนาของ JIS จะไมครอบคลมถงหมอไอนาทเคลอนทได หมอไอนาไฟฟา หมอไอนาทมพนทรบความรอนนอยกวา 3.5 ตารางเมตร และมรระบายไอนาไมเลกกวา 25 มลลเมตร หมอไอนาทผลตนารอนทมความดนไมเกน 10 เมตร - นา และมพนทรบความรอนไมเกน 8 ตารางเมตร 2. ลนนรภย JIS กาหนดวาหมอไอนาทมพนทรบความรอนเกน 50 ตารางเมตร จะตองมลนนรภย 2 ชด สวน ASME ระบวาตองมลนนรภย 2 ชด เมอหมอไอนามพนทรบความรอน 500 ตารางฟต (47

34

ตารางเมตร) หรออตราการผลตไอ 4,000 ปอนดตอชวโมง หรอหมอไอนาไฟฟาทมชกาลงเกน 1.100 กโลวตต 3. ปมนา JIS กาหนดวาควรมปมนา 2 ชด หรอมากกวา สวน ASME กาหนดใหมปมนาไมนอยกวา 2 ชด เมอหมอไอนามพนทรบความรอนเกน 500 ตารางฟต 4. การตรวจทดสอบอดนา JIS กาหนดไวอยางละเอยดคอ หมอไอนาทความดนใชงานสงสดไมเกน 4.3 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร (Kg/cm2 ) ใหอดนาทความดน 2 เทา ถาความดนใชงานสงสดอยระหวาง 4.3 – 15 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร สาหรบหมอไอนาทมความดนใชงานสงกวา 15 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร ใหอดนาทความดน 1.5 เทา สวน ASME กาหนดไวใหอดนาทความดน 1.5 เทาของความดนใชงานสงสดทออกแบบไว ปจจบน (พ.ศ.2533) สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอตสาหกรรมไดออกมาตรฐานหมอไอนา (มอก. 855 – 2532) เปนมาตรฐานไมบงคบ อยางไรกดควรมการกาหนดและประกาศใชใหไดกอนถงแมวาจะไมเปนมาตรฐานบงคบกตาม เพอเปนหลกปฏบตสาหรบบรษททประสงคจะไดเครองหมายมาตรฐาน และผใชจะไดมสทธเลอกใชของทผลตในประเทศทไดมาตรฐาน สวนบรษทใดทผลตไมไดมาตรฐานกจะเสอมความนยมไปเองโดยอตโนมต ถงจดหนงทกบรษทกสามารถผลตหมอไอนาทไดมาตรฐานเหมอนกน เมอถงเวลานนการประกาศใหหมอไอนาเปนเครองจกรทตองสรางตามมาตรฐานกสามารถปฏบตได การออกมาตรฐานหมอไอนาถาไมสามารถดาเนนการใหครอบคลมหมอไอนาทกแบบทกชนด กควรเรงออกมาตรฐานหมอไอนาเฉพาะแบบทอไฟกอนเพราะมอนตรายสง จากสถตการระเบดสงกวาหมอไอนาแบบทอนากวา 20 เทา และการระเบดกรนแรงกวาดวย

มาตรฐานภาชนะบรรจกาซ

ปจจบนประเทศของเรามการนากาซชนดตาง ๆ มาใชอยางแพรหลายทงในบาน โรงงานอตสาหกรรม โรงพยาบาล และในรถยนต ปรากฏวา ภาชนะบรรจกาซหลายชนดสรางขนมาอยางไมไดมาตรฐาน จงกอใหเกดอนตรายตอผใช ดวยเหตนสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอตสหากรรม จงไดกาหนดมาตรฐานสาหรบภาชนะบรรจกาซขนมา สาหรบภาชนะบรรจกาซทมอนตรายหรอไวไฟ เชน กาซปโตรเลยม กาหนดใหเปนมาตรฐานบงคบ เพราะฉะนนโรงงานใดจะสรางตองดาเนนการตามมาตรฐานกาหนด แตยงมภาชนะบรรจกาซบางชนด เชน ทอออกซเจน ทอไนตรสออกไซด และทอไนโตรเจน กาหนดเปนมาตรฐานไมบงคบ นนคอโรงงานใดจะสรางตามมาตรฐานหรอไมกได สาหรบภาชนะบรรจกาซมมาตรฐานทสาคญมดงน

มาตรฐานถงกาซปโตรเลยมเหลว (มอก. 27 – 2528) มาตรฐานถงกาซปโตรเลยมเหลว (มอก. 27 – 2528) เปนมาตรฐานบงคบใชสาหรบถงทมความจตงแต 1 – 500 ลตร แตไมครอบคลมถงกาซปโตรเลยมเหลว สาหรบรถยนต ถงแบงออกเปน 2 แบบ คอ ถง

35

สองสวนและถงสามสวน แตมความจ 14 ขนาด วสดทสรางเปนเหลกกลาเนอแนน (Killed steel) มสวนประกอบทางเคมตรงตามทกาหนด ถงทกใบเมอขนรปและเชอมสวนตาง ๆ แลว ตองมาผานกรรมวธทางความรอน (Heat treatment) เพอลดความเคนในเนอเหลก มลนหรอวาลวขนาดเดยวกบคอถงและมกลอปกรณนรภยดวย เพอความปลอดภยและสะดวกในการขนสงถงตองมโกรงกาบงลน ฝาครอบลนหรอจกอดลนอยางใดอยางหนง ถงเมอใชงานครบ 5 ป ตองนามาตรวจสอบความปลอดภย ตามมาตรฐานการใชและการซอมถงกาซปโตรเลยมเหลว (มอก. 151 – 2528) ซงมการตรวจสอบ 5 วธ คอ ตรวจพนจภายนอก ตรวจพนจภายใน ชงนาหนก ตรวจการรวซม และตรวจทดสอบโดยการอดนา ถาไมผานตามเกณฑทกาหนดหามนากลบมาใช การตรวจสอบเปนหนาทของโรงงานบรรจกาซและเมอตรวจผานแลวจะทาเครองหมายไวทถง

มาตรฐานถงกาซปโตรเลยมเหลวสาหรบเครองยนตสนดาปภายใน (มอก. 370 – 2524) มาตรฐานถงกาซปโตรเลยมเหลวสาหรบเครองยนตสนดาปภายใน (มอก. 370 – 2524) เปนมาตรฐานบงคบ ครอบคลมถงทมความจไมเกน 500 ลตร (ลกบาศกเดซเมตร) และมความดนใชงาน 2.55 เมกาปาสกาล วสดทใชสรางเปนเหลกกลามเนอเหลกคณภาพดมสวนประกอบทางเคมตามทกาหนด มสวนประกอบและอปกรณทสาคญ ๆ ดงน ตดตง ลนบรรจ ลนจายกาซ เครองวดปรมาณ เครองวดระดบของเหลวคงท (ชองกระจก)ลนนรภย ลนควบคมการบรรจเกน และโกรงกาบงลนหรอฝาครอบลน ถงตองไดรบการตรวจสอบทก ๆ 5 ป ตาม มอก. 151 – 2528 วธการตรวจเชนเดยวกบการตรวจถงกาซปโตรเลยมเหลว จะมความแตกตางกนตรงความดนทใชทดสอบดวยการอดนา ของถงกาซปโตรเลยมเหลวกาหนดไว 2 เทาของความดนใชงานสงสด แตถงกาซปโตรเลยมสาหรบเครองยนตสนดาปภายในกาหนดไว 3.30 เมกาปาสกาล

มาตรฐานภาชนะบรรจกาซทนความดนแบบไมมตะเขบ (มอก. 359 – 5230)

มาตรฐานภาชนะบรรจกาซทนความดนแบบไมมตะเขบ (มอก. 359 – 5230) เปนมาตรฐานทไมบงคบแตใชเปนแนวทางสาหรบโรงงานทสรางหรอใชปฏบตอยางถกตองโดยมรายละเอยดดงน มาตรฐานนครอบคลมทอทมขนาดบรรจ 3.4 – 68 ลกบาศกเดซเมตร (ลตร) และความดนกาซทใชบรรจไมเกน 25 เมกาปาสกาล วสดทใชสรางเปนเหลกกลาคณภาพดและมสวนประกอบทางเคมตรงตามทกาหนด การทาทอใหใชวธการอดเหลกกลาผานแมพมพ (Steel pipe extruded) หรอทาจากทอเหลกเกลาไมมตะเขบ ทกนทอปดดวยการทบ (Forging) หรอการเชอมปดสวนภายในหรอภายนอก แลวนามาผานกรรมวธทางความรอน ทอตองมลนพรอมกลอปกรณนรภย (Safety device) ฝาครอบลนและฐานทอ เปนตน มาตรฐานนใชไดกบภาชนะบรรจกาซถาวร เชน ออกซเจน หรอภาชนะบรรจกาซเหลว เชน คลอรน แอมโมเนย และเอทลน เปนตน ทอจะตองไดรบการตรวจสอบทก ๆ 3 ป ตามมาตรฐานการใชและการซอมบารงภาชนะบรรจกาซทนความดน (มอก. 358 – 2531) ซงมการตรวจ 4 วธ คอ ตรวจพนจภายนอก ตรวจพนจภายใน ชงนาหนกทอ และตรวจทดสอบอดนา ทอทพบขอบกพรองและไมสามารถนามาซอมแซมได ใหทาลายทอโดยการตดทอออกเปนอยางนอย 2 สวน

36

กฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยของหมอไอนา และภาชนะบรรจกาซ มหนวยงานราชการ 2 กระทรวง ทควบคมดแลความปลอดภยหมอไอนาและภาชนะบรรจกาซ ไดแก กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงมหาดไทย ตางกคอกฎหมายคนละฉบบ หนวยงานทง 2 ตางกควบคมความปลอดภยหมอไอนาและภาชนะบรรจกาซตามอานาจหนาททกฎหมายกาหนดไว ถากฎหมายเขยนมาสอดคลองกนหรอใกลเคยงกนกไมกอใหเกดปญหาตอโรงงานอตสหกรรม สถานประกอบการ หรอผใช แตกมกฎหมายบางขอมความแตกตางกนทาใหเกดความสบสน ในทางปฏบตจงจาเปนตองอาศยการประสานงานจากหนวยงานทงสองรายละเอยดของกฎหมายททง 2 หนวยงานดแลมดงน 1. กฎหมายเกยวกบความปลอดภยหมอไอนา

กระทรวงอตสาหกรรม มกฎหมายเกยวกบหมอไอนา 2 ฉบบ คอ กฎกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 2 (พ.ศ.2512) และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 18 (พ.ศ.2528) ซงดแลโดยกรมโรงงานอตสาหกรรมควบคมตงแตการสรางหมอไอนา การใชหมอไอนา และการตรวจสอบหมอไอนา โดยมสาระสาคญวาการสรางหรอซอมหมอไอนาจะตองไดรบการออกแบบและควบคมการสรางหรอซอมจากวศวกร หมอไอนาทใชจะตองมอปกรณปองกนอนตรายตาง ๆ รวม 13 รายการ เชน ลนนรภย ปมนา หลอดแกวและสญญาณเตอนภยอตโนมต เปนตน พรอมทงตองมคนควบคมหมอไอนาทมคณวฒผานการาอบรมหลกสตรผควบคมหมอไอนาหรอจบประกาศนยบตรวชาชพชนสง สาขาชางยนตหรอชางกลโรงงาน และหมอไอนาจะตองไดรบการตรวจทดสอบความปลอดภยการใชงานประจาปจากวศวกร นอกจากนนกฎหมายยงระบดวยวาวศวกรททางานเกยวกบหมอไอนาและคนทคมหมอไอนาจะตองไดรบการขนทะเบยนจากกรมโรงงานอตสาหกรรมกอนจงจะปฏบตงานได

1.2 กระทรวงมหาดไทย กฎหมายทเกยวของกบหมอไอนาม 2 หนวยงานดแล คอ 2.1.1 กองงานคณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรมและสถาปตยกรรม (กว กส) สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย ดแลตามพระราชาบญญตวชาชพวศวกรรม พ.ศ.2505 ซงเปนการควบคมการทางานดานวศวกรรม ในสวนทเกยวของกบหมอไอนาระบวาผทจะทางานไดตองเรยนมาในสาขาวศวกรรมเครองกลหรอเทยบเทา และไดรบอนญาตเปนผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม หมอไอนาทกขนาดจะตองไดรบการออกแบบคานวณ และควบคมการสรางจากวศวกร สาหรบการตรวจสอบความปลอดภยหมอไอนาตองเปนสามญวศวกรขนไป ผใดดาเนนงานวศวกรรมโดยไมไดรบอนญาต มโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบ ไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ 1.2.2 กรมแรงงาน ดแลหมอไอนาตามประกาศกระทรวงมหาดไทย (พ.ศ.2519) ซงมเนอหาครอบคลมตงแตการออกแบบหมอไอนา การใชอปกรณทสาคญ คณวฒของคนคมหมอไอนาและวศวกรตรวจทดสอบหมอไอนา หลกการทวไปสอดคลองกบกฎหมายของกระทรวงอตสาหกรรม แตมรายละเอยด

37

บางประการทแตกตางกน เชน การกาหนดใหหมอไอนาทมการใชงานเกน 10 ป หรอมการเคลอนยายตองลดความดนใชงานหมอไอนาลง สวนของกระทรวงอตสาหกรรมใหอยในดลพนจของวศวกร 2. กฎหมายเกยวกบความปลอดภยภาชนะบรรจกาซ

2.1 กระทรวงอตสาหกรรม กฎหมายทเกยวของกบภาชนะบรรจกาซม 2 หนวยงานดแล คอ 2.1.1 สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) ดแลในสวนภาชนะบรรจกาซทไดประกาศเปนมาตรฐานบงคบ และไมบงคบ เชน ภาชนะบรรจกาซปโตรเลยมเหลวทใชหงตมและใชในรถยนตเปนมาตรฐานบงคบ โรงงานสรางตองทาตามมาตรฐานกาหนด ภาชนะบรรจกาซออกซเจนและไนตรสออกไซดเปนมาตรฐานไมบงคบ โรงงานใดจะผลตตามกไดและถาทาตามไดครบตามทกาหนด สามารถประทบตราเครองหมายมาตรฐานได แตตองไดรบอนญาตจากสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมกอน 2.1.2 กรมโรงงานอตสาหกรรม ดแลภาชนะบรรจกาซตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 4 (พ.ศ.2514) และ ฉบบท 24 (พ.ศ.2530) ดานการใชและการเกบภาชนะบรรจกาซ เชน ควรเกบภาชนะบรรจกาซในอาคารทแยกตางหาก หางจากแหลงความรอนหรอประกายไฟ มเครองหมายบอก และพนกงานททางานเกยวของตองไดรบการอบรม เปนตน 2.2 กระทรวงมหาดไทย กฎหมายทเกยวของกบภาชนะบรรจกาซม 2 หนวยงานดแล คอ 2.2.1 กรมโยธาธการ ดแลภาชนะบรรจกาซปโตรเลยมเหลวตามประกาศคณะปฏวต ฉบบท 28 และกฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ.2529) ครอบคลมถงสถานทบรรจและสถานทเกบ โดยเนนภาชนะกาซปโตรเลยมขนาดใหญ กาหนดใหผใชตองมาขออนญาตและดาเนนการตามหลกเกณฑทกาหนดเกยวกบสถานท วธการบรรจ การเกบและการตดตง รวมถงการทดสอบ การปองกนและระงบอคคภย เปนตน 2.2.2 กองงานคณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรมและสถาปตยกรรม (กว กส) สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย ดแลตามพระราชบญญตวชาชพวศวกรรม พ.ศ.2505 รายละเอยดเชนเกยวกบหวขอ 1.2.1 เพยงแตเปลยนจากหมอไอนามาเปนภาชนะบรรจกาซ

มาตรฐานและกฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

เนองจากอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลเปนสงทชวยปองกนอนตรายทจะเกดขนตอรางกายขณะปฏบตงาน ซงอาจทาใหไดรบบาดเจบ พการหรอตายไดหรอทาใหเกดโรคเนองจากการทางาน ไดมหนวยงาน สถาบนหรอองคการทงประเทศและตางประเทศไดกาหนดมาตรฐานของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลบางประเภทขนเพอใชเปนบรรทดฐานสาหรบการผลต การเลอก การนามาใชงาน การบารงรกษา ตลอดจนการทดสอบตาง ๆ ทาใหการนาไปใชปองกนอนตรายนนมประสทธภาพทด สามารถใหการคมครองผใชใหเกดความปลอดภยได อกทงยงมการกาหนดเปนกฎหมายเพอใชบงคบใหสถานประกอบการไดมการ

38

จดการเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอกดวย ซงจะไดแยกอธบายมาตรฐานและกฎหมายทเกยวของ ดงมรายละเอยดตอไปน

1. มาตรฐานเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล มาตรฐานเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลไดแก มาตรฐานทกาหนดโดยหนวยงานทงในและตางประเทศ ดงน 1.1 หนวยงานในประเทศมกาหนดมาตรฐานของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ทสาคญไดแก สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม (สมอ.) ไดกาหนดเปนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) ซงมทกาหนดและประกาศใชแลวดงตวอยาง เชน - มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หมวกนรภยสาหรบโรงงานอตสาหกรรมและงานสนาม (Standard for Industrial Protective Helments) มอก.368-2534 มขอบเขตทกาหนดถง ประเภทชนคณภาพ ขนาดสวนประกอบ การทาและความเรยบรอย คณลกษณะทตองการ การทาเครองหมาย การชกตวอยางและเกณฑตดสนและการทดสอบ หมวกนรภยสาหรบโรงงานอตสาหกรรมและงานสนาม มาตรฐานนครอบคลมเฉพาะหมวกนรภยทใชปองกนศรษะาจากอบตเหตตาง ๆ ในขณะกาลงปฏบตงานในโรงงานอตสาหกรรมหรองานสนามตลอดจนปองกนอนตรายจากกระแสไฟฟาและความรอน - มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม รองเทาหนงนรภย (Standard for Leather Safety Footwear) มอก. 523-2528 (เปน อมก. ทออกประกาศแกไขเพมเตมมาตรฐานเลขท มอก. 523-2527) มขอบเขตทกาหนดถง รปราง ประเภท แบบและชนด ขนาดและเกณฑความคลาดเคลอน สวนประกอบ คณลกษณะทตองการ การบรรจ เครองหมายและฉลาก การซกตวอยางและเกณฑตดสน และการทดสอบรองเทาหนงนรภย ทสวนบนทาดวยหนงแท พนและสนทาดวยยางหรอวสดสงเคราะห

1.2 หนวยงานหรอสถาบนในตางประเทศทกาหนดมาตรฐานของอปกรณปองกนอนตรายสวน

บคคล ทสาคญไดแก สถาบนมาตรฐานแหงชาตอเมรกน (American National Standard Institute : ANSI) สมาคมทดสอบและวสดแหงชาตอเมรกน (American Society for Testing and Material : ASTM) สถาบนมาตรฐานแหงชาตองกฤษ (British Stadard Institute : BSI) องคการมาตรฐานระหวางประเทศ (International Organization for Standardizatior : ISO) ตวอยางมาตรฐานของอปกรณปองกนอนตาายสวนบคคลทกาหนดโดยสถาบนมาตรฐานแหงชาตอเมรกน (ANSI) เชน - มาตรฐานแหงชาตอเมรกนสาหรบอปกรณปองกนศรษะในงานอตสาหกรรม - มาตรฐานแหงชาตอเมรกนสาหรบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เกยวกบการปองกนเทา - มาตรฐานแหงชาตอเมรกนสาหรบอปกรณปองกนระบบหายใจ - มาตรฐานแหงชาตอเมรกนสาหรบการแบงชนดของอปกรณปองกนระบบหายใจชนดตลบกรองอากาศ และกลองบรรจสารกรองอากาศ

39

2. กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลในประเทศไทย มหนวยงานหลกท

เกยวของอย 2 แหง คอ กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงอตสาหกรรม ทไดมการกาหนดเปนกฎหมายใหสถานประกอบการถอปฏบตดงมสาระสาคญโดยสรปสวนทเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลของแตละหนวยงานไดดงน

2.1 กระทรวงมหาดไทย กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะมระบอยในกฎหมายความปลอดภยในการทางานซงเปนประกาศกระทรวงมหาดไทยฉบบตาง ๆ ทประกาศโดยอาศยอานาจตามความในขอ 2 (7) และขอ 14 แหงประกาศคณะปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ.2515 กาหนดสวสดการเกยวกบสขภาพอนามยและความปลอดภยสาหรบลกจาง ดงมประกาศกระทรวงมหาดไทยฉบบตาง ๆ ในเรองตอไปน

- ความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร - ความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม หมวดความรอน หมวดแสงสวาง และ

หมวดเสยง - ความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) - ความปลอดภยเกยวกบไฟฟา - ความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (ประดานา) - ความปลอดภยในการทางานกอสรางวาดวยลฟตขนสงวสดชวคราว - ความปลอดภยในการทางานกอสราง ในแตละฉบบไดกาหนดใหนายจางจดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลแตละประเภท

ใหลกจางสวมใสขณะปฏบตงาน และในบางฉบบจะกาหนดเปนหมวดมาตรฐานเกยวกบอปกรณคมครอบความปลอดภยสวนบคคล

2.2 กระทรวงอตสาหกรรม มหนวยงานทเกยวของกบการออกกฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอย 2 หนวยงาน คอ กรมโรงงานและกรมทรพยากรธรณ ซงมกฎหมายทเกยวของดงน

2.2.1 กรมโรงงาน กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะมระบอยในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 4 (พ.ศ.2514) ออกตามความในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2512 เรองหนาทของผรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน มเนอหาอยในหมวด 12 การปองกนอบตเหตหรออนตรายจากเครองจกรเครองมอ เครองเคลอนยาย หยบยกหรอลาเลยงวสด สายไฟฟา ทอไอนา หรอวตถอนเปนสอสงกาลงในโรงงาน โดยอาศยอานาจตามความใน (12) แหงมาตรา 39 เนอหาจะกาหนดใหผรบใบอนญาต ฯ จดหาอปกรณปองกนอนตรายประเภทตาง ๆ เชน รองเทา หมวก ทอดห ครอบห ถงมอ อปกรณหองกนระบบหายใจ เปนตน ใหคนงานสวมใสบรเวณทอาจเปนอนตรายนน ๆ และมเนอหาอยในหมวด 13 การเกบและการใชวตถมพษ วตถเคม วตถไวไฟ วตถระเบด และวตถอนทอาจเปนอนตรายหรอทอาจทาใหเกดฝนละออง ความรอน แสงหรอเสยง ซงเปนอนตรายในการปฏบตงานกบวธการปองกนและเครองปองกนมให

40

เกดอนตรายแกคนงาน เนอหาจะกาหนดใหผรบใบอนญาต ฯ ตองจดใหคนงานทปฏบตงานเกยวกบวตถมพษ วตถไวไฟ วตถระเบดหรอวตถอนทอาจเปนอนตราย หรอทอาจทาใหเกดฝนละอองความรอน แสงหรอเสยง ซงอาจเปนอนตรายตอการปฏบตงานในหนาทสวมเครองปองกนอนตาายตามคตวามเหมาะสมตอการปฏบตนน ๆ

2.2.2 กรมทรพยากรธรณ กฎหมายเกยวกบอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะมระบอยในกฎกระทรวง ฉบบท 9 (พ.ศ.2513) ออกตามความในพระราชบญญตแร พ.ศ.2510 มเนอหาอยในหมวด 3 ขอกาหนดเกยวกบการใชเครองจกร หมวด 8 ขอกาหนดเกยวกบรถขดและหมวด 9 ขอกาหนดเกยวกบทาเหมองใตดน ในเนอหาจะกาหนดใหผถอประทานบตร ผรบอนญาตทาเหมองชวคราว ผรบใบอนญาตเหมองแร หรอผรบใบอนญาตประกอบโลหะกรรม ตองจดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลใหกบคนงานใชปองกนอนตรายในแตละลกษณะงาน

บรรณานกรม กองชวอนามย, กรมอนามย. การปฐมพยาบาลเบองตน. กรงเทพ ฯ : กระทรวงสาธารณสข. กรมพฒนาการชาง, กรมอทหารเรอ. คมอนรภยการชาง. กรงเทพ ฯ. เทวนทร ศรโชคชยกล. ISO 14001 ระบบการจดสงแวดลอม. กรงเทพ ฯ : หางหนสวนจากด เอมเพาเวอรเมนท, 2542 หนา 250 – 251, หนา 260 – 261. สเทพ นรศาสตร. ISO 14000 มาตรฐานการจดการสงแวดลอม. กรงเทพ ฯ : สมาคมสงเสรม เทคโนโลย (ไทย - ญปน), 2542 หนา (1- 1) - ( 2 – 6) ,หนา (6- 1) - (6 – 17). “ ความปลอดภยในการทางานเกยวกบเครองจกร” , ประกาศกระทรวงมหาดไทย. 23 กรกฎาคม 2519. “ ความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม” , ประกาศกระทรวงมหาดไทย.

12 พฤศจกายน 2519. แผนกนรภยการชาง, กองจดการ, กรมอทหารเรอ. รวมบทความปลอดภยในงานประจาป 2541. แผนกนรภยการชาง, กองจดการ, กรมอทหารเรอ. ความปลอดภยในการทางาน, 2547.