S. Katarina V.M.

Dun Gino Gaud

G hal min ihobb is-sorprizi m'hemmx isbahmilli tqalleb go gazzetta ta' zmien ilu,tiltaqa' ma' xi ahbar marbuta mal-istorja

ta' rahal twelidek, tqanqlek b'hafna kurzitau li mbaghad ma thallikx bi kwietek sakemmtaqraha kollha minn fuq s'isfel u ggennek biextfittex aktar.Wiehed minn dawk il-hbieb li jaqsam mieghidan 1-interess fl-istorja taghna huwa CarmeloBaldacchino li malli jiltaqa' ma' xi ahbarmarbuta maz-Zejtun fil-gazzetti fil-BiblijotekaNazzjonali tarah gej wara 1-quddiesa tal-ewwelu bi tbissima kollha sodisfazzjon jiftah \-envelopeu johrog it-tezor tal-gurnata.

Hafna huma dawn it-tezori li jvarjaw minnahbarijiet, artikli u ittri tal-qarrejja. Ghalhekkser niehu biss tlieta minn dawn 1-ittri tal-qarrejjali zgur iqanqlu wkoll flkom kurzita li forsi tibdewtqallbu intom ukoll.

L-ewwel ittra tmur 11 boghod hafna fiz-zmien.Tinsab ffi-gurnal IL-GAZZETTA TAL-POPLU tat-12ta' Awwissu 1896. Il-qarrej juza n-nom de plume'Dilettant'. Qed jikteb dwar il-lampier il-gdid likien ghadu kif gie mzanzan fil-parrocca tagnna.Dan id-dilettant jidher li hu xi haga izjed minndilettant ghax waqt li jsib kliem ta' tifhir ghalmin ghamel id-disinn u hadem il-lampier u ankighal min offrieh, ma joqghodx lura fil-kritikatieghu fuq ix-xoghol finali. Fl-ittra tieghu naqrawli 1-argentier kien Alberto Cannataci mentri DunJoe Abela, b'dokumenti f'idejh, jghidilna li kienRoberto Cannataci Falzon minn Birkirkara1.Dwar kemm qam id-disinn u kemm intuzat fiddajaqblu t-tnejn izda Dun Joe jzid li skont is-SinjuraAntonia Abela Agius li offriet il-lampier, il-fiddagiet minn muniti tal-fidda Awstrijaci u Taljani.Jidher car mill-ittra li min qieghed jikteb ma tantxhu vicin ta' Cannataci ghax sahansitra jghid lidan 1-argentier hadem 'contra U gost tas-sengha'.'Dilettant' ma joghgbux ix-xoghol li jsir hawnMalta ghax skont hu dan ix-xoghol li sewatant flus, 'in quanta ghal perfezioni tax-xoghol..',ahjarthares lejh mill-boghod!! Jaghtik x'tahsebli 'Dilettant' huwa xi supporter ta' xi argentieriehor li forsi dan ix-xoghol kellu jaghmlu huu minflok qalu HI Cannataci. F'dan iz-zmiental-festa 1-lampier ikun imdendel u ghalhekkmur aghti daqqa t'ghajn 'il-lampier inti wkoll u

ara jekk 'Dilettant' ghanduxragun.

It-tieni ittra dehretfil-gurnal IL POPLUMALTI tat-13 ta' Lulju1907, miktuba minn xihadd li jsejjah lilu nnifsu'L-ACCETTI TAD-DAMASC.Dan jikteb dwar il-kopplatal-Matrici. Jidher liz-Zwieten kienu jharsu lejnil-koppla bhala xi haga abbandunata ghaxwara 1-bini tal-knisja, mill-bidu tas-seklu 18il-koppla baqghet nofs lehja. ACCETTI huwa issakuntent li sa fl-ahhar il-koppla lesta u jipprovajaghti erba' ragunijiet ghaliex saret kwazi f'sittxhur! Ghaliex din 'il-heffa'? L-ewwel ragunitkun, hu jghid, li din il-heffa gejja mill-'heggiatal-poplu' Zejtuni li ried jara lesta 1-knisja tieghu.It-tieni raguni hija marbuta mal-gbir. Jidherli ACCETTI huwa wiehed minn dawk li ried li1-poplu jkun moghti sodisfazzjon tal-gbir u jghidli billi 1-Arcipriet Lawrenz Degabriele kien spissjaghmel dan il-poplu ghamel kuragg u s-sommangabret malajr anki jekk kienu zminijiet difficli.It-tielet raguni hija 1-hegga u 1-ghajnuna li1-arcipriet sab mill-kleru li kellu mieghu. Hujsemmi b'mod specjali HI certu Dun Salv Mifsudli jsejjahlu 'ex-vicipargu'. Dun Joe fil-ktieb tieghujsemmi wkoll lis-sacerdoti Dun Kons Spiteri,Dun Mikiel Cassar u Dun Spir Grixti kif ukolllill-kjeriku Glormu Seychell2. L-ahhar ragunili jaghti ACCETTI hija 1-hegga ta' MastruKarmenu Vella (tal-Ggant) 'ragel tassew onest,mghallem capaci u umli, devot veru u sincier'. Nafuli hu hadem id fid ma' Mastru Guzeppi Zahra(tal-Qabla) li hazzez il-parti 1-gdida tal-koppla.Meta tlestiet 1-Isqof Mons. Pietru Pace, fit-3 ta'Novembru 1907, bierek is-salib li wara tpoggafuq 1-istess koppla. L-ACCETTI TAD-DAMASCma riedx li tghaddi din 1-okkazjoni minghajrma juri 1-apprezzament tieghu ghax-xoghol fuqil-koppla li kienet ghadha kif tlestiet u li wkollghadha sal-lum tiddomina fuq il-bjut taghna uthabbar mill-boghod li wasalt iz-Zejtun.

L-ahhar ittra nsibuha fil-MALTA TAGHNAtal-14 ta' Marzu 1914 u ffirmata minn 'M'.Din 1-ittra ghandha x'taqsam probabbli ma'

S. Katarina V.M.hidma fi hdan il-Fratellanza tas-Sagrament ughalkemm jidher li dan 'M' mhux Zejtuni immahuwa ntlaqat b'dak li kien jigri f Hamis ix-Xirkafil-parrocca taghna. Mhux 1-ewwel darba litisma' x-xjuh taghna jghidulek kemm inbidluz-zminijiet. Veru li ghaddew mitt sena minndin 1-ittra izda veru wkoll li dahhalna modi

g'dfdghat C/tialtt: Ai'ciftretaU tax-Zettitn

Snr Eili tur.Cunt kighed mikra 11! iuifaliliar dejjem

giurii , ,! tig'lit'O tat-3 ta Auuissu, No. 834,*' Malta gbftda, Taghua," u krait li certuOiirearig fulihar busts il g-'miel ta lam-pier Ji sar P Birchirearo bl" ordni tus-Hiyiuira Antoma Abehi, u ta prosit bissi' ia-sur Alberto'.Cnnuataoi.li badnm,

Oliif jiiigbad li bil fora chelhi jimexxiit-Mil, gbaiiex I'eiuielnetl din is-signura.onlmit 1'ism1 disinn, njeta . rat 1' ingho-^•iob orJu'il ucoll 'Ji isir muileil ta 1'ignaujJi sneuUt 18 il- l i ivi . Ig-siir Alberto rnh n1n l fiittnra ta'a') I S O lira delieb n sarI'ac'cw-Jiu b ' £ U > 0 . U Hcldii li fi l- , n i f t i ' i t71 n i tn l u 23 ukia, bil l prez?.- ta 4 §celinili :oMi u 4 hubbie t rnkin.

Jioyliad nooll li darba 1'imgballem liUiizzt's il-lauipier: ehien sejjer j i tuella niais-sur Ai'iprto. j fha l iex t" xi parti tna gha-m i i x b l i n l mude i l , g'haiael gosti tigbu uohif d c i u > i - l i i ; u f xi parti cliien :sejjerj igbnif] i h i f tV t t i l l n . Izcla min buzzes4uu ii-liiuipier g-e«liln ibid lei u inehliili chiea ^hatael: ghaliex qbien contrailgost tas-sengha,

Jena inghida bbi f , inhossa, in qnantugriax-xoghol li isir f Malta , malidum bilgbakal-u mill' ahiar, iuioia in q u a n t ug-lial perfez-i(5ni tm-xoghol ta 1'ang'li liornau il-lampier, ghanna xorti li j idru uiilbugliocl, ghax mil bugliod collox seuoa.

Fratta.nt dan il-lampier seua J' is-sitfim-ra fuk is-sitt elef scat, u in' iiux krib i)immes telef.

DlljSTTANT.

1U/8.96.

IL COPPM TAL MATEICI

Hueijeg tal ghageb tasseu '. Win!,;chion jobsor i i l i dao ix-xoglio! li nmcluenx^lieinm illi. j imboda c h c l l u i o u u : .gliodda- lest liecfia F dukia uahda-f1!Si tcuti diu il lieffu?

L ' : f luaeluet t r din il heffa geija m i l ' ,heggia tal p.orjlu li gliat-teinpiu deijem ;gtiatnel mil 1' ahifti; li satsi. .

It-tiebi, ualisbu ahna, diu il hoffa,g^ija mi! curagg li kighed jitrabba,:

• minn'"-dac is-soddisfazion (ghidla. lit-?dae li kallee " dan il poplu. min hii,••

: biex tatiuh soddisfazien ? ") li kighed.jati il cap, li 'li.ua il mabbub Aroi- :

. : priet; li tabilhakk gigliel il oullhaddjiscaiita u jinket x' kin .gharraf b1 die"

'ia-somiua tant sahieba li ngiabret fi::,xmion hecca kasii', fi zmicu i l l i ankasghaudna"proouratur, gtial di i ia [' 6-'.pra li il bzoiui taliba cliieiJ ilii iantijiuki 'ss;

I'.-tielst, diua it liefia geija ucblli• .Ihi! preuiei'ti tal clehi !i kighed jgliiii; ijina I ' opra bi ihisu u bi! gbir, b' niod

special! D. Saiv Mifsud Ax-vicipargu.. ir-raba, d i n . i l ksffa geija uco l l j u

:,fprsi 1' ietar, niid-disinteress ta Ito-/sli'u Carm Vella, ragel tasseu oriest,' mghal lem capaei u uaiili, devot teru

u sincier li iliabieo ghal vera gloriatas-sema auugbair pieki jeu xeaka tadelira,

Prosit, prosit iva gtiaz-Zoieteu ligharfu tasseu jatu u iden nkat-tnekidli ehieu hiereg mii iu die il aopplaabbanduuatfl.

L' ACCEITI l

S. Katarina V.M.godda u tlifna ohra. 'M' baqa' impressjonatb'xi haga li tidher li kienet issir biss fiz-Zejtun.Ilium dak li nsejhulu s-Sepulkru jintramafl-Oratorju izda qabel dan kien isir fil-knisjaparrokkjali. Hu qed jghid li fil-lejl bejn Hamisix-Xirka u 1-Gimgha 1-Kbira xi 200 jew 250 ragelflimkien ma' zewg sacerdoti kienu jghaddu 1-lejlfadorazzjoni quddiem Gesu Ewkaristija. finnotali din 1-adorazzjoni fil-parrocca taghna kienetissir kull sena 'bi premura I'actar cbira'. 'M' qedjikteb u jheggeg biex parrocci ohra jaghmlu1-istess. Ta' min jghid li f'dawn 1-ahhar xhuril-Fratellanzi fil-parrocca taghna regghu hadur-ruh u min jagftmel parti minnhom zgur rega'skopra 1-iskop u 1-hidma marbuta maghhom.Daqshekk ittri izda 1-kurzita tibqa' u tiskantakemm, kif jghidli Carmelo Baldacchino, 'tmurtfittex haga u ssib ohra'. Sakemm il-bniedemjibqa' jikteb u jikkummenta 1-grajjiet tieghutibqa' 1-istorja. Fejn m'hemmx kitba m'hemmxstorja.

1. Abela d.Joe, Il-Parrocca taz-Zejtun tuliz-Zminijiet, Klabb Kotba Maltin, 2006, p. 150

2. Ibid., p.92

Sur Editor,Bilii naf i l l i 1* imfahhra Gazzetta

ghee deijera serriet biex tnghuiei iiei* Lux biss gid tal gisem iiutua anchotar-ruli, nitolboe tippermettili f t i t taluisa ghnx b' dan li s^jjer ingbid tjliandispent nzii li xi f t i t tal gid isir. Fost i<?-derozioni cbira 15 bihu issir il fesra talG'tuigha il Cbira 611 Parrocoia ta2-Zeitui>isir att ta khflii lein Gesu uiidfun fig-8antu Sepolcm li ma mifx I' isir bandaohra. Fi l- lei i ta Hatnio ic-Circa, leil i i l ti faccarnu flf a lcna eccess ta i tuhabba liGesu uera leina meta istituissia ]' Au-gustissirau Sacrament ta! Artal Imkad-des, !' dac il-leil magblakin geuvm il Cui-sia taz-Zeitun icimn jinsabii xi 200 jeu250 ruh (rgiel biss) fliaichien rmt ?,eitgSacerdoti biex ighaddu il-leil colla jn-doruu lill Gisem linkaddes ta Cristn. Oh !

Bcheqitn lua hagia sabiha din metu t"dneil-leil i l l i ir-Redentin- t i ighun gie abban-dotiat mil l cu l l hal t , ahtia i n f i t x iu J i nM-ri-parau din 1* ingrrttitudini b i l l i fl!-ieil taHamis ic-Girca nokghodu imbuui in naclu-raul i fi t-Teinpiu imkadtles. Fil l parroceia

'taz-Z*itun d i n il i iuyia issir bi preuiura! actar cbirii u cuTTmin tas-sena ta kabel.

G h a l i e x imit iel t t iua niuai tanxten f dan I1 att sahih 5* Alma leil bisstghid n a l i l u biex naghmlu xi caprice j«ubiex iiiK-qiiistau xi gid temporali ? A l lu rai ja l i lu le i l ucoll f H*tnis ic-Oirca kuddieuisi Kabar ta Orietu • imbaghad nigiu ri-cotiipt-nsati bill uisk tajjeb sgur.

Bur Edittir, nirrigrazjac haftia u ghod-dejjem is-serv Sdil tigbec. M.

Ta' Disma

In that time of~grief tve ease t/our sorrow btf firovall inclusi^*e funeral to fit trndget,

Tel:Email: dismaleI(S go.net.mt

22, Eincar, Triq is-Suqf Zejtiin