BaveBenzeriyilikleriBaaKakmaYasavnmeveHaddiAmaYasaGndenFazlalikiKesmeYasaFsldamaYasaGereksizveArCezalandrmaYasaCanllarYakmaYasaZengininBorcunuGeciktirmesiBatanDnmeninKerhetiYetimMalYemeninHaramlFaiziniddetleYasaklanmasGsteri(Riy)YasaRiyOlmadHaldeRiySanlanDurumlarehvetleBakmaYasaHalvetYasaKadnErkekBenzemesiYasaeytanaveKfirlereBenzemeYasaBoyamaYasaYarmTraYasaSaaSaEkletmeveDmeYaptrmaYasaBeyazKllarYolmaYasaSaElleTahretlenmeninKerhetiTekAyakkabileGezmeninMekruhOlduuAteiYanarHaldeBrakmaYasaBouBounaKlfetveZahmetVermeYasalyeAtYakmaYasaFalclaraveKhinlerenanmaYasaUursuzluananmaYasaCanlResmiYapmaveBulundurmaYasaKpekEdinmeYasaHayvanlaraanTakmannKerhetiPislikYiyenDeveyeBinmeYasaMescideTkrmeYasaMesciddeGrltYapmannKerhetiKtKokularlaMescideGelmeYasaHutbeOkunurkenDizleriniDikipOturmannKerhetiKurbanKesmeksteyerekZilhicceAynnOnunaUlaanKimseninKurbanKesinceyeKadarSandanveTrnaklarndanBireyAlmasnnNehyedilmiOlduuzerineYeminEdilmesiYasaklananlarBilerekYalanYereYeminEtmeninBykGnahOluuYeminiBozupKefretiniVermekSzArasndaSylenenYeminLafzlarnnYeminSaylmadveKefretGerekmediiDoruBileOlsaAlVeriteYeminMekruhturAllahRzasinstemekSultanaveBakalarnaehinahDemeninHaramOluu

FskBidatveBunlarGibilerineSeyyidveBenzeriAdlarlaHitapEdilmesininYasaklanmasAteliHastalklaraSvmeninMekruhluuRzgraSvmeninYasaklveRzgrEstiindeNeDenileceiHorozaSvmeninMekruhOluunsannuYldzSayesindeYamuraKavutukDemesiYasaklanmtrMslmanaKfirDemeninHaramOluuKtSzveFenaKonumannYasakOluuKonumadaDikkatEdilmesiGerekenzelliklerNefsimMurdarOlduDemeninMekruhOluuzmeKermDemeninMekruhOluuBirKadnnGzelliiniBirErkeeAnlatmannYasakOluunsannDuaEderkenAllahmDilersenBeniBalaDemesininMekruhluuvesteiniKesinBirDillefadeEtmeninGerektiiAllahveFilancaDilerseDemeninMekruhOluuYatsdanSonraKonumannMekruhOlduuKadnnKocasnnarsnaUymaZorundaOluuKocasYanndaBulunanBirKadnnOnunzniniAlmadanNafileOruTutmasnnHaramOlduumamaUyanKimseninmamdannceBanRkveSecdedenKaldrmasnnHaramOluuNamazdaEliBreKoymannMekruhOluuNamazKlmannMekruhOlduuHallerNamazdaGzleriSemayaDikmeninYasakOluuBirMazeretiOlmaksznNamazdaBanSaaSolaevirmeninMekruhOluuKabirlereDoruNamazKlmannYasakOlduuNamazKlanKimseninnndenGemeninHaramOluuMezzinKmeteBalayncaNafileKlmannMekruhOluuOrucuSadeceCumaGntutmannveCumaGecesiniNamazaAyrmannMekruhOluuftarEtmedenOrucuBirbirineEklemeninHaramOluuKabirzerineOturmannHaramOluuKabriKirelemeninvezerineBinaYapmannYasakOluuKleninEfendisindenKamasnnArBirHaramOluuerCezalarnUygulanmamasiinAracOlmannHaramOluuHalknGeeceiYola,GlgeleneceiYere,SuKenarlarnaveBenzeriYerlereAbdestBozmannYasakOluuDurgunSulardrarveBenzeriPisliklerleKirletmeninYasakOluuBirBabannMalBalarkenocuklarArasndaAyrmYapmasnnDoruOlmadYasTutmannYasakOluuSimsarlkveSatzerineSatYapmannYasakOluueriatnzinVerdiiYerlerdenBakaAlandaMalTelefEtmeninYasakOluuSilhlaakalamannYasakOluuEzandanSonraMesciddenkmannMekruhOluuzrOlmaksznGzelKokuyuReddetmeninMekruhOlduuKiiyiYzneKarvmekBulacHastalkOlanYerdenDarKamannveByleBirYereGirmeninMekruhOlduuSihirveByYapmannKesinlikleHaramOlduuDmanElineGemesindenKorkulduundaMushafleKfirlerinYurdunaYolculuunYasakKlnd

AltnveGmKapKullanmannYasakOluuErkeinSarRenkileBoyanmElbiseGiymesininHaramOluuBirGnAkamaKadarSusarakGeirmeninYasakOluuKendiBabasOlmayanBiriniBabasDiyeGstermenin,KendiEfendisiOlmayanBiriniEfendiKabulEtmeninHaramOlduuAllahveRaslnnYasakladeylerdenSaknmaklhBirYasaineyenKimseninNeDiyeceiBelliBirKonuyaAitOlmayanlgiekiciHadislerBlmstifarBlmAllahTelnnCennetteMminlereHazrladNimetlerBlm

278

BAIVEBENZERYLKLERBAAKAKMAYASAI

yetler

[264]

1."Eyimanedenler!Baakakmakveincitmeksuretiyleyaptnziyilikleriboakarmayn!"Bakarasresi(2),264

yilikyapmak,sadakavermek,ihsanveikramdabulunmak,muhtalarvedknlerigrpgzetmektakdirle karlanacak gzel ve faydal davranlardr. Mslmanlar, Allah'n kendilerine ikram ettiinimetlerden bakalarn yararlandrmaktan son derece zevk alrlar. Ancak az da olsa, bazan yaptklariyilikleri, yze vuran, gnl kran, baa kakan ve yaptklarn bir trl unutamayan, yerliyersiz dilegetirmekten,ilnetmektenekinmeyenlerhattabundanzevkalanlarbileolur.teyetikermedebutrdavranlar mslmanlara yasaklanmaktadr. Hatta yette bir misal getirilmekte ve bir de benzetmeyaplarak mslmanlar iyiden iyiye uyarlmaktadr: "Ey iman edenler! Allah'a ve hiret gnneinanmadhaldemalngsteriiinharcayankimsegibi,baakakmakveeziyetetmeksuretiyleyaptnzhayrlarnzboakarmayn.Bylesinindurumu,zerindebiraz toprakbulunandzkayaya benzer ki, saanak bir yamur isabet etmi de onu plak, przsz bir kaya halinegetirivermitir.Bunlarkazandklarndanhibireyeldeedemezler.."

[262]

2."MallarnAllahyolundaharcaypdaarkasndanbaakakmayanvegnlkrmayanlariinAllahkatndamkfatlarvardr."

Bakarasresi(2),262ElindekimalvemlknvetekiimknlarnAllahyolunda,Allah'nrzsnkazanmakmaksadyla

harcayanlar ve tabi yaptklar balar asla baa kakmayan, yze vurmayan ve bylece gnlkrmayanlar elbette karlksz braklmayacaklardr. Allah Tel, hlis bir niyetle yaplm iyilikleri

karlksz brakmaz. yilikleri bekleyen en byk tehlike, onlar yapanlarn, yaptklarn yze vurmak,baa kakmak suretiyle boa karmalardr. Allah Tel, byle bir yanllk yapmayanlar iin bykmkfatlarvdetmektedir.

Bumjde, yaplanbave iyiliklerin,Allah'nvereceimkfatahavle edilmesini tevik etmekdemektir.Kullarbilmese,takdiretmesebileyaplaniyiliiHlkmutlakabilir.

Hadis

: -1592 : : .

.

. : :

1592. EbZer radyallahuanh'den rivayet edildiine gre Neb sallallahu aleyhi ve sellem ylebuyurdu:

" snf insan vardr ki kyamet gn Allah, onlarla konumaz, yzlerine bakmaz, onlartemizekarmaz.Hemdeonlariincanyakcbirazabvardr."

Rvdediki,Reslullahsallallahualeyhivesellembucmleyikeretekrarlad.

EbZer:

Bukimselertambirmahrumiyetevehsranauramlar.Bunlarkimlerdir,EyAllah'nResl?diyesordu.ResliEkremsallallahualeyhivesellemde:

"Elbisesini kibirle yerlerde sryen, yapt iyilii baa kakan ve yalan yere yemin ederekticaretmalniyibirfiyatlasatmayaalandr"cevabnverdi.

Mslim, mn 171.Ayrca bk.EbDvd,Libs 25Tirmiz,By' 5Nes,Zekt 69,By' 5,Znet103bniMce,Ticrt30

Mslimin manblmndeki 171.hadisin ikinci rivyetinde "izrnyerdesrkleyen" kaydbulunmaktadr.Budaalmsatmakmaksadylaelbisesinitopuklarndanaayauzatananlamnagelir.

Aklamalar

Herkesinrahmetvemafireteenokihtiyaduyacakyametgnnde,ilhlutuf, inyet,rahmet,iltifat ve mafiretten mahrum kalacak olan insanlar, aslnda dnyann ve hiretin en byk zararnauram demektir. O gnn yegne mlik ve sahibinin yzlerine rahmet nazaryla bakmayaca,kendileriyle konuup iltifat etmeyecei ve gnahlarn balamak suretiyle kendilerini temizekarmayacainsanlar,bakakimevenereyebavurabileceklerdir?

HadisimizinbalangksmndakiHz.Peygamber'inkeretekrarettiitesbitcmlelerilimrnsresi'nin77.yetindeaynenyeralmaktadr.Oyetteylebuyurulmaktadr:"Allah'akarverdiklerisz ve yeminlerini az bir bedelle deitirenlere gelince, ite bunlarn hirette bir nasibi yoktur.KyametgnAllahonlarlakonumayacak,onlarabakmayacakveonlartemizekarmayacaktr.Onlariinacbirazabvardr."

Hadisimizdeitebylebykbirnasipsizliemahkminsanlardangrubkimsedenszedilmekte,onlarn ayr tavr haber verilmektedir. Bunlardan ilki, kibir ve gururla eteklerini yerlerdesryenlerdir. Elbisesinin, pantolonunun veya kaftannn eteklerini yerlere kadar uzatp kibir ve gurur

iindealmsatanlar,kulolduklarnunutarakkendilerinibireysanmalarnnkahredicicevabn,hiretteilh rahmetve iltifattanuzakkalarakalacaklardr.Hadsierf, 795numara ile gemive oradabuadanaklanmbulunmaktadr.

Biz burada yapt iyilii baa kakma alkanlna sahip kiilerin nasipsizlii zerinde duracaz.Aslndahadistesaylangrupinsandanbirincivencgruptayeralanlardanbirikibir,teki,scakiklimblgelerindepazarnencanlolduu,dierblgelerdeisepazarngenellikledalmayayztuttuubir dnem olan ikindi sonrasnda, yalandan yemin ederek malna srm kazandrmaya almak gibidorudanyasaklanmolanikibykkusuruilemilerdir.Buradazerindeduracamzikincigrupise,ncebirhayrveiyilikyapyor,sonradadnpbuyaptiyilii,iyilikyaptkimseninbanakakyor,yznevuruyor.Buihareketidolaysyladayapthayrnhayrkalmyor.Bizegreaslacnacakolanbutr tavrsahipleridir.Kendiyapt iyiliiyinebizzatkendisiboakaryor.Sonuta,yapt iyiliibaa kakmak, kibirlenmek ve yalan yere yemin ederekmal satmaya almakla ayn arlkta bir suilemi olmaktadr. Bu tavr, temelde "sahtecilik"te birlemektedir.Kibirle alm satan, kul olarakmtevz davranmas gerekirken, sahte bir gsterie kalkyor. Maln yalan yere yemin ederek dahafazla fiatla satmayaalan, sahteciliiyalanyereyeminetmeeklinde icrediyor.Yapthayr,baakakarakboakarandaiyilikyapyorgrnerekinsanlarminnetaltndabrakmayhedeflemi,samimidavranmam,iyiliisahteciliineletetmioluyor.

Bildiimiz bir gerek vardr o da yce Rabbimiz'in, samimiyetten ve kendi rzsn kazanmaniyetinden uzak sahtecilikleri asla kabul buyurmad, onlara asla kymet vermediidir. Bu hadis, bugereindelillerindenbirinitekiletmektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.AllahTelkyametgnbazinsanlarailtifatbuyurmayacakveonlarbalamayacaktr.2.Yaptbavebenzeriiyilikleriyzevuran,baakakan,milletiminnetaltndabrakmayakalkan

kiilerbunasipsizlerarasndabulunmaktadr.3.Yaptiyiliiaslabaakakmamakgerekir.4. Kibir, yalan yere yemin etmek ve iyilii baa kakmak, sonu itibariyle ayn ekilde

cezalandrlacakgnahtr.5.Yaptiyiliikorumannyolu,onuunutmaktr.

279VNMEVEHADDAMAYASAI

yetler

[32]

1."Kendinizi(vpvp)temizekarmayn.Allah,kimintakvsahibiolduunuokiyibilir."Necmsresi(53),32

Allahher eyibilir.nkher eyiOyaratmtr. nsanolunun ise, kendihayatnnbelli kesitlerihakknda bile bilgisi yoktur. O iinde bulunduu evre ve artlara gre kendisine bir yer belirleyipbakalarylailikilerinioerevedeyrtr.oukeredeinsan,kendihakllnavefarkllnainanr.Kendindenyanatavralr.Busebepleverdiihkmlerdeounluklayanldr.

yetikerme,insanolununyaratlnhatrlatanbiryetinsoncmlesidir.Bircmleyukarsndanitibaren yle buyurulmaktadr: "Allah, sizi daha topraktan yaratt zaman ve siz annelerinizinkarnlarnda bulunduunuz srada, sizi en iyi bilendir. Bunun iin kendinizi temize karmayn.nkO,ktlktensaknandahaiyibilir."Yanisizinkendinizibilmediinizzamanlardabilenaslolduunuzuvegelecekteneleryapacanz,ksacaseksiinizlenoksannzlasizihepObilir.Ohalde,

kendinizi gnahsz, kusursuz, tertemiz kabul ederek sakn nmeye kalkmayn. Sizin bilmediinizkusurlarnzolabilir.KimingerektenAllahsaygsyladopdoluolduunueniyiAllahbilir.

[42] 2."Ancakinsanlarazulmedenlereveyeryzndehakszyeretaknlkyapanlaracezvardr.

teacklazbbunlaradr."rsresi(42),42

Suvecezailikisihakkndaetraflaklamalarihtivedenyetlerarasndayeralanbuyetikerme,cezalandrlmas gerekenlerin, dorudan doruya zulmedenler veya bir sua karlk vermede argidenler ile yeryznde kendini stn grerek kibirle azgnlk ve taknlk edenler olduunubildirmektedir.Bukibirliazgnlariinhirettedeacklbirazbnbulunduunuilnetmektedir.

nsann kendisini bir ey sanmas, byklenme duygusuna kaplmas, onun yoldan kmasn,hakszlkyapmasnsonderecekolaylatrr.Onuniinmtevaziolmak,haddinibilmekvealakgnlldavranmakdaimatavsiyeedilmi,aksinedavranlariseyasaklanmtr.

Hadisler

: -1593.

. : :

1593. Iyz bniHmr radyallahuanh'den rivayet edildiine greReslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

"AllahTelbana:

Birbirinize kar ylesine alak gnll olun ki, hi bir kii dierine kar haddi apzulmetmesin.Yinehibirkimse,birbakasnakarbbrlenipstnlktaslamasndiyevahyetti."

Mslim,Cennet64.Ayrcabk.EbDvd,Edeb40bniMce,Zhd16Aadakihadisilebirlikteaklanacaktr.

: : -1594 .

. : .

. :

1594.EbHreyreradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Bir kimse (kendini stn grp dierlerini kmseyerek) insanlar helk oldu derse, kendisionlarnenncehelkolanolur."

Mslim,Birr139.Ayrcabk.EbDvd,Edeb77

Aklamalar

603numaraile"TevzuveM'minlereKolKanatGerme"konusundadagemiolanbirincihadistePeygamberEfendimiz,AllahTel'nnkendisinevebizmmetinealakgnlldavranmayemrettiinibildirmektedir.ylesinebirtevzvealakgnlllkki,hikimsekendisindebulunanilim,mevkivemalgibiherhangibirstnlksebebidolaysylabunlardanmahrumolanlarakarstnlkiddiaederekmadd mnev hakszlk yapmaya asla kalkmayacaktr. Okuryazar olmayanlar neredeyse insansaymamak, onlarn oylaryla okumularn oylar arasnda fark olmas gerektiini ileri srmek gibi buadabilebazkendinibilmez,halktankopukkiilerdegrlenstnlkvefarkllkiddiavehakszlhadistekibuikaznnekadarisabetli,zamanlarstvegncelolduunugstermektedir.

Belli baz nimetlere sahip olmak, bakalarna kar hakszlk gerekesi yaplmamaldr. Her nimetkr gerektirir. Nimete kr ise, asla o nimetten mahrum gzkenleri kmsemek ve onlarazulmetmekhakknkimseyevermez.nsannsahipolduunimetlsndealakgnlllartmaldr.Budapektabiolaraksorumlulukduygusuylailgilibirkonudur.

Hadsi erf, hi kimsenin bir bakasna kar stnlk taslamamasn, vnme ve iftiharakalkmamasndaayrcatenbihetmektedir.

vnme duygusu ve bakalarndan farkl olduunu gsterme arzusu yani alak gnll olamamahastal,aslnda kibirdenkaynaklanr.Zten tevzu,kibrin tamzdddr. Kibirvegurur insanolunahelebirmslmanaaslayakmaz.nko,blis'inhuyudur.Busebepledeyasaklanmtr.

kincihadis, kendinibeenme,vnme,bakalarnkkgrponlarakarstnlk iddiasndabulunma yanlnn zaman zaman bu hastala tutulmu kiileri, toplumu toptan karalamaya dasevkettiine iaret buyurmaktadr. Kendini tertemiz, sapasalam kabul edip "nsanlar bozuldu, helkoldu" gibi yksekten atp ahkm kesmeye kalkanlara hemen her kesimde rastlamak mmkndr.zelliklebunu,kendiibadetlerinegvenerekyapanlar,dahabykbiryanlgvehelkiindedirler.Birkimseinsanlaravemslmanlaraneyilykgrrse,onunlancekendisikarlar.nsanlarnbozuluphelkolduuiddiasdanceoiddiannsahibinivurur.nsanlarnhelkeenyaknolanbutrkonumaysevenlerdir.

Buvebenzeriszlerveyaknmalar,kendinistngrmeduygusundanilerigelmiyordasadecebirznt ve kuku ifadesi olarak ileri srlyorsa, dn bir amala, keke daha iyi olabilsek anlamndasyleniyorsabununbir sakncas yoktur.Bylebir niyetdndamilletinhelkinehkmetmek,kendinibeenmiliinbirifadesiolacaiin,busznsahibininhelkionoktadanitibarenbalamdemektir.

nsanlarn ayp ve kusurlarn olduundan da byk gstererek onlarn kbetleri hakknda kesinhkm vermeye kalkmak, elinde hi bir delil yokken kendisini kurtulmu saymak demektir. Kendikusuruylamegulolmayunutanlarnhelkiherhaldeherkestenncegerekleir.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.vnmevehaddiamanehyedilmitir.

2.Mslmanmtevz,alakgnllolmaklaykmldr.

3.Felkettellallyapmakkimseyehayrgetirmez.

4. Sahip olduu madd mnev hi bir nimet kiiye, kendini bakalarndan stn grme hakknvermez.Aksinesorumluluunuarttrr.

280

GNDENFAZLALKKESMEYASAI

BD'ATCADETMVEYAGNAHKRLIIAIAIKMIOLMAKVEBENZERSEBEPLERDIINDAMSLMANLARLAGNDENFAZLAKSDURMA,LKKESME

YASAI

yetler[10]

1."M'minlerancakkardetirler.yleysekardelerinizinarasnbulun!"Hucurtsresi(49),10

Mslmanlararasndaselmsabahkesmeyi,ksmeyi,konumamaygerektirenkkveyabykolaylarolabilir.Bunubiranlamdanormalkarlamakgerekir.Ancaknormalolmayan,mslmanlarnbutrolaylarsebebiylebirbirleriylealkayuzunsrekesmeleridir.Mademkimslmanlardinkardeidir,ohalde uzun sre birbirlerinden kopuk kalamazlar, kalmamaldrlar. Gerek fert olarak gerekse toplumolarak mslmanlar arasndaki ksknlklerin, krgnlklarn ve dmanlklarn ortadan kaldrlmas,aralarnnbulunmastekimslmanlarngrevidir.Kardelikbunugerektirir.

Kardelertoplumundakardeliindevamndankardelerintamamsorumludur.[2]

2."Gnahilemekvedmanlkyapmaktayardmlamayn!"Midesresi(5),2

nsanolununkardeineyardmetmeduygusuveeilimiftrdir.Onunmayasndabylebirduyguveeilimvardr.Ancakyardmlamadabir snra tbdir. tebuyetosnrbelirlemektedir.Hemenbirnceki cmlesinde, "yilik ve takvda birbirinize yardm ediniz!" buyurulurken, ardndan "Gnahilemek ve dmanlk yapmakta yardmlamayn! buyurulmak suretiyle, kardeler arasndakiyardmlamailkesinin,gnahvedmanlkkonularndageerliolmadbildirilmektedir.

Buyetikerme,sevgiliPeygamberimiz'inbirhadisiniaklagetirmektedir:Efendimiz"Zlimdeolsamazlum da olsa kardeine yardm et!" buyurmu. Sahbler sormular: "Mazluma yardm anladk,EyAllah'nResl!Amazlimenaslyardmederiz?"BununzerineEfendimiz,"Onuda zulmnden vazgeirirsiniz!" buyurmu (bk. 239. hadis). Buradan anlalmaktadr ki, gnah ilemek ve dmanlkyapmakta yardmlamamak, bu gibi konularda kardeleri desteksiz brakmak aslnda iyilikteyardmlamademektir.Budamslmanlarnherolaydamslmancayardmlamaklaykmlolduklaranlamnagelmektedir.

Hadisler

: : -1595 .

.

1595.Enesradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Birbirinizle ilginizi kesmeyiniz, srt dnmeyiniz, kin tutmaynz, ve hased etmeyiniz. EyAllah'n kullar, karde olunuz. Bir mslmann, din kardeini gnden fazla terkedip ksdurmashelldeildir."

Buhr,Edeb57,58,62Mslim,Birr23,24,28,3032.Ayrcabk.EbDvd,Edeb47Tirmiz,Birr24bniMce,Du5

1597numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1596 :

.

1596.EbEyybradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Birmslmann,dinkardeinigngecedenfazlaterkedipksdurmashelldeildir:kimslmankarlarlarbiribirtarafatekibrtarafadner.Halbukioikisinineniyisinceselmverendir."

Buhr,Edeb62,sti'zn9Mslim,Birr23,25,26.Ayrcabk.EbDvd,Edeb47Tirmiz,Birr21,24bniMce,Mukaddime7

Aadakihadisilebirlikteaklanacaktr.

: : -1597

. :

1597.EbHreyreradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Her Pazartesi ve perembe gn ameller Allah'a arzolunur. Din kardei ile arasndadmanlkbulunankiidndaAllah'airkkomayanherkulungnahlarbalanr.(Meleklere)sizuikikiiyibirbiriylebarncayakadartehiredin,buyurulur."

Mslim,Birr36.Ayrcabk.EbDvd,Edeb47

Aklamalar

Kardelertoplumuolduunadefalarcairetettiimizslmtoplumundaelbetteilikilerinokscakve kardee olmas beklenir. Ama mslmanlar da nihayet birer insandr. ok farkl sebeplerlebirbirlerine krlm, ksm olabilirler. Bu durumda, aslolan kardelik hukukunun yeniden tesisi iindinimizbaztedbirleralmvebazyollargstermitir.1571numaradabazkkfarklarlagemiolanbirincihadiste,nceilikikesmenoktasnagelinmemesiiingereklitavsiyelerdebulunulmaktasonradaayet byle bir noktaya gelinmise, bunun en son snrnn gn gece yani 72 saat olduubelirtilmektedir.Bununtesindeistersebirsaatolsunksdurmannhellolmadbildirilmektedir.

Gnlkdnyevilerveilikilersebebiylebirbirinekrlanikimslmann,ciddbirdnsebepszkonusuolmadsreceenokgnbirbirlerindenuzakkalabilecekleri,ksdurabileceklerikaidesibyleceortayakonulmuolmaktadr.

kincihadis, bu genel kaideyi hatrlattktan sonra, iliki kesme ve ks durma olayn bir misalleanlatmaktavebirgereedikkatekmektedir.kimslmanbirbiriyleyoldabeldekarlatklarzaman,biri yzn bir tarafa teki br tarafa evirir veya yollarn deitirir ya da birbirlerini grmezdengelirler. Bu, aralarndaki kardelik hukukunun gzard edildii anlamna gelir. Bu derece birbirleriylealakay, selm sabahkesmiolarak en fazlagngeirmehaklar vardr.Bilinmesigerekengerekudur:Herhangibirsebeplebirbirineksmikimslmankarlatzaman,kimnceselmverirse,hayrlolanodur.

Mslmanlarnbirbiriyleolanmnasebetlerininyenidendzelmesini salayacak ilk adm atan, ilksz syleyen ilk kez selm veren kii, elbette tekinden daha hayrl olacaktr. nk yapt i,toplumuntamamnaynelikilikilerionarmakveiyiletirmekdemektir.Mslmanlararasilikilerselmilebalar.Onuniindeselmilkverenindahahayrlolduubildirilmitir.

nc hadis, birbiriyle alakay kesen ve birbirine ksen mslmanlarn ilh huzurda tbitutulduklar bir muameleyi haber vermekte ve dolaysyla mslmanlar srekli bark olmayaarmaktadr.HerpazartesiveperembegnlerikullarnamelleriAllah'aarzolunurveyceRabbimizirk dnda kalan gnahlar kullarndan dilediklerine balar. Birbiriyle ks iki mslmann ameliarzolununca grevli meleklere bunlarn amellerinin kabuln aralarn dzelttikleri zamana kadarerteleyin, buyurulur. Yani iledikleri iyi kt btn amelleri bekletilir, kabul ve af muamelesine tabitutulmaz.

SevgiliPeygamberimiz'inhaberverdiibuilem,birmslmaniinnekadararbirdurumdur.Buardurumdankurtulmakiin,yegneyol,dargnolduukiilerlederhalbarmaktr.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Mslmanlk,toplumdakardeliiesasalanbirdindir.2.Mslmanlarbirbirleriyleenfazlagngecedargndurabilirler.3. Din ya da er' bir sebep varsa o takdirde kslk sresi uzayabilir. Nitekim Hz. Peygamber,

hanmlarylabiraykadarilikisinikesmiveksdurmutur.4.Kslerinenhayrlskarlatklarzamannceselmverendir.5.Birbiriyledargnolanmslmanlarnamelleri,bartklarzamanakadar ilhhuzurdabekletilir,

kabulveyaafmuamelesinetbitutulmaz.

: : -1598 .

.

1598.Cbir radyallahuanh, Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem'in yle buyurduunu iittimdemitir:

"eytan,Arapyarmadasndamslmanlarnkendisinekulluketmelerindenmidinikesmitir.Fakatonlarbirbirlerinedrmeye,aralarnamayaalacaktr."

Mslim,Mnfkn65.Ayrcabk.Tirmiz,Birr35

Aklamalar

Efendimiz'inVedhutbesindedebuhadisebenzerbirbeynbulunmaktadr.ylebuyuruyor:

"Ey m'minler!. Gerekten eytan sizin u topraklarnzda kendisine kulluk edilmesindenmidiniebediyyenkesmibulunmaktadr.Fakato,sizinnemsizsaydnzivedavranlarnzdakendisine uyulmasndan memnun olacaktr. Dininizi ondan koruyun!" (bk. bni Him, Sre, IV,251).

Hz. Peygamber'in her iki beynndaki haber ve uyars, her eit tahrik, kargaa ve krgnlntemelinde bir inan problemi, bir din ve sosyal kargaa karma amac bulunduunu, eytann temsilettiisapklarcephesininmslmanlarayneliksinsfaaliyetlerininsrekliolduunuortayakoymaktadr.Kardelik hukukuna ters den her trl tahrik, hadisimizin ifadesiyle bir "tahri"tir. Tahri ise,dmanlk, anari ve fitne karmaya ynelik her eit faaliyet anlamndadr. O da eytann veadamlarnniidir.

Arap yarmadasnda ve namaz klan mslmanlarn bulunduu hemen her yerde eytana kullukedilmeyecek, amamslmanlar hibir zamanvezeminde eytann, aralarnda dmanlkdouracaksinsifaaliyetlerindendeyakalarnkurtaramayacaklardr.Budemektirki,mslmanlararasndakacakher ilgi kesme, dmanlk ve ks durma olay eytann arzu ettii ve memnun olduu bir sonutur."eytanazbtagerek".Kardelikhukukunuayaktatutmak,dargnlklar iseenfazlagniindesonaerdirmekdemslmanlarnsrekligrevidir,yleolmaldr.

Hadisimizindolaylolarakyaptarbudur.

Hadistenrendiklerimiz

1.eytanmslmanlarnarasndadmanlk,dargnlkvedanklkolmasnister.2.Mslmanlargndenfazladargndurmamaksuretiylebirtaraftankendigrevleriniyapmbir

taraftandaeytanme'yusveperianetmiolurlar.

: -1599.

.

1599.EbHreyre radyallahuanh,Reslullah sallallahualeyhi ve sellem'in yle buyurduunuiittimdemitir:

"Mslmann din kardeine gnden fazla ks durmas hell olmaz. Kim mslmankardeinigndenfazlaterkederveohalzerelrsecehennemegirer."

EbDvd,Edeb471601numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

-1600 . :

.

1600.SahbEbHrHadred bniEbHadredelEslem (esSlemdedenir), radyallahuanh,Reslullahsallallahualeyhivesellem'iylebuyururkeniittiinisylemitir:

"Kim,dinkardeinibirylterkedipksdurursa,onunkanndkmgibignahagirer."EbDvd,Edeb47

EbHr

HadredbniEbHadredelEslem,EbHraknyesiylemehurolanMedinelibirsahbdir.EbDvd,kendisindensadecebuksdurmaileilgilihadisirivayetetmitir.Buhr,elEdeb'lmfred'indeonunrivayetineyervermitir

Hakkndabakacabilgibulunmamaktadr.

Allahondanrazolsun.

Aadakihadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1601

.

. : .

1601. Eb Hreyre radyallahu anh'den rivayet edildiine gre Reslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

"Birm'minin, din kardeini gnden fazla terkedip ks durmas hell deildir. gngemise, onunlakarlap selmversin.Eer selmnalrsa,her ikiside sevaptaortakolurlar.Yokeerselmnalmazsa,almayangnahagirmiolur.Selmveren iseksdurmaktankmolur."

EbDvd,Edeb47

Aklamalar

Eb Dvd'un Snen'inde rivayet etmi olduu bu hadsi erf, gn akn ks durmaolaylarndanegibisonulardoacanadikkatekmektedir.

Allah rzs gibi yceve cidd bir sebebedayal olandargnlklarn herhangi bir vebli olmadbilinmektedir.Birincihadiste,bylebirsebebebalolmaksznmslmankardeiyleksduranvebututumunda srar ederekksolduuhaldelenkimsenin cehennemegirmeyemstehakolduu akbirekilde ifde edilmektedir. Tabiatyla Allah Tel o kulunu dilerse affeder, dilerse balamaypcehenneme koyar. Ancak ilemi olduu hata, kendisini cehennemle burun buruna getiren bir bykkusurdur.

Hadis, mslman kardeini gnden fazla terkeden, onunla konumayan ve o halde lenlerinhirettekidurumlarn habervermek suretiyle, iinbasit bir ilikikesmekanlamndaolmadn, insanhirettedemkildurumdabrakabileceinihabervermektedir.

kincihadis,"gnden fazla" ifadesine"bir yl" kaydn getirerek, bukadar bir sremslmankardeiyle ks duran insann, o mslmann kann dkm gibi byk bir cezay hakettiinibildirmektedir. nsann kann aktmak onu ldrmek demektir. Adam ldrmek ise, irkten sonra enbykgnahtr,cezaygerektirir.Birsenesreylebirmslman terkediponunlaksdurmakdaadamldrmek gibi cezay gerektiren bir byk hatadr. Buradaki benzetmeden dolay, bir yldan fazla ksdurankimseninksasedileceianlamkarlamaz.Bu,ksdurmaktanmenetmekonusundagsterilenhassasiyet ve ciddiyeti gsterir. Benzetmelerde, baz ynlerden eitlik yeterli olmaktadr. Her yndenbirbirinedenkolmasaranmaz,Busebeplehadisimizdekibiryl sreyleksdurmannbirmslmannkann aktmaya benzetilmi olmas cezay haketmek bakmndan olup arptrlacaklar cezada denklikasndandeildir.teyandanbenzetmelerinmblaamnastaddaunutulmamaldr.

Hadsi erfteki "bir yl"kayd, byk bir ihtimalle bir sene iinde insannmiza ve duygularnetkileme gcne sahip drt ayr mevsimin bulunmu olmasndan dolaydr. Drt ayr mevsimigeirmesineramenduyguvetavrlarndabirdeiiklikolmayanadamn,ohalzeredevamedeceivarsaylr.Onun iin de artk ks olduumslman, ldrmcesine kendisi asndan yokluamahkumetmigibiolur.Budaonunkannaktmakgibibirsusaylr.

nchadis,gnksduranikimslmandanbirikarlatklarndaselmverirtekidealrsa,hemkslortadankaldrmahemde selmsevabnpaylaacaklarnbildirmektedir.Selm almayantaraf,barmaveselmalmagrevleriniterketmiolacaiingnahagirecektir.Sonuneolursaolsun,selmverenkimse,dargnlasonvermekistediiniakcaortayakoyduuiin,m'minkardeiyleksdurmaveblindenyakasnkurtarmolur.nkbarmakiintamteebbstebulunmutur.Sorumluluktamamen,selmalmayanvebarmayayanamayannzerindekalr.

Byle ikikatveblinaltnagirmemek iin insan, inadetmeninkendisinekazandracahibir eyolmadn hatrlayarak, bri verilen selm almak suretiyle barma ve selamlama sevabna ortakolmaldr.Hadisingsterdiiyolveyapttevikbudur.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Mslmannmslmanlagndenfazlaksvedargndurmascizdeildir.2.gndenfazlaksduranohalzerelecekolursa,cehennemegirmeyigerektirenbirbyksu

ilemisaylr.3.Birylsreileksdurankii,dinkardeininkannaktmgibibykbirgnahilemikabul

edilir.4.gnlkcevzsresindensonraselmverenilealanbarmaveselmsevabndaortakolurlar.

Selmalmayanbtnsorumluluuyklenir.Selmverenise,ksdurmaveblindenkurtulur.5.Dinimiz,mslmanlarnbarkolduklarndadadargnlklarndadabirbirleriylekardeolduklarn

unutmamalarnngrmekte,tavsiyeetmektedir.

281

FISILDAMAYASAI

KBRARADABULUNURKENHTYAHALDIINDANCDENZNALMAKSIZINDERKKNNGZLCE

KONUMALARININYASAKLANMIOLDUU

yet[10]

"Gizlikonumalareytandandr."Mcdelesresi(58),10

Necv,gizligizlikonumak,fsldamakdemektir.slm'nbalangcndaslmdmanlarbirarayagelir ve gizli gizli bir eyler fsldarlard. Yasaklanm olmasna ramen onlarn bu yasaa uymaypgnah ilemek, dmanlkyapmakveHz.Peygambere kar gelmekhususundagizli gizli konumayadevam ettikleri ayn srenin sekizinci yetinde haber verilmektedir. Onlarn maksadnn "m'minlerizmek" olduu onuncu yetin devamnda akca bildirilmektedir. eytann ii de zaten mminlerizmek,artmakveyoldankarmaktr.Nevarki,"eytan,Allah'nizniolmadkam'minlerehibirzararveremez."Bununiinm'minlerinAllah'agvenipdayanmalargerekmektedir.

slmiyet,mueretkurallarnasonderecenemverenbirdindir.Medenbirtoplumunolumasndabeer ilikilerintanzimiveiletilmesibykbiryeresahiptir.Busebeplemslmanlarngizliakherkonuma ve tavrlar olumlu ve hayrldr. TpkMcdele sresinin dokuzuncu yetinde buyurulduugibi: "Eym'minler! Aranzda gizlice konuacanz zaman gnah, dmanl ve Peygamber'ekar gelmeyi fsldamayn. yilik ve takvy konuun. Huzuruna toplanacanz Allah'tankorkun!"

yet,birinciderecedeHz.Peygamberzamanndakim'minlereveyabazmfessirlerceiaretedildiizere,m'mingrnenmnfklarahitabediyorsadaarsbtnmslmanlaradr.

Hadisler

: -1602.

. : : : :

: : :

. :

1602. bni mer radyallahu anhm'dan rivayet edildiine gre Reslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

"kiibiraradaiken,dierinibrakpikisifsldamasn."Buhr,sti'zn45Mslim,Selm36Ayrcabk.EbDvud,Edeb24bniMce,Edeb50HadisiEbDvduziydeilerivyetetti(Edeb24):Rvilerden Eb Slih dedi ki bni mer'e "Peki drt kii olurlarsa?" diye sordum. "O zaman

sakncasyoktur"dedi.mamMlikMuvatta'da(Kelm13,14)AbdullahbniDnr'nyledediininakleder:

BirgnbenAbdullahbnimerilebirlikteHlidbniUkbe'ninariindekievindebulunuyordum.Birkiigelipbnimer'inyanndabendenbakakimseolmadhaldeonunlagizlicekonumakistedi.Bunun zerine bni mer, derhal bir bakasn ard, biz evde drt kii olduk. bni mer, bana veardkiiye,"Sizbirazbirlikteoyalannz.ZirabenReslullahsallallahualeyhivesellem'in,"kiibiraradaiken,ikisibrndenayrolarakfiskosetmesin"buyurduunuiittim,dedi.

1603numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1603.

1603.bniMes'dradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"kiibiraradabulunduunuzvakit,bakainsanlarakarncayakadar,(iinizden)ikikii,dierinibrakpfsldamasn.nkbufsldama,okiiyizer."

Buhr,sti'zn47Mslim,Selm37,38Ayrcabk.EbDvud,Edeb24Tirmiz,Edeb59bniMce,Edeb50

Aklamalarkiibir arada iken, ikisininbir tarafaekilipgizligizlikonumalar,nckiiyi ikillendirir.

Kendisi hakknda kt bir ey planlandn zanneder. En azndan, kendisini konumalarna ortaketmedikleriiinzlr.Bylebirtavr,oradabulunanlararasndasoukluavegvensizliesebepolur.BusebepleResliEkremEfendimiz,bylebirdavrannslmmueretkurallarnauygunolmadnbildirmiveyasaklamtr.mamMlikveNevevbuyasan,haramanlamndaolduugrndedirler.Ancakhemenhatrlatalmki,nckiidenizinalmaksuretiyleyaplacakgizlikonumada,pektabiikiherhangibirsakncayoktur.tenokkiininbiraradabulunduubirmeclistede,birkiiyidlayarak

hepsibirdenkendiaralarndafiskosedecekolsalar,hkmyineayndr.Budayasaktr.teyandanbirmecliste,ilerindenbirininbilmediibirdillekonumakdagizlicefsldamakhkmndedir.nkbudurum o kiiyi zer ve phelendirir. den fazla kiinin bulunduu bir toplantda iki kiinin kendiarasndafsldamasyasakdeildir.nk,kimseyalnzlaitilmemiolupdierleridekendiaralarndakonuabilirler. Resli Ekrem Efendimiz'in snnetini imkn lsnde aynen yaamaya ok zel birgayret ve titizlik gsteren Abdullah bni mer, Allah babasndan ve kendisinden rz olsun Hz.Peygamber'in bu konudaki tavsiyesine nasl uyulabileceini fiil olarak gstermitir. Gizli grmeisteyenbirkiiyannagelince,dahancedenyanndabulunanarkadanyalnzbrakmamakiinhemenbir drdnc kiiyi arp siz ikiniz urackta biraz megul olun, diyerek tedbir alm ve zelgrmesiniyapmtr.ByledavranmasnngerekesiolarakdaPeygamberEfendimiz'inkiibiraradaiken,ikisibrndenayrolarakfsldamasn"tavsiyesinigstermitir.

kinci hadiste yer alan "baka insanlara karncaya kadar" kaydn bni mer, bir bakasnyanlarnaarmaksuretiylegerekletirmitir.Budainsanlarakarmannbirbakayoludur.

Bilhassaslmiyetinilkyllarnda,mslmanolmayanlarnkendiaralarndagizligizlikonumalar,kagziaretleriylemslmanlarhakkndabireylerplanladklarizlenimivermeleri,mslmanlarsonderecezyordu.Durumbugndeayndr.Bazkiivekurumlardatavrhideimemitir.Kendilerineargelenbirdurumu,mslmanlarn,bakalarnauygulamalarise,elbettehiyakkalmaz.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Dinimiz,mueretkurallarnabyknemvermektedir.2.Dostluk,aklkveeffaflkister.3.Birkiiyidlayarakfsldamakslmedebeaykrveharamdr.

282

GEREKSZVEAIRICEZALANDIRMAYASAI

BRUAI,HAYVANI,KADINIVEOCUUMERBRSEBEBEDAYANMADANVEYATERBYESINIRINIAACAKEKLDECEZALANDIRMAYASAI

yet

[36]

"Anaya babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya, uzak komuya, yaknarkadaa, yolcuya, ellerinizin altnda bulunanlara iyi davrann. Allah, kendini beenen vebbrlenipdurankimseyiaslasevmez."

Nissresi(4),36

"Allaha kulluk edin ve O'na hi bir eyi ortak komayn" diye balayan yeti kerme,mslmana yakan tavrn hemen herkese iyilik yapmak olduunu, zellikle de yette saylan insangruplarnayumuakvemerhametlidavranmakgerektiiniakaortayakoymaktadr.

yetteki"elinizinaltndabulunanlar"emrinizdekilerdemekolduunagre,kle,criye,hizmeti,hayvanlar (vehattakullanlanletvevastalar)dabugenel ifadenin iinegirervedolaysylabunlarnhepsineiyidavranmakgerekir.

Mslman,evresine,zellikleyaknevresineiyilikedeninsandr.Merbirsebepyokken,yadadurup dururken bilhassa emri altndakileri cezalandrmaya kalkmas kesinlikle doru olmaz.Mer birsebep varsa, o takdirde de gereinden fazla cezalandrma yoluna gidemez.Cezalandrmann kesinlikleterbiye etmeamacnngerektirdii snrlar amamas lzmgelir.Aksihaldehakszlkve zulmetmiolurkibudasorumlulukdourur.

Hadisler

: -1604

.

. :

1604. bnimer radyallahuanhm'dan rivayet edildiine greReslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

"Birkadnlnceyekadarhapsettiibirkediyzndenazbedildivebusebeplecehennemegirdi.Hayvanhapsettiindeonabir eyyedirmemi, iirmemi,yerdekihaereleriyemesinebileizinveimknvermemiti."

Buhr,Enbiy54Mslim,Selm151,152,Birr133,134

1606numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

-1605 :

. .

. :

1605. Yine bni mer radyallahu anhm'dan rivayet edilmitir. Kendisi birgn, bir kuu hedefolarak dikip ona ok atan Kureyli genlerin yanna uramt. Hedefe isabet etmeyen her ok iin kusahibine bir deme yapyorlard. Genler, bni mer'in geldiini grnce etrafa daldlar. bni merarkalarndanyleseslendi:

Bunuyapankim?Allahonalnetetsin.ubirgerektirki,Resllullahsallallahualeyhivesellemcanlbirhayvanhedefolarakdikiponaatyapanalnetokudu.

Buhr,Zebih25Mslim,Sayd58,60.Ayrcabk.Tirmiz,Sayd9Nes,Dahy41bniMce,Zebih10

1606numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

. : -1606. :

1606.Enesradyallahuanhylededi:

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem ldrmek maksadyla hayvanlar bir yere hedef olarakbalamayyasaklad.

Buhr,Zebih25Mslim,Sayd58EbDvd,Edh11Nes,Dahy79

Aklamalar

Mellifimiz burada, hayvanlar mer bir sebebe dayanmadan, gereksiz yere cezalandrmannyasaklandngsterenhadiszikretmitir.

Birincihadiste,gemimmetlerdenbirindeveyamslmanlariindebirkadnnbirkediyiacndanlnceyedekhapsettii,yiyecekiecekbireyvermedii,bcekvehaeratcinsindenbireyyakalamasiin de serbest brakmad iin azb edildii ve baz rivayetlere gre de cehenneme atld ResliEkremEfendimiztarafndanokakbirekildedilegetirilmektedir.Olayneskimilletleriindegemiolma ihtimalinin,hkmasndanhibirhafifleticiyanyoktur.nkbirolayEfendimiz tarafndananlatldktansonraobizimiindebalaycbirhkmifadeeder.Olaydakedininhapsedilmesindenok,hayvancazn lnceye kadar asusuz braklmas asl sorumluluk kaynan oluturmaktadr.nkgereinden fazla, ar derecede bir cezalandrma sz konusudur. Bazan, arsz hayvanlar srf terbiyeetmek iin belli baz kstlamalara tabi tutmak gerekebilir. Fakat burada ar ceza vermemeye dikkatetmek lzmdr.Hayvandr, savunmaszdr,diyehaddinden fazlaeziyetedilecekolursa, buzulmaslacezaszkalmaz.Dnyadaveyahirettehesabmutlakasorulur.

kincihadiste,canlbirkuuveyaBuhr'dekirivayetegrebirtavuuniangholarakdikiponaokatan Mekkeli genleri, Abdullah bni mer radyallahu anhm'nn uyarsna hid olmaktayz.Gnmzdearpazardahedef tahtasnapara ile atyapanveyaptrankimseler gibiogndecanlhayvanlar hedef olarak dikip, parasyla at yapanlar ve yaptranlar varm. Halbuki PeygamberEfendimiz byle davrananlara lnet etmitir.Hz. Peygamber'in lneti, suun son derece ar olduunugsterir.

Byle bir uygulama, kular, tavuklar ve dier canl hayvanlar sebepsiz ve gereksiz bircezalandrmadr, onlara bir ikencedir. Buna da hi bir kimsenin hi bir gereke ile hakk olamaz.Abdullah bni mer, hayat boyunca evresini Hz. Peygamber'in snnetiyle eitmeye gayret etmitir.Grdherktlemdahaleetmiveslm'nokonudakiesasnbazanikaz,bazantehditbazandaboykotederekretmitir.OnugrenMekkeligenlerinkamalar, bnimer'inonlardahancebukonudauyarmolduunugstermektedir.

Harb oyunlar ve eitimlerinin kesinlikle canl hedeflerle deil, maketlerle yrtlmesigerekmektedir.

te yandan evrede olup bitenlere duyarl davranmak, yerine gre tepki gstermek mslmantoplumdayanllarnlemeninyegneyoludur.Bu trolumsuzdavranlargrmezdengelmek ise,birzaman sonra etrafn ktlkten geilmez bir hal almasna ses karmamak demektir. Toplumlardakikirlenmenin asl sebebi, zamannda gsterilmeyen tepkilerdir. Bu sebeple iyilerin tenbellii, ktlerinfaaliyetidir,denilmitir.

nchadiste ise, Enes radyallahuanh, Peygamber Efendimiz'in, hayvanlar at hedefi halinegetirmeyiyasakladnbildirmektedir.Bu,konuyaaityasanyaniharamlnprensibiniortayakoyanbirhadsierftir.

Cehennem azb, Peygamber lneti ve yasaklamas, btn bunlar bu konuda alnm olan dntedbirlerinvehkmnciddiyetvearlngstermektedir.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Hayvanlaramerhametetmekveefkatlidavranmakgerekir.2.Hayvanlaragereksizyerevelzumundanfazlacezavermekveyaeziyetetmekharamklnmtr.3.HerhangibirhayvanhedefolarakdikiponunianalmakPeygamberEfendimiztarafndan,lnetle

karlanmveyasaklanmtr.4.ocukvegenlere,hayvanlarakarsevecendavranmalarn,onlaraboyereeziyetetmemelerini

veldrmemeleriniretmekgerekir.5.Zulm,kimeveneyeyaplrsayaplsn,zulmdrvemutlakasorumlulukdourur.

: -1607.

. : .

1607.EbAliSveydbniMukarrinradyallahuanhylededi:

Ben,Mukarrinoullarnnyedinciocuuidim.Bizimhepimizinsadecebirklesivard.(Birgn)enkmz onu tokatlad. Bunun zerine Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem bize o kleyi zdetmemiziemretti.

Mslim,Eymn3233

Mslim'inbirrivyetinde(Eymn33)"yedincisi"yerine"kardeleriminyedincisiidim"ifadesiyeralmaktadr.

SveydbniMukarrin

EbAli knyesi yanndaEbAd veEbAmr gibi daha baka knyelerle de anlan Sveyd bniMukarrin,hepsidesahbolanyedikardetenbiridir.Sahblerarasndabyleyedikardeinyedisidesahbolanbirbakaailebulunmamaktadr.

Kfe'ye yerletii bilinen Hz. Sveyd, Resli Ekrem Efendimiz'den on hadis rivayet etmitir.Buhr,elEdeb'lmfred'indeondanhadisrivayetederkenMslimdeSahih'indesadecebuhadisinirivayetetmitir.Snensahiplerionunrivayetlerinesnenlerindeyervermilerdir.

Kendisininhangitarihteveneredeveftettiibilinmemektedir.

Allahondanrazolsun.

1609numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1608 : : :

.

. :

: : : . .

1608.EbMes'delBedrradyallahuanhylededi:

Klemikam ile dverken arkamdan "EyEbMes'd,bilesinki.." diyebir ses duydum.Ancakkzgnlmdansesinsahibinikaramadm,szngerisinideanlamadm.YaklancabirdenegreyimReslullahsallallahualeyhivesellemdeilmi!Vebana,"EyEbMes'd!BilesinkiAllah'ngcsana,seninbukleyegcnnyettiindenokdahafazlayeter!"diyordu.

Bununzerineben,"Bundanbylebirdahaaslakledvmeyeceim"dedim.

Mslim'dekibirrivayette,"Onunheybetindenelimdekikrbayeredverdi"ifadesibulunmaktadr.

Bakabirrivayette(Mslim,Eymn35):Bununzerineben,"EyAllahnResl!Allahrzsiinbukleyikleliktenzatettim"dedim.ResliEkremde:

"Beribak!Eer byle yapmasaydn senimutlaka ate yakard (ya da cehennem atei senisarard)"buyurdu.

Mslim,Eymn341609numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1609.

1609. bni mer radyallahu anhm'dan rivayet edildiine gre Reslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

"Kim,ilemediibirsutantrcezalandrmakmaksadylaklesinidverveyasebepsizyeretokatlarsa,bununkefretiokleyizatetmesidir."

Mslim,Eymn30Aklamalar

Klelikvecriyelik dnemi resmenvehukukenortadankalkmtr.Ancakbununkaldrlmasndaycedinimizingetirdiiesaslarnsonderecenemlirolngrmezdengelmekhikimseiinmmkndeildir.Kaldkignmzdedeklevecriyeadylaolmasabile,almaartlarvehaklarbakmndanokktdurumdaolantoplumlarnveyatoplumkesimlerininbulunduudainkaredilemez.

Kle,uak,hizmetigibiinsanlarahibirhakkntannmadbirortamda,buinsanlarsebepsizyeredvme veya tokatlamann cezas ve kefreti olarak onlarn klelikten zat edilmesini tavsiye etmek,klelik uygulamasnn tamamen ortadan kaldrlmasna ynelik ok cidd ve din bir tedbirdir. Birincihadiste,yedikardeinortakmlkolanbirklenin,onlardanbiriveyaenkkleritarafndansebepsizyeretokatlanmaszerinedurumdanhaberdrolanSevgiliPeygamberimiz,aynsuuhepsiilemigibi,baka kleleri de olmamasna ramen o klenin zat edilmesini emretmitir. Bu, konuya ait slmhasssiyetin boyutlarn yani kle ve hizmetilere iyi muamele edilmesi gerektiini gstermesibakmndansonderecenemlibirolaydr.Hadisrihleri,Efendimiz'indierkardeleridecezalandrmaanlamtayanbutavsiyesinintemelinde,otokatlamaiinemdhaleetmemeksuretiyleonlarnbunarzolmalarnnyattnsylemektedirler.

Hadisin Mslim'deki bir rivyetinde (Eymn 31) bu yedi kardein baka klelerinin olmadsylenince Hz. Peygamber'in "O halde, onu hizmetlerinde kullansnlar ama ona ihtiyalar kalmadzaman derhal kendisine yol versinler" buyurduu bildirilmektedir.Buradan hareketle slm bilginleri,biriki tokatgibi azckbirdvmesebebiylekleyi zat etmeninvcibdeilmendupolduuhkmnkarmlardr.Bizegre,olayntarihbirolayolmasvefkhhkmyannda,zmiinnerilenyol,yanimeseleyeyaklamtarzoknemlidir.

kinci hadiste, klesini gereksiz ve sebepsiz yere kam ile dven bir sahbnin anlattklarnokuyoruz. fkesinden, kendisine sylenen sz anlayamyacak ve syleyeni farkedemiyecek durumagelmiEbMes'delBedr,Efendimiz'in"EyEbMes'd!BilesinkiAllah'ngcsana, seninbukleye gcnn yettiinden ok daha fazla yeter!" ihtar ve ikazyla karlanca ancak akl banageliyor, kam elindenyere dyor ve "Bundanbyle asla kle dvmiyeceim"diyordu.Hatta budayetmiyor, haksz yere krbalad klesini orackta zat ediyordu. Efendimiz'in "Byle yapmasaydnmutlaka ate seni yakard" buyurmas, yaplan hi bir hakszln cezasz kalmayacan zihinlerepekitiriyordu. Zayflar, fakirleri, kimsesizleri, hizmetileri sebepli sebepsiz azarlayan, dven, ktmuameleedenler,Efendimiz'inbuhadsierftekiikazveihtarnaslaakllarndankarmamaldrlar.

nchadiste bni mer radyallahu anhm, konuya ait prensibi Peygamber Efendimiz'in birbeyn ile bize haber vermektedir: "Kim, ilemedii bir sutan tr cezalandrmak maksadylaklesinidverveya sebepsiz yere tokatlarsa,bununkefreti okleyi zat etmesidir." bnimer,

Mslim'inbir rivayetinde(Eymn30)grleceigibi,vcudundadarb izi tespitettiiklesine"Cannacttm m?" diye sormu, kle "hayr" demitir. Buna ramen, ii rahat etmeyip kleyi zat ettiktensonra,yerdenbirpalmve"Benimiinbuiteukadarbilebirsevap,bireciryoktur"demitir.

DahasonradaEfendimiz'denduyduubuhadisizikretmitir.bnimerhazretleribuszleriyle,buklesini zat etmekten dolay bir hayr ilemi olmadn, ancak bir hatasnn kefretini dediinianlatmak istemitir. Kefret olarak kle zat etmek, kazandraca sevap bakmndan aslaAllah rzsiin kle zat etmekgibi deildir. yilikolarakkle zat etmeyi emredendinimiz, birtakmhatalarnkefretiolarakdaklezatetmeyitavsiyeetmitir.Bylecetoplumunzayfkesimlerininhemhaklarnkorumu hem de onlara nasl davranlmas gerektiini gstermitir. Bu durum karsnda "slmiyetegreklealmakdemekkleolmakdemektir"sznekadaryerindedirdeilmi?

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Kle,uak,hizmeti,kapc,iigibitoplumdasosyalveekonomikdurumuzayfolanlaraefkatvemerhametlidavranmakgerekir.

2.Sebepsizyereklesinitokatlayanokleyisalvermeksuretiylehatasnnkefretinidemiolur3. slmdini toplumdayerleik bir kurumolarakbulduuklelii, ald tedbirlerle zaman iinde

ortadankaldrmayhedeflemivebunubaarmtr.4.Kefretolarakklezatetmek,Allah rzs iinklezatetmekgibikiiyesevapkazandrmaz.

nkbiriceza,dierihayrdr.5.Yaplanhakszlkkimeyaplmolursaolsun,onunhesabmutlakasorulur.

-1610: : : : : . .

.

1610.Him bniHakm bniHizmradyallahuanh'den rivayet edildiinegrekendisi, am'da,balarnazeytinyadkldktensonragnealtndabeklemeyemahkumedilmiiftilererastlad.

Bunehaldir?diyesordu.

Arazi vergisi (hara) yznden bir rivyette ise ba vergisi (cizye) yznden cezalandrlyorlar,denildi.

BununzerineHim:

Andolsunkiben,Reslullahsallallahualeyhivesellem'in:

"nsanlarahakszyerednyadaazbedenlereAllah,mutlakaazbeder"buyurduunu iittimdediveEmr'inhuzurunakpdurumuonaarzetti.Emrdeiftilerinserbestbraklmalarnemretti.

Mslim,Birr117119.Ayrcabk.EbDvd,mre32

HimbniHakm

Mehur sahb Hakm bni Hizm'n olu olan Him, babas gibi Mekke'nin fethedildii ylmslmanoldu.Sahblerinemirbi'lma'rfvenehiyani'lmnkeryapmaktandegelenlerindendi.HattaHz.mer,holanmadbiriveyadurumkendisineulatzaman,"BenveHiamhayattaolduumuzsrecebuolmaz"derdi.

Baz kaynaklar kendisini Ecndeyn savanda ehid den Him bni'ls ile kartrarak

Ecnadeyn'deehidolduunuyazmlarsadadorudeildir.okglveheybetlibiryapyasahipolanHim'nReslullah sallallahualeyhi ve sellem'deneitli rivayetleri bulunmaktadr.Mslimonlardanbirtanesinirivayetetmitir.

Him,babasHakm'denncevefatetmitir.

Allahondanrazolsun

Aklamalar

Humusblgesindeacemiftilerdenbirgrubunbalarnazeytinyadkldktensonragnealtndatutulduklarn gren sahbHim bniHakm, bu anlamsz halin sebebini sormu ve netice itibariylevergiborlarn (haraveyacizye) deyemedikleri iin bylebircezayaarptrldklarnrenmitir.Bununzerinederhalbugereksizvehakszcezannsonaerdirilmesi iinResliEkremEfendimiz'denduyduu"nsanlarahakszyerednyadaazbedenlereAllah,mutlakaazbeder"hadisini hatrlatarakbununhakszbircezave ikenceolduunubelirtmitir.Bununladayetinmeyip blgeninvlisiUmeyrbniSa'd'egiderekemirbi'lma'rufvenehiyani'lmnkergreviniyerinegetirmitir.Kur'nKerm'intoplanmasgibi erefli birgrevistlenmiolanheyetinbiryesiolanvliUmeyr,derhalbuiftileriserbestbraktrmtr.

Zaman zaman baz idarecilerin ve bilhassa alt kademedeki grevlilerin gereksiz ve anlamszekillerde insanlar cezalandrma yoluna gittikleri grlegelmitir. Bizim yakn tarihimizde, zellikle1940'l yllarda "yol paras" veya "r vergisi" yznden bir ok kyl vatandamz gereksiz yerehapseatlmveyagnlercealtrlmlardr.Ynetimler,halktanalacaklarvergiyi,vatandaayardmcolaraktahsiletmeninyollarnarayacaklaryerde,kabakuvvetle,zatenimknolmayaninsanlar fuzlekilde cezalandrma yoluna gitmilerdir. Byk miktarda vergi karanlara bir ey yapmaz veyayapamazken ii, ifti, kk esnaf gibi sade vatandan tepesine binmeyi idarecilik sanan zlimler,elbette bu yaptklar karlnda cezalandrlacaklardr. in bandaki st dzey yetkililer, verecekleriemrinaltkademedekilertarafndanzulmeveikenceyevesileklnmadanuygulanpuygulanmadndadenetlemelidirler.Buhusustaiyiniyetaslayeterliolamaz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Sahbeikirmgereinduyurulmasnazengsterdiklerigibikendilerineulaanbirpeygamberbeynnadauymaktatereddtetmezlerdi.

2.Sebepsizyerekimseyizellikledefakirfukaratakmnaslcezalandrmamakgerekir.AksihaldednyadainsanlarhakszolarakcezalandranlarAllahTelmutlakacezalandracaktr.

3. Him bni Hakm Allah kendisinden raz olsun evresinde olup bitenlere kar son dereceduyarlveyneticilerehakkteblikonusundadagayretlibirsahbidi.

: -1611 :

. .

. :

1611.bniAbbsradyallahuanhmylededi:

Reslullah sallallahualeyhi ve sellem yz atele dalanarak damgalanm birmerkep grd vedurumuirkinbuldu,onaylamad.

Bunun zerine bni Abbas (kendi kendine), Allah'a yemin ederim ki ben bundan byle hayvannyzndenuzakbiryerinedamgavuracam,dedi.Merkebininuyluklarnadamgavurduttu. bniAbbsbyleceuyluklaradamgavurduranilkkiioldu.

Mslim,Libs108.Ayrcabk.EbDvd,Cihd52

1612numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: : -1612.

: .

1612. Yine bni Abbs radyallahuanhm'dan rivayet edildiine gre Neb sallallahu aleyhi vesellem,yznedamgavurulmubirmerkebinyanndangeti.Bununzerine

"BuhayvannyzndalayanaAllahlnetetsin!"buyurdu.Mslim,Libs107.Ayrcabk.EbDvd,Libs52

Mslim'in bir baka rivayetinde de (Libas 106) "Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yzevurmayveyzdamgalamayyasaklad"denilmektedir.

Aklamalar

Hayvanlarn birbirine karmamas ve bakalarnn hayvanlarndan kolaylkla ayrt edilmesimaksadylaiaretlenmeleritedenberisregelenbirdettir.Hayvanclklauraanlarbunuokiyibilirler.NitekimbizzatPeygamberEfendimizdezektvesadakaolarakverilenhayvanlariaretlemeksuretiyledierhayvanlarakarmalarnnlemitir.Ancakiaretlemeveyadamgalamaiigenelliklekzgndemiriledalamaksuretiylegerekletirilirvebununizihikaybolmaz.tebusebeplePeygamberEfendimiz,hayvanlarn yznndalanmasn yasaklamtr.Kuyrukveyauylukksmndanbir yere yle gereksizekildebykvederinolmamakkaydylabirdamgavurulmasnonaylamtr.

bniAbbsradyallahanhm'nnrivayetettiibirincihadiste,Efendimiz'in,yzdamgalanmbirmerkebigrncebunu reddetmesi,EbDvd'daki rivyetegre"Hayvanlarnn yzndalayanlarabenimlnetettiimibilmiyormusunuz?"diyekmaszerinebniAbbs,kendimerkebininuyluklarnadamgavurdurmutur.OnunbuuygulamayilkyapansahbolduuvebuuygulamannHz.Peygambertarafndandaonaylandanlalmaktadr.

kincihadisteise,hayvanlarnyzndalamayHz.Peygamber'inlnetlekarlad,bunuyapankimseyelnetettiiakcaifadeedilmektedir.Burivayetinhemenarkasndanverilenbirbakarivayetegre de Efendimiz'in, dverken yze vurmay ve yz damgalamay yasaklad, yani haram kldbildirilmektedir.Zatenbirielnetokunuyorsa,onuyapmannharamolduuanlalr.

Hayvanlarnyznevurmakvedmeyapmakyasaklandnagreayneylerininsanlarayaplmasncelikli olarak yasaklanm demektir. Bu sebeple hi bir faydas olmad halde vcudun muhtelifyerlerine dme yaptrmak, birtakm hayvan resimleri izdirmek, hele bunlar yze veya grnenherhangi bir yere yaptrmak tamamen yasaktr. Bu dmelerin, insan baz eylerden koruyacanainanmakise,btlbirinanvekfrdr.

Canllarnzellikleinsanlarnyz,onlarnenkymetlivekorunmayadeerenerefliorganlardr.Yzde meydana gelecek bir hasarn insan ok ok rahatsz edecei, zecei iin dverken yzevurulmas da damgalamak gibi yasaklanmtr. zellikle yzde birtakm hassas duyu organlarnnbulunduu dikkate alnrsa, bunlara bir zarar gelmemesi iin yze vurmamak gerektii kolaylklaanlalr.

Hadislerdenrendiklerimiz

1. Hayvanlarn yzn dalamak suretiyle damgalamak yasaktr. Hz. Peygamber bunu yapanlara

lnetetmitir.2.Hayvanyznevurarakdvmekdeyasaktr.3.Hayvanlar iin yasak olan bu iki fiil, insanlar iin ncelikle yasaktr. Bu sebeple hizmetilerin,

ocuklarnvekadnlarnterbiyemaksadyladaolsa,yzlerinevurulmamaldr.

4.Dmeyaptrmakveyzveyavcudugereksizyerebirtakmboyalarlaboyamakdorudeildir.Bunlarnyaplamaveekillerinegresakncalarderecederecedir.

5. Belli olmas ve bakalarnn hayvanlarna karmamas iin bir iaret yaplacaksa hayvanlarnyzlerinden uzak bir yerine damga vurulmaldr. Mesel koyunlarn kulaklarna, sr ve develerinuyluklarnadamgavurulabilir.

283CANLILARIYAKMAYASAI

KARINCAVEBENZERLERDAHLHERHANGBRCANLIYIATELEYAKMANINHARAMOLDUU

Hadisler

: : -1613 :

.

1613.EbHreyreradyallahuanhylededi:

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem bir keresinde bizi bir seriyye iinde savaa gnderdi.Kureylilerdenikikiininadnvererek:

"Falanvefalanelegeirirsenizateteyaknz!"buyurdu.

Sonrayolakacamzsrada:

"Bendahancesizefalanvefalanelegeirdiinizdeateteyakmanzemretmitim.Halbukiatele ancakAllah azb eder. Bu sebeple siz o iki kiiyi ele geirdiinizde (yakmayn) ldrn!"buyurdu.

Buhr,Cihd107,149.Ayrcabk.EbDvd,Cihd112Tirmiz,Siyer20

Aadakihadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1614 : : . : :

. .

. : :

1614.bniMes'dradyallahuanhylededi:

Bir seferde Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem' in maiyyetinde bulunuyorduk. Hz. Peygamberabdest bozmak iin yanmzdanuzaklat.Bu sradabiz iki yavrusuolankkbir kayakuugrdk,yavrularaldk.Kucazyavrularnkurtarmakiinrpnmayabalad.TambusradaNebsallallahualeyhivesellemgeldive:

"Bukuuyavrularnalmaksuretiylekimtedirginetti?Verinonayavrularn!"buyurdu.

Birkeredeyaktmzkarncayuvasngrdve:

"Karncalarkimyakt?"diyesordu.

Biz,dedik.

"Gerekuki,ateleazbetmek,ateinyaratcsndanbakahikimseiinuygunvemerdeildir"buyurdu.

EbDvd,Cihd112,db164

Aklamalar

Hibirsistemsuucezaszbrakmaz.Dinimizdehertrlhakszlkiinenuygunveetkilicezalartayinetmitir.Ancakbuikihadisteakagrdmzgibildrlmeyihaketmicanllarateleyakmaksuretiylecezalandrmadinimizdeyoktur.

Birinci hadiste Peygamber Efendimiz, nce isimlerini verdii iki Kureyli'nin ele geirilmesihalinde,otoplumdauygulandzere,yaklmalarnemretmi,ancakhemensonraateleazbetmeninAllah'amahsusolduunubildirerekokiileri yakaladklar takdirde ldrmelerini amayakmamalarnemretmitir.

Hadsi erfte bu iki kiinin ismi gibi sular da aklanmamaktadr. Aslnda bu ok da nemlideildir.nkmesele, isim ve sular deil, ldrlmeyi hakettiklerimuhakkak olan bu iki yaramazkiinincezalandrlmalardr.Buna ramenTecridTercemesi'nde (VIII,347348)merhumKmilMiras,bu ahslarn isimlerini bniHim'nesSre'sindennaklenHebbr bniEsvedveHlid bniAbdikaysolarakverir.SularndaPeygamberEfendimiz'inkzZeyneb'inhicretyolundadevesindendrlmeksuretiylenceocuunudrmesinesonradalmnesebebiyetvermekolarakbelirler.

kincihadiste, yavrularn alarak anne kua eziyet etmeyiEfendimiz'in nasl nlediini, yaklmolanbirkarncayuvasngrncede,kesinliklehibircanlnnyaklmaksuretiyle cezalandrlmamasgerektiini,"Yakmak,ancakateinyaratcsnayarar"ifadeleriyleakladngrmekteyiz.

Ohaldeyadorudandoruyabylebazhayvanlarnyuvasnyakmaksuretiyleveyasonzamanlardamalesefmemleketimizdeokcagrldgibianzyakmadenilentarlayzeyleriniyakarakbundandahaktsuveyabuamalaormanlarateevererekbirokcanlnnatelecezalandrlmalarnasebebiyetvermek ok cidd ve byk bir vebl altna girmek demektir. Hi bir mslmann byle bir cinyetiilememesi,ileyememesigerekir.

Dinimiz sadece yaklmak suretiyle ldrlm olan bir kimsenin velisine, sulunun ayn ekildeyaklarakksasedilmesiniistemekhakkntanmtr.Bylebir istekolursasuluyaklarakksasedilir.Aksihaldektilmaktlnaslldrmolursaolsun,ldrmeyoluylayerinegetirilentmksaslar,klgibikeskinbir leti crihe,bir silah ile sulununboynunukeserekuygulanr (.N.Bilmen, IstlahatFkhyyeKamusu,III,9498).

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Dinimizdeherhangibircanlyateleyakarakldrmekyasaktr.

2.AtelecezalandrmaksadeceAllah'aaittir.3.Tarlaveyaormanyakmak,birokcanlyatelecezalandrmakdemekolduuiinokbykbir

sorumlulukdourur.4.Dinimizheralandaefkatvemerhametingereklerinindikkatealnmasndanyanadr.

284ZENGNNBORCUNUGECKTRMES

ALACAKLININSTEKARISINDAZENGNBRKMSENNBORCUNUGECKTRMESNNHARAMOLDUU

yetler

[58] 1."GerektenAllah,emnetleriehlinevermeniziemreder."

Nissresi(4),58

"Allah, emnetleri sahiplerine ide etmenizi emreder" diye de tercme edilmesimmkn olanyetikerme,geneldebtnemnetlerinoemnetlereehilyani lykolankimselereverilmesikuralnyerletirirken,zelderiyetolarakbraklmolaneylerinaslsahiplerineidesinidengrmektedir.Bireyi birine emnet brakan veya bor veren kimse, karsndakine gvendiini gstermektedir. Zamangelince veya sahibi isteyince emnet edilen eylerin sahibine ide edilmesi bu yetinmslmanlardanistediivebeklediitavrdr.nsanlarngvenilirliibunoktadakitavrlarylaokyakndanilgilidir.Ziraemnetehynet,birhadsierfteakabelirtildiigibimnfklkiaretidir.

[283]

2."Birbirinizebiremnetbrakrsanz,emnetbraklankimseoemnetisahibineversin."Bakarasresi(2),283

htiyalar dnyasnda ve toplu halde yaayan insanlar, ok deiik sebeplerle birbiriyleyardmlamayavedayanmayamecburdurlar.Busebepledebeer ilikilerdemutlakabor,alacakveemnetbrakpalmakgibimuamelelerpektabidir.

Bor, alacaklsnadenmesigereklibir emnettir.Emnetbrakma ii, her eydennce birgvenmeselesidir.Alacaklkii,alacanakarlkolarakherhangibirrehinalmazveyazilekaytedilmesineveya noter senedine gerek grmezse, kendisine gvenilen kii, istenmesi halinde veya vakti gelince oemnetiderhaldemeli,sahibineideetmelidir.Yanikendisinegsterilengvenelykolduunufiilenisbatetmelidir

Mdyene (borlanma)yetidiyebilinenKur'nKerm'inbir sayfa tutarndaki enuzunyetinde,yazmak,hitgstermekverehinalmakgibitavsiyeedilenmuameleler,dininnemverdiimendbiyetbildiren tavsiyelerdir. Bu tr muamelelerin hi birinin uygulanmad bir borlanma olaynda, yineyaplacakiayndr:Alacaklyaalacanaynenteslimetmek.

Hadis

: -1615 .

.

1615. EbHreyre radyallahuanh'den rivayet edildiine gre Reslullah sallallahualeyhi vesellemylebuyurdu:

"Zengininborcunu demeyi ertelemesi zulmdr. Sizin biriniz hali vakti yerinde olanbirinehavleedildiinde,buhavleyikabullenipokiiyemracaatetsin."

Buhr,Havlt1,2, stikrz12.Ayrcabk.Mslim,Mskt33EbDvd,By10Tirmiz,By68Nes,By100,101bniMce,Sadakt8

Aklamalar

Matl'lan, zenginin borcunu demeyi uzatmas, geciktirmesi, ertelemesi demekolup alacaklyayaplmbirhakszlkvezulmdr.Zenginbirborlunun,borcunuertelemesi,bugnyarna,yarnbrgne atarak borcunu srekli tehir etmesi, borlunundemeye imkn varken bundan kanmas elbettealacaklyakarilenmibirsutekiletmektedir.zellikleborlu,alacakltarafndanalacaistendiktensonra borcunu demezse btn sorumluluu stlenir.te yandan alacakl zengin bile olsa, bu durum,borlunun borcunu ertelemesi iin asla bir sebep tekil etmez.Zaman gelen ve zellikle de denmesikonusundayazlveyaszluyardabulunulmuolanborcunzenginborlutarafndangeiktirilmesitekkelimeilezulmdr.stenilenzamandademesiisevciptir.Eerborlubedenselbakmdanglvefakatmaladanzayfise,zamangelincedemeyapmasgereklideildirgrnekar,bedengcolan kimsenin, ailesinin nafakasn temin iin nasl almas vcip ise, borcunu deyebilmek iin dealpkazanmasaynekildevciptirgrnsavunanlardabulunmaktadr.

Hadisin ikinci ksmnda geen havle szyle, borlunun, alacakly o borcu deyebilecek birinehavaleetmesihalinde,alacaklnnbunuanlaylakarlamas tavsiyeolunmaktadr. Bankaeklerigibihmilineyazlmbelgelerveyaszlolarakyaplanhavleler,demeyiyapacakolankiiveyakurumunkabul etmesiyle havle ilemi tamamlanm olur. Byle bir havle uygulamasyla kar karya kalanalacaklnnbudurumukabul ilekarlamasesastr."Banaborluolansensin,beninediyefalanaveyafalan kurulua havle ediyorsun?" diye borluyu bizzat deme yapmaya zorlamamas lzm geldii,hadisimizinzerindesrarladurduunemlibirnoktadr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Hlivaktiyerindeolankiinin,borcunuertelemesitekkelimeilezulmdr.2.Alacaklkiinin,birbakasnahavleedilmesinianlaylakarlamaslzmdr.

285

BAITANDNMENNKERHET

BRNSANIN,HBEETTKYEHENZTESLMETMEDBAIINDANVAZGEMESNNTESLMETMOLSUNOLMASINKEND

OCUUNAYAPTIIHBEDENDNMESNNMEKRUHOLDUUVEYNESADAKA,ZEKAT,KEFRETV.S.OLARAKIKARIPVERDKLERNNBRKISMINIVERDKDEN

SATINALMASININMEKRUHOLDUUAMABUNLARINKENDSNENTKALETMOLDUUBRNCAHISVEYA

KURUMDANSATINALINMASINDAHERHANGBRSAKINCAVEKERHETNBULUNMADII

Hadisler

: -1616 .

. :

. :

1616.bniAbbasradyallahuanhm'danrivayetedildiinegre Reslullah sallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Bandandnenkimse,kusmuunuyalayankpeebenzer."Buhr,Hibe30,Zekt59,Cihd137,Hiyel14Mslim,Hibt2,5,8.Ayrcabk.Tirmiz,By'62

Nes,Zekt100bniMce,Hibt5

Mslim'inbirrivyetinde(Hibt5),"Verdiisadakadandnenkimse,yediinikustuktansonradnponuyiyenkpeebenzer"buyurulur.

Bir baka rivyette (Mslim, Hibt 7) ise, "Bandan dnen, kusmuunu yiyen gibidir"denilmektedir.

Aadakihadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1617 :

.

. : :

1617.merbni'lHattbradyallahuanhylededi:

Ben iyi cins bir atm Allah rzs iin bir mchide vermitim. O zt ata iyi bakamad, onuzayflatt. Bunun zerine ben hayvan para ile satn almak istedim. Ucuza vereceini de tahminediyordum.DurumuNebsallallahualeyhivesellem'earzettim.Oylebuyurdu:

"Bir dirheme bile verse, sakn onu satn alma, verdiin sadakadan asla dnme! Zirabandandnen,kustuunuyalayangibidir."

Buhr,Hibe30,37Mslim,Hibt1,2,3,4.(Ayrcabk.ncekihadisindierkaynaklar.)

Aklamalar

Hibe,birinsanaveyabirhizmetefaydalolacakbireyikarlkszolarakvermek,teberruetmektir.BizbunaTrke'de tekkelimeile"balamak"diyoruz.Dilimizdeokcakullanlan"malbalamak"tabiri tammnas ile hibe'ninkarldr.Hibeveyabata bir karlk yani bedel szkonusuolmaz.Eskilerhibeyi"bilivaztemlik"diyetanmlarlar.

Borluyaborcunubalamak(ibr), birkimseyeAllah rzs iinmalvermek (sadaka) ve birineikrm olmak zere bir ey armaan etmek (hediye), birbirlerinden azok farkl tasarruflar olsalar da

hepsindehibeveyabaanlambulunduu,birbakaekildesyleyecekolursak,hibeveyaban,bueitiyiliikapsadaktr.

Dier taraftan hibe bir hukk akit ve muameledir. Onun gereklemesi iin ngrlen birtakmartlarbulunmaktadr.Biziinhukkdeil,ahlkvehayrynnedikkatekmekistediimiziiniinotarafnmerakedenlerinfkhkitaplarnabavurmalarntavsiyeetmekleyetineceiz.

Aklamakta olduumuz hadislerde hibe ve sadaka kelimeleri gemektedir. Bu tr iyiliklerin hibirindengeridnmenindoruolmadbirbenzetmevebirolaylaanlatlmaktadr.

Birincihadisinzikredilendeiikrivayetlerindeortaknokta,hibesindendnenkiinin,kusmuunuyiyen kpee benzediinin vurgulanmasdr. Hi phesiz bu benzetme, yapt batan vazgeenkimsenin kpek hkmnde olduu anlamna gelmez.Ancak yapt iin, irkinliini gsterir. Yani butebih, hukk ynden deil, ahlk adan bir benzetmedir. u halde hibe, sadaka ve hediyesindendnen, vaz geen, onlar geri alan kimse, kpein yapt gibi pis ve iren bir ey yapm olur.Tabiatylasrfbubenzetmedendolay,hibedendnmeninharamolduusonucukarlamazamaolaynirkinlii yani mekruh olduu anlalr, denilmitir. Nitekim Nevev, konu balnda ayn grpaylatn aklam bulunmaktadr. Hanef mezhebi bilginleri de hibeden dnmenin ciz olmaklaberabermehruholduugrndedirler.

kincihadisteaklandnagreHz.mer,Allahrzsiinmchidlerdenbirinehediyeettiiiyicins bir atn, sahibi tarafndan gerektii gibi baklamamas sebebiyle zayfladn grm, hesaplvereceinidednerekatondansatnalmakistemitir.Hadisinmuhtelifrivayetlerindenanlaldnagre,atnyenisahibi,halivaktiiyiolmadndandolayhayvanaiyibakamamtr.Yoksabirihmalszkonusu deildir.Hz.mer, dncesiniResli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'e am, daha ncetasaddukettiiat,verdiikiidensatnalpalamayacansormutur.BununzerineEfendimiz:

"Bir dirhemebile verse, sakn onu satn alma, verdiin sadakadanasla dnme!Zira bandandnen,kustuunuyalayangibidir"buyurmutur.

yle grnyor ki Peygamber Efendimiz, bu cevabyla hemAllah rzs iin yaplm bir iyiliinsonuna kadar o vasfta kalmasn, iin iine herhangi bir ticr kaygnn girmemesini, hem demslmanlararasilikilerinnezhetininkorunmasnhedeflemitir.

Hadislerdenrendiklerimiz

1.Hibeveyabayapmak,dndnlmemesigerekenbirgzelharekettir.2.Hibeyesadakadadenir.3.Hibeveyabandanvazgeenkimse,kusmuunuyiyenkpeinyaptirkinliedmolur.4.Vazgeilenba,kusmuabenzetilmitir.5.Satnalmayoluyladaolsa,hibeveyatasaddukettiimaladnmeknehyedilmitir.

286YETMMALIYEMENNHARAMLII

yetler[10]

1. "Hakszlkla yetimlerinmallarn yiyenler hi phesiz karnlarna ancak ate doldurmuolurlar.Zatenonlaralevlenmiateegireceklerdir."

Nissresi(4),10

[152]

2."Yetiminmalnaancakengzelvefaydalekildeyaklan."En'msresi(6),152

[220]

3."Sanayetimlerisoruyorlar.Deki:Onlar iyiyetitirmek(ihmaletmekten)dahahayrldr.Eer onlarla birlikte yaarsanz, unutmaynz ki onlar sizin din kardelerinizdir. Allah ileribozanladzeltenibilir."

Bakarasresi(2),220

Yetimmalylailgiliolarakseilipburayaalnmolanbuyet,konuyaaityasansonderecearbir haram olduunu gstermeye kfidir.Birinci yette, hakszlkla yetim mal yemeye kalkanlarn,aka karnlarna ate doldurmu olduklar ortaya konulmakta ve bu yediklerinin kendilerini yakpkavuraca anlatlmaktadr. Zaten hirette de alev alev yanan bir atee atlacaklar ayrca ve bilhassabildirilmektedir.Hakszyereyenilenyetimmalnnbirateyumagibisindirimsisteminialtstedeceipekitirmeli olarak anlatlmaktadr. Gerek durum bu olunca, ikinci yette beyn buyurulduu gibi,yetimmalna ancak en gzel ve faydal bir ekilde yaklamaktan, onu yetimin lehine gelitirmek iingayretetmektenbakayolkalmamaktadr.

nc yette ise, yetimleri grp gzetmenin, fert ve toplum iin onlarla ilgilenmemek, onlardikkatealmamakyadaihmaletmektenokdahahayrlolduuaklanmaktadr.Belirtildiinegrebuyet, birinci yetin inmesinden sonra, yetimlerle bir arada bulunmaktan bile ekinir hale gelenmslmanlarn, durumu Hz. Peygamber'e arzetmeleri zerine nzil olmutur. yette yetimlerin dinkardeiolarak,tambirkardemuamelesinetbitutulmalargerektiinedikkatekilmiveAllahTel'nnyetimlerle kimin iyi kimin kt niyetle ilgilendiini bildii kesin bir ifade ile aklanmak suretiyleherkesin tambir sorumluluk duygusu ve kaygusu ile hareket etmesi istenmitir.Yetiminmaln eitlisebeplerle haksz yere yemeyeveyaherhangi bir ekilde telef etmeyekalkan, yetimdenncekendinihelketmidemektir.Budayetimmalyemeyasannnekadarar sorumlulukve tehlike ierenbirharamolduunugstermektedir.

Yetimin velisi veya vasisi olmak demek, nerede ise ona esir olmak anlamna gelmektedir. Onayetimliinihissettirmemeyealarakmalnmlknkorumak,ifsadadeilslahavegelitirmeyegayretetmek lzm gelmektedir. Grnt ne olursa olsun, Allah, kimin slh, kimin ifsd iin altnbilmektedir.Bukesingerekdikkatealnmal,yetimmalyemekgibibirbykhatyadlmemelidir.

Hadis

: -1618 : :

. .

.

1618. Eb Hreyre radyallahu anh'den rivayet edildiine gre Neb sallallahu aleyhi ve sellemylebuyurdu:

"Yedihelkedicidenkann!"Sahbler:

EyAllahnResl!Bunlarnelerdir?diyesordular.Hz.Peygamber:

"Allah'a ortak komak, sihir (by) yapmak,Allah'n haramkld bir nefsi haksz yereldrmek, faiz yemek, yetimmal yemek, savameydanndan kamak, evli, namuslu ve hi bireydenhaberiolmayankadnlarazinaisnadetmektir,buyurdu.

Buhr,Vasy23,Tb38,Hudd44Mslim,mn145.Ayrcabk.EbDvd,Vasy10Nes,Vasy12

Aklamalar

Fertvetoplumlarhelkediciniteliktayanyedibykgnahdadiyebileceimizfiillerisralayanhadisimiz, aslnda insanlar ve toplumlar iin bir eit salk reetesi veya tehlikeli noktalar haritasyerindedir.Sihiryasaileilgilikonuda1797numarailetekrargelecekolanhadisimizinbeynnagrebu yedi helk edici tavrdan biri de yetim mal yemektir. Hadisimizin burada zikredili sebebi bunoktadr.

Yetim,babaslenkkocukdemektir.ResliEkremEfendimiz'indilindenhelkediciolmaklanitelenen,irk,sihir,katil,rib,savatankamakvenamuslukadnlaraiftiraetmekgibiinan,ahlkveiktisadlailgilisularnarasndayetimmalyemenindesaylmolmas,bununenaztekilerkadararbirsuvesorumlulukolduunugstermektedir.

Hadisimizin ak ifadesinden anlalan yetimmalnn hi bir ekilde yenmemesidir. Sadece veliveya vaslerin israfa kamamak artyla rfe gre yetimmalndan yemeleri yani her trl tasarruf veharcamadabulunmalarcizvemerdur.

Yukardamel ve ksa aklamalarn verdiimiz yetlerve bu hadsi erfe gre yetimler, slmtoplumunun himmet ve emniyetine teslim edilmilerdir. Yani yetimler ve mallar toplum gvencesialtndadr.

teyandanmhliktdenilensuvegnahlar,sadecebuhadistesaylanyedifiildenibaretdeildir.Buradayeditanesininsaylmolmas,buniteliktedahabakabazhususlarnbulunmasnaengeltekiletmez.Nitekimbakahadislerdedahabakabazgnahlarda"helkedici"olaraknitelendirilmitir.

imdiistersenizhadisimizdesaylanhelkedicignahlarnksatantmlarnyapalm.

i r k. Allah Tel'ya ilhlk konusunda baz yaratklar ortak kabul etmek demektir. Tevhidikknden reddetmek demek olan byle bir anlay, "en byk zulm", en helk edici bir itikdsapklktr. irkin her eidi ayndr. Allah Tel'nn asl affetmeyeceini bildirdii yegne gnahkendisinebireylerinortakkoulmasdr.Mrik, temelliolarakcehennemdekalmayamahkmdur.Busebepledeenbykhelkedicignahirktir.

S i h i r. Efsun, gzbaclk ve by de diyebileceimiz sihir konusu ileride mstakil olarakincelenecektir(bk.1797.hadis).

Katil.Haklbirsebebedayanmaksznbirinsanldrmek,fi'yegreirktensonrakienbykgnahtr.Bylebirgnahndnyadakicezasbilindiizerekssenldrlmektir.Tarihboyusregelenkandavalardadikkatealnacakolursa,hakszyereadamldrmeninhemkiilerhemdetoplumlariinnekadarbykbirhelksebebiolduukendiliindenortayakar.

R i b y em e k. Faizcilik yapmak demektir. Bu konu hadisimizden hemen sonra ayrca elealnacaktr.

C e p h e d e n k a m a k . Dmana hcm edilecei zaman cepheden kamak, dmandan yanatavralmakanlamnageldiiiinhemenbykgnahhemdekiininncekendicangvenliinisonraarkasndaki mslman toplumunun hayatn tehlikeye atmas demektir. Harb taktii gerei olmayankalaraslaffedilmez.

Namus lu kadna z in isnad e tmek. Namuslumslmankadnlarazinettiiiftirsndabulunmak(kazif),Efendimiz'inhelkediciolduunubildirdiiahlkbirdklkvebyk

bir haramdr. Her ne kadar burada namuslumslman kadnlara iftirada bulunmak zikredilmi ise denamuslumslmanerkeklereyneltilecekiftiradaaynhkmdedir.ftiraedenhrbirkimseise80,kleise40denekcezasnaarptrlr.

Son olarak una da iret edelim ki hadisimizin "kann" emri, bu yedi helk edici gnahtantitizlikleuzakdurulmasntavsiyeedenbirifadedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.EnbykveentehlikelignahAllah'airkkomaktr.2.Yetimmalyemekhelkedicibellibalbykgnahlardandr.3.Yetimleredostvekardeesahipklmaldr.4.Mslmanlarnervektlklerdenkanmalargerekir.5. Burada saylan gnahlardan uzak durmak fertleri ve toplumu bozulma ve sapklktan korumak

demektir.Buynyledebyknemtamaktadr.287

FAZNDDETLEYASAKLANMASIyetler

[275] [276]

[277]

[278] Faiz yiyenler (kymet gn mezarlarndan) ancak eytan arpm kimselerin kalkt gibi

kalkarlar.Buhalonlarn,"esasenalveridefaizgibidir"demeleriyzndendir.HalbukiAllah,alverii helal, faizi haram klmtr. Bundan byle kim, Rabbinden kendisine gelen bir tzerinefaizciliesonverirse,gemiteolanlarkendisinevehakkndakihkmdeAllah'akalmtr.Kim de yeniden faize dnerse ite onlar cehennemliktir, orada temelli kalacaklardr. Allah faizimahveder,sadakalarbereketlendirir.Allahkoyunankrvegnahkrolanhikimseyisevmez.

manedip iyi iler yapan,namazdosdoruklp zekt verenlervarya, onlarnmkfatlarRablerikatndadr.Onlarakorkuyoktur,onlarzntdeekmezler.

Eyimanedenler!Allah'tankorkun.Eergerekteninanyorsanz,mevcutfaizalacaklarnznpeinibrakn,vazgein.

Bakarasresi(2),275278

Ycedinimiz, "karlkl fayda temin etmeye ynelik bir szlemede karlksz kalan herhangi birfazlalk" demek olan faizi, btn eitleriyle kesin olarak yasaklamtr. Faiz yiyen kii, bakasnnmalnkarlkszolarakyemiolur.Bilinenbirgerektirkipara,birdeiimaracdr.Onualnpsatlanmalhalinegetirenvehibirriskalmadangelireldeetmevastasolarakbenimseyenkiilerfaizci,bunaimknverenbtnmuamelelerdefaizmuamelesidir.Durduuyerdeparayaparakazandrmabirilerininhouna gitse de toplumun aleyhine olan bu durum aslnda iyi tahlil edildii zaman uzun vdedetoplumdakiemeksermyeilikilerinialtstedeceiiinbizzatfaizcilerindealeyhinedir.Hattabuyollapara kazananlar zehirli gdalarla beslenenlere benzetmek mmkndr. Zehir tesirini gsterdii an,yaplacakhibireykalmamdemektir.

u da bir gerektir ki, dinimiz sermaye birikimini, faizle deil, ortaklk usulyle salamayngrmektedir.Ortaklktasermayefaizsizolacaiinmliyetveenflasyongibikapitalizminrnolanmeseleler ortadan kalkacak, mlkiyete ortak olma tabana doru yaylacak, ekonomik ve sosyalfarkllamalar en dk seviyeye inecek, sermayeye, yatrma ve tabi ticrete asla kt gzlebaklmayacaktr.

Faizcilik,parasahiplerinintahakkmnartrrvetoplumundzen,hrriyetvegeleceinemdhaleetmelerineyolaar.veyatrmyaparakdeil, faizlegelir teminedenbirrantiyesnfnnolumasnazemin hazrlar. nsanlar alp kazanmak ve retim ilemegul olmaktan uzak tutar.Bu da insanlarnbirbirine iyilik etme duygularn sndrr. "Karz hasen" yoluyla iyilik ve yardmlamay ortadankaldrr. kar hrsn ar derecede kamlar, hrslar keskinletike kalbler katlar, toplumdayardmlamavedayanmayerinesmrmeveatmabalar.

Faizyiyenlerineytanarpmgibimezarlarndankalkacaklarnnbelirtilmesi,faizyemeninnekadarfen olduunu anlatmaktadr. Faizcilik yaparak fakir kimseleri smrenler, eytanlam insanlardr.Btngzelinsanduygularfaizcileriniindensilinirvebunlareytangibisadecemaddeyetapan,maddmenfeatpeindekoanveeytanlklarntatminealanacmaszyaratklarhalinialrlar.Zamanzamanilerindedoacakherhayrlistek,onlareytanarpmcasnasarsarvebutrarzularbirekildekendiilerindebomayaalrlar.Aslndabufaizcirantiyesnfgnlkhayatlarndadaarplmgibidirler.Tenbellik iinde yatar, rahat ve hzl bir ekilde uyanamaz, hemen kalkamaz, ou kere yataklarndaeytanarpmgibisaatlercegerneir,aznyznburuturur,sonradasendeleyesendeleyekalkarlar.Btn hayatlar faiz dncesi ve dedikodular ile geer, dtkleri zaman da bellerini kolay kolaydorultamazlar.

yetikerme,onlarnbuarplmhallerininsebebini,"esasenalveridefaizgibidir"diye,meruvemakulbirkazanyoluolanticreti,kendiarpkvehakszkazanyollarna,faizebenzetmeleri,byletersbirkyaslayaptklarnsavunmayakalkmalarolarakgstermektedir.Dikkatedilirse faizciler,"faizdealverigibidir"demiyorlar,"alveridefaizgibidir"diyorlar.Yaniiktisdhayatnaslyolununfaizolduu, ya da "faizsiz bir ekonominin dnlemeyecei" varsaymn ne sryorlar. Onlarn bumantklar bile, eytan arpm bir kafa ve gnl yapsna sahip olduklarn gstermektedir. Halbuki"Allah alverii hell, faizi haramklmtr."Hell ile haram ters yz edip haram asl, helli onabenzergstermeknebykbirarpklktr.Ekonomikdzenleribuarpkanlayadayanantoplumlarnistikrarszlherhaldeoktabibirneticedir.

Faizaslndafaizcilerinsandgibimaldaarttrmaz.Grntyealdanmamakgerekir."Allahfaizimahveder, sadakalar bereketlendirir." Faiz, mal retecek hayatlar deta bir kurt gibi yer bitirir,sonutasermayelerindebatmasnasebepolur.Sadakalarise,ecir,hayatvebereketkaynaolur.Ohalde"manedipiyiiler,salihamelleryapanlarvezelliklenamazlarndorudrstklpzektlarnverenkimselerinherzamanRabblerikatndaecirlerivardr.Bunlaragelecekbirkorkuolmadgibiherhangibirkayptandolaymahzundaolacakdeillerdir."MslmanlaraAllah'tankorkmakve onun azbndan korunmak yarar. Bunun tabi neticesi de, henz alnmam faiz varsa, ondanvazgemek, onu terketmektir. yeti kerme, byle bir davran, gerek m'min olmann gstergesisaymaktadr.mandaolgunluk,onungereininyerinegetirilmesinigerektirir.

Nevev'nin buraya almad yette ise, "eer byle yapmazsanz" yani Allah'tan korkmaz, faizinharamolduunainanmazveyainanrdaterketmezseniz, "OzamanAllahveResltarafndansizesava alm olduunu biliniz. Eer tvbe ederseniz, sermyeleriniz sizindir" buyurulmaktadr.uras da bir gerektir ki Kur'an dilinde 'Allah ve Resl'nn harbi' ifadesi, bazan gerekten savaanlamnda,bazandagnahnbyklnvezararnanlatmakmaksadylauyaryerindemecazolarakkullanlr.Buradabu iki yorumla ilgili grler ileri srlmtr.Anlalanodurki, faizcilikyapanlar,maddveyamnevianlamdailhsavatanyakalarnkurtaramayacaklardr.

Buyetlerdennce,"Eyimanedenler!Katkatkatlanmolarakfaizyemeyin"[limrnsresi(3),130]yetinzilolmubulunmasvebuyetlerindehicretinsekizinciylndagerekletirilenMekkefethi sralarnda inmi olmas, faizin ortadan kaldrlmas iin tedric bir usln ve toplumda belli birgelimiliin salanmolmasnngerektiinigstermektedir.Budurum,mkemmelbir toplumdzeniortaya koyamayan milletlerden faizciliin kalkmayaca anlamna gelir. Hangi toplumda da faizsizyaanamayaca kans yaylmaya ve faizi mer gstermek iin areler aranmaya balanrsa, orada

zlme,kntveChiliyedevrinednbagstermidemektir.

Unutulmamaldrki,Allahkatndaalveri,"alveri"olduuiinhell faizde"faiz"olduuiinharamdr. ine faizkartrlarakyaplmalverilerde fsittir.Zira "haram ilehellkarncaharamnegeer."

zetle yorumlamaya altmzbtnbu yetler, faiz yasanngerekten sonderece iddetli biryasakolduunuakaortayakoymaktadr.Konuileilgilihadisleregelince,hakikatenmehurvesaysalolarak ok hadis bulunmaktadr. nceki konuda geen Eb Hreyre'nin rivyet ettii, "Yedi helkedicidenkann"hadisidebunlardanbiridir.

Hadis

: -1619 . : .

1619.bniMes'dradyallahuanhylededi:

Reslullahsallallahualeyhivesellemfaizalanadaverenedelnetetti.Mslim, Mskt105106Tirmiz,By2.Ayrcabk.Buhr,By 24,25,113EbDvd,

By4bniMce,Ticrt58Tirmizvediermuhaddisler,"hitlerinevektibinede"kelimeleriniilaveettiler.

Aklamalar

nceki konuda "yedi helk edici"den biri olduunu grdmz faiz ve yukardaki yetlerden"Allah ve Reslnn harb ilan ettii bir gnah" olduunu rendiimiz faizcilik, Resli EkremEfendimiz'in lnet ettii hususlar arasnda yer almaktadr. Bu tesbit, hereyden nce konuya aityasansondereceiddetliolduunugstermektedir.

Peygamber Efendimiz, toplumun inan, iktisad ve ahlk dzenini altst eden, kii ve toplumlaranarivefelketesrkleyenfaiziyiyenveyedirenlerin,Allah'nrahmetindenuzakkalmalarndilemekyanionlaralnetetmeksuretiyleiinnekadarciddolduunugzlerimiznnesermektedir.Bilinenbirgerektirkifaiz,vahyedayalbtndinlerdeharamdr.Btneriatlaronuortaklaayasaklamtr.

teyandanAllahTelfaizcidenbakahibirsivegnahkrakitabndaharbilanetmemitir.YinePeygamber Efendimiz, "mrn Sonuna Doru yilii Artrmak" konusunda yer alan 117 numaralhadiste,"Her kul ld hal zere diriltilir" buyurduuna, yukardaki yette de faiz yiyenlerin eytanarpm gibi mezarlarndan kalkacaklar bildirildiine gre faizcilik insann kt bir ekilde lmesine(si htime) sebep olmaktadr. Faiz yemek, faizcilik yapmak demektir. Faiz anlama ve akitlerdendoduuna gre, bunun iki taraf olduu gibi ahitleri ve yerine gre ktibi, yazcs veya noteri debulunacaktr.Hattabanka,mafya,tefecilerv.s.gibiyasalveyayasalolmayankurumlardaolacaktr.

Tirmizvedierhadisilerinrivyetlerindeyeralan"hitlerinevektibinede"ilavesinegre,hemahs olarak tefeciler hem de bu ie araclk yapan kurum ve kurulular ile oralarda faiz ilemleriniynlendiren, kaydeden, hitlik eden herkes Peygamber Efendimiz'in lnetinden paylarn almlardr.Efendimizin lnetinin kapsamn bu lde geni tutmas, slm toplumunda faizcilie yer olmadn,kimsenin ona ne alanveren olarak ne de ahit ve katip olarak bulamamas gerektiini en yksekperdeden anlatmak iin olsa gerektir. nk toplumun btn kesimlerine zarar muhakkak olan birilemin, hi bir ekilde yannda olmamak herkesin o topluma kar grevidir. Bunun bilincindeolmayanlaryadabilebilebuzararnyaygnlamasnayardmcolanlarise,elbettelnetihaketmilerdir.

Hadistenrendiklerimiz

1. iddetle yasaklanm olan faizi almak da vermek de Peygamber Efendimiz tarafndan lnetle

karlanmtr.2.Faizmuamelesinehitlikvektiplikyapanlardabulnetemuhataptrlar.3.Faizcikurumvekurululardaalmamayazengstermekgerekir.4.Faizdenkurtulamambir ekonomi, eytanarpmbir ekonomidir.Sonumaddmnev tambir

felkettir.5.slm,ticaret,yardmlamavekarzhasenzerinekurulubiriktisddzeningrr.

288GSTER(RY)YASAI

yetler[5]

1."Onlara sadece u emredilmiti:Btl dinleri brakarak yalnzAllah'a ynelipO'na itaatetsinler,namazklsnlar,zektversinler.tedorudinbudur."

Beyyinesresi(98),5

slm mmetine olduu gibi gemi mmetlere de ancakAllah'a kulluk etmeleri ve diniO'na hasklmalaryanitevhidveihlszereyaamalaremrolunmutur.Hibirdin,kendisineinananlar,ikiyzlvesamimiyetsizbirdavraniindegrmekistemez.Aslndadindarlk,samimiyetigerektirir.Samimiyetyalnz Allah'a kulluk yapmakla balar ve insann gnlnde yer tutar. Kendi i dnyasnda dini vedindarlAllah'a has klamayan kimseler, teki dini grevleri de gereken berraklk ve duruluk iindeyerinegetiremezler.Namaznklnmas,zekt'nverilmesigibidinind tezhrlerideyalnzcaAllah'akullukniyetivesamimiyetiilemmknolur.

lh dinlerin mterek esasn iman ve amel olarak tevhid, namaz, zekt diye belirlemekmmkndr. Bu sebeple yette geenhaniflik, aslndaHz. brahim'in dininin vasf ise de, sadece onamahsusolmaypgenellikleputatapclnzddanlamndabtnpeygamberleringetirdiitevhiddinininadolmaktadr.Doruolan,salamolanvearzulanandindarlkdaesasenbundanibarettir.

[264] 2."Eyimanedenler!Allah'avehiretgnneinanmadhaldemalngsteriiinharcayan

kimse gibi, baa kakmak ve gnl ykmak suretiyle hayrlarnz boa karmayn. Bylelerinindurumu,zerindebiraztoprakbulunandzkayayabenzerki,sanakbiryamurisabetetmideonu plak przsz kaya haline getirivermitir. Bunlar kazandklarndan hibir eye sahipolamazlar.Allahkfirleridoruyolailetmez."

Bakarasresi(2),264

Temelindeciddvesamimbirimanbulunmayanharcamalar,gsteriveyabirilerineduyurma(riyve sm'a) niyetiyle yaplm hayr ve iyilikler, yatrmlar bir hi uruna heb edilmi mes veimknlardr.Butrdavranlar,genellikleikiyzl,samimiyetsizkiilerintavrlarolaraktantlmaktadr.Mslmanlarnbyleolmamalar,hereydennceimanlarnngereidir.

Ayrca insan balangta gzel bir niyetle yapt iyilik ve verdii sadakalar, daha sonra, verdiikiinin bana kakar ve onu bir gnl ykma vesilesi yaparsa, bu da samimiyete smaz, mslmanayakmaz.

Byle davrananlar zaten netice itibariyle herhangi bir ey elde edemezler. Tpk dz bir kayannzerinde bulunan daha dorusu var grnen birazck topran, sanak bir yamur sonucu silinipgitmesiyle, kaya yzeyinin rlplak kalmas gibi, nce iyilik yapm olan kimseler, yaptklarn baa

kakarveiyilikyaptklarkiileringnlnkrarlarsa,oyaptklariyiliibutavrlarsilersprr.Hibiriyilikyapmamgibielleribombokalr.

Byle ac bir kbetle karlamamak iin, yaplan iyilikleri baa kakmamal, onlar unutmaksuretiyleAllahkatndabereketlenmeyeterketmelidir.

[142]

3."Mnfklar,insanlaragsteriyaparlar,Allah'daokazanarlar."Nissresi(4),142

kiyzlkiilerinenbelirginvasflarndanbiritmyaptklarngsteriiinyapmak,parsakapmak,birilerinimemnunetmektir.Gsteriyapmakonlarndetasanatdr.

Bylesine sahteciliin temelindeAllah' ok az hatrlamak yatar.Allah' yeterince hatrlayan,O'nuaslaaldatamayacandabileceiiinsahtecilikyapamaz.Drstdavranmaihtiyacnhisseder.

nsan Allah' hatrlamazsa veya ok az hatrlarsa, istedii gibi davranma hakkna sahip olduunuzanneder. Samimiyetsiz ve gsterie dayal hareketler sonucunda kendisini tam bir ifls iinde bulur.nceinsanlarnazarndagvenkaybnaurarsonradakendiiindezgveninikaybeder.tebu,tambiriflsdemektir.Riyavegsterideesaseninsaniflstanbakabirsonucagtrmez.

Hadisler

: : -1620 :

.

1620.EbHreyre radyallahuanh yle dedi:BenReslullah sallallahu aleyhi ve sellem'i ylebuyururkendinledim:

Allah Tel buyurdu ki: Ben, ortaklarn ortaklktan en uzak olanym. Kim iledii ameldebendenbakasnbanaortakkoarsa,okiiyideortakkotuunudareddederim.

Mslim,Zhd46.Ayrcabk.AhmedbniHanbel,Msned,II,301,435

AklamalarAslnda irk konusunda zikredilmesi ok daha mnsip olan bu hadsi erfin Nevev tarafndan

buraya alnmas, gsteri ve riynn hi affedilmez eidinin, ibdetlerdeki riy olduunu ok ak birekildebelirlemek iindir. sbetli biryaklamdr.Zira riyya irkdenilebileceive riynngizli irksayld bu hadsi erfin ortaya koyduu en yaln gerektir. Ne var ki riy, imann asln ortadankaldrmaz. Amellerin sevabn yok eder. irk ise, imann asln ortadan kaldrr, insan kfr iindebrakr. Nitekim yukarda aklamaya altmz birinci yette de ncelikle ve zellikle insanlarnAllah'akulluktaihlasileyaniriyvegsteritenuzakolmaklaemrolunduklarngrmtk.

Ycekitabmznbizerettiizerekulluk,insannentemelgrevidir.YineherhangibirkimseninAllah'herhangibirekildealdatmasdaaslammkndeildir.Byleolmasnaramen,Allah'akullukyapyormugibigzkthalde,niyetindebakayaratklarmemnunetmekyadaonlarnbeenilerinikazanmak dncesi de bulunan kimselerin bu yaptklar kesinlikle gsteritir. Bir baka ifadeyle,olmad gibi grnmek veya grnd gibi olmamaktr. Dolaysyla, Allah'a kulluunda samimiolmayannyadagsteriekaankimsenin,dierivedavranlarndasamimolabileceinidnmekvekabullenmek son derece zordur. Riyz'sslihn'de bulunan az saydaki kuds hadislerden biri olanhadiste yceRabbimiz,mutlak tekliini ve asla eortakkabul etmeyeceini okkesinve ak ekildebildirmektedir. Bakalarnn beenisini kazanmak niyetine dayal olarak yaplacak ibadetleri ve byle

bozuk tavrlkiileri reddedeceinibildirmekte,"Bensadecebanaynelikvebenimrzmdanbakabireyinamalanmad amellerikabulederim,ortakl ileriortakkoulanahavleederim"diyekullarnokciddekildeuyarmaktr.

Bir iin srf ibadet olmas, ayet varsa temelindeki gsteri niyeti ve duygusunu anlaylakarlamay gerektirmez. Hatta tam aksine en iddetli ekilde reddini gerektirir. nk riynn hibulunmamasgerekenyer,ibadetlerdir.

Hadistenrendiklerimiz

1.badetteriygizliirktir.2.Mslmanlaraherilerindegsterideil,ihlasvesamimiyetyarar.3.Riy,imannaslnortadankaldrmazsadaamellerinsevabnengeller.4.AllahTelkendisineaslaortakkoulmasnarazolmaz.5.Riyvegsteri,insansonutairkekadargtrebilir.

: : -1621 : : : . . : : : : : . : . :

. :

. :

1621.YineEbHreyreradyallahuanhReslullahsallallahualeyhivesellem'iylebuyururkendinledimdedi:

Kyametgnhesab ilkgrlecekkii, ehitdmbirkimseoluphuzuragetirilir.AllahTelonaverdiinimetlerihatrlatr,odahatrlarvebunlarakavutuunuitirafeder.CenbHak:

Peki,bunlarakarlkneyaptn?buyurur.

ehitdnceyekadarseninurundacihadettim,diyecevapverir.

Yalansylyorsun.Sen,"babayiitadam"desinlerdiyesavatn,odadenildi,buyurur.Sonraemrolunurdaokiiyzstcehennemeatlr.Budefailimrenmi,retmiveKuranokumubirkiihuzuragetirilir.Allahonadaverdiinimetlerihatrlatr.Odahatrlarveitirafeder.Onada:

Peki,bunimetlerekarlkneyaptn?diyesorar.

limrendim,rettimveseninrzniinKur'anokudum,cevabnverir.

Yalansylyorsun.Sen"lim"desinlerdiye ilimrendin,"negzelokuyor"desinlerdiyeKur'an okudun. Bunlar da senin hakknda sylendi, buyurur. Sonra emrolunur o da yzstcehennemeatlr.

(Daha sonra) Allah'n kendisine her eit mal ve imkn verdii bir kii getirilir. Allah verdiinimetlerionadahatrlatr.Hatrlarveitirafeder.

Pekiyasenbunimetlerekarlkneyaptn?buyurur.

Verilmesinisevdiin,razolduunhibiryerdenesirgemedim,sadeceseninrznkazanmakiinverdim,harcadm,der.

Yalansylyorsun.Halbukisen,btnyaptklarn"necmertadam"desinlerdiyeyaptn.Budaseniniinzatensylendi,buyurur.Emrolunurbudayzstcehennemeatlr.

Mslim,mre152

1624numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: -1622 :

. .

1622. bnimer radyallahuanhm'dan rivayet edildiine gre birtakm insanlar kendisine gelip"Bizidarecilerimizinyannagirerveonlarakar,oradanktmzzamansylediklerimizintamzddolanszlersyleriz,dediler.Bununzerinebnimer:

"BizbusizinyaptnzReslullahsallallahualeyhive sellemzamannda iki yzllk sayardk"cevabnverdi.

Buhr,Ahkm27

1624numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: : -1623 .

.

: : : : :

.

1623.CndebbniAbdullahbniSfynradyallahuanhdenrivayetedildiinegreNebsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"Kim ilediihayr hretkazanmak iinhalkaduyurursa,Allahonungizli ileriniduyurur.Kim de iledii hayr halkn takdirini kazanmak iin bakalarna gsterirse, Allah da onunriyakrlnaavurur."

Buhr,Rikak36,Ahkm9Mslim,Zhd4748.Ayrcabk.Tirmiz,Zhd48bniMce,Zhd21

1624numaralhadisilebirlikteaklanacaktr.

: : -1624

. . . :

1624.EbHreyreradyallahuanh'denrivayetedildiinegreReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

"AzzvecellolanAllah'nhonudluunukazanmayayarayanbirilmi,srfdnyalkeldeetmekiinrenenkimse,kyametgncennetinkokusunubilealamaz."

EbDvd,lim12.Ayrcabk.bniMce,Mukaddime23

Aklamalar

Gsteriyapmakvebirilerineduyurmakmaksadylayadadesinlerdiyeortayakonan ilerinAllahkatndahibirdeeriyoktur.Byledavrananlarnelineneticedesorumluluktanbakaolumluhibireygemeyecektir.Deiikrnekveanlatmlarlabugerekleriortayakoyanbudrthadis, riykonusundaaklataklabilecekhemenbtnsorularcevaplamaktadr.imdisrasylahadislerinnmzekoyduugerekleriaklayalm.

Birincihadisbizeunuanlatmaktadr:Samimibirniyetedayanmayanamelvehareketlernekadarnemli ve faydal gzkrse gzksn sonuta azb ve pimanlktan baka bir ie yaramaz. ehitlik,limlikvezenginlikgibimeziyetveimknlarsrfgsterivedesinlerurunakullananlar,ilhhuzurdayalanlanarakyzstcehennemeatlacaklardr.Budemektirki,diniistismareden,onudnyakarlarnalet etmeye kalkan kiiler, kimlikleri ve yaptklar ne olursa olsun, hirette "yalan sylyorsun" diyeazarlanmakvecezayaarptrlmaktanyakalarnkurtaramayacaklardr.Buhadsierf,biranlamda1623numaralnchadistedilegetirilenikazvetehdidinnaslgerekleeceinimisalleriyleanlatmaktadr.Hatta "ilmi dnyev karlarna let edenlerin cennetin kokusunu bile alamayacaklarn" bildirendrdnchadisideaklamaktadr.

Kiiyi, her hadiste de haber verilen ac sonuca srkleyen ortak nokta,Allah iin olmas veyaplmas gereken i ve amellere, bakalarnn grmesi ve beenmesi, duymas ve alklamas gibimaksatlarn katlmas, bir anlamdaAllah'n bilmesi ve raz olmas ile yetinilmemesidir.Bu ise, kiiyiAllah'ndeil,evreninveevredekilerinkuluklesiyapar.Hereyiifsteder.Buadanbaktmzveherhadisibiraradadeerlendirdiimizzaman,riykrlnvegsterihastalnn,zelliklehirettekimahrumiyetler asndan, ne kadar fena bir hastalk olduunu kolaylkla anlarz. kinci hadis, "kiYzllnYasaklanmas" konusunda 1544 numara ile gemi ve orada aklanmt. Burada bir kezdahatekraredilmesi,riyvenifaknuygulamaolarakbirbirineokbenzediklerinivurgulamakiinolsagerektir.Nitekimdahanceiaretettiimizgibinifak,inantaikiyzllkriyise,ameldeikiyzllkdemektir. Fakat bunlar, iki yzllk, gsteri, desinler ve ihlasszlk noktalarnda mterektir.Yneticilerin huzurunda sylenenler ile gyaplarnda sylenenlerin birbirinden farkl olmas ve bununbilinleyaplmasnekadarirkinise,grnrdeAllahiin,amaaslndabakaamavekarlaraynelikolarakamelveiyilikyapmakdaenazokadarirkinveikiyzllktr.

Mslmanlar ibdet ve ame