renesansna arhitektura - renesansa u francuskoj njemackoj i holandiji (2)

KATEDRA ZA TEORIJU I HISTORIJU ARHITEKTURE

UNIVERZITET U SARAJEVU

OKTOBAR 2010. GODINE

RENESANSNA ARHITEKTURARENESANSA U FRANCUSKOJ, NJEMAČKOJ I HOLANDIJI

PREDAVANJE 4.

Širenje renesansne arhitekture izvan Italije

Visoka renesansa se širi iz Rima diljem cijele EuropeVisoka renesansa se širi iz Rima diljem cijele Europe.U 16. stoljeću dolazi do političke i ekonomske prevlasti Franskuske i Španije, te kasnije Holandije, Njemačke, Engleske i Rusije. Među apsolutističkim monarhijama glavnih evropskih država u svom bogatstvu, raskoši, feudalnih posjeda i opljačkanih vrijednosti, prednjače k lj i f k h di tijkraljevi francuskoh dinastija.Ratovanjem u Italiji upoznaju se s renesansom i prihvaćaju je jer im omogućava gradnju palača, dvoraca, galerija, muzeja, trgova, kakvih nije bilo u gotičkoj umjetnosti sjevera. Iako su talijanski arhitekti bili vrlo traženi, uskoro ne-talijani uče “italijansku arhitekturu”, te je j , j j , jformiraju prema svojim idiomima i podneblju.Među poznatijim arhitektima mimo Italije ističu se:Philibert de l'Orme ( 1510–1570. ) iz FrancuskeJuan Bautista de Toledo ( preminuo 1567. ) iz ŠpanijeInigo Jones (1573–1652) iz EngleskeKnjige i spisi o arhitekturi bili su od velikog značaja za razvoj i širenje arhitekture diljem EEvrope.Kao neke od autora ovih spisa možemo navesti:Androuet du Cerceau iz FrancuskeH V d d V i i H l dijHans Vredeman de Vries iz HolandijeWendel Dietterlin iz Njemačke

Arhitektura renesansa u FrancuskojArhitektura renesansa u Francuskoj

Arhitektura koja je u 16. stoljeću donesena iz Italije, te dalje razvijana pod svjetlomdomaće tradicionalne arhitekture.

Najprije se razvija skulptura,a slikarstvo evoluira pod utjecajem Leonardo da Vinci-a.

Nosioci ove epohe Francuskog slikarstva su:

J C i F i C l tJean Cousin, Francois Coulet

Objekti nove arhitekture su dvorci, palače, galerije

Renesansni arhitekti Francuske predvođeni Sebastianom Serilom, preuređuju postojećep , p j p jzamkove. To su zamkovi sa srednjevijekovnim osnovama, ali nisu više utvrđeni, te sunjihove fasade obogaćene renesansnim motivima. Teške kule sada odgovaraju kaopogodan motiv arhitektonske kompozicije, nego potrebama odbrane. Dispozicijaosnove vezana je za zemljište, tako da ona više nije pravilna.

Dekoracija je prethodila arhitektonskom oblikovanju po novoj renesansnoj formuli:pilastri i vijenci morali su trpjeti promjene usljed srednjevijekovne koncepcije strukture.p j pj p j j j j p j

stil “Francois I” i stil “Henry II”stil Francois I i stil Henry II

Stil j š i f k t kih l t it lij k hit kt i til Stil mješavine francusko-gotskih elemenata sa italijanskom arhitekturom naziva se stil Francois IU ovo vrijeme mnogi dvorci su se pojavili u dolini Loare, te kao najraniji primjer tu je dvorac “Châteaux d'Amboise” iz 1495 godine a slijede i “Châteaux de Chambord” dvorac Châteaux d Amboise iz 1495. godine, a slijede i Châteaux de Chambord , “Château de Blois” i “Châteaux de Gaillon”.Iz francuskog manirizma se ubrzo razvija stil pod nazivom Henry II. Njegove karakteristike su najuočljivije na dvorcu “Château de Fontainebleau”j j jItalijanski umjetnici kao što su Rosso Fiorentino, Francesco Primaticcio i Niccolo dell' Abbate, osnovali su u dvorcu Fontainebleau, školu pod istoimenim nazivom.Arhitekti koji su obilježili ovaj period su: j j j pJean Goujon,Gilles Le Breton,Philib t d l'OPhilibert de l'Orme,Androuet du Cerceau i Pierre Lescot

Châteaux de Chambord (1519-1536)Châteaux de Chambord (1519 1536)

I d j ij k i i i k kt Ima srednjevijekovni i renesansni karakter Sastoji se iz dva korpusa: manjeg u vidu donžona (srednja kula u kojoj živi kralj-obrambena uloga) i većeg koji ga obuhvataU manjem dijelu se nalazi stepenište sa dvostrukom spiralomU manjem dijelu se nalazi stepenište sa dvostrukom spiralom.Masivni tornjevi ( karakt. srednjevijekovne arhitekture) sada imaju dekorativnu ulogu, krov je strm sa mnogo dimnjaka.Bogata obrada fasade ima obilježje horizontalne podjele te spratne vjence sa Bogata obrada fasade ima obilježje horizontalne podjele, te spratne vjence, sa renesansnim detaljima na prozorima. Vijenci nemaju balustradu.Talijanski karakter: klasični redovi jedan nad drugim, prozorski okviri sa zabatima i arkade u prizemlju.Vertikalni akcenti nadjačavaju horizontalne (npr. visoki, uski prozori)Tko je odgovoran za projekat dvorca, ostala je kontroverzna tema, neki vjeruju da je to Domenico da Cortona ili Philibert Delorme, neki čak vjeruju da je i sam

d d d l d d b kLeonardo da Vinci imao udjela u dizajniranju dvorca za vrijeme svog boravka u njemu.Pretpostavlja se da je dvorac izgrađen sa svrhom ljetnjikovca. U blizini nije bilo grada niti manjeg mjesta kako bi se dvorac mogao brzo opskrbiti potrebštinama a grada niti manjeg mjesta, kako bi se dvorac mogao brzo opskrbiti potrebštinama, a veliki saloni i sobe sa velikim prozorima, svakako su bili nezgodni za grijanje u to vrijeme.


Tlocrt prizemlja

Château de BloisChâteau de Blois

N l i d li i L d j F k j T j bil id ij iš Nalazi se u dolini Loare u severozapadnoj Francuskoj. To je bila rezidencija više francuskih kraljeva, i mjesto gde je Jovanka Orleanka došla 1429. da primi blagoslov nadbiskupa Remsa prije nego je krenula u bitku za oslobođenje Orleana od Engleza.Dvorac je bio vlasništvo kraljevskih porodica Valoa i Orlean, i rezidencija francuskih kraljeva od 1498. do 1589. Arhitektura dvorca ujedinjuje elemente preuzete iz četiri stilske epohe. (gotika, stil F i I ij t d b t lij k t t di i l f k h )Francois I, cvijetno doba talijanskog renesansa, te tradicionalna francuska arh.)Dvorac je sagrađen u centru naselja Bloa koje je kontrolisao. Prvu kulu na ovom mjestu sagradili su grofovi Bloa u 10. stoljeću. Utvrđenje je prošireno u 13. stoljeću. Posljednji grof Bloa prodao je krajem 14. stoljeća ovo utvrđenje porodici Valoa.j j g p j j j j pDvorac se sastoji iz više zgrada koje okružuju centralno dvorište, sagrađenih u periodu od 13. do 17. stoljeća. Najpoznatija arhitektonska kaarkteristika je spiralno stepenište u krilu Francois I.Dvorac je dograđivan od strane mnogih kraljeva, posljednje izmjene urađene su prema projektu arhitekte Žila Mansara u 17. stoljeću. Poslije toga dvorac pada u zaborav. U 19 stoljeću dvorac je po prvi put restauriran i ova restauracija služila je kao U 19. stoljeću dvorac je po prvi put restauriran i ova restauracija služila je kao model za restauraciju ostalih zdanja.


Tlocrt prizemlja

Château de FontainebleauChâteau de Fontainebleau

A hit kt Gill L B t 1527 di l F i I di ši j Arhitekt Gilles Le Breton 1527. godine po nalogu Francois I radi na proširenju srednjevijekovnog zamka. Njegov projekat je rezultirao jednom od najčuvenijih kraljevskih rezidencija u Evropi.1541. godine Sebastiano Serilo je određen za voditelja projekta, te su Primaticcio, g j j p j , ,Giacomo da Vignola radili na krilu pod nazivom “Belle Cheminee”, koje je urađeno u renesansnom stilu.Srednjevijekovna kula oko koje je izgrađen Fontainbleau nameće izvjesnu

il t tl t nepravilnost tlocrta. Najznamenitiji dijelovi dvorca su:Ovalno dvorišteBelle Cheminee (Galerija Franje I)Galerija Henrika IINajklasičniji dio vanjskog izgleda dvorca djelo je Rossa Fiorentina i Primaticcia, a

h l k k d k k l k l G lnjihove slike i ukrasi od štuka prekrivaju sve površine u Velikoj galeriji . Galerijom Franje I u veden je novi stil ukrašavanja, koji je dalje slijedila cijela Evropa.Uz dvorac se nalazi jedan od prvih francuskih velikih geometrijski formiranih parkovaparkova.


Situacioni plan


Prostorniprikaz


Prostorni prikaz


Galerija Henrika II

Biblioteka


Kapela

LouvreLouvre

P l č L t j i đ 12 t d t Phili II A t k Palača Louvre prvenstveno je izgrađena u 12. st. od strane Philip II Augustus-a kao vojna utvrda. Utvrda je imala središte u vidu cilindričnog tornja, tzv. donžon ( kula u kojoj obitava kralj u slučaju opasnosti ), te je bila sastavni dio gradskih zidina.U 13. st. Louvre postaje kraljevski dvor i od tog vremena se razvijao i dograđivao.p j j g j gZa vrijeme vladavine Francois-a I, srednjevijekovni zamak Louvre se pretvara u renesansnu palaču. Na projektu su bili angažirani arhitekta Pierre Lescot i kipar Jean Goujon. Novi tlocrt sastojao se iz kvadratnog dvorišta, sa glavnim krilom odvojenim središnjim stepeništem, te dva krila sa strana.1564. godine Catherine de' Medici izdaje naređenje za izgradnju Palais des Tuileries kojom se u dispoziciji okreće prema Louvre u Projekat započinje PhilibertTuileries, kojom se u dispoziciji okreće prema Louvre-u. Projekat započinje Philibertde l'Orme, koji nakon njegove smrti 1570. godine nastavlja Jean BullantU drugoj polovici 17. stoljeća uređeni su interijeri. Palača je još proširena za vrijeme Napoleona I i Napoleona III.j p pGradnju nastavljaju u barokno-klasicističkom stilu J. Lemercier i L. Le Vau, a dovršava Claude Perrault.

Louvre-12.stoljeće-vojna utvrdaLouvre 12.stoljeće vojna utvrda

LouvreLouvre

Arhitektura renesansa u NjemačkojArhitektura renesansa u Njemačkoj

NRazvoj Njemačkog renesansa javlja se teže nego u Francuskoj i to pod uticajemkneževa, svećenika i plemstva, najviše na svjetovnoj arhitekturi.

Novi oblici ipak samo djelomočno dolze do izražaja:

- na portalima na pratnim vjencima

- na erkerima.

Tek u 17. stoljeću će se javiti potpune renesansne kompozicije kao zamjenatradicionalne gotike. U Njemačkoj je konstrukcija bondruka od davnih vremena bilarasprostranjena, tako da nije dozvoljavala jako arhitektonsko dekorisanje pri obradi

ši D j bil l k f ki l k l i d jpovršina. Dvoraca je bilo malo, a crkvene reforme su prekinule sakralnu izgradnju.

Kod stambenih zgrada zamjećuje se arhitektonski obrađeno dvorište, opasanotrijemom sa stubovima. Obično su trijemovi izvedeni od kamena,a spratovi odbondruka.

U zemljama sjeverne Evrope javlja se novi tip objekta-gradske kuće ili vjećnice izrazloga što su građani dosta učestvovali u javnom životu. Primjeri vjećnica su: vjećniceg g j j j ju Rotenburgu, Augsburgu, Emdenu, Bremenu i dr. U prizemlju vog objekta je veliki holsa prodavnicama, prostorija za vijeća, sudnica, a na spratu svečana dvorana.

Arhitektura renesansa u NjemačkojArhitektura renesansa u Njemačkoj

Rezidencije plemstva, se kao i drugdje u Evropi razvijaju od zamkova ili gradskihpalača. Ovdje je renesansa prodrla preko dekorativnih motiva. Dekoracija je jakobogata, ukrašavaju se reljefnim ornamentima, vjenci, pilastri i arhivolte.

Značajni renesansni dvorci u Njemačkoj su:

- Heidelberg Castle

Dresden Castle- Dresden Castle

- Neuburg Castle

Značajni sakralni objekti:

- Crkva Sv. Mihaela u Minhenu

Vjećnica u Rothenburg-u ( 1572-1590 )-arh. L. Wolf

Vjećnica u Augusburg-u ( 1615-1620.)-arh. Elias Holl

Vjećnica u Bremen-u ( 1572-1590 )Vjećnica u Bremen u ( 1572 1590 )

Dvorac u Heidelberg-uDvorac u Heidelberg u

Dvorac u Dresden-uDvorac u Dresden u

Crkva Svetog Mihaela u MinhenuWilliam V, Bavarski vojvoda

Crkva je građena u dvije faze. j g jU prvoj fazi je izgrađena crkva po uzoru na crkvu Il Gesu u Rimu, što se može vidjeti prema rješenju fasade. Značajna karakteristika crkve je ta, da je njen glavni brod zasveden bačvastim svodom koji premoštava oko 20 m. Ovim je to ujedno i najveći raspon premošten svoodm osim onoga na Bazilici Sv. Petra u Rimu.U drugoj fazi je William V, naumio napraviti mnogo veću vrkvu, te je prema njegovom nalogu arh. Friedrich Sustris izgradio transept, kor, te predivnu fasadu.

Crkva Svetog Mihaela u MinhenuWilliam V, Bavarski vojvoda

Arhitektura renesansa u HolandijiArhitektura renesansa u Holandiji

Zgrade gotičke strukture sada dobijaju neke klasične elemente, ali ne toliko primjetnekoliko je to dekorativna ornamentika na fasadama.

Polako se prihvataju talijanski oblici nove arhitekture, ali sa primjesom osobenostidomaće tradicije. Stvara se holandska umjetnost u kojoj se strani elementi pretvarajuu nacionalne.

Sa pojavom arh. Kornelija Florisa, javlja se novi pravac razvitka arhitekture podp j j , j j p pnazivom “Floris stil”. U ovom stilu renesansni elementi su ovladali gotičkomarhitekturom, te se stopili u jedinstvenu kompoziciju stvarajući cvijetno doba holandskearhitekture.

U drugoj polovici 16. st. djeluje Kornelije Blomert sa svojim zgradama od opeke, odkojih su najpoznatije:

gradska k ća Hag- gradska kuća u Hagu

- gradska kuća u Lajdenu

Zgrada zemaljske skupštine u Harelmu –arh. Lieven de Kejg j p j

Gradska vjećnica u Antwerpen-uarh. Kornelije Floris

Mesarski esnaf u Harlemuarh. Lieven de Kej

renesansna arhitektura - renesansa u francuskoj njemackoj i holandiji (2)

Documents