Ronse: stad tussen landschap en industrie

landschapscontactdag TIO3

7 september 2012

Eric Devos stadsarchivaris Ronse

LANDSCHAPPELIJKE GESTELDHEID o Geografische ligging van Ronse

n noordelijke heuvelrug met vertakking naar

zuidoosten

n Ronse ligt in een vork

n Enige vlakke uitvalsweg: richting Doornik n vandaar: herhaalde uitbreidingsfasen, eerste

postrelais, eerste ‘externe’ begraafplaats

o Waterlopen n tientallen bronnen ontspringen in de heuvels en

komen samen in de Molenbeek

n overstromingsgebied in het centrum

n langs de Molenbeek vestigen zich talrijke grote fabrieken zoals

n vanaf eind 19e eeuw wordt de beek overdekt en

afgetakt, maar NIET rechtgetrokken

MENSELIJK INGRIJPEN o Aloude wegen n as oosten westen n as noord-zuid n oudste kruispunt: Wijnstraat en Schipstraat-Sint-

Cornelisstraat n Ronse blijft quasi onveranderd tot ca 1850 n diverse stadsuitbreidingen in die richting

o De spoorweg

n vanaf 1845 vragende partij - in 1861 realisatie spoorlijn n eind 19e eeuw knooppunt met zes spoorlijnen n o. a. de tunnel van Louise-Marie (410 m)

n aanvoer van grondstoffen en de uitvoer van afgewerkte

producten (station voor personen in 1881) n de oude uitvalswegen worden doorbroken n lange tijd een obstakel voor zuidelijke uitbreiding

o Het kanaal

n industriëlen dienen in 1910 in het Parlement een petitie in om een kanaal te graven

n tussen de Schelde (Kerkhove) en Ronse (Zonnestraat)

n de eerste wereldoorlog betekent de doodsteek

o De toekomst

n ontsluiting via aanleg van de N60

n bestaat reeds tot in Maarkedal en terug vanaf Frasnes

n Verschillende tracés n grote impact op de landschap, vooral in het noorden

STEDELIJKE ONTWIKKELING

o Fase I (tot ca 1850): (plan expo Hoge Mote) n ingebruikname van leegstaande en ruime oude

gebouwen n de kelders van het kasteel van Nassau n het Zwarte Zustersklooster n de Hoge Mote

n eerste pogingen tot concentratie van arbeiders,

productiemiddelen en –tijden in één ruimte

o Fase II (ca 1850-1870) n spoorlijn in 1861 n de eerste moderne gemechaniseerde

bedrijven bij de Molenbeek n putting-out systeem: preparatieateliers in

het centrum, het weven met thuiswevers n een kwartier ontwikkelt zich op en rond de

ruïnes van het kasteel van Nassau (steengroeve) en de Kasteeldreef, ten westen van het centrum

o Fase III (1870-1918): (plan expo Hoge Mote)

n de bevolking verdubbelt op één generatie tijd

n het Stationskwartier: ca 1896 nieuw burgerkwartier

n de Prinsenkouter: ca 1900 bestemd voor arbeiderswoningen dicht bij grote fabrieken

n steegjes en koeren: in 1890 zo’n 20-tal

n op de noordelijke heuvelkam: buitenhuizen en villa’s n de vlakke oost-westelijke as wordt volgebouwd met

herenhuizen en villa’s

o Fase IV (1920-1940) n interbellumarchitectuur ten westen van het

stationskwartier n westelijke uitbreiding van het kasteelkwartier tot de as Leuzesesteenweg-Snoecklaan n eerste sociale woningen vanaf 1922, ca 150

arbeiderswoningen met voortuin, buiten het centrum

o Na 1945 n inplanting industriële en ambachtelijke zones

n de industrie verdwijnt grotendeels (!) uit het

centrum n leegstaande panden als gevolg n tuinwijken vanaf de jaren 1960 n vanaf eind 20e eeuw: herbestemming van

leegstaande fabriekspanden