rouw en verdriet bij ouderen - zelfmoord 1813 · rouw en verdriet bij ouderen marie-christine...
TRANSCRIPT
![Page 1: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/1.jpg)
Rouw en Verdriet
bij Ouderen
Marie-Christine Adriaensen
CGG Brussel - Elder
![Page 2: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/2.jpg)
Ouder worden:
spontane
ongewilde
onomkeerbare
veranderingen
![Page 3: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/3.jpg)
Fysieke veranderingen
- Gezondheid
- Fysieke capaciteiten
- Lichamelijke kracht
- Bewegingsvermogen
- Mobiliteit
- Gezichtsvermogen
- Gehoor
- Seksualiteit
![Page 4: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/4.jpg)
Psychische veranderingen
- Controle
- Autonomie
- Geborgenheid
- Zekerheid
- Veiligheid
- Idealen
- Persoonlijke waarde
- Sociale status
![Page 5: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/5.jpg)
Sociale veranderingen
- Rolpatronen
- Contacten
- Samenhorigheid
- Relaties met familie
- Relaties met vrienden
- Relaties met kennissen
- Engagement
- Productiviteit
![Page 6: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/6.jpg)
Spirituele veranderingen
- Zin van het bestaan
- Perspectieven
- Doelstellingen
- Zelfverwezenlijking
- Zelfbeeld
- ‘Hoop op’
- Waarden
- Betekenis
![Page 7: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/7.jpg)
Cognitieve veranderingen
- Problemen oplossen
- Communicatie
- Geheugen
- Denken
- Leren
- Lezen
![Page 8: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/8.jpg)
Praktische veranderingen
- Middelen
- Vaardigheden
- Huisvesting
- Bezigheden
- Mobiliteit
- Regelmaat
![Page 9: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/9.jpg)
Persoonlijke veranderingen
- Onverwerkte verliezen
- Afgebroken relaties
- Verlies van werk
- Dromen
- Verlies van dierbaren
- Interesse
- Ambitie
- Projecten
![Page 10: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/10.jpg)
Het verliesrad
De oudere
gezondheid
onafhankelijkheid
capaciteit seksualiteit
mobiliteit …
fysiek controle
autonomie
eigenwaarde
geborgenheid
idealen …
psychisch
engagement
samenhorigheid
rolpatronen
contacten
vrienden …
sociaal
objectieven perspectieven
zelfbeeld betekenis
waarden
spiritueel
communicatie
geheugen
onthouden
denken
leren
…
cognitief
middelen
vaardigheden
huisvesting
bezigheden
mobiliteit
…
praktisch
onverwerkt verlies
activiteiten
gezin en familie interesse
ambitie …
persoonlijk
…
![Page 11: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/11.jpg)
Verlies?
= Iets of iemand kwijtraken
Gevolg: Emotionele reactie
![Page 12: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/12.jpg)
Emotionele reactie
- Onverschilligheid
- Gelatenheid
- Spijt
- Ergernis
- Woede
- Paniek
- Verslagenheid
![Page 13: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/13.jpg)
ROUWFASEN
Schok en ontkenning
Desorganisatie
Herstel
![Page 14: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/14.jpg)
ROUWTAKEN
De realiteit van het verlies aanvaarden
De rouwpijn doorworstelen
Zich aanpassen aan een nieuw leven
De overledene emotioneel plaatsen
![Page 15: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/15.jpg)
GEVOLGEN VAN ROUW
Fysieke gevolgen
Psychische gevolgen
Sociale gevolgen
Spirituele gevolgen
![Page 16: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/16.jpg)
FYSIEKE GEVOLGEN
Ademhalingsproblemen
Eetlust
Hartzeer
Pijn in de borststreek
Slaapstoornissen
Spierpijn
Vermoeidheid
![Page 17: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/17.jpg)
Fysieke gevolgen
vereisen
een herstelproces
![Page 18: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/18.jpg)
PSYCHISCHE GEVOLGEN
Angst
Depressie
Kwaadheid
Schaamte
Schuldgevoelens
Spijt
Eenzaamheid
![Page 19: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/19.jpg)
Psychische gevolgen
vereisen
een verwerkingsproces
![Page 20: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/20.jpg)
SOCIALE GEVOLGEN
Het sociale netwerk
Kenmerken van het sociale netwerk
De omvang
De kwaliteit van het netwerk
De bereikbaarheid
De duur
![Page 21: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/21.jpg)
Sociale gevolgen
vereisen
een aanpassingsproces
![Page 22: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/22.jpg)
Spirituele gevolgen
Zoeken naar de betekenis
van het leven
van de dood
Het geloof
![Page 23: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/23.jpg)
Spirituele gevolgen
vereisen
een zingevingproces
![Page 24: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/24.jpg)
HET MULTIPEL VERLIES
De oudere rouwt tegen een achtergrond van
multipel verliezen
Gevolgen van rouw zijn op zich geen
alleenstaande feiten
Zijn leven staat in het teken van verlies
![Page 25: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/25.jpg)
Een dierbare verliezen
Risico:
Opeenstapeling van verliessituaties niet
meer aankunnen
Ontwikkeling van een multipel verlies syndroom
![Page 26: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/26.jpg)
Gevolgen van multipel verlies
Overbelasting door de rouw
- Overladen met rouwgevoelens
- Welk verlies brengt hem uit het evenwicht?
- Lawine van gevoelens
- Risico voor ‘normale’ rouw
![Page 27: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/27.jpg)
Gevolgen van multipel verlies
Rouw burn out
- Geen rouwreacties bij nieuw verlies
- Geen emotionele brandstof om te rouwen
- Psychologische geslotenheid
- Bedreigde integriteit van het ‘ego’
![Page 28: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/28.jpg)
Gevolgen van multipel verlies
Zelfzorg
- Geen ambitie om voor zichzelf te zorgen
- Ondergaan van de verliezen
- Een verlies te veel is soms
een verlies ‘te ver’
![Page 29: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/29.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
1. Help de rouwende om het overlijden te
accepteren
- Nabij zijn en praten
- Bespreek eerst de praktische gevolgen
- Laat de oudere vertellen over wat er
gebeurd is
- Benoem de dierbare met zijn naam
- Laat de oudere herinneringen ophalen
![Page 30: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/30.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
2. Help de rouwende zijn gevoelens te uiten
- Niet in staat of niet toegestaan
- Probeer te ontdekken wat dwars zit
- Oorzaak van terughoudendheid
- Ontboezemingen soms te pijnlijk
- ‘Eigenaardige’ dingen
![Page 31: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/31.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
3. Help de rouwende om alleen verder te
leven
- Probeer te weten te komen waarom de
oudere het niet aankan
- Praktische problemen
- Evalueer de problemen (waardeschaal)
- Beloof niets dat niet haalbaar is
![Page 32: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/32.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
4. Help de rouwende zijn emotionele
problemen te verwerken
- Met emoties worstelen betekent soms
teleurstelling of frustratie
- Toon belangstelling
- Leef mee met de oudere
- Mogelijkheid om hun hart uit te storten
![Page 33: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/33.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
5. Observeer het verdedigingsmechanisme en
de ‘coping’ van de rouwende
Coping: vermogen om de gevolgen van
stress op te vangen
- Het geloof in zichzelf terug vinden
- Probeer te ontdekken wat hij zelf wil
- Stimuleer de emotionele weerbaarheid
![Page 34: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/34.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
6. Sta toe dat iedereen op zijn manier rouwt
- We begrijpen niet meteen wat ze willen
zeggen
- Onbedaarlijke huilbuien
- Niet willen of niet durven huilen
- Troost niet te hard
- Zeg niet dat ‘het’ wel overgaat
![Page 35: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/35.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
7. Laat de oudere vertrouwen in zichzelf
herontdekken
- Te veel ineens willen oplossen
- Structuur in rouwverwerking
- Spoor de oudere aan om meer te
bewegen
- Sociale rol opnemen
- Laat hem de oplossing zoeken
- Waardering
![Page 36: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/36.jpg)
Acht kernpunten
van rouwbegeleiding
8. Vermijd valkuilen, doe het niet alleen
- Geen vertrouwensrelatie
- Geen vooruitgang
- Zoek desnoods professionele hulp
![Page 37: Rouw en Verdriet bij Ouderen - Zelfmoord 1813 · Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder . Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062415/5fc9446169a5f65ebf77d170/html5/thumbnails/37.jpg)
Een oudere in rouw helpen
In patientia vestra habetis animam vestram
“In uw geduld ligt uw ziel”
Dr. C.G. Jung