sabet yayinlari ÇÖzÜmler · da kitle iletişim araçlarının büyük rolü vardır. kitle...
TRANSCRIPT
Ders – 01
Notlar
5İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
1. İLETİŞİM BİR SANATTIR
İletişimDuygu ve düşüncelerin çeşitli yollarla başkalarına aktarılmasına denir. İletişim insanın
doğumuyla başlayıp ölümüne kadar süren bir süreçtir ve insanlar ihtiyaçlarını karşılaya-
bilmek için doğru iletişim kurmak zorundadırlar.
Bir atasözümüzün dediği gibi “İnsanlar konuşa konuşa anlaşır.” ancak bunun için
kişilerin anlatmak istediklerini doğru cümlelerle ifade etmeleri gerekir.
Ayrıca etkili bir iletişim için iletişimi olumlu yönde etkileyen tutum ve davranışları bil-
mek ve uygulamak çok önemlidir.
a. İletişimi Olumlu Yönde Etkileyen Tutum ve Davranışlar:
1. Duygu ve düşüncelerimizi ifade etmeden önce iletişimi başlatıcı sözler kullanmalıyız.
(Merhaba, iyi günler, selamlar vb.)
2. Konuşurken karşımızdaki kişiye dönmeli ve onunla göz teması kurmalıyız.
3. Düşüncelerimizi açık ve anlaşılır bir dil ile ifade etmeliyiz.
4. Duygu ve düşüncelerimizi “ben dili” ile ifade etmeliyiz.
5. Karşımızdaki kişiye ön yargısız yaklaşmalıyız.
6. Empati kurarak karşımızdaki kişiyi anlamaya çalışmalıyız.
7. Kullandığımız jest ve mimiklere (beden dili) dikkat etmeliyiz.
8. Karşımızdaki kişiyi “etkili dinleme” tekniği ile dinlemeliyiz.
9. İletişim kurarken nezaket ve görgü kurallarına dikkat etmeliyiz.
İsabetli Bilgi
İletişim; yazılı, sözlü ve beden dili
(jest ve mimikler) olmak üzere
üç şekilde gerçekleşir.
İsabetli Bilgi
Ben Dili: Duygu ve düşüncelerimizi
karşımızdaki kişiyi suçlamadan ifa-
de etmektir. Örnek; “Sınavdan kötü
not almana üzüldüm.”
İsabetli Bilgi
Beden Dili: Jest, el – kol hareketleri
ile; mimik ise yüz ifadeleri ile yapı-
lan hareketlerdir.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
6
Ders – 01
İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
İletişimi Olumlu Yönde Etkileyen DavranışlarAşağıdaki diyaloglarda geçen “iletişimi olumlu yönde etkileyen davranışlardan” hangilerinin kullanıldığını yanlarındaki nok-talı yerlere yazınız.
A. İletişimi başlatan cümleler kullanılması B. “Ben dili” kullanma C. Açık ve anlaşılır bir dil kullanma
D. Empati kurma E. Muhataba doğru dönmek ve göz teması kurmak F. Nezaket kurallarına dikkat etmek
� Mustafa, sabah uyandıktan sonra yatağını topla-
mış, kahvaltı yapmak için mutfaktaki annesinin
yanına gitmiş ve “günaydın anneciğim” demiştir.
......................................
� Annesi, Mustafa’ya dönmüş ve güler yüzle cevap
vermiştir.
......................................
� Okulda rahatsızlanan Mustafa, öğretmeninden
izin istemiştir.
......................................
� Öğretmeni onu anladığını ifade etmiştir.
......................................
� Doktora gitmekten korkan Mustafa’yı annesi ikna
etmeye çalışmıştır.
......................................
� Doktor önce Mustafa ile konuşup onun kaygılarını
gidermiş ve sonra onu muayene etmiş ve iyi
günler dileyerek birbirleriyle vedalaşmıştır.
......................................
Günaydın güzelyavrum.
Öğretmenim ateşimyükseldiği için kendimirahatsız hissediyorum.Bugün için sizden izin
alabilir miyim?
Rahatsızlanmanaüzüldüm. Bir an önce
iyileşmeni ver dersleregeri dönmeni bekliyorum.
Seni anlıyorum küçükkenben de doktordan korkar-
dım ancak gideceğimizdoktor çok iyi biri.
İyi günler doktorhanım.
İyi günler Mustafa.
Günaydın anneciğim.
1
2
1
2
3
4
5
6
4
5
6
3
(A) İletişimi başlatan cümleler kulla-nılması
(C) Açık ve anlaşılır bir dil kullanma.
(D) Empati kurma.
(F) Nezaket kurallarına dikkat etmek.
(E) Muhataba doğru dönmek ve göz teması kurmak.
(B) Ben dili kullanma.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Ders – 01
Notlar
7İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
İsabetli Bilgi
Sen dili: Karşımızdaki kişiyi
eleştirici, yargılayıcı ve suçlayı-
cı bir dil kullanma. “Çalışsaydın
böyle olmazdı.”
İsabetli Bilgi
Ön yargı: Bir kişiyi tanımadan
veya önceki olaylara bakılarak
elde edilmiş olumsuz fikir ve dü-
şüncelerdir.
Yargılayıcı olma: Kişiyi dinleme-
den suçlu olduğunu söylemek.
b. İletişimi Olumsuz Yönde Etkileyen Tutum ve Davranışlar:
1. Sorgulayıcı tutum sergilemek.
2. Emir vermek.
3. Küçümsemek ve önemsememek.
4. Düşüncelerimizi ifade ederken “Sen dilini” kullanmak.
5. Suçlayıcı ve yargılayıcı bir dil kullanmak.
6. İsim (lakap) takmak ve onunla alay etmek.
7. Nasihat edici veya tehdit edici bir dil kullanmak.
8. Ön yargılı olmak ve argo kelimeler kullanmak.
Olumsuz Tutum ve Davranışlara Günlük Hayattan Örnekler
A. Emir verme B. İsim takma C. Tehdit etmek D. Argo kelimeler kullanmak
Aşağıdaki numaralanmış cümlelerde iletişimi olumsuz yönde etkileyen tutum ve dav-ranışların neler olduğunu noktalı yerlere yazınız.
Baba: Çabukburayagel,hemendişlerinifırçalaveyatağayat.1
Çocuk: .......................................................................
Harun: Sulugöz,şişko,kirpi.2
Halil: .......................................................................
Anne: Dersçalışmazsanbirdahatelefonunugöremezsin!Helebirzayıfnotalozamangörüşürüz.3
Bilal: .......................................................................
Kadir: Cüşşşşş!!!ohaaa,lannnnn!4
Halil: .......................................................................
(A) Emir verme
(B) İsim takma
(C) Tehdit etmek
(D) Argo kelimeler kullanmak
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
8
Ders – 01
İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
İletişimi Olumsuz Yönde Etkileyen DavranışlarAşağıdaki diyaloglarda geçen “iletişimi olumsuz yönde etkileyen davranışlardan” hangilerin kullanıldığını yanlarındaki nok-talı yerlere yazınız.
A. İsim takma B. Nasihat etme C. Sorgulayıcı
D. Sen dili E. Tehdit etme F. Suçlayıcı ifadeler kullanma G. Ön yargılı olma
1. Bugünkü yazılıdankaç aldın?
3. Çalışsaydın böyleolmazdı.5. Böyle giderse busene kesin sınıftakalırsın.
2. Ben 30 almışım.
4. Öğretmen zorsordu ne yapayım.
1. Bugünkü sınavım çokiyiydi 90 aldım. Sen kaç aldın?
3. Biraz daha çalışırsanprofesör olacaksın.
3. Çalışıyorum anneama matematiği birtürlü yapamıyorum.Zaten çalışsamda
olmayacak.
1. Yavrum başarılıolman için çokçalışmalısın.
2. Çalışmazsanbaban bilgisayar
oynamanıyasaklayacak.
2. Zayıf aldım malesef.
4. Çalıştım ama öğretmenzor sordu.
Okuldaki sınavından düşük not alan Kadir’e, o sırada
televizyon seyreden babası gününün nasıl geçtiğini
sormuştur.
1. .....................................................................................................
3. .....................................................................................................
5. .....................................................................................................
Sokağa çıkan Kadir’in arkadaşlarıyla arasında yandaki
konuşmalar geçmiştir.
Eve gidince, annesiyle konuşmaya çalışır ancak annesi
onunla ilgilenmeden cevap verir.
3. .....................................................................................................
1. .....................................................................................................
2. .....................................................................................................
3. .....................................................................................................
Sorgulayıcı
Nasihat etme
Suçlayıcı ifade kullanma
Tehdit etme
Sen dili kullanma
Ön yargılı olma
İsim takma
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Ders – 01
Notlar
9İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
Meraklısına
Dinlemesini bilenler, ülkeleri
fethetmesini bilenlerden daha
büyüktür.
Benjamin FRANKLIN
Başkalarını inandırmanın en iyi
yolu, onları dinlemektir.
Dale CORNEQIE
Bilginin doğal sonucu konuş-
mak, bilgeliğin ayrıcalığı ise
dinlemektir.
Oliver Wendel HOLMES
İletişimde Dinlemenin Önemi
İletişimde duygu ve düşüncelerin düzgün ifade
edilmesi kadar dinlemek de çok önemli bir yere
sahiptir.
Dinlemek muhatabın karşısında sadece susmak
değil aynı zamanda onun gözlerinin içine bakıp
onu dinlediğini ifade eden sözler ve davranışlar
sergilemektir.
Peki iletişimde iyi bir dinleyici olmak için neler
yapmalıyız?
İyi Bir Dinleyicinin Özellikleri
1. İyi bir dinleyici dikkatini karşısındaki kişi-
ye verir.
2. Konuşmacıyı sözünü kesmeden dinler.
3. Konuşmacıyla göz teması kurar.
4. Son sözü söylemek için çaba harcamaz.
5. Dinlerken başka şeylerle meşgul olmaz.
6. Konuşmacıyı anlamak için onun jest ve mimiklerine
dikkat eder.
7. Onu dinlediğini gösteren sözler söyler. (Evet, ta-
mam gibi.)
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Bil – Bul – Uygula
10 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
Aşağıda verilen tutum ve davranışların iletişimi hangi yön-de etkilendiklerini karşılarına işaretleyiniz.
Tutum ve Davranışlar
Kendini tanıtmak.
Ön yargılı olmak.
Karşımızdaki kişiyi yönlendirmek.
Karşımızdakini teselli etmek.
Ben dili kullanmak.
Empati kurmak.
Argo kelimeler kullanmak.
Jest ve mimikleri kullanmak.
Sadece kendi düşüncemizi doğru
kabul etmek.
İnsanları olduğu gibi kabul etmek.
Hoşgörülü ve anlayışlı olmak.
Konuyu dolandırmak.
İsim (Lakap) takmak.
Konuşan ile göz teması kurmak.
nezaket açık ve anlaşılır ben dili
iletişim gözlerine jest ve mimik
yazılı empati sözlü ön yargılı
sözünü kesmeden
Aşağıdaki cümlelerde verilen boşluklara yukarıdaki keli-melerin uygun olanlarını yazınız.
1. İletişim kurarken yaptığımız el, kol ve yüz hareketlerine
.............................. denir.
2. Başkalarını tanımadan onlar hakkında olumsuz düşün-
memiz ................................. olduğumuzu gösterir.
3. Olumlu iletişim kurmak istiyorsak kendimizi başkasının
yerine koyarak ................................. yapmalıyız.
4. Geçmişte, Roma sokaklarında asılı bilgilendirme afişleri
............................ iletişime örnektir.
5. İnsanların duygu ve düşüncelerini başkalarına aktarma-
sına ............................ denir.
6. Küçük yerleşim yerlerinde belediyelerin yaptığı anonslar
....................... iletişimin örneklerinden biridir.
7. Biriyle konuşurken onun ....................... bakmalıyız.
8. Karşımızdaki insanları ...........................................................
dinlemeliyiz.
9. Başkalarıyla iletişim kurarken ....................... kurallarına
dikkat etmeliyiz.
10. Karşımızdaki kişiyle iletişim kurarken cümlelerimizi
....................... ile ifade etmeliyiz.
11. İletişim kurarken ............................................ bir dil kullanma-
lıyız.
3
3
3
3
3
3
3
7
7
7
7
7
7
7
jest ve mimik
empati
gözlerine
ben dili
sözümüzü kesmeden
açık ve anlaşılır
nezaket
iletişim
sözlü
ön yargılı
yazılı
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Test – 01
11İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
1. Söz ola kese savaşı,
Söz ola kestire başı
Söz ola ağılı aşı,
Bal ile yağ eder bir söz
Yunus Emre
Yukarıda verilen dörtlüğe bakılarak iletişim ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenemez?
A) İletişimde kullanılan kelimeler çok önemlidir.
B) Söylediğimiz sözler karşımızdaki insanı olumlu veya
olumsuz etkiler.
C) İletişim doğru kurulmadığı zaman kötü sonuçlar do-
ğurur.
D İletişimde davranışların fazla önemi yoktur.
2. Gencin biri kürsüde konuşma yapan bir veterinere:
– Siz baytardınız değil mi?
diye sorunca, baytar (veteriner) gence şu cevabı ver-
miş:
– Evet bir yeriniz mi ağrıyordu?
Verilen diyalog sürecinde, gencin iletişimi olumsuz yönde etkileyen hangi davranışı sergilediği söylene-bilir?
A) Önyargılı olma B Alay etme
C) Tehdit etme C) İsim takma
3.
Bak oğlum! Başarılı
olmak için derslerine düzenli
ve çok çalışmalısın.
Yukarıdaki resimde babanın, iletişimi olumsuz yönde etkileyen hangi tutumu sergilediği söylenebilir?
A) Emir verme B) Ön yargılı olma
C Nasihat etme D) Alay etme
4. Gerçeği olduğu gibi konuşmak, gerçeğe saygı duymak
ilişki hastalıklarının en güçlü ilacıdır.
Doğan CÜCELOĞLU
Yukarıda verilen metne göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İnsanlar duygularını açık ve anlaşılır bir dille ifade
etmelidir.
B) İnsanları ve olayları olduğu gibi kabul etmeli ve ona
göre davranmalıyız.
C) İletişim hataları insanlar arasında problemlere ne-
den olabilir.
D Her yerde doğruyu söylemek ilişkilerin devamını
sağlayan en önemli faktördür.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Test – 01
12 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
İletişim Benimle Başlar
5. “Zaten olacağı da buydu sınavı kazanamayacağın
belliydi.
“Çabuk yerine geç ve dersi dinle.”
“Boşver, herkesin başına gelir böyle şeyler.”
Buna göre;
I. Emir verme,
II. Sorgulayıcı tutum sergileme,
III. Nasihat etme,
IV. Ön yargılı davranma
gibi iletişimi olumsuz yönde etkileyen tutum ve davra-nışlardan hangisine örnek verilmemiştir?
A) I B II C) III D) IV
6. Dinlemek iletişimin en temel faktörlerinden biridir. Top-
lumumuzda da dinleme ile ilgili birçok atasözü ve deyim
türetilmiştir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin vurguladığı anlam iletişimi olumsuz etkiler?
A Kulak asmamak
B) Can kulağıyla dinlemek
C) Söz gümüşse sükut altındır.
D) Kulak kesilmek
7. Ben dili: Duygu ve düişüncelerimizi karşımızdaki kişiyi
suçlamadan ifade etmektir.
Verilen tanıma göre, aşağıdakilerden hangisinde “ben
dili” kullanıldığı söylenemez?
A) Okula gelmemene çok üzüldüm.
B Dondurma yerseniz hastalanırsınız.
C) Sınıftaki gürültüden rahatsız oluyorum.
D) Bu maçı alacağınıza inanıyorum.
8. Hayri: Merhaba! Bakkal amca.
Bakkal: Merhaba ufaklık.
Verilen diyalogta yapılan iletişim hatası aşağıdakiler-den hangisidir?
A) Sen dili kullanma
B) Emir verme
C İsim takma
D) Ön yargılı olma
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Notlar
13İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Ders – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Dikkat
Ülkemizde ilk gazeteler Kurtuluş
Savaşı yıllarında, ilk radyolar ise
1927’de kurulmuştur.
İlk televizyon yayınları 1960’larda
yapılmaya başlanmıştır.
1. Bir Tuşla Dünya Evimize geldia. Kitle İletişim Araçları
Duygu, düşünce ve gelişmeleri kısa sürede büyük insan topluluklarına aktaran araç-
lara kitle iletişim araçları denir.
Bu araçlar yazılı, sesli ve hem sesli hem görüntülü olmak üzere üç gruba ayrılır.
Yazılı Kitle İletişim Araçları
(İşitsel) Sözlü Kitle İletişim Araçları
Görsel ve İşitsel Kitle İletişim Araçları
Gazete
Kitap
Dergi
Afiş
Broşür
Radyo
Telsiz
Telefon
Televizyon
İnternet
Sinema
Bilgisayar
Akıllı telefon
Dikkat
Medya: Yazılı, sesli ve görsel tüm kitle iletişim araçlarına denir.
Meraklısına
2017 verilerine göre Türkiye’de kitle iletişim araçlarının kullanımı:
Türkiye’de aktif sosyal medya kullanımı 48 milyon civarında (Aynı kişilerin farklı
hesapları dahil)
Kullanıcılar günde 3 saatini sosyal medya platformlarında geçiriyor.
Ülkemizde televizyon karşısında geçirilen vakit ise günlük ortalama 2 saat.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Notlar
14 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Ders – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
İsabetli Bilgi
Kamuoyu: Bir konu hakkında halkın
benimsediği genel düşünceye denir.
Örneğin; köylerine yakın bir yere
fabrika yapılacağını öğrenen köylü-
ler fabrikanın köy hayatını olumsuz
etkileyeceğini düşünmüşler ve fabri-
ka yapımına karşı çıkmışlardır. Köy-
lünün bu ortak görüşüne kamuoyu
denir. Bu ortak görüşün oluşmasın-
da kitle iletişim araçlarının büyük
rolü vardır.
b. Kitle İletişim Araçlarının Yararları
Bireylerin dış dünyayı tanımasını sağlar.
Ticari ürün ve hizmetlerin tanıtımını yapar. (Reklam gibi)
Farklı ülke ve kültürleri tanımamızı sağlar.
Toplumu ilgilendiren konularda kamuoyu oluşmasını sağlar.
Kültürel değerlerin genç nesillere aktarılmasını sağlar.
Toplumlar arasında yardımlaşma ve dayanışmayı sağlar. (Deprem, sel vb. doğal afet-
lerde.)
Yeni bilgiler edinmemizi, eğlenceli ve keyifli vakit geçirmemizi sağlar.
Dikkat
Kitle iletişim araçları bilinçli kullanıldığında birçok yararı olabileceği gibi bilinçsiz kul-
lanımında da birçok zararı olabilir.
c. Kitle İletişim Araçlarının Zararları
Kişiler arası iletişimi ve sosyal bağları azaltır.
İletişim kopukluğuna neden olur.
Zamanın boşa harcanmasına neden olur.
Ruhsal ve bedensel sağlık sorunlarına neden olur. (Obezite, korku, saldırgınlık vb.)
Kültürel yozlaşma ve millî benliğin kaybedilmesine sebep olabilir.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Notlar
15İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Ders – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Meraklısına
1876 – Graham Bell Telefonu
icat etti.
1983 – İlk cep telefonu üretildi.
2007 – İlk akıllı telefon üretildi.
Dikkat
Kültür: Bir toplumun gelenek, gör-
nekleri, maddi ve manevi değer-
leridir. (Yöresel yemekler, bayrak
sevgisi vb.)
İsabetli Bilgi
Radyo Televizyon Üst Kurulu
(RTÜK) radyo ve televizyon faa-
liyetlerini denetlemek amacıyla
1994 yılında göreve başlamıştır.
RTÜK belirlenen yükümlülükleri
yerine getirmeyen yayın organla-
rına gerekli uyarı ve cezaları ver-
mektedir.
3. Medya ve Toplumsal Değişim
Günümüzde dünya üzerinde hemen her yerde var olan medya ulusal ve uluslararası
etkileşimi sağlamaktadır. Bu etkileşimler toplumların yararına olabileceği gibi zararı-
na da olabilmektedir.
Teknolojinin gelişmediği dönemlerde insanlar birbirleriyle iletişim kurmak için uzun
zaman harcarlardı. Örneğin; bir kişinin diğerine yazdığı mektup günler ve haftalar
sonra eline geçmekteydi. Zamanla iletişimi sağlayacak bir çok alet üretildi.
Mesela 2000’li yılların başında akıllı telefonların icadı ile kişiler birbirleriyle sesli ve
görüntülü konuşabildikleri gibi birbirine resim, video veya gerekli olan evrakları da
internet üzerinden göndermeye başladılar ve böylece birçok ihtiyaçlarını kısa sürede
giderdiler.
Teknolojik aletlerin kullanımı toplumda hızla yayılsa da toplumun fikir, davranış ve
kültürünü asıl etkileyen medya aracı televizyon olmuştur.
Televizyon’un Topluma ve Kültüre Etkileri
Medya araçları içinde ülkemizde en fazla kullanım
oranı televizyona aittir. Dolayısıyla toplumun tu-
tum ve davranışları üzerinde en fazla etki de te-
levizyona aittir. Bu etkilere şu örnekleri vere-
biliriz.
Toplumun geleceği olan çocuklarımız her gün
birkaç saatini televizyonun karşısında geçir-
mekte bu da çocukların fiziki ve psikolojik geli-
şimini olumsuz yönde etkilemektedir.
Gençlerimiz izlediği film ve dizilerden etkilen-
mekte ve izlediği karakterlere özenmektedir.
(Konuşmaları, kıyafetleri, dinlediği müzikler, yemekler,
davranışlar.)
Giyim kuşamın, dış görünüşün, zenginliğin ön planda olduğu ahlaki değerlerin geri
planda bırakıldığı televizyon programlarıyla kültürel bir erozyona erozyona neden
olmaktadır.
Yapılan yayınlar kuşaklar arası kültürel çatışmalara sebep olmaktadır.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Notlar
16 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Ders – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Meraklısına
Birleşmiş Milletler İnsan Hak-
ları Bildirgesi’ne göre: “Herkes
düşünce ve ifade özgürlüğü
hakkına sahiptir; bu hak ser-
bestçe düşünme, hangi yoldan
ve nerede olursa olsun bilgi ve
görüş alma, araştırma ve yay-
ma özgürlüğünü içerir.”
Türkiye, Birleşmiş Milletler
İnsan Hakları Bildirgesi’ni
1949’da imzalayarak hükümle-
rini kabul etmiştir.
Bilgi Kutusu
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan tüm vatandaşlara, cinsiyet, milliyet, dil
ve din ayrımı gözetmeksizin anayasamız tarafından birçok hak verilmiştir.
Bu kanunlarla iletişim ve haberleşme ile ilgili haklarımız ve sorumluluklarımız belir-
lenmiştir.
Anayasamızda İletişim ve Haberleşme
MA
DD
E 20
Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip-
tir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
Kimsenin evi ve özel yaşamı
gözlenemez.
Aile hayatımıza ait fotoğraflar
izinsiz yayınlanamaz.
Anayasamızın bizlere verdiği diğer bir hak ise düşünce ve ifade özgürlüğüdür.
MA
DD
E 26
Herkes düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına
veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.
Herhangi bir medya aracılığıyla
duygu ve düşüncelerimizi paylaşabiliriz.
Fikirlerimizi bir kişiye veya topluma
açıklayabiliriz.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Notlar
17İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Ders – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Dikkat
Sansür: Bazı ifade, bilgi ve belge-
lerin basın ve yayın organları tara-
fından yayınlanmasını engellemek
veya kontrol altına almaktır.
İsabetli Bilgi
Tekzip: Yalanlama ve düzeltme
demektir. Kişiler kendisiyle ilgili
yanlış veya yalan haber yapılması
halinde bu haberlerin düzeltilerek
yeniden yayınlanmasını isteme
hakkına sahiptir.
Madde 32. Tekzip hakkıDüzeltme ve cevap hakkı, ancak
kişilerin haysiyet ve şereflerine
dokunulması veya kendileriyle ilgili
gerçeğe aykırı yayın yapılması hal-
lerinde tanınır ve kanunla düzen-
lenir.
Dikkat
İnternet sitelerinin denetimi, Rad-
yo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)
tarafından yapılmaktadır.
Düşünce ve ifade özgürlüğü gibi kişisel haklarımızı basın ve yayın araçları olmadan
büyük ve geniş kitlelere ulaştırmak imkânsızdır. Bu yüzden basın – yayın araçlarının
korunması ve sınırlarının belirlenmesi için anayasamıza bazı maddeler konulmuştur.
Madde 28: Basın hürdür sansür edilemez.
Madde 30: Basın araçları suç aleti olduğu gerekçesiyle zap ve müsadere edilemez
veya işletilmekten alıkonulamaz.
Kitle iletişim araçlarından yararlanan insanların “doğru haber alma hakkı” olduğu
gibi, basın ve yayın organlarının “doğru haber verme sorumluluğu” vardır.
Basın Konseyi
Gazeteciler tarafından kurulan konseyin amacı haber alma hakkı ve doğru bilgi verme
sorumluluğu arasındaki dengeyi sağlamaktadır. Bunun için basın ahlâk ilkelerini kabul
etmişlerdir.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yayın yapan televizyon ve radyo kanalları denetle-
me yetkisine sahip olan kuruluştur.
1994 yılında kurulan kuruluş televizyon kanallarını denetlediği gibi çocukları, gençleri
ve aile hayatını korumak ve izleyicileri zararlı yayınlardan korumak amacıyla “akıllı
işaretler” denilen bazı semboller belirlemiştir.
Genel izleyici 7 yaş ve üzeri 13 yaş ve üzeri
Şiddet ve korku 18 yaş ve üzeri Olumsuz örnek
oluşturabilecek
davranışlar.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Bil – Bul – Uygula
18 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Aşağıda verilen bilgilerin doğru yada yanlış olduklarını ku-tucuklara işaretleyiniz
D Y
1.Kitle iletişim araçları insanlar arası etkileşimi artırır.
2.Kitle iletişim araçlarının uzun süre kullanımı sağlık sorunlarına neden olur.
3.Sosyal medyada sürekli vakit geçir-mek kişilerin sosyalleşmesini sağlar.
4.Gelişmeleri en hızlı ileten kitle ileti-şim aracı televizyondur.
5.Günümüzde mektup ve posta kuşları ile iletişim tamamen sona ermiştir.
6.Ülkemizde ilk radyo yayınları kurtu-luş savaşı sırasında başlamıştır.
7.Kitle iletişim araçları kültürel değer-leri olumsuz etkileyebilir.
8.
Günümüzde kitle iletişim araçları eğitimden, sağlığa ticaretten, aske-riyeye birçok alanda kullanılmakta-dır.
9.Kitle iletişim araçları, iletişimde ya-şanan bütün sorunları çözmüştür.
10.Günümüzde kitle iletişim araçlarının aşırı kullanımından dolayı yeni has-talıklar ortaya çıkmıştır.
11.Kitle iletişim araçları yardımlaşma ve dayanışmaya katkı sağlar.
12.Akıllı telefonlar sayesinde tüm ileti-şim sorunları çözülmüştür.
13.Kitle iletişim araçları sayesinde kü-tüphaneler cebimize kadar girmiştir.
özel hayatın akıllı telefonlar tekzip
kamuoyu görsel işitsel
kitap gazete dergi kitle iletişim
televizyon sosyal medya internet
televizyonlar hem işitsel hem görsel
Yukarıda verilen kelimeleri aşağıdaki boşluklara uygun şe-kilde yazınız.
1. Geniş kitlelere bilgi aktaran araçlara ..............................
araçları denir.
2. Ülkemizde en fazla kullanılan kitle iletişim aracı ................
................................ ve ...........................................dır.
3. İnsanların bir konu hakkındaki ortak fikrine
.............................. denir.
4. İnsanların akıllı telefonlar vasıtasıyla haberleştiği, resim
ve video paylaştığı platformlara .............................. denir.
5. .............................., .............................. ve .............................. gör-
sel iletişim araçlarına örnek gösterilebilir.
6. Kitle iletişim araçları .............................., .............................. ve
............................................................... olmak üzere üçe ayrılır.
7. Aşırı kullanımdan dolayı hastanelerde ..............................
bağımlılığı bölümleri açılmıştır.
8. .............................. başlangıçta ailelerin birlikte vakit geçir-
mesini sağlarken sonraları aile bireyleri arasında iletişim
kopukluğuna neden olmuştur.
9. Bir kimselerin izinsiz fotoğrafını çekmek anayasamızın
20. maddesindeki .............................. gizliliği ilkesine aykırı-
dır.
10. Hakkımızda yapılmış yanlış veya yalan haberleri
.............................. hakkımızı kullanarak düzeltilebiliriz.
3
3
3
3
3
3
3
7
7
7
7
7
7
kitle iletişim
televiz-yonlar akıllı telefonlar
kamuoyu
kamuoyu
Kitap dergi gazete
görsel işitsel
internet
özel hayatın
tekzip
Televizyon
hem görsel hem de işitsel
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Bil – Bul – Uygula
19İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
Madde 20Özel hayatın gizliliği
Madde 26Düşünce ve kanaat
hürriyeti
Madde 30Basın araçları
işletilmekten
alıkonulamaz
Madde 32Tekzip hakkı
Madde 28Basın hürdür, sansür
edilemez
Aşağıda verilen durumların yukarıdaki maddelerden hangisiyle ilişkili olduğunu yanlarına yazınız.
Hayatı hakkında yalan haber yapılan
ünlü sanatçı, yasal hakkını kullanarak
gazeteye düzeltme yazısı dönderdi.
Sanatçı hangi hakkını kullanmıştır?
İş adamı hangi maddeyi ihlal etmiştir?
Fotoğraf çeken şahsın komşusunun hangihakkını ihlal etmiştir?
Vatandaşlar hangi haklarını kullanmıştır?
Caner hangi hakkını kullanmıştır?
Kamuoyunu bilgilendirmek için hakkında
haber yapılan ünlü iş adamı, tanıdıkları
vasıtasıyla haberi yayından kaldırttı.
Habersiz bir şekilde komşusunun
fotoğrafını çeken şahıs, bu fotoğrafları
sosyal medya üzerinden yayınladı.
Sokak röportajları yapan yerel televizyon
yeni eğitim sistemi hakkında vatandaşların
görüşlerini aldı.
Yapılan haberle ilgili olmadığı hâlde
fotoğrafı kullanılan Caner, anayasal
hakkını kullanarak durumu düzeltmiştir.
Madde 32
Madde 28
Madde 20
Madde 26İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
Bil – Bul – Uygula
20 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
İnternet
Aşağıda verilen bilgilerin hangi kitle iletişim aracıyla ilgili olduğunu yanlarına yazınız.
Televizyon
Gazete
Radyo
Sinema
Kişisel yeteneklere sahip insanların,
topluma örnek olup toplumu etkilediği
bir araç oldu.1
İlk olarak İstanbul’da kurulmuş ve binanın
üzerine yerleştirilen hoparlör aracılığıyla
yayın yapmıştır.
Yayılması ve gelişmesiyle
günümüzde bağımlılık yapacak bir
seviyeye geldi.
Haberleşme ve ticareti kolaylaştırmış ve
hızlandırmıştır.
Yayınlanan programlar nedeniyle toplumun
kıyafetlerine, yemeklerine ve yaşam şekline
etki etmiştir.
Yapılan programlar ile kültürler arası
etkileşimi arttırmış ve kültürel etkileşime
neden olmuştur.
Milli Mücadele yıllarında, TBMM lehine
kamuoyu oluşturmak için çıkarılmıtır.
2
3
4
5
5
4
1
1
2
3
2İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
21İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Test – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
1.
Yukarıda verilen çizimlere bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Televizyon çocukların zihin gelişimini etkilemekte-
dir.
B) Televizyon izleyen çocukların ayrıntı verme gücü
azalmaktadır.
C 7 yaşından küçük çocuklar kesinlikli televizyon izle-
memelidir.
D) Kitle iletişim araçlarının bilinçli kullanılması gerekli-
dir.
2. Cep telefonunun kapatıp Haziran’a kadar sınava
hazırlanan bir öğrenci 160 soruda 153’ünü cevapla-
yarak tıp fakültesini kazandı.
Çok fazla televizyon izleyen öğrenciler ders çalış-
manın çok sıkıcı olduğunu ifade etmişlerdir.
Ormanda kaybolan kampçılar telefonlarındaki GPS
özelliği ile yollarını buldular.
Verilenlere göre kitle iletişim araçları ile ilgili hangisi söylenemez?
A) Kitle iletişim araçlarının olumlu ve olumsuz yanları
vardır.
B) Televizyonun bilinçsiz kullanılması eğitimi olumsuz
etkilenmektedir.
C) Kitle iletişim araçlarının doğru kullanımı hayatımızı
kurtarabilir.
D Eğitim çağındaki kişiler kitle iletişim araçlarını kul-
lanmaları yasaklanmalıdır.
3. Haberler
Belgesel
Ders içerikli yayınlar
Yukrıda verilenlere göre televizyonun etkileriyle ilgili hangisi söylenirse yanlış olur?
A) Bizi günlük gelişmelerden haberdar eder.
B) Kültürel birikim edinmemizi sağlar.
C) Uzaktan eğitim almamızı sağlar.
D Sağlıklı yaşamamımızı sağlar.
4. 2017’de Türkiye’de internet ile ilgili yapılan bir araştır-
mada,
İnternet imkanına sahip ailelerin oranı % 80,7
İnternet üzerinden mal ve hizmet siparişi veren ya
da alan bireylerin oranı % 24,9 (16 - 74 yaş)
Bireylerin % 42,4’ü e-devlet hizmetleri kullandı.
İnsanlar en çok internet üzerinden giyim ve spor
malzemesi siparişi verdi.
Yukarıdaki bilgilere göre internet kullanımı ile ilgili hangisi söylenemez?
A Günümüzde kişiler arası iletişimde en çok kullanılan
araç internettir.
B) İnternet, en çok alışveriş yapmak iletişim için kulla-
nılmıştır.
C) İnternet kullanımı ticari faaliyetleri olumlu yönde et-
kilemiştir.
D) İnsanların interneti kullanma nedenleri farklılık gös-
termektedir.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER
22 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!
Test – 02 Kitle İletişim Araçları ve Kamuoyu
5. Ülkemizde yayın yapan televizyon ve radyo kanalları
RTÜK tarafından denetlenir.
Aşağıdakilerden hangisi kanalların denetlenme ge-rekçelerinden biri değildir?
A) Çocukların ve gençliğin ruh sağlığının korunması
B) Kültürel yapının bozulmasının önlenmek istenmesi
C) Aile hayatının korunmaya çalışılması
D İfade özgürlüğünün önüne geçilmeye çalışılması
6. Ahmet ilkokula giden bir öğrencidir. Okuldan gelince
dinlenme amacıyla televizyonu açmıştır.
Açmış olduğu programlardaki akıllı işaretler aşağıda-ki gibi olduğuna göre Ahmet’in hangi programı izle-mesi onun için daha uygundur?
A) B
C) D)
7+
13+
7. Anayasamızda iletişim özgürlüğü ile ilgili hak ve sorum-
luluklarımız yer almaktadır.
Bunlardan bazıları şunlardır:
Basın hürdür sansür edilemez.
Basın araçları suç aleti olduğu gerekçesiyle müsa-
dere edilemez.
Kişilik haklarının ihlal edildiği haberler için tekzip
hakkı kullanılabilir.
Verilen bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A Ülkemizde basın yayın özgürlüğü sorunsuz şekilde
uygulanmaktadır.
B) Ülkemizde televizyon ve radyo gibi araçlar kanunla-
rın korunması altındadır.
C) İnsanların iletişim hakları koruma altına alınmıştır.
D) İnsanlar yapılan haberlere karşı itibarlarını korun-
mak için yasal hakları bulunmaktadır.
8. Kitle iletişim araçları aynı anda birçok kişiye ulaşabilen
araçlardır. Bu araçların faydaları olduğu gibi birçok za-
rarı da vardır.
Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biridir?
A) Kültürel değerleri yeni nesile aktarır.
B) Farklı toplumları tanımamızı sağlar.
C Kültürel yozlaşmaya neden olur.
D) Toplumu ilgilendiren konularda kamoyu oluşmasını
sağlar.
İSABET Y
AYINLA
RI
ÇÖZÜMLER