Rola szkoły i nauczyciela w zapewnieniu bezpieczeństwa Rola szkoły i nauczyciela w zapewnieniu bezpieczeństwa uczniom w cyberprzestrzeniuczniom w cyberprzestrzeni

Rafał Lew-StarowiczRafał Lew-Starowicz

Spis treści:Spis treści:

Rodzaje zagrożeńRodzaje zagrożeń

Statystyka problemuStatystyka problemu

Działania Państwa na rzecz bezpieczeństwa dzieciDziałania Państwa na rzecz bezpieczeństwa dzieci

Środki zaradcze Środki zaradcze

Materiały edukacyjne Materiały edukacyjne

Rodzaje zagrożeń w Internecie:Rodzaje zagrożeń w Internecie:

Niebezpieczne kontakty:Niebezpieczne kontakty:

- pedofile, - pedofile,

- nakłanianie do prostytucji, - nakłanianie do prostytucji,

- nakłanianie do popełniania samobójstw, samookaleczeń,- nakłanianie do popełniania samobójstw, samookaleczeń,

- promowanie anoreksji- promowanie anoreksji

- używania narkotyków, hazardu,- używania narkotyków, hazardu,

- nakłanianie do wstępowania do sekt, - nakłanianie do wstępowania do sekt,

- wyłudzanie informacji (dane osobowe, inne wrażliwe informacje), - wyłudzanie informacji (dane osobowe, inne wrażliwe informacje),

- wyłudzanie pieniędzy (w przypadku niektórych usług pre-paid, - wyłudzanie pieniędzy (w przypadku niektórych usług pre-paid, oferty handlowe za sms-y, impulsy telefoniczne)oferty handlowe za sms-y, impulsy telefoniczne)

Niebezpieczne treści: Niebezpieczne treści:

- przemoc, - przemoc, - pornografia, - pornografia, - wulgarny język, - wulgarny język, - nieprawdziwe informacje (upraszczanie informacji, brak podstaw - nieprawdziwe informacje (upraszczanie informacji, brak podstaw naukowych prezentowanych informacji, reklama jako źródło wiedzy)naukowych prezentowanych informacji, reklama jako źródło wiedzy)- wirusy komputerowe - wirusy komputerowe

Cyberprzemoc rówieśnicza: Cyberprzemoc rówieśnicza:

- wulgaryzmy, - wulgaryzmy, - przemoc psychiczna, nękanie, ośmieszanie, umieszczanie filmów - przemoc psychiczna, nękanie, ośmieszanie, umieszczanie filmów w sieci, tworzenie fałszywych stron internetowych przez w sieci, tworzenie fałszywych stron internetowych przez rówieśników podszywających się pod dziecko,rówieśników podszywających się pod dziecko,

Negatywny wpływ na zdrowie: Negatywny wpływ na zdrowie:

- uzależnienie- uzależnienie- brak ruchu, zła postawa,- brak ruchu, zła postawa,- osłabienie wzroku- osłabienie wzroku

Piractwo komputerowe:Piractwo komputerowe:

- nielegalne kopiowanie plików z muzyką, grami lub filmami ( tzw.).- nielegalne kopiowanie plików z muzyką, grami lub filmami ( tzw.).- wymiana nielegalnych plików (usługa P2P)- wymiana nielegalnych plików (usługa P2P)

Statystyka problemuStatystyka problemu

Dzieci i młodzież niemal równie często korzystają z Internetu w szkole (78% wskazań) i w domu (82%)1

64% dzieci zawiera znajomości w Internecie 68% spośród nich co najmniej raz otrzymało od osoby poznanej w Sieci propozycję spotkania 44,6% dzieci wzięło udział w spotkaniu

Znaczna część spośród nich przekazuje także osobom poznanym w Internecie prywatne informacje o sobie, adres domowy (10%), numer telefonu (45%) adres e-mail (78%). Ponad 58% dzieci wysłało osobie poznanej w Sieci swoje zdjęcie (47, 4% robi to regularnie)2

¹Źródło: badanie CBOS „Aktualne problemy i wydarzenia” 2008 r. 2dane pochodzą z badania „Dziecko w Sieci” Gemius S.A., dla Fundacji Dzieci Niczyje, styczeń 2006

71% dzieci trafia na materiały pornograficzne (w tym 63% przypadkowo)51% dzieci trafia na materiały z brutalnymi scenami przemocy (w tym 61% przypadkowo)28% dzieci trafiło na materiały propagujące przemoc i nietolerancję (74% przypadkowo)2

40% dzieci w wieku od 7 do 14 lat spotkało się z materiałami o

charakterze pornograficznym3.

3Dane za: Kontakty dzieci z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Gemius S.A., FDN, wrzesień 20064Dane za: Raport. Dzieci aktywne online. Gemius 2007

Co drugi uczeń (52%) miał do czynienia z przemocą werbalną w Internecie lub poprzez telefon komórkowy. 47% dzieci doświadczyło wulgarnego wyzywania; 21%, poniżania, ośmieszania i upokarzania; 16% straszenia i szantażowania.29% dzieci zgłasza, że ktoś w Sieci podawał się za nie wbrew ich woli.Ponad połowa (57%) osób w wieku 12-17 była przynajmniej raz obiektem zdjęć lub filmów wykonanych wbrew ich woli. Najczęściej autorami takich zdjęć są rówieśnicy – znajomi ze szkoły (87%)4

5Dane za: Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne. Gemius S.A., FDN, luty 2007, badani: dzieci 12-17 lat,

69% serfowało po godzinie 22 w ostatnim badanym miesiącu, 23 % codziennie89% nie weryfikuje informacji podanych w InternecieTelefony komórkowe posiada 42 % uczniów szkół podstawowych, ponad 98% dzieci w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych44% pierwsza czynność po przyjściu ze szkoły to rozebranie się włączenie komputera.Średnia suma zakupów uczniów szkół średnich przez Internet to 60 zł, 15 % zarabia na handlu internetowym 50-100 zł miesięcznie, 9 % powyżej 100 zł.

59% respondentów korzysta ze stron typu sciąga.pl76 % kradnie w sieci muzykę i filmy5

66Dane pochodzą z: Badań przeprowadzonych w szkołach podst. gimn.,i ponadgimn. na Mazowszu przez Wydział Pedagogiczny Dane pochodzą z: Badań przeprowadzonych w szkołach podst. gimn.,i ponadgimn. na Mazowszu przez Wydział Pedagogiczny Akademii Humanistycznej im.A.Gieysztora w Pułtusku, wrzesień-sierpień 2008Akademii Humanistycznej im.A.Gieysztora w Pułtusku, wrzesień-sierpień 2008

Działania Państwa na rzecz bezpieczeństwa dzieci:Działania Państwa na rzecz bezpieczeństwa dzieci:

1.1. Zmiany podstawy programowej dla szkół podstawowych Zmiany podstawy programowej dla szkół podstawowych i gimnazjalnychi gimnazjalnych

2.2. Ustanowienie priorytetu nadzoru pedagogicznego Ustanowienie priorytetu nadzoru pedagogicznego „przeciwdziałanie dyskryminacji uczniów i nauczycieli „przeciwdziałanie dyskryminacji uczniów i nauczycieli w cyberprzestrzeni”w cyberprzestrzeni”

3.3. Powołanie Zespołu ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji Powołanie Zespołu ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji małoletnich w elektronicznych środkach masowego przekazumałoletnich w elektronicznych środkach masowego przekazu

4.4. Działania edukacyjne w ramach programu Działania edukacyjne w ramach programu Ochrona Ochrona cyberprzestrzeni RP na lata 2009 – 2011cyberprzestrzeni RP na lata 2009 – 2011

Znowelizowana podstawa programowaZnowelizowana podstawa programowa

8. Zajęcia komputerowe. 8. Zajęcia komputerowe. Uczeń kończący klasę IIIUczeń kończący klasę III::

1) umie obsługiwać komputer(..)1) umie obsługiwać komputer(..)2) posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, 2) posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijając swoje zainteresowania; korzysta z opcji w programach;rozwijając swoje zainteresowania; korzysta z opcji w programach;5) zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera, Internetu i 5) zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera, Internetu i multimediów:multimediów:a) wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadwyręża a) wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadwyręża kręgosłup, ogranicza kontakty społeczne,kręgosłup, ogranicza kontakty społeczne,b) ma świadomość niebezpieczeństw wynikających z anonimowości b) ma świadomość niebezpieczeństw wynikających z anonimowości kontaktów i podawania swojego adresu,kontaktów i podawania swojego adresu,c) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, c) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, Internetu i multimediów.Internetu i multimediów.

Uczeń klasy 4-6Uczeń klasy 4-6 Wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno-Wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania swoich zainteresowań, komunikacyjnych do rozwijania swoich zainteresowań, zastosowanie komputera w życiu codziennym, opisywaniezastosowanie komputera w życiu codziennym, opisywaniezagrożeń i ograniczeń związanych z korzystaniem z komputera i zagrożeń i ograniczeń związanych z korzystaniem z komputera i Internetu. Uczeń:Internetu. Uczeń:1) opisuje przykłady wykorzystania komputera i sieci Internet w 1) opisuje przykłady wykorzystania komputera i sieci Internet w życiu codziennym;życiu codziennym;2) szanuje prywatność i pracę innych osób;2) szanuje prywatność i pracę innych osób;3) przestrzega zasad etycznych i prawnych związanych z 3) przestrzega zasad etycznych i prawnych związanych z korzystaniem z komputera i Internetu, ocenia możliwe zagrożenia.korzystaniem z komputera i Internetu, ocenia możliwe zagrożenia.

Gimnazjum, Treści nauczaniaGimnazjum, Treści nauczania::5. Społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwoju informatyki. 5. Społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty rozwoju informatyki. Pożytki wynikające z rozwoju informatyki i powszechnego dostępu Pożytki wynikające z rozwoju informatyki i powszechnego dostępu do informacji. Konsekwencje dla osób i społeczeństw. Zagrożenia do informacji. Konsekwencje dla osób i społeczeństw. Zagrożenia wychowawcze: szkodliwe gry, deprawujące treści, uzależnienie. wychowawcze: szkodliwe gry, deprawujące treści, uzależnienie. Zagadnienia etyczne i prawne związane z ochroną własności Zagadnienia etyczne i prawne związane z ochroną własności intelektualnej i ochroną danych.intelektualnej i ochroną danych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe, Uczeń::2) opisuje korzyści i niebezpieczeństwa wynikające z rozwoju 2) opisuje korzyści i niebezpieczeństwa wynikające z rozwoju informatyki i powszechnego dostępu do informacji, wyjaśnia informatyki i powszechnego dostępu do informacji, wyjaśnia zagrożenia związane z uzależnieniem się od komputera;zagrożenia związane z uzależnieniem się od komputera;3) wymienia zagadnienia etyczne i prawne, związane z ochroną 3) wymienia zagadnienia etyczne i prawne, związane z ochroną własności intelektualnej i ochroną danych oraz przejawy własności intelektualnej i ochroną danych oraz przejawy przestępczości komputerowej.przestępczości komputerowej.

Szkoły ponadgimnazjalne, Treści nauczania – wymagania Szkoły ponadgimnazjalne, Treści nauczania – wymagania szczegółowe:szczegółowe:

3) korzysta z podstawowych usług w sieci komputerowej, lokalnej i 3) korzysta z podstawowych usług w sieci komputerowej, lokalnej i rozległej, związanych z dostępem do informacji, wymianą informacji rozległej, związanych z dostępem do informacji, wymianą informacji i komunikacją, przestrzega przy tym zasad n-etykiety i norm i komunikacją, przestrzega przy tym zasad n-etykiety i norm prawnych, dotyczących bezpiecznego korzystania i ochrony prawnych, dotyczących bezpiecznego korzystania i ochrony informacji oraz danych w komputerach w sieciach komputerowych.informacji oraz danych w komputerach w sieciach komputerowych.

Środki zaradcze:

Wpisanie problematyki bezpiecznego korzystania z Internetu przez uczniów i nauczycieli w szkolne programy wychowawcze oraz w szkolne programy profilaktyki problemów dzieci i młodzieży,,

Stworzenie procedury w szkołach na wypadek wystąpienia przypadku Stworzenie procedury w szkołach na wypadek wystąpienia przypadku cyberprzemocy lub kontaktu ucznia z niebezpiecznymi treściamicyberprzemocy lub kontaktu ucznia z niebezpiecznymi treściami

Niezależnie od tego, kto zgłasza przypadek cyberprzemocy, procedura interwencyjna powinna obejmować:• udzielenie wsparcia ofierze przemocy;• zabezpieczenie dowodów i ustalenie okoliczności zdarzenia;• wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy przemocy oraz praca nad zmianą postawy ucznia7.

7 Jak reagować na cyberprzemoc Poradnik dla szkół, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (CMPPP) Fundacja Dzieci Niczyje (FDN)

Prowadzenie zajęć profilaktycznych w szkole, także z udziałem Prowadzenie zajęć profilaktycznych w szkole, także z udziałem funkcjonariuszy Policjifunkcjonariuszy Policji

Organizowanie wspólnie z uczniami inicjatyw na rzecz Organizowanie wspólnie z uczniami inicjatyw na rzecz bezpiecznego korzystania z Internetu (konkursy, spotkania z bezpiecznego korzystania z Internetu (konkursy, spotkania z organizacjami pozarządowymi)organizacjami pozarządowymi)

Rozpowszechnienie w szkole informacji o działających zespołach Rozpowszechnienie w szkole informacji o działających zespołach reagujących i telefonach zaufania, takich jak Helpline i Dyżurnet.pl. reagujących i telefonach zaufania, takich jak Helpline i Dyżurnet.pl.

Aktualizacja oprogramowania filtrującego oraz ewaluacja Aktualizacja oprogramowania filtrującego oraz ewaluacja zagrożeń obecnych w szkolnych systemach informatycznychzagrożeń obecnych w szkolnych systemach informatycznych

Edukacja medialna

Wykorzystywanie nowoczesnych technologii w nauczaniu aby promować porzyteczne wykorzystywanie nowoczesnych technologii np. telefonów komórkowych, gier komputerowych(Granie w niektóre gry komputerowe wymaga poświęcenia dużo czasu, wysiłku, (Granie w niektóre gry komputerowe wymaga poświęcenia dużo czasu, wysiłku, stałego uczenia się oraz daje graczowi satysfakcję. Gry stanowią dowód na to, że stałego uczenia się oraz daje graczowi satysfakcję. Gry stanowią dowód na to, że dzieci chcą się uczyć. O tym marzą nauczyciele aby ich uczniowie mieli takie dzieci chcą się uczyć. O tym marzą nauczyciele aby ich uczniowie mieli takie podejście do nauki: dużo wysiłku, poświęcenia w zdobywaniu wiedzy i jeszcze podejście do nauki: dużo wysiłku, poświęcenia w zdobywaniu wiedzy i jeszcze satysfakcję. Gry uczą jak rozwiązywać problemy a nie tylko zapamiętywać fakty). satysfakcję. Gry uczą jak rozwiązywać problemy a nie tylko zapamiętywać fakty).

Materiały edukacyjne: zajęcia w szkołachMateriały edukacyjne: zajęcia w szkołach

Fundacja Dzieci NiczyjeFundacja Dzieci Niczyje

http://http://www.dzieckowsieci.plwww.dzieckowsieci.pl/strona.php?p=9/strona.php?p=9

MicrosoftMicrosoft

Zajęcia 1..2..3 InternetZajęcia 1..2..3 Internet

http://http://www.dzieckowsieci.plwww.dzieckowsieci.pl/strona.php?p=375/strona.php?p=375

Kidprotect.plKidprotect.pl

http://http://www.bezpiecznyinternet.orgwww.bezpiecznyinternet.org//downloaddownload//UPCUPC

http://http://www.upclive.plwww.upclive.pl/dzieci//dzieci/bezpieczenstwobezpieczenstwo//

Dziękuję za uwagę!Dziękuję za uwagę!

Rafał Lew-StarowiczRafał Lew-Starowicz

Mielec 8.09.2009r.Mielec 8.09.2009r.