Me emrin e All-llahut, T Gjithmshirshmit, Mshirplotitemiri i besimtarve, Ebu Hafse Umer ibn el Hattab ibn Nufejl ibn Abduluzzi ibn Rijah ibn Abdil-lah ibn Kurt ibn Rezah ibn Adijj ibn Kab ibn Luejj ibn Galib el Kurshijj el-Adevijj, All-llahu qoft i knaqur me t, transmetohet se ka thn: E kam dgjuar T Drguarin e All-llahut (s.a.v.s) duke thn: Veprat vlersohen sipas qllimeve dhe dokujt i takon ajo q e ka pr qllim. Prandaj, kush shprngulet (bn hixhret) pr shkak t All-llahut dhe T Drguarit t Tij, shprngulja e tij sht pr All-llahun dhe T Drguarin e Tij. Ndrsa kush shprngulet t fitoj disa t mira t ksaj bote ose t martohet me ndonj femr, shprngulja e tij vlersohet pr at q sht shprngulur. (Muttefekun alejhi) nga Ebu Abdull-llah Xhabir ibn Abdull-llah el-Ensarijj r.a., q thot: N nj betej ishim me T Drguarin e All-llahut (s.a.v.s) me rast na tha: Vrtet n Medine ka burra t cilt kan qen me ju, qoft kur keni ecur npr kodra, qoft npr lugina. Ata i ka penguar smundja. Sipas nj transmetimi tjetr: Ata jan pjesmarrs me ju n shprblim. (Muslimi)

1. Nga

2. Transmetohet

3. Kurse sipas transmetimit t Buhariut, hadithi i transmetuar nga Enesi r.a. thot:Ne u kthyem nga beteja e Tebukut me T Drguarin e All-llahut (s.a.v.s) i cili tha: Vrtet ka njerz t cilt kan mbetur n Medine pas nesh, e t cilt jan me ne kudo q t shkojm; n kodra apo n lugina, ata i ka penguar smundja.

4. Transmetohet nga Ebu Jezid Man ibn Jezid ibn Ahnes r.a., babai dhe gjyshi i tcilit kan qen as-hab, se ka thn: Babai im Jezidi, i ka marr disa dinar (prej ari) q ti ndaj sadaka dhe i l te nj njeri n xhami. Pastaj un shkova, i mora dhe i solla, e ai m tha: Pasha All-llahun, un nuk ti kam destinuar ty. U ankova pr t tek I Drguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na tha: E jotja sht ajo ka ke vendos, o Jezid, kurse e jotja ajo q e ke marr o Man. (Buhariu) nga Ebu Hurejre Abdurrahman ibn Sahr r.a. se i Drguari i Allllahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet All-llahu nuk shikon n trupat tuaj as n fizionomit tuaja, por shikon n zemrat tuaja. (Muslimi) nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esharij r.a. q thot: E kan pyetur T Drguarin e All-llahut s.a.v.s. pr njeriun q lufton pr t treguar trimri, q lufton pr fanatizm (nacional, fisnor ose familjar) dhe pr sy t bots, cila prej ktyre (luftrave) sht n rrug t All-llahut? I Drguari i All-llahut s.a.v.s. thot: Kush lufton (me armikun) vetm pr dominim dhe eprsi t fjals s All-llahut (fes s Tij - Islamit), vetm ai sht n rrug t All-llahut. (Muttefekun alejhi)

5. Transmetohet 6. Transmetohet

7. Nga Ebu Bekrete Nufeji ibn el-Harith eth-Thekafijj transmetohet se Pejgamberi(s.a.v.s) ka thn: Kur t prleshen dy musliman me shpatat e tyre (pr ta vrar njri-tjetrin), edhe vrassi edhe i vrari jan n zjarr. Ather i thash: O I Drguari i All-llahut, pr vrassin sht e qart, por prse edhe i vrari? Pejgamberi ather prgjigjet: Sepse edhe i vrari ka dshiruar ta vret shokun e vet. (Muttefekun alejhi)1

Hurejre r.a. prcjell se I Drguari i All-llahut s.a.v.s ka thn: Namazi i njeriut n xhemat sht m i vlefshm se namazi i tij n shtpin e tij apo diku tjetr pr njzet e disa shkall. Kush merr abdest, n formn m t mir, pastaj shkon n xhami me t vetmin qllim q ta fal namazin n xhemat, duke mos i interesuar asgj tjetr, pr do hap t tij i shtohet nga nj grad dhe i shlyhet nga nj mkat derisa t hyj n xhami, e kur t hyj n xhami, ather n namaz sht aq sa i ka marr kohn namazi (n xhami). Secilin prej jush e bekojn engjjt, derisa t gjendet n vendin ku sht fal namazi, ata thon: O Zot, mshiroje! O Zot, fale! O Zot, pranoja pendimin. Engjjt veprojn kshtu prderisa njeriu t mos filloj tu pengoj t tjerve, apo ta prish abdestin n xhami. (Muttefekun alejhi) nga Ebu-l-Abbas Abdull-llah ibn Abbas ibn Abdul-Mutalib r.a., nga I Drguari i All-llahut s.a.v.s., se All-llahu i Madhrishm ka thn: Vrtet Allllahu i ka prcaktuar cilat jan veprat e mira e cilat t kqija, pastaj i ka sqaruar ato: Kush dshiron me zemr t bj nj vepr t mir por nuk mund ta kryej, Allllahu n trsi do tia shkruaj at vepr si t kryer, kurse nse dshiron t bj nj vepr t mir dhe e kryen, All-llahu do tia shkruaj dhjet deri n shtatqindher m tepr. Por nse dshiron t bj ndonj vepr t keqe e nuk e kryen, All-llahu do ti shkruaj nj vepr t mir n trsi, kurse nse dshiron dhe kryen nj vepr t keqe, ather All-llahu ia shnon vetm nj vepr t keqe. (Muttefekun alejhi)

8. Ebu

9. Transmetohet

10. Transmetohet nga Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattab r.a. se kathn: E kam dgjuar T Drguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thn: Tre veta nga gjeneratat para jush u nisn pr n rrug, e nj dit i zuri nata para nj shpelle n t ciln hyn dhe bujtn. Nj shkmb u rrokullis nga kodra dhe plotsisht e mbylli hyrjen e shpells. Ata than: Shptimi nga ky shkmb sht vetm q ta lusim Allllahun e madhrishm q ta largoj pr hir t veprave tona t mira. Njri prej tyre tha: O Zoti im, un i kam pasur prindrit pleq t thinjur dhe asnjher para tyre nuk ju kam dhn t han e as t pijn fmijve t mi e as mallit tim (shrbtorve). Nj dit m hutoi krkimi i kulloss m t mir pr kopen time, e nuk ju erdha me koh dhe ata kishin fjetur. Un e mola qumshtin n en dhe ua solla por i gjeta duke fjetur. M erdhi keq ti trazoj, por edhe q ti ushqej para tyre familjen dhe shrbtort, andaj kam pritur me en n dor dhe kam shikuar kur do t zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri n agim. Fmijt e mi aty te kmbt e mia klithnin t uritur, t cilve u kam dhn qumsht pasi jan zgjuar prindrit dhe e kan pir qumshtin t cilin ua kisha sjellur. O Zoti im! Nse kt e kam br vetm pr Ty, e pr asknd tjetr, ather na e largo kt shkmb nga hyrja e ksaj shpelle n t ciln gjendemi! Shkmbi pak u lviz, por jo edhe aq sa t mund t dalin! Njeriu i dyt tha: O Zoti im, e kam pasur nj kushrir t afrme t ciln e kam dashuruar m tepr se tr botn, - sipas nj transmetimi tjetr - e kam dashur aq fort si i duan burrat grat, andaj krkova prej saj (si krkojn burrat prej grave t tyre), por ajo nuk m lejoi. Nj vit mbretronte uria e kushrira e dashur u detyrua t vij tek un dhe un i dhash 120 dinar (monedha ari) q t vetmohet vetm ajo me mua, dhe kur ajo ashtu veproi dhe un plotsisht e prfitova, - sipas nj transmetimi2

tjetr - kur i bashkova kmbt e mia me t saj, ajo (duke qar) m tha: Friksoju All-llahut dhe mos e prbiro unazn (mos e kryej aktin) pa t drejt. Ather u largova prej saj duke e kursyer nga akti i turpshm edhe pse e doja m tepr se doknd tjetr, e lshova n liri duke ia dhuruar t hollat e dhna. O Zoti im, nse un kt e kam br vetm pr t fituar knaqsin Tnde, na e largo kt n t ciln jemi! Shkmbi prsri edhe pak lvizi nga hyrja e shpells, por jo edhe aq sa t mund t dilet prej saj. Njeriu i tret tha: O Zoti im, un kam pasur rrogtar dhe t gjithve ua kam paguar menjher fitimin e merituar prve nj njeriu i cili u largua para se ta marr mditjen. Un mditjen e tij pastaj e kam prdorur si duhet dhe pasuria e tij u shumzua. Pas nj kohe rrogtari im m erdhi e m tha: O robi i Zotit, mi jep t hollat pr mditjen time t papaguar! Un i thash: Krejt ka sheh, pasuria, delet, lopt, devet dhe robrit jan prej mditjes tnde q sht shtuar. Ai tha: O robi i Zotit, mos u tall me mua! Un ather i thash: Un nuk po tallem me ty, pastaj e mori tr mallin dhe e oi, duke mos m ln asgj. O Zoti im, nse un kt e kam br vetm pr Ty, ather na e largo kt shkmb nga hyrja e shpells! Shkmbi u rrokullis, kurse udhtart doln dhe e vazhduan rrugn! (Muttefekun alejhi) T gjith dijetart islam jan t nj mendimi, se tevbeja (pendimi dhe lnia, braktisja e mkateve) sht obligim i fort islam (vaxhib). Nse mkati ka t bj vetm me All-llahun e jo edhe me t drejtn e ndonj njeriu, ather pendimi ka tre kushte. I pari, q menjher t largohet nga mkati, i dyti q me zemr t bhet pendimi pr kryerjen e tij dhe i treti, q paluhatshm t vendoset q asnjher t mos i kthehet t njjtit mkat. Nse mungon njri prej ktyre kushteve ather pendimi nuk sht i vlefshm. Nse mkati ka t bj me ndonj njeri ather pendimi ka katr kushte: tre t theksuarit dhe (i katrti) borxhin tia kthej atij q i ka borxh. Nse borxhi sht i natyrs materiale ather t njjtin ia kthen, kurse nse mkati sht i atill q ka dnim m t madh gjyqsor ose t ngjashm, ather sht i obliguar t mundsoj ekzekutimin e dnimit ndaj tij, ose t krkoj falje nga ai t cilin e ka dmtuar, e nse ka t bj me ofendim gjuhsor - ather do tia krkoj hallallin personit t cilin e ka ofenduar. Pendimi duhet t bhet pr t gjitha mkatet. Nse pendimi bhet vetm pr disa mkate - ai sht i vlefshm - dhe i falen ato mkate, por t tjerat i mbesin pa iu fal. Pr domosdoshmrin e pendimit dhe braktisjes s mkateve ekzistojn shum argumente t Librit t All-llahut, t Sunnetit t Pejgamberit dhe t Ixhmai Ummetit. All-llahu i Madhrishm thot: ...Dhe t gjith pendohuni tek All-llahu, o besimtar, ndoshta do t shptoni. (en-Nr, 31) Dhe q t krkoni falje nga Zoti juaj dhe t pendoheni. (Hud, 3) O besimtar! Pendohuni tek All-llahu me sinqeritet t thell (Tahrim, 8)

11. Ebu Hurejre r.a. thot se e ka dgjuar T Drguarin e All-llahut s.a.v.s. duke3

thn: Pasha All-llahun, un i drejtohem me tevbe dhe istigfar All-llahut pr mshir dhe falje m tepr se shtatdhjether n dit. (Buhariu)

12. Nga el-Egarr ibni Jesar el-Muzennij r.a. transmetohet se I Drguari i All-llahuts.a.v.s. ka thn: O njerz, drejtohuni All-llahut me tevbe dhe krkim pr falje, edhe un i bj tevbe All-llahut nga njqindher n dit. (Muslimi) Hamza Enes ibni Malik el-Ensarij r.a, shrbtori i T Drguarit t Allllahut s.a.v.s. thot se Alejhisselami ka thn: All-llahu m tepr gzohet pr pendimin e robit t vet se sa q do t gzohej ndonjri prej jush kur do ta gjente deven e humbur n shkrettir, pa uj dhe fryte. (Muttefekun alejhi) Ndrsa sipas transmetimit t Muslimit, ky hadith sht si vijon: All-llahu m tepr gzohet pr pendimin (tevben) e robit t vet kur t pendohet, se ndonjri prej jush i cili ka udhtuar me deve npr shkrettir, e i humbet, kurse me t edhe i tr uji dhe ushqimi, e krkon por e humb shpresn pr ta gjetur, pastaj vjen nn nj lis dhe nga lodhja shtrihet nn hijen e tij me shpres t humbur, dhe duke qen n kt gjendje, e sheh deven e vet duke qndruar prpara tij, ai ngrihet, e kap pr litari dhe nga gzimi i madh brtet: O Zoti im! Ti je robi im, kurse un jam zoti yt duke u shprehur gaboi nga gzimi i fort.

13. Ebu

14. Nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esharij r.a. prcillet se I Drguari i Allllahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet All-llahu i Madhrishm gjat nats e mban t shtrir dorn pr t pranuar pendimin e mkatarve t dits; dhe e shtrin dorn gjat dits pr t pranuar pendimin e mkatarve t nats, derisa t lind Dielli nga Perndimi. (Muslimi)

15. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kushpendohet para se t lind Dielli nga Perndimi, All-llahu do ta fal. (Muslimi) Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattab prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet All-llahu i Gjithfuqishm e pranon pendimin e robit t vet deri para gargars s tij (fryms s tij t fundit). (Tirmidhiu thot se sht hadith hasen)

16. Nga

17. Nga Ebu Seid Sad ibn Malik ibn Sinan el-Hudrij r.a. prcillet se i Drguari iAll-llahut s.a.v.s. ka thn: Moti para jush ka qen nj njeri q ka vrar nntdhjete e nnt veta, ka pyetur pr njeriun m t dijshm n bot. At e udhzuan te nj murg (prift). Shkon te murgu e i thot se ka vrar 99 veta, andaj a ka pr t tevbe (mshir prej All-llahut dhe falje). Murgu i thot se pr t nuk ka tevbe. Ky e vret edhe murgun dhe me t i plotson njqind t vrart. Pastaj vazhdon t krkoj njeriun m t ditur n bot, e udhzuan te nj dijetar. Ky pasi e gjen i tregon se ka vrar 100 njerz dhe e pyet edhe kt se a ka pr t tevbe? Dijetari i tha: Po! E cili sht ai q mund t ndrhyj ndrmjet tij dhe tevbes s tij? -Shko n at vend dhe n at vend, aty banojn njerz t cilt e adhurojn All-llahun edhe ti adhuroje All-llahun me ta dhe mos u kthe kurr n vendin tnd, sepse sht vend i keq. Njeriu u nis pr n vendin e adhurimit t All-llahut dhe kur arriti n gjysm t rrugs i erdhi vdekja. Ather lindi4

grindja n mes engjjve t mshirs dhe engjjve t dnimit. Engjjt e mshirs than: Ai deri ktu ka ardhur i penduar pr mkatet me zemr t drejtuar kah Allllahu i Madhrishm. Kurse engjjt e dnimit than: Asnjher m par nuk ka br mir. Ather ktyre engjjve u vjen nj engjll tjetr n form t njeriut e kta e morn pr gjykats q t gjykoj se cilt kan t drejt. Ky u thot: Matni n mes dy vendeve (vendit t adhurimit dhe atij t mkateve), e m afr cilit vend t jet, atij vendi edhe i takon. Engjjt e matn hapsirn n mes dy vendeve dhe konstatuan se i penduari ishte m afr vendit q synonte, andaj e morn engjjt e mshirs. (Muttefekun alejhi) N Sahihun e Buhariut sht ky transmetim: Njeriu i penduar ishte m afr vendit t ibadetit vetm pr nj pllmb, andaj dhe u llogarit si banor i tij. Po ashtu, n Sahihun e Buhariut i shtohet edhe ky citat: All-llahu i urdhron njrit vend (t keqit) largohu kurse tjetrit vend (t mirit) afrohu, pastaj urdhron engjjt ta masin largsin n mes dy vendeve, e engjjt konstatojn se i penduari sht vetm pr nj pllmb m afr vendit t tevbes dhe ibadetit - andaj iu faln mkatet. Kurse n nj transmetim qndron: Me gjoksin e zemrn e tij ishte m afr vendit t tevbes dhe devotshmris.

18. Nga Ibni Abbasi dhe Enes ibni Maliku r.a. prcillet se I Drguari i All-llahuts.a.v.s. ka thn: Sikur njeriu t kishte nj lugin me ar, do t dshironte ti ket dy lugina (n vend t njrs). Dhe gojn e tij asgj nuk mund ta mbush (ngop) prve dheut. Atyre q bjn tevbe All-llahu xh.sh. ua pranon tevben e tyre. (Muttefekun alejhi)

19. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Allllahu i Madhrishm qeshet (sht i knaqur) me dy njerz, t cilt luftojn n mes veti, e njri e vret tjetrin, dhe t dy hyjn n Xhennet! Njri prej tyre lufton n rrug t All-llahut, vritet dhe hyn n Xhennet, kurse vrassin e mshiron All-llahu, e ky e pranon Islamin e pastaj edhe vet bhet shehid (vritet n xhihad). (Muttefekun alejhi) All-llahu i Madhrishm thot: O besimtar, kini durim dhe jini t qndrueshm... (Ali Imran, 200) Ne gjithsesi do tju sprovojm me dika nga frika dhe uria, edhe me humbje t pasuris dhe t jets e t fryteve. Dhe ti (Muhammed) prgzoi durimtart. (elBekare, 155) ...Vetm ata q jan t durueshm realizojn shprblim t pakufizuar. (ez-Zumer, 10) Por kush duron dhe fal, ajo sht nga punt e menura. (esh-Shr 43) ...Krkoni ndihm pr vete duke duruar dhe duke kryer faljen! All-llahu pa dyshim sht me durimtart. (el-Bekare, 153) Ne do tju sprovojm derisa ti dallojm lufttart nga mesi juaj dhe durimtart. (Muhammed, 31) Ajetet t cilat flasin pr sabrin dhe shpjegojn rndsin e tij jan t shumta dhe t5

njohura, kurse n vazhdim ja hadithet e Alejhisselamit:

20. Nga Ebu Malik el-Harith ibn Asim el-Esharij r.a. prcillet se I Drguari i Allllahut s.a.v.s. ka thn: Pastrtia sht gjysma e imanit (besimit), el-hamdu li-l-lahi (falnderimi All-llahut) ia plotson (besimtarit) peshojn (e veprave), subhanall-llahi velhamdu li-l-lahi (lavdia dhe falnderimi All-llahut) e mbush krejt n mes t qiejve dhe t Toks, namazi sht drit (e zemrs), sadakaja (lmosha) sht dshmi (e besimit), durimi (sabri) sht shklqim, kurse Kurani sht argument pr ty ose kundr teje. do njeri kur gdhin, shpirtin e vet e shet, e shpton ose e shkatrron. (Muslimi) Ebu Seid Sad ibni Malik el-Hudrij r.a. transmetohet se ka thn: Nj grup njerzish prej Ensarve krkoi (gjsende t ndryshme) nga I Drguari i Allllahut s.a.v.s. dhe ai u dha, ata prsri krkuan, e ai prap u dha ka krkuan derisa nuk i mbeti atij asgj, e kur harxhoi krejt ka kishte ju tha atyre: do gj t mir q posedoj do tju jap, asgj nuk do t kursej as sdo t mbaj pr vete, por kush krkon nder (duke mos zgjatur dorn dhe edhe pse ka shum nevoj) All-llahu do ta nderoj, e kush krkon t jet i pavarur (t kt sa mos tia shtrij dorn tjetrkujt), All-llahu do ta pavarsoj, e kush bn shum durim, All-llahu do ti ndihmoj n durim. Askujt nuk i sht dhn dhurat m e mir dhe m e rndsishme se sa durimi (sabri). (Muttefekun alejhi)

21. Nga

22. Nga Ebu Jahja Suhejb ibn Sinan r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s.ka thn: E uditshme sht shtja e besimtarit. shtja e tij sht krejt mir pr t dhe nuk sht e till pr asknd tjetr. Nse besimtarin e godet gzimi, ai falnderon (All-llahun), e kjo i sjell dobi, kurse nse e godet e keqja, ai bn durim (sabr) andaj edhe kjo i sjell dobi. (Muslimi)

23. Transmetohet nga Enesi r.a. q thot: Pasi q e rndoi smundja Pejgamberins.a.v.s., e kaploi mundimi i vdekjes, ndrsa Fatimeja r.anha tha: O mundimi i babait tim! (Ai alejhisselam) Tha: Pas sodit, babai yt nuk do t ket m mundime. Kurse pasi ndrroi jet Alejhisselami, Fatimeja r.a. tha: O babai, im iu prgjigje thirrjes s Zotit tnd, o babai im xhenneti Firdeus u b shtrati yt, o babai im, te Xhibrili po e ndaj pikllimin tim. Ndrkaq, kur u varros, Fatimeja r.a. tha: A u pajtuan shpirtrat tuaj q t hedhin dh mbi T Drguarin e All-llahut? (Buhariu) nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Hrithe - rob i liruar i T Drguarit t All-llahut s.a.v.s., i dashur i tij dhe bir i t dashurit t tij r.a. se ka thn: Vajza e Pejgamberit s.a.v.s. m drgoi tek Alejhisselami me porosi se djalin e ka t smur pr vdekje, q t vij tek ajo. Pejgamberi e kthen me selam dhe i thot: Vrtet, e All-llahut sht gjithka q merr, gjithka q jep dhe do gj tek Ai sht me afat t caktuar, andaj le t bj durim duke llogaritur shprblim me t tek Allllahu. Vajza e Alejhisselamit e drgoi prsri dhe i betohet q t vij. (Alejhisselami) U ngrit n kmb, e me t ishin: Sad ibn Ubade, Muadh ibn Xhebel, Ubej ibn Kab, Zejd ibn Thabit dhe t tjer radijall-llahu anhum. Kur erdhi Pejgamberi te vajza e tij ia dhan fmijn n duar, ky e mori n prehrin e vet, trupi i dridhej ndrsa lott i shprthyen. Sadi i tha: sht kjo, o I Drguari i All-llahut? (Pejgam6

24. Transmetohet

beri) Tha: Kjo sht mshir t ciln All-llahu e vendos n zemrat e robrve t tij. Kurse sipas nj transmetimi tjetr: N zemrat e robrve t tij t cilve dshiron, dhe njmend, All-llahu bn mshir ndaj robrve t tij q jan t mshirueshm. (Muttefekun alejhi) nga Enesi r.a. q thot: Pejgamberi s.a.v.s. kaloi pran nj gruaje e cila qante mbi nj varr dhe i tha: Friksoju All-llahut dhe bj durim. Gruaja i tha: Largohu prej meje, sepse ty nuk t ka goditur fatkeqsia ime! Ajo nuk e njihte T Drguarin. Kur i treguan se ai ishte Pejgamberi s.a.v.s. ajo shpejtoi deri te dera e shtpis s Pejgamberit dhe pasi nuk gjeti roje te dera, e hapi dern dhe tha: (O I Drguari i All-llahut) Un ty nuk t kam njohur. (Pejgamberi) Tha: Durimi sht n goditjen e par (sepse ather sht m s vshtiri). (Muttefekun alejhi) N Sahihun e Muslimit qndron: Gruaja qante pr fmijn e saj (t vogl).

25. Transmetohet

26. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Allllahu i Madhrishm thot: Shprblimi i robit tim besimtar, kur tia merr t dashurin e tij nga banort e ksaj bote, e ai bn durim pr t duke llogaritur shprblim, sht me Xhennet. (Buhariu) nga Aisheja r.a. se ajo e ka pyetur T Drguarin e All-llahut s.a.v.s pr murtajn (tan) dhe ai e ka lajmruar se: Ishte dnim (vuajtje) q Allllahu ia drgonte kujt t doj, kurse pr besimtart e ka br mshir (rahmet). Nuk ka asnj rob q gjendet n vendin ku sht prhapur murtaja dhe q qndron n vendin e vet, duke duruar dhe duke llogaritur n shprblimin e All-llahut (pr durim) dhe duke ditur se asgj nuk mund ta godas prve asaj q All-llahu ia ka prcaktuar - e q t mos e ket shprblimin e shehidit. (Buhariu)

27. Transmetohet

28. Transmetohet nga Enesi r.a. q thot se e ka dgjuar T Drguarin e All-llahuts.a.v.s. duke thn: All-llahu xh.sh. thot Nse robin tim e sprovoj me dy t dashurit e tij (me humbjen e syve) e ai bn durim, do t'ia kompensoj me Xhennet. (Buhariu)

29. Nga Ataibn Ebi Rebahu transmetohet se ka thn: Mua ibni Abbasi m kathn: A do t ta tregoj nj nga grat e Xhennetit? Gjithsesi - i thash, e ai m tha: Kjo grua zezake erdhi te Pejgamberi s.a.v.s. e i tha: Mua nganjher m godet epilepsia dhe un (n at gjendje) zhvishem, andaj lute pr mua All-llahun e madhrishm. (Pejgamberi) Tha: Nse do, bj durim n smundje, do ta fitosh Xhennetin, e nse do, po i bj lutje All-llahut t madhrishm q t t shroj. Ajo tha: Do t duroj. Pastaj ajo vazhdoi: Un (n at gjendje) zhvishem, andaj lute All-llahun q mos t zhvishem. Dhe Pejgamberi i bri lutje. (Muttefekun alejhi) nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mesudi r.a. i cili ka thn: Sikur e shikoj T Drguarin e All-llahut s.a.v.s se si tregon pr njrin nga pejgambert e All-llahut, salavatull-llahi ve selamuhu alejhim, se si e rrahu populli i vet aq shum sa e ka prgjakur, ndrsa ai duke e fshir gjakun nga fytyra thoshte: O Zoti im, fale popullin tim, se ata nuk din. (Muttefekun alejhi)7

30. Transmetohet

Ebu Seidi dhe Ebu Hurejre r.anhuma prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: kado q e godet muslimanin, qoft lodhje, pikllim, breng, hidhrim, mundim nga smundje a fatkeqsi, madje edhe t shpuarit e ferrs - me cilndo prej ktyre, All-llahu ia shlyen mkatet atij. (Muttefekun alejhi)

31. Nga

32. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kujtdshiron All-llahu t'i jap t mira, do t sprovohet nga Ai (n trup, n pasuri, apo n t dashurit. (Buhariu) Enesi r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Assesi askush prej jush mos ta dshiroj vdekjen e vet pr shkak se e ka goditur ndonj e keqe. E nse sht i detyruar, ather le t thot: O Zoti im, m le t jetoj prderisa jeta t jet pr mua m e dobishme, kurse m vdis nse vdekja sht pr mua m e dobishme. (Muttefekun alejhi) nga Ebu Abdull-llah Habbab ibn el-Eret'ti r.a. q thot: Iu ankuam T Drguarit t All-llahut s.a.v.s. (pr persekutimet nga mushrikt) derisa ai ishte i mbshtetur nn hije t Qabes n burdn e tij q e kishte br jastk, e ne i tham: A nuk bn t krkosh ndihm pr ne, a nuk do t na bsh lutje (dua)? Ai na tha: M par (para jush), pr shkak t fes e merrnin njeriun, e hapnin nj grop, e vendosnin n t, e pastaj e merrnin sharrn dhe ia vendosnin n kok dhe e prgjysmonin, pastaj ia rrjepnin mishin dhe lkurn me krehr hekuri, por as kjo nuk e largonte nga feja e tij. Pasha All-llahun, All-llahu do ta plotsoj kt fe ashtu q kalorsi do t shkoj prej Sana-s deri n Hadramevt e nuk do t friksohet prej askujt tjetr prve prej All-llahut, dhe prej ujkut pr kopen e vet, mirpo ju po nguteni. (Buhariu) N nj transmetim shtohet ky citat: Ai e pat vendosur burdn si jastk, kurse neve mushrikt ashpr na persekutonin. Kur Allllahu i dshiron nj robi t vet di t mir (hajr), Ai ia shpejton dnimin n kt bot, ndrsa kur All-llahu dshiron q nj rob t vet ta qlloj e keqja (sherr), Ai ia l mkatet e pafalura n kt bot, ashtu q t vij me mkate n Ditn e Gjykimit (dhe aty e gjen e keqja). Pejgamberi s.a.v.s. po ashtu ka thn: Vrtet, madhsia e shprblimit sht sipas madhsis s vshtirsis (fatkeqsis). Vrtet, All-llahu kur e do nj popull, Ai e sprovon me fatkeqsi. Kush sht i knaqur me All-llahun n fatkeqsi (bela), edhe All-llahu sht i knaqur me t, ndrsa kush hidhrohet pr kt, edhe All-llahu hidhrohet me t. (Tirmidhiu thot se sht hadith hasen)

33. Nga

34. Transmetohet

35. Nga Enesi r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:

36. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Nuksht trim ai q fiton n (mundje), por trim sht ai q e prmban veten nga zemrimi. (Muttefekun alejhi)

37. Nga Sulejman ibn Sured r.a. prcillet se ka thn:Isha ulur me Pejgamberins.a.v.s. kurse dy njerz grindeshin ndrmjet veti. Njri prej tyre u skuq prej zemrimit dhe iu fryn damart e qafs. I Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha: Vrtet un e di nj8

fjal q nse e thot do t'i kaloj ajo q e ka gjetur. Nse thot: E udhu bi-l-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim (I mbshtetem All-llahut nga djalli i mallkuar), do ti kaloj ajo q e ka kapluar. T pranishmit i than: Pejgamberi s.a.v.s. ka thn q ti mbshtetesh All-llahut nga djalli i mallkuar. (Muttefekun alejhi) Muadh ibn Enesi r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush e prmban zemrimin e tij ather kur ka mundsi tia kthej (personit q e ka zemruar), All-llahu i Madhrishm n Ditn e Gjykimit do ta ftoj q para t gjitha krijesave ta zgjedh ciln t doj nga hyrit. (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu thon se sht hadith hasen)

38. Nga

39. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet: Nj njeri i tha T Drguarit t All-llahuts.a.v.s.: M porosit dika (m prudh). I Drguari tha : Mos u zemro! Ky e prsriti pyetjen disaher. I Drguari srish tha: Mos u zemro!. (Buhariu) Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Besimtarit dhe besimtares nuk i pushojn s godituri fatkeqsit n vetveten e tij, n fmijt e tij dhe n pasurin e tij, derisa t takohet me All-llahun e madhrishm kur n t nuk do t mbetet asnj mkat. (Tirmidhiu thot: hadith hasen sahih)

40. Nga

41. Nga Ebu Ibrahim Abdull-llah ibn Ebi Evfa r.anhuma prcillet se I Drguari iAll-llahut s.a.v.s. n nj prej ditve kur e pritte takimin me armikun deri n fillim t perndimit t diellit, u ngrit dhe t pranishmve u tha: O njerz, mos e dshironi prleshjen me armikun, luteni All-llahun pr shndet, por kur t prlesheni me armikun, ather bhuni t qndrueshm dhe dijeni se Xhenneti sht nn hije t shpatave. Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. tha: O Zoti im, q je Shpalls i Librit, Lvizs i reve, Munds i aleatve, mundi ata dhe neve na ndihmo ndaj tyre! (lutja u b n Luftn e Hendekut). (Muttefekun alejhi) Ndihma dhe suksesi jan nga All-llahu xh.sh.. - Besimi i fort dhe i sinqert All-llahu i Madhrishm thot: O besimtar, friksojuni All-llahut dhe jini me ata q jan t sinqert! (etTewbe, 119) .. Edhe t sinqertve e t sinqertave. (el-Ahzab, 35) .. Do t ishte m mir pr ata t jen besnik ndaj All-llahut. (Muhammed,21) Kurse prej haditheve mbi kt tem jan edhe kto: Ibni Mesudi, r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Sinqeriteti (sidk) shpie n mirsi, kurse mirsia shpie n Xhennet. Vrtet njeriu i cili vazhdimisht sht i sinqert (n besim dhe n t folur), tek All-llahu shkruhet besimtar i vrtet (siddik). Gnjeshtra shpie n prishje (morale), kurse prishja shpie n Xhehennem. Njeriu q gnjen vazhdimisht, m n fund tek All-llahu shkruhet gnjeshtar. (Muttefekun alejhi)9

42. Nga

43. Nga Ebu Muhammed el-Hasan ibn Ali ibn Ebi Talib r.a. prcillet se ka thn:Kam mbajtur n mend se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Largohu prej gjithkaje q sht e dyshimt, kurse prmbaju asaj q nuk sht e dyshimt. Vrtet sinqeriteti n besim sht siguri, kurse gnjeshtra sht dyshim. (Tirmidhiu thot se sht hadith sahih)

44. Nga Ebu Thabiti, e sht thn nga Ebu Seidi, e sht thn edhe nga Ebu-lVelidi, Sehl ibn Hunejfi q ishte pjesmarrs i Lufts s Bedrit thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush dshiron dhe krkon sinqerisht nga All-llahu q t jet shehid, All-llahu do tia jap gradn e shehidit edhe nse vdes n shtratin e vet. (Muslimi) All-llahu i Madhrishm thot: I cili t sheh kur ngrihesh t kryesh faljen, namazin, me t tjert. (eshShuara, 2l8-2l9) Ai sht me ju, kudo qofshi. (el-Hadid, 4) Pr All-llahun nuk ka asgj t fshehur,as n tok e as n qiell. (Ali Imran, 5) Sepse Zoti yt sht njmend n prit. (el-Fexhr,l4) Ai e di fshehin syt mashtrues dhe fshehin kraharort. (el-Muminu, l9) Ajetet e Kuranit mbi kt tem jan t njohura dhe t shumta, kurse prej haditheve po i theksojm disa: nga Umer ibn Hattabi r.a. se ka thn: Nj dit ishim duke ndenjur tek I Drguari i All-llahut s.a.v.s. kur u duk nj njeri me rroba shum t bardha dhe flok shum t zeza. N t nuk hetohej shenja e udhtimit dhe askush prej nesh nuk e njohm.U ul pran Pejgamberit s.a.v.s. duke i mbshtetur gjunjt e vet n gjunjt e tij, i vendosi duart e veta n kofshn e tij dhe tha: O Muhammed, m trego sht Islami? I Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha: Islami sht t dshmosh se nuk ka zot tjetr prve All-llahut dhe se Muhammedi sht i drguar i All-llahut, ta kryesh namazin, ta ndash zekatin, ta agjrosh Ramazanin, ta vizitosh Qaben, nse ke mundsi ta bsh kt! Ai tha: T vrtetn e the. Ne u uditm: Po e pyet dhe po ia vrteton. Ai tha: M trego, sht imani? (Pejgamberi) Tha: T besosh Allllahun, engjjt e Tij, librat e Tij, t drguarit e Tij, Ditn e fundit dhe t besosh n t caktuarit e Tij t t mirs dhe t keqes. Tha: T vrtetn e the. Tha: M trego sht ihsani? (Pejgamberi) Tha: Ta adhurosh All-llahun sikur ta shohsh, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vrtet t sheh ty. Tha: M trego sht asti (i fundit, Dita e shkatrrimit)? (Pejgamberi) Tha: Pr kt i pyeturi nuk di m shum nga ai q pyet. Tha: M trego mbi shenjat e tij? (Pejgamberi) Tha: Kur robresha ti lind vetes zonjush, kur t shihen barinjt kembzbathur, t zhveshur e t mjer se si garojn n ndrtimin e godinave t mdha. Pastaj shkoi, kurse un mbeta nj koh. Pastaj (I Drguari) tha: O Umer, a e di kush ishte pyetsi? Thash: All-llahu dhe I Drguari i Tij m s miri e din. Tha: Vrtet ishte Xhibrili, erdhi tua msoj fen tuaj. (Muslimi)10

45. Transmetohet

Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunadeh dhe Ebu Abdurrahman Muadh ibn Xhebeli r. anhuma transmetohet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Ki ndrmend (friksohu) All-llahun kudo q t jesh. T keqen prcille me t mir, ajo do ta fshij t keqen. Dhe me njerzit bhu i moralshm-me moral dhe sjellje t mira. (Tirmidhiu thot se sht hadith hasen)

46. Nga

47. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. i cili ka thn: Isha pas Pejgamberit s.a.v.s.nj dit, kur m tha: O voglush, un po ti msoj disa fjal: Ruaje All-llahun (duke i kryer urdhrat e Tij dhe duke u larguar nga ndalimet e Tij), dhe Ai ty do t ruaj, ruaje All-llahun dhe Ai do t jet me ty (do t mbroj dhe ndihmoj), nse diknd e lut, ather lute vetm All-llahun, nse krkon ndihm, ather krko vetm prej Allllahut, dije se sikur mbar populli t mblidhet pr t ndihmuar n dika, ata nuk mund t t ndihmojn asgj m tepr se sa q t ka prcaktuar All-llahu. Po edhe sikur t mblidhen pr t dmtuar dika, ata nuk do tia dalin t t dmtojn prve asaj q All-llahu t ka prcaktuar. Lapsat (pr shnimin e prcaktimeve) jan ngritur, kurse ngjyra e shkrimit (t fatit) sht thar. (Don t thot:nuk mund t shlyhet dhe t ndryshohet prcaktimi). (Tirmidhiu thot se sht hadith hasen sahih) Kurse n nj transmetim tjetr t ktij hadithi shnohen edhe kto fjal: Ruaje All-llahun, do ta gjesh prpara teje, njihe All-llahun (duke e respektuar) n rehati, e Ai ty do t njoh (me ndihmn e Tij) n vshtirsi, dije se ajo prej t cils ke shptuar nuk ka mundur t t godas, dhe asaj q t ka goditur nuk ke mundur ti shptosh, dije se fitorja arrihet me durim, kurse suksesi me mundim dhe se pas vshtirsive vjen lehtsimi.

48. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thn: Vrtet ju i bni disa pun t cilat nsyt tuaj jan m t vogla se qimja e flokut, kurse ne n kohn e T Drguarit t Allllahut s.a.v.s. i numronim dhe konsideronim prej gabimeve (mkateve) m t mdha. (Buhariu)

49. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Vrtet All-llahui Madhruar sht xheloz. Xhelozia e All-llahut vjen n shprehje kur njeriu i bn ato vepra t cilat i ka ndaluar All-llahu. (Muttefekun alejhi)

50. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se e ka dgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thn:Tre njerz nga Beni Israilt, All-llahu xh.sh. dshiroi ti sprovoj. Njri prej tyre ishte zgjeban, i dyti qelan kurse i treti i verbr. All-llahu ua drgoi nj engjll i cili s pari i vjen zgjebanit dhe i thot: kishe dshiruar m s shumti? Tha: M s shumti kisha dshiruar t kem ngjyr dhe lkur t mir dhe t lirohem nga kjo pr shkak t s cils m urrejn njerzit. Engjlli e frkoi me dor dhe prej tij ran krejt zgjebet dhe e fitoi ngjyrn e mir (t trupit). (Pastaj engjlli) Tha: Ciln pasuri m s shumti e dshiron? Tha: Devet - ose lopt (nuk i kujtohet sakt transmetuesit), ai ia jep nj deve bars dhe i thot: All-llahu t bekoft me t! Pastaj shkoi te qelani dhe i tha: kishe dshiruar m s shumti? (Qelani) Tha: Flok t bukura dhe t largohet prej meje ajo prej s cils njerzit neveriten nga un. Engjlli e frkon dhe ai shrohet e i jipen flok t bukur. (Engjlli) Tha: Ciln pasuri e11

dshiron m s shumti? (Qelani) Tha: Lopt. Engjlli ia jep nj lop bars dhe i thot: All-llahu t bekoft me t. Engjlli i shkon t verbrit e i thot: kishe dshiruar m s shumti? (I verbri) Tha: T ma kthej All-llahu t pamurit, q ti shoh njerzit. Engjlli e frkon dhe All-llahu ia kthen t pamurit. (Engjlli) Tha: Ciln pasuri e dshiron m s shumti? (I verbri) Tha: Dhent! Engjlli ia jep nj dele q lind. Te t tre pasuria u shtua e u rrit kshtu q njri (zgjebani) e bri nj lugin me deve, i dyti (qelani) e bri nj lugin me lop dhe i treti (i verbri) e bri nj lugin me dele. Pas ksaj engjlli i vjen zgjebanit n formn dhe pamjen e tij t mparshme e i thot: Un jam nj njeri i mjer, m jan kputur lidhjet n kt udhtim timin, andaj sot askush nuk mund t m ndihmoj prve All-llahut, e pastaj ti, andaj po t lutem n emrin e Atij q t ka dhn ngjyr dhe lkur aq t bukur dhe q t ka dhn kaq deve, t m japsh nj deve q t mund ta vazhdoj rrugn. (Ishzgjebani, tash pasanik) Tha: Jo, un kam shum obligime (borxhe). (Engjlli) I tha:Sikur po t njoh un ty, a mos ke qen nj zgjeban nga i cili neveriteshin njerzit, nj i varfr t cilin All-llahu e ka pasuruar! Tha: Un kt pasuri e kam trashguar nga t part e mdhenj. (Engjlli i) Tha: Nse po gnjen, le t t kthej All-llahu n at gjendje n t ciln ke qen. Engjlli pastaj i shkon qelanit - por n formn dhe pamjen e tij t mparshme e i thot ashtu si i tha zgjebanit, por edhe ky i prgjigjet ashtu si iu pat prgjigjur zgjebani. (Engjlli) Tha: Nse po gnjen le t t kthej All-llahu n at gjendje n t ciln ke qen! Pastaj engjlli i shkon ish t verbrit, por n formn dhe pamjen e tij t mparshme dhe i thot: Un jam i mjer dhe udhtar, m jan kputur lidhjet n kt udhtim timin, andaj sot askush nuk mund t m ndihmoj prve All-llahut, pastaj ti. T lutem me at q t ka kthyer t pamurit, m jep nj dele, q (t ndihmohem me t e) t vazhdoj rrugn. (Ish i verbri) Tha: Vrtet un kam qen i verbr, por All-llahu ma ka kthyer t pamurit, merr vlla ka t duash dhe l ka t duash! Pasha All-llahun, asgj sot nuk t ndaloj t marrsh n emr t All-llahut t Gjithfuqishm e t Madhrishm. (Engjlli) Tha: Mbaje krejt pasurin, ju vetm keni qen t sprovuar. All-llahu sht i knaqur me ty, kurse sht i hidhruar me dy shokt e tu. (Muttefekun alejhi) N transmetimin e Buhariut qndron: Nuk t falnderoj nse l dika q t nevojitet. Ebu Jala Shedad ibn Evs r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Mendjempreht sht ai q e kontrollon vetveten dhe punon pr jetn pas vdekjes, kurse koktul sht ai q ndjek dshirat e epshit t vet dhe (pa kurrfar merite) shpreson se All-llahu do t'ia fal. (Tirmidhiu thot: hadith hasen)

51. Nga

52. Nga Ebu Hurejre r.a. prcillet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Ngae mira e Islamit t njeriut sht lnia e asaj nga ajo q nuk i intereson. (Hadith hasen. Transmeton Tirmidhiu dhe t tjert)

12

All-llahu i Madhrishm thot: O besimtar, friksojuni All-llahut me devotshmri t vrtet. (Ali Imran, l02) Prandaj, shprehni devotshmri All-llahut sa t mundeni. (et-Tegabun, l6) O besimtar! Friksojuni prej All-llahut dhe flisni vetm t vrtetn! (elAhzab, 70) Ajetet q urdhrojn pr devotshmri jan t shumta dhe t njohura. Po ashtu Allllahu i Madhrishm thot: ...Ai q i ruhet All-llahut, pr at ka rrugdalje. Dhe do ta furnizoj prej nga nuk e kujton fare. (et-Talak 2-3) ...Nse i friksoheni All-llahut Ai do tju bj t aft ta dalloni t pavrtetn nga e vrteta dhe do ti largoj veprat tuaja t kqija e do tua fal. All-llahu sht bamirs i madh. (el-Enfal, 29) Ajetet rreth ksaj tem jan t shumta dhe t njohura, kurse prej haditheve ja disa:

53. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. q thot se e kan pyetur Pejgamberin: O IDrguari i All-llahut, cili sht njeriu m i ndershm? (Pejgamberi) Tha: Ai q sht m i devotshm. (T pranishmit i) Than: Nuk t pyetm pr kt. (Pejgamberi) Tha: Jusufi sht pejgamber i All-llahut, bir i pejgamberit t All-llahut, bir i pejgamberit t All-llahut, bir i dostit (halilit) t All-llahut. Than: Ne as pr kt nuk t pyetm! (Pejgamberi) Tha: Ather pr t part e arabve po m pyetni? M t dalluarit prej tyre n xhahilijjet do t jen m t dalluarit n Islam nse vetdijsohen (e pranojn Islamin). (Muttefekun alejhi)

54. Nga Ebu Seid el-Hudrij r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Vrtetkjo bot (dunjaja) sht e mbl dhe trheqse dhe vrtet All-llahu juve n t ju ka br mkmbs (zvends), Ai ju vshtron si veproni, andaj ruajuni dunjas dhe ruajuni grave, sepse vrtet intriga (fitneja) e par e Beni Israilve ka qen pr shkak t grave. (Muslimi)

55. Nga Ibni Mesudi prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: O Zoti im, un tlutem Ty pr udhzim (prudhje), pr devotshmri, pr ndershmri dhe pr pavarsi (nga njerzit). (Muslimi) Ebu Tarif Adij ibn Hatim et-Taij r.a. prcillet se e ka dgjuar T Drguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thn: Kush betohet me betim pr dika, e pastaj vren di m t devotshme (se ajo pr t ciln sht betuar), le ta marr (apo veproj) at q sht m e devotshme (duke e thyer-shkelur betimin!). (Muslimi)

56. Nga

57. Nga Ebu Umame Suddejj ibn Axhlan el-Bahilij r.a. prcillet se e ka dgjuar TDrguarin e All-llahut s.a.v.s. duke e mbajtur hutben n Haxhxhin lamtumirs ku thot: Friksojuni All-llahut, falni pes koht e namazit, agjroni muajin e agjrimit, jepni zekatin e pasuris suaj dhe respektoni udhheqsit tuaj, kshtu do t hyni n Xhennetin e Krijuesit tuaj. (Tirmidhiu n fund t kaptins pr namazin thot: hadith hasen sahih)13

All-llahu i Madhrishm thot: Dhe kur besimtart i pan aleatt, than: Kjo sht ajo q na pat premtuar Allllahu dhe Pejgamberi i Tij; All-llahu dhe I Drguari i Tij e kan folur t vrtetn dhe kjo atyre vetm ua ka forcuar besimin dhe bindshmrin. (elAhzab, 22): Ata t cilve kur u than njerzit: Po tubohen njerzit pr shkak tuajin, kini frikn, ajo ua forcoi besimin dhe than: Na mjafton All-llahu, eh sa Zot i mir sht Ai dhe u kthyen aleatt me mirsin e All-llahut. Nuk i qlloi (besimtart) kurrfar e keqe dhe pasuan knaqsin e All-llahut. All-llahu sht i mir pa mas. (Ali Imran, 173-174) Ti kij bindje (mbshtetje) n at q sht i gjall, q nuk vdes. (el-Furkan, 58) ...Dhe besimtart vetm tek All-llahu le t mbshteten! (Ibrahim, 11) ..E kur t vendossh, ather mbshtetu tek All-llahu. (Ali Imran, l59) Ajetet pr urdhrin e mbshtetjes (n All-llahun) jan t shumta dhe t njohura. I Lartmadhrishmi thot: Kush mbshtetet tek All-llahu, pa dyshim Ai i mjafton atij. (et-Talak, 3) Besimtar t vrtet jan ata, zemrat e t cilve kur prmendet All-llahu mbushen me frik, e kur u lexohen ajetet e Tij, ua shtojn besimin dhe q mbshteten vetm te Zoti i tyre. (el-Enfal, 2) Ajetet pr vlern e tevekkulit jan t shumta dhe t njohura. N vazhdim po i theksojm hadithet mbi kt tem:

58. Transmetohet nga Ibni Abbasi r. anhuma se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. kathn: O Zoti im, Ty t jam dorzuar, Ty t kam besuar, n Ty jam mbshtetur, te Ti jam kthyer dhe n emr Tnd hasmohem. O Zoti im, i mbshtetem madhris Tnde, nuk ka zot tjetr prve Teje, t m ruash nga lajthitja. Ti je i gjall q nuk vdes, kurse xhinnt dhe njerzit vdesin. (Muttefekun alejhi) Ky sht transmetim i Muslimit kurse Buhariu e ka shkurtuar.

59. Transmetohet po ashtu nga Ibni Abbasi r.a. se ka thn: Hasbunall-llahu venime-l-vekil (Na mjafton All-llahu, Ai sht m i miri mbrojts). Kt shprehje e ka thn Ibrahimi s.a.v.s. kur e kan hedhur n zjarr. E ka thn Muhammedi s.a.v.s. kur (armiqt) i kan thn: Vrtet njerzit (armiqt tuaj) kan tubuar grumbull t madh kundr jush, andaj friksohuni. Prkundrazi, kjo ua shtoi e ua forcoi besimin (besimtarve) dhe than: Hasbunall-llahu ve nime-l-vekil (Na mjafton All-llahu, Ai sht m i miri mbrojts). (Buhariu) N nj transmetim tjetr nga Ibni Abbasi r.a. thuhet: Fjala e fundit e Ibrahimit s.a.v.s. kur e kan hedhur n zjarr, ka qen: Hasbijall-llahu ve nime-l-vekil (M mjafton All-llahu, Ai sht m i miri mbrojts)

60. Transmetohet nga Umeri r.a. se e ka dgjuar T Drguarin e All-llahut s.a.v.s.duke thn: Sikur ju t mbshteteshit n All-llahun me mbshtetje t njmendt, do14

t'ju furnizonte si i furnizon shpezt, gdhijn t uritur, ndrsa ngrysen t ngopur. (Tirmidhiu thot: hadith hasen)

61. Transmetohet nga Ebu Umarete el-Ber ibn Azib r. anhuma se I Drguari i Allllahut s.a.v.s. ka thn: O filan, kur t biesh n shtratin tnd, thuaj: 'O Zoti im, shpirtin tim ta dorzova Ty, fytyrn time e drejtova kah Ti, shtjen time ta dorzova Ty, shpinn time e mbshteta te Ti - duke shpresuar n Ty dhe duke u friksuar nga Ti, nuk ka nga Ti vendstrehim as vendshptim prve te Ti. Kam besuar n Librin Tnd t cilin e ke shpallur dhe n Pejgamberin Tnd q e ke drguar'. Nse vdesish at nat, do t vdesish me iman, e nse gdhihesh, ather (gdhihesh) i shprblyer me mirsi. (Muttefekun alejhi) N nj transmetim tjetr t dy sahihve thuhet: M ka thn I Drguari i Allllahut s.a.v.s.: Kur t nisesh pr n shtrat merr abdest sikur pr namaz, pastaj bjer n ann tnde t djatht dhe thuaj at q u cek m lart. Pastaj tha: Bri kto fjalt t fundit q i thua (para gjumit)!

62. Transmetohet nga nna e besimtarve, Ummi Seleme, emri i s cils ishte Hindbintu Ebi Umejje Hudhejfe el-Mahzumijje r. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. kur dilte nga shtpia e tij thoshte: N emr t All-llahut, mbshtetem n All-llahun: O Zoti im, t drejtohem pr mbrojtje t mos lajthitem e as t m lajthis dikush, t mos rrshqas e as t rrshqitem nga dikush, t mos bj zullum e as t m bjn zullum, t mos injoroj knd, e as mos t injorohem nga t tjert. (Hadithi sahih, e transmetojn Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe t tjer me senede sahih. Tirmidhiu thot: hadith hasen sahih. Ndrsa ishte n shprehje t Ebu Davudit)

63. Nga Enesi r.a. transmetohet se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kushthot - kur del prej shtpis - N emr t All-llahut, jam mbshtetur n All-llahun dhe nuk ka kurrfar fuqie as forc prve n All-llahun - i thuhet atij: Je i udhzuar, i mbrojtur dhe i ruajtur, dhe prej tij ik djalli. (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu etj. Tirmidhiu thot: hadith hasen. Ebu Davudi e shton kt fjali: Djalli i thot djallit tjetr: Si ia del me njeriun i cili sht i udhzuar, i ruajtur dhe i mbrojtur?) All-llahu i Madhrishm thot: Ti shko rrugs s drejt si je urdhruar. (Hud, ll2) Atyre q thon, Zoti yn sht All-llahu e pastaj qndrojn n kt, u vijn engjjt: Mos u friksoni dhe mos u piklloni por gzohuni Xhennetit q u sht premtuar. Ne jemi miqt tuaj n jetn e ksaj bote dhe n botn tjetr. Atje do t keni tr ato q dshirojn shpirtrat tuaj dhe do send q t krkoni. Si shprblim nga ai q fal dhe sht mshirplot. (Fussilet, 30-32) Ata q thon: Zoti yn sht All-llahu dhe qndrojn n kt, t mos friksohen as t mos pikllohen! Ata jan banor t Xhennetit. Aty do t mbesin prgjithmon si shprblim pr at ka kan punuar. (el-Ahkaf, l3-l4)

64. Nga Ebu Amri - ose Ebu Amrete - Sufjan ibn Abdull-llahu r.a. transmetohet seka thn: Thash: O I Drguari i All-llahut! M thuaj pr Islamin at pr ka nuk do15

t kem nevoj t pyes asknd prve teje. Tha: Thuaj, e besoj All-llahun, pastaj vazhdo me ngulm (n kt). (Muslimi) -Pr kalueshmrin e ksaj bote, pr tmerret dhe shtjet e tjera t Ahiretit, pr mangsit dhe vetedukimin personal dhe nxitjen e vetvetes n korrektsi All-llahu i Madhruar thot: Thuaj! Un ju kshilloj vetm nj gj. Ngrihuni ndaj All-llahut me sinqeritet, dy nga dy, ose nj nga nj, e pastaj mendoni. (Sebe, 46) N krijimin e qiejve dhe t toks, edhe n ndrrimin e nats e t dits ka me t vrtet argumente pr ata q kan mend. Pr ata q prmendin All-llahun n kmb, edhe ulur, edhe rat dhe mendojn thell pr krijimin e qiejve dhe t toks. O Zoti yn, Ti nuk e ke krijuar kt m kot, qofsh lartsuar! Dhe ruana prej dnimit t zjarrit. (Ali Imran, l90-l9l) A nuk i shikojn devet si jan krijuar. Edhe qiellin - sa lart sht ngritur. Edhe malet - si jan vnduar. Edhe tokn si sht zgjeruar? Ti kshillo - Ti je vetm kshillues. (el-Gashije, l7-2l) Pse ata nuk shkojn npr bot t shohin si prfunduan. (Muhammed, l0) Ajetet pr kt tem jan t shumta, kurse prej haditheve, sht hadithi i theksuar m lart: Njeri i menur sht ai i cili e kontrollon vetveten. (Hadithi nr. 51 i ksaj prmbledhjeje) - Q ta pranoj at me seriozitet dhe pa kurrfar ngurrimi All-llahu i Madhruar thot: ...Por ju bni konkurrenc me vepra t mira.. (el-Bekare, l48) dhe thot: Dhe shpejtoni pr t krkuar falje nga Zoti juaj dhe pr n Xhennet, gjersia e t cilit kap qiejt dhe tokn, e sht prgatitur pr t devotshmit. (Ali Imran, l33). Ndrsa prej haditheve pr kt tem jan kto:

65. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thn: Erdhi nj njeri te Pejgamberis.a.v.s. dhe i tha: O I Drguari i All-llahut, cila sadaka e ka shprblimin m t madh? Tha: T japsh sadaka kur t jesh i shndosh e koprrac, e friksohesh nga varfria, dhe e dshiron pasurin. Mos e vono kt gjer kur t vjen shpirti n fyt, e ather t thuash: Jepjani kt atij dhe kt atij tjetrit, ndrsa kjo qysh m hert ve ka qen e tij. (Muttefekun alejhi)

66. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Bni vepra t mira para se tu gjej njra prej shtat soshve: Mos pritni tu gjej varfria e rnd, ose pasuria q ju mashtron, ose smundja q ju dmton, ose pleqria q ju shkatrron, ose vdekja e shpejt, ose dexhxhalin - ai sht m i keqi q pritet e nuk ka ardh, ose asti i fundit - kurse asti i fundit do t jet m i ziu dhe m i hidhuri. (Tirmidhiu q ka thn: hadith hasen)16

All-llahu i Madhrishm thot: Ata, t cilt bjn luft pr ne, Ne do ti drejtojm me siguri rrugve tona; Ndrkaq All-llahu sht me t vrtet n ann e bamirsve. (el-Ankebut, 69) Por prmende emrin e Zotit tnd dhe Atij prkushtoju plotsisht! (elMuzemmil, 8) Dhe adhuro Zotin tnd sa t jesh gjall (deri n vdekje) (el-Hixhr, 99) Ai q punon mir, sa grima - e sheh at. (ez-Zelzele, 7) ...Ndrsa t mirat q tek All-llahu i siguroni pr vete qysh m par, do ti gjeni edhe m t mdha tek All-llahu dhe do t fitoni shprblim edhe m t madh. (el-Muzemmil, 20) ...Dhe kado q jepni pr t mir, All-llahu me siguri e di. (el-Bekare, 273) Ajetet mbi kt tem jan t shumta dhe t njohura. Kurse prej haditheve t ksaj teme jan kto:

67. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Vrtet All-llahu i Madhrishm ka thn: Kushdo q tregon armiqsi ndaj mikut (velij) Tim, un do ti shpall luft. Me asgj robi Im nuk mund m mir t m afrohet, pos me at me far Un e kam obliguar dhe vazhdimisht robi Im m afrohet me vepra t mira (nafile), derisa ta dua, e kur ta dua, Un bhem veshi i tij me t cilin dgjon; syri i tij me t cilin sheh; dora e tij me t ciln sulmon fuqishm; kmba e tij me t ciln ec. I ktilli nse m krkon di, do tia jap, e nse krkon mbrojtje nga Un, do ta mbroj at. (Buhariu) Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberit s.a.v.s. i sht prcjellur nga Krijuesi i tij i Madhrishm i cili ka thn: Kur t m afrohet robi Mua nj pllmb, Un atij i afrohem nj krah; kurse nse ai Mua m afrohet nj krah, Un atij i afrohem nj pash, dhe kur t m vjen ai duke ecur, Un i vij atij duke vrapuar. (Buhariu)

68. Nga

69. Transmetohet nga Ibni Abbasi r. anhuma se I Drguari i All-llahut s.a.v.s. kathn: N dy begati jan t paprfillshm shumica e njerzve, e ato jan: shndeti dhe koha e lir. (Buhariu)

70. Nga Aisheja r. anha transmetohet t ket thn se Pejgamberi s.a.v.s. ngrihejnatn (pr namaz) aq gjat saq kmbt i patn plcitur (nga dhembjet), andaj un i thash: Prse po vepron kshtu o i Drguari i All-llahut, kur ti ka falur ty All-llahu mkatet e mparshme dhe t pastajmet? Ai tha: A nuk dua q t jem rob falnderues? (Muttefekun alejhi) Ky sht citat i Buhariut. Si ky sht edhe n sahihajn n transmetim t Mugire ibn Shube.

71. Transmetohet se Aisheja r. anha ka thn: Kur vinte dhjetshja (dhjet ditt efundit t Ramazanit) i Drguari i All-llahut s.a.v. e gjallronte natn (me ibadet), e17

zgjonte familjen e tij, angazhohej m tepr dhe vetmohej (pr ibadet dhe izolim prej grave). (Muttefekun alejhi)

72. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Besimtari i fort (n besim) sht m i mir dhe m i dashur tek All-llahu se sa besimtari i dobt, dhe te secili ka dobi. Kujdesu pr at q t sjell dobi. Krko ndihm nga All-llahu e mos u bj i dobt.Nse t godet dika, mos thuaj: sikur t veproja kshtu do t ndodhte kjo, por thuaj: All-llahu e ka caktuar dhe ka ka dashur Ai ka vepruar. Sepse lev-i (sikur t...) e fillon veprimin e djallit. (Muslimi)

73. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Xhehennemi sht i rrethuar me epshe, kurse Xhenneti sht i rrethuar me vshtirsi. (Muttefekun alejhi) nga Enesi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: T vdekurin e prcjellin tri gjra: familja e tij, pasuria e tij dhe veprat e tij. Dy kthehen kurse nj mbetet me t. Kthehet familja dhe pasuria e tij, kurse me t mbesin veprat e tij. (Muttefekun alejhi) se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Secilit prej jush Xhenneti i sht m i afrt se sa rripi i sandalles (lidhsja e kpucs) s tij, e po ashtu sht edhe Xhehennemi. (Buhariu)

74. Transmetohet

75. Nga Ibni Mesudi transmetohet

76. Nga Ebu Abdull-llah - Abdurrahman Thevbn, shrbtor (mevl) i t Drguaritt All-llahut s.a.v.s transmetohet se ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e All-llahut s.a.v.s., duke thn: T rekomandoj t bsh shum sexhde, sepse ti nuk bn asnj sexhde pr All-llahun e q All-llahu t mos lartsoj ty nga nj shkall dhe ta shlyen me t nga nj mkat. (Muslimi)

77. Transmetohet nga Ebu Safvn Abdull-llah ibn Busr el-Eslemij r.a. se i Drguarii All-llahut s.a.v.s. ka thn: Njeriu m i mir sht ai q jeton gjat dhe bn vepra t mira. (Tirmidhiu thot: hadith hasen)

78. Nga Ebu Mesud Ukbe ibn Amr el-Ensarij r.a. transmetohet se ka thn: Pasiu shpall ajeti i sadakas, ne asokohe punonim si hamej, pastaj erdhi nj njeri dhe dha shum pasuri sadaka. (T pranishmit) Than: Dshiron t tregohet, pastaj erdhi nj njeri tjetr dhe dha nj tas sadaka. Than: Vrtet All-llahu sht i panevojshm pr kt tas! Me at rast u shpall ajeti: Ata q prgojojn besimtart n dhnien vullnetare t kontributeve, madje i prbuzin edhe ata t cilt japin me prpjekje t madhe. (et-Tewbe, 79) (Muttefekun alejhi)

79. Nga Seid ibn Abdul-Aziz, nga Rebija ibn Jezid, nga Ebu Idris el-Havlni, ngaEbu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. prcillet se Pejgamberi s.a.v.s. transmeton nga All-llahu i Gjithfuqishm, q ka thn: O robt e Mi! Un ia kam ndaluar dhunn Vetes dhe e kam ndaluar edhe ndr ju, prandaj mos i bni dhun njri-tjetrit. O robt e Mi! T gjith ju jeni t lajthitur, prve atij q e prudhi Un, prandaj krkoni udhzime nga Un, do tju prudh. O robt e Mi! T gjith ju jeni t uritur, prve18

atij q e ushqej Un, prandaj krkoni tju ushqej, do tju ushqej. O robt e Mi! T gjith ju jeni t zhveshur, prve atij q e veshi Un, prandaj krkoni veshje nga Un, do tju vesh. O robt e Mi! Vrtet ju gaboni natn dhe ditn, kurse Un i fali t gjitha mkatet, prandaj krkoni nga Un falje, do tju fal. O robt e Mi! Ju kurr nuk mund t arrini tek ajo me ka Mua dm do t m shkaktonit q t m dmtonit, as q ndonjher do t arrini tek ajo q Mua dobi do t m sjell, q t m kontribuonit. O robt e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerzit nga ju dhe xhinnt nga ju t ishin t devotshm, si zemra m e devotshme e njrit nga ju, kjo nuk do ta shtonte sundimin Tim n asgj. O robt e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerzit nga ju dhe xhinnt nga ju t ishin t prishur si zemra m e prishur e njrit nga ju, kjo nuk do ta paksonte sundimin Tim n asgj. O robt e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerzit nga ju dhe xhinnt nga ju t ngriheshi (qndroni) n nj vend dhe dshirat dhe lutjet Mua t mi drejtoni, dhe Un ti prgjigjesha lutjes s donjrit, kjo nuk do ta zvoglonte at q kam Un prpos sa zen vend gjilpra kur ngulitet n det. O robt e Mi! do gj varet nga veprat tuaja, t cilat tek Un jan t ruajtura dhe t llogaritura, kurse pr t cilat Un do tju shprblej. Kush gjen mir, le ta falnderoj All-llahun kurse kush gjen t kundrtn, mos ta fajsoj ask prve vetvetes. (Muslimi) All-llahu i Madhrishm thot: A nuk ju kemi ln t jetoni mjaft, e ai q ka dashur t mendoj ka pasur mjaft koh, madje ju erdhi edhe Pejgamberi! (el-Fatir, 37) Ibni Abbasi dhe dijetart tjer islam rreth kuptimit t ktij ajeti thon: A nuk ju kemi ln t jetoni 60 vjet dhe kt e provojn me hadithin q do t theksohet m posht. Thon edhe pr 18 vjet ose 40 vjet. Po ashtu, El-Hasani, el-Kelbiu dhe Mesruki transmetojn nga Ibni Abbasi se kur ndonjri prej medinasve mbushte 40 vjet, vetmohej pr ibadet. Kurse pr pjesn e ajetit: Madje u erdhi edhe Pejgamberi Ibni Abbasi dhe Xhumhuri thon: Ai sht Pejgamberi Muhammed s.a.v.s., e ka pasur edhe mendime t tjera. Kurse hadithet mbi kt tem jan: Ebu Hurejre transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: All-llahu e arsyeton njeriun q ia ka shtyer exhelin derisa ti ket mbush gjashtdhjet vjet. Dijetart thon: Kuptimi i hadithit sht: Pas ktij afati (gjashtshjet vjet) All-llahu nuk i jep rast njeriut t arsyetohet.

80. Nga

81. Transmetohet nga Aisheja r. anha se ka thn: Pasi u shpall sureja En-Nasr(Kur vjen ndihma e fitorja e All-llahut), i Drguari i All-llahut s.a.v.s. nuk ka fal asnj namaz e t mos ket thn: Suhbhaneke rabbena ve bi hamdike, Allllahummagfir l (Lavdia t qoft Ty, Krijuesi yn dhe qofsh i falnderuar. O Allllahu im, m fal) (Muttefekun alejhi) Sipas nj transmetimi tjetr n dy sahiht nga Aisheja r.a. transmetohet: I Drguari i All-llahut s.a.v.s. shpeshher thoshte n krrusjet (ruku) dhe n sexhdet e tij: Sub19

hnekall-llahumme rabben ve bihamdike, All-llahummagfir l (Lavdia t qoft Ty, Krijuesi yn dhe qofsh i falnderuar, O All-llahu im, m fal), duke e br kshtu tevl Kuranin. Te vl i Kuranit do t thot: veprim i asaj q urdhrohet n Kuran sipas fjalve t Lartmadhrishmit: Fe sebbih bihamdi rabbike ve-s-tagfirhu (Ti madhroje Zotin tnd me lavdresa dhe krko falje nga Ai). Sipas nj transmetimi t Muslimit, I Drguari i All-llahut s.a.v.s. e shpeshtoi t thoshte para se t vdes: Subhnekall-llahumme ve bihamdike estagfiruke ve etbu ilejke (Lavdia t qoft Ty, All-llahu im dhe qofsh i falnderuar, te Ti krkoj falje dhe pendohem). Aisheja r.a. thot: I thash: O i Drguari i All-llahut, jan kto fjal t reja q po i thua? (Pejgamberi) Tha: Mua m sht dhn nj shenj (alamet) pr ummetin tim, q kur ta shoh, t them: Idh xhe nasrull-llahi ve-l-fethu (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja) e deri n fund t sures. Ndrsa sipas nj transmetimi po ashtu t Muslimit, i Drguari i All-llahut s.a.v.s. shumher thoshte: Subhnall-llahi ve bihamdih, Estagfirull-llahe ve etbu ilejhi (Lavdia i qoft All-llahut dhe qoft i falnderuar, krkoj falje nga All-llahu dhe tek Ai pendohem). Ka thn (Aisheja): I thash: O i Drguari i All-llahut po t shoh shpesh se thua: Subhanall-llahi ve bihamdih. Estagfirull-llahe ve etbu ilejhi? Pejgamberi tha: M ka lajmruar Krijuesi im se un do t shoh nj shenj (alamet) n ummetin tim, dhe kur ta shoh at ta shpeshtoj thnien: Subhanall-llahi ve bihamdihi. Estagfirullahe ve etbu ilejhi. Un e kam par at, e ajo sht: Idh xhe nasrull-lahi ve-l-fethu. (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja. Dhe i sheh njerzit q po hyjn n fen e All-llahut grupe-grupe. Ti madhroje Zotin tnd me lavdresa dhe krko falje nga Ai! Ai me t vrtet e pranon pendimin. (en-Nasr: 1-4)). Secili njeri do t ringjallet (n Ditn e gjykimit) n gjendjen n t ciln ka vdekur. (Muslimi) All-llahu i Madhrishm thot: ...Dhe ka t bni nga t mirat, All-llahu me siguri e di at. (el-Bekare, 215) kado q t bni mir, All-llahu e di. (el-Bekare, 197) Ai i cili punon mir, sa grima - e sheh at (ez-Zelzele, 7) Kush ka br mir, ka br pr vete. (el-Xhathije, 15) Pr kt tem ka shum ajete. Sa u prket haditheve, ato jan mjaft shum dhe t panumruara, po i theksojm disa sosh:

82. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn:

83. Transmetohet nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. se ka thn: I thash:O i Drguari i All-llahut, cila sht vepra m e mir? Tha: Besimi n All-llahun dhe lufta (xhihadi) n rrugn e Tij. I thash: Cili lirim robrie sht m i miri? Ai tha: Ai q sht m i vlefshm pr familjen e tij (aty ku ka shrbyer) dhe q sht m i shtrenjt n mim. I thash: Nse nuk mund ta bj? (Pejgamberi) Tha: Ndihmoji atij q bn mjeshtri, ose bni mjeshtri atij q nuk di mjeshtri. Thash: O i Drguari i All-llahut, e ka mendon nse un nuk mund t bj di nga dobsia? (Pejgamberi) tha: Ruaju mos u bsh keq t tjerve, e kjo do t jet sadaka jote pr veten tnde. (Muttefekun alejhi)20

84. Nga Ebu Dherri r.a. po ashtu transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s kathn: do mngjes pr do nyje (t trupit) tuaj ka sadaka. do tesbih - lavdrim (t shprehurit subhanall-llah) sht sadaka; do tahmid - falnderim (t shprehurit elhamdu li-l-lah) sht sadaka; do tekbir - madhrim (t shprehurit All-llahu ekber) sht sadaka; urdhresa pr t mir sht sadaka, ndalesa kundr t keqes sht sadaka. Krejt kt e zvendsojn dy rekate namaz nafile t paradits (duh). (Muslimi)

85. Transmetohet prsri nga Ebu Dherri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Mjan prezentuar veprat e ummetit tim, t mirat dhe t kqijat. Ndr veprat e tyre t mira e kam gjetur edhe largimin nga rruga at q i mundon kalimtart. Kurse ndr veprat e tyre t kqija bn pjes edhe pshtyma e cila nse bhet n xhami (n ndonj mnyr paraqitet e) nuk groposet. (Muslimi) ashtu transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se disa njerz kan thn: O i Drguari i All-llahut, pasanikt na tejkaluan me shprblime, ata falin namaz si ne, agjrojn si ne, kurse (prve ksaj) nga teprica e pasuris s tyre japin sadaka. (Pejgamberi) Tha: A nuk ju ka dhn All-llahu edhe juve me ka t bni sadaka? Vrtet, do tesbih (lavdrim All-llahut) sht sadaka, do tekbir (madhrim All-llahut) sht sadaka, do tahmid (falnderim All-llahut) sht sadaka, do tehlil (thnia: La ilahe il-lall-llah) sht sadaka. Urdhresa pr t mir sht sadaka, ndalesa kundr t keqes sht sadaka, edhe marrdhnia seksuale (bashkshortore) sht sadaka. Njerzit i than: O i Drguari i All-llahut, a edhe kur ndonjri prej nesh kryen marrdhnie epshore ka shprblim? Tha: M thuani, nse epshin e tij e prdor n haram, a nuk ka pr t mkat? Po ashtu nse e prdor n hallall do t ket shprblim. (Muslimi) transmetohet nga Ebu Dherri r.a. i cili thot: M tha Pejgamberi s.a.v.s.: Assesi n asnj mnyr mos e nnmo asnj vepr t mir, po qoft edhe ta takosh vllain tnd me buzqeshje. (Muslimi)

86. Po

87. Prsri

88. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Pr do nyje t njeriut, do dit kur lind dielli, duhet dhn sadaka. Nse pajton dy veta - edhe kjo sht sadaka, nse dikujt i ndihmon q t hipn n kafshn e tij, ose i ndihmon q barrn ta ngarkoj n kafshn e tij (kal ose deve) edhe kjo sht sadaka, edhe fjala e mir sht sadaka, do hap t cilin e bn pr t shkuar n namaz sht sadaka, edhe largimi nga rruga i asaj q i pengon kalimtart sht sadaka. (Muttefekun alejhi) Kurse n Sahih t Muslimit sipas transmetimit t Aishes r.a. thuhet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet secili njeri prej Beni Ademve sht krijuar me 360 (treqind e gjashtdhjet) nyje. Kush e madhron All-llahun (duke thn: Allllahu ekber), kush e falnderon (me elhamduli-l-lah), kush i bn tehlil (duke thn: La ilahe il-lall-llah), kush i shpreh lavdi (tesbih), kush i krkon falje (istigfr), kush e mnjanon nj gur, nj ferr apo nj kock nga rruga e njerzve, ose urdhron pr t mir, ose ndalon kundr s keqes (shprblimi i tij sht) sa 36021

(nyjet), ai at dit do t ec i shptuar nga zjarri. Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kush shkon n xhami pr namaz n mngjes ose n mbrmje, All-llahu pr kt do ti prgatis atij gosti (n Xhennet) n mngjes ose n mbrmje. (Muttefekun alejhi)

89. Nga

90. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s ka thn:O ju grat muslimane, asnjra nga ju mos ta prbuz shoqen fqinje t saj, qoft ajo edhe pr nj thundr deleje. (Muttefekun alejhi) Imani (besimi) sht gjashtdhjet e disa apo shtatdhjet e disa deg: M e vlefshme sht fjala: La ilahe il-lall-llah (nuk ka Zot tjetr prve All-llahut), kurse m e ulta sht t larguarit nga rruga e asaj q i mundon kalimtart. Edhe turpi sht nj deg e imanit. (Muttefekun alejhi) Hurejre r.a. thot se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Nj njeri duke udhtuar n nj rrug e kaplon etja e madhe, e gjen nj pus, zbret n t dhe pi uj. Pastaj del nga pusi dhe has nj qen me gjuh t nxjerr jasht q han balt nga etja. Njeriu thot: Kt qen e paska kapluar etja si m pat kapluar edhe mua m par. Pastaj njeriu zbret n pus dhe mbush kpucn e vet me uj, pastaj e kap me goj derisa ngjitet lart dhe i jep t pij qenit. All-llahu pr kt e falnderon dhe ia fal mkatet. (Ashabt i) Than: O i Drguari i All-llahut, edhe pr kafsht kemi shprblim? (Pejgamberi) Tha: N gjithka q ka mlqi t lagur ka shprblim. (Muttefekun alejhi) N transmetimin e Buhariut theksohet: E falnderon All-llahu, ia fal mkatet dhe e fut n Xhennet. Kurse n nj transmetim t Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet m gjersisht), theksohet: Nj dit nj qen u soll rreth pusit, pasi q etja e kishte kapluar pr vdekje. At e sheh nj lavire dhe horre prej Beni Israilve e cila e zbathi kpucn e saj dhe me t i dha uj qenit derisa e ngopi; pr kt vepr iu faln mkatet.

91. Ebu Hurejre r.a. thot se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn:

92. Ebu

93. Ebu Hurejre r.a. po ashtu thot se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Vrtet e kampar nj njeri duke u dfryer n Xhennet pr shkak se kishte prer nj dru i cili i pengonte n rrug duke kaluar muslimant. (Muslimi) Kurse n nj transmetim tjetr thuhet: Nj njeri has n nj deg t lisit n mes t rrugs, e thot: Pasha All-llahun, un kt do tua largoj muslimanve q mos ti mundoj. Andaj u fut n Xhennet. Kurse n nj transmetim t Buhariut dhe Muslimit: Duke ecur rrugs nj njeri e gjen nj deg t ferrs dhe e largon. Allllahu e falnderoi at dhe ia fali mkatet.

94. Ebu Hurejre r.a. transmeton se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kushmerr abdest bukur e mir, pastaj shkon n namaz t xhumas, atje hesht dhe dgjon (hutben), i falen mkatet e bra n mes t dy xhumave dhe tri dit m tepr. Kush argtohet n xhami me rr (dhe gjra t tjera), e ka zhvlersuar dobin e xhumas. (Muslimi)22

95. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Kur nj rob musliman, apo nj besimtar merr abdest, kur e lan fytyrn, prej tij bien t gjitha mkatet e syve t tij me t cilt ka shikuar, bashk me ujin ose me pikn e fundit t ujit. Kur ti laj duart, i bien t gjitha mkatet e duarve me ujin ose me pikn e fundit t ujit, derisa t dal i pastr nga mkatet. Kur ti laj kmbt e tij, i bien t gjitha mkatet e kmbve bashk me ujin ose me pikn e fundit t ujit, ashtu q ai mbetet plotsisht i pastr prej mkateve. (Muslimi)

96. Ebu Hurejre r.a. thot se i Drguari i All-llahut s.a.v.s ka thn: Pes namazet- prej njrit deri te tjetri, namazi i xhumas - prej njrit deri te tjetri dhe prej nj ramazani gjer n ramazanin tjetr, jan pastrues t mkateve n mes tyre - nse ruheni prej mkateve t mdha. (Muslimi)

97. Nga Ebu Musa el-Esharij r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. kathn: Nj rob (musliman) kur t smuret, ose kur t jet n rrug, i shnohen (shprblimet) njsoj sikur ka qen i shndosh dhe n shtpi. (Buhariu)

98. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s ka thn: dovepr e mir sht sadaka. (Kt hadith e transmeton Buhariu, kurse Muslimi e transmeton prej Hudhejfes r.a.)

99. Xhabiri r.a. thot se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Asnj muslimannuk do t mbjell nj fidan e t mos ket pr do fryt q hahet prej tij sadaka, e edhe pr at q i vidhet ai ka sadaka, edhe pr at q i humbet ka sadaka. (Muslimi) N nj transmetim tjetr t tij thuhet: Secili musliman q mbjell nj fidan (pem) e prej saj han njerzit, kafsht dhe shpezt, do ti jet kjo sadaka deri n Ditn e Gjykimit. Kurse n nj transmetim tjetr po ashtu t Muslimit thuhet: Pr do pem apo bim q mbjell muslimani e prej tyre ushqehen njerzit dhe kafsht, ai ka sadaka. Transmetimi i ktill sht prej Enesit r.a.

100. Transmetohet nga Adijj ibn Hatim se ka thn: E kam dgjuar Pejgamberins.a.v.s. duke thn: Friksohuni (ruajuni) nga zjarri, qoft edhe me gjysm hurme. (Muttefekun alejhi) N nj transmetim tjetr po nga ky transmetues, Buhariu dhe Muslimi theksojn hadithin n trsi si vijon: I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Secilit prej juve Krijuesi i vet do ti drejtohet drejtprdrejt (me t folur-pyetje) pa prkthyes. Do t shikoj nga ana e tij e djatht, e nuk do t sheh tjetr gj vese veprat e tij (t mira). Pastaj do t shikoj nga ana e tij e majt, e nuk do t sheh tjetr gj vese veprat e tij (t kqija). Do t shikoj prpara vetes e nuk do t sheh tjetr vese zjarrin (e Xhehennemit) para fytyrs s tij. Andaj, mbrohuni nga zjarri (i Xhehennemit), qoft edhe me gjysm hurme, e kush nuk e gjen kt, ather me fjal t mir. nga Enesi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Vrtet All-llahu sht i knaqur me robin i cili kur han dika e falnderon All23

101. Transmetohet

llahun, e po ashtu edhe kur t pij dika e falnderon All-llahun. (Muslimi) nga Ebu Musa r.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thn: Secili musliman e ka obligim nj sadaka. Iu tha: E ka mendon nse nuk e gjen? Tha: Do t punoj me duart e tij, do ti sjell dobi vetes dhe do t jap sadaka. Pastaj iu tha: E ka nse kt nuk mundet? Tha: Do ti ndihmoj t nevojshmit q sht i dmtuar. Pastaj iu tha: E ka mendon nse edhe kt nuk mundet? Ather (Pejgamberi) tha: Do t urdhroj pr vepra t mira apo t hajrit. Than: E nse edhe kt nuk e bn dot? Tha: Do t prmbahet nga e keqja, sepse edhe ajo sht sadaka. (Muttefekun alejhi) All-llahu i Lartmadhrishm thot. T H. Nuk ta shpallm Kuranin pr t munduar. (T H, 1-2) dhe thot: ...All-llahu ju dshiron lehtsim e nuk ju dshiron vshtirsi. (el-Bekare, 185)

102. Transmetohet

103. Nga Aisheja r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. hyri n dhomn e saj kugjendej nj grua dhe i tha: Kush sht kjo? Tha: Kjo sht filan gruaja, q prmendet pr namazin (e teprt) t saj. (Pejgamberi) Tha: Mos e obligoni veten sa nuk keni mundsi, se pasha All-llahun, Ai nuk mrzitet prderisa ju t mrziteni. Ai (Pejgamberi) m s shumti e donte fen (adhurimin) e atij personi i cili ishte i vazhdueshm n t. All-llahu nuk do ti ndrprej thevabet e Tij dhe shprblimin pr veprat tuaja dhe nuk do t mrzitet pr kt si ndodh kjo me krijesat, prderisa ju t mos mrziteni e ta ndrpritni ibadetin. Andaj sht e domosdoshme q prej ibadeteve vullnetare t merrni vetm ato q mund ti kryeni vazhdimisht e pa ndrprerje, n mnyr q edhe shprblimi i All-llahut mbi ju t rrjedh pandrprer.

104. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili thot: Tre njerz prej t afrmve erdhn nshtpit e grave t Pejgamberit s.a.v.s. dhe pyetn pr ibadetin e Pejgamberit s.a.v.s. e pasi morn prgjigje, atyre iu duk se kjo sht pak dhe than: Ku jemi ne e ku sht Pejgamberi s.a.v.s. All-llahu atij ia ka falur t gjitha mkatet e mparshme dhe ato t ardhshmet. Njri prej tyre tha: Sa m prket mua, un gjithnj tr natn do t falem. I dyti tha: Un vazhdimisht do t agjroj. I treti tha: Un do t izolohem prej grave dhe kurr nuk do t martohem. Kur vjen i Drguari i All-llahut s.a.v.s. u thot: A jeni ju q keni thn kt dhe kt? Sa m prket mua, pasha All-llahun, un jam m i drojtur dhe m i devotshm ndaj All-llahut se sa ju, por un agjroj dhe ha, falem dhe flej, dhe bj jet bashkshortore! Kush largohet nga Sunneti im, ai nuk m prket mua. (Muttefekun alejhi) Ibni Mesudi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Jan shkatrruar dhe kan humbur ata q mbingarkohen (gjuhsisht dhe n veprim). Kt e tha tri her. (Muslimi)

105. Nga

106. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn:24

Vrtet

feja sht lehtsi, kushdo q e vshtirson fen (me shtesa) ajo e ngadhnjen at (duke e kthyer n gjendje normale) andaj drejtohuni, afrohuni (njri me tjetrin), dhe prgzoni, shfrytzoni dhe ndihmohuni me ecje t mngjesit, t mbrmjes dhe t pasdarks (shfrytzoni lehtsimet fetare n ibadete). (Buhariu) Sipas nj transmetimi t Buhariut ky hadith prfundon kshtu: Silluni t moderueshm, afrohuni njri me tjetrin, ecni (pr namaz) gjat dits dhe nats dhe ndani nj pjes t dits dhe nats pr nafile. Mbahuni mesatar, mbahuni mesatar do tia arrini qllimit. Kuptimi i prgjithshm i hadithit sht: Vetveten ndihmojeni n kryerjen e ibadeteve t All-llahut ashtu q ato ti kryeni n astet e komoditetit dhe disponimit, n mnyr q tu jan t kndshme e jo t rnda e t mrzitshme, q tia arrini qllimit. N fe bhuni racional - ti arrini qllimet me sa m pak mundime e lodhje, mu ashtu sikur edhe n punt e ksaj bote.

107. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili ka thn: Pejgamberi s.a.v.s. ka hyr nxhami, kurse aty ishte nj litar i zgjatur n mes dy shtyllave t xhamis. (Pejgamberi) Tha: sht ky litar ktu? (T pranishmit) Than: Ky litar sht i Zejnebes r.a. (njra nga bashkshortet e Alejhisselamit), kur t prgjumet gjat namazit ajo mbahet pr t. Pejgamberi s.a.v.s. tha: Zgjidheni, secili prej jush le t falet me disponim, e kur t prgjumet, le t bie e t flej. (Muttefekun alejhi) Aisheja r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kur dikush prej jush kotet gjat namazit (nafile), le t flej gjersa ti kaloj gjumi. Sepse nse dikush duke u falur kotet, ai nuk e di nga kthehet dhe ka bn, andaj mundet q n vend t krkimit t faljes (istigfar) e qorton vetveten. (Muttefekun alejhi) nga Ebu Xhuhajfe Vehb ibn Abdull-llah r.a. i cili ka thn: Pejgamberi s.a.v.s. e vllazroi Selmanin me Ebu Derd-n r.a. Nj dit Selmani i shkoi pr vizit Ebu Derdas dhe kur e sheh Ummu Derdan t veshur thjesht i thot: sht puna jote? (Ajo) Tha: Vllai yt, Ebu Derda nuk ka dshir pr gjrat e ksaj bote. Pastaj vjen Ebu Derda, i prgatit ushqim vllait t vet dhe i thot: Ti ha, kurse un jam duke agjruar. (Selmani) Tha: Un nuk do t ha derisa edhe ti t mos hash me mua. Kur erdhi nata, Ebu Derda u ngrit pr t fal namaz (nafile) kurse Selmani i tha: Bjer dhe fli. Ebu Derda ra t flej, pastaj s shpejti u zgjua t falet. Selmani prap thot: Bjer dhe fli! Kur nata ishte n prfundim Selmani i tha Ebu Derdas: Tash zgjohu! Pasi e faln sabahun, Selmani i thot vllait t vet: Ti vrtet ke detyra ndaj Krijuesit tnd, ke detyra ndaj vetvetes dhe ke detyra edhe ndaj familjes tnde. Jepja dhe plotsoja secilit t drejtn e tij. Pastaj shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ia rrfen ngjarjen. Pejgamberi s.a.v.s. thot: Selmani ka thn (dhe vepruar) t drejtn. (Buhariu) nga Ebu Ribij Handhale ibn Rebi el-Usejdijji, nj nga shkruesit e t Drguarit s.a.v.s. se ka thn: M takoi Ebu Bekri r.a. dhe m tha: Si je o Handhale? I thash: Handhale ka br hipokrizi! (Ebu Bekri) Tha: Subhanall-llah (Lavdi i qoft All-llahut), far po flet? Un i thash: Ne shkojm tek i Drguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na flet pr Xhennetin dhe Xhehennemin aq25

108. Nga

109. Transmetohet

110. Transmetohet

qart si ti shihnim me syt tan, ndrsa kur dalim nga i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ne jepemi pas dfrimit me grat, me fmijt dhe gjra t tjera dhe harrojm shumicn nga ajo q dgjuam. Ebu Bekri r.a. tha: Pasha All-llahun, edhe ne veprojm ashtu! Pastaj un dhe Ebu Bekri u nism derisa erdhm tek i Drguari i All-llahut s.a.v.s., kur un i thash: Ka br hipokrizi Handhale o i Drguari i All-llahut! I Drguari s.a.v.s. tha: sht ajo? I thash: O i Drguari i All-llahut ne ishim te ti dhe ti na e trhoqe vrejtjen me Xhehennem dhe Xhennet aq qart sikur ti shihnim me syt tan, por kur kemi dal prej teje, ne e kemi vazhduar dfrimin me grat, fmijt dhe gjrat tjera t ksaj bote, saq kemi harruar shum nga ato q i kemi dgjuar prej teje. I Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha: Pasha At q e posedon shpirtin tim, sikur t ishit t prhershm - ashtu far ishit tek un, dhe sikur kt vazhdimisht ta prkujtoni, juve do tju prqafonin dhe do tua kapnin duart engjjt n shtratin tuaj dhe n rrugt tuaja, mirpo o Handhale, or pas ore! Kt e prsriti tri her. (Muslimi)

111. Nga Ibni Abbasi r.a. transmetohet se ka thn: Derisa Pejgamberi s.a.v.s. nae mbante hutben, nj njeri qndronte (n kmb), andaj (Alejhisselami) pyeti pr t dhe (t pranishmit) i than: Ebu Israili sht zotuar se do t qndroj n diell, e nuk do t ulet, as nuk do t strehohet nn hije, as nuk do t flas, vetm do t agjroj. Ather Pejgamberi s.a.v.s. tha: Urdhrojeni t flas, t strehohet nn hije, t ulet dhe ta plotsoj agjrimin e tij. (Buhariu) All-llahu i Madhrishm thot: A nuk sht koha q besimtarve tu zbuten zemrat kur prmendet All-llahu dhe ka ka zbritur nga e vrteta (Kurani), e t mos bhen sikur ata t cilve qysh m hert u sht dhn Libri. Atyre u sht zgjatur koha, andaj zemrat e tyre jan br t ashpra. (el-Hadid, 16) Pastaj, vazhduam gjurmt e tyre me pejgambert tan, pasuam me Isan, t birin e Merjemes, dhe atij i kemi dhn Inxhilin, kurse n zemrat e pasardhsve t tij kemi derdhur butsi dhe mshir, kurse murgsin e kan shpifur vet, nuk ua kemi caktuar Ne, vetm pr t arritur knaqsin e All-llahut. Mirpo, ata nuk kujdesen pr kt si duhet. (el-Hadid, 27) Dhe mos u bni si ajo, e cila e kputi plhurn e vet pas nj qndrese t fort. (en-Nahl, 92) Dhe adhuro Zotin tnd sa t jesh gjall! (el-Hixhr, 99) Prej haditheve t ksaj teme sht edhe ai q transmetohet nga Aisheja r.a. e cila pohon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Feja m e dashur tek All-llahu sht ajo, pronari i s cils sht vazhdimisht i angazhuar n t. (Shih hadithin nr. 103 t ktij libri n kaptinn paraprake). All-llahu i Madhrishm thot: kado q ju jep Pejgamberi merreni, e ka tju ndaloj prmbahuni (largohuni) prej asaj. (el-Hashr, 7) Ai nuk flet me hamendje. Ajo nuk sht tjetr vetm se shpallje q shpallet.26

(en-Nexhm, 3-4) Thuaj, nse e duani All-llahun, pasomni, edhe juve All-llahu do tju doj dhe do tua fal mkatet. (Ali Imran, 31) Ju keni shembull t mrekullueshm n Pejgamberin e All-llahut, kush shpreson n mshirn e All-llahut dhe shprblimin n botn tjetr. (el-Ahzab, 21) Dhe jo, pasha Zotin tnd, ata nuk jan besimtar derisa pr gjykats n mosmarrveshjet e tyre nuk t pranojn ty, e pastaj pr shkak t gjykimit tnd n shpirtrat e tyre nuk ndiejn aspak pesh, dhe derisa t prulen plotsisht. (enNisa, 65) ...Po nse nuk pajtoheni n ndonj shtje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit, nse i besoni All-llahut dhe bots tjetr. (en-Nisa, 59) Dijetart kan thn se kjo do t thot: n Kuran dhe Sunnet. Dhe srish n Kuran thuhet: Kush e respekton Pejgamberin e ka respektuar edhe All-llahun. (en-Nisa, 80) Kurse edhe ti, pa dyshim udhzon n rrug t drejt, n rrug t All-llahut. (esh-Shr, 52-53) ...Le t ruhen ata, t cilt veprojn n kundrshtim me urdhrin e Tij, mos ti godas ndonj ngatrres apo mos ti godas ndonj dnim i dhembshm. (enNr, 63) dhe thot: Dhe prkujtoni ajetet edhe urtsit e All-llahut, t cilat lexohen n shtpit tuaja. (el-Ahzab, 34). Ajete t ksaj kaptine ka shum. Ndrsa sa u prket haditheve, jan si vijon: Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Kini kujdes at q po ua l; ata q kan qen para jush jan shkatrruar pr shkak t pyetjeve t shumta dhe kundrshtimeve t tyre me pejgambert e tyre. Kur tju ndaloj prej dikaje, largohuni prej saj, ndrsa kur tju urdhroj pr dika, at prmbusheni sa t keni mundsi. (Muttefekun alejhi)

112. Nga

113. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Krejt ummeti im do t hyj n Xhennet, prve atij q nuk do. I than: E kush nuk do, o i Drguari i All-llahut? Tha: Kush m respekton mua, ai do t hyj n Xhennet, ndrsa kush m kundrvihet (nuk m respekton), ai nuk do. (Buhariu)

114. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se ka thn: U dogj nj shtpi n Medinebashk me njerzit e saj natn. Kur u informua pr rastin e tyre, i Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha: Vrtet ky zjarri sht armik juaji, andaj kur t flini, fikeni. (Muttefekun alejhi)

115. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka urdhruarq gjat ngrnies t lpihen gishtat dhe t fshihet ena me ushqim dhe ka thn:27

Vrtet ju nuk e dini se ku sht bereqeti. (Muslimi) N nj transmetim tjetr t tij thuhet: Kur ti bie n tok kafshata e ushqimit ndonjrit prej jush, le ta marr, le tia heq pjesn e cila sht zhytur, pastaj le ta haj dhe le t mos ia lj djallit: askush prej jush mos ti fshij duart me shami para se ti lpij gishtat e vet sepse nuk e di n cilin prej ushqimeve t tij sht bereqeti. N transmetimin e tret t tij thuhet: Vrtet djalli prezenton n seciln prej punve tuaja, madje prezenton edhe n ushqimin tuaj. Kur tju bie ndonj kafshat, le tia fshij pluhurin, pastaj le ta haj e mos tia lj djallit. nga Ibni Abbasi r.a. i cili ka thn: I Drguari i All-llahut s.a.v.s. u ngrit n mesin ton dhe duke na kshilluar tha: O njerz, ju vrtet do t tuboheni tek All-llahu i Madhrishm t zbathur, t zhveshur dhe t pa br sunet: Ashtu si ju kemi krijuar hern e par do t prsrisim at (krijim). Ky sht premtimi yn, Ne me t vrtet mund ta bjm kt (el-Enbija, 104). Kujdes, krijesa e par e cila do t vishet n Ditn e Gjykimit sht Ibrahimi s.a.v.s. Disa njerz t ummetit tim do t sillen n Ditn e Gjykimit dhe do ti grabisin t majtit (engjjt e Xhehennemit), e un do t them: O Krijuesi im, kta jan shokt e mi. Pastaj do t m thuhet: Ti vrtet nuk e di far kan br ata pas Teje, kurse un do t them si ka thn Robi i mir (Isai a.s.): Kam qen dshmitar derisa isha n mesin e tyre, e pasi q ma more shpirtin, mbete Ti mbikqyrs i tyre? Dhe Ti je dshmitar i do sendi. Nse i dnon, dnon robrit Tu, e nse ua fal, me t vrtet Ti je i fort e i urt (el-Maide, 117-118), e pastaj do t m thuhet: Qysh se je ndar ti prej tyre ata kan vazhduar si murteda (tradhtar t Islamit). (Muttefekun alejhi) - Dhe ka thot ai q bn thirrje pr kt dhe urdhron n vepra t mira ose ndalon kundr t kqijave All-llahu i Madhrishm thot: Dhe jo, pasha Zotin tnd, ata nuk jan besimtar derisa pr gjykats n mosmarrveshjet e tyre nuk t pranojn ty, e pastaj pr shkak t gjykimit tnd n shpirtrat e tyre nuk ndiejn aspak pesh, dhe derisa t prulen plotsisht. (enNisa, 65) Kur t thirren besimtart tek All-llahu dhe Pejgamberi i Tij, q ai ti gjykoj, fjala e tyre q do t thon sht: Dgjojm dhe prulemi! Ata jan t shptuar. (en-Nr, 51) I ksaj teme sht edhe hadithi i prmendur n fillim t kaptins s kaluar (nn nr. 160) i transmetuar nga Ebu Hurejre r.a. por edhe hadithet tjera. All-llahu i Madhrishm thot: ...ka ka tjetr pas t vrtets, prve humbjes? (Junus, 32) ...N Libr nuk kemi ln gj mangut. (el-Enm, 38) ...Po nse nuk pajtoheni n ndonj shtje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit. (Do t thot Kuranit dhe Sunnetit.) (en-Nisa, 59) E kjo, kjo sht rruga ime e drejt. Prandaj mbajeni kt dhe mos pasoni rrug28

116. Transmetohet

t tjera, e t ndaheni nga rruga e tij. (el-Enm, 153) Thuaj, nse e duani All-llahun, pasomni mua, edhe juve All-llahu do tju doj dhe do tua fal mkatet. (Ali Imrn, 31) Ajetet mbi kt tem jan t shumta dhe t njohura. Sa u prket haditheve mbi kt tem, ato jan t shumta dhe t njohura, por ne do t kufizohemi vetm n disa prej tyre:

117. Transmetohet nga Aisheja r.a. e cila thot se ka thn i Drguari i All-llahuts.a.v.s.: Kush shpik n fen ton at q nuk sht nga ajo, ajo sht e refuzuar. (Muttefekun alejhi) Sipas transmetimit t Muslimit: Kush vepron di q nuk sht n pajtim me fen ton, ajo (vepr) sht e refuzuar. All-llahu i Madhrishm thot: Edhe ata q thon: O Zoti yn, na dhuro gzim n grat dhe fmijt tan, dhe bna t marrin shembull (nga ne) ata q ruhen. (el-Furkan, 74) Edhe ata i bm udhrrfyes q t udhzojn sipas urdhrave tona. (el-Enbija, 73) r.a. i cili ka thn: N pik t dits ishim tek i Drguari i All-llahut s.a.v.s. kur i erdhn nj grup njerzish t zhveshur, t mbuluar me guna t leshta ose me aba, me shpata t varura pr trup. Ishin kryesisht nga fisi Mudar. Fytyra e t Drguarit t All-llahut s.a.v.s. u zbeh kur e pa mospasjen e tyre. Ai pastaj hyri dhe prap doli e pastaj e urdhroi Bilalin i cili e thirri ezanin edhe ikametin, e pasi u faln, e mbajti nj hutbe ku tha: O njerz, friksojuni Zotit tuaj q ju krijoi prej nj njeriu, nga i cili krijoi edhe shokun e tij pr jet, dhe, prej atyre dyve bri shum meshkuj dhe femra. Friksojuni All-llahut t cilit i luteni dhe mbani lidhjet familjare! Se All-llahu, vrtet, gjithmon mbi ju vigjilon. (en-Nisa, 1), dhe ajetin e fundit t sures el-Hashr: O besimtar, friksojuni All-llahut dhe t shikoj secili se ka br pr nesr. (el-Hashr, 18), t ndaj sadaka secili njeri; prej t hollave t tij (ar e argjend), prej petkave t tij, nj tas grur, nj tas hurmash, saq tha: Po qoft edhe me gjysm hurme. Pastaj erdhi nj njeri prej Ensarve q solli nj boh t lidhur t ciln nuk mund ta mbante, bile nuk e mbante dot, e pastaj pasuan nj nga nj derisa i pash dy grumbuj me ushqim dhe rroba, kurse fytyra e t Drguarit t All-llahut s.a.v.s. shklqente si e praruar me ar. Pastaj i Drguari i All-llahut s.a.v.s. tha: Kush sjell nj shprehi a tradit t mir n Islam do ta fitoj shprblimin e saj, por edhe shprblimin e t gjith atyre q pas tij e punojn at, por pa ju zvogluar aspak shprblimi i tyre. Ndrsa kush sjell n Islam nj shprehi a tradit t keqe, do t jet barr mbi t, por edhe barra e t gjith atyre q ashtu veprojn pas tij, pa iu zvogluar aspak prgjegjsia dhe dnimi i atyre t tjerve. (Muslimi) (Komenti i fjalve t prkthyera nga teksti sht lshuar si i panevojshm - v.p.).

118. Transmetohet nga Ebu Amr Xherir ibn Abdull-llah

119. Transmetohet nga Ibni Mes-udi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Asnj29

person nuk mbytet padrejtsisht, e q birit t Ademit (Kabilit) t mos i bie hise nga gjaku i tij, sepse ai i pari e ka filluar vrasjen. (Muttefekun alejhi) All-llahu i Madhrishm thot: Dhe thirr n Zotin tnd (n besimin n Zot) (el-Kasas, 87) Thirr n rrugn e Zotit tnd me urtsi dhe kshillime t mira. (en-Nahl, 125) ...Ndihmojeni njri-tjetrin n bamirsi dhe devotshmri. (el-Maide, 2) Dhe le t ket nga ju t atill q do t thrrasin n t mir. (Ali Imran, 104)

120. Nga Ebu Mesud Ukbe ibn Amr el-Ensarij el-Bedrij r.a. transmetohet se kathn: Ka thn i Drguari i All-llahut s.a.v.s.: Kush i tregon apo e udhzon diknd n t mir, do t ket shprblimin aq sa edhe ai q e kryen at. (Muslimi)

121. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Kush thrret n rrug t drejt, ka shprblim pr t aq sa ka edhe ai q e ndjek, pa u zvogluar aspak shprblimi i atyre q e kryejn, por edhe kushdo q thrret n lajthitje (n rrug t shtrembr) do t ket mkat po aq sa kan edhe ata q e ndjekin, pa u zvogluar aspak mkati i tyre. (Muslimi) All-llahu i Madhrishm thot: Ndihmojeni njri-tjetrin n bamirsi dhe devotshmri. (el-Maide, 2) Dhe thot: Pasha kohn! Njeriu me siguri sht n humbje. Prve atyre q besojn dhe bjn vepra t mira dhe t cilt porosisin pr drejtsi dhe i rekomandojn njritjetrit durim. (el-Asr, 1-3) Imam Shafiu ka thn: Vrtet shumica e njerzve jan t pakujdesshm (n gaflet) nga kuptimi i ksaj sureje.

122. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Zejd ibn Halid el-Xhuhnij r.a. i cili kathn: I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Kush e prgatit (me pajisje luftarake) nj lufttar n rrug t All-llahut, edhe ai ka luftuar (e ka shprblimin si t atij q ka luftuar). Kush mbetet dhe kujdeset pr familjen e nj lufttari duke i br mir, edhe ai ka luftuar. (Muttefekun alejhi)

123. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka takuarnj grup t kalorsve n Revha (vend afr Medines) dhe u ka thn: Cili popull jeni ju? Than: Ne jemi musliman. Ata e pyetn: Kush je ti? (Pejgamberi) Tha: Un jam i Drguari i All-llahut. Pastaj nj grua e ngriti fmijn e saj kah Pejgamberi dhe i tha: A edhe pr kt ka haxhxh? Pejgamberi tha: Po, kurse ti ke shprblim. (Muslimi)

124. Nga Ebu Musa el-Esharij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn:Arktari i besueshm musliman sht njri nga dhnsit e zeqatit (vlera e tij sht si e atij q e jep v.k.) po qe se e zbaton urdhrin dhe jep apo paguan n mnyr t plot me gjith dshir duke ia dorzuar atij pr t cilin sht urdhruar. (Muttefekun30

alejhi) N nj transmetim tjetr: I cili jep at q i urdhrohet, mu ashtu si i urdhrohet, po ashtu sht bamirs (mutesaddik). All-llahu i Madhrishm thot: Pa dyshim besimtart jan vllezr. (el-Huxhurat, 10) Pastaj duke rrfyer pr Nuhin a.s. thot: ...Ju kshilloj. (el-Araf, 62) Dhe pr Hudin a.s. ...Dhe un pr ju jam kshilltar besnik. (el-Araf, 68) Ndrsa prej haditheve t ksaj teme jan: nga Ebu Rukajje Temim ibn Evs ed-Darij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Feja sht sinqeriteti. Tham: Ndaj kujt? Tha: Ndaj All-llahut, Librit t Tij, Pejgamberit t Tij, udhheqsve t muslimanve dhe njerzve tjer prej tyre. (Muslimi)

125. Transmetohet

126. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Askush nga junuk beson (plotsisht) prderisa nuk dshiron pr vllain e vet at q e dshiron pr vetveten. (Muttefekun alejhi) All-llahu i Madhrishm thot: Dhe le t ket nga ju t atill q t thrrasin n t mira dhe krkojn t bhen pun t mira dhe t pengojn nga veprat e kqija. Ata do t jen t shptuar. (Ali Imran 104) Ju jeni populli m i mir se t gjith t tjert q jan paraqitur ndonjher, ngase ju krkoni t bhen vepra t mira dhe pengoni nga t pamirat. (Ali Imran, 110); Ti merri me t mir! Urdhro pr vepra t mira dhe largohu nga injorantt. (el-Araf, 199) Kurse besimtart dhe besimtaret jan miq t njri-tjetrit: porosisin pr vepra t mira dhe pengojn nga veprat e kqija. (et-Tewbe, 71) Jan mallkuar mosbesimtart nga Izraelitt, n gjuhn e Davudit dhe t Isas, t birit t Merjemes, pr shkak se ishin t padgjueshm, dhe gjithmon e tepronin. (el-Maide, 78) Dhe thuaj: E vrteta sht nga Zoti juaj, prandaj kush t doj - le t besoj, kush t doj - le t mos besoj. (el-Kehf, 29) Ti prediko at q t urdhrohet. (el-Hixhr, 94) Dhe thot: ...Ne i shptuam ata t cilt pengonin nga veprat e kqija, kurse me dnim t31

rnd i prfshim mkatart, pr shkak se gjithmon kan qen t mbrapsht. (el-Araf, 165) Ajetet pr kt tem jan t shumta dhe t njohura, kurse hadithet jan si vijon: Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thn: Kush nga ju sheh nj t keqe le ta ndryshoj me dorn e tij, e nse nuk mundet ta bj, ather me gjuhn e tij, e nse nuk mundet ta bj kt - ather me zemrn e tij, porse ky sht imani m i dobt. (Muslimi)

127. Nga

128. Transmetohet nga Ibni Mesudi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:Asnj pejgamber t cilin e ka drguar All-llahu te nj popull para meje - nuk ka qen, e t mos ket pasur havarijun prej ummetit t vet dhe shok q iu kan prmbajtur sunnetit t tij dhe kan ndjekur porosit e tij. Pastaj kan pasuar pas tyre gjenerata (pasardhs) t cilt kan folur at q nuk e kan vepruar dhe kan vepruar at q nuk u qe urdhruar. Andaj secili q lufton kundr tyre me dorn e vet sht besimtar, kush lufton kundr tyre me gjuhn e vet sht besimtar, edhe ai q lufton kundr tyre me zemrn e vet sht besimtar. Kush prej ktyre t triave nuk bn asgj, tek ai nuk ka iman as sa kokrra e hardallit. (Muslimi) Ebu-l-Velid Ibadete ibn es-Samit r.a. transmetohet se ka thn: Iu zotuam t Drguarit t All-llahut s.a.v.s. pr dgjim dhe respektim n vshtirsi dhe n lehtsi n vende t gzimit dhe t mrzis dhe pr prparsi t tij mbi ne n gjithka, dhe se nuk do t grindemi as sdo tua kontestojm udhheqjen atyre q jan t denj, prve nse vrehet kufr (mosbesim) i hapt pr t cilin kemi argumentin e All-llahut t Madhruar. (Dhe i jemi betuar Pejgamberit) Q t flasim vetm t vrtetn kudo q t jemi dhe se nuk do t'i friksohemi qortimit t askujt n lidhje me All-llahun. (Muttefekun alejhi)

129. Nga

130. Transmetohet nga nna e besimtarve, Ummi Seleme Hind bint Ebi UmejjeHudhejfe r. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Me t vrtet do tju udhheqin disa sundues t cilve do tua kuptoni (gabimet) dhe do tua mohoni. Kush e urren (t keqen) me zemr sht pastruar prej mkatit, kush e gjykon (refuzon) me gjuh, sht siguruar nga mkati, ndrsa kush pajtohet dhe i ndjek ashabt than: O i Drguari i All-llahut, a nuk duhet t luftojm kundr tyre? Tha: Jo, prderisa falin namaz me ju. (Muslimi) (Kuptimi: Kush urren me zemrn e tij, por nuk mund t refuzoj me dor e as me gjuh, sht pastruar nga mkati dhe e ka kryer detyrn e tij. Kush e refuzon brenda mundsive t veta, sht siguruar nga ky mkat, ndrsa kush plqen me veprimin e saj (t keqes) dhe i ndjek - ai sht mkatar) Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thn: Ruajuni nga t ulurit npr rrug! Than: O i Drguari i All-llahut, ne nuk kemi rrugdalje nga qndrimi yn n rrug pr t biseduar mes veti. Ather i Drguari i All-llahut s.a.v.s tha: Nse nuk mund tia dilni pa qndruar (ulur) n rrug, ather jepjani rrugs t drejtn e saj! Than: E far sht e drejta e rrugs, o i Drguari i All-llahut? Tha: Ulja e shikimit, mospengimi n t, kthimi i selamit, t urdhruarit32

131. Nga

pr t mir dhe ndalimi nga e keqja. (Muttefekun alejhi) nga Ibni Abbasi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. pa nj unaz prej ari n dorn e nj njeriu, ia hoqi atij at (nga dora), ia gjuajti dhe pastaj tha: Dikush nga ju po ia msyen gacs s zjarrit dhe po e mban n dorn e tij! Pasi shkoi i Drguari i All-llahut s.a.v.s. i than atij njeriu: Merre unazn tnde dhe shfrytzoje! Tha: Jo, pasha All-llahun, un kurr nuk e marr pasi q e hodhi i Drguari i All-llahut s.a.v.s (Muslimi)

132. Transmetohet

133. Transmetohet nga Ebu Seid el-Hasan el-Basrij se Aidh ibn Amr r.a. hyri tekUbejdullah ibn Zijad dhe i tha: O biri im i vogl, vrtet un e kam dgjuar t Drguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thn: Bariu m i keq sht rojtari i Hutames (Xhehennemit), ruaju t mos bhesh prej tyre. (Ubejdull-llahu) Tha: Ulu, se vrtet ti je prej firs t shokve t Muhammedit s.a.v.s. (Transmetuesi apo Ubejdull-llahu) tha: Vall, a kan qen ata fir? -Vrtet fira jan ata pas tyre e jo vet ata. (Muslimi) ibn Shihad el-Bexhelij el-Ahmesij r.a. transmetohet se nj njeri e pyeti Pejgamberin s.a.v.s. kurse kmbn e pat vendosur n zenxhi: Cili xhihad sht m i mir? (Pejgamberi) Tha: Fjala e vrtet tek sunduesi keqbrs. (en-Nesaiju me isnad sahih) nga Ibni Mes-udi r.a. se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Mangsia e par q i ka goditur Beni Israilt ka qen se nj njeri kur e takonte nj tjetr i thoshte: O ti, friksoju All-llahut dhe lre kt q po vepron, sepse kjo nuk t sht e lejuar. Pastaj t njjtin njeri e takon nesr, e ai n t njjtn gjendje, dhe kjo megjithat nuk e pengon q me t t haj, t pij dhe t ulet bashk. Pasi q vepruan kshtu (Beni Israilt), All-llahu ua rrahu zemrat e njrit pr tjetrin. Pastaj tha (lexoi ajetet 78-81 t sures el-Maide): Jan mallkuar mosbesimtart nga Izraelitt, n gjuhn e Davudit dhe t Isas, t birit t Merjemes, pr shkak se ishin t padgjueshm dhe gjithmon e tepronin. Nuk e pengonin njri-tjetrin nga t kqijat q i bnin. Vrtet vepronin shum keq! I sheh shum sish si miqsohen me ata q nuk besojn. sht me t vrtet shum keq ka i prgatisin ata vetvetes: pr tu hidhruar All-llahu n ata, ndaj ata jan n vuajtje t prhershme. E sikur ti besonin All-llahut dhe Pejgamberit edhe asaj ka i shpallet atij, ata nuk do t bnin miqsi me ata, mirpo shumica sish jan ngatrrestar. Pastaj (Pejgamberi pas leximit t ajeteve) tha: Kujdes, pasha All-llahun ju me siguri ose do t urdhroni n vepra t mira dhe do t ndaloni nga t kqijat, ose do ta rrmbeni dorn e zullumqarit dhe me forc ta detyroni n t vrtetn - dhe ta kufizoni vetm n t vrtetn, ose All-llahu do tju bie (rrah) me zemrat e njrit pr tjetrin, e pastaj me siguri do tju mallkoj, si i ka mallkuar ata. (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe ky i fundit thot se sht hadith hasen) Kto ishin fjalt e Ebu Davudit. Kurse sipas Tirmidhiut hadithi do t theksonte kshtu: I Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn: Pasi q Beni Israilt ran n padgjueshmri, di