reşat nuri güntekin - olağan İşler

8/14/2019 Reat Nuri Gntekin - Olaan ler

1/52

Reat Nuri Gntekin _ Olaan lerwww.kitapsevenler.comMerhabalarBuraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinadenGrme zrller in HazrlanmtrEkran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz

Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek DeildirBu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini TutmayacandanKitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi OlduundaAada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin EdebilirlerBu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide DnmemBu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal KullanlamazBilgi Paylatka oalrYaar MutluNot: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. -Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilimve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin birengellinin kullanm iin kendisi veya ncbir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi

kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braillalfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinleralnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekildesatlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bunshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmasve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynnageilmitir.T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl AnkaraBu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarakLtfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar SilmeyinTarayan Yaar Mutluweb sitesiwww.yasarmutlu.com

[email protected] [email protected]@hotmail.com [email protected] Nuri Gntekin _ Olaan lerMh-."-

REAT NK GNTEKN KLLYATINDAN : 16

KK HKYELERYazan : Reat Nuri Gntekin /Kcmuni Sahibm HJZMlLJ% nci BaslNKILP KTABEV 1959Kesat Nun Giitekn in yem- Arka arkaya bastrlmaktaden bastrlm olan Eserleri : olan eserleri:1 alkuu Harabelerin iei2 Dudaktan Kalbe Eski Ahbap3 Akam Gnei Boyunduruk4 Acmak Tanr Misafiri

5 Damga Snm Yldzlar6 Kzlck Dallar Leyl ile Mecnun


2/52

7 Eski Hastalk Kavak Yelleri8 Miskinler Tekkesi Evham9 Anadolu Notlar Kan Dvas10 Yaprak Dkm Son Smak11 Ate Gecesi1 y' T^l Y* "K^Q ^ 1 Tl T^l C2TY1 Q Y 1

JL.& ------ J_>I XYcLU.A J-ZLioIXlctXll 13 Gkyz14 Yeil Gece Tercmelerinden t15 Deirmen Yabanc16 Olaan iler Hakikat17 Gizli El KahramanlarTercmelerinden: Atl Adam1 Hazret-i Muhammedin Bir Fakir DelikanlHayat L Dam O KamelyaBtn bu eserlerin basm, yaym haklariyle ksmen veya tamamen tiyatro ekline konulma ve temsiledilme, senaryosunu yaptrp filme aldrma haklar Reat Nuri Gntekin miraslarna ait olduundan,kendilerinin veya umumi vekillerinin msaadesi alnmadan gerek resm, gerek profesyonel ve amatrsahne teekklleri tarafndan oynanamaz ve radyofonize edilemez.M. S. S1,

Kesat Nuri GUntekfn Klliyat mu yeni tablar hakknda,Birka SzEim Reat Nuri Gntekin'in yurdun her kesinden aranlmakta olan eserlerini (REAT NURGNTEKN KLLYATI) umumi ada altnda ayn kt'ada, ayn puntoda harflerle ok temiz ve doruolarak bastrmaa teebbs etmi bulunuyorum .imdiye kadar muhtelif editrler tarafndan geliigzel bastrlm bulunan nshalarda naslsamusahhihlerin gzlerinden kam olup deta eserleri tanmmyacak bir hale getiren trl trlyanllarn artk bu yeni basklarda grlmiyeecini muhterem okuyucularmza tebir edebilirim.nk bu defa, gerek telif, gerek tercme baslmakta bulunan btn klliyatn tab ilerinintanzimini Reat Nuri'nin yaz arkada, ok eski ve samim aile dostumuz tannmmuharrirlerimizden MTHAT SADULLAH SANDER deruhde etmitir. Btn bu eserlerin her sayfas,hatt her satr eski ve doru nshalariyle karlatrlarak tertip, tashih ve noktalama hatalardzeltilmekte ve imlsnn da resm iml Klavuzu'na gre yeknesak olmas temin olunmaktadr.

Aylardan beri bu ii kendine deta kutsi bir vazife telkki ederek canla bala almakta olan MithatSadullah'm bu pek kymetli yardmn urackta belirtmeyi bir bor bilirim.i Hdiye GntekinAK MEKTUPLARIRasim, bir akam, mektepten dnd vakit, kendi ismine gelmi bir zarf buldu. inde, iekli birkt stne, yeni yaz ile, u satrlar yazlyd:"Rasim Bey,Ben, sizi uzaktan uzaa seven bir gene kzm. ok gzel olduumu korkmadan syliyebilirim.Dnyada en byk emelim sizin tarafnzdan sevilmek ve sizin zevceniz olmaktr. Fakat, yalarmzok kk olduu iin zannederim ki, birka sene beklemek lzm gelecek.. imdilik kendimi sizetantmyacam. Mektuplarnza "....,, adresine " post restant olarak gnderiniz. Benim fevkaldemutaassp bir beybabam vardr ki, ok nadiren sokaa kmama msaade eder. Maamafih, belki birgn ayakzeri grebiliriz. Kendimi imdiden sevgiliniz ve nianlnz addettiim iin sizinle

grmeyi fena ve ayp bir ey sanmyorum. Evde yalnzlktan ok canm sklyor. Mektuplarnzbenim iin byk bir teselli olacaktr."On alt yana gelmi her mektep ocuu gibi, Rasim iin de hayatta sevip sevilmekten dahaehemmiyetli bir ey yoktu. Bu mektubu okur okumaz yreine bir atetir dt. Tanmada bu kzdeli gibi sevmee balad. O gece sinemaya gidecekti, vazgeti. Erkenden odasna ekilerekkendisini seven bu gen kza uzun bir mektup yazd. Mektubu posta kutusuna att zamanbirdenbire on ya bym gibi bir gurur duyuyordu.isminin Bedia olduunu syliyen bu gen kz, Rasimin mektuplarna muntazaman mukabele ediyor,ayet o, cevabn bir iki gn geciktirecek olursa kyametleri koparyordu.Tan Matbaas 18S9"Sizi ne kadar sevdiini ve kapatld yalnz evde sizin mektuplarnzdan baka tesellisi olmadnsyliyen bir zavall kzn gzlerini yollarda brakmak doru olur mu? Hem de mektuplarnz ok ksayazyorsunu. Benimle fazla konumaktan sklyor musunuz yoksa?.. Bir rica daha: Mektuplarnz

biraz okunakl yazyla yazamaz msnz?,.


3/52

Gen mektepli, akamlar erkenden odasna kapanyor, sevgilisine kendisini beendirmek iinsaatlerce msveddeler yaparak, kitaplar kartrarak uzun mektuplar yazyordu.Bedia, ayn zamanda merakl bir kzd. Bazan yle sualler sorduu da oluyordu:"Evlendiimiz zaman balaymz geirmek iin acaba tal-yaya m gidelim, Isvee mi? Bu iki memleketacaba nasldr? Ahalisi nasl yaar, ne i grr? Oralara gitmek iin hangi denizlerden, hangimemleketlerden geilir?" Yahut da "Sen, Ab-dlhak Hmit Beyin "Eber" ini okudun mu? Nerelerim

en ok beendinse yaz da ben de okuyaym.,,Gen mektepli, nianlsna kar kk dmemek iin, corafya ve edebiyat kitaplar kartryor,onun istedii malmat toplamak iin gnlerce rpmyordu.Bedia. bir mektubunda ona yle darld:"Sizinle muhakkak grmee karar vermitim. Dn, mektep dnnzde yolunuzu bekledim. Fakatbir gen kzn sevgilisi olduunuzu hatrlamam, ok fena giyinmitiniz. stnz, banz, potinlerinizamur iindeydi.. ocuk gibi arkadalarnzla m boumutunuz acaba?.. Bunu grnce sizi mahcu-betmekten korkarak yannza gelemedim."Rasim, fena halde utand ve zld. O gnden sonra fevkalde dikkat ve ihtimam ile giyinmeebalad.Bedia, bir kere de onun mektepten kar kmaz eve gitmemesinden, geceye kadar sokaktadolamasndan ikyet etmiti. Acaba kendisi evde onun iin alarken, o, baka kzlarn peinde migeziyordu?

Rasim, dnyada Bediasmdan baka hibir kz sevemiyece-ini yeminlerle yazd ve sokaktadolamaa, tesadf ettii kzlara gz ucuyla bakmaa cesaret edemez oldu,Bir akam, Rasimin annesi Nedime Hanm, kocas Ahmet Beyi matemli bir ehre ile karlad, alargibi bir tavrla: Ah, Bey, bamza gelenleri sorma. Olumuza Bedia isminde bir llk musallat olmu. BugnRasimin odasn dzeltirken mektuplarn buldum. Evldmz elden gidiyor.. Bir are bul... Fakat,Allah akna meraklanma.. Sen kanl adamsn!..Ahmet Beyde hibir meraklanma almeti grnmyor, bilkis, ksks glyordu. Sesini alaltarak: Korkma Hanm, dedi, olana ak mektuplarn yazan llk benim!.. Olandaki haylazlk arttkaartyordu. Ne mektepteki hocalar, ne ben, btn gayretimize ramen, ona doru drst yazma bileretemiyorduk. Nihayet, dne dne bu areyi buldum.. Rasimin, kza yazd mektuplarsayesinde yeni yazy mutlaka reneceinden ve bu sene snf geeceinden eminim. Dorusunuistersen, ben de eski yazy vaktiyle sana mektup yaza yaza renmitim!

AHRET DN Neye glyorsunuz ocuklar? Ben de insan deil miyim? Krk be yandaym... Bu, olduka uzunzaman iinde benim de hi zaf ve mitsizlik saatim olmad m sanrsnz?ntihardan bahsediliyor, hikyeler, htralar anlatlyordu. En yalmz Abdullah evki: Biliyor musunuz... O mnasebetsizlii bir kere de ben yapyordum, dedi.Odada bir kahkaha koptu. Arkadalarmzdan biri: Hadi canm... Sen kim, intihar kim... Efendim nerde, sen nerde? diye elendi.Abdullah evki, neesi, nikbinlii ve kalenderlii ile mehur bir adamd. Demir gibi bir vcudu vard.En olmyacak eyler iin kahkahay att zaman camlar sarslrd.Arkadamz, sznn alaya alnmasna kzd. Hatt, biraz da mahzun olduunu hissettim.Devam ediyordu: Yzlerdeki maskelere aldanmamal... Kahkaha, mutlaka neeye dellet etmez... Size teminederim ki, ben, bir defa lyordum... Bir mucize, hayatm kurtard. Bakn, anlataym: On alt, on yedi

sene evvel bir gn kendimi ldrmee karar verdim... Sebebini tahmin edersiniz... Bir kadnmeselesi... Tekrar gleceksiniz diye ak demee cesaret edemiyorum... Yakn akrabamdan birininzevcesini seviyordum... O vakitki aklarn bir hususiyeti vard.. Ka g sebebiyle insan, en yaknakrabasndan baka kadnla gremezdi. Binaenaleyh apknlk komedileri, ak facialar daima aileocaklarnn mukaddes sahnesinde, yeenler, yengeler, baldzlar, bacanaklar arasnda geerdi.Akrabam, ayn zamanda en sevgili bir arkadamd. Fakat. biraz safa idi. Yz de hayli sakildi. Ben,onun yannda Efltun gibi lim ve zeki, mteveffa Valntino gibi gzeldim... Kadna gelince, az tahsilgrm, fakat ok zarif ve hisli bir ey-di,.. Ailemize ilk gelin geldii gnden itibaren ona kar duyduum muhabbet ve incizap gnden gneartyordu. Evlerio benden baka erkek gelip gitmiyor gibi idi. Aramzda gizli bir anlama oldu. O,bana st rtl kelimelerle hayatnn yalnzlklarndan, hznlerinden bahsediyordu. Ben, yinekocasnn idrak edemedii kelimelerle anladm ve acdm sylyordum. Bu arkadalk, birzaman sonra bir ak, bir hastalk ekline girdi. Maamafih, bunu hibir zaman aa vurmyacamza,

lnceye kadar bu acya tahamml edeceimize emindim. O; ok temiz ve sf bir aile kz idi. Ben,imdiki gibi en ve lakayt bir adam deildim.


4/52

Glmeyin ocuklar. Ben, o vakit bambaka bir insandm. Ne diyordum? Evet. ben, tam mnasiylenamuslu bir adamdm. Sonra, onu, dtn grmee tahamml edemiyecek kadar, geviyordum.Maamafih, bilinmez.. nsan halidir bu... Mnasebetimiz daha uzun mddet devem etseydi, belki birgn, meknlar ve zamanlarn mstesna bir yardm saatinde... Fakat, gnn birinde birdenbireayrldk. Akrabam, uzak bir vilyette memuriyet almt. Onlar vapura kadar gtrdm. O aladngstermemek iin peesini kapyordu. Kamaraya eyalarn yerletirirken bir an yalnz kalmtk.

Uzun uzun biribirimize baktk. Ben, onun parmaklarnn ucunu tuttum. O, hasta bir ocuk gibi hafifeban omuzuma dayad. Hsl, akmzn btn gnah bundan ibaret kald.ldryordum. Onu bir trl unutamyordum. Dnyay gzm grmyordu. Onsuz hayatn zerre kadartad, tuzu kalmamt.Maamafih, bu acy gnlmden, onun yzn gzmden skp atabilmek iin ok uratm.Ben halde olan hastalara tatbik edilen klsik ve budala tedaviyi bilirsiniz: imek, elenmek, apknlketmek... Bence bur mesel ayandan yaral len bir insan, szlarn unutturmak iin, koturmaa,dansettirmee; boaz hasta bir biareye ark syletmee benzer... Kendimi avutacam diyeaylarca tede, beride srklendim... Sonra bu hayattan vazgetim.Krlara ekildim. Bir zaman da tek bama serseri ve bia-re, tenha deniz kenarlarnda, ormanlarda dolatm. Onun da fayda etmediini grnce, kendikendime yle dedim:"Olum evki... Seni iyi etmek iin bir tek il kalmtr: kurun hap, Eer gayret edip ondan bir tane

alabilirsen sonun selmettir.,, ;Kararm vermitim. lecektim. Sefer hazrl tamamd. Alacaklarm alm, borlarm vermi,ilerimi yoluna koymutum. Sevdiim kitaplar ocukluumdan beri kullandm eyay arkadalarmahediye edilmek zere takm takm ayrmtm.Geceyi lzumsuz katlar yrtmakla ve arkadalara kk veda mektuplar yazmakla geirdim.Nihayet, ortalk aydnland. Bu, benim son gnm, son sabahmd.Maamafih,'lmek iin aceleye lzum grmyordum. Bu son gnn program u idi:Akama kadar kap kap, daire daire dolaacak, dostlarm grecektim. Akam yemeini algl biryerde yiyecektim, Sonra gece yarsna doru evime dnecek, pijamam giydikten sonra, yatamauzanacak, mumu sndrerek yastmn altna hazrladm tabancay alacaktm.Son gnm pek gzel geiyordu. Byk kararlar insana inanlmaz bir ruh skneti veriyor. O gn herey beni memnun ediyordu. nk, gece yansndan sonra odamda beni bek-liyen korkun azap, ogece boazma sarlmyacakt... O gece yatamda yeni domu bir ocuk rahatiyle uyuyacaktm.

Dairelerden birinde muhasebeci olan bir dostuma uradm. Beni grnce tella iini brakt: Yahu, sen kendini ldrecekmisin... Bu, ne i? dedi.Hayretten azm ak kald. Kararmdan daha kimsenin haberi yoktu. Verecek cevap bulamyarakkahkahayla glmee baladm.O, biraz ferahlar gibi oldu: Ha yle gl, bakaym... Asl yok deil mi? Haltetmiler... Ne mnasebet?On dakika sonra bir baka arkada tramvaydan atlad: evki, seni grmek istiyordum. Naslsn? Demir gibi!O, hazin hazin yzme bakt: Hi zannetmiyorum zavall kardeim... Sen, kendini ldreceksin... Biliyorum.. Saklama..Bu, ne iti yarabbi! ? Bir berber dkknnn kapsndaki aynaya baktm. Acaba vereceim karar, ben

farknda olmadan yzmde bir fevkalde deiiklik mi vcuda getirmiti ?Fakat hayr! ehrem, her zamankinden daha sakin ve renkli idi.Arkadamn yakasna yaptm: ldracam... Beni tenvir et... Bu havadisi kim uydurdu? dedim. Ne bileyim karde... Herkesin aznda.. Herkesin mi? mkn yok?Tam bu dakikada berber dkknndan bir baka arkada kt. Glerek: Sen daha sa msn? Ben, seni ld sanyordum., diyealaya balad. ___ 11 j ???O, kahkaha ile glmekte devam ederek elimi skyordu: Maamafih, ben zerre kadar tela dmedim.. Senin "byle bir mnasebetsizlik yapacak kadarahmak olmadn bili-> yordum..

O kadar mendebur bir mahlk iin kendini ldrebileceini dnmek sana hakaret olurdu...Bu defa, birinci arkada sze kart:


5/52

Evet, ben de pek ihtimal verememitim... Maamafih, kim bilir gnldr bu, dedim... Haydi efendim... nsan, kpeklere gnl verir de, yle cadaloza gnl vermez...Bu muhavereyi ne kadar hayretle dinlediimi tahmin eder-siniz... Acaba ldm de, ahrette mi bu szleri iitiyorum diye dnyordum. Eer yle ise, beyhudeyere skntya girmi, yer deitirmi olacaktm. ldracam... Allah akna ne biliyorsanz syleyin, diye yalvardm.

Senin bir zamandan beri Nazenin Hanm sevdiini sylyorlard... Uzun mddet onun peindedolamsn... Bo yere yanp yaklm; nihayet, ona izdiva teklif etmisin... Sana varmazsa kendinildreceini sylemisin...Nazenin Hanm raz olmam... Bu hafta bir eski mutasarrfla evleniyormu... Sen, bir ltimatomvermisin: "Sen nikh olduun gn kendimi ldrrm!,, demisin.. Nazenin Hanmn nikh bugnoluyor... Binaenaleyh...- Bu lkrdlar kim kard? Kim karacak... Nazenin Hanmn kendisi... Gezdii, yr'd yerde: "Kuzum, o ocua gzkulak olun.. Kendini ldrecek.. Yazktr!,, diye syleniyor... nanan oluyor mu? Baz safdiller inanyor... Fakat, seni bilenler nasl ihtimal verirler?Arkadalarmdan ayrldktan sonra, beni bir dncedir almt. Bu Nazenin Hanm, elli yalarndarastkl, dzgnl bir maskara idi. Ayan zasndan eski bir paann kars idi. Kendisine kocasndan

mhimce bir para kald iin, olduka hatr saylrd. Maamafih, herkes alay ederdi. Bu zavallkadnda bir hastalk vard. Herkesi kendine k zanneder: "Filn benim iin karsn boamaa kalkt,falan beni istedi de varmadm!,, diye nne gelene nrd. Kalabalk meclislerde onu uzun uzunsyleterek alay ederlerdi.Kendimi avutmaa altm gecelerden birinde ona bir dost evinde tesadf etmitim. Derhal banakrtmaa, cilveler yapmaa kalkt. Ben de, "Maallah gekincesiniz ama, gzelsiniz... Meyvalarnbiraz gekini daha ball olur!" filn gibi bir iki mnsz aka sz sarfetmitim. Nihayet, bir hafta evvelen13muztarip bir saatimde sokakta bana rastlam, yakama yapmt. "Evleniyorum; bu hafta nikhmvar!,, diyordu."Vah vah... Keke bana varmal idiniz.. Artk nikhnz olduu gn kendimi ldrmeli!,, demi vekamtm.

Bama geleni anlyorsunuz ya... Maazallah, lmek iin birka saat acele edeydim, herkes beniNazenin Hanm iin intihar etti sanacakt. Btn stanbul hamakatime aacak, lmme glecekti.intiharmn hakiki sebebini syliyemezdim. Baka bir sebep uydursam belki meydana kard...Dnyada her eye tahamml edebilirdim. Fakat, Nazenin Hanm iin lm bir adam zannedilmeeasla...Evet, kararm kat' idi. Hibir ey beni fikrimden dnd-remiyecekti. Fakat, o vakit bu Nazenin Hanmhesapta yoktu. Evime dndm.Mektuplar yrttm. Tabancam byk bir ihtiyat ile korka korka boalttm. Korka korka diyorum...nk kazaya inanmazlar. Nazenin Hanm iin ld zannna debilirlerdi.Nazenin Hanm beni dnyaya ivilemiti. Bir zaman daha mutlaka yaamak ve bu acya katlanmaklzmd..Yaadm. Zaman getike hastalm hafiflemee balad. Nihayet, bsbtn unuttum.. Yaram

kapand. Sade ayda, ylda bir hafife szlyan bir iz kald. (ntiharlar, galiba baz buhran saatlerinde oluyor.. nsan bir para diini skmal.. Kendine birka gn,bir iki hafta mhlet vermeli.. Zaman, her yaray tedavi ediyor.. Nitekim bugn ne kadar hayatndanmemnun bir adam olduumu hepiniz bilirsiniz.Vaktiyle o Nazenin Hanma ok kzmtm. Fakat, imdi bir yerde grrsem iilip eteini peceim:"Allah uzun mrler versin!.. Beni lmden kurtardnz!,, diyeceim...ITEHDT Kat' cevabnz bekliyorum. Size on dakika mhlet T Bu on dakikann hitamnda "hayr,,dediiniz halde, ne olacan, nereye gideceimi biliyorsunuz.Muvaffak Bey, bu szleri syledikten sonra, bir elini beline dayad, ban kaldrd, slkla bir "marfnebre,, alyor, gitmek istedii esrarengiz lemleri seyreder gibi havaya bakyordu. On dakika dndkten sonra "hayr,, dersem ne olacak?

Gen adam, diliyle cevap vermei lzumsuz bularak, hafife omuz silkti. Elindeki hayal bir rovelverikalbine dayad, parma ile onun tetiini ekti, sonra sa elini gsndeki muhayyel yarann stne


6/52

bastrd. Nihayet, iki kolunu havaya kaldrp salladktan sonra, topuklar stnde dnd, dp lyorgibi bir hareket yapt.Bu, onun senelerce kadn, erkek birok insanlar karsnda muvaffakiyetle tecrbe edilmi bir rol idi.Kendi inatlar, hodkmlklar, tamahlar yznden da gibi bir delikanlnn devrilip gideceini grenlerbu antaj karsnda malbolurlar, istediini yaparlard.ocukluktan beri deti idi. Etrafmdakileri intiharla tehdi-dederdi. Byk anasndan tatllkla para

koparamad zaman, ya pencerenin pervazna, ya bahedeki kuyunun bileziine biner: Vallahi, billahi kendimi atyorum ha, diye barp alamaa balard.Zavall mbarek byk anne, bir eliyle gzn kaparken, teki elini beline, bir krmz kuaklaeteinin altna balad torbaya daldrr, istedii paray verirdi.Bu antaj sayesinde mektepte de olduka ho vakit geirmiti. Arkadalar ve hocalar arasnda:"ok asabi bir ocuk-tur. Ehemmiyetsiz bir ey iin kendini ldrr!,, diye hreti vard. Gya birka defa lp de dirilmigibi.Mesel bahede ceviz oynarken kaybetmee balad m, yzne bir hzn bulutudur kerdi.ocuklar da , be ceviz iis bir arkada kanna girmekten korkarlar, aldklarn geri verirlerdi.Yufka yrekli tand hocalarn dersinde btn sene havyar keser, imtihan gelip att vakit, cebinekrk paralk san' otu koyar (O vakitler tentrdiyot modas daha kmamt) r Efendim, snf geemiyeceim. Fena halde namusuma dokunuyor. Dn gece ryamda merhum

byk babanu grdm, "Evldm, bana gel!" diye ard, kulama ilh sesler, burnuma gnlkkokular geliyor, be numara ltfederseniz bir can kurtaracaksnz... diye dilencilik eder, kavga,grlt, cankurtaran simidini kurtarrd. Byk bir delikanl srasna getii vakit, ak maceralarndada bu hileden bol bol istifade etti. ntihar bahsi onun komu kzlarna yazd namelerin drtte ndoldurur ve en ateli ksmn tekil ederdi.Hatt ilk memuriyetinde azil ile neticelenecek bir para suiistimalini bu antaj ile rtbas etmiti. Dairemdr ihtiyar, uyuuk bir adamcazd. Onun akana dayanan - bonmare oyunca - rovelverinielinden alm, alman paray kendi kesesinden tamamlamt.Adamcaz, hl: "dare hayatmda bir kere bir yolsuzlua gz yumdum, kesemden para verdimama, beyhude deil; bir can kurtardm. Bir saniye ge kalsaydm, gzmn nnde koskoca birbinaullah gmbr gmbr yklacakt. Ne hell param varm ki, byle bir emr-i hayre nasiboldu!,,diye hem kendi kendine, hem de etrafndakilere vnrd.Muvaffak Bey aydan beri Naciye Hanmn peinde idi. Ne are ki, btn emekleri heba olup

gitmiti. Gen kadn, onun tantanal iln- aklarna, yeminlerine, gz yalarna aldr etmiyordu.Maamafih, Muvaffak Bey "muvaffakyet-i nihaiye-den,, emindi. Deil mi ki, elinde hibir zamanhedefinden amam en messir bir antaj silh vard, vakti, saati gelince-16bu silha mracaat edecek, Naciye Hanm karda keklik avlar gibi kolayca ele geirecekti.O gece gen kadnn karsnda intihar taklidi yaparken, onun hafif lklar koparmasn, elindesahiden bir silh varm gibi kollarna sarlarak: "Allah akna yapmaynz!,, demesini, nihayet, sinirbuhranlar ve gz yalan iinde kendini bu, uruna lmee hazr civanmert ve kibar adamn kollannaatmasn bekliyordu.Fakat, bekledii heyecanl lk yerine, billur gibi tiz, yrtc bir kahkaha kopmasn m?

Bir dakikada kulann dibinde patlyacak bir sahici tabanca onu bu kahkahadan fazla sarsamazd.Naciye Hanm, elleri ile kasklarna basarak glyor, gzlerinden ya geliyordu:

Aman, ne gln ey! Baka kapya Muvaffak Bey, baka kapya...Muvaffak Beyin tavrlarn ve gen kadnn byle delice gln gren - kadn, erkek - , be kiiyanlanna gelmiti. Naciye, onlarn sormalarna meydan vermeden anlatt: Muvaffak Bey, beni seviyormu; ayet on dakika sonra cevap vermezsem...Gen kadnn glmesi bir lk ekline geliyor, daha fenas etraftakilere de sirayet etmeebalyordu.Muvaffak Beyin biraz evvel gidecei ufuklan seyreden bir seyyah gibi bakt gkyz imdi bannstnde fini frl dnyor, kulaklar nlyordu.Bana bir yere arpm gibi sersemdi. Buna ramen, tehlikeyi olanca akl ve deheti ilegryordu:Bir anda tlsm bozulmutu. Rezil olmutu. Sade Naciye Hanm kaybetmekle kalmyacak, vaka,azdan aza drt bir tarafa yaylacakt.imdiye kadar onun antajna inananlar artk glecekler, hatt kzacaklard.

smi Istanbulun en mehur palavraclar arasnda geecek, kendisine uydurma vakalar atfedilecekti.Bir daha intihardan bahsetmek deil, hatt yannda tesadfen lm lkrds alsa.


7/52

?kahkahalarla gleceklerdi. Yalanla, reklmla kazanlm haksz hretlerin ne feci ykllar olduunubilecek kadar zeki idi. Bir ey sylemeden gruptan ayrld, baheye indi.Fakat, Naciye Hanm, onun peini brakmyordu. Gecenin iinde korkun akisler uyandran inceli,kahnl kahkahalan ikide bir duruyor, Naciye Hanm terasn kenarndan sarkarak sesleniyordu: dakika geti Muvaffak Bey..

Drdnc de bitti.. Be dakikanz kald..Muvaffak Bey, ldnyordu.Hakikaten be dakikadan fazla bir aaman kalmamt. Bu be dakika iinde vcudu lmezse, ruhu vehreti lecekti.mrnde ilk defa samim olarak lm dnd. Fakat, bu noktada fazla durmad. Ne de olsa bunacesaret edemiyece-inden emindi. u halde, yaplacak ancak bir ey vard: antajn eklinideitirmek, yalancktan bir intihar oyunu tertibet-mek..Etrafta bir dere falan olsa hemen kendini atard. Nasl olsa lmden kurtarrlard. Geri bir kuyu vardama, fazla tehlikeli idi. Ne kadar derin olduunu bilmiyordu. Ya derken kafasn kenardaki talarafiln arparsa, ya dibinde amur falan var da, yarasa gibi - ba aada, ayaklar havada - saplanpkalrsa... Bunu dnrken bile Muvaffak Beyin vcudu rper-meler iinde kalyordu.. Drt dakika kalyor Muvaffak Bey!

Yukardakilerin hepsi terasn kenarna toplanmlar, locadan tiyatro seyreder gibi onu seyrediyorlard.Mutlaka bir ey yapmak lzmd.Bahede bir amar ipi vard. Cebinden bir ak kararak onu kesti, koluna dolad ve sessizadamlarla odasna kt.Dudaklarnda sinsi bir tebessm vard. Bu oyunda da muzaffer olmutu.Olaan ler - F. 218Odasna girip kapy kapadktan sonra elektrii at ve bir zaman etraf dinledi.Muvaffak Beyin pln ok sade idi: pi alp odasna ktn grmlerdi ya... Elbette bobrakrmyacaklar, arkasndan gelip kap deliinden filn seyredeceklerdi. Nitekim sofada hafif ayakptrdan oluyor, fsltlar iitiliyordu. Hatt, daha iyisi dardaki balkon kaps gcrdamt. Demekonu balkona alan penceresinden daha iyi grmek iin darya kyorlard. Muvaffak Bey, tavannortasndaki havagaz engeline amar ipini takt, ucunu ilmikleyip hazrlad. Sonra bir sandalye

getirip altna koydu.Nihayet, ceketini kard. Aynann nnde ayakta durarak birka satrlk bir veda mektubu yazd.Tahmininin doru ktn byk bir heyecan ve sevinle - aynann iinde - gryordu.Balkona nazr pencerenin cam ak, pancurlan kapal idi Bu pancurlardan birtakm hafif bir grltile araland, kumral bir ba, iki parlak gz grnd.Demek ki, Naciye Hanm, bizzat oradan hazrl takibedi-yordu. tekiler de kapnn dndasralanm olmaldrlar.Onun sandalyeye ktn grd vakit gen kadn, muhakkak baracak ve ieri atlacakt. ByleceMuvaffak Bey de hem namusunu kurtarm, hem maksadna ermi olacakt.Sofadaki ptrdlar devam ediyor, pancurun arasnda kmldanan kumral ban gzleri prl prlyanyordu.Muvaffak Bey, heyecandan titriyordu, ar ar sandalyeye kt, ipin ilmeini dzeltti.Naciye Hanm, hl iin ciddiyetinden emin deil gibi ses karmyordu.

aresiz ipi boynuna takt, yzn pencereden yana evirdi. Gzler parlyor, fakat ses kmyordu.Ayaklariyle iskemleyi hafif hafif oynatt. Ya fevkalde bir ey olur da vaktinde yetiemezlerse diyednyor, bir trl iskemleyi devirmee cesaret edemiyordu. Ne yapacakt ? Boynundan ilmeikarp inse, patlyacak kahkahalar imdiden iitiyordu.19Asabiyet ve heyecanla iskemleyi biraz fazla sarsacak olmutu. skemle birdenbire ayaklarnnaltmdan kayp yuvarland. Tam o anda Muvaffak Bey, pencereye bakarak bouk bir feryat kopard.Bir rzgr darbesiyle pancur alm, biraz evvel mutfaktan ald kocaman bir et parasn yemeegelen sar kedi asabi mrltlarla odaya atlamt.BR AHRET MASALI' - Mahmut Yesariye -Ahmet evket Efendi, Kadky mekteplerinden birinde muallimdi. Fakat evi ScJimiyede idi.

Arkadalar: "Niin karda, kta her gn dnya kadar yol vuruyorsun? Bahusus banda aile derdi deyok; mektebe yakn yerde bir oda tutsan!,, derlerdi. O:


8/52

Selimiyede doduum evde oturuyorum.. Elli yandaym.. Doduum yerde lmee azmim var,diye cevap verirdi.Bir ayann sakat olmasna ramen, yoldan ikyet etmezdi. nk almt. Sonra, bu, onunhemen yegne elencesi idi.Bahusus akamlar Tp Fakltesinin karsndaki tepede mutlaka bir para dinlenmekten pekholanrd. Hatt, souk ve yamurlu havalarda bile... Sofular iin cami, ayyalar iin meyhane ne

ise, Ahmet evket Efendi iin de bu tepe o idi. Byk, krmz mendilini bir tan stne serip oturur,karda kyn klan yanmcaya kadar kendi kendine konuur, dnrd.Bir Haziran akam idi. Numara ktlar dalm, mektep kapanmt. Ahmet evket Efendi, ayserbestti. Mektepteki kitaplariyle baz eyasn iki pakete sarm, ortasndan sicimle balyarak heybeeklinde omuzuna atmt. Bu haliyle erden dnen ramazan softalarna benziyordu.Sevgili tepesine gelince, ykn yere indirdi, mendilini serdi, redingotunun eteklerini kvrp oturdu,melon apkasn - incitmekten korktuu bir ocuk gibi - dizlerinin stne koydu. Onun en itina ilesaklad, ey bu apka idi. nk ok yeni, ancak iki" senelikti. Redingotunu Hrriyet, san potinleriniMtareke21senesi yaptrmt. Maamafih, potinlerin ayn potinler olduunu pek kuvvetle iddia edemezdi. nkbirok defalar altn, stn, maskaratn, balarn deitirmiti. Bu suretle ilk malzemeden tek bir

ivi ve dme bile kalmamt.Ahmet evket Efendi, dalgn ve mahzundu. Muallimlerce det olduu iin, btn sene derslerininokluundan ikyet ederdi. Fakat, byle tatiller balayp mektebin kaplar kapannca yreinebyk bir sknt ve ac derdi.ihtiyar muallim, dalgn dalgn dnrken yanndan iki kii geti: Arabac klkl bir delikanl ile saryamal mantolun, arpk, krmz iskarpinli bir kadn..Delikanl Akam nerede buluacaz? diye sordu..Kadn, kahkaha ile glerek arkadaki mezarl gsterdi, yank bir telffuzla: Buradan iyi randevu yeri mi olur ekerim? dedi, ne karan var, ne greni. Ne polisi, neinzibata...Sevdallar itie akaaa geip gittiler. Ahmet evket Efendi, gayr-i ihtiyari bam arkaya evirdi.Denizin ve ehrin henz gne ierisinde olmasna mukabil, mezarla imdiden gece karanlkmt. htiyar muallim, karanlk selvileri bsbtn ayr bir dnya gibi gryor, bir trl gzn

alamyordu. Ekseriya yapt gibi kendi kendisiyle konumaa balad: Kadncaz, bilmeden byk bir hakikat syledi. Mezarlk, en byk bir mev'id-i visaldir. Hayatnanlalmaz darbeleriyle, tesadfleriyle biribirlerinden ayrlanlar hep orada birleiyorlar. Ne korku, neziya, ne ihanet, ne yalan.. Yeryznde bir an visali iin seve seve can verdiimiz btn insanlarorada btn ebet mddetince kollarmz iinde tutabileceiz.Ahmet evket Efendi, vahiy nazil olmu bir peygamber gibi, huu ve heyecan iinde titriyor,gzlerinden yalar akyordu: Ben, bir vefa ve sadakat hastasym. Sevdiim eylere ebediyen balanmak ihtiyatiyle dnyayagelmiim.. Saadeti; sevdiklerimi etrafmda toplamaktan ibaret grdm. Fakat, onlar bir aradatutabilmek iin, sarfettiim gayretler havaya gitti. Babamdan, anamdan, kardelerimdenmrekkep bir cemiyet.. Kr bir vefa ile balanyorum.. Fakat, hi umulmadk bir22zamanda lmler, dargnlklar, zaruri ayrlklar oluyor, beni yalnz brakyor. Nevmit olmuyorum..

Evleniyorum. Etrafmda baka bir topluluk vcuda getiriyorum, buna kendimi altryorum, fakat buda bir zaman sonra zlyor.Gnn birinde yine kendimi yalnz buluyorum. Maamafih, mit kesilmiyor.. Bir tecrbe daha, birnc topluluk. lmler, ihtiltlar, vefaszlklar yine biribirini kovalyor.Yine ayn netice... Artk ihtiyarm.. Yeniden uramak iin ne vcudumda, ne ruhumda kuvvetkalmad.. Dnyada yalnz ve yorgunum..Kadn doru syledi. Buras insanlar iin en emin bir visal yeri. Ders senesini de artk bitirdim. Bellibal bir iim kalmad. Binaenaleyh, artk sevdiim insanlarla ebed sui'ette birlemee gidebilirim.Muallim Ahmet evket Efendi, o gece sabaha doru morfinle intihar etti.Arkadalar aralarnda , be kuru iane toplyarak lsn Karaca Ahmet mezarlna gmdler.Cenaze alayna getirilen , be talebe bu vesile ile kk bir kr tenezzh yapm oldu.Bir maarif mfettii, fedakr muallim iin hararetli bir nutuk syledi. ocuklardan biri - Ahmet evketEfendiyi mektepte en ok zp yormu kk haylaz - birdenbire alad.


9/52

Bu birka damla ya, Ahmet evket Efendiye mfettiin nutkundan daha tatl geldi. Sonra, kalabalkdald. htiyar muallim, selvilerin altnda - ne program dncesi, ne azil korkusu - asrlarca zamanupuzun yatt, kyameti bekledi.Nihayet, ebed visal gn. gelmiti. Ahmet evket Efendi iin artk yalnzlk korkusu kalmyordu.Sevdiklerini nihayet ebediyen kollarna alacakt.Terifat meleklerden birine derdini anlatt:

"Sevdiklerimi, btn sevdiklerimi istiyorum.,, dedi. Melek glmsedi: Hepsini mi? Pekl! Onlar, buna raz olurlar m dersiniz?.. Mesel btn sevdiiniz kadnlaretrafnza toplarsanz dnyadaki odalkl, cariyeli paalara benzemez misiniz? Sonra bu kadar insanarasnda taksim edilmi bir sevgiye siz sevgi diyebilecek misiniz? Ben, sizin sicilinizi tetkik ettim.Muallim Ahmet evket Efendi... Siz, vefa hastalna tutulup buraya gelmisiniz... Halbuki en bykvefaszl kendiniz yapmak istiyorsunuz.htiyar muallim, kpkrmz ban nne idi: Anlyorum.. Btn sevdiklerimi kucaklamak burada da kabil deil... O halde onlardan yalnz birinisemek lzm. Beni annemin, babamn yanna gtrnz. Onlarn cemiyetinde yaamak istiyorum..Melek yine teredddetti: Zannederim ki, kabil deil.. nk annenizle babanz ilk evlendikleri yaa rcu ettiler. Birisi onsekiz, birisi yirmi yanda iki sevdal halindeler.. Siz, sal, sakall adam; imdi onlarn arasnagirerseniz olur mu ya?

Hakknz var.. Hem de zaten onlar beni tatmin edemi-yeceklerdi. Beni dnyada en sevdiimkadnn cemiyetine gtrnz. Evet ama, hangisi? nk mrnzn muhtelif zamanlarnda, rmhtelif kadnlar sevdiniz ve herbirisi zamannn en sevgilisi oldu. Bunludan birini dierlerine tercih mecburiyetindesiniz.. Geri sizingibi bir vefa hastas iin sevdiklerinizden bir ksm ihtimal ayp decek ama.. Pekl.. Ben, on yedi yamda iken on drt yanda bir kk kzla sevimitim.. O, benim ilk veen byk akmda, onuisterim.. Mmkn deil. nk o, sizden ayrldktan sonra bir feakasiyle seviip evlenmiti.. Onlar imdiberaber yayorlar.. Peki, o halde beni ilk zevcemin yanna gtrnz. Maalesef o da kabil deil. nk dnyada sizden a>nl-diktan sonra, bir mlkiye kaymakam ile evlenmiti.. Birka saat evvel yine birletiler..

u halde ikinci zevcem.. Onun da dnyada size varmadan evvel bir sevdii vard. Gelir gelmez onu istedi.. Son bir are kalyor.. Ben otuz, otuz be yalarnda iken bir gen kadnla sevimitim. Benim iinldrrd.. Onu buJ-mak kabil olsa-.. Gayet kolay.. Yalnz, o kadn hakkndaki malmatnz pek tamam olmasa gerek; nk o kadnherkes iin ldrdn sylerdi.Nitekim, burada da btn klarn etrafna toplad. Her halde yetmi, seksen kii var. Siz de onlarnarasna karmak isterseniz...Ahmet evket Efendi, ald hafif dozdaki morfinin sarholuundan ayhnca, kendisini Selimiyedekiodasnda buldu. Gne domutu. Yava yava yerinden kalkp penceresini at. Karaca Ahmetselviliine doru kolunu uzatarak: Numunesini grdk, dedi, ebed visal orada da gayr- kabil. Dnyann kuruluuna, hayatnnizamna nazaran, orada da bizzarure yalnzlktan kurtulamyacaz.. Vefann ve muhabbetin en

temiz ve en hasbsini zannederim ki, yine o mektepteki minimini maskaralarda bulacaz.. Derrlerinbalamasna unun gurasmda ne kald ki? ay gz yumup .alncaya kadar geer.BAHEL LOKANTAHaydar Efendi, eski bir Evkaf ktibi idi. Fakat, o, kendisini bir i adam zanneder: Ben ne dedim de memur olum ? Yirmi be sene evvel bir bakkal yanma rak gireydim bugndkkn, tezgh sahibi bir adam olurdum!Diye hayflanrd.Azndan hi dmiyen bir sz de uydu: Elime, fazla deil, iki, bin lirack bir para gese, ben* yapacam bilirim1.Arkadalar gibi, kudret-i ftra da, bu teraneden usanm olmal ki: Al bakalm, sana* istediinin iki mislini... Ne yapacaksan yap da grelim!Dedi ve ona tayyare piyangosu delaletiyle be bin lira gnderdi.Paray alr almaz, Haydar fendinin ilk ii istifasn vermek, ikincisi drt bin liraya odal evle,

bahesi ve btn mutfak takmiyle kelepir bir kr lokantas satn almak oldu.Civarda bir ttn, bir boya fabrikas, iki daire ve birok ev vard.


10/52

Haydar Efendi, kk bir hesap yapt. Hem ucuz ve temiz yemek yedirmek suretiyle halka ve vatanahizmet edecek, hem de memuriyetten aldnn on misli para kazanacakt. Fakat, ne are ki, halk,kendi menfaatini idrakten cizdi!Zavall Haydar Efendi, maln en temizini, ann en ustasn kulland halde, umduunun onda birikadar i yapamad. Gn oldu ki, ailesinden ve gnden gne artan misafir akrabalardan baka,yemeini yiyen, vergi memurlarndan baka kapsn alan olmad.

Btn boya ameleleri, memurlar ve hatt btn ehir onu batrmak iin sz birlii etmi gibiydi.26Haydar Efendi, kapsnn nnde duruyor, konua konua yoldan geenlere maln alm, hakknyemi dmanlar gibi kinli ve siyah bir bakla bakyordu. Hele sokakta yksek sesle glenler olursa,kendisiyle eleniyorlar sanarak hiddetten ku-duruyordu.Bir sene kadar uratktan, geri kalan paray yedikten, fazla olarak da bin lira borca girdikten sonra,gidilecek en doru yolu kefetti: Lokantay satmak!..Fakat, bu defa da mteri bulamyor, gazete ilnlarna, tellllara verilen para havaya gidiyordu.Adamcaz, bazan ellerini aarak: Yarabbi, bir yangn gnder de, bamdan bu bely al.. Bundan sonra senden bir ihsan ve inayetistersem anam avradm olsun!..Diye bara bara dua ediyordu./ *

Bir akam st,"ttn amelesinden Haralambo isminde bir Rum, onu grmee geldi: Haydar Efendi, sana yal bir mteri buldum. Bana yzde be komsyon verirsen lokantay okiyi bir paraya satacaz.Haralambonun bulduu mteri Manastrdan "eni gelmi bir Arnavuttu. ok paras vard. Bir krlokantas satn almak istiyordu.Haydar fendi sevinten Haralambonun boynuna salrlma-mak iin kendini zor zaptetti.Adamcaz, en yeni elbiselerini giydi ve zengin Manastrl ile grmek iin Sirkeci otellerinden birinegitti. Uzun uzun konutular. Arnavudun sf br adam olduu grlyordu. Yalnz, lokantann ne kadari yaptn sorunca, Haydar Efendinin t>oazna bir ey tkand. Fakat Haralambo pikin bir adamd: Gece gndz, her zaman i yapar, dedi.. Arnavut, sadece:27 Yarn perembe, dedi, cuma gn gelir, grrm. Beenirsem pazarl keser, ii bitiririz..Otelden ktklar zaman Haydar Efendi:

Ne yaptn Haralambo? dedi, lokantann dehetli i yaptn syledin. Herif cuma gn gelincerezil olacaz!... Haralambo da evvel mitsizlie dt. Fakat, birka dakika sonra ona bir fikir geldi:Haralambo, ttn amelesinden elli, altm kiiyi baheli lo-lantada iki imee, yemek yemee davetedecekti. o suretle idare edilecekti ki, sf Arnavut, bu kalabal lokantann her gnk mterisisanacak ve mitlerinden pek ok para verecekti.O cuma, baheli lokantada emsalsiz bir gn geti. Kadnl, erkekli yetmi, seksen kii ge vaktekadar, alg, iki, yemek ve oyun ile elendi. Haralambo ve nianls olan gen Rum kz vaziyeti yleidare ettiler ki, sf Arnavut, leden akama kadar lokantada mterilerinin ayn insanlar olduunubile far-kedemedi.Haydar Efendi, bu lokanta iin be bin lira istedi. Arnavut drt binden yukar kmaa rzagstermedi.Ertesi sabah bulumak karariyle ayrldlar.

O gnden sonra Haydar Efendiye Manastrl Arnavutla grmek ksmet olmad.ki ay sonra, Evkaftaki eski memuriyetini istemee gittii gn bir arkada ona unlar syledi: Bana gelene hem zldm, hem gldm. Haralambo isminde bir klhanbeyi, bildiklerinden birArnavudu yakalam, senin lokantan alacak zengin bir mteri diye getirmi. Sana, bedavadan,yetmi, seksen kiilik bir nian ziyafeti verdirmi!..GEM DNYASIBir arkada anlatt: Alaturka musiki mi gzeldir, Alafranga m ?.. Geenlerde bir akam, bu mesele yzndenevimizde bir kavga kt. Ailemiz efrad meden insanlardr. El ile biribirlerine tecavz etmezler.Yalnz, salonda, antika tabak, biblo, heykel gibi ne kadar krlacak eya varsa duvarlara arppkrarlar. Kim en ok tahribat yapmsa o galip saylr. Maamafih, krlan eyay tekrar yerine koymakvazifesi bana ait olduu iin, hangi partiden olursam olaym, neticede daya ben yemi olurum.Be ocuk babas bir Yahudi komum vard. Ne yaptn, nasl para kazandn mahallede bilen

yoktur. Yalnz, birka yz lira aylkl bir memur kadar iyi yaadklarm grrz.srail Efendi ismindeki bu komu, kavga gecelerinin sabahlarnda kapy alar, hatrmz sorar:


11/52

Yrlty iittik.. Merak ettik.. allah bir krk, dkk yok ya ?Der, srasna gre, ya ben, ya bizim hanm teekkr ederiz: Eksik olma.. Bir ey yok.. Yalnz bir antika ay ibrii krld. Oh, oh. Paralar bir yorebilri miyim?israil Efendi, krk ibrii bir muayeneden geirir, bazan bir lmba, bir srahi, yahut iki cam bardaamukabil alp gtrr. Bahsettiimiz kavga gecesinin sabahnda israil Efendi yine kapy ald:

. Yemi olsun. Galiba sizin antika vazo yitti!.. - , Maalesef yle. Nereden anladn? Sesinden anladm. Altun, yumu, bakr, yere dncem nasin baka ses ikartirsa, billurlar,porselenler de kirilincas yle baka ses ikarirlar! l. Bir grmek ister misiniz?.srail Efendi vazoyu grd, akama bir kristal likr srahisi gndereceini syliyerek alp gtrd.Yamurlu bir gnd. Vapurun alt salonu hncahn doluydu.Kucanda byk bir paketle karmdaki srada oturan sar muambal bir gen matmazel, birdenbirekalkt. Yer bulam-yarak ayakta kalm kibar kyafetli, nazik ve asl ehreli bir zata: Beyefendi, buyurun, size yerimi vereyim, dedi.Herkeste bir hayret! Kanepelerde bu kadar kii oturduu halde, hi kimse yerini bu ihtiyara ikrametmei dnmemiti. Bir gen kzn gsterdii bu nezaket - medeniyet namna - hepimiziutandracak bir eydi. htiyar beyle gen matmazel abasnda bir nezaket mcadelesidir balad.

htiyar, verilen yeri kabul etmiyor; Matmazel, fevkalde bir nezaketle srar ediyordu.Onlar "Oturacaksnz!,, , "Oturmam!,, diye biribirleriyle urarken, korkun bir angrt koptu.Matmazelin elindeki paket yere dmt!Gen kz "Aman, yandm!.,, diye feryadetti ve devrilip bay id.Salondaki tel tasavvur edemezsiniz. Oturan ahaliden bir ksm baylan grmeye koarken, ayaktaduran bir ksm da onlarn yerini kapmaa kouyor, bir itiip kakmadr gidiyordu.Yolculardan birinin evine gtrd bir kolanya iesini bir baka yolcunun aksndaki burgu ileatlar ve bin zahmetle Matmazeli aylttlar. Fakat, bu sefer de feryat ve gz ya buhran balad.Ahali, bu felkete sebep olan ihtiyar beye aksi aksi bakyordu. O biare de fena halde korkmu,halecanlanmt; yznn btn zas ve sakalnn seyrek telleri ayr ayr titriyordu.Nihayet, mesele anlald: Matmazel, bir antikac dkknnda memurmu. Bir yere antika bir vazogtryormu. imdi,80

bu kaza yznden efendisi onu mutlaka sokaa atacak ve zavall kz, nezaket yznden akalacakm!Bu korku beyhudeydi. Kendi yznden bir gen kzn sokakta kalmasna bu asl ve kibar yzlihtiyarn vicdan nasltahamml ederdi?Adamcaz, rikkat ve heyecandan slanan gzlerini ve burnunu silerek czdanndan epeyce bir parakard, nazik bir tavrla matmazele verdi.Bu sahne, kamarada herkesi mteessir etmiti. Yalnz ben mstesna!. Ben, baylan matmazeli de,krlan vazoyu da tanyorum. Kiran vazo, bizim iki gn evvel musiki mnakaasnda kurban gidenvazo, matmazel de komumuz srail Efendinin ortanca kz San, idi.NSAN NASIL DERElimde sivri ulu bir kar bastonu, tipinin iinde boula t-kana, szm ona yryorum. Arkadan bir

ses: Uurlar ola Mehmet Ali Bey, diyor, nereye byle? Bam eviriyorum. Grdm manzaranndeheti tylerimi rpertiyor.Ben yata, yani kark be, elli yanda, uzun boylu bir adam. Arkasnda, belinden kuakla balanmbir bonjur, ayanda bir beyaz pantalon, banda bir hasr apka, karmakark uzun sakal kardanbembeyaz olmu, havadan yaseminler yadn seyreden bir air gibi bam kaldrarak: Bu ne manzara, bu ne manzara, diyor.Bu zat, vaktiyle Soukeme Rtiyesinde snfmzn birin-cisiydi. Ad Muvaffak Bahtiyard.Hocalarmz onu bize misal gsterirler: Haylazlar.. Bahtiyara bakn da ibret alrn. Byle giderse, o, ismi gibi bahtiyar olacak; siz, onunkapsna su tamaktan baka bir i beceremiyeceksiniz, derlerdi.Ben, rahmetlilerin her lkrdlar gibi, bunun da nasl ters ktn dnrken, Bahtiyar da mektebihatrlad:

Yahu, aklnda m? dedi, hani mektepten dnerken kartopu oynardk, hey gidi gnler hey!..Maamafih, ben, hl oynamaa hazrm, nasl kendine gvenebiliyor musun ?


12/52

Muvaffak Bahtiyar, bu tarzda daha baza. eyler syledikten sonra: Haydi bakalm, vergini ver de git yoluna, dedi.Bu, senelerden beri, onun benden para isteme tarzdr. Baka muhtalar gibi boynunu bkp sesinititretmek, evde unutulmu czdandan bahsetmek hi deti deildir. "Ver bakalm paray!,, derken,deta bir kpr tahsildar vakariyle insann yolunu keser. Ben, her zaman onun bu vaziyetine aldretmez,

eline , be kuru verip geerdim. Fakat, bugn canm skk- yordu. Evde odun bitmiti. Cebimdepara, oduncuda odun vard. Lkin, bu sefer de yol ve araba yoktu. Sonra belediye memur-lariyle dearamda bir kk vaka gemiti. Nihayet, bu havada cepten para karmak da bir meseleydi. atknbir ehre ile: Para yok! deyip yrdm. Fakat, o, hafife omuzumadokundu: Olmaz, dedi, vergimi isterim!Azndan, burnundan kan dumanl hava, rak koku-. suyla doluydu. Fena halde tepem att: Haydi, dedim, edebinle yoluna git!..Ve yrdm. O, cevap vermedi. Fakat, hl arkamdan geliyordu.Krk, elli adm gittikten sonra, bir yoku banda durdum: Yahu, dedim, sen alkan, terbiyeli bir insandn. Ne yaptn, nasl ettin de bu hale dtn?O, omuzlarm silkerek:

Ne bileyim ben? dedi. yle ya, kendini kaptn koyuverdin, imdi gelsin eski arkadalar..Byk bir ihtiyat ile yokuu inmee balamtm. Bilmem nasl oldu, birdenbire sendeledim. Neolduunu anlamadan yuvarlanmaa baladm. Birisi beni kolumdan yakalayarak kaldrd. Baktm,yine o..stmdeki karlar eliyle silkeliyerek: Ne oldu yahu, dedi, ihtiyatl ihtiyatl yryordun. Nasl oldu?. Bilmem. Farknda deilim.. Kendimi toparlamaa altka tekerlendim, dedim.Bahtiyarn morarm ve hayvanlam sarho ehresinde eski zeks bir an parlar gibi oldu, mahzunve mstehzi: te biz de yle olduk, dedi. Demin sana nasl yuvarlandm bilmiyorum derken, yalansylemedim. Sebebim uzun uzun ne sorarsn a efendim? Sen be kuru varsa verirsin, yoksa sensa ol. Ne yapalm baka sefere!.

TKILKUYRUK- Hikmet evki'ye -Yedi, sekiz sene oluyor. Yakn vilyetlerden birinde mek-tupeu idim.Bir gn vilyetin kalem odalarndan birinde ackl bir sahneye tesadf ettim. Memurlar, yirmi ikiyalarnda uzunca boylu, saz benizli bir gencin etrafn almlar, kaba ve ac bir ekilde alayediyorlard. Birisi: Ey syle bakalm klkuyruk.. Sen, balklardan neyi seversin. Yahut: Cebinde bin lira paranolsa ne yaparsn ? Biare ocuk, bunun b:r alay olduunu ve azn aar amaz, bana ne geleceini gayet iyi bildiihalde mahcup ve nazik bir tavrla cevap vermeye balyor. Fakat, daha drt kelime sylemedenmemurlar hep bir azdan: Atma ulan klkuyruk., diye bararak szn kesiyorlard.

Kahkahalar, yuhalar, kafasna ktlar, bo cgara kutular atmalar.. Hatt birisi yelpaze gibiparmaklarn aarak zavallnn yzn karlyor.. Sobay yakmaa gelmi bir klksz hademe, irkinirkin srtyor. Aylardan beri elinde tomar tomar evrak ile oda oda dolaan bir ihtiyar kadn, kendihalini unutmu, ona glyor.Bunlarn hepsi oluk ocuk olsa neyse ne.. Fakat, aralarnda yal bal, kelle kulak yerindeefendiden adamlar da var.Bu gen ktip belli ki, temiz bir ailenin ocuu.. htimal ki, haline gre tahsil de grm..izgilerindeki incelie, gzlerindeki mahzun derinlie baklrsa, belki nazik bir ruhu da var.. Biare,bunca sene alp abaladktan sonra, memur oluyor. Efendiden insanlar arasna karyorum diyesevine sevine bura-Ol-an ler F. 334ya giriyor. Fakat, kapdan ayan atar atmaz kendini birdenbire bir vahi hayvan kafesinde buluyor.

Her taraftan ekitiriyorlar, didikliyorlar, hakaret etmekten, incitmekten bir canavar zevki duyuyorlar.


13/52

Bunlara kar kendini mdafaa etmek iin di, trnak lzm... O biarede ise, bunlar yok.. Her eyibrakp gitse, belki evde onun eline bakan sakat bir baba, dertli bir ana, a kardeler var..O dakikada, deil bu adamlardan, dnyadan ve insanlktan irendim.Vilyetin bycek bir memuru, hatr saylr bir insan olmasam da yine duramazdm. Sert bir seslebardm: Arkadalar... Bu sizin yaptnz hem ayp, hem gnahtr. Zavall ocuktan ne istiyorsunuz? O da

sizin gibi insan. Size byle bir muamele etseler raz olur musunuz ?Szlerim kalem odasnn ortasnda bir bomba gibi patlamt. Memurlardan biri cevap vermek istergibi bir hareket yapt, fakat nedense vazgeti. Efendiler birer birer masalarna dndler.O gnden sonra bu biare genci uzaktan uzaa himayeme alm oluyordum. Arasra iim derekkalem odasna girdike ona son derece nazik ve kibar bir arkada muamelesi ediyordum.Maksadm, onun kametini, kredisini ykseltmekti. Benimi bu muamelemi grenler, elbette ona iyimuamele ederlerdi.Byle olmakla beraber, ocuk, arkadalarnn tecavznden yine kurtulamyordu.Dairede kime sz sylemeye kalksa mutlak ya: Atma ulan klkuyruk... Yahut: ek arabay ulan klkuyruk, diye cevap alyordu.Ne dersin? Ne yaparsn? Ktlerle uramaktan bykle): bile cizdir.35

O vilyette pek az kaldktan sonra, baka bir vilyete getim, sonra bir izzet-i nefis meselesi zerinebsbtn memuriyetten ekildim, halim, vaktim yerinde olduu iin, kendi kendime stanbuldayaamaa baladm.Bir gn irketlerden birinin umumi mdr olan bir eski arkada grmee gitmitim. Arkadamkomisyonda olduu iin bekleme odasna girdim. Odada be, alt kii vard. Bunlardan biri, benigrnce: Vay Refik Bey.. Ne gzel tesadf! diye bararak yanma geldi, elimi skt, teklifsiz bir tavrlaartm, omzumu, enemi okad.Bu adam neden sonra tandm: , drt sene evvel "Klkuyruk,, diye alay edilen zavall. Dahabym, imanlam, fakat kyafetindeki zibidilik hl gitmemi.Muamelesindeki lubalilik biraz tuhafma gitmekle beraber, kendi kendime: Olur a, dedim, o vakit benden grd insanca ve arkadaa muamele, o kadar iz brakm ki,grr grmez dayanamam olacak.

O, beni deta zorla bir iskemleye oturtarak: Gel otur bakalm, dedi, yahu, senelerden beri biribirimi-zi kaybettik. Ben, imdi stanbuldaym.Dahiliyeden ayrldm. Bir ttn irketinde alyorum. Mevki, maa gayet iyi. Sen ne lemdesinbakalm? Odadaki yabanclar bu yirmi belik delikanl ile ellilik kelli felli efendi arasndaki teklifsizliin buderecesine hayret ediyor gibi kh bize, kh biribirlerine bakyorlard.Ben, verecek cevap bulamyarak akm akn yzne bakarken, o, devam etti: Yahu, sen teki mektupulukta da tutunamamsn, azil mi olmusun.. stifa m etmisin, biryerden iittim ama, vallahiaklmda kalmad. __ ut??? imdi ne ig gryorsun? Sabahleyin buraya i istemeye filn m geldin? __ III???"36

Maamafih, burada iyi para vermezler. Sen, bizim irkete gel. Hem para gayet muntazam, hemrahat. yle, yle, bizim irket daha iyi. Ne vakit beni grmeye gelirsin? Ne vakit istersen gel.. Seni mdre takdim edeyim.Odann tavan bamn stnde frl frl dnyordu. Kendimi kaybetmi gibi gayriihtiyari bardm: Atma ulan klkuyruk!.. ek uradan arabay...O, kam sesi iitmi bir cambazhane hayvan gibi, birdenbire duraklad, sendeledi. Gzleri tpk oeski kalem odasndaki gibi mahzun bir derinlikle nne dikildi, boynu bkld, dudaklarnda rkek vemazlum br glmseme titredi. Atma ulan klkuyruk... ek uradan arabay kilkuyr.uk!. Vilyetteki arkadalarmn meer ne kadargnahna girmiim! Halk, insana vuracaa numara ve etiketi ne isabetle tyin ediyormu.."Halkn sesi, hakkn sesidir.,, diyenlere bir kere daha hak verdim.BR ASKIN TARHBlribii'lerini nasl tandklarn, bu zamane aknn nasl baladn bir sabah skdar iskelesinde

gzmle grdm.


14/52

Kz, bilet almak iin tella antasn aarken dirseiyle arkasndaki delikanlya arpt. Delikanlnnelinden yere kocaman bir mrekkep iesi dp patlad.Bu dnyada pek az insan yapt kabahatin cezasn bu kadar abuk eker. Kzn sar iskarpinleri,pembe oraplar gri mantosunun etekleri bir anda mor naklarla ilendi. Eyvah, imdi bir kzlca kyamet kopacak, dedim...Hakikaten de yle olacakt. Onlar, evvel dmee hazrlanan iki horoz gibi kabardlar. Fakat, biri

yirmi be, teki on dokuz yanda ancak vard. Fazla olarak her ikisi de adamakll gzeldiler.Gen adam, kzn meneke rengi gzleri karsnda mor mrekkebin acsn unuttu: Aman efendim, oraplarnza yazk oldu. Vah vah, ieyi neye sk tutmadm?! diye zlmeebalad.Gen kz da, bir oraplarna, bir karsndaki nazik delikanlya bakarak abuk bir mukayese yaptktansonra: Ziyam yok efendim, kaza!., diye glmsedi. Yanlarndaki bir sakall ilve etti: Uurdur, uur., ikiniz iin de fl-i hayrdr ocuklar! nmdeki ellilik opur bir madam glyordu: iyi ki bana rastlamamtr. Hem oraplarm gider idi, hem salam daya yer idim!..Bu genlere ikinci defa, be dakika sonra, vapurda oturacak yer ararken rastgeldim.Onlar, alr kapanr iki sandalye bulmular, burun burna38konuuyorlard. Yanlarndan geerken u szler kulama arpt:

Erkek Benim bankamla sizin altnz ticarethane arasnda iki dakikalk bile mesafe yok...Kz Evet, deta komuyuz... Nasl oldu da biribirimize rastgelmedik ?...nc defa, vapurdan kprye karlarken, seslerinden tamdm. Arkamda konuuyorlard:Erkek Yok, yok... Ben, amcanza hak veriyorum. Amerika filimleri zengin filim ama, Avrupannkileryine baka...Kz Hayr, hayr.. Hakszsnz.. Daima sylediim gibi siz biraz eski fikirli kalmsnz.. Anlalangrdnz Fransz terbiyesinin tesiri...Erkek Ben de sylediimi tekrar edeceim. Sizi Amerikan mektebine gndermekte hat etmiler.Geri nikbin ve cesur olmanz houma gidiyorsa da..Kendi kendime: Her halde onlar olmyacak, dedim, byle yirmi dakika iinde bu kadar ili dl anlamak imknsz..Biribirlerini tasdik devresini geirip, tenkid devresine girebilmek iinse uzun zaman lzm. Mutlaksesleri benzettim!.

skeleyi geip denize dmek tehlikesini atlatnca bam evirdim: Onlard!.. Delikanlnn elinde,krlan mrekkep iesi yerine kzn antas, onun elinde de arkadann bastonu vard!Drdnc tesadf. Ayn gn.. Saat bir buuk... Eminn f tramvay duraandaym. BeyolundangeleD bir tramvaydan onlar iniyorlar. Ellerinde paketler var. Derhal tahminlere balyorum : leyinbiri bankasndan, teki ticarethanesinden kn-yemee gittiler.. Sonra bir iki maaza dolatlar..teberi ald-ca birletiler.. Sanki her gnk detleriymi gibi, Beyolunda lar.. htimal, bir aralkbeydullah Efendiye de urayverdiler..39Maamafih, bu noktada galiba yanlyorum, onlarda Nikh Dairesinden pek yle sca scanaayrlm insanlar hali yok.. nk, deta kavga ediyorlar gibi..Filhakika, yanmdan geerlerken, gen kzn onu azarladn iitiyorum: Kimde grlm ey? Koca paket tramvayda unutulur mu? yle ya, insan, nndeki Ruskadnnn dekoltesine o kadar dalarsa kendini unutmam olmas ne mutlu!..

Vay vay vay vay.. Bunlarn drt, be saat evvel tanm insanlar olduunu u geenlere sylesem,beni muhakkak deli -diye polise teslim ederler ya!.Son perde, son tesadf.. Ayn gnn akam, ayn vapurda..Onlar karmda oturuyorlar.. Gen kz, mahzun ve mte-heyyi onun kulana bir eyler sylyor.Delikanl, hiddetle ban sallyor, azndan bir kelime kmyor..Beni mthi bir merak saryor. Vapurdan karken pelerine takldm ve iskelede biribirlerinesyledikleri son szleri iitiyorum. Kz, alyor: Yemin ederim ki, benim hakkmda yanl dnyorsun..Erkek, ayn inatla: Bu, birinci deil ki... Ka defa beni aldatmaa teebbs ettin.. Kat'iyyen affedemem.. Feridun, aramzdaki ac, tatl bunca htralara da m acmyorsun?. Onlar iniyen sen oldun.. Benden artk usanm olabilirdin. Fakat, bu, beni gzgre aldetmakiin bir sebep olamazd.. Mebbeden Allaha smarladk!

Hayatmz zehirledin zalim.. Uurlar olsun! Biribirlerinden ayrlyorlar. Karanln iindekaybolurlarken syleniyorum.:


15/52

Merhum Fikret, bir manzumesinde bir buuk saat iindemr-40doan, yayan ve mrn tamardyan bir nevi mahlkata hayret eder. Anlalan elektrik asr gitgideinsanlar da bu bceklere evirecek.. Zavall ocuklar, bunca htralardan sonra daha belkimantodaki mrekkep lekeleri bile kurumadan bu kadar feci bir surette ayrlmak... Ne yaparsnz?

Dnyada ebed saadet kime nasibolmu ki...YEN BR CATRahat bir iim, scak bir odam var. Fakat ne are ki, kardaki koltuktan misafir hi eksik olmuyor.Yalnz snp istirahat etmekle, bedava kahve ve sigara imekle iktifa etseler, pek o kadar ikyetetmiyeceim. Fakat, beni lkrdya da tutuyorlar. Aksi gibi hem yz yumuak, hem de konumayaok sever bir adamm. Onun iin, onlar lkrd sylerken, somurtup surat asmaa muvaffakolamyorum. Dalp gidiyorum. ler de yzst kalyor.Bir gn bu halden bir arkadaa ikyet ettim: Odadan sobay kaldrtsam, p gibi adamm, iki gnde grler giderim. imi brakarak seyyar birmfettilie filn gesem, mtemadiyen sokaklarda, taban tepmee takatim' yok. Ne yapacamardm, dedim.O, bana yle bir akl verdi: Ben, mizah gazetelerinin birinde bir hikye grmtm.-Saygsz misafirlerden pek can yanm

bir memur, saat gibi bir kere kuruldu mu, gn iliyen bir alet icadetmi. Bu alet, misafirlerinkarsndan ikier dakika fasla ile yle birtakm lev-halar geirirmi:1 Vakit nakittir!2 Bir i adamn uzun zaman megul etmek doru deildir!34 nuz!5 Siz lkrd anlamaz msnz?Bu levhalar, iltifat perde perde artrarak: "llallah, sen ne saygsz insanmsm! a kadarvaryormu... Her halde, ikinci, nc levhadan sonra karnda oturmakta devam edecek kadarruhsuz ve saygsz bir insan tasavvur edilemez. Olsa bile-artk, bu insan, grd hakarete hakkazanm demektir. Ben,Sznz uzamaa balad!Karnzdakinin nezaketini su-i istimal ediyorsu-

42bir saati tanyorum. Sanrm ki, sana kolayca ve ucuzca byle t>ir alet yapabilir.Arkadamn bu szleri, beni uzun uzun dndrd. Neticede: "Adam sen de... Benden okehemmiyetli ve pek ok nezaketli birtakm kimseler: " zamanmzda bizi igal etmeyiniz!,, tarzndalevhalar asmyorlar m? Benim yapacam ey, grle grle tesiri kalmyan bu levhalarn bir bakaeklinden ibaret olacak!,, dedim ve ie giritim.imdi, bu teebbsn verdii neticeyi dinleyin:Aleti kurduum gn, gediklilerden biri, deti zere gelip koltuuna kuruldu. Kahvesini smarlad.Paketimden ald sigaray yakt. Aradan iki dakika gemiti ki, bizim "Vakit na-kittir!,, levhas kendinigsterdi. O, hayretle sordu:Bu, ne?.Ben, mahcubiyetle cevap verdim: ey.. te yle bir alet!.

ki dakika sonra ikinci levha:Bir i adamn uzun zaman igal etmek do-ru deildir!Misafir, bu sefer ii anlar gibi oldu.. Yine iki dakika sonra nc levha:ISznz uzamaa balad!Adamcajz, bu defa sitemli bir bakla sordu: Bu ihtar, bize mi? aresiz: Estafurullah. Ne mmkn, dedim.. Bu sz onu tatmin etti. O kadar ki:Karnzdakinin nezaketini su-i istimal ediyorsunuz!.tekdiri geldii vakit glmee balad:43 Vallahi gayet iyi dnmsn. ok ar ama, bizde yle saygszlar vardr ki, buna bile

aldrmazlar sanrm!.| Siz, lkrd anlamaz msnz? j


16/52

Misafir, yine bir kahkaha att: Yahu, biz cancier arkadaz.. unun bana mul olmadn bildiim halde, yinehalecanlanyorum!Levhalar birer birer dne dne:llallah.. Sen ne saygsz insanmsn.. Artk defolup gitsfne!.levhasna kadar geldi. Sonra tekrar "Vakit nakittir!,, diye yeniden balad..

te teklifsiz misafirlerin birinden aldm netice. Gelelim imdi resmlere... takibi iin odama arasra ismini bile bilmediim bir adam gelir giderdi. O gn, bu adam itiyadhlfma biraz dinlenmek iin msaade istedi."Buyurun,, dedim. Bir eyrek kadar oturdu. Sonra gitmek iin ayaa kalkt vakit dedi ki: Beyefendi, affedersiniz, sizi fazla igal ettim. Fakat, saygszlar karmak iin icadettiiniz aletnazar- dikkatimi celbetti. Bendeniz merakl bir adamm, levhalarn hepsini okumadan ayrlamadm.Cidden ok gzel bir icat.. Allaha smarladk!.,,O gn, bildik, bilmedik birok kimseler icadm grmee geldiler. Akam st, aleti derhal yerindenkaldrp dolaba kapadm sylemee bilmem hacet var m? Her icat. her memlekette aynmuvaffakiyetle tatbik edilemiyor!MAV GZL OCUKhsan Bey, bir gn dokuz aylk ocuunu severken yle bir muhakeme yapt: Benim gzlerim siyah, anasnmkiler de yle. Halbuki ocuunkiler ini mavi. Cahil bir adam

olsaydm: "Allahn hikmeti!,, der, geerdim. Fakat, veraset kanununa nazaran ilim ve fenne kat'iyyenmugayir bir hdise... Sakn ocuk!!..ihsan Bey, dncesinin bu noktasnda, dalgn dalgn sokakta yrrken, bana damdan kiremitdm bir adam gibi birdenbire sersemledi. Az kald ocuunu kollarndan yere atyordu.Biraz sonra, souk kanla dnd. Kars biraz asabi ve inat, fakat, gayet temiz bir kadnd.Kendisini aldatma, bu ocuu bakasndan alm olmasna imkn yoktu.Maamafih, herkes bilir ki, phe, stma mikrobu gibidir. Bir kere geldi mi, insann kolay kolay yakasnbrakmaz. Bazan gemi gibi grnr. Fakat, biraz sonra, en akla gelmiyen bir saatte, insan tekrartp yakmaa, titretip bartmaa balar.hsan Beyin phesi gnden gne ilerliyor, zaman ile kat' bir kanaat haline geliyordu.Bir gn yle dnd:Karmn namusundan eminim. Fakat, bu melun pheyi mutlaka defedecek bir are bulmalym...Aye, budala bir ka-din olsa, ustalkla onu istintak eder, azndan lkrd almaa alrdm. Fakat,

buna, imkn yok. Baka bir ey yapmal. Karm kskantr. Bana daima: "Aldatlmaa dnyadatahamml edemem. Gze gz, die di. Beni aldattn haber alrsam, derhal ben de seni aldatrm.Ve bunu, hi ekinmeden gelir sanac sylerim. Artk sen nasl istersen yle hareket et...,, der. Ben,kendimi birdenbire apkmlama gibi gsteririm. Sonra, bir met- , resim olduunu anlatacak bir eyyaparm. Aye, derhal inti-ikam sevdasna der ve ini mavi gzl ocuun bakasndan olduunu aka itiraf eder. Kanmsyletmek iin bundan daha emin yol yoktur.hsan Bey, birdenbire deimiti. Akamlar ge, bazan sarho geliyordu... Karsiyle konuurkenacayip acayip eyler sylyordu: nsan, dnyaya bir kere gelir. Keyfi nasl isterse yle hareket etmeli!... nsann mebbeden aynyemei yemesi, ayn iei koklamas manaszdr. Hayatta biraz da deiiklik lzm.. Vefa vesadakat bo bir esarettir.Aye Hanm, kocasmdaki bu deiiklii anlamyor:

Sen ldrdn m hsan?.. Bunlar, nasl szler? Allahn bildiini ne saklyaym? Ben, senintutumunu beenmiyorum.. Bir mnasebetsizliini haber alrsam yapacam biliyorum:Gze gz, die di!., diyordu.hsan Bey, karsnn bu szlerini lakayt bir tebessmle karlyor : Ne kar? Benim senden istediim, eve, ocua ve biraz bana bakmandan ibarettir.. stediin gibihareket etmekte serbestsin. Nasl ki, ben de yleyim.hsan Bey, oynad rolden pek memnundu, kendi kendine: Aye kzyor... Tahminim gibi beni aldatt ise, bunu aka yzme syliyecei zaman uzakdeildir..hsan Bey, bir gn kapdan karken bir mektup drd..Gen kadn, hemen ayam kdn stne bast. Kocasnn paltosunu sprmek iin yrmek lzmgeldii zaman, ayan sryordu.Bu manevray farkeden hsan Bey, sokakta ellerini ou-tnrarak glmsyordu:

yolunda. Ayeye fevkalde mahir bir oyun oynadm., iki ihtimal var: karm buakam ya alaypbaracak, yahut:


17/52

46"Bir metresin olduunu rendim. Fakat, nafile gururlanma.. Ben, senden daha evvel davrandm:ocuk senin deildir. Onun ini mavi gzlerinde yabanc bir babann imzasn okuyabilirsin!..,,diyecek. Birinci halde: "yaptm bir akadan baka bir ey deildir. Git, yazhanemi a; orada saklduran kapal zarf a, oku.. Sahte bir mektup drmek suretiyle sana bir aka. yapacam onuniinde yazldr..,,

kinci halde ise: "Yakaladm!.,, diye baracam, sana hakikati itiraf ettirmek iin bu oyunu oynadm!Hsl, her iki halde de, yarn bu saatte phelerinden kurtulmu, mesut veya bedbaht bir adamolacam...hsan Bey, o gece ge vakit eve geldii zaman karsn evde bulmad. Aye Hanm u mektububrakmt:[Bugn metresinin evinde geirmee gittiine dair kat' bir delil elde ettim. "Gze gz, die di!,,dediimi hatrlarsn. teden beri bende gz olduunu bildiim erkein evine gittim. Hibir vicdanazab duymadan intikamm aldm. Artk bu felketten sonra, bir arada yaamak mnsz ve imknszolduu iin, babamn evine gidiyorum. Yegne teessrm senden daha evvel davranmamolmamdan ibarettir. Aye]KVVE- MNEVYEVakit geceyarsma yaklam; kahveci, dkknnn kepenk-lerini indirmee balamt.Kahvedeki son drt mteriden biri:

Daha vakit var, biraz daha oturalm, diye inadedi-yordu.Heykel vcutlu, yenieri ehreli bir adam: Benden paso, dedi, bu soukta kardan dayak yemee vaktir* yok!Kahveci de dahil olduu halde, hep birden gltler. Bu vcutta bir adamn soba maas kadar birkadndan dayak yemesi, amma tuhaf eydi.O, sf bir tavrla itiraf etti: Allann bildiini ne saklaym.. Hakikat bu. Bir trl bu kadana el kaldramyorum.Biraz evvel kahvede oturmak iin srar eden adam - ki nihayet arkadann yars kadar okka ekerdi- azametli bir tavrla ayaa kalkt:- Kardan dayak yemek mi? Alimallah ona evire evire yle bir sopa atarm ki!.Arkadalar, biraz evvel tekinin karsndan dayak yemesine ne kadar gldlerse, bu minimini clzadamn karsn d-me iddiasna da o kadar gldler.O, ayn azametli tavrla szne devam etti:

Vallahi doru sylyorum. Benim karm benden tirtir titrer. yle olmasa "Daha eve gitmiyelim!,,diyebilir miydim?. B, bir kuvve-i mneviye meselesidir. Kar ksmnn bir kere gzn yldrdn m, itamamdr. Bakn size karm nasl korkuttuumu anlataym:Benimki, bana nisbetle am yarmas gibi bir kadndr. Fazla olarak da ok serttir. Bir zamanlar elifena halde dayaa almt. Sabahleyin, kahvalt niyetine dayak yemeden sokaa -kamaz olmutum. Hem bana atlan dayak hakaret kastiyle atlan, hafif amarlardan olsa cana minnetbilecektim. Fakat, benim kadn, srf canm yakmak, bana ikence etmek kastiyle beni derdi. Sizebir misal atzedeyim. Bir kere ay zarfnda srtmda krlan sopalarn ankaz ile evde amarykamlard . Evimiz, bir bahe iindedir. Bir akam, biraz ge kaldm m, .kar, mahalle bekisi gibisopay eline alr, kap nndeki ta merdivende bir iskemleye oturup beni beklerdi. Yemin, rica,tvbe, dua, feryat, gz ya, hsl, hibir ey, bu dayan nn alamazd. Hi unutmam, bir haziranakamyd. Arkadalar beni zorla bir gazinoya sokarak iki kadeh iilmilerdi. akr keyif, hafif hafiftrk ararak eve geldim. Bahe kapsn anca bizimkini grdm. Elinde byk bir fasulya sr

ile her zamanki yerinde oturuyordu. Beni grnce bir beki kpei hiddetiyle yerinden kalkt. Seni rezil herif... Bu saatlere kadar sokakta ne iin var bakaym?.. Gel kafatasn yaraym.Diye barmaa balad.. Bu acayip davet zerine tabi yerimde durdum. Bahe kaps ile ev kapsarasnda krk, elli admlk bir mesafe vardr. Uzaktan bara bara konumaa baladk. Yalvardm,olmad. Kadnm bana dayak atmaa o kadar itahl idi ki, eve girmemi beklemiyor, sopasnsalliyarak bahe kapma kouyordu. Ben, tabi o zaman alabildiime kar-ki tarlaya doru kayor,o, tekrar eski yerine dnmeden durmuyordum... Vakit geiyor, ortalk adamakll kararyordu. Bugidile kovalamaca oyunu sabaha kadar devam edecekti.Artk ben de kzmaa balamtm. Bahe kapsnn yannda bir odun yn vard. inden kocamanbir odun yakaladm: Bana bak.. Artk kafam kzd.. Vallahi seni para para ederim!.Diye bardm. Bu, bo bir tehditti. Fakat, maalesef artk yapacak baka i kalmyordu...Karm, bu sefer daha ziyade kzd ve tekrar arkamdan komaa balad. Ben de tabi kamaa...

Tam bu esnada civar balardan birindeki azgn bir kpein havlya havlya bana doru geldiinigrmeyim mi? Bu, geceden geceye zinciri zlen melun


18/52

bir hayvand ki, sabaha kadar etraftan ku uurup kervan geirmezdi.. ki ate arasnda kalmtm.Dnmee vakit yoktu. Ne de olsa karnn sopas kpein diinden ehvendi. Binaenaleyh, derhalistikameti deitirdim, elimde odunla, bara bara eve doru kamaa baladm. O zaman nemucize oldu bilir misiniz arkadalar? Kar, eve kamdaki hikmeti anlyamad, kendisini odunladmee kouyorum sand. Korktu ve "Can kurtaran yok mu?.. Kocam beni ldryor!..,, diyebararak eve girdi.. Ben, elimdeki odunla kapy gm gm derek "A!.,, diye bardka, o, ieride:

"Bana kyma... Tvbeler tvbesi olsun!,, diye alayp yalvaryordu. Nihayet, bir daha bylemnasebetsizlik yapmyacana yemin etmesi artiyle karm affettim. O zamandan sonra istediimvakit eve giderim, karm, kat'iyyen aan aamaz!..CUaijan ler F. 4BN BYK CEZAOn iki sene kadar oluyor. Bir sabah, gazetelerde yle bir havadis okudum:"Hapishaneden firar. ehrimizin mruf tccarlarnda biri aleyhindeki hakaretamiz yazsndandolay aydan beri mahpus bulunan muharrir Halm Selim Bey, dn akam Hapis-hane-i umumidenfirar etmitir.smi gibi kendi de cidden halm, selim bir insan olan mumaileyhin bu byk cretinin izah g birhdisedir. Zabta tarafndan iddetle aranyor.,,Bu havadise, gazete gibi, ben de ap kalmtm. Zira o,, hakikaten ismi gibi halm, selim birocuktu. Yanl anlalm bir yazsndan dolay buuk ay hapse mahkm olduu zamanr btn

arkadalar gibi, ben de hkmn temyizini istemesini tavsiye etmitim. Fakat, o, raz olmam: Dediini yaparsam kurtulacamdan eminim. Brak, buuk ay olsun kafam dinleyim. Bumahkmiyet, benim icra ayn nimet oldu, demiti.ki defa Umumi Hapishanede ziyaretine gitmi, ona eker., sigara, tereya, peynir gibi hediyelergtrmtm. Fevkalde neeliydi. Bana demiti ki: Allah seni inandrsn, zaman zaman kendimi tedavi iin sanatoryoma gnderilmi bir zenginhasta, yahut istirahat iire sayfiyesine ekilmi bir nazr sanyorum. Buras geri konfor itibariylebirinci snftan bir misafirhane deil, fakat, her gn bir yin yaz yazmaktan fena halde yorulmutum.Karmda beyaz kd grdm zaman, deniz tutmu bir adam gibi bas dnmeleri, mide bulantlargeiriyordum. Hele o Bblinin dedikodusu beni mahvetmiti. Senelerce bu grlt iinde haame-ir olmu bir adam iin okumamak, sonra yazmamak, nihayet, dinlememek kadar byk saadetolmazd. Bu hapishanede kendimi eskisinden milyon kere serbest buluyorum. Ne matbaann:51

"Nerede yaz?" diye karma dikilen sermrettibi, ne her hesap grte alacamdan ziyadevereceim olduunu ispat eden idare memuru, ne mahallenin "hani para?,, diye yakama yapanalacak kafileleri, hsl, ne dost, ne dman, ne kar, ne ocuk!.. Buras bir mbarek yerdir ki, gelenmisafir, sigaranz, kahvenizi imee, yemeinizi yemee deil, bilkis size ttn ve yiyecek ikrametmee gelir. Sonra, buraya alacakllar snfndan da kimse uramaz, ancak zaman zaman onlarngnderdikleri baz borlular gelip gider.. Nihayet, buradaki arkadalarnz fazilet beratlarnamahkemede braktklar iin, size uzun uzun kendilerini methetmezler. eit eit insanlargrrsnz: Babalarn kesmi katiller, baldzlarna taarruz etmi ahlkszlar... Bu korkun adamlarnbu canavarlklar nasl yaptklarn darda bir trl idrak edemezsiniz. Burada, muhterem babannkendisini kestirmee muvaffak olmak iin ne harikalar yaptn, masum baldzn vicdansz eniteyi,baharda ayra salverilmi bir eek hoyratlyla, kendine saldrtmcaya kadar ne koketlikler icadet-tiini.. faillerin kendi azlarndan dinler ve anlarsnz..Hsl, buradan kacam gn yaklatka yreime bir titremedir yapyor.

Polis, Halm Selimi aryadursun, ben onu, sakland akraba evinde buldum. iddetle kmaabaladm: Ne yaptn?.. Diyelim ki, bana sylediin szler samim deildi. On be gn daha diini skamazmiydin?.. Kanuna karg gelmek senin gibi irfan sahibi bir adama yarar myd? Bak, kim bilir cezanane kadar zammedecekler.. Bari bir gn evvel teslim ol.. Belki bunu hafifletici sebeplerden sayarlar.Arkadam inat ile ban sallad: mkn yok, dedi, daha on iki gn hapishaneye dnemem. Sebep? Orada bir air var.. iirlerihi okuyor.. Sana syledim ya, rahatm fevkalde iyi di. Bir gn yanmzdaki kouta mthi bir dayak patrdsiittim. Mahpuslar birini barta barla douyorlard. Sesi tanr gibi olarak52kotum. Baktm, air " deil mi?.. Vaktinde verilmemi bir bor iin hapse girmi. Bablide

nne gelene yapt gibi, mahpuslarn da yakasna yaparak zorla iir okumaa balam.. Cevr cefann her nevi'ine alk olan bu adamcazlar dayanamamlar, airi dmee balamlar..


19/52

Sanatkr g bel mahpuslarn elinden kurtardm. Fakat, bu sefer bana musallat oldu. Balad khezbere, kh cep defterinden manzumeler okumaa... Hr olduum zaman, onu grdm yerdetabana kuvvet kayordum. Halbuki burada mahpustum. Hrriyetin ne kymetli bir ey olduunu ben,zorla manzume dinlerken anladm. Nihayet, hapishane arkadalarmn tbiri zere, kendimikaybettim, ne yaptm kat'iyyen bilmiyerek katm. Bu izahat zerine arkadama hak verdim: Bukadarla kurtulduuna kret, dedim, air, fazla olarak bir de tra olursa insan, Allah saklasn,

katil de edebilir.EHRELER, TABATLARNiyazi Bey, Ruhiyat mtehasss idi. "ehreler ve tabiatlar,, ismindeki eseri ona byk bir' hretkazandrmt. Ba kitap, her hangi bir insann huyunu, ahlkn anlatmak iin yanl-maz bir lyd.stediin bir insann, gznn, burnunun, kulann biimine; aznn, enesinin ekline bak, sonra buehredeki bir insann ne ruhta, ne ahlkta bir adam olduunu kitaptan oku.Kark bir dvada, hakly hakszdan ayrmakta tereddde den hkimler, Niyazi Beyin kitabnagizlice bir gz atarlar ve kararmdaki maznunun isnadedilen crm yapacak bir adam olupolmadn tyin ederlerdi.Birok kadnlar, kocalarnn apkn ve ahlksz adamlar olduunu bu kitap sayesinde anlarlar, bukeif zerine kavga edenler, baylanlar, hatt kocalarndan ayrlanlar olurdu. Nitekim, geceyarlarnakadar nerede gezdikleri belli olmyan ve haklarnda birok dedikodular kan erkekler de kanlarnn,bu dedikodulara ramen, Meryem ana gibi temiz ve namuslu olduklarn bu suretle renirler ve

gnl rahatiyle horul horul uyurlard.Bir gn Niyazi Bey, Darlfnunda ehrin baz mruf lim-leriyle mhim bir mesele konuuyordu.Odaya, elli be, altm yalarnda, kranta bykl, kibar kyafetli, iman bir zat girdi:-*- Beyefendi, dedi, bendeniz gyab takdirkrlarnzdanm. "ehreler ve tabiatlar,, isimli eserinizideta ezber etmiimdir. Bendenizin gelinlik bir kzm var. Geenlerde kendisini Halm Bey isminde birzata istediler. Tahkikat yaptm. Btn ehir bu gencin ok ahlkl, namuslu ve ismi gibi halm bir zatolduunu sylyor. Esas itibariyle muvafakat etmitim. Fakat, kendisiyle grnce fikrimideitirdim. Kitabnz bu ehredeki insan-lar iin: "Halm grnmelerine inanmaynz. Bu ehrede bir insann iinde bir eek gizlidir. Grntegayet sakindirler. Fakat bir kere kafalar kzd m, uluorta etraf tekmelemee balarlar, o zaman,elinin, ayalnm eriebilecei yerde bulunanlarn vay haline!,,Bunu evdekilere syledim. Fakat, anlalan kzmn bu gence kar gizli bir meyli varm. ocuumalamaa, bana isyan etmee balad. Dorusu bendenize de bir tereddt geldi. Evdekilere: "Bir

kere de eserin muharririni greyim. Halm Beyin fotorafn gstereyim. Eer, kitab gibi kendisi de buzatm eek ahlkl bir adam olduunu sylemekte srar ederse, mesele bitmitir. Artk dnya bir arayagelse kzm o adama vermem!.,, dedim. Zat- liniz de belki evlt babassmz. Benden bu insaniyetiesirgemezsiniz, deil mi?..Niyazi Bey, resmi eline ald, seyretmee balad. Kitaptaki tasvir, sanki bu resmin sahibine bakabaka yazlmt.htiyar lim, byklar ile oynuyor, yutkunuyor, arasra parmaklariyle alnndaki terleri siliyordu. okmkl bir vaziyette kalmt. Yukar tkrse by, aa tkrse sakal idi. Evet, bu adam hakikaten eek tabiatl bir adamdr! Desej belki mesut bir izdivaca mni, hattbiribirini seveniki gencin lmne sebep olacakt. Fakat: Hay, siz yine fikrinizden dnmeyin, tasvir yanl olabilir!De diyemezdi. nk o vakit de kitabn ilm kymetine ha-

kl gelirdi.Eserin muvaffakiyetini ekemiyen rakipler "Niyazi Bey, eserin samaln kendi az ile sylyor!,,diye yazlar yazacak, kyametler koparacaklard.Niyazi Bey, ilim ve hakikatin menfaatini iki gencin sevdasna feda edecek bir adam deildi. Onun iin,vakur bir eda ile u cevab verdi: Fotoraftan anladma gre, bu Halm Bey, hakikateneek ahlkl bir adamdr.O esnada, aralk kapdan uzun boylu bir gen girdi. Banda dolaan tehlikeyi sevdii kzdanrenmi; kaymbabasn ta-Mbetmi, muhavereyi dinlemiti..Gen adam, hiddetten tkanarak: Beyefendi, bir sznzle iki insann hayatn karmaa nasl vicdannz raz oldu? Sizin insanlktannasibiniz yok mu? dedi.Niyazi Bey, vakur bir eda ile:

Ben sylemiyorum, ilim sylyor! dedi. Halm Beyin kan bana srad:


20/52

lim bana eek diyor, yle mi?.. Dur, ben sana kendi halinde namuslu bir adama ilim namna lekesrmei reteyim!Gen adam, birdenbire Niyazi Beyin stne atld, limi sille tokat dmee, yerden yere arpmaabalad.Nihayet, etraftan hademeler koutu, stad baygn bir halde Halm Beyin elinden kurtardlar.Niyazi Bey, kendine gelince etrafndakilere ilk sz u oldu:

Nasl?.. Bu olana eek tabiatl demekte haksz m m-m? Hangi eek, insan bu hale sokabilir?Sonra hafife glmsedi: Maamafih, ben, bu dayaktan ok memnunum, dedi, vcudumuz hayli hrpaland amma, busayede ilmi kurtardk!..tiAKREPBir arkada anlatt:Karm melek gibi bir kadnd; fakat bir byk kusuru vard: Tembellik. Ben, ne kadar tezcanl biradamsan, Semiha, o kadar ar ve gevekti. Daha fenas ihtiyar dadsnn da bu hususta pek ondankalr yeri yoktu. Evin ii kapah Karaca Ahmet trbesi gibi toz toprak iinde idi. Dad kalfann birkagnde bir hamaratl tutarak ortalk sprmee kalkmas bir felketti. Ayak altnda itile kaklakanapelerin, masalann altma srlm yemi kabuklar, bo kibrit kutular odann ortasna ylr,yerin tozlar bulut gibi havalanarak perdelere, minderlere, masa rtlerine konard. Dadnn pisliini

temizlemek iin bir ayr hizmeti tutmaa da halim, vaktim msait deil. Kap alnd zaman,"Eyvah, misafir geliyor, pisliimizi grecek, rezil olacaz!,, diye yreim arpmaa balard. Arasradayanamyarak avaz avaz barmam Semihay alatmaktan, dady korkutup hasta etmekten bakabir netice vermezdi. Kanm; benim zldm grdke, kendisinden aresiz bir ey istiyormuumgibi, nevmidane boynunu bker: Ne yapaym, elimde deil... Yoksa ben, senden ziyade zlyorum, diye szaldanrda.Karmn uykudan uyan grlecek eydi. Malm ya, en canl insanlar bile uykudan az ok uyuukuyanrlar. Benim kadncaz ise, "Bs badelmevt,, srrna mazhar olmu bir l halini alrd.Uyandktan sonra bir zaman gzlerini amaa enirdi. Bir zaman da gznn yalnz birini aar veepeyce bir mddet yatt yerden yle konuurdu. Sevgili kadn, insanan byle derece derece kendinialtrmak suretiyle en zahmetli ilere bile tahamml edebileceini ne gzel anlamt. Fakat, bunaramen, bir sabah onun "Aman!,, diye bardn grdm. Ne oluyordu? Semiha, boynuma sarlyor,kark.salar dimdik

olmu, gzleri bym, yatak arafnn stndeki siyah bir eyi gsteriyordu: Allah akna bak, akrep mi o?Gzlm dzelterek iildim: Bu, kelerden balyarak yava yava tavam kaplyan rmcekalarndan kopmu bir para idi. Fakat canmn skntsndan: Evet, yle.. Akrep ls dedim. Semiha, bir ac feryat kopararak bayld. Dad, yeti!..Dad, sofadan: "Yeti!" feryadm iitince her halde bir tehlike olduunu anlad ve mutfaa kat.Semiha, bir zaman kollarmda yattktan sonra, gzlerini at ve sordu: Demek o akrepti ha? Ne yaptn? Hi; ne yapacam, sokaa attm. Korkmadn m? lm, dedim ya.. Ya zehri eline bulatysa?.. Acaba l akrep buraya nasl geldi?

Benim adamakll irretliim tutmutu: Akrebin lsn buraya bakas getirecek deil ya!.. Kskacm am, ar ar, yrye yryegelmi.. Sonra? Sonras ne olacak?.. Seni sokmaa vakit bulmadan sen bir yanndan te yanma dnvermisin;ezilmi, gitmi!..Kanm, bir derin "ah!,, ekti ve bir nbet daha baylacak gibi oldu.Diri akreple yatakta yatm olmak hayali onu aldrt-yordu: Artk dnyada bu evde oturamam, iyi kt bir ev bul, nerede olursa olsun razym, buradankaalm. Karyolay, yataklar da sat.. yi amma, akrep oraya da gelir. Oraya da m gelir? yle ya... Sende de, dadnda da bu mseyyeplik varken, akrep de gelir, ylan da...

Refik.,beni ldrmek mi istiyorsun?Ben, facial bir ehre taknarak:


21/52

Ben deil, fakat, seni de, beni de, akrepler ldrecek. Bu mahlklar bir tane de olmazlar. Bir kereayaklar alt m... Peki, bunun aresi? Hi., evi, eyay batan baa temizlemek... Semihanm imdiye kadar dikkat etmediim birtabiatnyakalamtm: Korkaklk, daha dorusu akrep korkusu. Ben, imdi bu huyu ile teki huyunu,

gevekliini yenecektim.Semiha, o gn paalar svad, dads ile beraber evi batan baa sildi, sprd. Btn eyann gizliyerleri temizlenmiti.Tlsm bozulmutu. Semiha da, dads da artk acnacak gibi alyorlard. Arasra geveklik yenidengelecek gibi oluyordu. Fakat, areyi bulmutum... Artk evde rmcek bulmak mmkn olmad iin,kara bir bez parac Semihay da, dadsn da yeniden gayrete getiriyordu...Hikyeyi dinliyenlerden bir arkada: Benim kadn da perilerden ok korkar ve srf bu korku ile evde temizlik yapar, dedi,tahta.sildirmek istediim zaman geceleri usulca sofaya karak ddk alarm...CEZAYI NAKTAli Fehmi, baloya gidecekti.irketin telefon memuru Sacide Hanm, birka gn evvel: Bu Perembe "Manifaturaclar,, m balosuna geliyor musunuz?

Diye sormutu. O, "hayr,, cevabm verince, gen kz, dudaklarn bkerek: Yazk, demiti, enitemde iki bilet var, o gece beraber gideceiz... Fakat, belya bakn ki, enitemdansetmesini bilmiyor. Eski kafal bir adam olduu iin, yabanclarla dansetmeme msaadeetmiyecek.. u halde, herkes dansedip elenirken, biz, "kar karya uyuklyacaz.. Siz olsaydnztabi i deiirdi.. Enitem irket arkadalarmla dansetmeme her halde bir ey diyemezdi. Yazk!..Bakasn aramal!..Sacide, mtemadiyen alan telefon ziline kulak asmyarak bu szleri syledikten sonra ar ariinin bana gitmiti. Ali Fehmi, o vakit yle bir muhakeme yapmt: ki dakika yalnz konumak iin bazan iki saat bahane aradm ve etrafnda dnp dolatm birgen kz, beni baloya aryor.. Muhakkak ki, onunla fevkalde elenceli ve airane bir gecegeireceim. Belki, dans bahanesiyle mtemadiyen Tairibirimizi itip kaktrdmz iin, aramzdadaha baka bir samimiyet de uyanacak.. Arasra iten bunaldka ve karmdaki arkadalarnkark suratlarna baka baka iim karardka telefoncunun yanna gideceim, gzm, gnlm

enlenecek.. Belki darack odada gizli gizli buseler... nsan, ayana gelen bu frsat tepmek iin okhayvan olmal... Bahusus, kz bakas giydirecek, bakas baloya gtrecek, iki masrafn bakasverecek, bize sade kzla dans ve kurtizanlk etmek, bir ey ikram olunursa yiyip imek kalacak..Geri manifaturaclar balonun tarihini pek fena bir gne, ay sonuna drmlerdir. Geri ay banbulmak iin cebimde iki buuk liradan baka para kalma-mtr... Fakat, btn, bunlara ramen, sen yine reddetmemelisin. Bir smokin kiralamak iin lzmolan lira ile be lira bilet parasn nereden olsa bulursun. Haydi, teredddetme... Kzn sonszlerini iittin. BU nimeti sen reddedersen yerine bir bakas aranacaktr..Ali Fehmi, bunlar dndkten sonra Sacideye yaklat: Fikrimi deitirdim, dedi, sizin gibikymetli bir arkadan pek nazik bir ricasn reddedecek kadar kaba deilim...Ali Fehmi, biimli, iri vcuduna Yahudinin smokini geer gemez, sanki stne byl bir peridenei dokunmu gibi, onu kelli felli bir Amerika milyonerine evirmiti. Ama, bu milyonerincebindeki btn para alt lira yetmi drt kurutan iba-retmi. Midesinde annesinin piirdii kuru

fasulye ile ekmekten baka bir ey yokmu, ne kar? Baloda adamn kesesine ve midesinerntgenle bakacak deiller ya!.Elleri cebinde, paltosunun yakas kalkk, Sultanahmet merkezinde dolaa dolaa tramvay bekliyordu.Bir aralk rzgr kar dkknlarn birinden tatl bir kebap kokusu getirdi. Ali Fehminin birdenbire azsuland, hznle: Hay Allah belsn versin bu fkaralm! Diyerek yere tkrd..O anda omuzuna bir el dokundu: Beyefendi!.. Ali Fehmi, dnd: Buyurun!Bu, uzun boylu bir belediye memuruydu: Merkeze terif edeceksiniz, dedi.. Ben mi?.. Hayrdr inallah.. Belediye nizamnamesine muhalif olarak yere tkrd-nz..

Ali Fehmi, kalbnn adam deildi, yle olsayd yksek perdeden atar tutar, belki kendini kurtarrd.Fakat, o. rica ve niyazla felketi atlatmak istedi, tebi muvaffak olamad ve cebin-


22/52

61deki parann be ksur lirasn teslim ederek pullu bir makbuz ald..Kazaya rzadan baka ne are olur?Ali Fehmi, yine yakas kalkk, elleri ceplerinde, fakat, omuzlar fena halde km, Sultanahmetparknn etrafnda tam yedi defa dolat. Parktaki sar- atkay ve Sultanahmet minarelerini tekrartekrar seyretti, sonra, yine ar ar Eminnne kadar indi. Yreindeki skntya yorgunluktan baka

il bu-lunmyacam biliyordu.Nihayet, saatin ona geldiini grerek tekrar tramvaya bindi, evine doru gitmee balad.Sirkeciden tramvaya atlyan bir eski mektep arkada sordu: Fehmi, nereye?.. Hi.. Eve gidiyorum. Ne o, senin arkanda smokin mi var?. Baloya m gidiyorsun?.. Niyet yleydi.. Fakat... Niin vazgetin? Be lira ceza-y nakt verdim.. Eksiin topu topu be lira m? Evet.., Ben sana vereyim.. inden kalma..Ali Fehmi, hayretle arkadann yzne ve elindeki paraya bakyordu. Bu, mutlaka rya olacakt.

nsana bu kadar aksi ve skk bir zamanda bu kadar kolay bir ekilde bor para teklif edilebilirmiydi? Ali Fehmi, paray eline alr almaz deli gibi oldu. Boylu boyuna kaldrmn stne serilmektenkorkmakszm kendini tramvaydan att. Bir Beyolu tramvay kardan alabildiine bir hzla geliyordu.Ali Fehmi, durak yerine giderek bir62baka tramvay beklemee sabredemedi, yanndan geen arabaya atlad.Byk bir eviklikleKaranlkta ac bir ddk... Tramvay, aylaktaki yolcular kafa kafaya arptrarak birdenbire durdu.Kapmm nnde peyda olan bir Belediye memuru Fehmi'ye iaret etti:. Beyefendi, emir hilfnda, yryen tramvaya atladnz.. Merkeze terif edip be lira cezavereceksiniz!..NAMUSLU SAHTEKRArkadam smet, bir adres aramak iin czdann kartryordu. Kartvizitler, fotoraflar, buruuk

gazete kuponlan arasnda gzme bir yz liralk iliti. Onun biraz evvel yana yakla fkarakktanbahsettiini hatrhyarak glmeye baladm.smet, cidd bir tavrla: Sade o kadar deil, baka da var! dedi ve yzln altndan bir de ellilik kard.Dnya, mucizeler dnyasdr; ummadk ta ba yarar. Arkadam, paralar karm, bana uzatyordu: Gzel deil mi? Elbet; para fena olur mu? Sanat hakikaten terakki ediyor... ____ _ j; u ekillerdeki, renklerdeki gzellie bak.. __ in Hem de dn ki, yerli maldr. yle mkemmel atelye-erde deil, bir bodrumda gayet iptidaivastalarla baslmtr. Byk iler meydana getirmek iin byk sermayeye hacet yoktur. Gayret vehsn niyet kfidir. Ne sylyorsun? Bu paralar sahte mi? smet, saflmla elenir gibi yzme bakarak:

Czdanmda hakiki bir yz elli lira bulunmasna ihtimal veriyor musun? Ancak itiraf et ki,sylemesem kat'iyyen anlamazdn. Peki ama, sende sahte para ne geziyor?. kisini iki buuk liraya aldm. ki buuk lira ile yz elli lira sahibi olmak ho deil mi?11 ?? Neye yle dik dik yzme bakyorsun?. Syleyim. Bu sahte ktlara zevk iin, merak iin para, vermi olduunu zannetmem. Bir istifadeiin desem...__ Onu da bana yaktramyorsun, deil mi? Hakkn var...Benim gibi bir adam bu yatan sonra kalpazanlk edemez.. Byle olmakla beraber, ben, bu paralarbir istifade maksadiyle aldm.. Tel etme.. Yaptm ey o kadar tehlikeli ve namusa muhalif bir eydeil.. Anlataym bak, nasl hak vereceksin...Bu zamanda kredi, para kadar, belki ondan daha kymetli bir eydir. Benim bir amcam vard.

Boazna kadar borca batm bir eski vali... Ev eyasndan birounu satt halde, kymetli Ijir samur


23/52

krk ehemmiyetle saklamt. Kapya bir alacakl geldii zaman "getirin bakalm u bakkalkorkutan,, derdi."Bakkal korkutan,, krkn ismi idi. Zavall amcam iri v-cudiyle, bir baka samur krke benziyenkumral sakaliyle esasen gsterili bir adam olduu iin bakkal korkutan giydii gibi, bsbtnheybetli bir insan olurdu. Alacakl, iin i yzn ne kadar bilse, onu bu kyafette grd gibi, derhaltesir altnda kalr ve syliyecei eylerin onda birini syliyemeden kp giderdi. Hatt, baz zayf,

sinirli esnafn ona yeniden kredi at bile olurdu. Samur sakall, samur krkne brnerek byk birsknet ve emniyetle konuan bir adama edilecek muamele, baka; bir stma nvbetine tutulmu gibidileri zangrdyan, yznn her adalesi ayr ayr oynyan rkek, titrek, zebun, klksz bir zibidiyeedilecek muamele yine bakadr.ok kiinin temiz giyinmesini sen yalnz klk hevesinden mi ileri gelir sanrsn? Hayr azizim, bunadaha baka sebepler de aramak lzmdr. Be yz lira borca kar elli lira paran var deil mi?Bununla borcunun onda birini demek, alacakllar yannda itibarn arttrmaz. Bilkis, bu para ile yenibir palto uydurup srtna geirirsen alacakllar senin gsterecein mkul sebepleri daha bakahrmetli dinlerler. Hatt, bu sayede sana para emniyet edecek yeni dyinler de bulursun. nksrtnda palto hemen hemen bir rehin, bir kefil vazifesi grr. Nasl ki, iki buuk liraya tedarik ettiimbu sahte yz elli liranu bana hakiki yz elli lira kadar faydas dokunuyor. Anhyamyorum. Bir iki misal ile anlataym: Tell bir zamanmda kasaba urarm: "Yahu, bana bir okka kuzu tart..

Sana drt buuklira da evvelden.borcum vard. u yzl boz da gerisini ver!,, derim. Bu zamanda piyasada yz lirabozacak babayiiti nereden bulmal? Kasap, nne attm yzle bakp iini ektikten sonra:"Ziyan yok beyim... Yarn olsun!,, der.. Yarn beklemeye ne hacet var? Aksam st ehirdendnerken nasl olsa buradan geeceksin. Kasaba tatbik ettiin usul ttncye, zerzevatya dahakolay ve tehlikesiz surette tatbik edebilirsin. nk borlarn nisbeten daha hafiftir. Hele sokaksatclarn kandrmak deta ocuk oyuncadr...Koskoca bir evin kapsndan elbette koskoca bir yzlkle kan bir adama biare satc, deil krk ellikuruluk maln; kfesini, iportasn emniyet eder. Yalnz, bir Kastamonulu helvacy kandramadm.nk yz liralk kd mrnde grmedii iin tanmyordu. Hsl, bu sahte paralar bana piyasadaolduka ehemmiyetli bir kredi temin ediyor. Byle olmakla beraber, ben, sahtekr deilim. nk buparalan kimseye srmeye almyorum. Eli geniledii zaman vermek niyetiyle bor alan bir adamanamussuz diyor musun? Hayr... u halde bana da diyemezsiniz... nk onun yaptndan baka

bir ey yapmyorum. Yalnz, baz pheli satclara, sahte paray uzaktan gstermek suretiylegnllerini eminletiriyorum.Olaan ler - F. S" UURLU OCUK[Eski bir konakta, lo bir hizmeti odas... Demir bir karyolada dank, siyah sal, mahmur gzl,gzel bir hasta kz yatyor... Yatan boucunda, elinde bir gm amdanla, ihtiyar bir hanmefendidurmu.]Hanmefendi Kzm, inadetme.. Derdini saklyan dermann bulamaz.. Ben, gn grm birkadnm. Beni kolay aldatamazsn. Bu senin hastaln souk algnl filn deil... Souk, insannkarnn byle davul gibi iirmez.. Gel unun dorusunu bana syle... Ben, merhametli kadnm.Benden sana fenalk gelmez. Sen, bir cahillik ettin, deil mi? Eyvahlar olsun, evimin bunca senelik namusu berbadol-du. Ben, imdi ne yaparm? Bykbeyene cevap verirdim?

ocuun babas kim? Bari onu syle.. Bir ofr m? Seni nikhla alacam diye aldatt, sen de inandn, yle mi? Ah, kafasz kz ah!.. Vallahi onun orasna aklm ermez.. Bykbey zaten phelenmi, iki gndr "Aye nerede?,,deyip duruyor. Haber alrsa vallahi seni ldrr. Hele oullarmla damatlarmn ellerinden hikurtulamazsn.. Beylerin ne namuslu insanlar olduklarn bilirsin!.. Seni alkoymak m? mkn yok kzm... Hemen bohana alp buradan kmalsn!.. imdi byle alyacana evvelce akln basma alp uslu uslu oturaydm olmaz myd?67 Benim elimden ne gelir kzm? Olsa olsa, sana birka lira muavenet ederim![On ay sonra bir vapur iskelesinde Aye ile eski kap yoldalarndan biri arasnda..] Bama gelenleri iintince bana pek acdn, yle mi? [Kahkahayla glerek] Ayol, banaacyacana, u klna, kyafetine bak da, kendine ac!.. Bu felket bama nasl m geldi ? Ayol, bu ocuk benim iin felket deil, nimet!.. Ben, onun

sayesinde paa karlar gibi geiniyorum!.


24/52

Senin azm skdr. in dorusunu syliyebilirim.. Ama, Allah akna kimseye tlatma.. Gebeolduumu anlaynca, evvel fena halde korktum. Hemen Bykbeyefendiyi bir keye ektim: "Benibu hale sen getirdin. Temizle bakalm!..,, dedim. Adamcazn yreine iniyordu: "Aman Aye,ayaklarm peyim.. Kimseye bir ey syleme. Ben, sana dourma masrafndan baka, ocuabakmak iin de her ay yirmi be lira veririm!,, dedi.. Kolayn rendim ya! Byk beyden sonra,Kk beyleri, daha sonra Damat beyleri birer birer yakaladm: "Benim gibi zavall fakir bir kzcaz

ifal ettiniz, beni bu hale soktunuz. Rezaletinizi leme yaydktan sonra kendimi ldreceim!,, dedim.Onlar da Bykbey gibi ayaklarma kapandlar, ocuuma, hallerine gre, kimi yirmi, kimi yirmi be,kimi otuz lira maa balad. imdi sen syle, daha domadan anacna yz elli lira temin eden birocuu sevmez de ne yaparsn? Ne yapacaz? Halimize kredip oturuyoruz.. Hemen Allah evltma uzun mrler versin.Haydi gle gle!..MUKADDES HTIRAKrk yalarnda vard. frat derecede nazik ve sklgan, ocuk tavrl bir adamd.Vapurda biletini kesmee gelen memura ayaa kalkard. Bir dairede ktip olduunu biliyordum.Sabahtan akama kadar karnca yuvas gibi iliyen odasnda kim bilir ka bin defa gelene, gidenekalkp oturuyordu!Sabahlar Hisar iskelesinden vapura binerdi. Salona girdii zaman, btn halk kendisine bakyormugibi kzarr, bozarrd.

Baz kimseler vardr ki, kanapelerin dolu olmasna aldrmazlar. Yan yana oturan iki kiiyi gzlerinekestirerek: "Biraz msaade eder misiniz?,, derler, alacak yer olmad iin, hafife kprdanmaktanbaka bir ey yapamyan bu efendilerin kucana yerleirler.Bu fazla mahcup adam, onlarn zddna olarak, ak yerlere de oturmaa cesaret edemez, bsbtnbo bir kanape arard.Bir gn karmda oturuyordu. Elinde yanmam bir sigara vard. Anlalan kibritini kaybetmiti.Arasra yannda oturan bir efendinin sigarasna bakyor, ate istemee davranyor, fakat, sonsaniyede cesareti krlyordu. Yan komum farknda deil. Sigarasn bitirdi. Birka tane fstk yedi,mendiliyle evvel gzln, sonra burnunu sildi, bir cep defterine bir eyler yazd, bir eytan trnakesti, sonra bir ikinci sigara yakt.Kar komum, elinde gittike buruan snk sigaras ile hl ayn tereddtler, ayn halecanlariinde.Ben, sinirli bir adamm. Sabredemedim. Yanmdakinin sigarasn aldm, karmdakine uzattm.

Mahcup adam, yldrmla vurulmua dnd. Teekkr etmek iin ayaa kalkt, kzarp bo-zararaksigarasm yakt. Fakat, bu byk vakann halecan byk bir faciaya sebeboldu. Yan komununsigaras kar komumun titrek parmaklar arasndan yere dt. Adamcaz, dp baylacak gibioldu. Gayrhtiyari kollarm atm.69Bu vaka, beni sklgan adamla ahbabetti. Hem de gayet samim iki ahbap. Her sabah stanbulaberaber iniyorduk. Tahminim doru kmt. Bir dairede ktipti. Banda kalabalka bir aile vard.Galiba yaamakta glk ekiyordu. Fakat, hi ikyet etmiyordu. ok marurdu. Mahcupluu birdereceye kadar da gururdan ileri geliyordu. Bir hakarete uramaktan korktuu iin, daima insanlarauzak durmaa alyordu. Namuslu, alkan ve olduka malmatl bir adamd. Fakat, ne are ki, bukadar korkaklk, bu kadar y

reşat nuri güntekin - olağan İşler

Documents