, ή 7$ tvofidfi rS

lD IS TUT A T 1 ΟΡΗ Y SIC ΛDoW

Η Ο ΜΙ Ν Ε^ Jguarru

Divina affulgcnte gratla—»• '£χ yenerandae Sc Ämplißimae Facultatis Philofo^

phicae» in Illyiiri accelcbcrrima Acadcmia Patria »

approbationc&conieiifu, /,S U Β ίΡ R Μ S I D I Ο

Μ. LAUUENTIf FORN&LH Ο s ΓRαGΤΗ I» >éTeos Profetioris Publici, fautoris, Praeceptoris & hofpitis» quo·

vis honoris eujtu sefatém proiequendi.Pregradu in Phibfiphmfummo tjutyi privilcgijj$ infi-

gmbw ysdipißendüPublice examinandam exhibeo

A Ν U N DUS N. RYS Γ A PIUSfeQ-Gotur*·

In Auditorto Gußaviano May boris confuetis

Jgutdmirarüo koma fydetum altitudines, g? profundiHtemra / amfns tui abijjfum inträ mirur*ßpottrv. ifidorut LJL·

f U B S A L I E,Itnprefla ab Eschiüo Matthiä*

autoritäre>mrn

iro

Jidmådum Reverendo inChriilo ρjiiaceraqj/ptetaE^ graviffim

,DA.M. ] Ο Ν Α. ΡΕGOTHOrSeologo celeBernm ο,in clycae Dioe*cefeös LincopenfisEpifcopo digniilimo) Mecoe-

nati ac Everget^ meo magno? reverenterfuipiciendo fumméq; venerandov

•njec kön

Reverendis atcp Clariffimis Viris'Goöfiftorii Lincopeniis Afleflb-

albus* ? Faiitoribus ac Promotoribus meis per-petim ho; orandis, colendirv

In certiffimura debitar obfemntlag & gratitudinisηαμηζ/ΰν7 iperoqj Promotionis ftudiorum meo-rum indübitatam, Diiputarionem hanc inau-gur-alem fubmiffé & officiofe offer o atq; ia-fcrAbo.

ahunbus rystadius.

Prooemium*JfUlla rss efi\ Patres & Fautores honorandi, cujusnotLyijiaWt illi qui γ(rum fchntiam jtbi acquirere fludeηt} emxl

magis indagare deberent·, quam ta> qu<& fetpfos concernjt hominis^prfeßantiam tå nobilttatem depingit, ed namcp tnfui deducuntnrnotittam * qutdp totam hominis moltm, flrufturam membreq, fin»gulay mira langeqptminentifßma arte fabrcfafta, tam quoad ipfo-rum feibflantiam, qua prfetans eH, quam ßngulorum ußum atfyad invicem cohßlontm^ qua mirab ιIis fel, propcnit, PrÅtertaquoci in vafiijjimo reperitur mundo , hoc in exiguo cernere licet ho *minti ut verédici pojflt: hämo i& mundo tåKundus inhomine eS.ipfi enim omnium elementorum tim atcp Jubßanttam fapientercontuht Deus, ut divino fpintui, qui ex mente cteleßi defcendit sfragile licet> mundo tamenßmile, pararet hojpitium. Hinc veraconfonum videtun βudtorumpartem, in hts cognofcendis 3 nonmi-mrnam efjeponendam » namfe quinovit, multa novit, fe verb quisgntrai , muha ignarare necefjum habet. £j)uodChilonis illa per-celebrit templi Delphiciforibm infcripta oflendttfententiay feil, ma-ximéquemq; suiti debere ut feipfum nofcat. ^nare in»feipfum horno aliquando defccndat, fe% fuamsp divinitmfbi animtcorporis% conceßdm attendat pr&flantiaw -> ad imaginem quippcDeifaftm efi.verum protoplaflorum mandati divtni tyanSgreffone3excellentia ifla cΗprivattos, varijsqi, inßrmitatibus fubjeftwty ut o-mnibm ferme ptytetur momentts, corporis langvore, tå Agritudincanimh ird, odto> tyißit'tadp» totfy induat vultua quot ammi fuerinémotus 3 nuüusfy prope fit dies, quo jugiter fibt fimilis cernatur.Kcflnque ergo homojuxta Bernhardtmmitum cetera > ietpjum di~

•

feun

feuui *>tr te tutH \ in te c&nßße. a ie tun ineipiat cogitatio mä rVfiniatur\ d ßfiquidfuerü, quidve cfft poterüfpefta / Hominisgurcum illi* de coslo defnißum% γνω&ί atxvtBiperfonét aures, NuIIaitafy fcientiamelior tIIa, qua hämo feipfum cognofcere dißtf. Me*tum hdc cönßderans, dum mihi ex venerandstac AmpUjßma fa-culUiü Philofophica dectet@\aliquod tn Philofopkiafpecirnertpubliceeßet declarandum,prodißeriationü argumenta qua ad hominis per-ducerint notltiAM*proponerepro ingenijviribus con(lituiv - £t cumveftra Patres & fautores i in mepaterna maxima%femper exti"terint beneficiaifav§r%fingularü\proiäis quo aliquoctgrata memo«via extaretßgnumi difputationetö hanc Nominibus veßris reve»renter ac ofßciöfe dedieare dinfcribere voluit nullus dubitans^ quinso ^ quo me femper eftis complexifavore lütiam decatero benign^roftfpleflamim. Palette»

ObfervantißimmΝ Ν, Κ*

jfeisflSSBI*D I S Ρ U T ÄT 1 Ο Ν I S

AN ΤΗ RO POILOG I G ΜThefis Γ.

Niverfis in refum principio ab optficc fummo fapienter creatis>iandliusad huc , illisquod dominaretur» mentiscapax, defuit animal 8 creatus eft homo«

; it,* . ,Λ , .

Hie töeotis & rationis particepscumfitatq, £«<>pdicatur λ{γ*κον> excel*

lentiå iftå,fublunaria cundh pafafangisfuperat multis, parsquippe eo divina;ipfi ceffit natura?» cuu&aqipropiiereumjripfum vero propter ié crcavit altiflimu§>quare etiam mem-'brorum päreiumq; ftruiturå prsi reliqdiV, areciå » mirabili2*puicherrimaq; cernitur, iolus enimhie ad iidera iidercos'rnittit oculos, propiusq; afpeftat oiympu» caetera verö ani-&ialia rationis expertia j prona ad terram paßumq» abjeckyjuxtä iiiud Naionis 1.1.mcL

Prma^cumfpeftanfammal· ι rdier<* teryarru*Os homim jublims dtdit é&lumife tuenjfajffityfå ettBos adfidera uäerefyuituol-

EfPliilöibphus b 4. de partibus animal.c, 4. ait 2ooSev Ιπ μηον των ζώων ila, ri την <φύ<τιν kvjü κ&7η.> vrlau ma* Setet*Έξ^ον oelSSetdidfit 70 voéiv κ&\<Ρξον£ν. Homo folusomniumariimalium erc&g eft figurs, proptercaquod natura & iub-

A 3 itan-

•ftantia ipfius eil cilvlna« Opus aufcem diviniilima? rei eft in«teil ige rc & fapere.

III.Hominem cum omnibus fuis omnino neceilarijs, qul«

jfous de faßo > conftat requifitis, partibusq, etiam minuti^Jimis confiderare, earumq; omnium apponeredeferiptio-aes rxon kiilituimus ,-hoc enim integrum oranibusq; nume?ffis abiolutum eflet traftatum sqnfcribere» fed brevitatiiludentcs, potiflima atq; ea quae ad hominis cqnftitutio-nem maximc neccflaria funt adducemusj reliqua exinde ta-eile patebuno.

IV.Hominis confideratio varia& multiplex eflfe poteft *

Cunfideratur enim in 'Theologia quat. sterniim (al.vahdusr*.In Mceticrmrrquat^attsIUaa^idiis, In Sthica, bonis quate-nos moribus imbuendus. In Polittca civiliter quatenusbeaßdus. In Phyficaszrö quoad efientiam & partes. EthancUltimam hominis confiderationem pro pnefentiai-fumimus, atq; in membra Difpfcirous. 1. DeHomirnis defioitionc. 2. De diviiione. 3. De Corpore. &De Anima.

% Μ Ε Μ B R U MoDo

Definition^.V.

Horniois definitio duplex eftNominaits uns* Re*<m!ü aitera: Nominalü,miilis aliorum opinionibus» nobis pla-cet» qua Homo ab humo» undé formatus efl:»denominatio-nemaeeipit,quodcxGcn.3,19. conftat. Graecisab μ» τξίπνν um > iurlura fadem wtens»dicitur,

1

\ ' * Vh

ftRealis ι Homo eßdnmalratiortepr'stitiuM. Habe Irl fuaS/

quibus conftat partes breviter re&ivimus· Von Animo!%Genus eft,quia pluribus ipecie difFerentibus competit^pr^dicatur enim de urfo, leone, equo, aequaliter. DifFeren-tia verbis7 continetur ieqq. qu® generi additas indolentfuam s certam fpeciem conftituendo atqrab alijs diiting-vendomanifefto prodit, per hanc enim homo eft hom'oBc å brutis difeernitur. De hoé eleganter Cic.br; de leg,Animalhocprovidum eB ξ$fagax, acutum -, memor% plenum ratio»nis ξ$ conßiif, quem homirttrn vocamus ,pvtclara quadam conditio,ne dfupremo Deo generatum eB, folum efiese tet animantium ge-Mribut atfenaturü rationü cogttatwnts partkeps, cetera omni&4fürst expertia.

IL Μ Ε Μ B R U Μ»;Do

Divifione^,, >ν ■ ΥΠ;Hominis partes eiTentiales du® fünt corpus feü materlä«

IisBcAnima feu Formalist EiTentiaies dicuatur,quia ipiius b6-minis ei!entiainingrediuntur,coflilkuuntatqi abiolvuno.Quibus vel altera vel ambabus fublatis,homo amplius riobexiibtcDe corpore in primis tanquam Domicilio, de Am¬ma deineepstanquam Oorninomamquodeß Rex inregno,(rg*jjreftu ofßciorum ) hoj: eft anima m corpore, mus.

III. MBMBRO M,Do

Corpore Humano.VIII·

Corpus eft pars hominis eiTentialis materlalisj anim®domicilium ejüsq* faeukatum receptaculunu.

IX.

. ΙΧ·Hujus contemrlatioiUt diftin&ius proponatut. ϊβ Ge*

neraliter» quatenusex 4, Elem. corapofitum eft & mixtum^IIe Specialitet quatcnus iuis conilat partibus t abfolvetureI. Generaliter: Corpus eile mixtum & cx 4. Elem. cora¬

pofitum , lic poteft ofic n<ü. in qua prindpia corpus refohitwex ι Iiis etiam idens compoßfumfuiffe neceffam eßi fed corpusfeparat4animd in 4.Slem.refol-vttur. Ε rx discompoßtumfuiße neceflum ejß„Major å oullo Fhtlolopbo jurenegari poteft. Minor prob»dum cadavcr humaoumput rckitsa ?i.:endit balituscjuidä aé-reus, qui licet lcpiom ocujpru fügJat,foetor tarnen ingratusjad narcs delatus» cjusrei indicium fatis certum eil» qui cumerafliorfit* igneat partes ei adbarente» iimul concitantur jficq; paukrclat*^ irriu€e«-o«t»ra deftioata tendunt loca, re«iiqua vero graviore remanent* quodadfeniumeonftat«

, ,· r. .. ·;.£[; * «-Sed Elements inter fe in corpore humano ita concur«

funt& contemperantur ad unum conftituendymEns> ufc«orufingula terrae pari a ferantur,& hoc mediåntibusqua-litatibus primis>uude cx jufta illa contempcratione oritur $cnafeitur nobihs quadam ioboles quae iemperamentum ap«pellatUL*. / · ^ ^

Γ XllTemperamentum eilmutua & congrua qualitatum pri-

marum gradibus retmüaruai» ad adliocc* rette obeundas»proportio,r .XIII,

Temperamenten! hoc nonfemper manet tdemifedvarié pro statis» loci, temporis» diaetat&c, ratione» muta«ή potcili

De corpore ία Genere tantuixu** " xiy.

XIV,II. Specialiter confideratur corpus rcipe&u partium

Pars corporis humani eil qua toti ineil vel extra adeil, &fmcqua nee totum dici> nec 'bené eiTe poteft.

XV.Partes du&ü Autorum > in contentas & continentc»

v<dividimusr\XVI.

Content« dicuntur, quod earum natura fiuida fit,necper fe coiifiilant illaviedin alio ut receptaculo fuilenten-tur, Cujus.modi funteahdummnatum Humor ξ£Sptritu*.

X V II.Calidum innatum, eil quod ex iemine omnibus ingene-

iratur membris & pr«cipuumaniirj« adfundionesobcun-das eil inilrumentumu.

XVIII.Humer eil pars corporis liquida in vaiis ccrtis contenta

£Üq; infitus vel Äcquifitus.4 XIX.

Infitw eirtoti animalis mafT« å naturaingencratur &>.& ex femine oritur, aliasHumidum Radicale dicitur.

XX.

Acquifitu* eil qui ex alimentis acquiritur.Et eil primariussreliecundarius.

XXI

Priwarijbumores funrfangvis? phlegma, Bilis flava&(atra,ierum> fudor, lachrym». Sccundatij Ros&Gluten.

XX ILSpiritus eil iubftantiapertenuis, aereaex feminis fub·

tiiiori portiooegenitäiCalorisvinci:lum,tacultatum animsevehiculum, & primumanimas ad a&iones pernciendas eÄinftruinentunu«

B Bilq;

Eflq; Naturalis* vitalis aut Ammalis.XXIII.

Contirttrttss fbnt1 qua: firmam » folidatn & conftanterftfaabent fubftdhtiam.- Santqj fimilarcs& Diflimilares,

XXIV.SimHares funtquac in fimiles partes iti dividi pdflTunt»

ut omnes éjufdem rationis feu iubilanti» fint cum töf&Ejusmodifuntofla, cartilaginesf» ligamenta, Membrana? »Nervi» ArtéfiaefVense» Fibrae, Adeps, ötotis'. , Hae aliås Sper-«naticae» quod immediate et fcminis cratfamento geni ta?fint» dicuntur» quarum quatdam,utNérviv Arterie Ven»,ad fenium tantum funt fimilaresjéö quod heterogenei quidillis fit admfxtum. His quidam etiammuiculum, quh ten*dinibus & nervis confiat, adduntv,

r———- XX V.Partet Difftmilaret ex fimilaribus conftant, & funt qugg

kl partes diflirmles dividontur» funtq»,diverf£ fubfiaötiae Ht-böminis*. , ,

XXV1.Harum in internas & externas'divificnem ofitatana

Jopponimus j cas' vérutn commodjtatis caufå iecundumventfibdios & Artus confidtrajre placet.

XXVII/%,, .

Venfcrictili in quibus vifcera nobilior« fuam habentfedem tres iunt: Supremm, MeMuiy Infmu4.

τ XXVIII·Skpremm eßCaput,eüq; hoc pars corporis globofa, cöi

lo fuprapofita»iacultatis animalis fedes\XXIX,

Inhoc cohtmttur Cerebrum,con{izt q; partibus (Cranioib quofittttr* tfti(unt rcwondüifagittalis, ÄafißJohJfc) fatie.

XXX♦

XXX.✓Certbrum eil pars-moUis» alba & meduliatis, expjasäfti?

enafcminis&fpirituumporticnc faäa, in gyrosq. invo*luta imenyngibus circumdata» incranijcavitate contcn-ta, fenibum iedes»nervorum principium # facultatii ani-malis domiciiium^»

XXXI.Hoe viicerum eil reifi/Timum» fenfuum arx;,mentis ta*

gimen>fapieotiae, roemorisjJudicij,cogitationum domici-liumqui^üs Dco gcnus humanum fimilimum habetur,qua<·rc etfaro natura iiiud optimémunitumyoiuit»quo laefo v?Fjmalé aftcäo, rationis ufura homini deeiT« ntcedc eil." ' ' '

X XX II.Facies rd totum, quod fronti itafeeft, dicitur, compre-

fhepditq; ocrIqs Äures, Nafum^Gcnas, Meotum» DentcsrLinevam? Palatum» Epiglottidem fcuuvuiam*.\ - Χ ΧX iΗ.

■Media* ventrictdu*fucccdit, cujjpars anteriorpeüm eijrcui extrinfecus wC\tx. funt Mampn« cordis propugnacufcin fcrminis infuper la&is geocrationh inrantisq,· nutritioniconducunt. Pofterior.Der/um, partes utrinqj Ifitera appel«ketur» eontinee ptdus hoc cor & poimones·

XXXIV.Coreil γβη tris mcdij pars principalls, fons natitl calo

ris» arteriarum origo, facultatis vitalis domiciiium.XXXV.

Fülme eil pars raia^cTpongiofa velut ex fpumoib fang»yinc concretå > refpirationis & vocis edend« inftrumen«tum» cordis refrigerium-».

^ e

XXXVI.lnfimuitandem wntriwk* eft> qui å mrdio »Diaphfag*

,matc diicernitur. £il autem Diaphrtgm* panuigulus qui-3 β Mm?

dam tcnuis» cafne,nervis & membraöis conßans» undi-quaqj adhierens, organs vitalia å naturalibüs dividens>aliäs*ctiamfeptum transverfum nom inatuiv

XXXVILStru&ura hujus talis cftjJn parte anteriori eftEpiga«

ftrion, ubi hypogaiftrioadextrum & finiilrum atq,· regioumbilicalis, fub qua deieendendo eft hyporhondrion, ubiinteflina,ingvina &mcmbra generation* deilinata» in pö»fleriori vero lumborum regio eil& os facrum.

XXXV III.Eftq; hic primae conco&ionis officina , quia primus

eibum ingeftum recipit δέ percoquir>unde poftea partes ali-menti utiliores ad hepar deferuntur» inutilia vero & iuper®flua fecernuntur. Α&ίοcjus^uAacis ieu chylificatio dicitur0.

-r__r XXXIX^Nutrioni& primae'conco&ioni inferviunt Oefopha-

gus » ventriculus ipfe & inteftina;. Secundaé vero quodlinaentum utile elaboratpraecipué infervit Hepar*

XL,

Hepar eil pars organica ventris infimi» iangvini coagu«*lätoperiimilisjin dextrohypochondrio Tub diaphragmateproximéfita, fangvinis officina» Hujus a&io Χψωτις^Λψβίτuo-ις vocatuiL.0, 'f

\ XLL .

Huicvcficula feliéa adhajreti qua? bilem fTavam exillo*ut noxiamattrahit&inintehinadetrudio. Huicex adver*fo fitus eft£/e«> quibiiénii atrarn multo iangvine alimcn«-tario permiftara>uhde jugitcrnutritur, iibi allicicv

XL IE~Renes, <vena emulgentes. ureteres\ veßeay funt Organa quac

fuperflua &corporinoxia fecernunt, evehuntq;av XLI1L

XL T II*Artik funt membra ramorum vclut ex tfuneo pöfife^

$a,qtiorum bcneficio, homo externa fua perficit opera.,»Suntq; Manu* 3c Prdes apprehenfionis 3c ambulationis^

Organa peraeceiTaria-,*XLIV,

Dividitur Manu* in Brachium , eubitum 3c manum ex-

tremam quinis digitisinftrudtam» Brachium ab humeroadeubiti flexuram denaittitur» Cubitu* å flexura ad proximumarticulutir» qui manus parvac initium eil» protenditur,parsreliqua manus< parva dieitur» Hsee in χ»ξ7πον, yt.tQ.Kcc£mw& digitos dividitur, ex cujus delineationibus Tibi frudtuofas(quas fermefuperftttiofas- ^/>^/w)conjedturasconquirunt Chi«-romaatich-

xlv:Pes totum id quod å coxendice nsq? ad extremitatem

digitorum pedis extenfum eft. appellatur. Suntq,· ibi Fe-muvfGemi cru* & pesparvvs: Femuy ad Gcnu eft dem i flumcGenu (cujtt* anteriorparspatella> poßerior veropoples nuneupatur,)eft femoris ac cruriscoarticulatio , hujus pars una ατηΜημηνaltera didla eft , duo etiam huic funt ofla Tibi**ξ£ Fibula..

xxvr:Pesparvus fulcrum eft 3c totius ftrudhiras bafis, qui in*

Mtv fAtmmÅov &l digitos diipeicitur^Artus bini datifunr, ad- mutuas invicem prsftandas*

operas, uno deficiente, alter praefens prasftat auxiliurn.De corporis ftruiiura haéienus-

IV.MEM-

IV. .Μ Ε Μ Β R U Μ.y . ' i Jt ' si' ij'~ χ; v

Do

Anima^.f" · *·■·.

^Lyi^H«c eum oarauun humanarum a^ionum fons ad$$ra

·- ipibrum animaiium prmcipium formale Γιt, ipllus natoramprsftaatiifirqam elfe oportet » in cujus natura mveftigandidifficultatem ponminimfm experti Tunt Philotophi» quodplanum ex ep cde poteft» quod maxioié de ipfi aiTignandadeBnitionefoliciti fnerint>quoru divcrias & intcr ie difcor-dantesopimonfsadduceW non efle neceft&rium ducimus«/ x.Lvjii.

Anima InHotline licet ut ejujs fpecipca & ultima for·ma informans uniea i!t r ratipne tamen opcrationum quasprecipué in corpore «ereettres» triplici appcliari confvc-y\t nomine, icil.Pegetétiv* Senfittvaψ Ration<*lü> quas diilin-€té k vegetativa, cum ea maximé communis fit» incipieq<tel > cdnfidtr$bimur\

XL IXAntmå vegetätlvM eft aäus primus corporis organicå

rPhyfici, qup illud vivit, nutrimentoailutnpto nutrit^r,au*getur& fibi fimile in ipecie gignit. Ärift, 1. z. de an. c.4."V" L.

(

Hujus efteftus proprius eft vit*,{in cnlido innstc få hnrni«Jo TéÅicali conftßens) cujus privatio Mors eft. Et quia in cot"poribus animat« triamaximc fupt ncceifaria t Ipteg*itas in·Jividui, ejus iJonen qusntita* &ß>ecici con/ervaito.trcs praecipuseoriuntur fun&iones» Nutrieio, Accreiio, Generstio. Ariit.I.z,dein. e. 4. LI·

Nutritio eft animac vegetativs facultas» quå per intro·" " f '

re®«*

iéceptionerq ahmend» corpus aoimatum nutrltutjÄr quöde ejus partibus indies abfumitur>id ex alimento in fubftaistiam converfo reftauratur. Huic fubordinatse funt alielc«eöncoårix, Attraärix, Retentrix» Expultrix.

•, / SlL U ...

Aconita eft facultas animse vegetantis> qua corpusabi-matiira ex ailimilato » vi caloris nativi alimento, nutritum,in omnes dirnenfiones extenditur majusqj efiicitür» donecjuftaacquifitafitmagnitudo & ftatur® a naturapraeßmtus

LIILGenerat/o eå facultatis gcncratricis adto>quacorpus

animatum pcrfe<ftum ex femine genitali aliud fibifimileprogencrat adjpeciéi confcrvationem. Arift.i.z.de an. et*Hujus adminiftrae funt Alteratrix3Formatrix,qUGe aliasρέϊ( πΚα,ςικη dicitun.. LIV.

AximaJenfitiVa eft a&us primus ι quo homo pereipit kapprehendit eaqu# cktra ipium fünf, feil, fenfibilia > appc-tit falutaria & de ioco in locum movetur.

.

. ^ k ^ _ LV.Ex tribus diftinüii opcrationibus quas in corpore aal·

maiis exereet» tres diftindte prodeunt potentiäe: Se»fiüvatAfpetiiha^Locomotiya. i. Enim rem obje&am cognoieitho¬mo fenitiq: apprehendit. z. Kem app'rehenfam appétit vclaveriatur. 3. De loco in locum fe promoverc poteft.

* Ly1LScttfw quorum beneficio animä ienfitiva fua pereipit:

06) e&a, funt Extern/ vcl InterntLI

ί . ^

Extertä funt qui in corpore extra refident & objeäaféåhbilia externa praefentia pereipiunt > &iuat 5. Viius Au-ditusjolfadus? Guftiis, Ta&tfs, Quorum tres priores com-

£00-

iinoditatis» duopofteriorcsneccfTitatlsj dicuntur » cum ani-mal nullu fine bis vivere poiTit. Arift. i. de fenf.& fenfat.c. 4.

JLVIII-Interni funt qui intraCranium in cerebro coniiftunt &

operationes fentiendi ibi exfequuntur, qui fpecies fenfibi-lium non folum praefentium fed etiam abfentium perci«piunt> judicant & confervant* Suntq; PhantaßayJenfa com'munts&Memoria.

AdhosceuafFe&ionesfpc&ant Somxui& vigtha, qua-rum haec , ut ex fenfuum operatione, ita ille ex eorundemceilatione bomini & animali in univerfum omni contingit*

LIX.

Appetitiva facultas eft anim® fenfitiv® vis, quahomoex fenfuum prsecedente cognitione, adbonumeupiendum&malum fugiendum iaclinatpr,,

ix /. . ' 'Hunc varij infequunturAffeftfu> qui'quajdam perturba-

tiones & motioncs appetitivse lacultatis & fpirituum cor-dis ab objeåo» quod yi imaginatrici jueundum vel mole-ßum apparet, pro illo proféquendo hoc vero yitando exci-tat®. Suntq, Iaetitia,tri(litia» amor, odium>fpes>metus &c*quo autem modo hi fub tationis Imperium fintrevocandi,mater morumqj formatrix £thica ex officio fuo oftendit.

L XX.Locomotha eil facultasanim® fentientis, qua homp

vel fecundum fe toturn,yel fecundum aliquam fui partemde loco in locum ad obje&um prolequendum vel averi'an-dum feie movere & progredi poteft.

LXlhAnima Rationalü eil fubftantia incorporea & Spiritua-

liseorpori hominis conjunßa» fine tarnen ejus oxganoin-LX Iii«

LXIII.Quod anima Rat, (ubßmtidi fit $onftat> éil η. fei perfe&io

fuflinetq;accidentia. Incovporeazf> quiaUnbill cum porpofe ineodem eile poteß loco* iecus fe fi haberet, fine äimeniio*

, num penetratipne» nec intimé con jungiyeluniripoiTcnt^necmateriata jnteiligere poflet objeäa, quia quod intufcx ißeret, extra quod eflet cognofci prohiberet. .. Ariß, If3. de an. c. 4. ' XXIV. / ,

Spirjiualts eß.fubßantia > incompleta tarnen quia cor¬poris huraani perfeélio eil naturalis, cui conjun&a ünutnefficit tyirxffyjev, iliudq, informat atq; CfTe ipfi largituripecificufn » hac a brutis dißingfitur , hujus beneficioiuasipeciei proprias exercet operationes,ioqui, ridere, &c, Eftitaq; Anima Rationalis Phyficé confiderata aliud nihil,quam aftus feu forma hominis in quantum homo,

sxxv/ ·β ,· .

In Phyficise^amraae iacultates prareipue attenduntur,quibus ipfa in perficiendisfuis operatioaibusutitur,&perquas fe exerere defiderat, LΧ V L

Suntq; primaria & Secundaria: iftasfunt InteäcBtäb.yoluntasihX) loqui,ridcre> iachrymari» numerare, quibusnonbulii has· adm'irandi>commumcandt,ir?iitand'h$ottnt\as ad*dunt. De primarijs paucis agemue &ftri<ßim>reliquas verocum con tantam involvant difficökatem omittemus.

; LX V11.IntelleButy eil facultas aoimae rationalis, qua homotfcs

intelügibiles cognoicit .Jk judicau.iLxyni.

OhjeBum hu jus eil ρ »οήw inieBigitxle, in quod cogno-feendofertur intelleflus,fqua]e eil omne Ens in quantumtale, fiveripgulareiit iiveilniveriale,matenalefive lmateii-ale licet noh pari modo h#e ipfa cognolcati quia non «q;inteil;gibiiia> materiale ßatim 6c üne rnora cogaoiut, rc.

C Jiqua

iiqua tion item > intelligit iöibper intelle&us feipfum nönperTpeciem Ted per refiexionem. ScaL fexer. 307»

LX IX.Medium quo Intelle&us intelligit eil fpecies mlelligibUh »

quse aliås intelle&ionis conditio dicitur» quaqiimmedia-* te ab-obje&o recepta obje&um repraefentat, ut fecundum«am iutelk&us de rebus rede judicare ροίϊιο.

3LXX.Intelle&usin fe fpe&atus licet unusfitjdi ilingvitur ta-

/ men velmödi agendi ratione vél obje&orum. Priori modocft Agensvei Patient- LXXI.. .

Jgens eilqüi phantafmata illuilrando & abftrahendosintelleåioneni elicit, & ipecies poteilate intelle&asj. ut a*du iritelligantur, efficiu.

L Χ Χ11· , „ .. . ,r ,

Patient eft qui in fe fpecies intelligibiles ab inteiledu Ä-genteillumiriatas recipit, paflibilis hinc dicitür« eo quodaipeciebus reeeptis leviter afficiatur,M^r/Wäkem dici folet»non quod materiaconftet, fed quod in mödum ipfius variasöbi imprimi iinaf formal.

, LXXIII.Rationc objeöorum» Intelle&üsdicitur Specfciftiivus

&Pra&ic9Specu/ativi(4t{i qui circa res neeeflariasoccupatur}i^'eas'ioium CQgnofcat,& rei cognitioné acquifita fuo per-fundlus eit officio. LXX i V,

P/a&icus yerd circa res non föjum cognofcendo, fedut ahqoao do opéretur; verfatur, quodq; bonum intelligit»έίϊι ciauIjXXV.

Gperationes Infe1le$us. tres "fünf : dpprehenßoßmpliciumcpmpoßtio& Divifio atq; Dtfcuyfus, qua; å rei natura & intelli-^endimodo defumptae funt. Intelle£his enimpvimo remUßicam & iimplicegi ftoriina & nudé apprehendit. £ftq;

ope*

éperatiö pHma. Veinde, cum id fibi ad operationem aoåihfiiccre intelligit» aliam ipil addit, & hoc fit, fi rcrum na-tVra talis fit, üt compoikioaem mutuarh admittat, compo-üendo, firfröirsüs, dividendo > oritutq; fecuncla'. Tandemres itaappiehenfaSjCOrapofitäSvcldiviiås, åd difcurfum rc-vocät, per quem,ex praemifiis cönclufionero elicit, utquoä \verum vei falfum fit, aifcquatur, fitq; tertiär.

lxxvi:_ , .

^olunta& zft. facultas animae rationalis, quå hiomo res*b intellc&u cognitas & judicatas eligit vel averiatur.

. LXXVILHu jus Obj(ΣΙum eil bonum in gcnere iive ftvera ta le fit»

five apparens, å praecedenté ibtélleftus cognitione mob-ftratumiut enim'ab appetittrfenfitivo ad bonum åYenfu ex-terno app;reji£nfufafacile' ducimur,ifcaå voluntate ad bo·dum ab ioteile&u oftenfum»nec difKcultcrmovcmur.Ariiteh3.c. 30. de an. LXXVIII.

Inappetiturtiyoluntati ante hominis lapfum nullum©rat imperiumded haniiomcatum cum eo fvaviiförnaq; eratconfenfio, nuncyerointer eagraviflima fetnpcr eft lufta ,ut vöiüntati fa;pe cedcre & appetitui fuecumbere necef-fum fit i quandoqj etiam in ipfa lii&a voluntas fuo pri-vaturDominioiUf yere ciicere licelat: Ferturequü auripa necAudit currrn habenas- Si vero aliquando admittatur a?gre necfine magna moleiliahoc fit, & fub fpecie ψ fieri videtut,.

LxniIn potentiam naturalem nihil prorfus imperij Habet

voluntas, quia illa naturaliter penitus, uno eodcmq; mo¬do neutiquam vcro proarbitrioägerepoieft.

LXX X.Voluntatisatiio Fol/f/o appellatur: A&us ejus éft vei

Folunfmfö) Mtxtwt t vel lnvvlüätdrmi Hibc fcÜe , Nolle,ΝηΜοΙ &XXX1. lliud

Iäud eß αΒίο voluntatiißmplicüx quiaßmpUcUer in rem atna-■xarnfertur. Ißad eß *Bt*> repugnantU ßmplicis quta ßmphciteymaium averfatur, Hoc eß aBuo,medium ex approbationü β repro·battonii aBibus mixtue* ita ui rimnecapprobet nec reprobet ßmpl't-citer« Aifpprotnflitutotanlum* Deo Trimmfit laut) honor &glo via injeculorumjccula Amen*Syiliilf dt -ijL·üidi \Af tlf üjijSf ι?ί %Si vU%Xt 'JU *Sd VÖ%3$C3CC?0C3^Piafoliddfy Eruditionet nec non ornnugenerüvjrtutibu* cultijßmo ac

politijßrno viro JuvenilDn_. A NUNDÖ NICOLAI RYSTADIO,Philofophidt optimo jure candidato, amico meo fingulariter perdileBode Homine profummo in Phdofophiagradu β prtvtlegio juße obti-

nendo publice d$Bffimedp dijputanttawct honoris βfinceriäff:Bua dedarandigratrdgratuUbundiu accinebam

Subfcripites.ΣΡ Korp.* K&j φυΓ& ολρ σνμτπχ,ντει νίηην*

BsAriw tνζ/ρκας 2f μίξ*)7Γ@» w mCßSi®%Κ6 ύίος τιάρων φυσικών xolggtvov Κντον 9

Åv]$ dhhevet ίχη,οκ φύιτις τ kpoiSij*JOHANNES L. STALENUSio

Acad. llbfal. S,Ss Theol. Prof. ord.pub. & nunc temporis

. iProredor*

SImiratur Homo fpatiofa palatia regurmQuae muito artificumflruäa labore videt:Cur proprium haud idem fpedetlydema, rogetq;

Artificum quisnatn ftruxerit illudopus/Ergo quam faciasj:-udentcr» ANUNDE, quodipfo

H«c ita divulges» cemere quiiq; poteft,Amicifßrno fuo appofuitSAMUEL ©rW.