rutger bregman 27 oktober 2014 oss
TRANSCRIPT
Rutger Bregman
27 oktober 2014
2
3
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 4
Minder werken is de
vergeten droom
van de twintigste
eeuw.
5
6
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 7
Naar middeleeuwse opvatting zou het
huidige West-Europa in hoge mate de
verwezenlijking van Cocagne zijn’,
schrijft historicus Herman Pleij in
Dromen van Cocagne (1997). ‘Fastfood
is er op elk uur van dag en nacht,
evenals klimaatbeheersing, vrije seks,
arbeidsloos inkomen en plastische
chirurgie die de jeugd verlengt.’
8
9
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 10
Het basisinkomen
- het is een idee
wiens tijd
gekomen is.
11
12
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 13
Wat als er één maatregel zou zijn die in één
klap alle armoede uitroeit, het wereldwijde
bbp verdubbelt, iedereen in Afrika boven
onze armoedegrens uittilt en ons op termijn
ook nog een paar extra maandsalarissen
oplevert?
Zouden we die maatregel
dan ook nemen?
14
15
16
17
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 18
Ik heb goed nieuws en slecht
nieuws. Het goede nieuws is
dat het Tweede Tijdperk der
Machines is aangebroken.
Het slechte nieuws? Dat kan
je zomaar je baan kosten.
19
20
21
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 22
Moeten we dan niet dagelijks
een dijk doorsteken? Een
wijk in puin schieten? Een
fabriek opblazen? Hartstikke
goed voor de
werkgelegenheid. Geweldig
voor de economie.
23
24
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 25
De hamvraag luidt: wat meten
ze?
Aantallen. Veel aantallen.
Denk aan: publicaties,
citaties, prijzen, geldstromen,
onderzoekers en diploma’s.
26
27
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 28
Of het nu gaat om depressies,
drugsmisbruik, schooluitval,
criminaliteit, overgewicht,
kindersterfte, ongelukkige kinderen
of tienerzwangerschappen, steeds
lijkt er één grote boosdoener te zijn:
ongelijkheid. Een berg aan studies
wijst inmiddels uit dat nivelleren zo
gek nog niet is.
29
30
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 31
Wat als armen niet
dom zijn, maar zich
dom gedragen door
de context van
armoede?
32
33
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 34
Maar. Er is een maar.
Wat als de armen niet in staat zijn zichzelf te helpen?
Wat als de prikkels, de voorlichting en het onderwijs van
ze afglijden als water van een eend?
Of sterker nog, wat als de duwtjes van de overheid de
situatie alleen maar erger maken?
35
36
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 37
Ik denk dat de cijfers, grafieken en
tabellen in een duidelijke richting
wijzen. Dat onze ‘crisis’ weinig
meer is dan een zuchtje in een
wervelwind van vooruitgang. En dat
we nu al rijker, gezonder, slimmer
en vredelievender zijn dan ooit.
38
39
40
41
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 42
Het eerste miljard bereikten we in 1804.
Het tweede volgde in 1927.
Het derde miljard kwam nog sneller, in 1959.
Vier miljard waren het er in 1974.
Vijf miljard in 1987.
Zes miljard in 1999.
En zeven miljard in 2011.
Hoe lang nog, voordat deze
bevolkingsbom ontploft?
43
44
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 45
Oké, dit klinkt suf: een stuk over het
vaderschapsverlof. Maar wacht
even, het kan zomaar een revolutie
in je huishouden veroorzaken. Uit
steeds meer onderzoek blijkt
namelijk dat de eerste weken na de
geboorte van een kind cruciaal zijn
voor de ‘heronderhandeling van de
arbeidsverdeling.'
46
47
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 48
Trefwoorden: arbeidsbemiddeling,
transitiefonds, transfercentrum,
sollicitatietraining, coaching,
loopbaancheck- en advies en
gezondheidsverbetering.
Effectiviteit: onbekend.
49
50
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 51
Wie de wereld wil
veranderen, moet bij de
belasting beginnen.
Het is een vergeten les.
52
53
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 54
Thomas Piketty is niet een naam die veel
belletjes doet rinkelen. Maar deze Fransman
heeft misschien wel het belangrijkste
economische boek van de afgelopen
decennia geschreven. Alles wat we dachten
te weten over het kapitalisme en ongelijkheid,
blijkt niet te kloppen. En als we niets radicaals
doen, dan gaan we terug naar de extreme
ongelijkheid van de negentiende eeuw.
55
56
57
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 58
Soms moet je een gek plan een kans
geven. Al jaren kampte de Amerikaanse
staat Utah met een enorm
daklozenprobleem. Duizenden zwervers
sliepen onder de bruggen, in de parkjes
en op de straten van de grote steden.
Politie en hulpverleners hadden er hun
handen vol aan. Lloyd Pendleton, de
directeur van de daklozenopvang, was
het zat. En hij had een plan.
59
60
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 61
Maar wat Festinger hier beschreef, daar
lijden we allemaal aan. ‘Cognitieve
dissonantie,’ noemde hij het. Als de
werkelijkheid schuurt met onze diepste
overtuigingen, dan morrelen we liever
aan die werkelijkheid dan aan ons
wereldbeeld. Sterker nog, dan klampen
we ons nóg harder vast aan de
overtuigingen die we al hadden.
62
63
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 64
Maar het punt is:
genen kun je niet
opheffen.
Armoede wel.
65
66
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 67
De Nederlandse overheid is kolossaal.
Haar uitgaven beslaan inmiddels meer
dan de helft van het nationale inkomen.
En dus doen politici er alles aan de
overheid te temmen, met weinig succes.
Maar ze vergeten dat een rijk land per
definitie steeds méér zou moeten
besteden aan dokters, onderwijzers en
politieagenten
68
69
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 70
Uit onderzoek na onderzoek blijkt namelijk dat
partijen niet steeds meer van elkaar
verschillen. Ze lijken juist steeds meer op
elkaar. Kiezers zweven niet omdat er zoveel
te kiezen valt, maar omdat er zo weinig keuze
is. Uit het Nationaal Kiezersonderzoek blijkt
bijvoorbeeld dat sinds het midden van de
jaren tachtig steeds minder kiezers het
gevoel hebben dat het iets uitmaakt.
71
72
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 73
De hooivorken komen eraan. Terwijl de rijkste 1 procent, of nee: de
rijkste 0,01, procent sneller rijkdom vergaart dan ooit, blijft de
rest achter. In de afgelopen dertig jaar is het salaris van CEO’s
127 keer sneller gegroeid dan dat van werknemers. In 1950
verdienden topmannen slechts dertig keer meer dan het
mediane loon; nu al meer dan vijfhonderd keer zoveel. Citaat:
‘Tenzij ons beleid radicaal verandert, zal de middenklasse
verdwijnen, en gaan we terug naar het Frankrijk van eind
achttiende eeuw. Van voor de revolutie.’
Dag democratie.
Hallo feodalisme.
74
75
76
77
78
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 79
Het is een ongemakkelijke waarheid, maar veel geweld
komt van binnenuit. De kans dat je vermoord wordt
door je geliefde is vele malen groter dan dat je
omkomt bij een aanslag. Volgens de Bijbel begon de
geschiedenis van het geweld met de broedermoord
van Kaïn op Abel. Volgens Vergilius begon de
geschiedenis van Rome met de moord van Romulus
op Remus.
Broedermoord, niet vreemdenmoord,
is de oervorm van geweld.
80
81
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 82
The Son Also Rises is de titel. De
boodschap kan in vijf woorden
worden samengevat: sociale
mobiliteit is een illusie. Dubbeltjes
worden vrijwel nooit kwartjes. De
brenger van het slechte nieuws
heet Gregory Clark, een
Amerikaanse econoom
83
84
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 85
Hippies van toen zijn de managers van nu, of de New
Agers, met een mooi pensioen na een lange vaste
baan. Eigenlijk is met de zogenaamd kritische
generatie van ‘68 dit gebeurd: hun kritiek is systeem
geworden. Hun zogenaamde anti-systeemwaarden
zijn de dwang van vandaag geworden: autonomie,
creativiteit, flexibiliteit, innovativiteit, spontaniteit,
verandering, out-of-the-box-denken en je leven lang
leren – dat zijn allang geen revolutionaire waarden
meer, maar kernwaarden van hedendaags
technodemocratisch kapitalisme.
86
87
Rutger Bregman, maandag 27 oktober 88
‘De moeilijkheid is niet zozeer het ontwikkelen
van nieuwe ideeën, maar het ontsnappen aan
de oude,’ schreef de econoom John Maynard
Keynes lang geleden al. In de komende jaren
zullen we bovenal afscheid moeten nemen van
de grootste misvatting over ongelijkheid. Deze is
nog altijd in ons taalgebruik verankerd: er zou
een eerste verdeling van welvaart zijn via de
markt, waarna een tweede ‘herverdeling’ via de
politiek zou volgen.
89
90