BidatlardanSaknmakBidatlardanveTemeliDineDayalOlmaksznSonradanOrtayakanlerdenSaknmak

yiveyaKtrAanlar

HayranclkEtmekDorulukveyaSapklaardaBulunmak

yilikveTakvadaYardmlamak

Nasihat

yiliiEmirKtlktenNehiy

yiliiEmirKtlktenNehyettiiHaldeSzleiBirbirineAykrOlanKiininAcklSonu

EmanetiYerineGetirmek

ZulmZulmnHaramlveHakszOlarakEldeEdileneyleriSahiplerineGeriVermeGerei

MslmanlarnDokunulmazHaklarMslmanlarnDokunulmazHaklarnaSaygGstermek,HaklarnnAklanmasveOnlaraKarefkatveMerhametliOlmaGerei

AyplarrtmekMslmanlarnAyplarnrtmekveZorunluOlmadkaOrtayakarmaktanSaknmak

MslmanlarnhtiyalarnKarlamak

efaat

nsanlarnArasnBulmak

GszMslmanlarleFakirlerinveAdSanAnlmayanlarnDeeriYetimleriveKimsesizleriKorumak

Yetimleri,Kzocuklarn,Zayf,YoksulveGnlKrkKimseleriHoTutmak,OnlarayilikEdipefkatGstermek,KendilerineMtevaziDavranpKolKanatGermek

KadnlarayiDavranmak

KocannKarszerindekiHaklar

AileninGeimi

SevdiiDeerliMallarnfakEtmek

AileninDinEitimiAilesine,ocuklarnavedaresiAltndaBulunanlaraAllahataatkrOlmayEmretmekveOnlarAllahaKarGelmektenSakndrmak,KendileriniEitmekveDininYasaklarndanUzaklatrmak

KomuHakkveBununlalgiliTavsiyeler

AnaBabayayilikveAkrabaZiyareti

AnaBabayaKarGelmeninveAkrabalelgiKesmenin

Haramolduu

BabaDostlarnakramAnaBabaDostlarna,Akrabaya,EinevekramaLaykKimselereyilikEtmeninFazileti

EhliBeyteSaygHz.PeygamberinEhliBeytineSaygveOnlarnstnlkleri

limlereSayglimlere,ByklereveFaziletSahibiKiilereSaygGstermek,OnlarBakalarnastnTutmak,ToplantlardanegeirmekvestnlkleriniBelirtmek,TakdirEtmek

FazletSahipleriniZiyaretEtmekFazletSahipleriniZiyaret,OnlarlaBeraberOlupSohbetveMuhabbetEtmek,OnlardanZiyaretveDualarnstemekveMbarekYerleriZiyaretEtmek

AllahinSevmekAllahinSevmenin,BunuTevikEtmeninFazileti,KiininSevdiiKimseyeSevdiiniSylemesiveSevildiinirenenKimseninSyleyeceiSzler

-18

BDATLARDANSAKINMAK

BDATLARDANVETEMELDNEDAYALIOLMAKSIZINSONRADANORTAYAIKANLERDENSAKINMAK

yetler

1.Gereintesindesapklktanbakanevarki?Ynussresi(10),32

Bu yeti kerme, hak ile dallet arasnda bir ba olmadn ortaya koymaktadr.Haktan ayrlanmutlaka dallete der, sapklk batana saplanr. Allahdan baka rab arayan, btl yollara dalar,uydurmailahlarainanr,tevhidakidesindenayrlarakirkesapar.

Gereigren,bilenve tanyankimse,naslolurdasapkladeerveriponuterciheder?nsanayakan hakkn yannda ve hakta olmaktr. Her eit bidat ve temeli dine dayanmayan, sonradanuydurulmuhereysapklktr.Sapklnhertrreddedilmitir,makbuldeildir.

2.Bizkitabdahibireyieksikbrakmadk.Enmsresi(6),38

limler ve mfessirler, burada geen kitab dan maksadn ne olduunu farkl ekilde anlaypyorumlamlardr. Bir ksm, her eyin yazl olduu kitabdanmaksadn levhimahfz olduunu,nk btn mahlkatn ahvlinin yalnzca orada yazl bulunduunu sylemilerdir. Her eyi bilenAllahTelnnyarattklarndanbir tanesininbile rzknveynetiminiunutmasszkonusudeildir.lemde cereyan edecek olan hereyin hali, durumuve bilgisi tamamen ve btn ayrntlaryla levhimahfzdayazlolupAllahkatndabilinmektedir.

BirksmlimlerdekitabdanmaksadnKurnKermolduunusylemitir.nkKurandainsanln ihtiyac olan delil ve tekliflerden hibiri ihmal edilmemitir hepsi ya ksaca veya tafsiltlolarakbildirilmitir.Tabiikiuandacerayanedenveyailerdemeydanagelecekherhdiseyi,tekbanadnmekvebizzatkendilerifiilenyaamakisteyenler,hibiryetiokuyamaz,anlayamazlar.Ancakbuyndebakalarnaibretolurlar.Meselbirkimseninbanatayamasn,birinsanyldrmarpmasntekbanabirolayolarakgrmektehibir faydaszkonusuolamaz.KurnKermdekibtnferdvakalar buna kyas edebiliriz.Bununbir yet olmas veya bir kymet ifade etmesi, benzer olaylarnkendibanadagelebileceinidnerek,ondansaknmavekorunmayollararamasnabaldr.

tebuanlamdaolmakzere,Kuranbizehereyisaym,herhangibireyieksikbrakmamtr.Hereyinbilgisi,delletiveyaiaretiKurandamevcuttur.

Kinatbirkitapkabuledip,btnvarlklarokitabnkelimevedelletleri,nakvehatlarolarakgrenlerdevardr.Bunadakinatkitabdenilmitir.Ohaldekinattakihereydenalnacakbirders,biribretvardr.

NeticedebizbunlarnherbiriniyineKurandanreniyoruz.

3.Bireydeanlamazladerseniz,zmiin,AllahaveReslnebavurun.Nissresi(4),59

Allah veReslnn llerine,Kuran ve Snnetin hakikatlerine uymayan zmler, insan vetoplumu zmszle gtrr. Kiiler ve hatt toplumlar baz kere en mkemmel zmn kendibulduklarveuyguladklaryollar,yntemlervesistemlerolduunainanrlar.Hattbakalarndabunainandrabilirler. Fakat, fikir ve dnceleri, sistemleri iflas edince, herkes, ne byk yanllklaryapldn,nekorkuninsanlksularilendiinigrr.Heyhat!itengemi,binlerce,milyonlarcainsanhederolmu,milletlerdinsizlemi, insanlkhasletlerindenuzaklam,lkeler trmrolmu,yeryznndengesibozulmutur.Onuyenidenraynaoturtmakhakkhakimklmaklaolur.

Yukarda saylan olumsuzluklarn yaanmamas iin, yeryznde Allah ve Reslnn hkmyrrlkte olmal, karsndaki btn batllar, bidatlar, sapklklar ve yanllar ortadan kaldrlmal,iyiliklervegzelliklerhakimklnmaldr.

BuyetintamamnnaklamasSnnetiKorumabahsindegemiti.

4. te bu benim dosdoru yolumdur, ona uyun. SiziAllah yolundan ayrp, paralayacak

yollarauymayn.Enmsresi(6),153

Bu yeti kerimeden nce geen yetlerde, iman ve tevhid, emirler ve nehiyler, baz nemlihkmlerzikredilmitir.Dosdoruyoldiyetavsiyeedilenhususlarbunlardr.Saylanbuesaslarsemvkitaplarn hibirinde nesh edilip kaldrlmam, tam aksine btn dinlerde temel esaslar olarakkorunmutur.Bunlarirktensaknma,anababayaiyilik,yoksullukyzndenevladldrmemek,akvegizlihertrlfuhiyattanuzakdurmak,hakszyereinsanldrmemek,yetimmalyememek,lvetartytamtutmak,adlettenayrlmamaktr.tebunlardosdoruyololup,dininesasdr.

Bunundndakibirokyollar,muhtelifdinler,mezhepler,bidatlervesapklklar, inananlarfrkafrka,grupgrupyappAllahyolundanayrrveparalar.

Allaha gittii sanlan birok yollar vardr. Nitekim, Allaha giden yol, yaratlmlarnsaysncadrdenilmitir.FakatbtnbunlarniindegerektenAllahaulatranveAllahileresulleritarafndandavetolunanhakyolbirtanedir.Buyol,kendisinegirenleritoplayan,birletiren,datmayan,aldatmayan tevhid yoludur.Hak birdir, btl ise oktur. Tebli ve dvetmetodlarnn deiik olmas,hakkn da farkl ve deiik olduu eklinde anlalmamaldr. Tebli yollarnn her birinde hakknhkm bir olup, eit eit deildir. Bu ise Peygamberin tuttuu yoldur. Allahn yolunu bulmak

isteyenlerin Peygambere uymas zorunludur. Peygamberin yolu dndaki yollar, bidattr, dallettir,sapklktr.BusebeplePeygamberirehber,ndervernekedinmekhakyoluntemelidir.

5. De ki: Eer Allah seviyorsanz, bana uyun ki, Allah da sizi sevsin ve sularnz

balasn.limrnsresi(3),31

Allah sevgisi, birmmin iin enstnduygularn bandagelir. nsanolu, sevmektendaha oksevilmeyiarzueder.BusebepleAllahnsevgisinikazanmak,ulalabilecekenstnseviyedir.nkbuseviyeyeulaandanAllahhonutverazolmudemektir.Allahnkendisindenrazolduukimseise,dnyavehirettesadetenilolur,enkymetlinimetlerekavuur.Cennetivecemlullahmhedeyihakeder.Bunlarhayatngayesidirvehiretinenbyksadetleridir.BtnbunimetlerenilolmakiinAllahn Reslne uymamz gerektiine bu yet dellet ediyor. Allahn kulunu sevmesi, kulunpeygamberetbiolma,uyma,onunyolunuveizinitakipetmeartnabalanmbulunmaktadr.nksevgisadeceszledeilsevenkimseninsevdiininemrine,arzuveisteklerineuymasylaolur.

Bidatlardanvedindeaslolmayanbirtakmbtlveyanlyollarasapmaktankurtulmannaresi,rnekvenderimizbulunanResliEkremEfendimizinhakvedoruolanaydnlkyolunauymaktanibarettir.yetinaklamasSnnetinOrtayaKoyduuEdebleriKorumabahsindedegemiti.

Hadisler

: -171.

. :

171.ie radyallahu anhdan rivyet edildiine gre, Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem

ylebuyurdu:

Kimbizimbudinimizdeondanolmayanbireyortayakarrsa,oeykabuledilmez.

Msliminbirrivayetiyledir:

Kimbizimdinimizdeolmayanbireyyaparsaomerduttur,makbuldeildir.Buhr,Sulh5Mslim,Akdiye17,18.Ayrcabk.bniMce,Mukaddime2

Aklamalar

Buhadis,slmnennemlitemellerindenbirinitekileder.KitabveSnnetesasnadayanmayanher ey merdut, yani kabul edilemez niteliktedir. Byle bir ey dinden saylmaz ve btl olarakadlandrlr.

RiyzsslihninbalangcndageenAmellerniyetleregredirhadisi,yaptmz ibadetlerinve ilerin sevap veya cezasnda, kalb bir amel olan niyetin nemini bize retmiti. Bu hadiste ise,ibadetvetatlerdedahil,yaptmzheriingrntebiledine,KuranveSnnetesaslarnauymasgerektiibizeretilmitir.AllahveReslnnizinvermediihibireyindindensaylmayacanbuhadisinzlifadesindengayetakbirekildeanlamoluyoruz.

Dinde asl olmayan bir eyin sonradan ortaya konulmas, dinimizde bidat diye adlandrlr.Esasen bir ok yeti kerime ve sahih hadis, bu veciz kelmda ifadesini bulmutur. Biraz nce ksaaklamalarnvermeyealtmzyetler,bunlardansadecebirkadr.

Hz. Peygamber, bu hadisleriyle, dinde haddi ap ileri gidenlerin arlklarn, btl yollara sappdinitahrifedenlerintahrifatndinolarakkabuletmemekgerektiinedikkatimiziekmektedir.Bunlarn

herbiribidatolaraknitelenmitir.

Daha dindar olabilmek veya yle grnmek iin Kuranda ve Resli Ekremin snnetindebulunmayan birtakm ibadetler veya Allaha yakn olmaya vesile saylabilecek baz ameller ortayakartan kimse daha dindar deil, dine ilavelerde bulunan bir bidatidir. Kendisi ve yapt ii aslakabuledilemez.Bununaksine,dindebulunupdaKuranveSnneteuygunolanibadetveamelleriyoksayan,noksanlatranveyadeitiren,bylecedinitahrifedenbtlehlidebidatdr.Onlarveamellerimerdutolup,aslakabuledilemez.

Buhusus,Peygamberimizinbirsonrakihadislerindendahanetbirbiimdeanlalmaktadr.nkorada, sonradan ortaya karlan her eyin bidat, her bidatn da dallet, sapklk olduu beyanbuyurulmaktadr. Bidat, Kuran ve Snnete dayal bir temeli ve bu ynde mmetin uygulamasbulunmayan eydir. Burada ise dinde delili olmakszn ortaya konulan yenilikler anlamndakullanlmaktadr.

Herbidatdallettirszbirgenellemeifadeetmekteisede,slmlimleribuszleekseriyetinkastedildiihkmnevarmlardr.Ziraonlaragrebidat,vcip,mendub,haram,mekruhvembahksmlarnaayrlr.

Mesel gnmz sistematiine gre delilleri ortaya koyarak dinsizlere cevap vermek, slmsavunmak,teknikimknlardanyararlanarakdiniteblietmekgibigrevlervcipsaylr.

lmkitaplaryazmak,gnnartlarnauygunokullarvehizmetbinalaryapmakmenduptur.

eitliyemekler,mahzurubulunmayanyeniicadedilmiieceklerkullanmakmbahtr.

Haram ve mekruhlarn neler olduu slm reten kitaplarda, zellikle fkh eserleri veilmihallerdeetraflcabelirtilmitir.

Dinimiz,ferdinvetoplumunyararnaolaneyleriyasaklamamtr.Helalleriveharamlaraklam,icm, kyas ve ictihad serbest brakarak, Kuran ve Snnetin naslarna aykr olmamak artyla,kyametekadarortayakabilecekherkonuyakararvermeimkn,yetkiveselhiyetinilimlerle,onlarabavuracakyneticilerebrakmtr.

Bidat konusu, slm limlerinin her asrda ciddiyetle zerinde durduklar bir konu olmutur.tisamdenilen,KuranveSnnetebalanmakonusuylabidathepbir aradamtlaa edilegelmitir.nkburayakadarsylediklerimizdendeanlalacagibi,KuranveSnnetindevredenkarlmasveya ihmal edilmesi, bidatlar dourur ve onlarn yetiip gelimesine zemin hazrlar. O haldebidatlaraengelolabilmeninyegneyolu,KuranveSnnetkltrnyaygnlatrmak,bunlarnhayattarzhalinegelmesinezeminhazrlamaktr.

Din,KuranaveAllahReslnnsnnetineuymak,ortayakanproblemlereKuranveSnneteuygun areler bulmak ve insanlar zmszlemahkm etmemek suretiyle hayatiyetini ve etkisinisrekli klabilir. zellikle hadiste geen dinde olmayan ey ifadesi, Kuran ve Snnete aykrolmayancadlarn,yasaklanmbidatlardansaylmayacanaiaretkabuledilebilir.nkbirokyeniicadvardrki,bunlarfkhenzarrihtiyalardanbilesaylrolmutur.

yleisebidatnaslalglayacaz?

mam fi: Kitaba, Snnete, icma ve sahabenin yolunamuhalif olan her ey, saptrc,kt bir bidat bunlara muhalif olmayp hayra ynelik eyler de iyi ve gzel bir bidattrdemektedir. te iyi bidat (elbidatlhasene) ve kt bidat (elbidatsseyyie) denilmesininsebebi budur. finin delili ise Hz. merin sahbei kirmn camide cemaatle teravih namazklmalarn,bunegzelbidatdiyerektasvibetmesinedayanmaktadr.

Sahbler, Peygamber Efendimizin zamannda olmayan pek ok iler yapmlar, onlara cevazvererek kabul hususunda icm etmilerdir. Hz. Eb Bekir zamanndaKurann bir mushaf halindetoplanmas, Hz. Osmann zamannda nshalarn oaltlarak eitli blgelere gnderilmesi en okbilinenrneklerinbandagelir.

Daha sonraki dnemlerde nahiv, feriz, hesap, tefsir, isnada dayal sz ve hadis metinlerinin

tamamnn yazlmasna ynelik almalar da bunun rneklerinden bir kadr. Bunlar bidat olarakisimlendirsekbile,ktvemerdutolduklarsylenemez.nkilminmuhafazas,yaylmasvesonrakinesillereintiklibusayedeolmutur.

Konuyu zamanmza kadar getirmek, basn yayn organlarn, bunlarn basld modern basktesislerini,dieriletiimvastalarile,askervesivilalandakibtngelimeleributavrvetarziindeele almak zorundayz.Bunlarn bulunduubir dnyaya ayakuydurmayanlarn yaama ans vehayathakkdaolmaz.

Aynekilde,evlerimizinyaptarzndan,iindeihtiyaduyduumuzmalzemeyevarncayakadarbirokeya,zamana,meknavecorafyayagrefarkllklargsterir.

Ohaldebidatlerinalan,yaniktkarlanan,yasaklananveharamolan,sahibinibazkereimandairesinin dna kartan bidatlarn alan, itikad, amel ve muamelt gibi snrlar Allah ve Resltarafndan izilmi, helal ve haraml belirlenmi sahalardr. Bu hudutlar aanlar ve bunlara aykrdavrananlarbidatkarmolurlar.Butrbidatisemerduttur,yanikesinliklekabuledilmez.

te bu sebeblerden dolay, itikd mezhepleri Ehli Snnet velcemaat ve Ehli bidat veddallet olarak adlandrmlardr. Akid kitaplarmz, hangi inan sapmalarnn bidat ve dalletolduklarndelilleriylebirlikteaklar.Fkhkitaplarndadabidatsaylanibadetvemuamelttrlerineiaretedilir.

Ohaldebidatlar,gnlkhayatmzdakullandmzbasitanlamylaalglamakdorubiryaklamveanlaysaylmaz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Buhadis,slmnenbyktemellerindenbirinitekileder.Butemel,KuranveSnneteaykrolaraksonradanortayakanherinan,ibadetvemuameltnkabuledilemezoluudur.

2. Sonradan ortaya kan bir takm cadlar ve ihtiyalar, Kuran ve Snnete aykr bir cihetiolmadka,merdutolanbidatlarsnfndansaylmaz.

3.Bidat,hasene (iyi)veseyyie (kt)olmakzere ikiyeayrlr.Kuran,Snnet, icmvesahabeyolunaaykrolmayanlariyi,aksiolanlarktdiyeadlandrlr.

4.slmlimleribidatlar,vcip,mendup,mbah,haramvemekruholmakzerebeksmdaelealmlardr. Sava aletleri cad, zamann artlarna uygun kuvvet hazrlamak vciptir. niversiteler,enstitler kurmak, ilm kitaplar hazrlayp basmak, ilmi yaymak, insanlara retmek, okul binalaryapmakgibieylermendupvemakbuldr.Helalolaneyleriyeyipimekmbahtr.Haramvemekruhisedinimizcetayinvetesbitedilmitir.

5.Bidatcatedende,onunyolundaveizindegidendeaynekildegnahkrdr.

: -172 : : :

. : .

.

172.Cbirradyallahuanhylededi:

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem hutbe irad ettii zaman gzleri kzarr, sesi ykselir,Dman sabah ve akamzerinize hcum edecek, kendinizi koruyunuz diye ordusunu uyarankumandangibifkesiartarveehadetparmaileortaparmanbirarayagetirerek:

Benimlekyametinarasuikiparmanaraskadaryaklatsradabenpeygamberolarakgnderildimderdi.Sonradaszlerineyledevamederdi:

Bundan sonra syleyeceim udur ki: Szn en hayrls Allahn kitabdr. Yollarn enhayrlsMuhammedsallallahualeyhivesellem inyoludur. lerinenkts, sonradanortayakarlmolanbidatlardr.Herbidatdallettir,sapklktr.Sonradaylebuyurdu:

Ben her mmine kendi nefsinden daha ileriyim, daha stnm. Bir kimse lrken malbrakrsaomalkendiyaknlarnaaittir.Fakatborveyayetimlerbrakrsa,oborbanaaittiryetimlerebakmakdabenimgrevimdir.Mslim,Cuma43.Ayrcabk.bniMce,Mukaddime7

Aklamalar

Peygamber Efendimiz ok eitli vesilelerle ashba hitap eder, o andaki duruma, toplumunpsikolojisine uygun konumalar yapard. Arabada hutbe denen, dilimizde de aynen kullanlankelime,bizdeolduugibi,sadececumagnhatibinminberdenyaptkonumaanlamnagelmez.Birhatibin,topluluahitabenyaptherkonumahutbeolarakisimlendirilir.

Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem in konuma yaparken gzlerinin kzarmas, sesininykselmesi,kzmasgibiburadaanlatlanfizyolojikdurumlar,btnkonumalarndagrlmez.O,birktlkten sakndrd, bir yasaktan kanlmasn istedii veya kt bir sonutan korkuttuu zamanbylebirgrnmesahipolurdu.Tehdidedenvekorkutaninsanntavrelbettebyleolur.Buekildehareketetmesi,eriatamuhalifbirhareketiyasaklamakiindeolabilir.

Peygamberimiz,insanlarntehlikelerekarduyarszlklarn,bazhakikatlerdenhabersizolularn,ihmalkrlk ve vurdumduymazlklarn grnce kzm, fkelenmi ve onlar ciddi bir biimdeuyarmtr. Bu uyar, sadece sahbeye has deil, mmetin her ferdini ve her zaman kapsaycniteliktedir.Ayrcatoplumubilgilendirmekle,iradvekazgreviylesorumlukiiler,vizlervehatibleriindeyolveyngsterici,rnekolucuzelliklertar.

Peygamber Efendimiz, Allah Telnn insanla gnderdii son elidir. Kurn Kerm bunuakabeyanettiigibi,kendisideskskhatrlatr.Kyametekadarbakabirdin,bakabirpeygamber,bakabir ilhkitapgelmeyecektir.Dnyadayaanangemizamandiliminegre,kalansreninokksaolduuna,ReslullahEfendimiz ehadetparmaylaortaparmanbirbirineyaklatrarakdikkatekmitir. Ancak bu geri kalan zaman sresinin ne kadar olduu ve hangi tarihte sona ereceikonusundakimseyebilgiverilmemitir.AyrcabuifadeyleEfendimiz,ehadetparmaylaortaparmakarasnda baka parmak olmad gibi, benimle kyamet arasnda da baka peygamber yoktur, demekistemitir.

Burada Peygamberimiz nce Allahn kitab Kurana sonra da kendisinin snnetine dikkatimiziekmektedir.Dininbuiki temeline iaretettiktensonra,bunlaranemverilmemesidurumundaortayakacak iki olumsuznoktayada iaret ederekbizi uyarmaktadr.Bunlar da, sonradanortaya karlansapklklarvebidatlardr.

SznenhayrlsnnKuranoluu,birkaadanelealnabilir.Kuran,feshatvebelgatinbtninceliklerinikapsaycniteliiileinsanlaenmkemmelhitaptr.Builhkitap,herhakikati,doruyuveyanlapakortayakoyar.Sanabukitabhereyiaklayanvemslmanlarayolgsterenbirrahmetvemjdeolarakindirdik[Nahlsresi(16),89].Byleolduunagre,mslmanlarndnyavehiretileriyleilgiliherkonudaKuranabavurmalargerekir.nkKuran,gereivekurtuluuarayan herkesin, kendisine ynelince aradn bulaca bir hazinedir. Hazineye kavumak bazan nekadarzor ise,Kurann ilhhakikatlerinikavramak,esrrnaeriebilmekdekolaydeildir.Amabirhazinenin insan cezbetmesi ve kiinin bu arayla megul olmas da iin balang ve ilk admdr.Kuranbirrehberolmassebebiyle,herankendisiyleolmamzgerekenbirkitaptr.

Yollarnenhayrlsise,Hz.Peygambersallallahualeyhiveselleminyolu,yanisnnetidir.nkonunyolu,Kurannrehberlikettiidosdoruyoldur.HayatnKuranauydurmakvehayatprogramn

KurandanalmakisteyenlerPeygamberetabiolur,onunizindeyrrler.Yeminederimki,siziniin,Allahnhuzurunakmayumanlar,hiretgnneinananlarveAllahokananlariinAllahnReslgzelbirrnektir[Ahzbsresi(33),21].

Allah ve Reslnn yolundan ayrlanlar, birtakm farkl ve aykr yollar cat edenler, bidate,sapklkveyanlladerler.Bundanncekihadisinaklamasndabukonugenieelealnmtr.

Peygamber Efendimizin Ben her mslmana kendi nefsinden daha ileriyim sz,Peygamber, mminlere kendi canlarndan bile stn olmak gerekir [Ahzb sresi (33), 6]yetine uymaktadr. nk, Peygamberin emrettii konular, mminleri dnya ve hirette saadetekavuturacak eylerdir. nsan tabiat erre, ktlklere ynelmeye daha msaittir. Nitekim Ysufaleyhisselm: : Ben, nefsimi temize karmak istemiyorum. nk nefis, daima ktlemredicidir[Ysufsresi(12),53]demiti.

Sahbei kirm, Resli Ekrem Efendimizi kendi nefislerinden ileri ve nde tutarlard. OnlarnAllahReslileitirakettiklerigazvelerdekitutumvedavranlar,bununcanlrneklerinitekileder.

PeygamberimizinHerkimgeridebirborveyayetimlerbrakrsa,bunlarbanaaittirsz,kendisinin her mmine kendi nefsinden daha ileri olduuna dair beyann aklayc niteliktedir.Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem, slmn ilk yllarnda borlu len ve borcunu deyecek malbrakmayanlarn cenazenamaznklmazd.Bylece sahbeikirm ihmalkrlktanveborlanmaktansakndrmay hedeflemiti. Sonralar fetihler sayesinde hazinenin ml durumu dzelince, bylelerinborlarn Peygamberimiz bizzat demeye balad. Fakat bu, Peygambere has bir durumdu. Dahasonralarhalifelerinbuyndebiruygulamagelitirdiklerinigrmyoruz.ukadarvarki,yetimkalanocuklarabeytlmaldenyanidevlethazinesindennafakadendiinigryoruz.HattHz.EbBekirin,mslmanlar arasnda ayrm yapmakszn bu nafakay dedii, Hz. merin ise, bunun aksine,mslmanlararasndatercihdebulunduusylenmektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1. Haramdan sakndrma, eriata muhalif bir hareketi knama gibi sebeplerle kzmak, sesiykselterekkonumakcizdir.

2.Peygamberimizlekyametarasndakizamandabakabirpeygambergelmeyecektir.3.AllahnkitabveReslnnsnnetiylemegulolmak,enhayrlamellerdensaylr.4. Bidatlarla mcadele etmek mslmanlar iin bir grevdir. Bunun yolu, Kuran ve Snneti

renmekvehayatauygulamaktanibarettir.5.Yetimlerevekimsesizocuklarabeytlmaldenyardmetmekgerekir.6.Mirashaktrvehelaldir.

19

YVEYAKTIIRAANLAR

yetler

} : . {

1. Onlar: Rabbimiz, bize elerimizden ve ocuklarmzdan gzmzn aydnl olacak

insanlarihsanetvebizi,Allahakargelmektensaknanlaranderyapderler.Furknsresi(25),74

Mminlerglerininyettiikadarileveellerindengeldiinceiyibiraileyuvaskurmayaalrlar.Buyndegerekliolandinahlkhassasiyetlerigstermelerininyannda,diertaraftanAllahTelyadua ve niyazda bulunarak, eleri ve ocuklar hakknda iyilik ve hayr temenni ederler. Onlarnfaziletlerle donanm, en gzel ahlkla bezenmi kiiler olmalarn arzu ederler. Allahn korumassayesindecehennemazabndankurtulanbahtiyarlarzmresinenderklnmalarnAllahdandilerler.

Bu saylanlarn her biri hayrdr. nsan hayrda en nde bulunmay, yani imamolmay arzu eder.nkhayrdanderlikiyiramannveinsanlarnslahnaalmannvesilesidir.

yetikerimedekiistekler,aileveocukterbiyesinenemverilmesigerektiinindelilisaylmtr.

Yalnz mttak olmak, yani Allaha kar gelmekten saknan bir kimse olmak deil, bylesikimselerin imam olmak arzusu byk bir gye ve mukaddes bir mefkuredir. nk dinde takvmertebesindendahastnbirmakamyoktur.

Bazlimlervemfessirler,buyetidelilgstererek,dindebakanlkvedevletyneticiliiistemeyivcip saymlardr.Ehliyet sahibi kimselerin devlet ynetimine talip olmas ve bukonuda tevikedilmeleri,dnbirgrevkabuledilmitir.Bunlarnherbiri,hayrlbirramannvesileleridir.

. { } : 2.Bizonlar,emrimizuyarncainsanlaradoruyolugsterenbirerrehberkldk.

Enbiysresi,(21)73

Peygamberler insanln doruluk rehberleridir. Allah Tel insanlara olan ltuf ve merhametisebebiyle pek ok peygamber gndermitir. Onlar kendilerine uyulmas gereken nderlerdir.Peygamberlerin asl grevi teblidir. nsanlara, Allahn emri ve izniyle, hakk ve doruyu gsterir,kurtuluyollarnaarlar.Onlarnatrdangidenler,dnyavehiretmutluluunaularlar.

Dindendervernekolacakkiilerin,ncekendinefislerini slahetmelerigerekir.Hidyetnceonlariingereklidir.Kendilerimkemmelolmayanlar,bakalarnkemaleulatramazlar.

Hadisler

: -173 . } : } : { } : { { : :

.

: : . : : . : . . : { } : : : . : : . : .

. : .

173.EbAmrCerrbniAbdullahradyallahuanhylededi:

BirgnerkenvakitlerdeReslullahsallallahualeyhiveselleminhuzurundaidik.Oesnada,kaplanderisine benzeyen alaca izgili elbise veya abalarn delerek balarndan geirmi ve kllarnkuanm, tamamna yakn, belki de hepsiMudar kabilesine mensup neredeyse plak vaziyette birtopluluk kageldi. Onlar bu derece fakir grnce, Resli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem inyznn rengi deiti.Evegirdi ve sonrada kpBille ezanokumasn emretti o daokudu.BillkmetgetirdiveAllahReslnamazkldrd.DahasonraPeygambersallallahualeyhivesellem birhutbeiradettiveylebuyurdu:

Eyinsanlar!Sizibirteknefistenyaratan,ondaneinivaredenveikisindenpekokkadnveerkek meydana getiren Rabbinize hrmetsizlikten saknn. Allah phesiz hepinizi grpgzetmektedir[Nissresi(4),1].

SonradaHarsuresininsonundakiuyetiokudu:

Eyimanedenler!Allahdankorkun,herkesyarniinnehazrladnabaksn [Harsresi(59),18].Sonra:

Her bir fert, altnndan, gmnden, elbisesinden, bir sa bile olsa budayndan,hurmasndansadakaversinhattayarmhurmabileolsasadakaversinbuyurdu.

Bunun zerine ensardan bir adam, arlndan dolay neredeyse kaldrmaktan aciz kald, hattakaldramad bir torba getirdi. Ahali birbiri peine skn edip sraya girmiti. Sonunda yiyecek vegiyecektenikiynolutuunugrdm.BaktmkiResliEkremsallallahualeyhivesellem inyzglyor,sankialtngibiparlyordu.SonraPeygamberEfendimizylebuyurdu:

slmdaiyibirraankimseye,bununsevabvardr.Ordayryenlerinsevabndandakendisineverilir.Fakatonlarnsevabndanhibireynoksanlamaz.Herkimdeslmdaktbirraarsa,okiiyeonungnahvardr.Oktrdayryenleringnahndandaonapayayrlr.Fakatonlarngnahndandahibireynoksanlamaz.Mslim,Zekt69.Ayrcabk.Nes,Zekt64

CerrbniAbdullah

EbAmrdiyeknyelenenCerr, sahbeikirmdandr.Hicretin,10.ylRamazanayndaResliEkrem sallallahu aleyhi ve selleme gelerek biat etmi ve mslman olmutu. Onun slm kabulediinin Peygamber Efendimizin vefatndan 40 gn ncesine rastlad da sylenir. elBecel diyenisbelenmesihakkndaeitligrlerilerisrlrsede,annelericihetindenBceyleBintiSabismiyleilgiliolmasdahaokkabulgrenyaklamdr.

Ashbkirmnenuzunboyluveengzelyzlleriarasndayd.HattaHz.merona,Cerr,bummetin Yusufudur derdi. Kabilesinin nde geleni idi. Peygamberimizin huzuruna girdiinde

Efendimiz kendisine ikramdabulunmu veBir kavmin nde geleni size gelince, ona ikram edinizbuyurmulardr.

Cerr,Kdisiye sava bataolmakzere, Irakta yaplan eitli harplere itirak etti.O, nceleriKfeyeyerlemiti.DahasonraFratkenarndabirehirolanKarkisiyayagittiveoradavefatetti.

Cerrin rivayet ettii hadis says 100dr. Buhr veMslim onun hadislerinden 8ini ittifaklanaklederler.

CerrbniAbdullah51(671)veya54(674)senesindevefatetti.Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Peygamber Efendimiz, huzuruna gelen her fert ve toplulukla ilgilenir, onlarn ihtiyalarngidermeyealrd.Holanmadbirdurumgrdndeyznnrengideiirdi.Sahbeikirmonunzntsn,skntsnvekederiniyzndenanlarlard.Efendimizinsadetvesevinhalideyzndenanlalrd.BuhadisinravisiEbAmrCerrbniAbdullah,ahitolduuveanlattbuolayda,onunherikihalinideaynandagrmvebizehikyeetmitir.

Peygamber Efendimiz, sahbei kirm Kuranla eitiyordu. Onlar mjdelemesi,sevindirmesi, mitlendirmesi, korkutmas ve uyarmas hep Kuranla veya Kuranndorultusundayd. Baz kere onlara Kurandan yetler okur, kendisinin arzu ve isteklerinin odorultuda olduunu hatrlatrd. Bu durum, ayn zamanda kendisinden sonra nasl hareket edilmesigerektiinindebiriaretiydi.ByleceKuranSnnetbirlikteliini,iieliini,ayrlmazlngstermioluyordu.

Reslullahsallallahualeyhivesellem,kendilerindenherhangibir ey istediinde, sahblerbtnimknlarn seferber eder, onun emrini ve arzusunu yerine getirmek iin adeta birbirleriyle yaragirerlerdi. Onlarn aralarndaki yardmlama ve ellerinde bulunan paylama duygusu, sayszrneklerindegrldgibi,esizdenecekseviyedeidi.Peygamberimizinyzndehissedilensevincinsebebi, kendi emrine adeta koarcasna uyulduunu gzleriyle grmesi ve fakir insanlarnproblemlerininhalledildiineahitolmasyd.

Peygamber Efendimiz, bu davran iyi bir r olarak nitelendirmitir. nk burada biryardmlama, bir cmertlik ve mslman kardelerini kendi nefislerine tercih etme gzellii vardr.AllahTeldabuniteliklerisebebiylemminleriylever:

Zaruretiindebulunsalarbile,onlarkendilerinetercihederler[Harsresi(59),9].

slm dini, alar doyurmay, plaklar giydirmeyi, yokluk iinde olanlarn her eit zaruriihtiyalarnkarlamay,mmetinzenginlerine,yerinegetirilmesigereklibirvazifeolarakykler.Buzaruri ihtiyalar karlanmad iin ktle itilen, sulu duruma den veya hayat tehlikeyegirenlerden toplumu sorumlu tutar. Ferd sorumluluun yannda ictim sorumluluu da getirir. Busayede toplumun fertleri arasnda ictim muvenet, sosyal yardmlama duygusu geliir ve neticedemesseseleir.slmtoplumlarndayaygnolansayszvakflar,bununencanlrneinitekileder.

Alanr iyiveyaktolabilir.Bur aanveo rdayryenler ecir, sevapveyagnahkazanrlar.Buhadiste,tayamayacakadararlyklenipgelerekyardmrnaanMedinelibirsahabidenbahsedilmektedir.Peygamberimizonunbudavrann takdirederekkendisinivdgibi,onunyolunuveizinitakibederekhayrileyenleridever.Fakatbukonudaenbykfazilet,rnekvender olanndr.Onun at yoldan giden herkesin ecrindenbir pay, o kiiye ayrlr. Fakat o rdayryenlerinsevabndandahibireyeksilmez.Bunakarlkktbirraanadabykbirvebalvardr.Okt rdayryenherkesingnahndanbir pay,kendileriningnahhi eksilmeksizin, oraanayazlr.

Dahancebidathakkndabilgiverirken,ktkarlananyasaklananbidatnyanndaiyigrlenbidatndaolduunuifadeetmitik.tebuhadis,yasaklananvektkarlananeyinmutlakanlamdaher bidat deil, btl ve sapklk saylan bidat olduunu gstermektedir.nk iyi bir r amak,ncedenbilinmeyenveuygulanmayanbirdnceyi,bireylemiortayakoymaktr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Reslullahsallallahualeyhivesellem,fakirvemuhtalarakarefkatliydi.2.Fakirvemuhtalarnihtiyalarngidermek,zenginmslmanlariinbirvecibedir.3. Yardmlama ve hayrda yarma, Allahn honutluunu kazanmann ve slm kardeliinin

temellerindendir.4.okkksaylaneylerledeolsasadakavermekvehayr iinmalndanharcamak,dinimizde

tevikedilmitir.Bykhayrlar,kklerinbirikimindenoluur.5. Mslmanlar hayr yolunda yarma ve Resli Ekremin izini takip etme hususunda acele

davranmaldr.6.yiliinhereidindemslmanlarrnekverehberolmal,ktlktenuzakdurmadadaennde

bulunmaldr.7.Gzelbir r aan, ecirkazanr.stelikkendi izindegidenlerin sevabnadaortakolur.Kt

raandagnahkarolurveoyoldagidenleringnahndanhissesinialr.8.Herbidat,sonradanicadedileney,alanherrsapklkolaraknitelendirilemez.

: -174.

174. bni Mesd radyallahu anhden rivayet edildiine gre, Peygamber sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

Hakszolarakldrlenherkiininkanndanbirpay,deminilkolunaayrlr.nko,insanldrmernilkbalatankiidir.

Buhr,Ceniz33,Enbiy1,Diyt2,tism15Mslim,Kasme27.Ayrcabk.Tirmiz,lm4Nes,Tahrim1bnMce,Diyt1

Aklamalar

demaleyhisselmnilkoluKbildir.O,kkkardeiHbilihakszyereldrmt.Buolay,yeryznde ilk kan dkme hdisesidir. Baz rivayetlerde bu cinayetin evlenme yznden ilendiibelirtilir.

Kbil, iledii bu haksz cinayetle kt bir r am ve gnahkr olmutu. Bu kt rdayryenherkesingnahndanbirhisseKbileayrlr.Dahancekihadiste ifadeedildiigibi,cinayetileyenleringnahndandabireynoksanlamaz.

Hakszyerebircanakymak,slmnazarndaenbyksuvegnahlardansaylr.Peygamberimiz,kyamet gnnde insanlar arasnda ilk grlecek dava, kanlarla ilgili olacaktr (Buhr, Diyt 1)buyurur. Bu hadis, sebepsiz yere ve haksz olarak bir insann hayatna son vermenin en bykgnahlarnbandageldiinigsterir.Kyametgnndeilkncecnivektillerinhesabaekilmesininsebebidebudur.

Burada,Kimsekimseningnahnyklenmez[Ftrsresi(35),18]yetiylebuhadisinaykrdmesi sz konusu deildir. yet suun ahsilii prensibini ifade etmektedir. Hadis ise, suaazmettirme,tahrikveteviketmeninvebaliniortayakoymaktadr.Buikihususbugnkhukuktadaayrikidurumolarakdeerlendirilmektedir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Birhayraveyabirerrevesileolmak,mkfatveyacezayaortakldaberaberindegetirir.2.nsanlktarihindehakszyereilkkandkmehdisesi,demaleyhisselmnocuklararasnda

vukbulmutur.

20

HAYRANCLKETMEK

DORULUKVEYASAPIKLIAARIDABULUNMAK

yetler

{ } : .

1.SenRabbinedavetet.Kasassresi(28),87

yeti kermenin tamamnn anlam yledir: Allahn yetleri sana indirildikten sonra, oinkrclarseniteblidenalkoymasn.SenRabbinear,saknAllahaortakkoanlardanolma.

Btn peygamberlerin birinci derecedeki grevi, dvet, yani insanlar Allahn yoluna armaolarakkabuledilir.Mminlerinvazifesi,dinedvetiherzamanveherarttayerinegetirmeksretiylepeygamberlerin grevlerini srekli klmaktr. mmet, kyamete kadar bu sorumluluun altndadr.Deienvegeliendnya artlar iinde, teblivazifesinin ihmali szkonusuolamaz. slmbtnalardavednyacorafyasnnherkesindeteblietmeninartlar,uslveslbu,insanlarniinde yaad yeni durumlar muvcehesinde deise de, duraklamas, vazgeilmesi veyageitirilmesidnlemez. Bugn, slm toplumlarnn en byk eksiklii, dzenli ve sistemli birtebli tekiltndanmahrumolular, ferd gayretlerle yetinerek, toplu tebli yollarn aramaylardr.FakatAllahadvet,gcnnyettiilde,hermminingrevidir.

} : . {

2.Sen,Rabbininyolunahikmetlevegzeltledavetet.Nahlsresi(16),125

yeti kermenin devamnda yle buyurulur: Onlarla mcadeleni en gzel bir usul ile yap.phesizkiRabbin,yolundansapanlareniyibilendir,doruyoldaolanlardaeniyiObilir.

Buyetikerme,dinedvetinuslveslbuileilgilitemeldsturunnaslolmasgerektiinibizeretmektedir. nsanlara gzel sz ve gler yzle yaklamak dinimizin temel prensibidir. Tatl dilylandeliindenkarrataszmzbugereinekadarvecizbirekildeortayakoyar!DinedvetveAllahaarmametodumuz,Kurannemirve tavsiyeleri,ResliEkremEfendimizinuygulamalardorultusundaolursagerekiyaklamsalayabiliriz.Genelstratejibudurancak kazn,uyarnnvebazkeresertliinhiolmayacasylenemez.Bunundayeri,lsveekliKuranveSnnetsnrlariindebelirlenir.

Hikmet, ncelikle Kuran ve Snnetin amaz hakikatleridir. Bunlarn aklanmasna yardmcolanherdorusz,hakvehakikatiaklayanherdelil,pheleriortadankaldranhergerek,hikmetiniinegirer.Ohalde,ncelikleslmiyirenmek,kavramakvehayatayanstmakgerekir.

Gzelt(mevzeihasene),olaylardankarlangzeldersler, ibretler endievekorkuvericisonulardan sakndrmadr. Kuran ve Snnette bunun pek ok rneklerine rastlarz. Kii, kendisineanlatlanlarn,lehinevekendifaydasnaolduunukabuletmekzorundakalr.Hangieithareketinvedavrann,naslbir sonudouracangrrvebilir.BusebepleKurnKerm,doruveyanlnnelerolduunubizeretir.Dorununkarlnnmkfat,yanlnkarlnndacezaolduunuhaberverir.BtnbunlarbilerekAllahadvet,eniyimcdeletarzdr.

. { } : 3.yilikvetakvadayardmlan.Midesresi(5),2

slmn emrettii her ey ve hayrn her trls iyiliktir.Takv,Allah Telnn haram kld,yasakladilenilmesindenhonutolmadeyleriterketmekleulalanmertebedir.

Bu iyi ve gzel hasletlere sahip olma, onlar daha ileriye gtrme hususunda birbirimizleyardmlamamzemrolunmutur.Bunakarlk,gnahilemek,haddiamakvebirkonudaargitmekhususunda yardmlamaktan kanmamz gerektii de yetin devamnda emredilir. Bundan sonrakiyilik Ve Takvda Yardmlamak blmnde bu konu yetler ve hadisler nda etraflca elealnacaktr.

. { } : 4.Aranzdaniyilie,hayraaranbirtoplulukbulunsun.limrnsresi(3),104

yeti kermenin tamamnn anlam yledir: Sizden iyilie aran, doruluu emreden vefenalktanmenedenbirtoplulukolsun.tebaaryaerienleryalnzonlardr.

Topluluk diye tercme ettiimiz mmet tabiri, vasf itibariyle, sradan bir topluluu deil,insanlnncsolan,eitlimezhepvegruplariindetoplayan,kendisineuyulanrnekbirtopluluuifadeeder.Butopluluunenkknmnesicmidekicemaatolduuiin,onlarnennndeduranvekendisinecemaatinuyduukiiyede,imamdenilir.mamvemmetkelimeleriaynkktentremitir.Camidecemaatinnderi saylanvekendisineuyularakarkasndanamazklnana imamdenildiigibi,mmetinbandabulunankiiyeyanidevletbakannadaimamdenilir.mmet,birimamyanibirlideretrafndaekillenmienbykcemaatinaddr.

yilikvehayradveteden,emirbilmarfvenehiyanilmnkergreviyapanbirtopluluk,bircemaatoluturulmas,bir lider,nderkarlmas,dinimizin, imandansonrabizden istediipeknemlibirgrevdir.

yilie dvet etme grevini yerine getirebilenmslmanlar, baarya ular, kurtulua ererler. Bugrev, farz kifyedir. Bu yaplmyor ve yerine getirilmiyorsa, hi bir mslman kendinisorumluluktankurtaramaz.Hermslmanngrevi,bylebirmmetiveimametiteekklettirmeazimvegayretiiindeolmaktr.Tevhidnizambozuluncaortayakanbellarvemusibetlersadecezlimlereisbet etmekle kalmayp btn topluma sirayet etmektedir. slm mmeti, uzun zamandan beri bumusibetleriyaamaktadr.midimiz,musibetlerinuyanmaveuurlanmayavesileolmasdr.

Hadisler

: -175. :

175.Bedir ehlinden ve ensardan olan EbMesdUkbe bniAmr radyallahuanh den rivayet

edildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:Biriyilienclkedenkimseyeoiyiliiyapannecrigibisevapvardr.

Mslim,mre133.Ayrcabk.EbDvd,Edeb115Tirmiz,lim14

AklamalarNevevninMslimdennaklettiibuhadis,birrivayetinkonumuzlailgilitekcmlesindenibarettir.

Burivayetinbatarafyledir:

BiradamNebsallallahualeyhivesellemegelerek:

Benimhayvanmhelkoldu,banabineceimbirhayvanver,dedi.PeygamberEfendimiz:

Bendedeyokturdedi.Oradabulunanbiradam:

EyAllahnResl!Ben,kendisinebinekhayvanverecekbirkimseyigsteririm,dedi.BununzerinePeygamberimizyukardatercmesigeenhadisisyledi.

Hadis,hayranclkyapmann,hayryapanavehayryaplmayalaykolanayardmdabulunmannfaziletinedeliltekileder.nkhayra,iyiliedelletetmekdebirhayrdr.Hayryapanaecirvesevap

verildiigibi,ohayrnyolunugsterenedesevapverilir.nkherinsanbizzatkendisihayryapmayagyetiremeyebilir.Bundan elde edilen sevabnmutlaka eit olmas dagerekmez.Hayranclkvedellet,szle, ile, iaretleveyayazmaksretiyleolabilir.Delletedeneecirverilmesi,hayrve iyilikyapannecirvesevabndandahibireyeksiltmez.

zelliklegnmzdehayrveiyilikyaplmasgerekenbirokkii,birokislmveictimkuruluvardrkiihtiyaiindekvranmakta,aresizkalmaktadrlar.Aynekilde,hayryapmakisteyenvelykolan arayan hayrseverler de bulunmaktadr. Bunlara nclk ve araclk yapmak, mslmanlarngrevleri olmaldr. zellikle byk yerleim birimlerinde, bunu organize eden hayr kurumlar vevakflarn bulunmas kanlmaz hale gelmitir. Bu messeseleri samimiyetle yaatmak ve toplumunhizmetindekullanmak,kmsenmeyecekhayrlardandr.

Hadistenrendiklerimiz

1.Hayranclkyapmak,hayrilemekgibisevaptr.2.Hayranclkszle,ile,iaretveyazileolabilir.3. Hayra nclk yapana verilen ecir ve sevap, hayr yapann ecir ve sevabndan hibir ey

eksiltmez.4.Hayrayneliktekilatlanma,gnmznvazgeilemeyecekzaruretlerindenbiridir.

: -176

.

176. Eb Hreyre radyallahu anhden rivayet edildiine gre, Reslullah sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

nsanlar doru yola aran kimseye, kendisine uyanlarn sevab gibi sevap verilir. Onauyanlarn sevaplarndan da hibir ey eksilmez. Bakalarn sapkla aran kimseye de,kendisine uyanlarn gnah gibi gnah verilir. Ona uyanlarn gnahlarndan da hibir eyeksilmez.Mslim,lim16.Ayrcabk.EbDvd,Snnet6Tirmiz,lim15bniMce,Mukaddime14

Aklamalar

Bu hadis, ncelikle doru ve yanl ifade iin kullandmz, hidyet ve dallet diye anlanbirbirineztikikavramtanmamzsalayacaktr.

Hidyet,varlmakistenenhedefegtrecekvastay,yumuakbiredilegstermekdir.Sadeceyolugsterivermekveyayolagtrvermekyahutdagideceiyerekadargtrvermekekillerindenbiriylegerekleebilir. Bunlardan birincisine irad, ikincisine tevfk denilir. rad doru yolu gsterme,uyarmadr.Tevfkise,doruolanyolakoyma,onauygunhalegetirmedir.zellikleilhyardma,yaniAllah Telnn doru yola iletmesine tevfk ad verilir. slm edep sahibi byklerimizin Allahtevfkinirefkeylesinduasnegzelbirtemennidir!

nsanlarn arld hidyet, Allahn honut olduu her hayrn ve iyiliin addr. Kuran,mttakler iin yani Allaha en stn derecede sayg duyanlar iin bir hidyettir. Allah Telnnhidyeti,zellikleriitibariylesaylamayacakkadarokolduugibi,eitleriitibariyledeyledir.Kuraninsanlariradveonlarahakkgstermekiinnazilolmutur.Dolaysylahakilebtl,doruileyanlbizeKuranretir.Hakkauymak,doruolanyapmakbirhidyetolduugibi,btldanuzakdurmakveyanlnpeindengitmemek,hatayasaplanmamakdabirhidyettir.

Hidyet, sadece, hayr ve iyilii istemeye mahsustur. Mesel, hrsza ve uursuza, yanl yoldayryenleredelletvenclketmekhidyetsaylmaz.

Dallet, hidyetin zdddr. Doru yoldan kasden veya yanlarak sapmaktr. Sapklk, baz keregafletten,aknlktandoar.aknlkdevamloluncabuyoluitiyathalinegetirenkiihelke,yoklua

srklenir.

Dallet ehli yani sapklar, kitapl veya kitapsz olabilecei gibi, irke dm veya dmemi deolabilir.BusapklkeitlerivesapmadakidereceleriKurnKerminpekokyetindekonuedilir.Kitap ehli olan yahudi ve hristiyanlarn sapklklar rneklendirilerek anlatlr. Mriklerle ilgiliyetlerdekitapehlinekyasladahasert ifadelerinkullanlmasdikkateker.Bunlarnyannda,nkredenler,Allahyolundanalkoyanlar,phesizderinbirsapklasapmlardr. [Nissresi (4),167]yetindeolduugibi,genellemeyapanKuranyetleridevardr.

Buksaaklamalar,birkimseyihidyetedavetetmeninvedallettenkurtuluunavesileolmannnebykbirnimetolduunuakagstermektedir.nkhidyeteulaanlar,dnyavehiretsaadetinihakederler.Bunavesileolanlardaonlarlabirliktesevapkazanrlar.Fakatonlarnsevaplarndanhibireyeksilmez.

nsanlar sapklaarponlarnhidayetyolundankmasna sebebolanlarda,onlarbu sapklkiindekalpgnahiledikeonlarngnahndanpayalrlar.

Hadistenrendiklerimiz

1.yibirraana,kyametekadarsevap,ktraanagnahyazlr.2.Ktbirramakharamdr.nkgnahndevamllharamdandolayolur.3.Hayrlveyaktbirraanla,oyoldayryenlerinsevapvegnahayndr.4.Dinimiz,hayraveiyilietevikeder,erdenvektlkdendesakndrr.5.Hayravesileolannecri,errevesileolanngnahkatlanarakverilir.

-177 : . : : : : : . :

.

. : : :

177. EblAbbs Sehl bn Sad esSid radiyallahu anhden rivayet edildiine gre, HayberGazvesignndeReslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

Yarn sanca, Allahn kendisinin eliyle fethi nasib edecei, Allah ve Resln seven,AllahnveReslnndekendisinisevdiibirkiiyevereceim.

Gazveye itirak edenler, sancan aralarndan kime verileceini dnp konuarak geceyigeirdiler. Sabah olunca, sancan kendisine verilecei midi ile btn sahbler Resli Ekremsallallahualeyhiveselleminhuzurunakotular.PeygamberEfendimiz:

AlibniEbTlibnerede?diyesordu.Sahbler:

EyAllahnResl!Ogzlerindenrahatsz,dediler.

BununzerinePeygamberimiz:

Onahaberverecekbirinignderinizbuyurdular.Ali derhal getirildi.Reslullah sallallahualeyhi ve sellem onun gzlerini tkryle tedavi ederek kendisine dua etti.O kadar ki, hi arsyokmugibioldu.Peygambersancaonaverdi.Ali:

YaReslallah!Onlardabizimgibimminoluncayakadarmsavaacam?dedi.ResliEkrem:

Acele etmeden, gayet sakin bir ekilde onlarn yanna var, kendilerini slma davet et,uymalar gereken ilh ykmllkleri kendilerine haber ver. Allaha yemin ederim ki, seninvastanlaAllahnbirtekkiiyehidyetvermesi,seniniinkrmzdeveleresahipolmakdandahahayrldrbuyurdu.Buhr,Fezilssahbe9Mslim,Fezlissahbe34

SehlbniSadesSid

Sehl,ensardanyaniMedinelisahblerdendir.ResliEkremEfendimizvefatettiinde,Sehlhenzon be yanda idi. Uzun bir mr srd ve 88 (707) veya 91 (710) senesindeMedinede vefat etti.Medinedeensonvefatedensahboidi.Emsalindenkimseninkalmadnanlatmakiin:

ayetbenlrsem,AllahveReslylebuyurdudiyenhikimseyiiitmeyeceksiniz,derdi.

Sehlin ismidahancedenHaznidi.AllahReslbeenmediibuaddeitirerekkendisineSehlisminiverdi.KnyesiEblAbbsveyaEbYahydr.

Haccaczamanndaeziyetgrenlerdendi.

Kendisinden Eb Hreyre, Sad bni Mseyyeb, Zhr, Eb Hzim ve olu Abbs hadis rivayetettiler.Sehldenrivayetedilenhadissays100eular.OndannaklenBuhrveMsliminkitaplarnamterekenaldklarhadissays28dir.

Peygamberimizden rivayet ettii bir hadisin anlam yledir: Kulun Allah yolunda, cihad iinyaptsabahyry,dnyadanvebtndnyavarlklarndandahahayrldr(Mslim,mre113).

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Hayber Gazvesi, hicretin yedinci ylnda yapld. Hayber, yahudilerin bulunduu bir yerdi. Enmhimkalelerideburadaidi.Mslmanlarakarsksktehditoluturmayabalamlard.Anlamalaradauymuyorlard.Busebeple,ResliEkremsallallahualeyhivesellemonlarlasavamayakararverdi.Hayberkuatmasgnlercesrd.bnishknrivayetettiinegre,Hz.PeygambernceEbBekirisonrameriHayberkalelerininfethiiingndermi,herikisidedmanypratcveteslimezorlaycdarbelervurmularsadakaleleralnamamt.NeticedePeygamberEfendimiz,Hz.Aliyikomutantayinetti.Fetihonuneliylemyesseroldu.

Sahbeikirm,Hz.Peygamberlecihadakatlmayvazgeilmezbirgrev,biribadetbilirlerdi.Allahyolunda cihad ederken ehit olmak onlarn dnyadaki en byk arzular idi. nk cihadn ve ehitolmannAllahkatndakideerinivemcahidlerle ehitlerincennetdekistnmertebeleriniKuranveSnnetten renmilerdi. Bu sebebledir ki, Hayber Gazvesinde sanca tamaya, komutanlk gibistnbirgrevstlenmeyehepsi talipolmu,bubahtiyarkiininkimolabileceidncesibtnbirgeceonlaruyutmamt.Onlarnbusamimivecandanarzular,kalblerindengeirdikleriiyiniyetbiletamamenbirhayrolup,Allahkatndaeciralmalarnavesiledir.

Peygamber Efendimiz, sahbeye ve mmete, hastalkllarn tedavi yollarn retmi veuygulamtr.Hastalklarntedaviyntemleritekynlolmayp,eitlidir.Buyollardanbiride,okumavenefesetmesretiyleyaplantedaviolup,bunarukyedenilmektedir.teburadaReslullahnHz.Alinin aryan ve hasta olan gzn tedavi etmesi bu eit bir tedavi ynteminin isbatdr. nkPeygamberimiz sahbeyi de bu ynde eitmitir. Ancak tedavinin bugn kullanlan btn meruusullerine deResli Ekremin emir ve tavsiyelerinde, kendine has adylaTbbnebeveserlerinde,

genel anlamda rastlamaktayz. Nebev tb ok geni kapsaml bir konu olup onu burada tantmakmmkndeildir.Fakatyerigeldikebueserdebazksmlarndanbahsedilecektir.

Mslman olmayanlarla sava, onlar mslman oluncaya veya slmn hkimiyetini kabuledinceyekadardr.OnuniinHz.Ali:

Onlarla bizim gibimslman oluncaya kadarm savaacam? diye sormutur. Bunun zerineResli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem, ilk olarak onlar slma dvet etmesini, bu dveti kabuletmezlerse uymalar gereken ilh ykmllkleri haber vermesini istemitir. Bu ykmllk onlarndeyeceklericizye,yanimslmanolmayanlarnslmnhkimiyetinikabuledip,slmtopraklarndaemniyet iinde yaamalarna karlk deyecekleri vergidir. u halde mslman olmayanlarla sava,onlarn mutlaka mslman olup bu dine girmeleri, kendi dinlerini terketmeleri anlamna gelmez.slmn hkimiyetini kabul edip, mslmanlarn ynetimi altna girmek veya onlarla sulh yapmakanlamnagelir.

Buradabilinmesigerekenennemlinokta,dmanlaharbegirimedennceonlarnslmadavetedilmelerigereidir.slmalimlerindenpekoubudavetinvcipolduunusylerler.Byleceharbin,slmntebliindeensonsafhaveensonareolduudaanlalmolmaktadr.nkslmngayesi,yeryzndeAllahnhkmnngeerliolmasntemindir.Bununiinhermeruareyebavurulur.

Bu hadisin bu blmde verilmesinin esas sebebi, hadisin son ksmndaki Peygamber szleridir.Bunagre,birtekkiininbilehidyetinevesileolmak,btndnyazenginliklerinesahipolmaktandahanemlidir.nkdnyamalbudnyadakalr,zayiolur,yokolur,hakkverilmezseinsanndnyadaazgnlkvesapknlna,hirettedeazabna,cehennemegirmesinesebebolur.Oysahidyet,birinsandnyave ahiret saadetinekavuturur. nsanyaratl gayesini anlar,Allaha lykylakulolur,Onunhonutluunu kazanr ve ebed cenneti hak eder. Bunlar ise, Allah katnda en makbul kul olmannyoludur.

Krmz deve, Araplar iin, o gnn artlarnda en byk zenginlik almetiydi. Bunlar zamana,artlaravelkeleregredeiebilir.Biryerdelksmarkabiraraba,biryerdeuak,biryerdedenizdekiyatveyabakaeylerzenginlikalmetisaylabilir.Buhadisinifadeettiimutlakmnadakizenginlikiseherzamaniingeerlidir.Buhadisi,EbHreyrerivayetiyle95numarailedeokumutuk.

Hadistenrendiklerimiz

1.AllahReslnn,HayberinHz.Alitarafndanfethedileceinincedenbildirmesivehastaolangzniyiletirmesi,onunmucizelerindenbiridir.

2.Hadis,Hz.Alinin faziletine,AllahveReslnsevdiineAllahveReslnndekendisinisevdiinedelildir.

3.Harbdenncedmantarafnslmadavetetmek,slmngerektirdiivecibelerdendir.4.slmnhakimiyetinikabuledenlerleharbedilmez.5.Birkimseninhidyetinevesilolmakenstndnyanimetlerinesahipolmaktandahahayrldr.6. Sahbei kirm, Allah ve Resln sevme ve onlarn sevgisini kazanmada birbirleriyle

yarrlard.7.slmsavalarngayesi,insanlardallettenkurtarmak,hidyetekavuturmaktr.

: -178 : :

: :

. .

178.Enesradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Eslemkabilesindenbirdelikanlylededi:

EyAllahnResl!Bengazveyekatlmakistiyorum,fakatharbiingerekliolanmalzemelerimyok.Hz.Peygamber:

Filankiiyegitoharbegitmekzerehazrlanmt,fakathastalandbuyurdu.Delikanlokiiyegittive:

Reslullah sallallahualeyhi ve sellem sana selam ediyor ve harb iin hazrladnmalzemeleribanavermenisylyor,dedi.Bununzerineadamhanmna:

Hanm!Hazrladmharbmalzemelerininhepsinibudelikanlyaveronlardanhibireygeriyebrakma.Allahhakkiin,onlardanhibireybrakmaki,bereketenilolalm,dedi.Mslim,mre134

Aklamalar

MedineslmDevletinde,PeygamberEfendimizzamannda,zellikleilkyllarda,sahbeikirmnpekoufakirkimselerdi.Mekkedengelenmuhacirlerbtnservetlerinioradabrakmlard.Medineliensarise,ziraatlamegulolupgeimleriniteminedecekkadarmlkesahiplerdi.Dahasonralargelienticarihayat, savalardaneldeedilenganimet, slmcorafyasnngenilemesi sonucubakablgeleregedipyerlemeler,onlarnsosyalhayatlarndabykdeiikliklermeydanagetirdi.

Ozamanlar,cihadakatlacakolanlarbtnharphazrlklarnkendiimknlarileyaparlard.nkdevletinbuyndeyeterlibirbtesiteekkletmideildi.Zamaniindebtnbunlarsistemletirildivehereyyerliyerineoturdu.

Ashbn zenginleri, her gazve ncesinde, slm ordusunu tekilatlandrmak zere yardmaarlrd. Bu, en byk sevaplardan biriydi. Herkes gcnn yettii nisbette bu katky salard.Herhangibirmermazeretsebebiylesavaakatlamayacakkimseler,Allahyolundabirmcahidi,birgaziyi techiz etmeyi, yani btn yol ve cihad masraflarn karlamay, cihada sanki kendisi itirakediyormugibisevapkazandracakslihbiramelolarakkabulederlerdi.

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem, cihada itirak etmek isteyip de gerekli malzemeyihazrlamayagyetiremeyenfakirmslmanlar,ashbngcyetenzenginlerineveyaburadaolduugibihazrlnyappcihadakatlamayacakderecedehastalyadabakamazeretiolanlaragnderirdi.Bylecehemonlarnsevapkazanmalarnaimknhazrlar,hemdekendisihayravesileolurdu.Birhayraniyetlenen, fakat bunu eitli imknszlklar sebebiyle yapamayan kimseler arasnda vasta olmak,byk sevaplardandr.Burada vasta olanla birlikte, her de sevap kazanrlar ve herhangi birininsevabndanbireynoksanlamaz.Hadisi1311numarailetekrarelealacaz.

Hadistenrendiklerimiz

1.Mslman,daimacihadarzusuylayaamalvecihaddangerikalmaydnmemelidir.2.Hayryaplmasnaaracolmakvehayreldeetmeyealmakfaziletliilerdendir.3. Bir insan, bir hayra harcama yapmaya niyet edip onu yerine getirmeye g yetiremezse, o

harcamaybakabirhayrasarfetmesimstehabdr.Adaklarbununkapsamdndadr.4. Allah yolunda harcamada ve hayra ynelik harcamalarda cimri davranmak, maln bereketini

giderir.21

YLKVETAKVDAYARDIMLAMAK

yetler

. { } : 1.yilikvetakvdabirbirinizleyardmlanz.Midesresi(5),2

mam Nevev, bu ksmn baln, ksaca aklamaya alacamz bu yetten almtr. nk,iyilikvetakvdayardmlamakslmntemelkidelerindenbiridir.

yette geen ve iyilik diye tercme ettiimiz birr kelimesi, her trl iyilii, hayr, hayrdakemli ifade eder.Birrin zdd itaatsizlik, hayrn zdd ise erdir.Birr tabiri,Allah iin kullanlrsa,kullarna verdii sevap, kul iin kullanlnca Allaha itaat anlamna gelir. Birr, itikd veya amelhkmlerleilgiliolabilir:Yzlerinizidoudanyanavebatdanyanaevirmeniziyiolmakdemekdeildir...[Bakarasresi(2),177]yetinde,birrinitikadesaslarlaveamelhususlarlailgilioluunuaka grrz. man, dinin balangc, birr ise dinin gayesidir. Dinin, insanlar ulatrmak istediihedef,Tevhidinancvehayrolarakzetlenebilir.

Takv,Allahnhimayesinegirmek,emrinitutupazabndankurtulmaktr.Takv,mnavemahiyetioldukageni terimlerdenbiridir.Dinde iki anlamdakullanlr:Geni anlamda, hirette zararverecekolan her eyden saknp korunmaktr. Dar anlamda ise, nefsi, cezay hak edecek her trl gnahtankorumaktr.Takvnneitliderecelerivardr:

Takvnnenstn,herneekildeolursaolsunAllahaitaatediphiisyanetmemek,daimazikredipOnuhiunutmamakveherzamankrediphikfrnnimettebulunmamaktr.Bumertebe,sadecebykpeygamberlereaittir.

Takvnn,kebirdenilenbykgnahlarvesagiradverilenkkgnahlarilememek,bununyansramekruhlardansaknmak,ayrcambaholaneyleri,arlakamadanyeterinceyapmakgibimertebelerivardr.

Mminler, ana hatlaryla tantmaya altmz birr ve takvda birbirleriyle yardmlaacaklar,yetin devamnda da aka belirtildii gibi, gnah ve dmanlkta, haddi amaktayardmlamayacaklardr.

} : : {

. 2. Zamana andolsun ki, insan hi phesiz hsran iindedir. Ancak, inanp yararl i

ileyenler,birbirlerinehakktavsiyeedenlervesabrtavsiyeedenlerbunundndadr.Asrsresi(103),13

Asrsresi,KurnKerminenksasrelerindenbiridir.Mfessirler,lafzitibariyleksaolanbusre ile ilgili uzun tefsirler yapmay yelemilerdir. Onlarn birtakm tercihlerine burada temasetmeyeceiz.

Sreicellede,insanlarnounun,herasrda,herzamandavezelliklesonzamanda,yaniResliEkrem Efendimizin geliinden kyamete kadar geecek zamanda, bir hsran iinde olaca haberverilir. Ancak hsranda olmayanlar da vardr bunlar inanan, slih amel ileyen, birbirlerine hakktavsiyeeden,sabrtavsiyeedenkimselerdir.

Hsrn,kazanacakyerdezararetmek,sermayeyizayietmek,neticedeiflsedipmahrumiyetiindekalmakanlamnagelir.

nsann sermayesi mrdr. mr ise her gn, her saat, her an ve her nefes tkenipgitmektedir.Bugidenmr, insannkendimlkdedeildir.Allahnmlkoluponunadnagzelkullanarak, krndan faydalanmas iin insana sayl ve hesapl olarak verilmi dn bir sermayegibidir. nsann gerek saadeti, hireti sevmekte, dnya lezzetlerine, elem ve kederlerine deervermemekvebunlarabalanpkalmamaktadr.Fakatinsanlarnouyaratlgerei,dnyailemegul

ve onu istemeye ar derecede dkndr. Bundan dolay da hsrandadrlar. Ancak u vasflartayanlarhsrandadeil,krdadrlar:

* manedenler:Bunlar,Allaha hakkyla inanp, indirdiini tasdik eden, ona ihls ile ibadet vetaateszverenlerdir.

* Slih ameller ileyenler: manlar sadece gnllerinde ve dillerinde kalmayp btn hislerine,akllarnavevarlklarnaileyerekiradelerinesahipolan,yaptklarileriimanveitikadlarna,Allahnrzasnaveindirdiiahkmauygunekildeyapanlardr.

*Birbirlerine hakk tavsiye edenler:Btn kararllklar ve gayretleri hakka ynelik, imanlar,amelleri, szleri hep haktan yana olanlardr. Onun iin bunlar insanlara riykrlk, mnafklkyapmazlar. Bakalarna zarar vermez, insanlarla ilikilerini kesmezler. Bakalarna yaltaklanmaz,dalkavukluketmezler.Hephakkadveteder,iyiliiemir,ktlktennehiyvazifesiniyerinegetirirler.nsanlarhayraarrvedininnasihatolduugereinibiranbileunutmazlar.

*Birbirlerine sabr tavsiyeedenler: man edipgereini yerinegetirmek, slih ameller ilemek,hakk tavsiye grevini yapmak hi de kolay deildir. Bunun iin zamann belalarna, nefislerinynelilerine, hayr yapmak, hak yolda gitmek iin karlalacak eziyetlere, zorluklara katlanmakgerekecektir. Bunlar ancak sabrla mmkndr. Sabr, nefsin iyi bir i yapmak veya fenalklardankanmak iin acya, glklere gs gerebilme kuvvetidir. Sabr, ya elem ve kederlere, ac vezntlere kar gsterilen tahamml cinsinden olur veya dnyalk lezzetlere ve ehvetlere kardirenmecinsindenolur.Btnbunlarbireriyilikvehayrdr.

Lafzolarakksa,fakatmahiyetiokgeniolanbusreninburadazikredilmesininsebebizetlebusaylanlardr.mamfibusreyleilgiliolarak:

nsanlarntamamveyaounluu,busureyidnmehususundagaflettedirlerdemitir.

Hadisler

: -179. :

179.EbAbdurrahmanZeydbniHlidelChenradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,

Reslullahsallallahualeyhivesellemylebuyurdu:

KimAllahyolundacihadagidecekbirgaziyitechizeder,cihadiingerekliolanihtiyalarnkarlarsa,detacihadagitmigibisevabkazanr.Cihadagidengazininarkadabraktailesinegzelcebakponlarnihtiyalarnkarlayankimsedesankicihadyapmgibisevapkazanr.

Buhr,Cihd38Mslim,mre135136.Ayrcabk.EbDvd,Cihd20Tirmiz,Fezillcihd6Nes,Cihd44

ZeydbniHlidelChen

Sahbei kirmdan olup, Cheyne kabilesindendir. Eb Abdurrahman veya Eb Zra diye knyelenir.PeygamberEfendimizleHudeybiyeyeitiraketmi,MekkefethignndedeCheyneninsancantamtr.

Zeyd,Medinedeyerlemiti.KendisindensahblerdenSibbniYezd,SibbniHalldvebakalarhadisrivayetetti.TabiuntabakasndanoluHlidveEbHarbileSadbniMseyyeb,EbSelemeveUrvedeondanhadis rivayet ettiler. Zeyd, 81 hadis rivayet etmitir. Uzun bir mr srd ve 85 yanda iken, 58 (678)senesindeMedinedevefatetti.Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Bundanncekiksmdageensonhadisiaklarken,cihadagidenbirgaziyi techizetmenin,onunsava ihtiyalarnkarlamannfaziletine iaretedilmiti.Gereklisavamalzemelerinesahipolmadan

cihada klamayaca gereini herkes kabul eder. Kabul etmemiz gereken bir baka gerek de,herkesin sava malzemesi temin etmesinin imknszldr. Tabii ki gnmzde durum tamamenfarkldr. Artk lkeler dzenli ordu bulundurmakta, btelerinin byk bir blmn bu ordununihtiyalarna ayrmaktadr. Bugnn silahlar da, ahslarn elde edemeyecei kadar yksek fiyatldr.Ancak devletlerini devam ettirmek kararllnda olan milletler, dnyann artlarna ayak uydurmakzorundadrlar.Buradamslmantoplumlaradengrev,kendikendilerineyeterlihalegelebilmekvebakalarnamuhta olmamaktr. Bunun gerekleebilmesi iinmslman fertlere de nemli grevlerdmektedir. Her fert gcnn yettii oranda lkesinin kalknmasna, gelimesine ve milletler arasyartandeolmasnakatksalamaldr.

Konunun zel boyutu dnda bir de genel boyutu dnlecek olursa, iyilik kabul edilen herhusustamslmanlarnbirbirleriyleyardmlamasgerekir.

Gnmzsavalar,eskisavalardanokfarkldr.Savasadececephededeil,cephegerisindedebyk tahribatlar yapmaktadr. Acmasz katliamlar, ldrmeler, sakatlamalar, yakmalar ve ykmalarmeydana gelmektedir. Cepheye gidenlerin geride braktklar aile fertlerine gereken ilgiyi gstermek,onlar koruyup kollamak, bakmlarn stlenmek, grlecek ilerini grmek, geimlerini salamak,cephedecihadyapannsevabgibisevapkazanmayavesileolur.

Buhadis1309numarailetekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Cihadagidenbirmslmanayardmcolmak,onuncihaddaihtiyaduyacamalzemeleriteminetmek,cihadakatlmgibisevaptr.

2. Cepheye cihada giden bir gazinin geride kalan aile fertlerine yardmc olmak ve ihtiyalarngidermek,cihadsevabkazanmayavesileolur.

3.Fiilenyaplancihadnsevabbakabiramellekyaslanmayacakkadarstndr.

-180. :

180.EbSadelHudrradyallahuanhdenrivayetedildiinegre,Reslullahsallallahualeyhivesellem,HzeylkabilesininLihynoullarzerineordusevketmekistedi.Busebepleylebuyurdu:

kikiidenbiricihadagitsin.Kazanlacaksevapikisiarasndaortaktr.Mslim,mre137

Aklamalar

Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem in zerlerine ordu sevketmek istedii Lihynoullar, osrada henz mslman olmamt. Peygamberimizin onlara ordu gndermesinin sebebi, dine dvetedildiklerihaldeslmkabuletmemeleriydi.Gnderilecekordu,onlarsonkezslmadvetedecek,kabuletmedikleritakdirdeonlarlasavaacakt.

Peygamberimiz, Lihynoullar stne asker sevkine karar verince,Her kabileden yars cengeksndiyetalimatgndermiti.Hadistegeenherikierkektenbiridenilmesindenmaksatbudur.

Cihaddakazanlacaksevabn,gazayagidenleyerinekalacakkimsearasndaortakoluu,yukardadaakland gibi,mcahid askerin bakmakla ykml olduu geride kalan aile fertlerinin ihtiyalarngiderme artyladr. Bu en byk sevaplardan biri olduu iin, cihadla neredeyse hkmen eitsaylmtr.Budurumcephedesavaanmcahidinpsikolojisiasndanehemmiyetarzeder.Psikolojikrahatlk ve gven cihadda baarnn en nemli artlarndan biridir. O halde mminlerin grevi, bukonulardabirbirleriyleyardmlamakveAllahndininiyeryznehakimklmakiinbtngayretlerinisarfetmektir.

Hadisimiz,1312numarailetekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Hayt bir zaruret olmadka, btn insanlarn cepheyegitmesi art olmad gibi budorudadeildir.

2.Cepheyegitmeyenler, gidenlerin olukocuunabakp ihtiyalarnkarlad takdirde cihadakatlmgibisevapkazanrlar.

-181 : : : :

. : :

181. bniAbbas radyallahuanhmdan rivayet edildiine gre,Reslullah sallallahu aleyhi vesellem,Ravhamevkiindebirdevekervannarastladve:

Sizlerkimlersiniz?dedi.Onlar:

Bizmslmanlarz,senkimsin?diyesordular.

Peygamberefendimiz:

BenAllahnResulymdedi.lerindenbirkadn,kkbirocuuPeygamberimizedorukaldrarak:

Buocuunhaccolurmu?diyesordu.ReslullahEfendimiz:

Evet,ayrcasanadasevapvardrbuyurdu.Mslim,Hac409.Ayrcabk.EbuDvd,Mensik7

Aklamalar

HadisteadgeenRavha,Medineyaknlarndabiryerdir.Buradakendileriylekarlalankiilerinhaccagittiklerianlalmaktadr.KarlamayageceleyinolmuveyabukimselerPeygambersallallahualeyhi ve sellemi daha nce hi grmemiler. nk onlarn Hz. Peygamberi tanyamadklaranlalmaktadr.HadisinEbDvdrivayetibirazdahadetayldr.

Resli Ekrem Efendimiz, herhangi bir topluluk veya kiiyle karlatnda, ayet onlartanmyorsa,EbDvdrivayetindegrldzere,nceonlaraselamverir,sonradakimolduklarnsorar,kendilerinitantmalarnisterdi.Kendisinideonlaratantrd.Onunbuuygulamas,bizimiindebirrnektekileder.

slmlimleri,buhadisidelilgstererekbluanagelmemiocuunhaccnnsahiholduunahkmetmilerdir.mamMlik,mamfi,AhmedbniHanbelvelimlerinbykounluuocuunhaccnn sahih olduu grndedirler. mam Eb Hanfe ise, ocuun haccnn bir vcibin yerinegetirilmesianlamndasahiholmayacakanaatindedir.Onunbukanaatininvediergrleremuhalifoluunun temelinde, ocuun haccnn makbul olup zerine hac ahkm, fidye, ceza kurban gibi,mkellefleremahsus baka hkmlerin gerekmemesi hususu vardr.O, ocuk iin bunlarn hi birinikabul etmemekte ve dolaysyla ocuun haccnn, hac ibadetinin retimi olduu grnbenimsemektedir.nkocukhaccnicablarndanherhangibiriniyerinegetirmese,bireygerekmez.Ziraocuahacvcipdeildir.

limlerinbukonudagrbirliinevardklarbirbakanoktaudur:Buhacocukiinnfilebiribadettir.Bluanagirdiktensonrazerinehacfarzolursatekrarhaccedecektir.

Peygamber Efendimizin ocuun annesine sana da sevap var demesi, ocuunu tad,ihramlnnkanmasgerekeneylerdenonudakoruyarakihramlmuamelesiyaptrdiindir.nkbudavranbiriyilikvehayrolupkarlndasevapvardr.Hadisinburadagetirilisebebidebudur.

Burivayet1285numarailetekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1. Tannmayan bir topluluk veya kiiyle karlanca, onlar tanmal, kendimizi de onlaratantmalyz.

2. Blu ana ulamam kk ocuklara hac yaptrlmas, alimlerin ouna (cumhra) grecizdir. Eb Hanfe ocuun haccn vcibin yerine getirilmesi anlamnda sahih grmez. ocuunyapthacnfilehactr.Bluandansonrakendisinefarzolacakhaccnyerinitutmaz.

3.ocuayaptrlanhactanebeveyninedesevapverilir.

: -182

.

: .

182. Eb Ms elEar radyallahu anhden rivayet edildiine gre Neb sallallahu aleyhi vesellemylebuyurdu:

Kendisine emredileni tam tamna, eksiksiz olarak ve gnl holuu ile yerine getiripverilmesiistenilenkiiyeverengvenilirmslmankasadar,sadakaverenikikiidenbiridir.

Buhr,Veklet16Mslim,Zekt79.Ayrcabk.Buhr,Zekt25,cre1Nes,Zekt57,67

Birrivayette:Emredilenivereneklindedir.

Aklamalar

Hadistegeenvebizimkasadardiyetercmeettiimizhzinkelimesi,birahsnilerinionunnamnatakipedipgereklidemeleriyapankimsedemektir.Eskilerintabiriyleveklihartr.

Bu gibi durumlarda verilen sevabn birbirine tam eit olmas gerekmez. Allaha itaat ve yaplanhayrhususundabirkimseyeortakolan,sevaptadaortakolurdemektir.Birininsevabtekilerdendahaokolabilir.

Veklihariindrtartolduuanlalmaktadr:

*Malnesassahibininiznininbulunmas,

*Yaplmasistenileneyinnoksanszyerinegetirilmesi,

*Yaplaniyiliingnlholuuylayaplmas,

*demeninyaplmasistenenkimseyeverilipbirbakasnaverilmemesi.

Sevapkazanmakisteyenkasadarveyavekliharbuartlarauymaldr.Sevap,Allahnbirfazlveihsanoluponudilediineverir.

Grldgibiburadahemiyilikvehayr,hemdetakvhususundabiryardmlamavardr.

Veren kimsenin, gnl rahatl iinde vermesi, cimri davranmamas, verdiine kar gleryzlolmas, onumahcup duruma drmemesi, baa kakmamas gibi temel ahlk kurallara riyet etmesigerekir. Resli Ekrem Efendimiz, zellikle bakas namna veren vekli har iin bir takm nemlihatrlatmalar yapmtr. nk bakas namna verenlerde cimri davranlar ok grlr. Bakasnnmalndacimrilikise,cimriliinenktsveensevilmeyenidir.nkbylelericimriliitabiathalinegetirir, kendi mallarnda hi cmertlik yapmazlar. Bu durum, bakasnn maln harcamada hassas

davranmakgibiahlkbirtavrlakartrlmamaldr.nkbuikincitutumfazilettir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Kasadar,malsahibininverdiiyetkilerikullanmahakknasahiptir.2.Allahaitaatvehayrdaortakolanlar,sevaptadaortakdrlar.3.Sevaptaortaklk,mutlakeitliigerektirmez.Sevabnaslndaortaklkesastr.

-22

NASHAT

yetler

1.Mminlerancakkardetirler.Hucurtsresi(49),10

Buyetindevamndayleisedargnolankardelerinizinarasndzeltin,Allahdansaknnkisizeacsnbuyurulur.

Kardelik,karlklbirbirlerinehayrlvefaydalolmay,birbirineyardmetmeyi,birbirininsevinve kederine ortak olmay gerektirir. Bunlar ise, aada gelecek olan ilk hadisin aklamasndagrleceigibinasihattensaylr.

Buyetteanlandinkardelii,slmnazarndanesebvekankardeliindendahanemlivesalamgrlereknegeirilmitir.Dininbirprensibiolmakzere,nesepkardelii,dini,slminkrhalindebir kymet ifade etmez ve kopar. Ama din kardelii neseben kardei olan birini reddetmekle sonaermez,devameder.Buradakardetabirininkullanlmasbelibirtebihtir.nk,insanlarnbirbirineenyaknolanlar,birannevebabadanmeydanagelenkardelerdir.Doumhayatnkaynadr.manise,ebediyyenbkolmannkaynadr.Ohaldeebedolan,geiciolandandahastnolacaktr.

Dinkardeliiileilgiliyetvehadisler,bukitaptabirokvesileiletekraredilir.Yerigeldikeherbirihakknda,bulunduukonuyauygunaklamalarvermeyealacaz.

Dinde kardeliin gerei, iki fert ve veya ikimmin cemaat birbirlerine darldklar veya aralarbozulduutakdirde,hemenaralarnbulupbartrmaktr.Aksitakdirdekardeliklerizayflar,kuvvetlerikaybolur,kfirlerekarmcdeleglerikalmaz.

2.Bensizetveriyor,siziniyiliiniziistiyorum.Arfsresi(7),62

Bu yeti kerme, Nuh aleyhisselmdan haber vermekte olup tamamnn anlam yledir: SizeRabbimin gnderdii gerekleri duyuruyorum, size t veriyorum ve Allah tarafndan gelenvahyilesizinbilemeyeceklerinizibiliyorum.

Btnpeygamberlerinrisletibirdir.BtnpeygamberlerAllahdanaldklarvahyiinsanlaratebliedip,ulatrmlardr.

Size nasihat ediyorum demek, size olgunluk ve keml yolunu gsteriyorum, iyiliinizi vehayrnz arzu ediyorum, samimiyetle kurtuluunuzu istiyorum demektir. Nasihatn art olduusylenir:

*Mslmanlarnuradmusibetlerekalbenzlmek,

*Mslmanlaranasihatetmektebkpusanmamak,

*nsanlar gerekleri bilmeseler ve hatrlatmay ho grmeseler bile, onlara kurtulu yollarngstermek.

3.Bensiziniineminbirnasihatiyim.Arfsresi(7),68

Bundan nceki yetle ayn mhiyette olup, peygamberlerin mmetleri ve insanlk iin birernasihat olduklarn ve onlarn Allahn birliine, tevhd akidesine davet ettiklerini bu defa Hdaleyhisselm n dilinden bildirmektedir. Peygamberler emn yani kendilerine ok gvenilenkimselerdir.Onlar, her eydennce risletin tebliinde eminolup, aslayalan sylemezler.Budurumistisnaszbtnpeygamberleriinbyledir.

Hadisler

: : -183 :

.

183.EbRukayye Temm bni Evs edDr radyallahuanh den rivayet edildiine gre, Nebsallallahualeyhivesellem:

Dinnasihattrbuyurdu.Bizkendisine:

Kiminiinnasihattr?dedik.PeygamberEfendimiz:

Allah, Kitab, Resl, mminlerin yneticileri ve tm mslmanlar iin nasihattrbuyurdu.Mslim,mn95.Ayrcabk.Buhr,mn42EbDvd,Edeb59Tirmiz,Birr17Nes,Beyat31,41

TemmbniEvsedDr

Sahbeikirmdandr.EbRukayyeknyesiyleanlr.BuknyeyleanlmasnasebebolanRukayyeadndakikzndanbakaocuuolmamtr.Temm,slmileereflenmedenncehristiyand.Hicretindokuzuncusenesesindemslmanoldu.Mesciddeilkkandilioyakt.lkkssaanlatannoolduuvebukonudaHz.merdenizinistedii,onundakendisinebuizniverdiisylenir.

Temm, Medinede ikmet etmekteydi. Hz. Osmann ldrlmesinden sonra Suriyeye gt. Ozamanlar Suriye toprana dahil olan Filistinde yerleti. Neb sallallahu aleyhi ve sellem kendisineKudsn yanndabir kyolanAynnu iktarazisi olarakayrm veonunelinede yazl bir belgevermiti.

Temm,okteheccdnamazklard.Birgecekalkm,Kurannbiryetiniokuyaraksabahakadarrketmivealamt.Buyetinanlamyledir:Yoksaktlk ileyenkimseler,lmlerindevediriliklerindekendilerini,inanpyararliileyenkimselerilebirmitutacamzsandlar?Nekthkmveriyorlar[Csiyesresi(45),21].

Temm,Reslullahsallallahualeyhivesellemden18hadisrivayetetmitir.MsliminTemmdennaklettiitekhadisbudur.Buhrdehihadisiyoktur.FakatSnenlerderivayetleriyeralmaktadr.

Allahondanrazolsun.

Aklamalar

Nasihat,Arapdilininenkapsamlkelimelerindenbiridir.Bazdilbilimciler,Arapadanasihat ilefelahkelimelerikadardnyaveahirethayrlarnbnyesindetoplayankelimeolmadnsylerler.

Nasihatszlktetvermek,iyivehayrlileredavet,ktveerolaneylerdennehyetmek,biriisadeceAllahrzasiinyapmak,yrtkolanelbiseyidikmek,balmumundanszparndrmakgibiokeitlivemuhtevalmnalarifadeeder.

Hadisin anlam Dinin direi ve dini ayakta tutan nasihattr demektir. Buna gre nasihat,neredeysedinileaynmanadakullanlmgibibirintibvermektedir.Bu,konununneminianlatmasasndan byledir. Nitekim, Hac Arafttr (Tirmiz, Tefsru sre (2) Eb Dvd, Mensik 68)hadisi de, haccn temelinin ve hac saylmasnn artnn Araftta bulunmak olduunu, Arafttabulunmayannhaccnnolmayacananlatr.

Nasihathadisi,cevmilkelimdenilen,azszlepekokmnalar ifadeedenhadislerdenbiridir.Bu sebeble slmlimleri, nasihathadisini, slmn esasn oluturanhadislerdenbiri ve ennemlisikabulederler.

Buksaaklamalar,nasihatn,dilimizdeokakullanlan,bynkeverdiiszltlerdenibaretolmadnortayakoymuoluyor.

imdi nasihatla kastedilen geni ve kapsaml mnalara ve anlatmlara, hadiste zikredilen esaslardahilindeaklamalargetirebiliriz.

a. DininAllah iin nasihat oluu:Bir mmin iin ncelikler vardr. Bunlarn banda Allahaiman,ilksradayeralr.TabikiAllahaiman,sadeceinandmdemekleyerinegelmiolmaz.Nitekimyeti kermede: nsanlar inandk demekle, imtihandan geirilmeden braklacaklarn msandlar? [Ankebt sresi (29), 2] buyurulur. te dinin Allah iin nasihat oluunun ilk basamaAllaha imandr.Onairkkomamak,Onakullukve ibadette ihlsldavranmak,daimaAllaha itaatzereolmak,Onaisyandaniddetlekanmak,Allahiinsevmek,Allahiinbuzetmek,Allahaitaatedene dost, isyan edene dman olmak, Allah inkr edenlerle cihad etmek, nimetlerine kretmek,insanlar bu saylan vasflara dvet ve tevik etmek, btn insanlara nezket gstermek ite bunlarAllaha imann gerei ve dinin Allah iin nasihat oluunun cabdr. Mslmann btn sz vedavranlarndabunlarngereiniyerinegetirmesi,hemdnyadahemdehirettekendisinefaydaverir.

b.DininAllahnKitabiinnasihatoluu:AllahnKitabndanmaksatKurnKermdir.Birmslman, btn semav kitaplarnAllah katndan indirildiine,Kurann o kitaplarn sonuncusu veonlaraahitolduunainanr.Bukonudakiinantemelleriunlardaiinealr:KurannAllahkelmolduu,Allah tarafndangnderildiiveyineOnun tarafndankorunaca,kul szlerindenhibirininona benzemedii, kullardan hibirinin onun bir benzerini getiremeyecei gereklerini kabul edipinanmak.tebtnbunlar,Kuranaynelikinanesaslardr.

Dinin Kuran iin nasihat oluuna u prensipleri de ilve etmemiz gerekir: Kuran okumak vehfzetmek.nkKuranokumaklailimveirfankazanlrnefstemizliivegnlsafleldeedilirinsann takvsartar.OhaldeKuranokumak, sadece lafznokuyupsevapkazanmakdeil,Kuranbilgisine sahipolmayagayret etmekanlamndadr.unudahemen ifadeedelimki,KuranokumaklainsanbyksevapkazanrveKurankendisiniokuyanaefaatiolur.Ancakbunlarntahakkuketmesiiinbirtakmartlarnyerinegetirilmesigerekir.

Kuran okurken ona sayg ve tazim gstermek, tecvidine ve dbna riyet ederek okumak,harflerininhakknvermek,huiindeokumakgerekir.Bukonu,Kurannkraatiileilgilikitaplardagenieelealnr.

Kuranokurkenmnalarndnmek,yetlerinmahiyetinianlamayaalmakicabeder.NitekimAllahTel:BunlarKurandnmezlermi?Yoksakalblerikilitlimidir?[Muhammedsresi(47),24]buyurarakbiziuyarr.

Kurn Kermi mslman nesillere retmek, Kurann korunmas konusunda onlaramesuliyetlerini hissettirmek, ona dil uzatanlara kar mdafaa grevini yerine getirmek, hermslmannvazifesidir.Kuranrenmekveretmekbizleriinizzetin,erefinvesaadetinnemlibir vesilesidir. Peygamber Efendimiz Sizin en hayrlnz Kuran renen ve retenlerinizdir(Buhr,FezillKurn21)buyurmulardr.BtnmslmanlarnKuranokumayrenmeleriveayrca onu anlamaya almalar, zerlerine den nemli grevlerden biridir. Btn yeryzmslmanlar, buna zel bir ilgi ve ihtimam gstermelidirler. nk bu konu, mslmanlarnmtereklerininbandagelir.

Kuran anlamak ve onunla amel etmek esastr. Anlama azmi olmadan ve sevap kazanma

duygusundanmahrumolarak sadece okumak ve amel etmeksizin sadece anlamak bir hayr ve faziletolarakkabuledilemez.Ameledilmeyenbilgifaydavermediigibihodakarlanmaz.AllahTel:Eyiman edenler! Niin yapmadnz eyi sylyorsunuz? Yapmadnz eyi sylemeniz Allahkatndabykgazabasebebolur.[Safsresi(61),23]buyurur.

Kuranilimlerininherbirinirenmek,neretmek,muhkemini,mtebihini,nsihvemenshunu,umumvehususunubilmekdemmetzerinefarzolanhususlardr.Bukonulardalimyetitirilmezsetopyeknmmetsorumluolur.

Burayakadaranahatlarnaiaretetmeyealtmzhususlar,dinin,Kuraniinnasihatoluununerevesinimeydanagetirir.

c.DininAllahnResl iinnasihatoluu:slm,Allahkatndaninsanlagnderilensondin,Kuransonkitabolduugibi,ResliEkremsallallahualeyhivesellemdeen sonpeygamberdir.Birmminin Peygamber Efendimizle ilgili inanc u esaslar da ihtiva etmelidir. Hz. MuhammedinAllahnelisiolduunukalbiletasdik,dilileikraretmek.AllahReslnnKuranvesahihsnnetlegetiripbildirdiklerineimanetmek.Onusevipitaatetmeyi,Allahsevipitaatetmekgibikabuletmek.EyMuhammed de ki: Allah seviyorsanz bana uyun, Allah da sizi sevsin ve gnahlarnzbalasn[limrnsresi(3),31]PeygambereitaatedenAllahaitaatetmiolur[Nissresi(4), 80] gibi Kuran yetleri bunun dellidir. Allahn Resln dost edinenleri dost, dmanlarndmanbilmek.Ehlibeytiniveashbnsevmek,Peygambereinanmanngerekleridir.

Hz. Peygamberin snnetini ihya edip hayata geirmek, bidattan ve bidatlardan kanmak,slmndvetiniyeryzneyaymak,snnetilimlerinirenmek,bunlarbakalarnadaretmek,ilmirenirveretirkenedeblerineriyetetmek,limleresayggstermek,terbiyevenezketkidelerineuymak,Peygambersallallahualeyhiveselleminahlkylaahlklanpedebiyleedeplenmekgibigrevvesorumluluklar,hermslmannhassasiyetleuymasgerekenesaslardr.

Belliballarnsralamayaaltmzbuprensipler,dinin,AllahnResliinnasihatoluununneanlamifadeettiiniortayakoyar.

d.Dininmminlerinyneticileriiinnasihatoluu:Hadistegeeneimmetabirini,yneticilerdiye tercme ettik. Esasen bu kelime, imam kelimesinin ouludur. mam ise, toplumun nndebulunanveonlaranderlikyapan, toplumundakendisineuyduukiidir.Dahazelanlamyla imam,slm mmetinin banda bulunan liderdir. mmet denilmesinin sebebi de, bir imama tabiolduklarndandr.Bulidereimam,halife,emir,sultanvebunlarabenzerisimlerverilmitir.Hangiadlaanlrsaanlsn,imam,mmetinnndeonlardansorumluolanveonlarynetenkiidir.Toplumiindedevletinyneticisiadnahkmvermeyetkisinesahipklnanherkes,herseviyedekiyneticibutabirinkapsamna girer. Ayrca toplumda doruyu ve yanl bildirme vazifesiyle mkellef olan limler,insanlararnekolmasgerekenmridlervemuslihlerdebutabirinmuhtevasnadahildirler.

Muhtevatesbitiniyaptktansonra,konununesasnaynelikaklamalarageebiliriz.

Mslmanlar ynetenler, onlarn ilerinin bana geenler, mslmanlardan olmaldr.nk mslmanlarn kendilerini ynetenlere itaat etmeleri bir farza, bir vecbe, birzorunluluktur.Mslman olmayanlara nasl itaat edilebilir? Allah Tel yle emreder: Ey imanedenler,Allahaitaatedin,Resleitaatedinvesizdenolanbuyruksahibiyneticilereitaatedin[Nissresi(4),59].Bizlerinyneticilerenasihatmz,onlarakarvazifemiz,kendilerininiyivedrstolmalarn, doru yolu bulmalarn, adaletli davranmalarn istemektir. Onlara kar saygmz vesevgimiz, ahslarn tanmamza veya birtakm zel ilerimizi onlar vastasyla gerekletirmemizebal olamaz. Byle bir sayg ve sevgi dinimiz nazarnda makbul de saylmaz. Yneticilerin dilidareleri altnda btn islm mmetinin birliini ister, bunun iin gayret ederiz. slm mmetininparalanml yreimizi yaralar insanlarn zlim yneticilerin zulm altnda inlemesi, iimiziparalar. Bu sebeble yeryzn, Allahn hlis kullar, gerek mminler idare etmelidir deriz vebununtahakkukuiinvargcmzlealmamzgerektiineinanrz.

Dininidarecileriinnasihatoluu,uprensiplerideiinealr:

*Hakzereolduklarsreceonlarayardmcolmak,hakdanayrlmamalarynndeonlaruyarmak,

yaptklaryanllarhatrlatmak,bunlaryaparkenkendilerinekaryumuakvenezketkideleriiindedavranmak, yneticilerine nasihatkr olmayan, zlime sen zlimsin demeyen, nasihatlarnn azkilitlenmi,hakszekardakulaklartkanmolanbirmmettehayrolmayacanbilmek.

*Emirolankiininarkasndanamazklmak,onatoplamaklaykmlolduuzektvermek,onunlabirliktecihadagitmek,kendisinehayrduaetmek,yalancvglerleonualdatmamak.

*aret ettiimiz bu noktalar, dinin imamlar yani yneticiler iin nasihat oluunun neler ihtivaettiini ortaya koyar. Bunlarn izah ve uygulama safhas ile ilgili aklamalarn yeri buras deildir.slm ilimlerinherbirinde, ilgiliolduklarblmlerdekonuyagerekennemvehassasiyetgsterilir.Ancakdorudandoruyadevletynetimiyleilgilieserlerdetelifedilmitir.Bellibalbilgileribueiteserlerdebiraradavetoplucabulabiliriz.

limler, mridler ve muslihleri de toplumun nderi ve yneticileri olarak kabul edenlerbulunduunu sylemitik. Buna gre, Allahn Kitab ve Reslnn snnetinin anlalp hayatageirilmesinde limlerin sorumluluklar ok byktr. Onlar Kitap ve Snnetin emir veyasaklarn, kendi heva ve hevesleri, sapk dnce ve anlaylar dorultusunda arptmayaalanlara kar koyma ve onlarn yanllarn, hatalarn ilm bir tarzda reddetmemesuliyetitamaktadrlar. O halde ncelikle limler, mrid ve muslihler dini ok iyi bilip, kendileri salahbulmuolmaldrlar.Kendilerisalahbulmayanlarnbakalarnslahetmelerimmknolmaz.

Dinlimleri, toplumuyneten idarecilere,AllahnKitabveReslnnsnnetiynndenasihatetmeyi ve kendilerini hakka davet etmeyi byk ve erefli bir grev saymal, bu hususta grevleriniyerine getirmezlerse, Allah katnda en byk sorumluluktan kam olmann cezasn ekeceklerinibilmelidirler.nkEnbykcihad,zlimidareciyekarhakkhaykrmaktr(EbDvd,Melhim17Tirmiz,Beyat37).Bunuyerinegetirmediigibi,zlimlerinzulmlerineortakolan,onlar tutan,azgnlklarna gz yuman, zalimlere vgler yazanlarAllah katnda naslmakbul olabilir ve CenbHakknhuzurundanaslhesapverebilirler?

Gerek limler, her asrda mmete yol ve yn gstermi, toplumu sapmaktan korumu,yneticileri de gerektii ekilde kaz etme grevini yerine getirmilerdir. Bunu yapmayanlarnbulunuu, btn ulemay, muslihleri ve mridleri sulamay gerektirmez, gerektirmemelidir. nklimlereherasrdaiddetleihtiyaduyulmutur.mmetedengrev,gereklimleretbiolmaktr.

e.Dinintmmslmanlariinnasihatoluu:Btnmslmanlarnlimolmas,limolanlarnndahereyibilmesimmkndeildir.Heryatan,her renkten,her rktan,hercinstenveherseviyedeinsanyla mmet bir btndr. Burada herkesin birbirine kar vazife ve mesuliyetleri vardr. tebunlar renmek, retmek, din ve dnyalarna ait faydal olan eyleri insanlara gstermek, onlarayardmc olmak, kusurlarn rtmek, onlara eziyet etmemek, iyilikleri emir, ktlkleri nehyetmek,bakalarnaldatmamak,hasetetmemek,hrmet, efkatvemerhametiaralarndayaymak,kendisi iinarzu ettiklerini onlar iin de istemek, kendi nefsi iin arzu etmediklerini onlar iin de istememek,canlarn,mallarn,rzvenamuslarnkorumakvemdafaetmek,dininbtnmslmanlariinnasihatoluunungereidir.

Buaklamalardansonra,nasihatndinveslmanlamnakullanldnsyleyebiliriz.Balangtaifadeettiimizvebuaklamalarlagrldzerenasihat,yaygnolarakanlaldgibisadecetvermekanlamndakullanlmdeildir.

Hadistenrendiklerimiz

1. Nasihat dinin emirlerinden olup farz kifyedir. Gc yeten herkes, gcnn yettii nisbettenasihattensorumludur.

2.Nasihatsadecetvermekdeil,dininbtnemirveyasaklarnihtivaedenbirmnatar.3.MslmanlarbirimamnnderliindeAllah,KuranveReslinancnadayalmmetolmaazmi,

gayretivekararlliindebulunmakveneticedeyeryzndebunugerekletirmeklemkelleftirler.4.Nasihatkabuledilecekkiininnasihatetmesivcipolur.

5.Nasihatedenebirktlkgeleceindenkorkulursa,onunnasihatterketmesineveartlarteekkledinceyekadarbeklemesineruhsatvardr.

: : -184. . :

184.CerrbniAbdullahradyallahuanhylededi:

Reslullah sallallahualeyhi ve sellem e namaz tam olarak klmak, zekt hakkyla vermek, hermslmananasihatetmekzerebiatettim.

Buhr,mn42,Mevkt3,Zekt2Mslim,mn9798.Ayrcabk.Nesi,Beyat6,17

Aklamalar

Burada, slmda farz klnan ibadetlerden sadece namaz ve zekt biat esnasnda sz konusuedilmitir.Bununsebebi,bedenibadetlerinennemlisininnamaz,mlibadetlerinennemlisininzektolmasdr.Buikisi,bedenvemlibadetlerinesasdr.Ayrca,kelimeiehadettensonra,batagelenikitemeldir. Oru da namaz gibi bir beden ibadet olup, sadece senede bir ay olmak zere Ramazandafarzdr. Namazn gnde be vakit farz oluu, onun nemini artrmaktadr. Burada zikredilmeyen hacibadetiise,hemml,hembedenibadetsaylr.Hac,insanamrboyuncabirdefafarzdr.Zektise,her senemaldan verilmesi gerekenmiktar olup, her yl tekrar eden bir farzdr. Bu sebeble, birmlibadetolarakzekt,hacdandahanceliklidir.

Nasihat hakknda bir nceki hadiste yeterli bilgi verilmiti. Bu hadis, 1216 numara ile tekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1.badetlermslmannhayatndanemlibiryertutar.Devletbakan,biatesnasndaibadetetmeartnarayabilir,hattanegeirebilir.

2. Nasihat, dinin nemli emirlerinden biridir. Peygamberimiz sahbeden biat alrken nasihatkrolma,yanimslmanlarakarsamimi,gnldenvehayrldavranmaartndaaramtr.

: : -185.

185. Enes radyallahu anh den rivayet edildiine gre, Neb sallallahu aleyhi ve sellem ylebuyurdu:

Sizdenbiriniz,kendisiiinarzuedipistediieyi,dinkardeiiindearzuedipistemedike,gerekanlamdaimanetmiolmaz.

Buhr,mn7Mslim,mn7172.Ayrcabk.Tirmiz,Kymet59Nes,mn19,33bnMce,Mukaddime9

Aklamalar

Hadisimiz, mminler arasndaki kardelik duygularnn ne kadar ileri seviyede bulunmasgerektiininbirsemboldr.Gerekmmin,kendisiiinarzuettiiiyilikvehayr,dinkardeiiindeaynenarzuederveonakarbirhaset,ekememezlikduygusuiindeolmaz.

Biz hadiste geenmminolmaz karlndaki lafz,Gerek anlamda iman etmi olmazeklindemahiyetineuyguntarzdatercmeettik.nkkastedilenbudur.yleki:Falankimseinsandeildir,dediimizde onun insanlktan ktn kastetmediimiz, sadece insan niteliklerinin noksanolduunuanlatmakistediimizgibikendisindebunitelikbulunmayankimsemmindeildirdemekde,o imandairesidnakar anlamnagelmez.Nitekimbuhadisinbir rivayetindekul, gerek imanaulaamaz(bniHacer,FethlBr,I,112)eklindedir.Buradakigerekimandanmaksat,imannkemlidir.

Mminin,dinkardeindedebulunmasnistediiey,hayrlbirnimetcinsindenolmaldr.Yoksa,kendibanagelenbirbelay,birktldinkardei iinarzuetmek,aslacizdeildir.Hadisinbirrivayetinde, (Nes, mn 19) istenen eyin hayr olmas gerektii tasrih edilmitir. eitli vesilelerlebelirtildiigibihayr,Allahaitaatnhereidini,dnyavehiretle ilgilihermerii iinealanbirkelimedir.

Hadisten anlamamz gereken bir baka nemli husus udur: Kiinin kendi nefsi iin diledii bireyin aynsnn, yani o eyin bizzat kendisinin, din kardeine verilmesini arzu etmesi deil, birbenzerininonadanasibolmasndilemesidir.nkbireyinbirtekolanaslikikiidebulunmaz.Ohalde,kendielindebulunannimetondanalnmadanveyanoksanlamadan,dinkardeinedebylebirnimetin verilmesini istemek kastedilmektedir. Bu ise, gerek mminlerin gsterebilecei birolgunluktur.Mminin,kendisiiinktgrdeyleri,dinkardeiiindektgrmesiaynekildeimannkemlindendir.

Hadisinbizzatkendisivebuvesileyleaklananhususlarbireriyilikvehayrolduklariinnasihatkapsamnagirerler.Buhadis,238numarailetekrargelecektir.

Hadistenrendiklerimiz

1.Kmilimansahibiolanlar,kendileriiinarzuettiklerieyleridinkardeleriiindearzuederler.2.Kiinindinkardeiiinarzuettiiey,iyilikvehayrcinsindenolmaldr.3. Din kardeimizde olmasn istediimiz ey, sahip olduumuzun bizzat kendisi deil, bir

benzeridir.4.Mminleriinhayristemek,dindenasihattensaylr.

-23

YLEMRKTLKTENNEHY

yetler

}: {

1.Sizdenhayraaran,iyiliiemredipktlmenedenbirtoplulukbulunsun.limrnsresi(3),104

RiyzsslihnmellifimamNevev,bueserdeokadargzelvehassasbirusltakipetmitirki,okuyucu,eserinkitapvebabbalklarniyicednmek,mahiyetinigzelceanlamakla,onlardansonragetirilenyetvehadislerinmuhtevasndahaderinlemesinekavrayabilir.Buradadanasihatdansonrabukonunungetirilmesiokanlamldr.Nedennasihatvenaslnasihat, sorusununcevabbuksmdr.nkelemrbilmarufvennehyanilmnkerdinintemellerindendir.Nasihatteaslolannbunlarolduunu daha nce aklamtk. imdi, marf ve mnkerin ne olduunu, etraflca renmiolacaz.

Daha nce aklamasna geni yer verdiimizhayr, din veya dnya ile ilgili bir iyilii ihtivaedenhereydir,yanitevhdakidesine,slmauygunolanhersz,ivedavrantr.

Dilimize iyilii emir ktlkten nehiy diye aktarabildiimiz elemr bilmaruf vennehyanilmnker,hayrnmhimksmntekileder.

Marf, slmn iyi olarak kabul ettii veAllaha taatin iinde sayd her eydir.Mnker isebunun zdd olup, slmn iyi saymad, dinin emirlerine aykr bulduu ve Allaha kar masiyetolarakgrdeylerdir.

Marfunvemnkerinls,bunlarnKuranveSnnetlebelirlenmiolmasdr.Bakabirlilebunlartayinvetesbiteynelmek,nefslie,hevveheveseuymakolur.Bununbirsonuyoktur,neticesi ise tefrikadr.Nitekimbir sonrakiyetbunuaklakavuturmaktadrKendilerineapak

deliller geldikten sonra ayrla dp ihtilaf edenler gibi olmayn. te onlar, evet onlar iinbykbirazabvardr[limrnsresi(3),105].

Marufuemirvemnkerdennehiyvazifesi,mslmanlarzerinebirfarzdr.BununfarziyetiKitabve Snnetle sabittir. Ayn zamanda bu farz, slmn en byk farzlarndan biri ve dinin temelidir.slmnizambusayedekemleererveycelir.ukadarvarki,buvazifeyiyerinegetirecekbirgrupteekkl farz kifyedir. slm mmeti, bu grevi yerine getirecek bir cemaat yetitirmekmecburiyetindedir.Buyerinegetirilmediitakdirde,btnmmetmesuliyettenkurtulamaz.

Marufu emirvemnkerdennehiyvazifesiniyerinegetirecekolanlar, ncelikle slm iyi bilenlimlerdir.Ohalde,mmetinhersahadalimleryetitirmesigerekir.Dahancedeifadeedildiigibi,mmetolabilmeninilkesas,birimamnbirliderinnderliindehkmahsiyetekavumaktr.ayetbuyoksa,mslmanlar ncelikle onu yerine getirmeklemkelleftirler. limlerin veya en faziletli kabulettiklerikiilerinnderliindecemaatolmauurunugelitirirler.Bufliyetinyaplmasvemmetolmaazmiiindebulunulmasbile,marufuemirvemnkerdennehyiniinegirer.Yanibirmnadaherkesferd mslman kalamaz, mutlaka slm cemaatinin bir uzvu olmak zorundadr. Hibirmslmannbudnceyevefaaliyetekarolmamasgerekir.nkbunakarolumarufunyanndayer almak deil,mnkere yardm etmektir.OysaAllah Tel yle buyurur:Mnafk erkekler vemnafk kadnlar birbirlerindendir.Ktl emreder, iyiliktenmenederler [Tevbe sresi (9),67].Mminlerinbuyndekinitelikleriiseyleanlatlr:nananerkeklervekadnlar,birbirlerininvelileridir.yiliiemrederler,ktlktenmenederler[Tevbesresi(9),71].ByleceAllahTel,mminlerilemnafklarnfarknnmarufuemirvemnkerdennehiykonusundaortayaktnbizeapak bildirmektedir. u yet, yeryznde slm hkmran olunca, inananlarn nasl davranmalargerektiini pheye dmeyecek aklkla ifade eder: Onlar, yle kimselerdir ki, kendilerineyeryznde iktidar verdiimiz takdirde, namaz klarlar, zekt verirler, iyilii emrederler,ktlkten vazgeirmeye alrlar [Hac sresi (22), 41]. Mslman bir ynetimin grevlerininbandaiyiliiemir,ktlktennehygelir.Bununanlam,yeryzndeiyilikleriyaymak,ktlklereiseengelolmaktr.Bununiingereklibtnmesseselerikurmakynetiminbatagelengrevidir.

yilii emir ve ktlkten nehiy grevi, sadece bunun iin hazrlanm bir cemaate, yetikin birekibemihastr?Fertlerinbireyselolaraksorumluluklaryokmudur?

Aklamayaaltmzlimrnsresi104.yeti,mmetebirfarzyklemektedir,buiseiyiliiemir, ktlkten nehiy ile ilgili bir cemaatin bulunmasdr. nk yette hepiniz byle olunuzdenilmemi,sizdenbirgrup,bircemaatbulunsundenilmitir. ukadar var ki, bukonuyla ilgiliyeganenasbuyettenibaretdeildir.Birksmaadagelecekolanpekokyetveonlarnyanndapekoksahihhadis,konumuzlailgilibakahkmlerdeortayakoymaktadr.Hemenifadeedelimki,iyiliiemirvektlktennehiygrevibtninananlar iinummbirnitelikarzeder.Sizinsanlaraiyilii emredip kendinizi unutuyor musunuz? [Bakara sresi (2), 44] Yapmadnz eylerisylemek,Allahkatndaensevilmeyeneydir[Safsresi(61),3]gibiyetler,toplumunherferdininiyiliiemir,ktlktennehiylegrevliolduunadelil tekileder.ukadarvarki,cemaatinyapacaveyaynetiminyapacagrevlerfertlerdenbeklenemez.Fert,gcnnyettiildesorumludur.Busorumluluk fertlerin bilgileri, grevleri ve toplum iindekimevkilerine gre de farkllk arzeder.Hikimsekendinibu sorumluluundnda tutamaz.Hermslman ferdin, gcyettii oranda iyiliiemirvektlktennehiygreviyapmasve slm tebliekatkdabulunmas ise farzayndr.Tabiikibtnbunlar,ermkellefiyetiolankadnveerkekleriindir.

.{ } : 2. Siz insanlar iin karlm en hayrl mmetsiniz. yilii emreder, ktlkten

menedersiniz.limrnsresi(3),110

Buyetikerme,Muhammedmmetininenbelirginvasfnnbtnmmetlerinenhayrls,iyiliiemir ve ktlkten nehyetmenin ve yalnzcaAllaha iman ile tevhid akidesini sahiplenmenin, hayrlmmet saylmann sebebleri olduunu ortaya koyar.Ayrca bu yet, iyilii emir ve ktlkten nehiygrevinin,sadecedevletiynetenkiiyeaitolmayp,btnmminlerindolaylvedolayszbirekildesorumluolduklarndaaklakavuturmaktadr.

. { } : 3.Senafvekolaylkyolunututiyiliiemretvecahillerdenyzevir.Arfsresi(7),199

mamCaferesSdkdiyorki:

AllahTel,Peygambersallallahualeyhivesellem eenstnahlkemretti.KurnKermdestnahlk,bylesinegzeltoplayanbirbakayetyoktur.

Hz.Peygamber, insanlarlamuamelesindekolayl seer, zorlua,fkevekzgnlaynelmezdi.Ayrca,affetmek,herkesingnahvekusurunabakmamakdaAllahReslnndetiydi.nko,byledavranmaklaemrolunmutu.

Bununla beraber, iyilii devaml surette emretmesi, yaplmas gerekli olan eyleri yapmas veyaptrmasdakendisineAllahnbiremri,birtalimatidi.

yilik diye ifade ettiimiz eyler, insanlarn birbirlerine kar yaplmasn gzel grp hokarlad, vcipveya cizliini, gerekli veya iyi olduunukabul edip reddetmedikleri eylerdir.teyandaninsanlararasndayaygnlkkazanmherrf,herdetmaruf,yaniiyidedeildir.Hattabunlararasndaylelerivardrki,btlveirkindeolabilir.Ohaldebunlariyicetanmak,birbirindenayrmakicapeder.Buartlaslmbunlarabirdeerverirveyavermez.Busebepledinimiz,toplumlarnrfvedetlerinitamamenreddetmeyip,onlarslahyolunutercihetmitir.

Buyetikerme,ahlk ilmi,kanunkoymavesiyasetasndanoldukakapsamlbir dstur,birtemelkidezelliitar.

. { } : 4. nanan erkekler ve kadnlar, birbirlerinin velisidirler. yilii emreder, ktlkten

menederler.Tevbesresi(9),71

Vel, dost ve yardmc olmann gerei, iyilii emretmek, ktlkten sakndrmaktr. Bu aynzamandammin olmann da gereidir.nk, yukarda ifade edildii gibi,mnafklar bunun aksiniyapmaktadrlar. Dost olmak, birbirini sevmede, birbirine muamelede ve birbirine karde olmadakalplerin ve gnllerin birliini ifade eder. yilii emredip ktlkten sakndrmannmminlerin ennemligreviolduu,yukardakiyetlerinaklamasndaetraflcabelirtilmitir.

} : . {

5.srailoullarndaninkredenlere,DvudveMeryemolusdiliylelnetedilmitir.Bu,bakaldrmalarveargitmelerindendi.Birbirlerininyaptklarfenalklaramniolmuyorlard.Yapmaktaolduklarnektidi.Midesresi(5),7879

Bu yeti kerme, peygamber ocuu ve onun slalesinden bile olsalar, kfirlere lnetedilebileceini gsterir. Nesep, soysop st