Rola ultrasonografii w ocenie stopnia zaawansowania zmian w RZS

– porównanie z badaniem RTG

Małgorzata Wieczorek, K.Zaniewicz-Kaniewska, M.Rell-Bakalarska*

Zakład Radiologii * Przychodnia Przykliniczna

Instytutu Reumatologii w Warszawie

Materiał

• 44 chorych ( 39 K i 5 M )

z rozpoznanym klinicznie rzsw wieku 21 -72 lat (śr. 51 lat)

• 118 badań usg rąk i/lub stóp

- 76 badań rąk i 42 badania stóp

• Badania RTG

Metoda

• RTG – CR, kasety z wysoką rozdzielczością – 50 μ

• USG- HDI 5000 sonda 12 MHz, PD z wysoką czułością

Metoda

• RTG – ocena zmodyfikowaną metodą Sharpa

• USG- ocena powierzchni kostnych zmodyfikowaną metodą Sharpa

• Odstęp między badaniami do tygodnia

Ocena zmianOkres I – wczesny – zmiany niewielkie (ręce)

(przynajmniej 1 z poniższych objawów)

RTG

- osteoporoza przystawowa,- niewielkie zwężenie przestrzeni stawowych

- płyn i/lub obrzęk błony maziowej w pochewkach ścięgien- płyn i/lub obrzęk błony maziowej wewnątrzstawowej

- obrzęk części miękkich okołostawowych,- geody

USG

Ocena zmian

RTG /

- osteoporoza przystawowa,

- zwężenie przestrzeni stawowych,

- obrzęk tkanek miękkich,

- nadżerki

Okres II -– zdefiniowane wczesne zmiany:

USG

Ocena zmian

RTG /

- osteoporoza przystawowa,

- zwężenie przestrzeni stawowych,

- obrzęk tkanek miękkich,- geody w tkance podchrzęstnej,

- nadżerki na powierzchniach stawowych różnych stawów.

Okres III – średnie zmiany destrukcyjne:

USG

RTG /

- uogólniona osteoporoza,

- obrzęk tkanek miękkich,- nadżerki kostne,

- zniekształcenia powierzchni stawowych,- nadwichnięcia,- przykurcze.

Okres IV – deformacji stawowych:

USG

Radiologiczna ocena zmian(modyfikacja)

RTG / - uogólniona osteoporoza,

- obrzęk tkanek miękkich,- nadżerki kostne,- zniekształcenia powierzchni stawowych,

- nadwichnięcia,- przykurcze,- kostne zesztywnienia.

Okres V – ciężkich deformacji stawowych:

USG

Radiologiczna ocena zmian(modyfikacja)

K. l. 48

RZS 1

RZS 2

RZS?

M. l.57

RZS 3

RZS IV

RZS V

Porównanie wyników badań RTG z USG USG

RTG 0o Io IIo IIIo IVo Vo

0o 12 8 8 2 0 0

40(34%)

Io 1 11 13 5 0 0

IIo 0 0 17 2 0 0

IIIo 0 1 5 18 2 0

IVo 0 0 0 2 3 0

Vo 0 0 0 2 0 6

11 ( 9% ) 67 (57%)

Porównanie wyników badań RTG z USG USG

RTG 0o Io IIo IIIo IVo Vo

0o 12 8 8 2 0 0

40(34%)

Io 1 11 13 5 0 0

IIo 0 0 17 2 0 0

IIIo 0 1 5 18 2 0

IVo 0 0 0 2 3 0

Vo 0 0 0 2 0 6

11 ( 9% ) 67 (57%)

Porównanie wyników badań RTG z USG USG

RTG 0o Io IIo IIIo IVo Vo

0o 12 8 8 2 0 0

40(34%)

Io 1 11 13 5 0 0

IIo 0 0 17 2 0 0

IIIo 0 1 5 18 2 0

IVo 0 0 0 2 3 0

Vo 0 0 0 2 0 6

11 ( 9% ) 67 (57%)

Ocena zmianwyniki RTG fałszywie ujemne

Okres I:

• Obrzęk pochewek ścięgien – najczęściej zginaczy może nie pogrubiać zarysu tkanek miękkich.

• Nadżerki na przednich i tylnych powierzchniach widoczne są w projekcji AP jako geody.

Okres ≥ II:

• Część nadżerek na bocznych i przyśrodkowych powierzchniach nie jest widocznych z powodu nasilonej osteoporozy.

Ocena zmianwyniki RTG fałszywie dodatnie

Okres I:

• Nasilona, uogólniona osteoporoza.• Obrzęk limfatyczny.

Okres > III:

• Nakładające się zmiany zwyrodnieniowe i pozapalne.

Okres V:

• Duże zwężenia przestrzeni stawowych i osteoporoza

Ocena zmianwyniki USG fałszywie dodatnie:

Okres ≥ II:

• Odmiany anatomiczne kształtu kości udające nadżerki. Błąd jest tym większy im większy obrzęk błony maziowej i przekrwienie.

• Usztywnienie stawów wynikające ze zmian i bólu – badanie czynnościowe może nie wykazać przesuwania się kości względem siebie.

Ocena zmianwyniki USG fałszywie ujemne

Okres ≥ II:

• Część nadżerek na trudno dostępnych powierzchniach nie jest widocznych.

• Trudności w uwidocznieniu zwężonej przestrzeni stawowej, zwłaszcza gdy ograniczony jest ruch w stawie.

Wnioski

• Badanie usg zmienia klasyfikację zmian w przebiegu RZS, szczególnie we wczesnych postaciach choroby.

Wnioski

• powinno być włączone w standardy postępowania diagnostycznego.

• jest badaniem nieinwazyjnym, stosunkowo tanim i łatwym do zniesienia przez chorego,

Dziękuję!