BYDŁO

Historia

1827 – odkrycie komórki jajowej ssaka,

1841 – stwierdzenie, ze plemnik jest komórk ą,

1875 – opis zapłodnienia,

1899 – odkrycie roli dodatkowych gruczołów płciowych,

Dojrzałość płciowa

Buhajki – ok. 9 miesięcy

Jałóweczki – 7-9 miesięcy

Dojrzałość rozpłodowa

Buhajki – 18 miesięcy

Jałóweczki HF - 15-16 miesięcy, 2/3 masy ciała dorosłej krowy

ZALETY INSEMINACJI

Szybkie i łatwe uzyskiwanie postępu hodowlanego nie tylko w oborach

elitarnych, ale także w pogłowiu masowym dzięki temu, że od jednego buhaja

przygotowuje się w roku kilkadziesiąt tysięcy dawek inseminacyjnych i tyle też

samic można nimi unasiennić.

ZALETY INSEMINACJI

Możliwo ść korzystania z nasienia buhajów o najwy ższym potencjale genetycznym i produkcyjnym bez

względu na to, w jakim kraju czy na jakim kontynencie one żyją.

ZALETY INSEMINACJI

Możliwość realizowania przez hodowcęróżnych koncepcji hodowlanych lub

produkcyjnych (np. podnoszenie ilości mleka i poprawianie jego składu, produkcja

określonego typu materiału rzeźnego) poprzez dobór buhajów o odpowiednich

parametrach wyceny.

ZALETY INSEMINACJI

Pewność, że nasienie użyte do inseminacji pochodzi od buhajów zdrowych,

pozostających pod stałym nadzorem lekarsko-weterynaryjnym, a zabieg

unasieniania jest wykonywany w sposób perfekcyjny, nie zagrażający

zainfekowaniem samicy.

ZALETY INSEMINACJI

Oszczędność sił i czasu hodowcy-właściciela samicy, bowiem to inseminator

dojeżdża do jego zagrody na każde praktycznie wezwanie i na miejscu, w

oborze, wykonuje zabieg unasieniania.

Skuteczno ść inseminacji to nie tylko sam zabieg unasieniania

Od hodowcy oczekuje się

Wnikliwej obserwacji swego stada i terminowego zgłaszania krów i jałówek do

inseminacji.

Hodowca wzywający inseminatora do zabiegu unasieniania,

powinien poinformować go:

o wieku latuj ącej si ę samicy (jałówka czy krowa),

o czasie wyst ąpienia rui i o zauwa żonych objawach,

o tym, jakim buhajem ma by ć samica unasieniona.

Od hodowcy oczekuje si ę

Ewentualnej pomocy w czasie wykonywania zabiegu unasieniania, jeśli

samica jest niespokojna.

Ruja trwa u krowy od 6 do 36 godzin

(średnio 18 godzin)

Cykl płciowy (Rujowy) 21 dni

Metody wykrywania rui• Obserwacja

• Wykorzystanie próbnika

• Zastosowanie pedometrów

• Pomiar st ężenia progesteronu we krwi lub mleku

FAZA PRZEDRUJOWA podczas której wyst ępuje:

•podniecenie,

•szukanie kontaktu z innymi krowami i wspinanie si ę na nie,

•porykiwanie,

•spadek apetytu i obni żenie wydajno ści mleka,

•zaczerwienienie ścian przedsionka pochwy i lekkie obrzmienie warg sromowych,

•wyciek niewielkiej ilo ści bardzo rzadkiego, wodnistego śluzu.

FAZA RUI WŁAŚCIWEJ:

tolerancja na obskakiwanie przez inne krowy, a tak że obskakiwanie ich

FAZA RUI WŁAŚCIWEJ:

obfity wyciek przejrzystego, bardzo ci ągliwego śluzu rujowego, zwisaj ącego w kształcie sopla

FAZA RUI WŁA ŚCIWEJ:

silne obrzmienie warg sromowych, zaczerwienienie, w ilgotno ść i połyskliwo ść ścian przedsionka pochwy

FAZA RUI WŁAŚCIWEJ:

szukanie kontaktu z innymi krowami i lizanie ich

Najwłaściwszym termin unasieniania jest między 12 a 24 godziną od pocz ątku rui wła ściwej.

U jałówek ruja trwa krócej i dlatego należy je unasieniać dwie godziny wcześniej niż krowy.

Niekiedy wskazana jest reinseminacja, którąwykonuje się 10-12 godzin po pierwszym

zabiegu.

Owulacja występuje 10-15 godzin od końcowych objawów rui

Komórka jajowa zachowuje zdolność do zapłodnienia przez

18-24 godziny

Plemniki docierają do jajowodów po 6-9 godzinach

(kapacytacja plemników)

Zachowują zdolność do zapłodnienia przez 18-20 godzin

FAZA PORUJOWA:

brak tolerancji na obskakiwanie przez inne krowy oraz ch ęci wspinania si ę na nie,

stopniowe zanikanie niepokoju i pobudzenia, powrót apetytu,

zmniejszanie si ę obrzmienia warg sromowych i zaczerwienienia ścian przedsionka pochwy,

zanikaj ący wyciek śluzu porujowego, który jest m ętny i bardzo lepki, czasem z

domieszk ą krwi.

Przenoszenie zarodków

Etapy:1. Superowulacja2. Uzyskiwanie zarodków3. Manipulacja4. Konserwacja zarodków5. Synchronizacja biorczy ń

Korzyści z przenoszenia zarodków

1. Zwiększenie współczynnika reprodukcji samic

2. Ułatwia transport materiału genetycznego i umo żliwia pokonanie barier weterynaryjno – sanitarnych

3. Umożliwia tworzenie rezerwy genetycznej ras i gatunków zagro żonych wygini ęciem

Korzyści z przenoszenia zarodków

4. Stwarza mo żliwo ść uchronienia stad od chorób zaka źnych np. białaczki poprzez pozyskiwanie zarodków od zaka żonych dawczy ń i przeniesienie ich do zdrowych biorczy ń

5. Ułatwia testowanie samic na nosicielstwo niekorzystnych cech

Superowulacja

1. Zwielokrotnienie liczby zarodków w jednym cyklu

2. Nieznaczny wzrost stopnia owulacji

Synchronizacja rui

Korzy ści praktyczne:

1. Lepsza organizacja w hodowli

2. Minimalizuje si ę błędy w czasie wykrywania rui

Uzyskiwanie ciąŜ bliźniaczych

1. Hormonalna stymulacja owulacji mnogich przy u życiu hormonów FSH i PMSG (15-16% ciąż bli źniaczych),

2. Transplantacja kilku zarodków do biorczyni (15-16%),

3. Wprowadzenie dodatkowego zarodka do biorczyni wcze śniej zacielonej (30-60%),

4. Selekcja zwierz ąt z wielokrotnymi owulacjami i ci ążami bli źniaczymi (odziedziczalno ść 0.006-0.028)

CiąŜe bliźniacze

U ras mlecznych ok. 5%

U ras mi ęsnych ok. 1%

Czynniki ograniczające liczbę ciąŜbliźniaczych

1. Występowanie malej liczby owulacji na jajnikach

2. Wczesne zamierania zarodków

Macica krowy posiada pojemno śćutrzymania 5 płodów lub po 3 w ka żdym

z rogów macicznych

Metody rozpoznawania ci ąży u bydła

1. Pomiar st ężenia progesteronu2. Próby na obecno ść estrogenów (100 dni ci ąży)3. Ultrasonografia4. Oznaczanie specyficznego czynnika ci ążowego

(PSPB – substancja białkowa wykrywalna we krwi pomi ędzy 24 dniem po inseminacji do 21 dnia po porodzie lub bPAG – zwi ązek glikoproteidowyobecny od 28 dnia ci ąży i wytwarzany przez komórki łożyska)

5. Badanie kliniczne poprzez prostnic ę

Wywoływanie porodów

1. W celu synchronizacji laktacji z okresem pastwiskowym

2. W przypadkach krzy żowania towarowego (ciężkie porody, du że cielęta)

3. Synchronizacja porodów u wi ększej liczby zwierz ąt