UNDERGROUND METHANE-RICH

COAL MINES OF SERBIA

UNECE,Geneva, October 2015.

A public company “Resavica” for underground coal exploitation set

in 2003 by the Government or Serbia

All underground coal mines are under the company

Around 4,000 employees

PODZEMNA EKSPLOATACIJA UGLJA

1. Coal mine “VRŠKA ČUKA” (anthracite)

2. Coal mines “IBARSKI RUDNICI” (hard coal)

3. Coal mine “REMBAS” (brown coal)

4. Coal mine “SOKO” (brown coal)

5. Coal mine “ŠTAVALJ” (brown coal)

6. Coal mine “BOGOVINA” (brown coal)

7. Coal mine “JASENOVAC” (brown coal)

8. Coal mine “LUBNICA” (lignite)

9. Coal mines “ALEKSINAČKI RUDNICI”

Central Servia

“REMBAS /RESAVICA”

“JASENOVAC/KREPOLJIN”

East Serbia

“VRŠKA ČUKA/ZAJEČAR”

“LUBNICA/ZAJEČAR”

“BOGOVINA/BOLJEVAC”

“SOKO/SOKO BANJA”

Southwest Serbia

“IBARSKI RUDNICI – BALJEVAC”

“ŠTAVALJ/SJENICA”

Coal mines are

located in less

economically

developed

municipalities

Aanthracite: VRŠKA ČUKA

Hard coal: IBARSKI RUDNICI

Brown coal: REMBAS, SOKO, BOGOVINA

Brown-lignite: ŠTAVALJ, JASENOVAC

Lignite: LUBNICA

Coal mine VRŠKA ČUKA .................. 6.000 – 8.000 TONA

Coal mine IBARSKI RUDNICI ....... 120.000 – 180.000 TONA

Coal mine REMBAS ............ 120.000 – 160.000 TONA

Coal mine SOKO ................... 80.000 – 125.000 TONA

Coal mine BOGOVINA ............ 10.000 – 30.000 TONA

Coal mine ŠTAVALJ ................ 65.000 – 80.000 TONA

Coal mine JASENOVAC .......... 40.000 – 55.000 TONA

Coal mine LUBNICA .......................... 50.000 – 70.000 TONA

IN TOTAL 400 000 - 600 000 TON (for thermal power plants and market)

U SVIM RUDNICIMA PRIMENJUJU SE STUBNE I KOMORNO-STUBNE METODE

OTKOPAVANJA

IZRADA JAMSKIH PROSTORIJA VRŠI SE BUŠAKO-MINERSKIM RADOVIMA SA

RUČNIM UTOVAROM ODMINIRANOG MATERIJALA

OTKOPAVANJE UGLJA VRŠI SE BUŠAČKO-MINERSKIM RADOVIMA SA

RUČNIM UTOVAROM ODMINIRANOG MATERIJALA

IZVOZ UGLJA VRŠI SE KONBINOVANO TRANSPORTNIM TRAKAMA, JAMSKIM

VAGONETIMA

OTKOPAVAJU SE UGLJENI SLOJEVI RAZLIČITE DEBLJINE OD 1.5 m do 10 m

POJAVA METANA

RUDNIK MRKOG UGLJA SOKO

RUDNIKA ANTRACITA VRŠKA ČUKA

IBARSKI RUDNICI KAMENOG UGLJA

RUDNIK LIGNITA LUBNICA

EKSPLOAZIVNA UGLJENA PRAŠINA

IBARSKI RUDNICI KAMENOG UGLJA

RUDNIK MROG UGLJA SOKO

RUDNIK MRKOG UGLJA ŠTAVALJ

RUDNIK MRKOG UGLJA RESAVICA

RUDNIK MRKOG UGLJA JASENOVAC

RUDNIK LIGNITA LUBNICA

U RUDNIKU MRKOG UGLJA SOKO

- SREDNJA RELATIVNA METANOOBILNOST Qrs= 11,74 m3 CH

4 / t

- SREDNJA APSOLUTNA METANOOBILNOST Qas=2,71 m3 CH

4 / min

U RUDNIKU ANTRACITA VRŠKA ČUKA

- SREDNJA RELATIVNA METANOOBILNOST Qrs= 8,93 m3 CH

4 / t

- SREDNJA APSOLUTNA METANOOBILNOST Qas= 0,147 m3 CH

4 / min

U IBARSKIM RUDNICIMA KAMENOG UGLJA JAMA JARANDO

- SREDNJA RELATIVNA METANOOBILNOST Qrs= 0,025 - 0,245 m3 CH

4 /t

- SREDNJA APSOLUTNA METANOOBILNOST Qas= 0,008 - 0,079 m3 CH

4 / min

U OSTALIM RUDNICIMA IZDVAJAJU SE MALE KOLIČINE METANA KOJE SE

UGLAVNOM POJAVLJUJU DUŽ RASEDNIH RAVNI

PRAVILNIKOM O TEHNIČKIM NORMATIVIMA ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU

UGLJA (SL. LIST SFRJ BR. 4/89, 45/89, 3/90 I 54/90) PROPISANE SU

MAKSIMALNO DOZVOLJENE KONCENTACIJE METANA U VAZDUHU U

JAMSKIM PROSTORIJAMA

U RUDNICIMA NE POSTOJE INSTALIRANI SISTEMI ZA DEGAZACIJU

UGLJENIH SLOJEVA I PRIKUPLJANJE METANA.

VRŠI SE JAMSKO ISTRAŽNO-ISPITNO BUŠENJE

UPRAVLJNJE KONCENTRACIJOM METANA U JAMSKIM PROSTORIJAMA VRŠI

SE SISTEMOM VENTILACIJE

KONTROLA KONCENTRACIJE METANA U JAMSKIM PROSTORIJAMA U

VEĆINI JAMA VRŠI SE AUTOMATSKI POMOĆU STABILNIH MERNIH

INSTRUMENATA SA NADZOROM IZ DISPEČERSKOG CENTARA

KOD IZRADE JAMSKIH PROSTORIJA VRŠI SE ISTRAŽNO BUŠENJE U PRAVCU

NAPREDOVANJA JAMSKE PROSTORIJE, U KROVINI I BOKOVIMA PROSTORIJE KOJE

UJEDNO SLUŽE I ZA DEGAZACIJU UGLJENOG SLOJA

INSTALIRAN JE SISTEM METANOMETRIJE KOJIM SE KONTINUIRANO MERI

KONCENTRACIJA METANA U JAMSKIM PROSTORIJAMA

PRILIKOM PREKORAČENJA KONCENTRACIJA METANA U JAMSKIM PROSTORIJAMA (1,5

% CH4 NA RADILIŠTU, 1% GLAVNOJ IZLAZNOJ STRUJI RUDNIKA I 0,5% U ULAZNOJ

STRUJI U VENTILACIONOM ODELJENJU) AUTOMATSKI SE ISKLJUČUJE ELEKTRIČNA

ENERGIJA

PRIMENJUJU SE POSEBNE MERE PRILIKOM UPOTREBE EKSPLOZIVNIH SREDSTAVA

ZABRANJENA JE UPOTREBA OTVORENOG PLAMENA U JAMI (PUŠENJE, AUTOGENO

SEČENJE, VARENJE)

KONCENTRACIJA METANA U JAMSKIM PROSTORIJAMA REGULIŠE SE SISTEMOM

VENTILACIJE SA VENTILATORIMA ( SREDNJA KOLIČINA VAZDUHA 2850 m³/min)

TREBA SAGLEDATI MOGUĆNOST UVOĐENJA DRENAŽE METANA

BUŠENJEM BUŠOTINA U JAMI KROZ UGLJENE SLOJEVE

INSTALIRANJEM SISTEMA CEVOVDA ZA PRIKUPLJANJE

TRANSPORT METANA NA POVRŠINU

PRIKUPLJENI GAS MOŽE SE KORISTITI ZA SAGOREVANJE U PEĆIMA ZA

ZAGREVANJE VAZDUHA TOKOM ZIMSKOG PERIODA I/ILI BOJLERIMA ZA

PRIPREMU TOPLE VODE

RUDARSKA INSEPKCIJA VRŠI NADZOR U RUDNICIMA UGLJA SA

METANSKIM REŽIM NAJMANJE JEDANPUT GODIŠNJE

KORISTI SE SAVREMENA TEHNIČKA OPREMA ZA DETEKCIJU METANA

IZRAĐENA SU PRECIZNA TEHNIČKA UPUSTVA

U PRETHODNIH DESET GODINA U SRBIJI NIJE BILO RUDARSKIH NESREĆA

U PODZEMNOJ EKSPLOATACIJI ČIJI JE UZROČNIK METAN

NEOPHODNA JE DALJA EDUKACIJA DOMAĆEG INŽENJERSKO – TEHNIČKOG

KADRA KOJI UPRAVLJA TEHNOLOŠKIM PROCESIMA RADA NA RUDNICIMA U

INOSTRANIM CENTRIMA ( NA PRIMER U POLJSKOJ)

CILJ JE PREPOZNAVANJE MOGUĆNOSTI DEGAZACIJE UGLJENIH SLOJVA I

UPRAVLJANJA METANOM KOD PODZEMNE EKSPLOATACIJE UGLJA

U POGLEDU SIGURNOSTI I BEZBEDNOSTI RADNIKA NA RADU

KAO I U POGLEDU ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

ZHAVALJUJEM NA PAŽNJI!

milanko.savic@mre.gov.rs