ÖĞrencİlerİn tÜrk edebİyati dersİne İlgİlerİ · iii Öz “Öğrencilerin türk...

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

(EARGED)

ÖĞRENCİLERİN

TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ

HAZIRLAYAN

Dr. Serap AKCAOĞLU SAYDIM

Ankara, 2009

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI .......................................................................................... 000

KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ . ........................................................................................000

Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir.

Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz.

Grafik : Hüseyin MUTLUCAN

Kapak : Hüseyin MUTLUCAN

Redakte :

ISBN:

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA

Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05

e-posta: [email protected] İnternet adresi: www.meb.gov.tr

http://www.meb.gov.tr/

“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

i

ÖN SÖZ

“Konfüçyüs’e sorarlar:

- Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydınız ilk olarak ne yapardınız?

Büyük düşünür şöyle karşılık verir:

-Hiç şüphesiz dilini gözden geçirmek olurdu.

Dinleyenlerin meraklı bakışları karşısında sözlerine devam eder:

- Çünkü dil kusurlu ise, kelimeler düşünceyi iyi ifade edemez. Düşünce iyi ifade

edilmezse, vazife ve hizmetler gerektiği gibi yapılamaz. Vazife ve hizmetin gerektiği

şekilde yapılmadığı yerlerde âdet, kaide ve kültür bozulur. Âdet, kaide ve kültür

bozulursa adalet yanlış yollara sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk

ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte bunun içindir ki, hiçbir şey dil kadar

mühim değildir.”

Aracı dil olan edebiyatı, öğrenciler, bir ders olmaktan çok; bir zevk, hayatı

yeniden anlamlandırma, kendilerini ve çevrelerini farklı bir bakış açısıyla

değerlendirmelerine yardımcı olacak bir sanat dalı olarak görürlerse, Türk Edebiyatı

dersi ve edebiyat kavramı, onlar için eğlence, mutluluk ve kendilerini anlamada güzel

bir kaynak olacaktır. Edebiyatın zevkine varmış bir kişi ile edebiyata uzak kalmış bir

kişinin günlük konuşmada geçen bir sözü bile algılayışı, yorumlayışı aynı düzeyde

değildir. Sözcüklerin basit anlamlarından öteye gidemeyen bir kişi ile sözcüklerin

çağrışım değerlerinden yararlanan bir kişinin estetik anlayışı, yorumlayışı ve kendini

ifade edişi farklıdır. Edebiyat, sözü ustaca kullanma sanatıdır. Dile yazılı ya da sözlü

şekil vermesini bilen, sosyal hayatta da kendini doğru ifade eder. Bu nedenle

öğrencilerin, edebiyat dersine ilgili olmaları, onları hem diğer derslerde hem de birey

olarak dış dünyada başarılı olmalarına yardımcı olacaktır. Dilini doğru kullanan

öğrenciler, dilin doğru kullanıldığı güzel örneklerle kendilerini yetiştireceklerdir. Bu da

ancak öğrencilerin edebiyatı sevmeleri ve Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin varlığıyla

mümkün olacaktır.

İlköğretim 6, 7, ve 8. sınıf öğrencilerini de kapsayan ÖBBS 2005

uygulamasındaki “öğrencilerin Türkçe dersini sevmelerine ilişkin tablo”ya göre

ii

öğrenciler, Türkçe dersine % 81’den fazla ilgi duymakta ve sevmektedirler. Her ne

kadar Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersi birbirinin devamı olmasa da içerik, yöntem

ve yaklaşım olarak benzerlik gösteren Türkçe dersi ile Türk Edebiyatı dersine

öğrencilerin ilgileri tamamen farklıdır. Ortaöğretim öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine

% 20-25 arasında ilgilidir. Oysa, edebiyat, hem birey hem de toplum için önemlidir.

Çünkü edebiyat, Kırgız yazar Cengiz AYTMATOV’un “Millet edebiyatından tanınır.”

sözleriyle önemini vurguladığı gibi, ders olmanın ötesinde insanlığın kültürünün

kendisidir. Biz edebiyatın taşıyıcılık özelliğinden dolayı, Ahmet Yesevi’yi, Yunus

Emre’yi, Mevlânâ Celaleddin Rumi’yi, Fuzûlî’yi, Bâki’yi, Nedim’i, Âşık Veysel’i,

Karacaoğlan’ı, Dadaloğlu’nu… ve onlara ait eserleri biliriz. Edebiyat, geçmişimizin

bize uzanan sanat köprüsüdür.

Bakanlık olarak gücümüzü bu doğrultuda da harcamak, hem edebiyat biliminin

gerçek değerinin anlaşılmasına katkıda bulunacak hem de öğrencilerimizin Türk

Edebiyatı dersinden zevk almalarını sağlayacaktır.

“Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırmasının öğrencilerimizin

Türk Edebiyatı dersini benimsemelerine, ilgi duymalarına yardımcı olmak amacıyla

yapılacak çalışmalar içerisinde önemli bir yere sahip olacağına ve Bakanlığımızın ilgili

birimlerine faydalı olacağına inanıyorum.

Araştırmanın verilerinin sağlanmasında katkılarından dolayı il millî eğitim

müdürlüklerine, öğrencilere, bu çalışmayı yapan Bş. Öğ. Dr. Serap AKCAOĞLU

SAYDIM’a, grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a

teşekkür ederim.

Dr. Halil Rahman AÇAR

Daire Başkanı

iii

ÖZ

“Öğrencilerin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri” araştırması ile ortaöğretim

öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse

ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi düzeylerini yükseltici tedbirler sunmak

hedeflenmiştir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2007-

2008 öğretim yılında Türkiye’deki dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyinde

devlet okullarına devam eden ortaöğretim öğrencileri; araştırmanın örneklemini ise her

sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere toplam 1620 öğrenci oluşturmaktadır.

Yedi bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da

seçkisiz olarak belirlenen 2 il olmak üzere araştırmanın örneklemine16 ilden seçilen

okullar dahil edilmiştir. Araştırmada, veri toplama aracı olarak ön uygulamadan sonra

son şekli verilen anketler kullanılmıştır. Elektronik posta ile il millî eğitim

müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere uygulanmıştır.

İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde SPSS

kullanılmıştır.

Araştırmada elde edilen bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk

Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla Olay Çevresinde Oluşan Edebî

Metinlere ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. Onuncu

sınıf öğrencileri, en fazla İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı ünitesine

ilgi duyarken, ilgilerinin en az olduğu ünite, Öğretici Metinlerdir. On birinci sınıf

öğrencileri, en fazla Millî Edebiyat Dönemi ünitesine ilgi duyarken, en az Öğretici

Metinler ünitesine ilgi duymaktalar.

Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri

düşük düzeydedir. Öğrenciler; farklı yöntemlerin uygulanması, farklı araç gereçlerin

kullanılması, öğretmenin öğrenciye yaklaşımı, öğrencinin derste aktif olması, dersin

eğlenceli hâle getirilmesi, konuların gerçek hayatla ilişkilendirilmesi, ders kitabının

öğrenciler açısından çekici ve anlaşılır olmasıyla derse olan ilgilerinin artacağını ifade

etmektedirler.

iv

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu (% 25,3) ve on birinci sınıf

öğrencilerine (% 25,3) göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (%

29,0).

Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için, Türk Edebiyatı

Öğretim Programı’nın ve Türk Edebiyatı ders kitaplarının yeniden değerlendirilmesi ve

gözden geçirilmesi gerekli görülmektedir. Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı

dersine ilgili olmalarındaki fonksiyonları bir kez daha vurgulanmalı ve öğretmenlere

Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın tanıtılması yanında, Türk Edebiyatı dersi

konularının işlenişi hakkında da hizmet içi eğitimler verilmelidir. Ayrıca “100 Temel

Eser” projesinin uygulama boyutu değerlendirilmeli ve projenin işlerliğinin artırılması

için önlemler alınmalıdır.

v

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ ............................................................................................................................. i ÖZ....................................................................................................................................... iii İÇİNDEKİLER ................................................................................................................. v TABLOLAR LİSTESİ ..................................................................................................... vii GRAFİKLER LİSTESİ.................................................................................................... x

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ 1.1. Problem Durumu.......................................................................................................... 1 1.2. Araştırmanın Amacı..................................................................................................... 3 1.3. Araştırmanın Önemi .................................................................................................... 7

İKİNCİ BÖLÜM ALAN YAZIN TARAMASI

2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi ........................................................... 9 2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar......................................................................... 12

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Yöntemi ................................................................................................. 21 3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi.............................................................................. 21 3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması .......................................... 26 3.4. Verilerin Analizi .......................................................................................................... 28 3.5. Sınırlılıklar ................................................................................................................... 30 3.6. Sayıtlılar....................................................................................................................... 30

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM 4.1. Dokuzuncu Sınıf .......................................................................................................... 31

4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar..... 31 4.2. Onuncu Sınıf ................................................................................................................ 66

4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar .......... 66 4.3. On Birinci Sınıf............................................................................................................ 90

4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar ...... 90

BEŞİNCİ BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER

5.1. Sonuç ........................................................................................................................... 117 5.2. Öneriler ........................................................................................................................ 133 5.3. Araştırma Önerileri ...................................................................................................... 136 KAYNAKLAR ................................................................................................................. 137 EKLER .............................................................................................................................. 140

EK 1: Türk Edebiyatı Dersi 9, 10 ve 11. Sınıf Üniteleri......................................... 141 EK 2: Okul Müdürü Yönergesi............................................................................... 145 Öğretmen Yönergesi .............................................................................................. 146 Öğrenci Anketleri.................................................................................................... 147 EK 3: Millî Eğitim Bakanlığının “100 Temel Eser” 2004/60 No’lu Genelgesi ..... 157

vi

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo Adı Sayfa 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları ...................................................................22

3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı ...........................23

3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları ............................................................24

3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı .......................................................................................................24

3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................25

3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı ........................................................................................................................26

4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri .....................................31

4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notu Oranı ..........................................................................................................32

4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................33

4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................35

4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................37

4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................39

4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................42

4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................44

4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri ................................................................................................................47

4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri...............................................................................................49

4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı......51

4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri .......................................................................................................................52

4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma Düzeyleri..........54

4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................56

4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ...................................................................................................58

4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri............................................................................................................................60

4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri .............................................................................................................62

vii

4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri...........................................66

4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ........................................................................................67

4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................67

4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................68

4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................69

4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................71

4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................73

4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................75

4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı ...........77

4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri ................................................................................................78

4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türleri ile Yıllık Okudukları Kitap Sayısı ............................................................................................................................80

4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................82

4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ..................................................................................................83

4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri...85

4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...................................................................................................................87

4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı ...................................90

4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı ...............................................................................................................90

4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................91

4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................92

4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................93

4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................95

4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .......................................................................................................................97

4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri .....................................................................................................99

viii

4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri .....................................................................................................................101

4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri ...................................................................................................103

4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı. ....105

4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri ..............................................................................................106

4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı ...........................................................................................................................107

4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .....................................................................................................................109

4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri ................................................................................................110

4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgileri..........................................................................................................................112

4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...........................................................................................................114

5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri .................................................................................................123

ix

GRAFİKLER LİSTESİ

Grafik Adı Sayfa 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına

Ait Düşünceleri ............................................................................................................... 64

4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...............................................................................................................

88

4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Ait Düşünceleri ...............................................................................................................

115

5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................

117

5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri 119

5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................

120

5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı İlgi Düzeyleri .........................................................................................................................

122

5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okudukları Kitap Sayısı .....................................................................................................................

124

5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri .................................................................................

126

5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışması Yapma Oranları ..............................................................................................

129

5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin Oranları. ..........................................................................................................................

130

5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları ................................................................................................

131

5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri................................................................................................

132

1

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

1.1. Problem Durumu “Edebiyat, derin hisler uyandıran duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla

güzel, etkili ve belli bir şekil içerisinde anlatımıdır (Güzel, A, Torun, A., Bilkan, A.F., Demir, C. 1997: 14).

Güzel (2006:85), “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem ve Teknik ve Örnek Uygulamaları” makalesinde edebiyatın farklı bir çok tanımını yapmıştır. Bunlar:

Edebiyat, güzel sanatların da bir koludur.

Edebiyat, çıplak hakikat ve hayallerin süslü elbisesidir.

Edebiyat, tabiî ve beşeri olayları anlatırken beyinlerde hayranlık uyandırmaktır.

Edebiyat, fikir ve hisleri çeşitli şekillerde ifade etme yeteneğidir.

Edebiyat, bir ressamın çizgilerle renkler arasında ilgi kurarak bir tabloya yansıtması gibi gerçekle hayali yer ve zamana göre birleştirme sanatıdır.

Edebiyat, hayatın gizli sayfalarını görmek, mikroskobik bir işçilikle onları tetkik ve tahlil edebilmektir.

Edebiyat, gönülden kopan duyguları aynı güzellikle başkalarına duyurabilmektir.

Edebiyat, beşerî hareketlerin aynasıdır. Her şeyi onun içinde görmek mümkündür.

Edebiyat, insanlara, hayvanlara ve etrafımızda gördüğümüz ve anladığımız maddî, manevî şeylerle alakalı hususlarda bir fikir, bir felsefe bulmak ve her türlü vaziyet ve hareketler arasında münasebet aramak, sınırlı gibi görülen halleri alakalarıyla genişletmek, takdir hissi verebilecek derecede izah etmektir.

Edebiyat, bütün malzemesi ve şekli, kelimelerden kurulan bir san’at abidesidir. Üzerindeki nakış ve renkler, ilmin, dehanın nakış ve renkleridir.

Edebiyat, sosyal ilimlerin tercih edilmesidir. Ancak onun sahnesinde her hakikat tecessüm eder.

Edebiyat, bütün ilimlerin neticesi ve özüdür. Bunun içindir ki edebiyat, ilim ve felsefenin ilerlemesinden sonra parlaklığını göstermiş ve medeniyet aleminde hakimiyeti temin etmiştir.

Edebiyat, bazen top, tüfeklerin, bombaların yapamadığı tesiri yapar, onun sihirli parıltıları, bir toplumun karanlıklarını daima aydınlatmağa kafi gelebilir.

Edebiyat, şekli ve yapılışı itibariyle her zaman semaların derinlerine uçabilen bir balondan farksızdır. İlim ve fenden kuvvet aldıkça yok olması mümkün değildir.

Edebiyat ne çocuk oyuncağına benzer, ne de “Arşimet” kanunları gibi ciddiyet ve sebat gösterir. Asırdan asıra, halden hale değişen bir hakikattir ki aksini ispat, hiçbir vakit mümkün olamaz.

Edebiyat, güzelliğin olduğu kadar çirkinliğin de ifadesidir. Hiç bir ilim ve san’at bu derece tesire sahip değildir.

2

Edebiyat, musiki gibi yalnız seslerin bestesi değil, kendine mahsus fikir ve duyguların da bestesidir. Edebiyat olmasaydı musiki öksüz kalırdı.

Edebiyat, ilkbaharlarda açan çiçekli ağaçlara benzer. Esen fırtınalardan her ne kadar çiçeklerini dökerse de yine düştüğü yerleri süslemekten geri kalmaz.” şeklindedir.

Güzel’in (2006) de ifade ettiği gibi edebiyat, yaşantımızın kendisi olan güzel

sanat dallarından biridir. Bu nedenle eğitimin her kademesinde ismi edebiyat olmasa da

öğrencilerin karşı karşıya kaldığı bir bilimdir. Öğrenciler, kimi zaman farkında olarak

bu bilime yönlenirken kimi zaman da farkında olmadan kendilerini o ahengin içerisinde

bulurlar. İlköğretimin ilk yıllarında okuma yazma ile başlayan tutum ve davranışlar,

ilköğretimin ikinci kademesinde okuma parçalarını anlamaya, yorumlamaya ve

anlamlandırmaya katkı sağlar. Ortaöğretim döneminde ise, öğrenciler, artık adı edebiyat

olan bir terimle tanışırlar. Oysa onlar, edebiyatla ilk kez karşılaşmamaktadırlar. Fakat

buna rağmen öğrenciler, “edebiyat” terimiyle –ders adı olarak- ilk kez

karşılaştıklarından dolayı bir tedirginlikle Türk Edebiyatı dersine karşı mesafeli

yaklaşmaktadırlar. Oysa toplumun kendisi olan bu kadar önemli bir alana karşı

öğrencilerin farklı düşünmeleri ve uzak kalışları göz ardı edilemeyecek ciddi bir

sorundur.1

Karaalioğlu (1980:22) da edebiyatı, “…bir toplumu tinsel ve töresel bakımlardan düzenleyebilecek en etkili

araçtır. Toplumun tüm dertleri, sevinçleri, edebiyatın konusu olabilir. Bir ulusun edebiyatı, o ulusun tinsel haritasını, tarihi boyunca yaşadığı hayatı, duygu ve düşünce

1 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 2008 yılında yaptığı 2005 Yılında Geliştirilerek uygulamaya Konulan 9, 10 ,11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması’nda öğretmenler, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az oluşlarını aşağıdaki cümlelerle ifade etmişlerdir.

“Öğrencilerin geldikleri okullar, eğitim imkânları, sistemin yeni olması, sınav kaygısı vb. konular öğrencinin zevkini, isteğini azaltmaktadır.” (MEB, TTK, 2008:10)

“… dersler öğrenci merkezli olmaktan çok öğretmen merkezli olmakta ve varılmak istenen hedeflere ulaşılamamaktadır.” (a,g,e : 60)

“Fen Bilimleri Alanı öğrencileri ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine yeterince ilgi göstermeyebiliyor.” (a.g.e: 60).

Oral ve Aşılıoğlu (2000)’nun araştırmasına göre de öğretmenlerin % 57,3’ü öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine ilgileri “orta” düzeyde olduğunu % 33,6’sı ise “az” düzeyde olduğunu ifade etmişlerdir.

3

yapısını ortaya koyar, Toplumun, toplumu kuran insanların dilbilgilerinin gelişmesine yol açar”.

şeklinde tanımlamıştır.

Bu nedenle gerçekte öğrencilerin alanları ne olursa olsun Türk Edebiyatı dersine

karşı yaklaşımlarının sevecen ve istekli olması gerekir.

Sever’in (2003:3) de ifade ettiği gibi, “Edebiyat (yazın) bize sanatçı duyarlılığıyla kurgulanmış bir yaşam sunar.

Yaşamımıza yeni anlamlar katar. İnsan ve yaşam gerçekliğini sanatçı duyarlılığıyla kavramamıza, bu gerçekliğe sanatçının penceresinden bakmamıza olanak sağlar. Her yeni pencere, yaşama ve insana ilişkin deneyimlerimizi zenginleştirir; onlara derinlik katar. Dilin en yetkin kullanım örnekleriyle bizi başkalarının deneyimlerine ortak eder”.

Millî Eğitim Bakanlığı da öğrencilerinin başarı düzeylerini artırmak,

yaratıcılıklarını ön plana çıkarmak, yaşayarak ve yaparak öğrenmelerini geliştirmek ve

her şeyden önemlisi konuların işlenişini zevkli hâle getirerek öğrencilerin konuları bir

yük olarak değil; eğlenerek öğrenmelerini sağlamak amacıyla 2005 yılında yeni öğretim

programlarını kademeli olarak uygulamaya başlamıştır. Millî Eğitim Bakanlığının

hedefleri doğrultusunda, yeni öğretim programlarının öğrencilerin derse karşı

motivasyonlarını nasıl etkilediği konusunda henüz tam anlamıyla araştırmalar

yapılmamıştır. Bu doğrultuda bizim araştırmamızdaki hedef, yeni öğretim programının

uygulamaya geçmesi ile öğrencilerin, Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri nedir,

Türk Edebiyatı dersi hakkında ne düşünüyorlar, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin

artırılması için ne yapılmalı vb. gibi edebiyat dersine ait öğrencilerin tutumlarına ilişkin

mevcut durumu tespit etmektir. Bu nedenle bu araştırmada “Ortaöğretim 9, 10 ve 11.

Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgileri Ne Düzeydedir ve İlgi Düzeylerini

Artırmak İçin Neler Yapılması Gerekmektedir?” sorularına cevap aramaktır.

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine olan

ilgilerinin düzeyini ortaya koymak ve derse ait başarılarını artırmak amacıyla ilgi

düzeylerini yükseltici öneriler sunmaktır. Bu genel amaca ulaşabilmek için aşağıdaki

sorulara cevap aranmıştır.

Alt Amaçlar:

A. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin

Bulgular ve Yorumlar

4

1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi

duyma düzeyleri nedir?

1.1. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci

ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir?

1.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci

ünitesine ilgi duymama nedenleri nelerdir?

1.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci

ünitesine ilgi duyma düzeyleri nedir?

1.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci


1.5. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


1.6. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


1.7. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü

ünitesine karşı ilgi duyma düzeyleri nedir?

1.8. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü


2. Dokuzunu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?

2.1. Dokuzuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?

2.2. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı

dersine ait başarıları arasında bir ilişki var mıdır?

2.3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre

okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir?

2.4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı

dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?

3. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk

Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılık göstermekte

midir?

5

4. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile

Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında bir ilişki var mıdır?

5. Dokuzunu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için

ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar?

B. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin Bulgular

ve Yorumlar

6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi

düzeyleri nedir?

6.1. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci


6.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci


6.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci


6.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci


6.5. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


6.6. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


7. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?

7.1. Onuncu sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?

7.2. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı


7.3. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre okuma

düzeyleri değişiklik göstermekte midir?

7.4. Onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı


6

8. Onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk Edebiyatı

dersine ilgi düzeyleri farklılık göstermekte midir?

9. Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile


10. Onuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için ne

yapılması gerektiğini düşünüyorlar?

C. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerine İlişkin

Bulgular ve Yorumlar

11. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin konularına ilgi

düzeyleri nedir?

11.1. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci


11.2. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci


11.3. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci


11.4. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci


11.5. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


11.6. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


11.7. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü


11.8. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü


12. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri nedir?

12.1. On birinci sınıf öğrencileri bir yılda kaç kitap okumaktadırlar?

7

12.2. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı


12.3. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre

okuma düzeyleri değişiklik göstermekte midir?

12.4. On birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeyleri ile Türk Edebiyatı


13. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre Türk

Edebiyatı dersine ilgileri değişmekte midir?

14. On birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türleri ile Türk

Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında farklılık var mıdır?

15. On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyleri ile


16. On birinci sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artması için

ne yapılması gerektiğini düşünüyorlar?

D. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencileri/nin Türk Edebiyatı Dersindeki

Durumlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar

17. Türk Edebiyatı dersine katılımları hangi düzeydedir?

18. Türk Edebiyatı dersinin işlenişinde farklı araç gereç kullanıyorlar mı?

19. Meslek olarak Türk Edebiyatı öğretmenliğine ilgi duyuyorlar mı?

1.3. Araştırmanın Önemi

“Birey, kimi zaman bir toplumda yaşamanın gerektirdiği zorunluluklarla kimi zaman da sanatsal gereksinimleri nedeniyle yazıyı kullanır. Hangi nedenle olursa olsun her türlü yazma eyleminde dil - düşünce ilişkisi karşımıza çıkar. İnsanın düşüncelerini tanıması, geliştirmesi, onları söze ya da yazıya dökmesiyle yakından ilişkilidir. Biz insanlar “dile dökmeden, dil kalıbına yerleştirmeden gerçekliği anlayamıyor, üzerinde düşünemiyoruz. Kısaca dünyayı dil yoluyla kavrıyoruz” (Akarsu,2001:23). Bu nedenle dil olmadan düşüncenin gelişmesi de beklenemez. Düşünme becerileri gelişmemiş bireylerden oluşan bir toplum ise çağı yakalayamaz.” (Serin, 2005:3).

Malzemesi dil olan edebiyatın günlük hayatla bu derece iç içe olması, toplumun

geleceğini yönlendirmesi, bireyin gelişimine öncülük etmesi Türk Edebiyatı dersinin de

önemini artırmaktadır. Edebiyat dersini farklı boyutlarda ele alan çeşitli araştırmalar,

8

sempozyumlar, konferanslar, çalıştaylar gerek Millî Eğitimin ilgili birimleri gerekse

üniversiteler ve okullar tarafından düzenlenmektedir. Edebiyat eğitimi daha etkili ve

verimli nasıl olur, edebiyat öğretiminin sorunları nelerdir vb. gibi konularda fikir

alışverişinde bulunulsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri nedir ve

ilgi düzeylerini artırmak için ne gibi tedbirler alınmalıdır gibi konularda her hangi bir

çalışma bulunmamaktadır.

Türk Edebiyatı dersine öğrencilerin ilgisizliği (bkz. s.2. dipnot) yalnızca bu

derse ait bir sorun olarak görülmemelidir. Ortaöğretim öğrencileri, lisede ilk kez

karşılaştıkları yeni derslere mesafeli yaklaşırken, konuların çekiciliğine göre ilgi

düzelerini oluşturmaktadırlar. Öğrencilerin edebiyata karşı ilgileri varsa, öğretmenlerine

her yönüyle güveniyorlarsa ve Türk Edebiyatı dersinde beklentileri gerçekleşiyorsa,

Türk Edebiyatı dersine karşı da ilgili oluyorlar.

Öğretmenler tarafından zaman zaman programlara, hizmet içi eğitimlere,

öğrencilerin derse ilişkin tutumlarına vb. ilişkin araştırmalar, toplantılar, görüş alış

verişleri yapılsa da öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin veriler oldukça sınırlıdır.

Nadiren bir araştırmanın bir alt problemi olarak küçük çapta yer almaktadır. Bir bütün

olarak öğrencilerin Türk Edebiyatı dersini nasıl değerlendirdiklerini, konuları ile ilgili

neler düşündüklerini, ne hissettiklerini ve Türk Edebiyatı dersinden beklentilerinin neler

olduğunu bu araştırma ortaya koymayı hedeflemiştir. Bu araştırma ile ilk kez

öğrencilerin bakış açısı ile Türk Edebiyatı dersi konuları değerlendirilmekte ve

öğrencilerin bu derse karşı ilgi düzeyleri kendi bakış açıları ile dile getirilmektedir.

Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ne kadar ilgi duyuyorlar ve bu ilgileri nasıl

artırılabilir sorusuna cevap aranmıştır.

Araştırmamızın, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin

yükseltilmesini sağlayabilecek stratejilerin geliştirilmesine yön verecek bir kaynak

olması hedeflenmektedir.

Ayrıca bu konu ile ilgilenen kişilere de veri sağlaması açısından önemli

görülmektedir.

9

İKİNCİ BÖLÜM

ALAN YAZIN TARAMASI

2.1. Edebiyat Terimi ve Edebiyat Biliminin Önemi

“edebiyat Ar. edebiyy¥t

is. (edebiya:tı) 1. Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatı, yazın (II): “Edebiyat hocasıyken talebeme bu nesir sanatından bir defa bahsetmiştim.” -F. R. Atay. 2. Bir bilim kolunun türlü konuları üzerine yazılmış yazı ve eserlerin hepsi, literatür: Hekimlik edebiyatı. 3. mec. İçten olmayan, gereksiz, boş sözler.

Güncel Türkçe Sözlük

edebiyat Fr. Littérature

1. Sanatça, yani insanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde meydana getirilmiş şiir, sahne eseri, hikâye, roman, söylev gibi nazım veya nesir halindeki eserlerin hepsi. 2. Bu eserlerin yer aldığı sanat kolu. 3. Bu sanatı ve bu eserleri inceleyen bilim. 4. Bu bilimi konu olarak ele alan kitap (EDEBİYATÇA, EDEBİYATLIK, Littéraire; EDEBİYATÇI, Littérateur). (Edebiyat kelimesi yabancı bir kelime olduktan başka anlam bakımından konusu ile de hiç bir ilgisi olmadığından, Türkçe karşılığının bulunması gereken terimlerden biridir. Bunun için şimdiye kadar Betikler, Yazınlar, Yazna gibi karşılıklar ileri sürülmüştür.)

BSTS / Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü 1948” (http://tdkterim.gov.tr; 09.03.2009)

Türk Dil Kurumunun Büyük Türkçe Sözlüğü’nde edebiyat terimi yukarıdaki gibi

açıklansa da genel tanımı “dille yapılan güzel sanat dalı” olarak yaygınlık kazanmıştır.

Edebiyat bilimi ile ilgilenen, bu alanı kendine uğraşı olarak seçen sanatçılar ve bilim

adamları edebiyat kavramı için zaman zaman aynı noktada birleşseler de değişik

tanımlamalarda bulunmuşlardır. Bunlardan birkaçı şöyledir:

Oğuzkan’a göre (2001:5-7; Akt. Güzel, 2006) edebiyat, “insanlara hoş vakit

geçirtici, eğlendirici bir olgu, ruha canlılık veren, yaşama gücünü arttıran, hayatı keşfe

yardımcı olan, bir rehberlik kaynağı, yaratıcı etkinlikleri teşvik eden, güzel bir dil, söz

söyleme sanatıdır.”

http://tdkterim.gov.tr/

10

Karaalioğlu’na göre (1980:9) ise edebiyat,

“…güzel sanatların bir koludur. Geniş anlamıyla yazılı her çeşit eser; dar anlamı ile yalnız sanat amacıyla yazılmış eserler edebiyat çevresine girer. İnsanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde şiir, roman, öykü, tiyatro, hitabet gibi nazım ve nesir halindeki sanat eserlerinin tümüne; bu sanat eserlerini inceleyen bilime; bu bilimi konu alarak ele alan kitaba edebiyat denir.”

Kavcar (1993: 29-30) edebiyatı, “malzemesi dil olan bir güzel sanat” olarak

tanımlarken, edebiyatın işlevi üzerine üç farklı görüş olduğunu ifade etmektedir.

Bunlar:

“1. Edebiyatı her şeyden önce ahlâk, din ve politika gibi alanlardaki yaşantımıza ilişkin sorunlara göre değerlendiren ve edebiyatı özellikle bunlara karşı sorumlu sayanlar.

2. Edebiyatı her şeyden önce bir sanat olarak değerlendiren ve iyi eserin yalnızca güzelliğe karşı sorumlu olduğunu, başka amaçlara araç edilmemesi gerektiğini söyleyenler.

3. Edebiyat ile ahlâk vb. değerler arasında bir bağ gören, ama edebiyatın, ahlâk alanında olumlu sonuçlarını sanat sınırları içinde kalarak sağlayabileceğini söyleyenler.”

Edebiyatın tanımı ve işlevi üzerine farklı görüşler söz konusu olsa da bir sosyal

bilim olmasına rağmen yine de edebiyatın kavram olarak anlamı, kapsamı ve işlerliği

hakkında bilim adamlarının ortak görüşleri mevcuttur. Edebiyat, bir güzel sanat dalı

olarak ne kadar önemli ise, öğretimi de o derece değer kazanmaktadır.

Kavcar (1993:30),

“edebiyat eğitimiyle amaçlanan sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen, sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” der.

“Edeb” kökünden türeyen “edebiyat” sözcüğü, “iyi ahlâk, terbiye, görgü” gibi

kavramları içinde barındırır. Edebiyat biliminin temel amacı; estetik kaygıyla güzele

ulaşmak, iyiyi dile getirmektir. Türk Edebiyatı dersinin amaçları da edebiyat biliminin

amaçlarına paralel olarak belirlenmiştir. Nitekim 2005 yılında geliştirilerek uygulamaya

konulan 9, 10, ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’nda bu dersin

amaçları yirmi iki madde ile sıralanmıştır.

11

Türk Edebiyatı Dersinin Genel Amaçları:

1. Edebiyatın kültürel ve tarihî olandan hareketle dille gerçekleşen bir güzel sanat etkinliği olduğunu kavratmak,

2. Edebî eser ve metinlerin, ortaya çıktıkları dönemi, güzel sanatlara özgü duyarlılıkla yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından temsil ettiklerini sezdirmek,

3. Edebî metinleri yapı, tema, dil, anlatım ve anlam bakımlarından yazıldıkları dönemin zihniyetiyle ilişkilendirmek,

4. Ulusal ve evrensel değerlerin sanat eseri olan edebî metinlerde zenginleşerek varlıklarını nasıl sürdürdüklerini kavratmak,

5. Türkçenin, tarihî akış içinde yaşanılan medeniyet daireleri çevresinde nasıl zenginleştiğini ve edebiyat dili hâline geldiğini kavratmak,

6. Toplumsal hayatın ve her türlü bireysel değerin edebî metinlerde nasıl yansıdığını belirlemek,

7. Türkçenin, Türk ulusunun kimliği olduğunu kavratmak,

8. Yeni düşünceler üretebilme yeteneğini geliştirmek,

9. Okuma zevki ve alışkanlığını geliştirmek,

10. Araştırma, tartışma, anlama, değerlendirme ve yorumlama yeteneklerini geliştirmek,

11. Öğrencilerin sanat zevk ve anlayışlarını geliştirmek,

12. Dille gerçekleştirilen sanatın etkinliklerini anlayabilecek zevk ve bilgi birikimini kazandırmak,

13. Dil ve edebiyat ilişkisini kavratmak,

14. Edebiyat ile diğer çalışma alanları ve bilim dalları arasındaki ilişkiyi kavratmak,

15. Zamanın akışına paralel olarak -en eski dönemden bugüne- Türk yaşama tarzını, düşüncesini, dil zevkini ve kültür hayatına özgü gelişmeleri edebî metinler çevresinde değerlendirmek,

16. Edebî metinlerden hareketle Türk kültür hayatının, tarihinin ve edebiyatının birbirinden ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu kavratmak,

17. Edebî metinlerin zamanın getirdiği değişmelerle zenginleştiğini ve geliştiğini kavratmak,

18. Edebî eserler çevresinde Türk insanının kültür, anlayış ve zevk bakımından gelişmesini kavratmak,

19. Öğrencilerin; kazandıkları yöntem ve dikkatle karşılaştıkları her türlü yazılı ve sözlü metni anlamalarını, değerlendirmelerini ve yorumlamalarını sağlamak,

20. Başta sanat metinleri olmak üzere her türlü metinde ulusal ve evrensel kültür, düşünce ve zevk öğelerini belirlemek; bunlar arasındaki ilişkiyi kavratmak,

12

21. Her türlü insan etkinliğinin edebî eserlerde, sanata has duyarlılıkla dile getirilerek değerlendirildiğini kavratmak,

22. Öğrencilerin Türk ulusunun yaşadığı medeniyet daireleri ile Türk edebiyatının dönemlerini bu günden geçmişe yönelen bir dikkatle değerlendirip yorumlayacak düzeye ulaşmalarını sağlamak.

Sıralanan bu amaçları gerçekleştirmek üzere, ünitelerde belirtilen kazanım, önerilen etkinlik ve verilen açıklamalar doğrultusunda, metinlerin incelenmesi ve yorumlanmasıyla öğrencilerin; eleştirel düşünme, sorunları çözebilme, yaratıcı düşünme, araştırma-sorgulama, iletişimde bulunma becerilerini kazanmaları, bu becerileri geliştirmeleri hedeflenmiştir. Ayrıca öğrencilerin özellikle bilgi teknolojisinin imkânlarını kullanma konularında da beceri kazanmaları düşünülmüştür. Edebiyat dersi için hemen her metnin ve her çalışmanın, dilin doğru ve güzel kullanılmasına imkân veren beceriler kazandırdığı da unutulmamıştır. Öğrencilerin sözlü ve yazılı anlatımda etkili olabilmenin yollarını fark etmeleri amaçlanmıştır (MEB, 2005: 11-12).

2.2. İlgili Araştırmalar ve Yayınlar

Ülkemizde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin Türk Edebiyatı dersi öğretim

programına yönelik görüşlerine ilişkin farklı zamanlarda araştırmalar yapılmış olmasına

rağmen, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine yönelik düşünceleri ve hissettikleri ile ilgili

ülke genelinde bir araştırma yapılmamıştır. Ancak edebiyat öğretimiyle ilgili çeşitli

çalışmalar söz konusudur. Kantemir’in (1987:137) de ifade ettiği gibi edebiyat

öğretimindeki araştırmaları beş grupta toplamak mümkündür.

“1. Çocukların okumaya karşı ilgisini inceleyen araştırmalar. Buna, çocukların spontane ilgileri ile sınıftaki faaliyetler sonucunda gelişen ilgileri de katılmıştır.

2. Edebiyat öğretiminde yoğun program ve sürekli programların öğretim açısından değerinin araştırılması.

3. Sınıf çalışmalarının gözlemi ve durum tespiti.

4. Edebiyatta, okuma ve tartışma yoluyla öğrencilerde gelişen davranışların incelenmesi.

5. Daha geçerli ve güvenilir testler (Edebiyat testleri) için yapılan araştırmalar.”

Kantemir (1987:138), programın düzenlenmesindeki amaçların tespitinin de

önemli olduğunu vurgulamış ve programlar hazırlanırken şu amaçların gerçekleşmesi

gerektiğini ifade etmiştir:

“1. Öğrencide, duygu ve hayal gücünü genişletmek,

2. Yaşam ve davranışlarda değerli ve sürekli idealler yaratan yazılar seçmek,

3. Zihinsel ve ruhsal uyarılar sağlamak,

13

4. Öğrenciye, zevk alacak ve kültür düzeyini yükseltecek biçimde metinler seçmek,

5. Öğrencinin, okuma isteğini artırmak ve onu, değerli eserleri okumaya yöneltmek,

6. Düşünme ve yorumlama gibi zihinsel melekelerin gelişmesine yardımcı olmak.”

Kantemir, (1987:138) Türk Dili ve Edebiyatı öğretiminde, öğretim programları

hazırlanırken amaçların yanında

“…öğrencinin, okuduğu yazıyı anlaması ve eleştirici biçimde okuması, yazıdan uygulamaya görüşlere gidebilmesi; yazıdaki karakterlerin yapabileceklerini sezinlemesi; öğrencinin, çevresini ve olayları doğru olarak yorumlaması ve değerlendirmesi ve giderek kültüre katkısı olan yazarları ve eserleri tanıması…”

gibi ilkelerin de göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaktadır.

Kavcar ise (1993:30) edebiyat eğitiminin amacını,

“sadece sanatçı yetiştirmek, büyük şair ve yazarlar ortaya çıkarmak değil, en genel anlamıyla güzeli arayan, güzellik kaygısı ve estetik duyarlık taşıyan gençler yetiştirmektir. Asıl beklenen,.sözünü bilen, güzel konuşma ve düzgün yazma becerilerini kazanmış, davranış inceliğine ve güzellik duygusuna sahip insanlar yetişmesidir.” olarak ifade etmiştir.

Kavcar (1993:33), mesleğinin bilincine vararak yetiştirilen edebiyat öğretmeni

adaylarının, okul ortamında çok başarılı olacağını düşünmektedir. Bu nedenle dil ve

edebiyat öğretimi gören öğrencilerin

“1- Dinlediğini ve okuduğunu tam olarak anlama.

2- Okuma zevki ve alışkanlığı edinme.

3- Dile özen gösterme duyarlığını kazanma.

4- İstediğini sözlü ve yazılı olarak düzgün bir şekilde anlatma.

5- Edebiyat ürünlerinden tat alma.” gibi tutum ve davranışlara sahip olarak yetiştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Kavcar (1993:34) ayrıca yine aynı makalesinde liselerde okutulan Türk Dili ve

Edebiyatı dersi kitaplarının

“a) Bu eser veya metin öğrencilerin ilgilerine uygundur, onlara zevk verir. Öğrenciler onu okumaya ve onunla kendi zihinsel ilgileri ve etkinlikleri arasında bağlantı kurmaya istek duyarlar.

b) Metin öğrencilerin düzeylerine uygundur. Onlar için bir anlam taşır.

c) Eser, öğrencilerin şu andaki ihtiyaçlarına uygundur. Onların bugüne kadar kazandığı tecrübeyi genişletir. Öğrencilere, kendi özelliklerine uygun, yararlı ve sağlıklı yaşantılar, tecrübeler kazandırır.

14

d) Metin ve eser öğrencilerin gelecekteki ihtiyaçlarına uygundur. Onların okuma becerilerini arttırır, anlama gücünü ve edebiyat bilgisini genişletir. Daha yüksek eserleri okuyup değerlendirebilme yolunda öğrencileri geliştirir.” (1993:34).

ilkelerine uygun olarak incelenmesi gerektiğini söyler.

Kavcar (1993:35) aynı makalesinde edebiyat öğretiminde yöntemin ne kadar

önemli olduğunu

“Bugün ülkemizde yapılan dil ve edebiyat öğretiminde kullanılmakta olan başlıca yöntemler, anlatma, soru-cevap ve çözümleme yöntemleridir. Bunlardan başka, tartışma, grup çalışması, araştırma ve incelemeye yönelik ödevler verme, oyunlaştırma yani dramatizasyon, okuma, yazdırma gibi yöntemler de vardır. Özellikle dramatizasyon yöntemi iyi bilinir ve iyi kullanılırsa, öğrencilerin anlatım gücü, kişilikleri ve sosyal uyumu daha sağlıklı bir şekilde gelişir. Bu durum hem ortaöğretim hem de yüksek öğretim için geçerlidir.

Bilindiği gibi eğitim ve öğretimde öğrencinin aktif katılımı ne kadar çok olursa, onun ne kadar çok duyu organı harekete geçirilirse, verim ve başarı şansı da o ölçüde artar. Sözün kısası, yöntem konusunda izlenecek yol, dinleterek ve baktırarak değil, yaptırarak eğitim olmalı, eğitim ve öğretim bu doğrultuda yapılmalıdır. Gerek liselerimizde gerekse üniversitelerimizde bu anlayışın yeterli bir şekilde uygulandığı söylenemez.

Uygulanması gereken önemli bir ilke de, bir tek yönteme bağlı kalmak yerine, yöntem zenginliği ve çeşitlilik yaklaşımı olmalıdır. Bunları da ancak, çok iyi yetişmiş, yetenekli, beceri sahibi öğretmenler ve öğretim elemanları yapabilir.”

sözleriyle dile getirmiştir.

Ayyıldız ve Bozkurt (2006), “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde

Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)” adlı araştırmalarında, edebiyat

eğitimini farklı bir pencereden irdelemiş ve edebiyat ve kompozisyon eğitiminde

karşılaşılan sorunları tespit etmeye çalışmıştır. Bu doğrultuda “2001-2002 Eğitim ve

Öğretim Yılında Van-Merkez liselerinde görevli, branşı Türk Dili ve Edebiyatı olan 20

öğretmen ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı

Öğretmenliği Programı’nda öğrenim gören birinci sınıf öğrencileri”nden görüş alarak

yaptığı araştırmasında aşağıdaki bulgulara ulaşmıştır:

1. “15. ve 19. yüzyıl arasındaki edebiyat ürünlerinin dili ağırdır.

2. Öğrencilerin edebî/estetik duyarlığı gelişmemiştir.

3. Öğrencilerin kelime hazineleri oldukça kısıtlıdır.

4. Öğrencilerin aile çevrelerinde yerel söylemler vardır.

5. Ezberleme alışkanlığı, metinlerin edebî yönünün hissedilmesine engel olmaktadır.

6. Ezberleme alışkanlığı analiz etmeye ve yorumlayıp değerlendirmeye engel olmaktadır.

15

7. Not ölçütü estetik eğitiminin önüne geçmektedir.

8. Alışılmış ve hep tekrar edilen isimlerin dışına çıkılamaması, edebiyata karşı standart bir tutum geliştirilmesine neden olmaktadır.

9. Ele alınan eserler, içerik olarak çağdaş yaşam şartlarına uzak kalmakta ve ortaöğretim dönemindeki gençlerin ilgisini çekmemektedir.

10. Güncel eserler programda yeterince yer almamaktadır.

11. Ele alınan metinler sayıca çok fazladır.

12. Sosyo-ekonomik şartların olumsuz olması, estetik ihtiyacını arka planda bırakmaktadır.

13. Öğrenci Seçme Sınavı’nda yer alan metinlerle, Türk Dili ve Edebiyatı dersi metinleri uyuşmamaktadır.

14. Öğrenci Seçme Sınavı’nın içeriğiyle eğitim programı uyuşmamaktadır.

15. Sınıflar kalabalık olduğu için metinler gereği gibi ele alınamamaktadır.”

( Ayyıldız ve Bozkurt 2006:48-49).

Üstün (2007), öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az

olmaları konusunda çeşitli bilgilere sahip olunduğunu; ancak bu doğrultuda çeşitli

çözüm önerileri getirilmesi gerekliliğini vurgulayan araştırmacılardandır. Bu nedenle

Üstün, “Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde Karikatür

Kullanımının Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi” araştırmasında, öğrencilerin yazılı

anlatımlarının gelişmesi için dokuz öneride bulunmuştur. Bunlardan bazıları şunlardır:

1. “Öğretmenler karikatürlerden yararlanarak öğrencilerin yaratıcı yönlerinin ortaya çıkmasını sağlamalıdır.

2. Öğretmenler farklı etkinliklerde bulunmalı, dersin monotonlaşmasına izin vermemelidir.

3. Öğretmenler görsel ve sesli araçlardan yararlanmalıdır.

4. Farklı yöntem ve tekniklerden yararlanılmalı. Tartışma, problem çözme, örnek olay yöntemleri; beyin fırtınası, benzetim ve gösteri gibi teknikler tercih edilmelidir.

5. Türk Dili ve Edebiyatı ile Kompozisyon ders kitaplarında görsellik açısından değişiklik yapılmalı; öğrencilerin dikkatini çekecek karikatürlere yer verilmeli; eleştirel düşünceyi geliştirebilecek, yoruma elverişli nitelikte olmalıdır.

6. Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri yazılı anlatım çalışmalarına karşı öğrencilerde istek uyandırmalı, yazmanın etkileyici yönlerini derslere getirilen çarpıcı metinlerle öğrencilere göstermelidir.” (Üstün, 2007:133-134).

Üstün (2007), Türk Dili ve Edebiyatı dersinde karikatürlerden yararlanılmasının

öğrenciler üzerinde olumlu olacağını ve öğrencilerin derse olan ilgilerinin artması

yönünde karikatür kullanımının etkili olacağını belirtmiştir.

16

Alparslan Gökalp (2000) de "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi" adlı

makalesinde öğrencilerin edebiyat eğitimine yönelik ilgilerini artırmak, derse karşı

olumlu tutumlar geliştirmek için çeşitli önerilerde bulunmuştur. Bu önerileri özet olarak

aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. “Şiire dayalı metinler işlenirken, hangi akıma veya hangi döneme dahil olursa olsun metindeki duygu ve imge dünyasını kavratmak amaçlanmalıdır.

2. İşlenen konuyla ilgili film, tiyatro, bale, opera, konser, gösteri, fuar, imza günü, söyleşi, dinleti vb. etkinliklerden öğrencilerin haberdar edilmesi, bu etkinliklere bireysel ya da toplu olarak katılımlarının sağlanması, etkinliklerde öğrencilerle birlikte olunması ve etkinlik sonrasında öğrencilerle konunun tartışılması, son derece yararlı ve kalıcı etkileri olan bir uygulamadır.

3. Karşılaştırmalı metin okumaları yapılmalıdır.

4. Öğrencilere kütüphane kullanım alışkanlığı kazandırılması, edebiyat eğitiminde daha verimli ve başarılı sonuçlar elde etmede etkili olacaktır.

5. Öğrencilere süreli yayın takip etme alışkanlığı kazandırılmalıdır.”

Alparslan Gökalp (2000) aynı makalesinde yazma eğitimi için de çeşitli önerilirde

bulunmuştur. Bu öneriler özet olarak sekiz maddede ifade edilebilir.

1. “Sınıfa getirilecek bir tabloya, röprodüksiyona, bir heykelin fotoğrafına, poster-afiş-panoya, bir fotoğrafa ya da bir slayta (dia=saydam) ad verdirme çalışması yapılabilir.

2. Yazılı reklam metinleri, cümle yapıları, sözcük seçimleri, söylenmek isteneni son derece yalın, vurucu ve özgün bir şekilde ifade etme gücü bakımından incelenip, ilginç örnekler üzerinde ‘özgünlüğün veya yanlışlığın’ nerede olduğu tartışıldıktan sonra, kişiler kendi reklam metinlerini yazabilirler.

3. Birbiriyle ilgisiz gibi görünen sözcüklerin özgün, estetik ifadeler halinde birleştirilmeleri istenebilir.

4. Edebî bir metinden alınan uzun bir cümlenin sadece temel ifadeleri verilerek, cümleyi genişletme çalışması yapılabilir. Bu cümleler okunup tartışılarak değerlendirildikten sonra, cümlenin aslı okunarak karşılaştırılabilir.

5. Gazeteden, dergiden kesilen bir fotoğraftaki bir kişiye, bir ayrıntıya dair bir öykü yazdırma çalışması, öğrencilerin hayal güçlerini çalıştırdığı gibi, her insanın bir öyküsü olduğu fikrini vererek yaşam üzerinde daha incelikli düşünmelerini sağlayabilir.

6. Sınıfta okunacak ve öğrencilere yazılı olarak da verilebilecek bir şiire bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir.

7. Bir öykünün başı veya kilit noktası verilip, öykünün tamamlanması istenebilir. Bunda da sadece olayın sonuçlandırılmasıyla kalmayıp, sonucun düşünsel bir yapıya oturtulması da önemlidir. Bir öykünün adını oluşturan sözcükler veya metni kuran temel sözcükler verilip, bu doğrultuda kısa bir öykü yazdırma çalışması yapılabilir; sonra da bu çalışmaya temel oluşturan edebî metin okunarak, aynı sözcükler ve benzer yaşantılarla ne kadar farklı öyküler çıkarılabileceği kanıtlanabilir.

17

8. Bir anın, bir olayın, bir durumun, farklı bakış açılarından ve birden çok kere yazılması çalışması yapılabilir.”

Oral ve Aşılıoğlu (2000), “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretmenlerinin

Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi"

araştırmasında Diyarbakır, Gaziantep ve Siirt il merkezinde görev yapan 110 Türk Dili

ve Edebiyatı dersi öğretmeninden uyguladıkları ders programı hakkında görüşlerini

bildirmelerini istemişlerdir. 1998-1999 öğretim yılına ait Türk Dili ve Edebiyatı

Öğretim Programı’na ilişkin araştırmacılar on yedi bulgu elde etmişlerdir. Konumuzla

ilgisi açısından bunlardan

1. “Öğretmenlerin %57.3'üne göre öğrencilerin Türk dili ve edebiyatı dersine ilgileri orta düzeyde ve %33.6'sına göre ise az düzeydedir.

2. Öğretmenlerin %50.9'una göre, Türk dili ve edebiyatı programı ile öğrencilere dil ve edebiyat sevgisi orta düzeyde, %39.1'ine göre ise az düzeyde kazandırılmaktadır.

3. Öğretmenlerin % 60.9'una göre Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse karşı ilgilerini azaltmaktadır. Öğretmenlerin %32.7'sine göre ise, Türk dili ve edebiyatı programında eski Türk edebiyatı ve divan edebiyatı konularının ağırlıklı olması öğrencilerin bu derse ilgilerini değiştirmiyor.

4. Öğretmenlerin % 50.9'una göre, öğrenciler ders kitabı dışında diğer edebi metinlerden az yararlanmakta, % 42.7'sine göre ise, hiç yararlanmamaktadır.

5. Öğretmenler, Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada az yeterli olduğunu (%80.9) belirtmektedirler. Türk dili ve edebiyatı programının içeriği öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamada hiç yeterli olmadığını belirten öğretmenler ise %17.3 kadardır.

6. Türk dili ve edebiyatı programı ile kazandırılan bilgilerin öğrencilerin daha sonraki yaşamlarında az yararlı olduğunu belirten öğretmenler %80, hiç yararlı olmadığını belirtenler ise %9.1'dir.

7. Öğretmenlerin %77.3'ü Türk dili ve edebiyatı dersinde anlatma yöntemine "çok" düzeyde yer verdiklerini belirtmektedirler. Tartışma yöntemi öğretmenlerin %45.5'i tarafından "orta", %30'u tarafından "az" ve %24.5'i tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır. Soru cevap tekniği öğretmenlerin %61.8'i tarafından "çok", %36.4'ü tarafından ise "orta" düzeyde kullanılmaktadır. Öğretmenlerin %63.3'ü rol oynama ve dramatizasyon tekniğini "az" düzeyde kullanmaktadır. Çözümleme tekniği ise, öğretmenlerin %44'ü tarafından "az", %27.5'i tarafından "orta" ve %23.9'u tarafından ise "çok" düzeyde kullanılmaktadır.” (Oral ve Aşılıoğlu, 2000:38-39)

bulguları önemli görülmüştür.

Oral ve Aşılıoğlu (2000) araştırmalarında öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı

dersine karşı ilgilerinin artırılması için “Türk dili ve edebiyatı programı, öğrencilerin

ilgisini çekecek şekilde yeniden düzenlenmelidir. Günümüz edebiyatından seçkin

18

örneklerle öğrencilerin okudukları metinlerle yaşam arasında bağ kurmaları sağlanmalı,

bu yolla onlarda dil duyarlılığı, dil sevgisi ve bilinci uyandırılmaya çalışılmalıdır.

Gerekirse bu konuda öğretmen ve öğrencilerin görüşlerine de başvurulmalıdır.

Öğretmenlerin anlatma yöntemi yanında diğer yöntemlere de ağırlık vermeleri için hem

öğretmen yetiştiren yükseköğretim programlarında gerekli düzenlemeler yapılarak

öğretmen adaylarının yetişmeleri sağlanmalı hem de halen görev yapan öğretmenler için

bu konudaki eksiklikleri giderici nitelikte bazı hizmet içi eğitim kursları

düzenlenmelidir.” gibi çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Keşmer (2002), “Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu II”de sunduğu “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma Üretimi” adlı bildirisinde öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin ancak farklı yöntemler kullanılarak artacağını belirtmektedir. Bu yöntemlerin içerisinde öğrencilerin dikkatinin, en çok oyunlaştırma ile toplanabileceği vurgulanmaktadır.

Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artırılması için dersin işleniş

yöntemleri üzerinde duran diğer bir araştırmacı Kütükçü’dür. Aynı sempozyumda

Kütükçü (2002), “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri” adlı sunumunda, Türk

Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin “yorumsama” yöntemi, “doğaçlama” yöntemi,

“kendini tanıma/tanımlama” yöntemlerini kullanarak dersi daha sevilir bir hâle

getireceğini belirtmektedir. Kütükçü (2002:166), ayrıca edebiyat derslerinin

verimliliğinin artırılması için de

“1. Şiir metni üzerinde çalışılacak derslerde, şairin kendi sesinden ya da bir şiir yorumcusundan dinleti yapılabilir. Bu, derse ayrı bir atmosfer katmakla kalmaz, aynı zamanda, eğer gerçekten iyi bir yorum söz konusu ise, öğrenciye Türkçeyi güzel kullanma, dilde şiirselliği yakalama beğenisi de kazandırır.

2. Bestelenmiş şiirlerin şarkıları dinletilebilir, ya da bizzat bilen bir öğrenciye okutturulabilir/söyletilebilir. Bu da şiirle müzik arasındaki paralelliği göstermesi bakımından öğretici olabilir.

3. Bir tiyatro metni, tahtada öğrencilere temsil ettirilebilir. Bu, hem dili etkili kullanma yetisini pekiştirir hem de bir kitle karşısında duyguları /düşünceleri daha rahat ifade edebilme becerisi kazandırır.

4. Bir dilin farklı şivelerini göstermek için, farklı ağızlardan derlenmiş söyleyiş biçimleri öğrencilere yüksek sesle okutturulabilir. Bu takdirde, şive konusu etkili bir biçimde öğretileceği gibi, konuşma dili ile yazı dilinin farklılığı, yöresel söyleyiş biçimlerinin beslendiği coğrafyanın dışında var olmasının güçlüğü, standart bir söyleyişin gerekliliği vb. hususların altı çizilebilir.”

gibi öneriler sunmuştur.

19

Kızılca (2007), hazırladığı yüksek lisans tezinde Türk Dili ve Edebiyatı dersinin

konularının öğrenci merkezli öğretim modeliyle ele alınmasının öğrencilerin dersi

benimseyişine ve ders başarısına önemli katkı sağlayacağını ifade etmektedir.

Güzel (2006:91-101) edebiyat eğitimi için aşağıdaki konularda uygulanabilecek

yöntem ve teknikler önermiştir.

1. “Öğrencilerin Bakış Açılarının Geliştirilmesi

2. Öğrencilere; Bilgi, Duygu-Düşünce ve Hayal Bakımından Kazanımlar Sağlamak

3. Edebiyat Eğitimi ile Öğrencilerin Yaratıcı Güçlerini ve Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek

4. Öğrencilerin Duygu ve Ruhsal Zekâlarının Zenginleşmesini Sağlamak

5. Öğrencilerin Kişiliklerinin Gelişmesine Yardımcı Olmak

6. Öğrencilerin Topluma Uyumlarını Sağlamak

7. Öğrencilere Kültürel Değerleri Kazandırmak

8. Millî Bilinç Düzeyinin Geliştirilmesi

9. Edebiyat Eğitimi, Tarih Bilincini Pekiştirmelidir

10. Evrensel Değerlerin Karşılaştırılması

11. Edebî Bilgileri Sağlamak ve Uygulamak

12. Okuma Becerisi ve Alışkanlığını Sağlamak

13. Anlama Becerilerini Sağlamak

14. Dinleme Disiplinini Sağlamak

15. Anlatım Becerisi Kazandırmak

16. Türkçe’yi Sevdirmek

17. Söz Varlığını Zenginleştirmek

18. Öğrencilere Kütüphane Kullanma Alışkanlığı Kazandırmak

19. Öğrencilere Süreli Yayınları Takip Etme Alışkanlığı Kazandırmak”

Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2008), “2005

Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9, 10 ve 11. Sınıf Türk Edebiyatı Dersi

Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi Çalışması” düzenlemiştir. Bu

20

çalışma Türkiye genelini kapsayan geniş çaplı bir araştırma niteliğindedir. “Türk

Edebiyatı Dersi Öğretim Programı”nı uygulayan öğretmenlerin program hakkındaki

düşüncelerinin geri bildirim olarak alınması, bu çalışmanın önemini artırmaktadır.

Ayrıca yine Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, “Ortaöğretim Programları ile Ders

Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı” (2008) düzenleyerek hem öğretim programı hem

de ders kitabı açısından konuların güncellenmesinde öncü çalışmalar yapmıştır.

21

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın yöntemi, evren ve örneklemi, veri toplama araçları ve

geliştirilmesi, verilerin toplanması ve analizi, araştırmanın sınırlılıkları ve sayıltılarına

ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

3.1. Araştırmanın Yöntemi

Ortaöğretim dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine

olan ilgilerini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma, tarama (betimsel) modelinde bir

araştırmadır. Tarama modeli, geçmişte ve halen var olan durumu var olduğu şekilde

betimlemeyi amaçlayan bir araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 1995:77). Türk Edebiyatı

dersine ait araştırmalar, yapılan çalıştay ve sempozyumlardaki bildiriler taranarak

durum tespiti yapılmış, öğrencilere yönelik anketler uygulanarak öğrencilerin Türk

Edebiyatı dersine ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir.

3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi

Araştırmanın evrenini, 2007-2008 öğretim yılında Türkiye’deki devlet

okullarına devam eden dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf öğrencileri

oluşturmaktadır. Evreni oluşturan dokuzuncu sınıf öğrenci sayısı 1 104 477; onuncu

sınıf öğrenci sayısı 630 341; on birinci sınıf öğrenci sayısı 928 828’dir.

Geniş bir kapsama sahip olan evrende, evrenin durumu ve hakkında bilgi sahibi

olmak, yargıya varmak amacı ile ondan alınan örnek bir grup üzerinde araştırmanın

verileri elde edilmesi düşünülmüştür. Evrenin büyük olması, örneklem seçimini gerekli

kılmıştır. Yüzde 95 güvenirlilik düzeyine göre araştırma için 340 dokuzuncu sınıf, 340

onuncu sınıf ve 340 on birinci sınıf öğrenci sayısı yeterli iken, uygulama sırasında

yaşanabilecek kayıplar nedeniyle her sınıf düzeyinden 540’ar öğrenci olmak üzere

toplam 1620 öğrenci belirlenmiştir. Gönderilen veri toplama araçlarının % 82.46’sı geri

dönmüştür. Bu nedenle anket uygulanan öğrenci sayısı 1620 yerine 1336 olmuştur. Bu

da araştırma için yeterli görülmüştür.

22

Tablo 3.2.1. Araştırmanın Evren ve Örneklem Sayıları

Örneklem Sayıları Sınıf Evren Ulaşılması Hedeflenen

Öğrenci SayısıVeri Toplama Aracı

Geçerli Öğrenci Sayısı

Dokuzuncu Sınıf 1 104 477 540 451

Onuncu Sınıf 630 341 540 447

On Birinci Sınıf 928 828 540 438

Toplam 2 663 646 1620 1336

Örneklem oluşturulurken “çok aşamalı örnekleme” yöntemi kullanılmıştır. İlk

aşamada evren, yedi alt tabakaya (yedi cografi bölge) ayrılmıştır. Daha sonra bu

bölgelerde bulunan iller, Devlet Planlama Teşkilatının (DPT, 2003) verilerine göre

“gelişmemiş”, “az gelişmiş” ve “gelişmiş” şeklindeki kategorilere ayrılmıştır.

“Gelişmemiş” ve “gelişmiş” olarak nitelenen illerden birer tane seçilmek usulüyle yedi

bölgeden 14 il; sosyal bilimler lisesi ve spor lisesi bulunan iller arasından da seçkisiz

olarak 2 il belirlenmiş ve araştırmanın örneklemini 16 ilden seçilen okullar

oluşturmuştur.

On dört ilden Ankara ve İstanbul öğrenci yoğunluğu bakımından bilinçli

seçilmiştir (İzmir de seçilmiş; ancak gönderilen anketler zaman darlığı açısından geriye

dönmemiştir. Bu durumda İzmir, araştırmanın örnekleminden çıkarılmak zorunda

kalmıştır.). Her ilden tesadüfi olarak bir okul tespit edilmiştir. Bir okula dokuzuncu

sınıfa 30, onucu sınıfa 30 ve on birinci sınıfa 30 olmak üzere 90 öğrenciden görüş

alınması hedeflenmiştir.

23

Tablo 3.2.2. Araştırmanın Örnekleminin İllere ve Okul Türlerine Göre Dağılımı

İl

Okul Türleri Anket Uygulanması Hedeflenen Öğrenci Sayısı

9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf Toplam

İstanbul 30 30 30 90

Nevşehir 30 30 30 90

Şırnak 30 30 30 90

Bingöl 30 30 30 90

Rize

Genel Lise

30 30 30 90

Ankara 30 30 30 90

Elazığ 30 30 30 90

Afyon 30 30 30 90

Eskişehir 30 30 30 90

İstanbul

Meslekî ve Teknik Liseler

30 30 30 90

Mardin 30 30 30 90

Ankara 30 30 30 90

Isparta

Anadolu Liseleri

30 30 30 90

Tekirdağ Anadolu Öğretmen Lisesi 30 30 30 90

Van Fen Lisesi 30 30 30 90

Samsun Sosyal Bilimler Lisesi 30 30 30 90

Adıyaman Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi

30 30 30 90

Uşak Spor Lisesi 30 30 30 90

16 8 540 540 540 1620

Okulların seçiminde öncelikli olarak okul türleri belirlenmiştir. Tablo 3.2.2’de

görüldüğü gibi, her okul türünün evren içerisindeki oranı tespit edildikten sonra, her

okul türünün örneklem içerisinde aynı oranda temsil edilmesini sağlamak için 400’de

1’i (1/400) örneklem olarak seçilmiştir. İmam hatip lisesi, meslekî ve teknik liseler

içerisine dahil edilmiştir.

24

Tablo 3.2.3. Evrendeki ve Örnekleme Alınan Okul Sayıları

Okul Türleri Evren Örneklem

Genel Liseler 1938 5

Meslekî ve Teknik Liseler 2166 6

Anadolu Liseleri 874 2

Anadolu Öğretmen Liseleri 188 1

Fen Liseleri 82 1

Sosyal Bilimler Liseleri 14 1

Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 54 1

Spor Liseleri 17 1

Toplam 5333 18

Okul türlerine göre okul isimleri belirlendikten sonra, il millî eğitim

müdürlüklerine gönderilen resmî yazının ekindeki “Okul Müdürü Yönergesi”nde her

sınıf düzeyinden üç şube seçilmesi istenmiştir (dokuzuncu sınıftan üç, onuncu sınıftan

üç, on birinci sınıftan üç olmak üzere toplam dokuz şube). Şubeler tespit edilirken okul

yöneticileri, okuldaki Türk Edebiyatı dersi öğretmenleriyle görüş alış verişinde

bulunmuşlardır. Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı okulun

kendi şubeleri içerisinde en başarılı, orta ve en düşük olmak üzere belirlenen üç şube

tespit edilmiştir.

Tablo 3.2.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı

Okul Türleri

Genel

Lise Fen

Lisesi Anadolu

LisesiSpor

Lisesi

Sosyal Bilimler

Lisesi

Anadolu Öğretmen

Lisesi Meslek

Lisesi Toplam

Bir 30 0 2 6 0 1 36 75

İki 30 6 9 6 0 1 36 88

Üç 30 6 12 0 6 6 36 96

Dört 30 6 12 0 6 6 36 96

Beş 30 6 12 0 6 6 36 96

Toplam 150 24 47 12 18 20 180 451

25

Okullardan gelen anketlerden dokuzuncu sınıfa ait 30’ar anket seçilmesi

hedeflenmiştir. 30 anketin seçiminde öğrencilerin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi

karne notu ölçü olarak alınmıştır. Altışar tane olmak üzere not ortalaması 1, 2, 3, 4, 5

olan öğrencilerin anketleri belirlenmiş. Altıdan fazla olanlar için tesadüfi yöntemle

seçme yapılmıştır. Ancak yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıflara ait

geri dönen anketler içerisinde bazı okul türlerinde beklediğimiz başarı düzeyine ait

anket bulunamamıştır. Bu nedenle fen lisesi öğrencileri içerisinde not ortalaması “1”

olan; sosyal bilimler lisesinde not ortalaması “1 ve 2” olan; spor lisesinde not ortalaması

“3, 4 ve 5” olan öğrenci anketi yoktur. Anadolu lisesinde ise not ortalaması “1” olan

öğrencilerden 2, “2” olan öğrencilerden 9; Anadolu öğretmen lisesinde not ortalaması

“1 ve 2” olan öğrencilerden birer anket değerlendirmeye alınmıştır.

Tablo 3.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı

Okul Türleri

Genel Lise

Fen Lisesi

Anadolu Lisesi

Spor Lisesi

Sosyal Bilimler

Lisesi

Anadolu Öğretmen

Lisesi Meslek

Lisesi Toplam

Bir 30 0 0 6 0 0 36 72

İki 30 0 9 6 0 6 36 87

Üç 30 3 12 6 6 6 36 99

Dört 30 6 12 0 6 6 36 96

Beş 30 6 12 0 6 6 36 96

Toplam 150 15 45 18 18 24 180 450

Onuncu sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan fen lisesinden ve sosyal

bilimler lisesinden not ortalaması “1 ve 2”; Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması

“1” ; spor lisesinden not ortalaması “4 ve 5” olan öğrenci anketi hiç yoktur. Fen

lisesinden not ortalaması “3” olan öğrencilerinden ve Anadolu lisesinden not ortalaması

“2” olan öğrencilerden üçer anket eksiktir.

26

Tablo 3.2.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notlarının Dağılımı

Okul Türleri

Genel

Lise Fen

LisesiAnadolu

LisesiSpor

Lisesi

Anadolu Öğretmen

LisesiMeslek

Lisesi Toplam

Bir 30 1 0 0 0 36 67

İki 30 4 6 6 6 36 88

Üç 30 6 12 6 6 36 96

Dört 30 6 12 6 6 36 96

Beş 30 6 12 1 6 36 91

Toplam 150 23 42 19 24 180 438

On birinci sınıf öğrencilerinin bulunduğu okullardan Tablo 3.2.6’da görüldüğü

gibi Anadolu lisesinden, spor lisesinden ve Anadolu öğretmen lisesinden not ortalaması

“1” olan öğrenci anketi araştırmaya dahil edilememiştir. Fen lisesinden not ortalaması

“1” olan öğrenci anketinden beş ve spor lisesinden not ortalaması “5” olan öğrenci

anketinden beş anket elimize ulaşan veriler içerisinde yoktur.

Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait 30’ar anketin değerlendirilmesi düşünülürken

beklenen not ortalamasına ait anketler, seçilen örneklem içerisinde her okul türünde

yeteri kadar mevcut olmadığı için öğrenci sayılarında başarı düzeyi eşit değildir. Ancak,

dokuz, on ve on birinci sınıf düzeyinde belirlenen örneklem sayısı yüzde 95 güvenirlik

düzeyine göre yine evreni temsil etmektedir.

3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması

Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmacı

tarafından geliştirilen araştırmanın anketi; dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin

Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerine yönelik görüşlerini belirlemek üzere

hazırlanmıştır. Anketler, on altı ildeki on sekiz okula gönderilmiştir. Elektronik posta ile

il millî eğitim müdürlüklerine gönderilen anketler, bu illerde çoğaltılarak öğrencilere

uygulanmıştır. İller tarafından anketler postayla geri gönderilmiştir.

27

Anket geliştirme çalışmasının ilk aşamasında konuyla ilgili geniş bir literatür

taraması (internet, kitap, dergi, tez, bilimsel araştırma, bildiri, sunular vb.) yapılmıştır.

Elde edilen bilgilere göre ankette sorulması planlanan maddelerden oluşan bir havuz

oluşturulmuş; içlerinden araştırmanın amacına en fazla hizmet edeceği düşünülen

maddeler seçilmiştir. Böylece taslak anket oluşturulmuştur. Bu konuda alanında uzman

olan kişilerden taslak anket ile ilgili görüşleri istenmiş, yapılan öneriler doğrultusunda

anket yeniden düzenlenmiştir. Anketin anlaşılabilirliğini değerlendirmek ve geçerliliğini

sağlayabilmek amacıyla pilot uygulamada Ankara/Batıkent Lisesinin dokuz, on ve on

birinci sınıf öğrencilerinden 270 öğrenciye (Türk Edebiyatı dersi başarı düzeyi düşük

olan sınıftan 30, orta olan sınıftan 30, yüksek olan sınıftan 30 olmak üzere 90

dokuzuncu sınıf öğrencisine; 90 onuncu sınıf öğrencisine; 90 on birinci sınıf öğrencisine

toplam 270 öğrenci) anket uygulanmıştır. Hem uygulamadaki aksaklıklar göz önünde

bulundurularak hem de anketi cevaplayan öğrencilerin önerileri doğrultusunda veri

toplama aracı tekrar değerlendirilmiştir. Anketin uygulaması esnasında elde edilen geri

bildirimler ve elde edilen verilerin analizlerinden ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda

gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Anketin görünüş ve kapsam geçerliliği konusunda

konu alanı uzmanlarının görüş ve önerileri de alınmış, bu görüşler doğrultusunda,

ankete son şekli verilmiştir.

Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrenci anketlerinin birinci bölümü; çoktan

seçmeli, birden fazla cevap verilebilir sorulardan oluşmaktadır. Anketlerin ikinci

bölümünde; çoktan seçmeli ancak tek seçenekli sorular yer almıştır. Üçüncü bölümde

ise, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilişkin görüşlerinin yer aldığı açık uçlu bir soru

bulunmaktadır.

Her sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı’ndaki konu

başlıkları esas alındığı için dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencileri için ayrı ayrı anket

hazırlanmıştır. Anketler üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Türk Edebiyatı

Dersi Öğretim Programı’nın konu başlıklarına ait sorular; ikinci bölümde, öğrencilerin

bu dersteki başarı düzeyleri, dersin işleniş yöntemi, öğrencilerin bu meslek dalına ilgi

duyup duymadıkları, kitap okuma düzeylerine ilişkin sorular; üçüncü bölümde de,

öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgilerini artırmak için neler yapılabileceğine

yönelik açık uçlu bir soru yer almaktadır. Dokuz, on ve on birinci sınıfa ait anketlerin

hepsinde ikinci ve üçüncü bölümdeki sorular ortaktır (bkz. EK 2).

28

Dokuzuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 38, ikinci bölümde 7,

üçüncü bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır.

Onuncu sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 19, ikinci bölümde 7, üçüncü

bölümde 1 soru olmak üzere 27 soru bulunmaktadır.

On birinci sınıf öğrenci anketinde birinci bölümde 24, ikinci bölümde 7, üçüncü

bölümde 1 soru olmak üzere 46 soru yer almaktadır.

Araştırmacı tarafından belirlenen illerin millî eğitim müdürlüklerine anketler

elektronik posta ile gönderilmiş ve yine araştırmacı tarafından belirlenen okullara bu

örnek anketler millî eğitim müdürlükleri aracılığıyla gönderilerek istenen öğrenci sayısı

kadar okul müdürlükleri çoğaltmış ve Türk Edebiyatı öğretmenleri tarafından anketler

uygulanmıştır. Anketi uygulayan öğretmenler, o şubenin Türk Edebiyatı dersine

girmeyen başka bir Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olarak okul müdürleri tarafından

belirlenmiştir.

Gerek ön uygulama yapılırken gerekse asıl anket uygulanırken öğrencilerden

Türk Edebiyatı ders kitaplarını yanlarında bulundurmaları ve anketteki konulara ait

soruları cevaplandırırken ders kitaplarından konuları hatırlamak için yardım almaları

istenmiştir. Anketi cevaplandıran öğrenciler, anketi uygulayan öğretmenlerinin

rehberliğinde soruları kitaptaki konu başlıklarına göre takip etmiştir. Sınıftaki her

öğrenci, bir soruyu tamamladıktan sonra diğer soruya birlikte geçmiştir.

Öğrenciler tarafından cevaplanan anketler, il millî eğitim müdürlükleri

tarafından posta yoluyla Başkanlığımıza gönderilmiştir.

3.4. Verilerin Analizi

Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS programı kullanılmıştır. Veri

toplama amacıyla kullanılan ölçme araçları, sınıflandırma ve sıralama niteliğinde ve

değişkenler de non parametrik, süreksiz (kesikli) olduğu için betimleyici istatistik olarak

frekans ve yüzde; yordayıcı istatistik olarak ki-kare uygulanmıştır.

29

Araştırma kapsamına alınan gruplara uygulanan anketler sonucu elde edilen

veriler, frekans ve yüzdeler şeklinde hesaplanarak tablolarda gösterilmiştir. Gruplara

ortak sorulan sorularda ve bazı bağımlı, bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin

belirlenmesinde ki-kare ve korelasyon testi uygulanmıştır.

Açık uçlu sorulara verilen cevaplar kaydedilerek tekrarlanan görüş ve

değerlendirmelerin frekansları hesaplanmıştır. Anket formuna ait bilgisayar çıktıları ayrı

ayrı hazırlanmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda bulgular tablolaştırılıp

yorumlanmıştır. Mevcut veriler doğrultusunda araştırmanın amaçları dikkate alınarak

araştırma raporu hazırlanmıştır.

30

3.5. Sınırlılıklar

• 2007-2008 öğretim yılında ortaöğretim kurumlarına devam etmekte olan

öğrencilerin görüşleri ile sınırlıdır.

3.6. Sayıltılar

Bu araştırmada;

• Örnekleme alınan tüm grupların verdikleri cevapların gerçeği yansıttığı,

• Okullarda veri toplama araçları uygulanırken öğrencilerin Türk Edebiyatı ders

kitaplarındaki konuları aynı anda takip ederek soruları cevapladıkları

varsayılmıştır.

31

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR ve YORUM

Bu bölümde, verilerin analizi sonucu elde edilen bulgular ve bu bulgulara

yönelik yorumlar yer almaktadır.

4.1. Dokuzuncu Sınıf

4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencileri Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve

Yorumlar

Araştırmanın bu bölümünde, daha önceden belirlenen alt amaçlar doğrultusunda

dokuzuncu sınıf öğrencilerinden, Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri konusunda elde

edilen verilerin çözümleri ile ulaşılan bulgular ve bu bulgularla ilgili yorumlar yer

almaktadır.

Aşağıdaki tabloda anket uygulanan öğrencilerin devam ettikleri okul türlerine

ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır.

Tablo 4.1.1. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri

f %

Genel Lise 150 33,3

Fen Lisesi 24 5,3

Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0

Anadolu Lisesi 47 10,4

Spor Lisesi 12 2,7

Anadolu Öğretmen Lisesi 20 4,4

Meslek Lisesi 180 33,9

Toplam 451 100,0

32

Tablo 4.1.1 incelendiğinde, dokuzuncu sınıf düzeyinde 540 öğrencinin

görüşünün alınması hedeflenirken çeşitli nedenlerden dolayı 451 öğrencinin anketinin

geçerli olduğuna karar verilmiştir. Ancak bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından

yeterli bir sayıdır. Okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapıldığı için meslek

liselerinden % 33,9; genel liselerden % 33,3; Anadolu liselerinden % 10,4; Anadolu

öğretmen liselerinden % 4,4; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,3;

spor liselerinden % 2,7 oranında öğrenci ankete cevap vermiştir.

Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının

sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise

Anadolu liseleri almaktadır.

Tablo 4.1.2. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci

Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı

Karne Notu

Bir İki Üç Dört Beş Toplam

f % f % f % f % f % f %

75 16,6 88 19,5 96 21,3 96 21,3 96 21,3 451 100,0

Tablo 4.1.2’de araştırmaya katılan dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı dersi birinci dönem karne notu dağılımları verilmiştir. Not ortalamasını

belirten dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 16,6’sının notu bir; % 19,5’inin notu iki; %

21,3’ünün notu üç; % 21,3’ünün notu dört; % 21,3’ünün notu beştir.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Güzel Sanatlar ve

Edebiyat” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeyleri il ilgili bulgular Tablo 4.1.3’te

verilmiştir.

33

Tablo 4.1.3. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine

Karşı İlgi Düzeyleri

İLGİ

DUYUYORUM

İLGİ

DUYMUYORUM

Toplam

f 118 333 451Güzel Sanatlar İçinde

Edebiyatın Yeri % 26,2 73,8 100,0

f 78 373 451Edebiyatın Bilimlerle

İlişkisi % 17,3 82,7 100,0

f 125 326 451Dilin İnsan ve Toplum

Hayatındaki Yeri ve

Önemi % 27,7 72,3 100,0

f 85 366 451Metin

% 18,8 81,2 100,0

f 98 353 451Edebî Metin

% 21,7 78,3 100,0

f 91 360 451Edebiyat ve Gerçeklik

% 20,2 79,8 100,0

Toplam f

%

595

21.98

2111

78.01

2706

100,0

Tablo 4.1.3’e göre öğrencilerin birinci üniteye karşı ilgi duyup duymamaları

arasında önemli bir fark görülmektedir.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin birinci ünitesindeki altı

konudan en fazla % 27,7’lik oranla “Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve

Önemi” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 26,2 ile “Güzel

Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri”; üçüncü sırada ise % 21,7 ile “Edebî Metin” başlıklı

konuya ilgi duymaktadırlar.

34

Öğrenciler, birinci ünitede ilk olarak ilgi duymadıkları konuyu % 82,7 oranında

“Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi” olarak belirtirken ikinci sırayı, % 81,2 oranında

“Metin”; üçüncü sırayı % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik” olarak ifade

etmişlerdir.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az

olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,98 oranında ilgi

duyarken; % 78,01 oranında ilgi duymamaktadır. Bu durum, öğrencilerin Türk

Edebiyatı dersi ile ilk kez karşılaşmaları ve birinci ünitenin giriş niteliğinde olmasından

dolayı konulara henüz alışmamış olmalarından kaynaklanabilir. Fakat yine de % 78,01

gibi ciddi bir oran olan ilgisizlik düzeyi üzerinde düşünmek gerekmektedir.

Tablo 4.1.4’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci

ünitesine karşı ilgi düzeylerinin düşük olmasının nedenlerine dair bulgular yer

almaktadır.

35

Tablo 4.1.4. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine

Karşı İlgi Duymama Nedenleri

İLGİ DUYMUYORUM. ÇÜNKÜ

K

onun

un iş

leniş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük h

ayat

la

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 79 87 38 62 60 40 29 23 Güzel Sanatlar İçinde

Edebiyatın Yeri % 17,5 19,3 8,4 13,7 13,3 8,9 6,4 5,1

f 20 75 73 81 43 64 37 9 Edebiyatın Bilimlerle

İlişkisi % 4,4 16,4 16,2 18,0 9,5 14,2 8,2 2,0

f 49 68 63 56 40 43 23 28 Dilin İnsan ve Toplum

Hayatındaki Yeri ve Önemi % 10,9 15,1 14,0 12,4 8,9 9,5 5,1 6,2

f 35 105 51 56 61 38 29 19 Metin

% 7,8 23,3 11,3 12,4 13,5 8,4 6,4 4,2

f 26 109 53 46 42 40 25 26 Edebî Metin

% 5,8 24,2 11,8 10,2 9,3 8,9 5,5 5,8

f 27 85 56 77 40 63 24 26

Edebiyat ve Gerçeklik

% 6,0 18,8 12,4 17,1 8,9 14,0 5,3 5,8

* Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.

Öğrencilerin birden fazla cevap verebildikleri bu soruda, birinci ünite

içerisindeki ilgi duymama oranı yüksek (% 82,7) olan “Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi”

(bkz. Tablo 4.1.3) konusuna ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırada

36

1. Konuyu sevmediğimden (% 18,0)

2. Konunun içeriğinden (% 16,4)

3. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,2) nedenleri yer almaktadır.

Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu ikinci

konu Tablo 4.1.3’te belirtildiği gibi % 81,2 oranında “Metin”dir. Bu konuya

öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında ilk üç sırayı


2. Konuyu anlamadığımdan (% 11,5)

3. Konuyu sevmediğimden (% 12,4) nedenleri almaktadır.

Öğrencilerin birinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu başlığı ise, % 79,8 oranı ile “Edebiyat ve Gerçeklik”tir. Öğrenciler, bu konuya ilgi

duymama nedenleri içerisinde ilk üç sırayı



3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 14,0)

olarak ifade etmişlerdir.

Tablo 4.1.5’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci

ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı görülmektedir.

37

Tablo 4.1.5. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine


İLGİ DUYUYORUM

İLGİ DUYMUYORUM

Toplam

f 112 339 451Şiir ve Zihniyet

% 24,8 75,2 100,0

f 107 344 451Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)

% 23,7 76,3 100,0

f 103 348 451Şiir Dili

% 22,8 77,2 100,0

f 97 354 451Şiirde Yapı

% 21,5 78,5 100,0

f 82 369 451Şiirde Tema

% 18,2 81,8 100,0

f 89 362 451Şiirde Gerçeklik ve Anlam

% 19,7 80,3 100,0

f 74 377 451Şiirde Gelenek

% 19,4 83,6 100,0

f 99 351 451Yorum

% 22,0 78,0 100,0

f 90 361 451Metin ve Şair

% 20,0 80,0 100,0

f 88 363 451Manzume ve Şiir

% 19,5 80,5 100,0

f 89 362 451Manzume ve Şiir Örnekleri

İnceleme % 19,7 80,3 100,0

Toplam f

%

1030

21,07

3930

78,93

4960

100,0

38

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki on bir

konudan en fazla % 24,8’lik oranla “Şiir ve Zihniyet” başlıklı konuya ilgi duymaktadır.

Öğrenciler, ikinci sırada % 23,7 ile “Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)”; üçüncü sırada ise %

22,8 ile “Şiir Dili” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.

Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 83,6’lık oranla

“Şiirde Gelenek”; ikinci konuyu % 81,8 oranında “Şiirde Tema”; üçüncü konuyu %

80,5 oranında “Manzume ve Şiir” olarak ifade etmişlerdir.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu

başlıklarına % 75,2 ile % 83,6 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Tablo 4.1.5’teki

bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel

olarak ilgilerinin az olduğu söylenebilir. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 21,07

oranında ilgi duyarken; % 78,93 oranında ilgi duymamaktadır.

Birinci ünite (bkz. Tablo 4.1.3.) ile ikinci ünite arasında öğrencilerin ilgi oranları

arasında benzerlik söz konusudur. Genel olarak öğrenciler arasında şiir metinlerinin

sevilip okunulduğu düşünülse de, tabloya göre şiir metinlerinin teorik olarak ele

alınması ve incelenmesi; öğrenciler tarafından ilgi duyulmamaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Coşku ve Heyecanı

Dile Getiren Metinler (Şiir)” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair

bulgular Tablo 4.1.6’da verilmiştir.

39

Tablo 4.1.6. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine



K

onun

un iş

leniş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 43 82 37 63 54 38 33 26 Şiir ve Zihniyet

% 9,5 18,2 8,2 14,0 12,0 8,4 7,3 5,8

f 78 50 54 51 44 55 33 20 Şiirde Ahenk (Ses ve

Ritm) % 17,3 11,1 12,0 11,3 9,8 12,2 7,3 4,4

f 79 63 45 61 48 19 33 28 Şiir Dili

% 17,5 14,0 10,0 13,5 10,6 4,2 7,3 6,2

f 76 52 70 58 53 36 45 14 Şiirde Yapı

% 16,9 11,5 15,5 12,9 11,8 8,0 10,0 3,1

f 75 70 28 61 52 35 36 18 Şiirde Tema

% 16,6 15,5 6,2 13,5 11,5 7,8 8,0 4,0

f 67 76 58 64 33 35 32 23 Şiirde Gerçeklik ve Anlam

% 14,9 16,9 12,9 14,2 7,3 7,8 7,1 5,1

f 69 57 45 64 49 57 42 22 Şiirde Gelenek

% 15,3 12,6 10,0 14,2 10,9 12,6 9,3 4,9

f 72 58 57 47 41 60 22 18 Yorum

% 16,9 12,9 12,6 10,4 9,1 13,3 4,9 4,0

f 57 66 52 57 34 43 38 31 Metin ve Şair

% 12,6 14,6 11,5 12,6 7,5 9,5 8,4 6,9

f 61 52 55 71 69 41 23 25 Manzume ve Şiir

% 13.5 11,5 12,2 15,7 15,3 9,1 5,1 5,5

f 45 59 59 72 83 54 43 21

Manzume ve Şiir

Örnekleri İnceleme % 10,0 13,1 13,1 16,0 18,4 12,0 9,5 4,7


40

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, ikinci ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları

konu başlıklarını “Şiirde Gelenek”, “Şiirde Tema” ve “Manzume ve Şiir” (bkz. Tablo

4.1.5) olarak ifade etmişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama

nedenleri arasında benzerlikler söz konusudur. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgi

duymadıkları konular içerisinde ilk sırada yer alan “Şiirde Gelenek” konusuna öncelikli

olarak,

1. Konunun işleniş yönteminden (% 15,3)


3. Konunun içeriğinden (% 12,6) ve


nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Şiirde Tema”ya

öncelikli olarak





Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu başlığı ise, “Manzume ve Şiir”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında

öne çıkan üç neden,



3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,5)’dir.

Öğrencilerin ikinciyi üniteye ait konulara ilgi duymama nedenleri arasında

konuların işlenişinde kullanılan yöntemlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmeleri,

Türk Edebiyatı dersinde kullanılan yöntem ve tekniklerin ne kadar önemli olduğunu

bize göstermektedir. Farklı ve öğrencilerin konuya ilgilerini toplayacak yöntemler

uygulanmadıkça, konunun içeriği de anlaşılmaz ve karmaşık bir yapıya dönüşecektir.

41

Bunun sonucu olarak da öğrenciler, işledikleri konuya karşı ilgisiz kalacak ve

sevmeyeceklerdir. Tıpkı öğrencilerin Tablo 4.1.6’ da ifade ittiği gibi.

Öğrencilerin “Şiirde Gelenek” konusunu “günlük hayatla ilişkilendirememesi”

de konuyu sevmemesi için önemli bir gerekçedir. Yine bu konuda da yöntem

çeşitliliğinin azlığı ve yöntemlerin etkili olarak kullanılamaması önemli bir problem

olarak ortaya çıkmaktadır.

Tablo 4.1.6’ daki verilere dayanarak öğrencilerin “Manzume ve Şiir” konusunu

anlamakta güçlük çektiğini söyleyebiliriz. Çünkü öğrenciler, konuyu hem anlamamakta

hem de anlamadıklarından dolayı sevmediklerini ifade etmişlerdir.

Tablo 4.1.7’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay

Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin

dağılımı görülmektedir.

42

Tablo 4.1.7. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine


İLGİ DUYUYORUM

İLGİ DUYMUYORUM

Toplam

f 76 375 451Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma % 16,9 83,1 100,0

f 69 382 451Metin ve Zihniyet

% 15,3 84,7 100,0

f 104 347 451Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman)

% 23,1 76,9 100,0

f 107 344 451Tema

% 23,7 76,3 100,0

f 116 335 451Dil ve Anlatım

% 25,7 74,3 100,0

f 86 365 451Metin ve Gelenek

% 19,1 80,9 100,0

f 139 312 451Anlama ve Yorumlama

% 30,8 69,2 100,0

f 103 348 451Metin ve Yazar

% 22,8 77,2 100,0

f 112 339 451Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme

% 24,8 75,2 100,0

f 104 347 451 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine) % 23,1 76,9 100,0

f 121 330 451Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro)

% 26,8 73,2 100,0

f 112 339 451Göstermeye Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme

% 24,8 75,2 100,0

Toplam f

%

1249

23,07

4163

76,93

5412

100,0

43

Dokuzuncu sınıfın üçüncü ünitesinde on iki konu başlığı yer almaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Tablo 4.1.7’de yer alan on iki konu başlığından en çok %

30,8 oranında “Anlama ve Yorumlama”, % 26,8 oranında “Göstermeye Bağlı Edebî

Metinleri Tanıma (Tiyatro)” ve % 25,7 oranında olay çevresinde oluşan edebî

metinlerin “Dil ve Anlatım” konusuna ilgi duymaktadırlar.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, üçüncü ünite içerisinde ilgi duymadıklarını en

yüksek oranda belirttikleri ilk konu “Metin ve Zihniyet” (% 84,7); ikinci konu “Olay

Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” (% 83,1) ; üçüncü konu

ise “Metin ve Gelenek” (% 80,9) konusudur.

Öğrenciler, üçüncü ünite içerisindeki on iki konu başlığına % 69,2 ile % 84,7

oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En ilgi duyulan konu olan “Anlama ve

Yorumlama” konusuna ilgi duymadığını belirten öğrencilerin oranının (% 69,2) bir

hayli yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgulardan yola çıkarak, dokuzuncu sınıf

öğrencilerinin üçüncü ünitenin konularına karşı genel olarak ilgilerinin az olduğu ifade

edilebilir. Üçüncü ünitenin tamamına ilişkin bir değerlendirme yapıldığında öğrencilerin

bu üniteye, % 23,07 oranında ilgi duyduğu; % 76,93 oranında ilgi duymadıkları

söylenebilir.

Öğrenciler, ikinci ünitede “Şiir ve Gelenek” konusunda olduğu gibi (bkz. Tablo

4.1.5) üçüncü ünitede de “Metin ve Gelenek” konusundan zevk almamaktadırlar. Bu

konuya öğrencilerin neden ilgi duymadıkları ise Tablo 4.1.8’de açıklanmıştır.

Tablo 4.1.8’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Olay

Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adlı üçüncü ünitesine karşı ilgi duymama

nedenlerine dair bulgular yer almaktadır.

44

Tablo 4.1.8. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri


Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n K

onu

işle

nirk

en d

eğiş

ik a

raç

gere

ç ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 44 53 72 75 50 55 47 30Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma % 9,8 11,8 16,0 16,6 11,1 12,2 10,4 6,7

f 67 43 58 86 36 63 45 35Metin ve Zihniyet

% 14,9 9,5 12,9 19,1 8,0 14,0 10,0 7,8

f 67 54 78 67 43 61 24 23Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) % 14,9 12,0 17,3 14,9 9,5 13,5 5,3 5,1

f 72 65 63 35 33 44 45 17Tema

% 16,0 14,4 14,0 7,8 7,3 9,8 10,0 3,8

f 67 50 66 53 37 30 29 30Dil ve Anlatım

% 14,9 11,1 14,6 11,8 8,2 6,7 6,4 6,7

f 63 45 52 57 46 62 42 28Metin ve Gelenek

% 14,0 10,0 11,5 12,6 10,2 13,7 9,3 6,2

f 61 40 62 49 23 65 19 27Anlama ve Yorumlama

% 13,5 8,9 13,7 10,9 5,1 14,4 4,2 6,0

f 113 62 52 60 37 31 17 8Metin ve Yazar

% 25,1 13,7 11,5 13,3 8,2 6,9 3,8 1,8

f 44 72 65 78 35 43 23 22Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme % 9.8 16,0 14,4 17,3 7,8 9,5 5,1 4,9

f 29 50 62 66 73 52 33 29Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlarından Modern Tiyatro Metinlerine % 6,4 11,1 13,7 14,6 16,2 11,5 7,3 6,4

f 51 55 56 57 49 37 45 21Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) % 11,3 12,2 12,4 12,6 10,9 8,2 10,0 4,7

f 45 56 57 89 42 40 32 17

Göstermeye Bağlı Edebî Metin Örneklerini İnceleme % 10,0 12,4 12,6 19,7 9,3 8,9 7,1 3,8


45

Tablo 4.1.8’e göre öğrenciler, üçüncü ünite içerisinde en fazla ilgi duymadıkları

konu başlıklarını “Metin ve Zihniyet”, “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri

Tanıma ve Gruplandırma” ve “Metin ve Gelenek” olarak ifade etmişlerdir. Bu konu

başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu

sevmediğimden” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden”

nedenleri ön plana çıkmıştır. Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular

içerisinde ilk sırada yer alan “Metin ve Zihniyet” konusuna ilgi duymama nedeni olarak

ilk üç sırada,




ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Olay Çevresinde

Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma”ya öncelikli olarak


2. Konuda aktif olmadığımdan (% 16,0)



Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu ise, “Metin ve Gelenek”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli

olan ilk üç neden,



3. Konuyu sevmediğimden (% 12,6)’dır.

Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları

konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla

ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Tablodaki verilere dayanarak,

gerek sınıflandırmaya dayanan “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve

Gruplandırma” konusu gerekse Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk

46

Edebiyatı Öğretim Programında inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez

karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet” ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş

yöntemi ile günlük hayatla ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun

öğrencilerin konuya olan ilgisinin azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir.

Anlatılanları düşünce dünyasında somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi

duymadıklarını ve sevmediklerini rahatlıkla ifade etmektedirler.

İkinci ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği,

“konunun işleniş yöntemine” verirken; üçüncü ünitede “konunun işleniş yöntemi” de

etkili olmakla birlikte önceliği, “konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük

hayatla ilişkilendirememek” seçeneklerine vermişlerdir.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı

dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerine ilişkin bulgular Tablo 4.1.9’da verilmiştir.

47

Tablo 4.1.9. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine


İLGİ

DUYUYORUM

İLGİ

DUYMUYORUM

Toplam

f 80 371 451Metin ve Zihniyet

% 17,7 82,3 100,0

f 57 393 451Yapı (Plan)

% 12,7 87,3 100,0

f 88 363 451Ana Düşünce

% 19,5 80,5 100,0

f 87 364 451Dil ve Anlatım

% 19,3 80,7 100,0

f 73 378 451Metin ve Gelenek

% 16,2 83,8 100,0

f 117 334 451Anlam

% 25,9 74,1 100,0

f 81 370 451Metin ve Yazar

% 18,0 82,0 100,0

f 129 322 451Yorum

% 28,6 71,4 100,0

f 105 346 451Öğretici Metin

Örneklerini İnceleme

Karşılaştırma % 23,3 76,7 100,0

Toplam f

%

817

20,13

3241

79,87

4058

100,0

48

Dokuzuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesinde öğrenciler,

öğretici metinleri inceleme yöntemini öğrenmektedir. Dördüncü ünite içerisinde dokuz

konu başlığı yer almaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesi

içerisindeki dokuz konudan en fazla % 28,6 oranıyla “Yorum” başlıklı konuya ilgi

duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 25,9 oranıyla “Anlam”; üçüncü sırada ise %

23,3 ile “Öğretici Metin Örneklerini İnceleme Karşılaştırma” başlıklı konuya ilgi

duymaktadırlar.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk

konuyu % 87,3 oranında “Yapı (Plan)”; ikinci konuyu % 83,8 oranında “Metin ve

Gelenek”; üçüncü konuyu % 80,5 oranında “Metin ve Zihniyet” olarak ifade

etmişlerdir.

Dokuzuncu sınıf öğrencileri, dördüncü üniteye ait konu başlıklarına % 71,4 ile

% 87,3 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin öğretici

metinleri ele alan dördüncü ünitenin konuları karşı genel olarak ilgilerinin az olduğunu

söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 20,13 oranında ilgi duyarken; %

79,87 oranında ilgi duymamaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Öğretici Metinler” adlı

dördüncü ünitesine ait konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo

4.1.10’da yer almaktadır.

49

Tablo 4.1.10. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü

Ünitesine Karşı İlgi Duymama Nedenleri


Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 81 63 52 66 43 52 20 19Metin ve Zihniyet

% 18,0 14,0 11,5 14,6 9,5 12,5 4,4 4,2

f 55 80 58 69 50 51 37 14Yapı (Plan)

% 12,2 17,7 12,9 15,3 11,1 11,3 8,2 3,1

f 58 59 48 54 35 63 45 24Ana Düşünce

% 12,9 13,1 10,6 12,0 7,8 14,0 10,0 5,3

f 66 58 56 50 39 50 50 45Dil ve Anlatım

% 14,6 12,9 12,4 11,1 8,6 11,1 11,1 10,0

f 72 55 46 59 52 59 32 12Metin ve Gelenek

% 16,0 12,2 10,2 13,1 11,5 14,1 7,1 2,7

f 70 41 47 61 51 57 30 23Anlam

% 15,5 9,1 10,4 13,5 11,3 12,6 6,7 5,1

f 80 48 39 65 34 54 40 23Metin ve Yazar

% 17,7 10,6 8,6 14,4 7,5 12,0 8,9 5,1

f 58 50 53 68 25 38 24 29Yorum

% 12,9 11,1 11,8 15,1 5,5 8,4 5,3 6,4

f 60 62 37 58 49 47 43 29

Öğretici Metin Örneklerini

İnceleme Karşılaştırma % 13,3 13,7 8,2 12,9 10,6 10,4 9,5 6,4


50

Tablo 4.1.10’a göre, öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu

başlıkları içerisinde önceliği “Yapı (Plan)”, “Metin ve Gelenek” ve “Metin ve

Zihniyet”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri

arasında en çok “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedeni ön plana

çıkmaktadır. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk

sırada yer alan “Yapı (Plan)” konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada,




ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Metin ve Gelenek”e

öncelikli olarak





Öğrencilerin dördüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu ise, “Metin ve Zihniyet”tir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öncelikli

olan ilk üç neden,



3. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (% 12,5)’dir.

Üçüncü ünitede olduğu gibi dördüncü ünitede de öğrenciler, “Metin ve Zihniyet”

ile “Metin ve Gelenek” konularına ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları,

günlük hayatla ilişkilendirememelerini en önemli sorun olarak görmektedirler. Tablo

4.1.10’daki verilere dayanak, öğrencilerin, öğretici metinlere ait ünite anlatılırken

“konunun işleniş yöntemine” yeteri kadar önem verilmediğini ifade ettiklerini

söyleyebiliriz. Öğretici metinlerin yapısına ait konuda ise öğrenciler, konunun

içeriğinden dolayı, bu konuya ilgilerinin az olduğunu ifade etmektedirler.

51

Öğretici metinlerde konunun işleniş yönteminden kaynaklanan bir problemin var

olduğunu ve bunun sonucu olarak da öğrencilerin konunun içeriğine karşı ilgisiz

kalmalarına neden olduğunu söyleyebiliriz. Konunun işlenişinden kaynaklanan

yöntemin doğru belirlenememesinden kaynaklanan sorunlardan dolayı da öğrenciler,

konuyu, günlük hayatları ile ilişkilendirememektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya

olan ilgisinin azalmasına neden olduğu söylenebilir.

Üçüncü ünitede öğrenciler, konulara ilgi duymama nedenleri arasında önceliği,

“konuyu sevmemek” ve “konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendirememek”

nedenlerine verirken; dördüncü ünitede önceliği tıpkı ikinci ünitede olduğu gibi tekrar

“konunun işleniş yöntemi” nedenine vermişlerdir.

Aşağıda, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya

ilgi duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde

edilen bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile

ilgili bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 4.1.11’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına

dair veriler bulunmaktadır.

Tablo 4.1.11. Ankete Katılan Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap

Sayısı

Okunan kitap sayısı f %

1 - 4 88 19,5

5 – 9 87 19,3

10 – 14 83 18,4

15 – 19 51 11,3

20 – 25 48 10,6

25’ten fazla 37 8,2

Hiç okumam 57 12,6

Toplam 451 100,0

52

Tablo 4.1.11’e göre öğrencilerin % 19,5’i yılda 1-4 arasında değişen sayıda

kitap okuduklarını belirtirken, % 19,3’ü 5-9 arasında değişen sayıda kitap okuduklarını

ifade etmişlerdir. “Hiç kitap okumam” diyenlerin oranı ise % 12,6’dır. Dünyaca kabul

edilmiş “iyi okuyucu” tanımlaması, 20’nin üzerinde kitap okuyanlar içindir.2 Bu

tabloda ise 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 18, 8’dir.

Tablo 4.1.12’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notları ile yıllık okudukları kitap sayıları arasındaki fark olup olmadığı

görülmektedir.

Tablo 4.1.12. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu ile Yıllık

Okuma Düzeyleri

1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla

Hiç okumam

ToplamBirinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne Notu

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

1 13

17,3 5

6,7 12

16,025

33,32

2,7 1

1,317

22,7

75 100,0

2 13

17,3 5

6,7 12

16,025

33,32

2,7 1

1,317

22,7

88 100,0

3 25 26,0

27 28,1

11 11,5

11 11,5

12 12,5

1 1,0

9 9,4

96

100,0

4 24

25,0 15

15,6 23

24,05

5,213

13,5 7

7,39

9,4

96 100,0

5 7

7,3 16

16,7 21

21,96

6,318

18,8 15

15,613

13,5

96 100,0

χ2=105,89

p=0,000

2 “Okuma alışkanlığını değerlendirmede ölçüt: çok okuyan 1 yılda 21 ve daha fazla kitap okuyan kişi,

orta düzeyde okuyucu 1 yılda 6-20 kitap okuyan kişi, az okuyan 1 yılda 1-5 kitap okuyan kişi, okuyucu

olmayan, hiç kitap okumayan kişi” (Çocuk Vakfı: 2006).

53

Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 16,62’sinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notu “1”; % 19,51’inin “2”; % 21,28’inin “3”; % 21,28’inin “4” ve %

21,28’inin “5”tir.

Tabloya göre, not ortalaması “1” olan öğrenciler, yılda en çok % 33,3 oranında

15-19 arasında değişen bir sayıda kitap okumaktadırlar. % 22,7’si ise “hiç

okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (2,7+1,3) % 4,0’dır.

Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 27’3 oranında 5-9 arasında

kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 10,2’si “hiç kitap okumaz”ken, %18,2

(3,4+14,8) gibi yüksek bir oran 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “3” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 28,1) bir yılda en çok

5-9 kitap okuduklarını belirtmişlerdir. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç kitap

okumamakta”dır. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (12,5+1,0) % 13,5’tir.

Not ortalaması “4” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 25’0) en fazla 1-4

arasında kitap okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 9,4’ü “hiç okumaz”ken, % 20,8’i

(13,5+7,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “5” olan öğrenciler, en yüksek oranda (% 21,9) bir yılda en çok

10-14 arasında kitap okumaktadır. Bu öğrencilerin % 13,9’u “hiç kitap okumadığını”

belirtmiştir. 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (18,8+15,6) % 34,4’tür.

Bu bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notu ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı bir fark olup

olmadığı incelendiğinde anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur ( χ2=105,896, p<0,05).

Ayrıca gruplar arasında çok düşük (yokumsanabilecek) pozitif yönde bir ilişki vardır

(p=0,005; r=0,13). Not ortalaması düşük olan (bir) öğrenciler, yılda en fazla % 33,3

oranında 15-19 arasında kitap okurken; not ortalaması dört gibi yüksek olan öğrenciler

yılda en fazla % 25,0 oranı ile 1-4 arasında kitap okumaktadır. Yine not ortalaması dört

olan öğrenciler, yılda en fazla 1-4 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, not

ortalaması beş olan öğrenciler yılda en fazla dünya standartlarınca da kabul görmüş olan

20 ve üzeri kitabı % 34,4’ü okumaktadır.

54

Tablo 4.1.13’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine göre

yıllık okudukları kitap sayılarının dağılımı verilmiştir.

Tablo 4.1.13. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Yıllık Okuma

Düzeyleri

1-4 5-9 10-14 15-19 20-25

25'ten

fazla

Hiç

okumam

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

f

%

Genel Lise 36

24,0

26

17,3

27

18,0

13

8,7

14

9,3

12

8,0

22

14,7

Fen Lisesi 0

,0

6

25,0

1

4,2

2

8,3

3

12,5

8

33,3

4

16,7

Sosyal

Bilimler

Lisesi

0

,0

7

38,9

11

61,1

0

,0

0

,0

0

,0

0

,0

Anadolu

Lisesi

6

12,8

13

27,7

2

4,3

6

12,8

10

21,3

10

21,3

0

,0

Spor Lisesi 2

16,7

2

16,7

1

8,3

0

,0

0

,0

1

8,3

6

50,0

Anadolu

Öğretmen

Lisesi

3

15,0

5

25,0

7

35,0

0

,0

0

,0

0

,0

5

25,0

Meslek

Lisesi

41

22,8

28

15,6

34

18,9

30

16,7

21

11,7

6

3,3

20

11,1

Dokuzuncu sınıf öğrencisinden % 33,25’i genel lise, % 5,32’si fen lisesi, %

3,99’u sosyal bilimler lisesi, % 10,42’si Anadolu lisesi, % 2,66’sı spor lisesi, %

4,43’ü Anadolu öğretmen lisesi ve % 39,91’i meslek lisesine devam etmektedir.

55

Tablo 4.1.13’e göre, genel liseye devam eden öğrenciler, yılda en çok % 24,0

oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 14,7’si ise “hiç okumamakta”dır. 20 ve

üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (9,3+8,0) % 17,3’tür.

Fen lisesine devam eden öğrenciler, bir yılda en çok kitap okuyan öğrenci grubu

içerisindedir. Fen lisesi öğrencileri bir yılda % 33’3 oranında 25’ten fazla kitap

okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 16,7’si “hiç kitap okumaz”ken, % 45,8 (12,5+33,3)

gibi yüksek bir oranı 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Sosyal bilimler lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları

kitap sayısı (% 61,1) 10-14 arasıdır.

Anadolu lisesi öğrencilerinin 27’7’si 5-9 arasında kitap okurken % 42,6’sı

(21,3+21,3) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Spor lisesi öğrencileri, ankete katılan öğrenciler arasında en az kitap okuyan

grubu temsil etmektedir. Bu öğrencilerin % 50,0’si hiç kitap okumazken, % 8,3’ü

25’ten fazla kitap okumaktadır.

Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla (% 35,0) 10-14 arasında

kitap okumakta; % 25’i hiç kitap okumamakta”dır. Bir diğer önemli bulgu, Anadolu

öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencinin hiç

olmamasıdır.

Meslek lisesine devam eden öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı

% 22,8 oranında 1-4 arasıdır. Hiç kitap okumayan öğrenci oranı % 11,1; 20 ve üzeri

kitap okuyan öğrenci oranı % 15,0 (11,7+3,3)’dir.

Tablodaki okul türlerine göre en ilginç veri, Anadolu öğretmen lisesine aittir. Bu

öğrencilerin kitap okuma düzeylerinin düşük olması ilginçtir. Tablodaki oranlar, bize

göre, bu konuda daha büyük bir örneklemle derinlemesine bir araştırma yapılmasına

ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Tablo 4.1.14’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk

Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.

56

Tablo 4.1.14. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk

Edebiyatı Dersine İlgi Düzeyleri

f % İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam

Genel Lise f

Satır %

Sütün %

122

81,3

36,6

28

18,7

23,7

150

100,0

33,3

Fen Lisesi f

Satır %

Sütün %

24

100,0

7,2

0

,0

,0

24

100,0

5,3

Sosyal

Bilimler

Lisesi

f

Satır %

Sütün %

10

55,6

3,0

8

44,4

6,8

18

100,0

4,0

Anadolu

Lisesi

f

Satır %

Sütün %

33

70,2

9,9

14

29,8

11,9

47

100,0

10,4

Spor Lisesi f

Satır %

Sütün %

11

91,7

3,3

1

8,3

,8

12

100,0

2,7

Anadolu

Öğretmen

Lisesi

f

Satır %

Sütün %

15

75,0

4,5

5

25,0

4,2

20

100,0

4,4

Meslek Lisesi f

Satır %

Sütün %

118

65,6

35,4

62

34,4

52,5

180

100,0

39,9

Toplam f

Satır %

Sütün %

333

73,8

100,0

118

26,2

100,0

451

100,0

100,0

χ2=14,680 p=0,000

Tablo 4.1.14’teki bulgulara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile

Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık

düzeyinde önemli bir fark görülmektedir (χ2=14,680; p=0,000). Okul türleri ile

57

öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında pozitif yönlü çok zayıf bir ilişkiden

de söz edilebilir (p=0,001; r=0,16).

Tablodaki oransal verilere göre, Türk Edebiyatı dersine

sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 44,4;

meslek lisesi öğrencileri % 34,4;

Anadolu lisesi öğrencileri % 29,8;

Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri % 25,0;

genel lise öğrencileri % 18,7;

spor lisesi öğrencileri % 8,3 oranında ilgi duymaktadır.

Fen lisesi öğrencilerinin ise Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi

duymamaktadırlar (% 0,0).

Fen lisesi öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin düşük olmasını

Kahraman Maraş’taki öğretmenler (MEB, 2008:60), “Fen Bilimleri alanı öğrenciler

ÖSS’de çıkan soruların kendilerini ilgilendirmediği gerekçesiyle Türk Edebiyatı dersine

yeterince ilgi göstermeyebiliyor” şeklinde açıklamışlardır.

Tablo 4.1.15’te dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına

göre Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.

58

Tablo 4.1.15. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk


Birinci Dönem

Karne Notu

f

% İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam

1

f

Satır %

Sütün %

71

94,7

21,3

4

5,3

3,4

75

100,0

16,6

2 f

Satır %

Sütün %

71

80,7

21,3

17

19,3

14,4

88

100,0

19,5

3 f

Satır %

Sütün %

74

77,1

22,2

22

22,9

18,6

96

100,0

21,3

4 f

Satır %

Sütün %

64

66,7

19,2

32

33,3

27,1

96

100,0

21,3

5 f

Satır %

Sütün %

53

55,2

15,9

43

44,8

36,4

96

100,0

21,3

Toplam

f

Satır %

Sütün %

333

73,8

100,0

118

26,2

100,0

451

100,0

100,0

χ2=34,302 p=0,000

Tablo 5.1.15’deki sonuçlara göre, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem

Türk Edebiyatı dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup

duymamaları arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde önemli bir fark görülmektedir

59

(χ2=34,302; p=0,000). Ayrıca değişkenler arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki vardır

(p=0,000; r=0,29).

Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,

not ortalaması “5” olan öğrencilerin % 44,8’i;

not ortalaması “4” olan öğrencilerin % 33,3’ü;

not ortalaması “3” olan öğrencilerin % 22,9’u;

not ortalaması “2” olan öğrencilerin % 19,3’ü;

not ortalaması “1” olan öğrencilerin % 5,3’ü ilgi duymaktadır.

Bu sonuçlar beklenen bir durumdur. Tablo 4.1.16’ya göre, Türk edebiyatı

dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi

oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse ilgileri ile başarıları arasında pozitif yönlü

düşük bir ilişki söz konusudur.

Tablo 4.1.16’da dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk

Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir.

60

Tablo 4.1.16. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı

Dersine İlgileri

İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum Toplam

Hiç okumam

f

Satır %

Sütün %

47

82,5

14,1

10

17,5

8,5

57

100,0

12,6

1-4 f

Satır %

Sütün %

57

64,8

17,1

31

35,2

26,3

88

100,0

19,5

5-9

f

Satır %

Sütün %

57

65,5

17,1

30

34,5

25,4

87

100,0

19,3

10-14

f

Satır %

Sütün %

65

78,3

19,5

18

21,7

15,3

83

100,0

18,4

15-19

f

Satır %

Sütün %

44

86,3

13,2

7

13,7

5,9

51

100,0

11,3

20-25 f

Satır %

Sütün %

30

62,5

9,0

18

37,5

15,3

48

100,0

10,6

25’ten fazla f

Satır %

Sütün %

33

89,2

9,9

4

10,8

3,4

37

100,0

8,2

Toplam f

Satır %

Sütün %

333

73,8

100,0

118

26,2

100,0

451

100,0

100,0

χ2=21,704 p=0,001

Tablo 4.1.16’da, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı

ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark

görülmektedir (χ2=21,704; p=0,001).

61

Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda ,

“20-25” kitap okuyan öğrencilerin % 37,4’ü;

“1-4” kitap okuyan öğrencilerin % 35,2’si;

“5-9” kitap okuyan öğrencilerin % 34,5’i;


“Hiç okumayan” öğrencilerin % 17,5’i;

“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 13,7’si

“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 10,8’i ilgi duymaktadır.

Öğrencilerin kitap okumaları ile derse ilgileri arasında anlamlı bir ilişkiden söz

edilememektedir.

Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine

ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu

oluşturmaktadır.

Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk

Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna

verdikleri cevaplar yer almaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok

önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.1.17’de yer

almıştır.

62

Tablo 4.1.17. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl

Artacağına Ait Düşünceleri

Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz.

f %

Farklı/daha fazla araç gereç kullanarak. 62 5,4

Ders eğlenceli hâle getirilebilir, böylece konular daha kalıcı olur. 60 5,2

Öğrenci daha çok aktif olmalıdır. 51 4,5

Farklı yöntemler uygulanmalı. 50 4,4

Konular tiyatrolarla canlandırılarak. 45 3,9

Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla. 45 3,9

Görsel materyallerden (slayt vb.) yararlanılabilir. 45 3,9

Günlük hayatla ilişkilendirilerek. 43 3,7

Hiçbir şey yapılamaz. 40 3,5

Zaten ilgiliyim. 38 3,3

Sayısal derslere ilgi duyduğum için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymam mümkün değil.

37 3,2

Ders arasında edebiyatla ilgili (şair ve yazarlar) ilginç anekdotlar yararlı olabilir.

34 2,9

Grup çalışması yaparak. 34 2,9

Konuları anlayabilsem ilgim artar. 32 2,8

Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. 32 2,8

Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabiliriz. 32 2,8

Öğrenciye kitap okumayı sevdirecek yöntemler denenmeli. 31 2,7

Ders kitaplarında iyileştirilmeye gidilebilir. 29 2,5

Kitaptaki metinler ilgimizi çekecek şekilde seçilmeli. 29 2,5

Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar. 27 2,3

Şiir daha ağırlıklı olabilse 26 2,2

Teknolojiden daha çok yararlanılmalı. 25 2,2

Daha çok kitap okuyarak. 25 2,2

63

Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli. 23 2,0

Öğretmenin her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesi. 22 1,9

Gözleme dayalı eğitim verilmeli. 18 1,5

Konular somutlaştırılarak anlatılabilir. 18 1,5

Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir. 16 1,4

Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması. 16 1,4

Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi. 16 1,4

Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli. 15 1,1

Ezberci anlatımdan uzaklaşarak. 13 1,1

Örneklerle konular zenginleştirilmeli. 13 1,1

Daha fazla etkinlik yapılabilir. 13 1,1

Daha çok tartışma ortamı yaratılarak. 10 0,8

Örnekler çok olmalı. 9 0,7

Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli. 9 0,7

Yaşayan yazar ve şairler ayda bir okulda konferans verebilir. 6 0,5

Konular uygulamalı işlenmeli. 6 0,5

Şema çizme yöntemi kullanılmalı. 5 0,4

Konular daha gerçekçi olmalı. 5 0,4

Toplam 1134 100,0

Grafik 4.1.1’de, Tablo 4.1.17’de dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı

dersine ilgilerinin nasıl artacağına dair önerilerinin yedi ana başlık altında

gruplandırılması yer almaktadır.

64

46

5,2

11,616,2

3,7 57,8

4,5

0

10

20

30

40

50

60

Fark

lıyö

ntem

lerin

uygu

lanm

ası

Öğr

enci

nin

aktif

olm

ası

Der

sin

eğle

ncel

ihâ

le g

etiri

lmes

i

Fark

lı ar

aç g

ereç

kulla

nılm

ası

Öğr

etm

enin

yakl

aşımı

Kon

uların

gerç

ekle

iliş

kisi

Der

s kita

bı

Diğ

er

Grafik 4.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl


Açık uçlu soruya yazılan öneriler içerisinde, dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı dersine ilgilerinin artmasında önceliği, % 46 oranında dersin işlenişinde

“farklı yöntemlerin uygulanması”nın faydalı olacağı ifadesi yer almaktadır. Açık uçlu

soruya görüş bildiren Anadolu lisesi öğrencilerinden birisi, “Yazarların hayatı için

piyes, şiir ve zihniyet için şiir dinletisi yapılabilir.”önerisinde bulunmaktadır.

“Öğretmenin yaklaşımı” da % 16. 2 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin

artmasında önemli rol oynamaktadır. Derse ilgisi olan bir öğrenci, öğretmeni için

“Öğretmenimi çok sevdiğim için derse ilgim zaten var.” ifadesini kullanmaktadır. Tablo

4.1.17’de görüldüğü gibi öğrenciler; öğretmenlerinden “öğrenciye yakın olmasını, her

öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmesini, konuyu anlatmaya istekli ve canlı olmasını ve

konuya hazırlıklı gelmesini” istemektedirler. Dokuzuncu sınıf öğrencileri için, Türk

edebiyatı dersine ilgili olmaları bakımından öğretmenin son derece önemli olduğu

65

ortaya çıkmıştır. Öğretmenler ise “ders sayılarının fazla oluşu, hazır materyallerin

azlığı, öğretmene yardımcı kitapların verilmeyişi”ni (MEB, 2008:17) performanslarının

azalmasına neden olarak göstermektedir.

Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait üçüncü öncelikli görüş grubu %

11,6 oranı ile “farklı araç gereç kullanımı”dır. Bu kapsamda “Teknolojiden ve görsel

materyallerden daha fazla yararlanılmalıdır.” önerisinde bulunmaktadırlar. Bu konuda

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının yaptığı çalışmada (MEB, 2008), ders

öğretmenleri de çeşitli materyallere ihtiyaç olduğunu

“Teknik yönden donanım yetersiz (a.g.e: s.20); Programda yer alan

etkinliklerin uygulanması için gerekli olan malzemenin hazırlanmasında ve

öğrencilerin bu kaynaklara ulaşmasında çevrenin ve okulların imkanları yetersiz

kalmaktadır vb.” (a.g.e: 21).

sözleri ile ifade etmektedirler.

% 3,5 oranında öğrenciler, derse ilgilerinin artması için “Hiçbir şey yapılamaz.”

derken, % 3,3’ü Türk edebiyatı dersine “Zaten ilgim var.” görüşünü bildirmişlerdir.

66

4.2. Onuncu Sınıf

4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar

Aşağıdaki tabloda anket uygulanan onuncu sınıf öğrencilerinin devam ettikleri

okul türlerine ilişkin verilerin dağılımı yer almaktadır.

Tablo 4.2.1. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türleri

f %

Genel Lise 150 33,6

Fen Lisesi 15 3,4

Sosyal Bilimler Lisesi 18 4,0


Spor Lisesi 18 4,0



Toplam 447 100,0

Tablo 4.2.1’e göre; onuncu sınıf düzeyinde 550 öğrencinin araştırmamıza katkı

sağlaması beklenirken çeşitli nedenlerden dolayı anketi 447 öğrenci cevaplandırmıştır.

Bu sayı, araştırmamızın örneklemi açısından yeterli bir sayıdır. Tıpkı dokuzuncu sınıfta

olduğu gibi onuncu sınıfta da okul türleri bakımından orantısal bir tercih yapılmıştır.

Buna göre meslek liselerinden % 40,3; genel liselerden % 33,6; Anadolu liselerinden %

10,1; Anadolu öğretmen liselerinden % 4,7; sosyal bilimler liselerinden % 4,0; spor

liselerinden % 4,0; fen liselerinden % 3,4 oranında öğrenci ankete katkı sağlamıştır.

Verilere göre ankete katılan öğrencilerin okul türlerinin oranlarının

sıralamasında birinci sırayı meslek liseleri, ikinci sırayı genel liseler, üçüncü sırayı ise

Anadolu liseleri almaktadır.

Tablo 4.2.2’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem

karne notu dağılımları verilmiştir.

67

Tablo 4.2.2. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci

Dönem Karne Notuna Göre Dağılımı

Karne Notu


f % f % f % f % f % f %

72 16,1 84 18,8 99 22,1 96 21,5 96 21,5 447 100,0

Tablo 4.2.3’teki bulgulara göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersine ait not

ortalamasını belirten öğrencilerin 6,1’inin ders notu bir; % 18,8’inin ders notu iki; %

22,1’inin ders notu üç; % 21,5’inin ders notu dört; % 21,5’inin ders notu beştir.

Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Tarih İçinde Türk

Edebiyatı” adlı birinci ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 4.2.3’te

verilmiştir.

Tablo 4.2.3. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı

İlgi Düzeyleri

İLGİ

DUYUYORUM

İLGİ

DUYMUYORUM

Toplam

f 116 331 447Edebiyatı-Tarih

İlişkisi % 26,0 74,0 100,0

f 85 362 447Türk Edebiyatının Dönemlere

Ayrılmasındaki Ölçütler % 19,1 80,9 100,0

Toplam f

%

201

22,55

693

77,45

894

100,0

Tablo 4.2.3’e göre, öğrenciler, onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersinin birinci

ünitesindeki iki konudan en fazla % 26,0 oranında “Edebiyat-Tarih İlişkisi” başlıklı

konuya ilgi duyarken, ikinci sırada % 19,1 oranında “Türk Edebiyatının Dönemlere

Ayrılmasındaki Ölçütler”; başlıklı konuya ilgi duymaktalar.

68

Onuncu sınıf öğrencilerinin birinci üniteye karşı genel olarak ilgilerinin az

olduğunu söyleyebiliriz. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 22,55 oranında ilgi

duyarken; % 77,45 oranında ilgi duymamaktadırlar.

Tablo 4.2.4’te onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci ünitesine

ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.

Tablo 4.2.4. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine Karşı

İlgi Duymama Nedenleri


Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n K

onu

işle

nirk

en d

eğiş

ik a

raç

gere

ç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 106 91 52 66 33 35 39 51 Edebiyatı-Tarih İlişkisi

% 23,7 20,4 11,6 14,8 7,4 7,8 8,7 11,4

f 50 81 43 85 72 44 40 53 Türk Edebiyatının

Dönemlere Ayrılmasındaki

Ölçütler % 11,2 18,1 9,6 19,0 16,1 9,8 8,9 11,9

Öğrenciler, birden çok seçenek işaretlemişlerdir.

Onuncu sınıf öğrencileri, birinci ünite içerisindeki iki konu başlığından ilki olan

“Edebiyat-Tarih İlişkisi”ne ilk üç sırada,





69

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Türk Edebiyatının

Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler”e öncelikli olarak





Onuncu sınıfın birinci ünitesinde öğrencilerin derse ilgi duymamalarına neden

olan “dersin işleniş yöntemi” dokuzuncu sınıfta da önemli bir sorun olarak karşımıza

çıkmaktadır. Dokuzuncu sınıf öğrencileri “konuyu anlamadığımdan” nedenini ünitelere

karşı ilgisizliklerini açıklarken pek ön plana çıkarmazken; onuncu sınıf öğrencileri için

bu neden ilk ünitede ortaya çıkmaktadır.

Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Destan Dönemi Türk

Edebiyatı” adlı ikinci ünitesine karşı ilgi duyup duymamalarına ilişkin bulgular Tablo

4.2.5’te verilmiştir.

Tablo 4.2.5. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı

İlgi Düzeyleri

İLGİ DUYUYORUM

İLGİ DUYMUYORUM Toplam

f 116 331 447Destan Dönemi

% 26,0 74,0 100,0

f 143 304 447Sözlü Edebiyat % 32,0 68,0 100,0

f 132 315 447Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk) % 29,5 69,5 100,0

f 147 300 447Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) % 32,9 67,1 100,0

f 84 363 447Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri) % 18,8 81,2 100,0

Toplam f

%

622

27,84

1613

72,16

2235

100,0

70

Tablo 4.2.5’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite içerisinde yer alan

beş konu başlığına ilgi duyma düzeylerinin, farklı oranlarda olduğu görülmektedir.

Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesindeki beş

konudan en fazla % 32,9 oranında “Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)” başlıklı

konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 32,0 oranında “Sözlü Edebiyat”;

üçüncü sırada % 29,8 oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,

Koşuk)” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.

Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 81,2 oranında

“Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”; ikinci konuyu % 74,0 oranında

“Destan Dönemi” olarak ifade etmişlerdir.

Onuncu sınıf öğrencileri, ders kitaplarındaki ikinci üniteye ait konu başlıklarına

% 67,1 ile % 81,2 oranları arasında ilgi duymamaktadırlar. En fazla ilgi duydukları

konuya % 67,1 oranında ilgi duymadıklarını belirtmişlerdir. Ünitenin bütününe karşı

öğrenciler, % 27,84 oranında ilgi duyarken; % 72,16 oranında ilgi duymamaktadırlar.

Bu oranlarla, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünitenin konularına karşı genel olarak

ilgilerinin az olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yine de birinci üniteye göre (bkz. Tablo

4.2.3) ilgi duyma oranı daha fazladır.

Tablo 4.2.6’da onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci

ünitesine karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular yer almaktadır.

71

Tablo 4.2.6. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı



Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük h

ayat

la

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 41 82 32 65 44 22 51 54 Destan Dönemi

% 9,2 18,3 7,2 14,5 9,8 4,9 11,4 12,1

f 60 46 29 80 36 37 17 26 Sözlü Edebiyat % 13,4 10,3 6,5 17,9 8,1 8,3 3,8 5,8 f 72 45 36 51 48 27 43 49 Coşku ve Heyecanı Dile

Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) % 16,1 10,1 8,1 11,5 10,7 6,0 9,6 11,0

f 55 40 48 71 39 37 36 43 Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan) % 12,3 8,9 10,7 15,9 8,7 8,3 8,1 9,6

f 49 74 60 74 68 46 39 22 Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)

% 11,0 16,4 13,4 16,6 15,2 10,3 8,7 4,9


Ankete görüş bildiren onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin ikinci

ünitesi içerisindeki konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek

işaretleyerek ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları içerisinde

önceliği “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”, “Destan Dönemi” ve

“Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk)”e vermişlerdir. Bu konu

başlıklarına öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu sevmeme”

nedeni ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler, ikinci ünitede ilgilerinin en az olduğu konular

72

içerisinde ilk sırada yer alan “Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)”

konusuna ilgi duymama nedeni olarak ilk üç sırada,




ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Destan Dönemi”ne

daha çok,



3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1)


Öğrencilerin ikinci ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu başlığı ise, “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)”dir.

Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında öne çıkan üç neden,



3. Kitaba seçilen metinlerden dolayı (% 12,1)’dır.

Tablo 4.2.6’da yer alan bulgulara göre, gibi onuncu sınıf öğrencileri Türk

Edebiyatı dersine ilgi duymama nedenleri arasında dokuzuncu sınıfta karşılaşmadığımız

bir nedeni öne sürmüşlerdir: Ders kitabına seçilen metinler. Öğrenciler, hem “Destan

Dönemi” konusuna hem de “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,

Koşuk)” konusuna kitaba seçilen metinlerden dolayı ilgi duymadıklarını ifade

etmişlerdir. Bu nedenle onuncu sınıf Türk Edebiyatı dersine ait kitabın yeniden gözden

geçirilmesi, belki öğrencilerin derse ilgi duymasına yardımcı olacaktır. Tablo 4.2.7’deki

bulgular, onuncu sınıf öğrencilerinin ikinci ünite ile ilgili olarak, ders kitaplarında bir

takım düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunun ip uçlarını vermektedir.

Tablo 4.2.7’de onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


73

Tablo 4.2.7. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı

İlgi Düzeyleri

İLGİ DUYUYORUM

İLGİ DUYMUYORUM

Toplam

f 74 373 447XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü % 16,5 83,4 100,0

f 72 375 447İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) % 16,1 83,8 100,0

f 177 270 447Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) % 39,6 60,4 100,0

f 139 308 447Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 31,1 68,9 100,0

f 137 310 447Öğretici Metinler

% 30,6 69,4 100,0

f 85 362 447Divan Şiiri

% 19,0 81,0 100,0

f 159 287 447Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) % 35,7 64,3 100,0

f 154 293 447Âşık Tarzı Halk Şiiri

% 34,5 65,5 100,0

f 96 351 447Dinî Tasavvufî Türk Şiiri

% 21,5 78,5 100,0

f 121 326 447Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler

% 27,1 72,9 100,0

f 122 325 447Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)

% 27,3 72,7 100,0


% 35,3 64,7 100,0

Toplam f

%

1494

27,85

3869

72,15

5363

100,0

Onuncu sınıfın üçüncü ünitesinde öğrenciler, “İslâm Uygarlığı Çevresinde

Gelişen Türk Edebiyatı” konusuna ait bilgiler öğrenmektedirler. “İslâm Uygarlığı

Çevresinde Gelişen Türk Edebiyatı” adlı üçüncü ünite içerisinde on iki konu başlığı yer

almaktadır.

74

Tablo 4.2.7’ye göre, onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü

ünitesi içerisinde en fazla “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir)” (% 39,6)

başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada “Anonim Halk Şiiri (Mani,

Türkü)” (% 35,7); üçüncü sırada ise “Öğretici Metinler” (% 35,3) başlıklı konuya ilgi

duymaktadırlar.

Öğrenciler, onuncu sınıfın son olan üçüncü ünitesi içerisinde en yüksek oranda

ilgi duymadıkları ilk üç konuyu “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII.

yy.)” (% 83,8), “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” (% 82,6) ve “Divan

Şiiri” (% 81,0) olarak ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 60,4 ile % 83,8 oranları arasında ilgi

duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 27,85 oranında ilgi duyarken;

% 72,15 oranında ilgi duymamaktadır.

Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesine ait

konulara karşı ilgi duymama nedenlerine dair bulgular Tablo 4.2.8’de yer almaktadır.

75

Tablo 4.2.8. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine Karşı



K

onun

un iş

leniş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 67 63 54 69 50 43 42 27 XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü % 15,0 14,1 12,1 15,4 11,2 9,6 9,4 6,0

f 61 63 42 69 66 56 42 28 İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)

% 13,6 14,2 9,4 15,4 14,8 12,5 9,4 6,3

f 62 37 43 50 32 37 38 28 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) % 13,9 8,3 9,6 11,2 7,2 8,3 8,5 6,3

f 58 54 33 70 45 41 47 38 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 13,0 12,1 7,4 15,7 10,1 9,2 10,5 8,5

f 60 54 25 66 48 21 35 35 Öğretici Metinler % 13,4 12,1 5,6 14,8 10,7 4,7 7,8 7,8

f 58 71 60 78 70 44 40 33 Divan Şiiri % 13,0 15,9 13,4 17,4 15,7 9,8 8,9 7,4

f 40 44 42 42 50 47 39 23 Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) % 8,9 9,8 9,4 9,4 11,2 10,5 8,7 5,1

f 57 40 23 44 50 45 41 20 Âşık Tarzı Halk Şiiri % 12,8 8,9 5,1 9,8 11,2 10,1 9,2 4,5

f 76 43 40 74 63 43 34 27 Dinî Tasavvufî Türk Şiiri % 17,0 9,6 8,9 16,6 14,1 9,6 7,6 6,0 f 63 50 33 65 39 38 31 38 Anlatmaya Bağlı Edebî

Metinler % 14,1 11,2 7,4 14,5 8,7 8,5 6,9 8,5 f 70 58 22 61 46 43 55 30 Göstermeye Bağlı Edebî

Metinler (Temaşa) % 15,7 13,0 4,9 13,6 10,3 9,6 12,3 6,7

f 69 41 33 44 64 31 27 43

Öğretici Metinler

% 15,4 9,2 7,4 9,8 14,3 6,9 6,0 9,6


76

Onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesi içerisindeki

konulara karşı neden ilgi duymadıklarını birden çok seçenek işaretleyerek ifade

etmişlerdir.

Onuncu sınıf öğrencileri, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu başlıkları

içerisinde önceliği “İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)”, “XI.-

XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü” ve “Divan Şiiri”ne vermişlerdir. Bu

konulara onuncu sınıf öğrencilerinin ilgi duymama nedenleri arasında en çok “konuyu

sevmeme” ve “konunun içeriğinden dolayı ilgi duymama” nedenleri ön plana

çıkmaktadır. Öğrenciler, ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada yer alan

“İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)” adlı konuya ilk üç sırada ,


2. Konuyu anlamadığımdan (%14,8)


dolayı ilgi duymadıklarını ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet

ve Türk Kültürü”ne ilk üç sırada ilgi duymamalarına gerekçe olarak,


2. Konunun işleniş yönteminden (%15,0)


nedenlerine yer vermişlerdir.

Öğrenciler, ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu olan “Divan Şiiri”ne

ilgi duymamalarının ilk üç nedenini,



3. Konuyu anlamadığımdan (%15,7)


Onuncu sınıfın son ünitesinde öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları

arasında önceliği; “konuyu sevmemek”, “konunun içeriğinden”, “konuyu anlamamak”

ve “konunun işleniş yönteminden” nedenleri almaktadır.

77

Dokuzuncu sınıf öğrencileri Türk Edebiyatı dersi konularına ilgi duymama

nedenlerini açıklarken en önemli nedeni, “dersin işleniş yöntemi” olarak ifade ederken

(bkz. Tablo 4.1.6, Tablo 4.1.8, Tablo 4.1.10); onuncu sınıf öğrencileri, “konunun

içeriğini” ve “konuyu sevmemeyi” ön plana çıkarmaktadır. Ayrıca onuncu sınıfta ders

kitabına seçilen metinlere de öğrenciler dikkat çekmektedir. Çünkü ikinci üniteye ilgi

duymama nedenleri arasında “ders kitabına seçilen metinler” nedeni, yüzde oranları

bakımından diğer ilgi duymama nedenlerine yakın orandadır.

Aşağıda, onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgi duyma veya ilgi

duymama nedenlerini açıklamaya yardımcı olacağı düşünülen konulardan elde edilen

bulgulara yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle bir yılda okunan kitap sayısı ile ilgili

bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 4.2.9, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda kaç kitap okuduklarına dair

bulguları içermektedir.

Tablo 4.2.9. Ankete Katılan Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap Sayısı

f %

1 - 4 62 13,9

5 – 9 91 20,4

10 – 14 94 21,0

15 – 19 60 13,4

20 – 25 41 9,2


Hiç okumam 64 14,3

Toplam 447 100,0

Tablo 4.2.9’a göre, öğrencilerin % 21,0’i yılda 10 ile 14; % 20,4’ü 5 ile 9; %

13,9’ü 1 ile 4; % 13,4’ü 15 ile 19; % 9,2’si 20-25 arasında; % 7,8’i 25’ten daha çok

kitap okuduklarını belirtirken, % 14,3’ü “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir.

Bu tabloya göre 20’nin üzerinde kitap okuyanların oranı % 17,0’dir.

78

Tablo 4.2.10’da onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı dersi

karne notları ile yıllık okuma düzeylerine ilişkin bulgular yer almaktadır.

Tablo 4.2.10. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne

Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri

Yıllık okunan kitap sayısı

1-4 5-9 10-14 15-19 20-25

25'ten

fazla

Hiç

okumam Toplam

f 10 19 6 5 5 7 20 721

% 13,9 26,4 8,3 6,9 6,9 9,7 27,8 100,0

f 15 19 27 6 5 4 8 842

% 17,9 22,6 32,1 7,1 6,0 4,8 9,5 100,0

f 15 23 35 7 3 1 15 993

% 15,2 23,2 35,4 7,1 3,0 1,0 15,2 100,0

f 9 22 15 24 7 8 11 964

% 9,4 22,9 15,6 25,0 7,3 8,3 11,5 100,0

f 13 8 11 18 21 15 10 96

5

% 13,5 8,3 11,5 18,8 21,9 15,6 10,4 100,0

f 62 91 94 60 41 35 64 447Toplam

% 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0

χ2=105,896 p=0,000

Onuncu sınıf öğrencilerinden % 16,10’unun birinci dönem Türk Edebiyatı dersi

karne notu “1”; % 18,79’unun “2”; % 22,14’ünün “3”; % 21,47’sinin “4” ve %

21,47’sinin de “5”tir.

Tablo 4.2.10’daki verilere göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk

Edebiyatı dersine ait karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasında anlamlı

bir fark (χ2=105,896; p<0,05) ve pozitif yönde çok zayıf bir ilişki vardır (r=0,10;

p=0,02).

79

Tablo 4.2.10’a göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan

öğrencilerin % 27,8’i bir yılda “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. % 26,4’ü 5

ile 9 arasında kitap okurken, % 16,6’sı (6,9+9,7) 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda en fazla % 32’1 oranında 10 ile 14

arasında kitap okurken, % 9,5’i “hiç kitap okumamakta”; %10,8’i (6,0+4,8) ise 20 ve

üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “3” olan öğrencilerin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı %

35,4 oranında 10-15 arasıdır. % 15,2’si “hiç kitap okumaz”ken % 4,0’ı (3,0+1,0) 20 ve

üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 25’0 oranında 15 ile 19

arasında kitap okuduklarını, % 11,5’i “hiç kitap okumadıklarını”, % 15,6’sı (7,3+8,3)

ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir.


21,9 oranında 20-25 arasıdır. Bu öğrencilerin % 10,4’ü “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve

üzeri kitap okuyan öğrenci oranı (21,9+15,6) % 37,5 gibi yüksek bir orandır.

Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” (bkz. EK 3) uygulamasına dayalı

olarak öğrencilerin, yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmektedir. Yukarıdaki

tablodaki verilerin çelişkili sonuçlarına dayanarak öğrencilerin, “100 Temel Eser”

uygulamasına bağlı olarak yılda 25 kitap okuyup okumadığı daha ayrıntılı ve o konuyu

içeren farklı bir araştırmayla ortaya konma ihtiyacı doğmuştur. Çünkü onuncu sınıf

öğrencilerinin % 14.3’ünün “hiç kitap okumaması”; % 13,9’unun en fazla 4 kitap

okuması düşündürücüdür.

Öğretmenler açısından ise 100 Temel Eser uygulamasındaki aksaklık ve buna

bağlı olarak öğrencilerin kitap okuyamama nedeni, “Öğrencilerin bu eserlere ve

orijinallerine ulaşmakta (karşılaştıkları) zorluklar” dır (MEB, 2008:21).

Tablo 4.2.11’de onuncu sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve yıllık

okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

80

Tablo 4.2.11. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Bulundukları Okul Türlerine Göre Yıllık

Okuma Düzeyleri


1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla

Hiç okumam Toplam

f 36 29 30 15 9 11 20 150Genel Lise

% 24,0 19,3 20,0 10,0 6,0 7,3 13,3 100,0

f 0 3 4 3 1 2 2 15Fen Lisesi

% ,0 20,0 26,7 20,0 6,7 13,3 13,3 100,0

f 1 7 8 0 0 0 2 18Sosyal Bilimler Lisesi % 5,6 38,9 44,4 ,0 ,0 ,0 11,1 100,0

f 8 0 13 5 6 8 5 45Anadolu Lisesi

% 17,8 ,0 28,9 11,1 13,3 17,8 11,1 100,0

f 0 8 3 0 2 1 4 18Spor Lisesi

% ,0 44,4 16,7 ,0 11,1 5,6 22,2 100,0

f 3 3 5 3 1 2 4 21Anadolu Öğretmen Lisesi % 14,3 14,3 23,8 14,3 4,8 9,5 19,0 100,0

f 14 41 31 34 22 11 27 180

Meslek Lisesi

% 7,8 22,8 17,2 18,9 12,2 6,1 15,0 100,0

f 62 91 94 60 41 35 64 447 Toplam % 13,9 20,4 21,0 13,4 9,2 7,8 14,3 100,0

Tablo 4.2.11’e göre, ankete katılan genel lise öğrencileri, yılda en çok % 24,0

oranında 1-4 arasında kitap okumaktadırlar. % 13,3’ü “hiç kitap okumazken” 20 ve

üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı (6,0+7,3) % 13,3’tür.

Fen lisesi öğrencileri, bir yılda en çok % 26’7 oranında 15-19 arasında kitap

okurken, % 13,3’ü “hiç okumamakta”, % 20,0’ı (6,7+13,3) ise 20 ve üzeri kitap

okumaktadır.

Ankete katılan sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin % 44,4’ü bir yılda en çok 10-

14 arasında kitap okuduklarını ifade ederken, % 11,1’i “Hiç kitap okumadığını”

belirtmiştir. Sosyal bilimler liselerinin araştırma kapsamındaki öğrenciler arasında 20 ve

üzeri kitap okuyan öğrenci bulunmamaktadır. Ancak bu veriler, araştırmamız örneklemi

içerisinde sosyal bilgiler liselerini temsil ettiğini düşündüğümüz 18 öğrenci için

81

geçerlidir. Bu nedenle sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin okuma kültürü ile ilgili daha

kapsamlı, örneklemi geniş ve sosyal bilimler lisesine yoğunlaşmış bir araştırma

yapılması, bu öğrenciler hakkında daha gerçekçi veriler sağlayacaktır.

Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 28’9 oranında 10-14 arasında kitap

okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 11,1’i “hiç kitap okumaz”ken, % 31,1’i (13,3+17,8)

20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Spor lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 44’4 oranında 5-9 arasında kitap

okumaktadırlar. Bu öğrencilerin % 22,2’si “hiç kitap okumaz”ken, % 16,7’si

(11,1+5,6) 20 ve üzeri kitap okumaktadır. Onuncu sınıf spor lisesi öğrencileri,

dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerine göre kitap okuma bakımından daha iyi olduğu

söylenebilir. Çünkü araştırma kapsamındaki dokuzuncu sınıf spor lisesi öğrencilerinin

yarısı hiç kitap okumadığını belirtmiştir (bkz. Tablo 4.1.13).

Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 23,8 oranında 10-14

arasında kitap okumaktadırlar. % 19’0’ı “hiç kitap okumamakta”dır. Ankete katılan

Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri arasında 20 ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı ise

% 14,4 (4,8+9,5)’tür.

Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı, % 22,8

oranında 5-9 arasıdır. “Hiç kitap okumayan” öğrenci oranı, % 15,0; 20 ve üzeri kitap

okuyan öğrenci oranı % 18,3 (12,2+6,1)’tür.

Tablo 4.2.11’e göre, spor lisesi ile Anadolu öğretmen lisesi onuncu sınıf

öğrencilerinin “hiç kitap okumam” seçeneğini ortalama % 20 oranında işaretlemesi

düşündürücü bir durumdur. Onuncu sınıflar içerisinde Anadolu lisesi öğrencilerinin

daha fazla kitap okudukları söylenebilir.

Tablo 4.2.12’de onuncu sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı

dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.

82

Tablo 4.2.12. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı Dersine

İlgi Düzeyleri


Genel Lise f

Satır % Sütün %

110 73,3 33,2

40 26,7 34,5

150 100,0 33,6

Fen Lisesi f

Satır % Sütün %

15 100,0

4,5

0 ,0 ,0

15 100,0

3,4

Sosyal Bilimler Lisesi

f Satır % Sütün %

14 77,8

4,2

4 22,2

3,4

18 100,0

4,0

Anadolu Lisesi f Satır %

Sütün %

38 84,4 11,5

7 15,6

6,0

45 100,0 10,1

Spor Lisesi f

Satır % Sütün %

18 100,0

5,4

0 ,0 ,0

18 100,0

4,0

Anadolu Öğretmen Lisesi

f Satır % Sütün %

16 76,2%

4,8%

5 23,8%

4,3%

21 100,0%

4,7%

Meslek Lisesi f Satır % Sütün %

120 66,7 36,3

60 33,3 51,7

180 100,0 40,3

Toplam f

Satır % Sütün %

331 74,0

100,0

116 26,0

100,0

447 100,0 100,0

χ2=13,586 p=0,000

Tablo 4.2.12’deki sonuçlara göre, onuncu sınıf öğrencilerinin okul türleri ile

Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi duyup duymamaları arasında 0,05 anlamlılık

düzeyinde fark görülmektedir (χ2=13,586; p=0,000).

Türk Edebiyatı dersine



83


sosyal bilimler lisesi öğrencileri % 22,2;

Anadolu lisesi öğrencileri % 15,6 oranında ilgi duymaktadırlar.

Spor lisesi öğrencileri ve fen lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı

hiç ilgi duymamaktadırlar (% 0,0).

Tablo 4.2.13’te onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre

Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin dağılımı verilmiştir.

Tablo 4.2.13. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk



1

f

Satır %

Sütün %

66

91,7

19,9

6

8,3

5,2

72

100,0

16,1

2

f

Satır %

Sütün %

57

67,9

17,2

27

32,1

23,3

84

100,0

18,8

3 f

Satır %

Sütün %

77

77,8

23,3

22

22,2

19,0

99

100,0

22,1

4 f

Satır %

Sütün %

65

67,7

19,6

31

32,3

26,7

96

100,0

21,5

5 f

Satır %

Sütün %

66

68,8

19,9

30

31,3

25,9

96

100,0

21,5

Toplam

f

Satır %

Sütün %

331

74,0

100,0

116

26,0

100,0

447

100,0

100,0

χ2=17,433 p=0,002

84

Tablo 4.2.13’e göre, onuncu sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde

fark görülmektedir (χ2=17,433; p=0,002).

Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,

not ortalaması “4” olan öğrenciler % 32,3;




not ortalaması “1” olan öğrenciler % 8,3 oranında ilgi duymaktadır.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinde not ortalaması ile derse yönelik ilgi arasında bir

ilişkiden söz ederken (bkz. Tablo 4.1.15) onuncu sınıf öğrencileri için bu ilişki pozitif

yönde yokumsanacak kadar zayıftır (p=0,005; r=0,13) ve bu ilişkinin, doğrusal bir ilişki

olduğu da söylenemez. Tablo 4.2.13’e göre, not ortalaması “2” olan öğrenci Türk

Edebiyatı dersine not ortalaması “5” olan öğrenciden daha fazla ilgi duymaktadır.

Onuncu sınıf öğrencileri için, öğrencilerin başarı durumları ile derse ilgileri arasında

çok da anlamlı bir ilişkiden söz edemeyiz.

Tablo 4.2.14’te onuncu sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk

Edebiyatı dersine ilgilerinin dağılımı verilmiştir.

85

Tablo 4.2.14. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı

Dersine İlgileri


Hiç okumam

f

Satır %

Sütün %

59

92,2

17,8

5

7,8

4,3

64

100,0

14,3

1-4

f

Satır %

Sütün %

46

74,2

13,9

16

25,8

13,8

62

100,0

13,9

5-9

f

Satır %

Sütün %

57

62,6

17,2

34

37,4

29,3

91

100,0

20,4

10-14

f

Satır %

Sütün %

70

74,5

21,1

24

25,5

20,7

94

100,0

21,0

15-19

f

Satır %

Sütün %

36

60,0

10,9

24

40,0

20,7

60

100,0

13,4

20-25 f

Satır %

Sütün %

36

87,8

10,9

5

12,2

4,3

41

100,0

9,2

25 ve üzeri f

Satır %

Sütün %

27

77,1

8,2

8

22,9

6,9

35

100,0

7,8

Toplam f

Satır %

Sütün %

331

74,0

100,0

116

26,0

100,0

447

100,0

100,0

χ2=27,508 p=0,000

86

Tablo 4.2.14’te, onuncu sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı ile

Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark

görülmektedir (χ2=27,508; p=0,000).

Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda,

“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 40,0’ı




“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 22,9’u


“Hiç okumayan” öğrencilerin % 7,8’i ilgi duymaktadır.

Tablo 4.2.14’teki verilere göre, öğrencilerin kitap okuma sayıları ile Türk

Edebiyatı dersine ilgileri arasında anlamlı bir ilişki vardır (p=0,002). Değişkenler

arasında negatif yönlü yok denecek kadar zayıf bir ilişki söz konusudur (r= -0,14).

Öğrencilerin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri azalmaktadır.

Aşağıdaki tabloda onuncu sınıf öğrencilerinin “Türk Edebiyatı dersine ilginizi

artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz” açık uçlu sorusuna verdikleri cevaplar

yer almaktadır. Bu soru ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve elde

edilen bulgular Tablo 4.2.15’te özetlenmiştir.

Onuncu sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok

önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar, öğrencilerin kendi

ifadeleri ile Tablo 4.2.15’te yer almıştır.

87

Tablo 4.2.15. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl


Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f %

Günlük yaşantıyla bağlantı kurularak konular anlatılabilir. 62 8,5

Konular daha eğlenceli bir şekilde işlenebilir. 57 7,8

Daha çok görsel materyal kullanılmalı. 55 7,5

Öğretmeni sevmemize bağlı. 42 5,8

Daha fazla/farklı araç gereç kullanılmalı. 36 4,9

Hocamız çok iyi olduğu için zaten ilgimiz var. 36 4,9

Somut örnekler verilmeli. 33 4,5

Zaten ilgim var. 33 4,5

Kitaplara daha ilgi çekici metinler seçilmeli. 31 4,2

Kitaptaki parçalar daha anlaşılır seçilmeli. 30 4,1

Konular açık ve akıcı bir üslûpla anlatılmalı. 30 4,1

Sayısal bölüm öğrencisi olduğum için istesem de ilgi duyamıyorum. 30 4,1

Öğrencilerin derse daha çok aktif katılımı sağlanmalı. 27 3,7

Grup çalışmaları yaparak. 25 3,4

Ders kitabının iyi hazırlanmasıyla. 25 3,4

Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor. 25 3,4

Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı. 23 3,1

Hiçbir şey. 23 3,1

Anlamak için canlandırmalıyız. 21 2,9

Daha çok teknolojiden yararlanılmalı. 21 2,9

ÖSS’ye uygun olarak anlatılması ilgimi artırır. 17 2,3

Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. 17 2,3

Konular projektörden yansıtılarak anlatılırsa kalıcı olur. 15 2,0

Ezber mantığından uzaklaşarak. 10 1,3

Toplam 724 100,0

88

Tablo 4.2.15’e göre, onuncu sınıf öğrencileri, en fazla % 8,5 oranında Türk

Edebiyatı dersinin konuların günlük hayatla ilişkilendirilmesini istemektedirler.

Öğrencilerin önerilerinden oluşan bu tablodaki görüşleri aşağıdaki grafikte de

görüleceği gibi yedi ana başlık altında gruplandırılmıştır.

16,6

7,8

17,3 14,5 13 11,73,7

0

10

20

30

40

50

60

Fark

lı yö

ntem

lerin

uyg

ulan

ması

Öğr

enci

nin

aktif

olm

ası

Der

sin

eğle

ncel

i hâl

e ge

tirilm

esi

Fark

lı ar

aç g

ereç

kul

lanı

lması

Öğr

etm

enin

yak

laşı

mı

Kon

uların

ger

çekl

e ilişk

isi

Der

s kita

bı

Grafik 4.2.1. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl


Grafik 4.2.1’de onuncu sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin

öncelikle dersin işlenişinde “farklı araç gereç kullanılması” (% 17,3) ile artacağını ifade

etmektedirler.

Öğrencilerin % 16,6’sı Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin “farklı yöntemlerin

uygulanması” ile artacağı düşüncesindeler.

“Öğretmenin yaklaşımı” % 14,5 oranı ile öğrencilerin derse ilgilerinin

artmasında önemli rol oynamaktadır. Öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin

öğretmenle ilişkisi konusunda, “Derse ilgi duymam öğretmeni sevmeme bağlı”,

89

“Öğretmenimiz dersimize girseydi, yine ilgim devam ederdi. O, konuları çok iyi

anlatıyordu.” gibi ifadeler kullanmışlardır. Öğrenciler, derse ilgilerinin artmasında

öğretmenin fonksiyonunu, Tablo 4.2.15’te görüldüğü gibi,

“Öğretmeni sevmemize bağlı (% 5,8).” “Ders öğretmeni alanında yeterli olursa, dersi işleyişi de ilgi çekici oluyor (%

3,4). ” “Öğretmen farklı etkinlikler bulmalı (% 3,1).” “Öğretmenin öğrenci ile iletişimi etkili olur. ” şeklinde ifade etmişlerdir.

Öğrencilerin derse ilgilerinin nasıl artacağına ait dördüncü öncelikli görüş grubu

% 13,0 oranı ile “konuların gerçekle ilişkisi”dir. Onuncu sınıf öğrencileri, Türk

Edebiyatı dersine ait konulara ilişkin ilgilerinin azlığının bir nedeni de, derste işledikleri

konuları günlük hayatla ilişkilendirememeleri olarak ifade etmişlerdir. Ayrıca bu sorunu

öğrenciler, kendilerine yöneltilen açık uçlu soruya da yazma gereği duymuşlardır. Bu

nedenle onuncu sınıf konularının işlenirken günlük hayatla ilişkilendirilmesi,

öğrencilerin konuyu anlamasına kolaylık sağlayacaktır. Bu hususta onuncu sınıf

konularının gerçek hayatla ilişkilendirilmesi açısından öğretmenlere hizmet içi eğitimler

verilebilir veya örnek çalışmalarla rehberlik yapılabilir.

Onuncu sınıf öğrencilerinin derse ilgilerinin artmasında ders kitabının da önemli

fonksiyonu vardır. Öğrenciler, % 11,7 oranında “ders kitabının yeniden düzenlenmesi”

ile derse ilgilerinin artacağını ifade etmişlerdir. Öğrencilere göre onuncu sınıf Türk

Edebiyatı ders kitabında/kitabı,

“Parçalar daha anlaşılır seçilmeli” ( % 4,1)

“Daha ilgi çekici metinler olmalı” ( % 4,2)

“Özenle hazırlanmalı” ( % 3,4)’dır.

Bu bulgular, onuncu sınıf ders kitabının, öğrencilerin değerlendirmeleri ışığında

ve onların görüşleri dikkate alınarak güncellenmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır.

90

4.3. On Birinci Sınıf

4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar

Tablo 4.3.1’de araştırmamıza katkı sağlayan on birinci sınıf öğrencilerinin

devam ettikleri okul türlerine göre dağılımı bulunmaktadır.

Tablo 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Dağılımı

f %

Genel Lise 150 34,2

Fen Lisesi 23 5,3


Spor Lisesi 19 4,3



Toplam 438 100,0

Diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi on birinci sınıfta da öğrenciler, okul türleri

bakımından orantısal olarak belirlenmiştir. Tablo 4.3.1’e göre, görüşü alınan on birinci

sınıf öğrencilerinin % 41,1 meslek lisesi; % 34,2 genel lise; % 9,6 Anadolu lisesi; %

5,5 Anadolu öğretmen lisesi; % 5,3 fen lisesi; % 4,3 spor lisesidir.

Tablo 4.3.2’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi birinci dönem

karne notuna göre dağılımı yer almaktadır.

Tablo 4.3.2. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersi Birinci Dönem Karne

Notuna Göre Dağılımı

Karne Notu


f % f % f % f % f % f %

67 15,3 88 20,1 96 21,9 96 21,9 91 20,8 438 100,0

91

Tablo 4.3.3’e göre, not ortalamasını belirten öğrencilerin % 15,3’ü bir; % 20,1’i

iki; % 21,9’u üç; % 21,9’u dört; % 20,8’i beştir.

Tablo 4.3.3’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci

ünitesine karşı ilgi duyup duymama oranları görülmektedir.

Tablo 4.3.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine


İlgi Duyuyorum İlgi Duymuyorum Toplam

f 76 362 438Edebiyat, Sosyal ve

Siyasî Hayat İlişkisi % 17,4 82,6 100,0

f 59 379 438Yenileşme Dönemi

% 13,5 86,5 100,0

Toplam f

%

135

15,45

741

84,55

876

100,0

Bu ünitede “Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi”ne ait bilgiler

yer almaktadır. Birinci ünite içerisinde “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” ve

“Yenileşme Dönemi” adlı iki konu bulunmaktadır.

Araştırmaya katılan on birinci sınıf öğrencileri, birinci ünitede iki konu

içerisinde % 17,4 oranında “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” adlı konuya ilgi

duyarken; “Yenileşme Dönemi”ne ait konuya % 13,5 oranında ilgi duymaktadırlar.

Öğrenciler, birinci ünitedeki konulara % 82,6 ile % 86,5 oranları arasında ilgi


% 84,55 oranında ilgi duymamaktadırlar.

Tablo 4.3.4’te on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin birinci

ünitesine ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.

92

Tablo 4.3.4. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Birinci Ünitesine



Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 105 83 43 66 26 26 33 23 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî

Hayat İlişkisi % 24,0 18,9 9,8 15,1 5,9 5,9 7,5 5,3

f 60 77 59 94 41 20 33 28 Yenileşme Dönemi

% 13,7 17,6 13,5 21,5 9,4 4,6 7,5 6,4


On birinci sınıf öğrencilerinin birden çok görüş bildirdiği birinci ünite

konularına öğrencilerin ilgileri oldukça düşüktür. Tablo 4.3.4’te görüldüğü gibi,

öğrencilerin bu konulara ilgi duymama nedenleri, hem “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî

Hayat İlişkisi”nde hem de “Yenileşme Dönemi”nde öncelikli olan ilk üç neden -

oranları farklı olsa da- aynıdır.

“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna öğrencilerin ilgi duymama

nedenleri arasında öncelikli olan üç neden


2. Konunun içeriğinden (%18,9)

3. Konuyu sevmediğimden (% 15,1)’dir.

Öğrenciler, “Yenileşme Dönemi” konusuna da yine aynı nedenlerden dolayı ilgi

duymadıklarını ifade etmişlerdir. Ancak oranları farklıdır.

93




On birici sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesine karşı ilgi

düzeylerinin dağılımı Tablo 4.3.5’te yer almaktadır.

Tablo 4.3.5. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine Karşı İlgi Düzeyleri

İLGİ

DUYUYORUM

İLGİ

DUYMUYORUM

Toplam

f 57 381 438Tanzimat Dönemi

Edebiyatı’nın Oluşumu % 13,0 87,0 100,0


% 16,9 83,1 100,0

f 79 359 438Coşku ve Heyecanı Dile

Getiren Metinler (Şiir) % 18,0 82,0 100,0

f 63 375 438Anlatmaya Bağlı Edebî

Metinler % 14,4 85,6 100,0

f 88 350 438Göstermeye Bağlı Edebî

Metinler % 20,1 79,9 100,0

f 59 379 438Tanzimat Dönemi

Edebiyatı’nın Genel

Özellikleri % 13,5 86,5 100,0

Toplam f

%

420

15,98

2208

84,02

2628

100,0

Bu ünitede öğrenciler, “Tanzimat Dönemi Edebiyatı (1860-1896)”nı

öğrenmektedirler. Ünite içerisinde altı konu yer almaktadır.

94

Tablo 4.3.5’e göre ankete katkı sağlayan on birici sınıfa devam eden öğrenciler,

Türk Edebiyatı dersinin ikinci ünitesi içerisinde en fazla % 20,1 oranıında “Göstermeye

Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 18,0

oranında “Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)”; üçüncü sırada ise % 16,9

oranında “Öğretici Metinler” başlıklı konuya ilgi duymaktadırlar.

Öğrenciler, ikinci ünite içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç konuyu, % 87,0

oranında “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”; ikinci konuyu % 86,5 oranında

“Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri”; üçüncü konuyu % 85,6 oranında

“Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, ikinci ünitedeki konu başlıklarına % 79,9 ile % 87,0 oranları

arasında ilgi duymamaktadırlar. Ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 15,98 oranında

ilgi duyarken; % 84,02 oranında ilgi duymamaktadırlar.

Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin ikinci

ünitesindeki ait konulara ilgi duymama nedenlerine ilişkin bulgular yer almaktadır.

95

Tablo 4.3.6. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin İkinci Ünitesine



Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük h

ayat

la

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 69 62 56 85 38 53 20 32 Tanzimat Dönemi

Edebiyatı’nın Oluşumu % 15,8 14,2 12,8 19,5 8,7 12,1 4,6 7,3

f 43 70 48 72 42 35 26 38 Öğretici Metinler

% 9,8 16,0 11,0 16,4 9,6 8,0 5,9 8,7

f 65 45 44 54 51 24 41 57 Coşku ve Heyecanı Dile

Getiren Metinler (Şiir) % 14,8 10,3 10,0 12,3 11,6 5,5 9,4 13,0

f 54 35 53 82 55 25 37 47 Anlatmaya Bağlı Edebî

Metinler % 12,3 8,0 12,1 18,7 12,6 5,7 8,4 10,7

f 50 54 38 59 45 43 39 30 Göstermeye Bağlı Edebî

Metinler % 11,4 12,3 8,7 13,5 10,3 9,8 8,9 6,8

f 63 62 57 84 54 48 29 24 Tanzimat Dönemi


Özellikleri % 14,4 14,2 13,0 19,2 12,3 11,0 6,6 5,5


Tablo 4.3.6’da on birinci sınıf öğrencileri, ünite içerisinde en fazla ilgi

duymadıkları konu başlıklarını “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu”, “Tanzimat

96

Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” ve “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” olarak

ifade etmişlerdir. Konulara öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok

“konuyu sevmediğimden”, “konunun işleniş yönteminden” ve “konunun içeriğinden”

nedenleri ön plana çıkmıştır.

Öğrenciler, üçüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular içerisinde ilk sırada

yer alan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilgi duymama nedeni

olarak ilk üç sırada,




ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın

Genel Özellikleri”ne öncelikli olarak





Öğrencilerin bu ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü konu

ise, “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya karşı ilgisizliklerinde

öncelikli olan ilk üç neden,



3. Konunun işleniş yönteminden (%12,3)’dir.

On birinci sınıf öğrencileri için “konuları sevmemek” ciddî bir sorun olarak

görülmektedir. Tablodaki verilere göre bunun bir nedeni, “dersin işleniş yöntemi”

olabilir. Öğrenciler, bu konulara ilgi duymamalarını, her ne kadar “konunun içeriği” ile

ilişkilendirseler de, ilgi çekici ve farklı yöntemlerle öğrencilerin konulara dikkatleri

çekilebilir. Ayrıca “Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler” konusunu öğrenciler (55 kişi), %

12,6 oranında “anlamadıklarını” ve bu nedenle de konuya ilgi duymadıklarını ifade

97

etmişlerdir. Konunun neden anlaşılmadığına dair öğretmen ve öğrencilerden yeni

görüşler alınarak, konunun kapsamı veya ele alınışı gözden geçirilebilir. Çünkü

örneklemimiz içerisinde 55 öğrenci, görüşleri dikkate alınması gereken büyüklükte bir

gruptur.

Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Servet-i

Fünûn (Edebiyat-ı Cedide 1896-1901) ve Fecr-i Âtî Topluluğu (1909-1912)” adlı

üçüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı yer almaktadır.

Tablo 4.3.7. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine


İLGİ DUYUYORUM İLGİ DUYMUYORUM Toplam

f 60 378 438Servet-i Fünûn

Edebiyatı’nın

Oluşumu % 13,7 86,3 100,0


% 14,4 85,6 100,0

f 60 378 438Coşku ve Heyecanı

Dile Getiren

Metinler (Şiir) ve

Mensur Şiir

% 13,7 86,3 100,0

f 112 326 438Hikâye

% 25,6 74,4 100,0

f 107 331 438Roman

% 24,4 75,6 100,0

f 83 355 438Servet-i Fünûn


Özellikleri % 18,9 81,1 100,0

Toplam f

%

485

18,45

2143

81,55

2628

100,0

98

Tablo 4.3.7’de on birinci sınıf öğrencilerinin üçüncü ünitesine ilgi duyma

düzeylerinin dağılımı görülmektedir. Üçüncü ünite içerisindeki altı konuya öğrencilerin

ilgi duymaları ve ilgi duymamaları arasında orantısal olarak büyük farklılıklar söz

konusudur.

On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesinde en fazla

% 25,6 oranıyla “Hikâye”; % 24,4 oranıyla “Roman”; % 18,9 oranıyla “Servet-i Fünûn

Edebiyatı’nın Genel Özellikleri” adlı konulara ilgi duymaktalar.

On birinci sınıf öğrencileri ünite içerisinde en az ilgi duydukları konuları ise, %

86,3 oranında “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu”; yine % 86,3 oranında “Coşku

ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” ve % 85,6 oranında “Öğretici

Metinler” olarak ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, üçüncü ünitedeki konulara % 74,4 ile % 86,3 oranları arasında ilgi

duymamaktadırlar. Üçüncü ünitenin bütününe karşı öğrenciler, % 18,45 oranında ilgi

duyarken; % 81,55 oranında ilgi duymamaktadırlar. Birinci ve ikinci üniteye bakarak bu

oran, biraz daha fazla gibi görülse de birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı dersine karşı ilgilerine göre oldukça düşük oranlardır.

Tablo 4.3.8’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin üçüncü


99

Tablo 4.3.8. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Üçüncü Ünitesine



Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük h

ayat

la

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n K

onu

işle

nirk

en d

eğiş

ik a

raç

gere

ç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 73 55 52 73 50 56 32 24 Servet-i Fünûn

Edebiyatı’nın Oluşumu % 16,7 12,6 11,9 16,7 11,4 12,8 7,3 5,5


% 11,9 16,4 12,8 13,7 4,8 9,4 11,0 7,5

f 62 59 46 79 53 43 27 38 Coşku ve Heyecanı Dile

Getiren Metinler (Şiir) ve

Mensur Şiir % 14,2 13,5 10,5 18,0 12,1 9,8 6,2 8,7

f 51 63 50 49 41 33 18 28 Hikâye

% 11,6 14,4 11,4 11,2 9,4 7.5 4,1 6,4

f 45 59 23 57 47 45 34 20 Roman

% 10,3 13,5 5,3 13,0 10,7 10,3 7,8 4,6

f 56 56 53 89 53 45 23 40 Servet-i Fünûn


Özellikleri % 12,8 12,8 12,1 20,3 12,1 10,3 5,3 9,1


100

Bu ünite de öğrenciler, “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” ve “Coşku ve

Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konulara aynı oranda (%

86,3) ilgi duymamaktadırlar. Ancak bu iki konuya ilgi duymama nedenleri arasında fark

vardır. “Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu” konusuna ilk üç sırada


2. Konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden (%12,8)


nedenlerinden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederken; “Coşku ve Heyecanı Dile

Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir” adlı konuya,





Öğrenciler, ilgi düzeylerinin düşük olduğu üçüncü konu olan “Öğretici

Metinler”e ise, ilgilerinin az olma nedenini ilk üç sırada,




şeklinde ifade etmişlerdir.

Bu ünitede öğrencilerin derse karşı ilgilerinin az olmaları arasında önceliği;

“konuyu sevmemek” ve “konunun içeriğinden” nedenleri almaktadır.

On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersinin üçüncü ünitesini büyük

oranda “sevmedikleri”nden dolayı ilgi duymadıklarını ifade ederlerken, “konunun

içeriğine” karşı da ilgisizdirler.

Tablo 4.3.9’da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin “Millî

Edebiyat Dönemi (1911-1923)” adlı dördüncü ünitesine karşı ilgi düzeylerinin dağılımı

yer almaktadır.

101

Tablo 4.3.9. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine


İLGİ

DUYUYORUM

İLGİ

DUYMUYORUM

Toplam

f 47 391 438Millî Edebiyat

Dönemi’nin Oluşumu % 10,7 89,3 100,0


% 17,1 82,7 100,0

f 65 373 438Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir % 14,8 85,2 100,0

f 81 357 438Saf (Öz) Şiir

% 18,5 81,5 100,0

f 84 354 438Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler % 19,2 80,8 100,0

f 84 354 438Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

% 19,2 80,8 100,0

f 128 310 438Hikâye

% 29,2 70,8 100,0

f 120 318 438Roman

% 27,4 72,6 100,0

f 89 349 438Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

% 20,3 79,7 100,0

f 73 365 438Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri % 16,7 83,3 100,0

Toplam f

%

846

19,31

3534

81,69

4380

100,0

102

On birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü ünitesine karşı

ilgi düzeylerinin dağılımı Tablo 5.3.9’da verilmiştir. Dördüncü ünitede öğrenciler,

“Millî Edebiyat Dönemi”ne ait bilgiler öğrenmektedirler. Dördüncü ünitede toplam on

konu bulunmaktadır.

On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünite içerisinde en fazla % 29,2 oranıyla

“Hikâye” başlıklı konuya ilgi duymaktadır. Öğrenciler, ikinci sırada % 27,4 oranıyla

“Roman”; üçüncü sırada ise % 20,3 ile “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” başlıklı

konuya ilgi duymaktalar.

Öğrenciler, dördüncü ünite içerisinde ilgi duymadıkları ilk konuyu % 89,3

oranında “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”; ikinci konuyu % 85,2 oranında “Sade Dil

ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”; üçüncü konuyu % 82,7 oranında “Öğretici Metinler”


Öğrenciler, üniteye ait konu başlıklarına % 70,8 ile % 89,3 oranları arasında ilgi


% 81,69 oranında ilgi duymamaktadırlar.

Tablo 4.3.10’ da on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersinin dördüncü

ünitesi olan “Millî Edebiyat Dönemi (1911-1923)”ne karşı ilgi düzeylerinin neden

düşük olduğuna dair bilgiler yer almaktadır.

103

Tablo 4.3.10. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Dördüncü Ünitesine



Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

günl

ük

haya

tla il

işki

lend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

f 59 61 46 86 55 41 37 28 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu % 13,5 13,9 10,5 19,6 12,6 9,4 8,4 6,4


% 13,7 9,8 10,7 14,6 9,8 9,4 4,8 9,1

f 58 59 58 76 32 49 39 32 Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir % 13,2 13,5 13,2 17,4 7,3 11,2 8,9 7,3

f 62 50 38 60 45 32 44 47 Saf (Öz) Şiir

% 14,2 11,4 8,7 13,7 10,3 7,3 10,0 10,7

f 59 45 73 64 61 38 33 29 Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler % 13,5 10,3 16,7 14,6 13,9 8,7 7,5 6,6

f 71 36 48 70 56 52 33 36 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler % 16,2 8,2 11,0 16,0 12,8 11,9 7,5 8,2

f 67 57 44 51 25 42 20 24 Hikâye

% 15,3 13,0 10,0 11,6 5,7 9,6 4,6 5,5

f 48 59 51 42 41 37 39 13 Roman

% 11,0 13,5 11,6 9,6 9,4 8,4 8,9 3,0

f 49 37 61 82 44 44 21 47 Göstermeye Bağlı

Edebî Metinler % 11,2 8,4 13,9 18,7 10,0 10,0 4,8 10,7

f 66 51 40 87 49 43 49 32

Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu

% 15,1 11,6 9,1 19,9 11,2 9,8 11,2 7,3


104

On birinci sınıf öğrencileri, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konu

başlıkları içerisinde önceliği “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler”, “Sade Dil ve Hece

Ölçüsüyle Yazılmış Şiir” ve “Öğretici Metinler”e vermişlerdir. Bu konu başlıklarına

öğrencilerin ilgi duymama nedenleri arasında en çok yoğunluk “konuyu sevmeme”,

“konunun işleniş yöntemi”, “konunun içeriği” ve “konuda aktif olmama”

nedenlerindedir. Öğrenciler, dördüncü ünitede ilgilerinin en az olduğu konular

içerisinde ilk sırada yer alan “Göstermeye Bağlı Edebî Metinler” konusuna ilgi

duymama nedeni olarak ilk üç sırada,




ifade etmişlerdir.

Öğrenciler, bu ünitede ilgi duymadıkları ikinci konu olan “Sade Dil ve Hece

Ölçüsüyle Yazılmış Şiir”e öncelikli olarak,



3. Konunun işleniş yönteminden (% 13,2) ve Konuda aktif olmadığımdan (%

13,2)


Öğrencilerin üçüncü ünite içerisinde ilgi düzeylerinin en düşük olduğu üçüncü

konu başlığı ise, “Öğretici Metinler”dir. Öğrencilerin bu konuya ilgi duymamalarında

öncelikli olan ilk üç neden,



3. Konuda aktif olmadığından (% 10,7)’dır.

Bu ünitede de üçüncü ünitede olduğu gibi diğer nedenlerden farklı olarak

öğrenciler, “konularda aktif olmadıklarından dolayı” konulara ilgi duymadıklarını ifade

etmektedirler. Bu durumu, “dersin işleniş yöntemi” ile açıklamak mümkündür. Eğer

105

öğrenciler derste aktif değilse, konunun işlenişinde daha çok öğretmen anlatımlı

yöntemin tercih edildiği düşüncesi ön plana çıkabilir.

Tablo 4.3.11’de on birinci sınıf öğrencilerinin yılda kaç kitap okuduklarına dair

verilerin dağılımı yer almaktadır.

Tablo 4.3.11. Ankete Katılan On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda Okuduğu Kitap

Sayısı

Okunan kitap sayısı f %

1 - 4 65 14,8

5– 9 94 21,5

10 – 14 85 19,4

15 – 19 60 13,7

20 – 25 18 4,1


Hiç okumam 95 21,7

Toplam 438 100,0

Tablo 4.3.11’e göre on birinci sınıf öğrencilerinin % 21,7’si bir yıl boyunca “hiç

kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 21,5’i 5-9; % 19,4’ü 10-14; %

14,8’i 1-4; % 13,7’si 15-19 arasında; % 4,8’i 25’ten fazla kitap okuduklarını

belirtmişlerdir. Tabloya göre 20 ve üzeri kitap okuyan öğrencilerin oranı % 8,9’dur.

Tablo 4.3.12’de on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notları ile bir yılda okudukları kitap sayısı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

106

Tablo 4.3.12. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Türk Edebiyatı Dersi Karne

Notu ile Yıllık Okuma Düzeyleri


1-4 5-9 10-14 15-19 20-25 25'ten fazla

Hiç okumam Toplam

f 18 14 11 0 1 0 23 671

% 26,9 20,9 16,4 ,0 1,5 ,0 34,3 100,0

f 8 20 20 6 2 1 31 882

% 9,1 22,7 22,7 6,8 2,3 1,1 35,2 100,0

f 11 15 28 11 9 9 13 963

% 11,5 15,6 29,2 11,5 9,4 9,4 13,5 100,0

f 19 25 9 15 4 2 22 964

% 19,8 26,0 9,4 15,6 4,2 2,1 22,9 100,0

f 9 20 17 28 2 9 6 91

5

% 9,9 22,0 18,7 30,8 2,2 9,9 6,6 100,0

f 65 94 85 60 18 21 95 438Toplam

% 14,8 21,5 19,4 13,7 4,1 4,8 21,7 100,0

Tablo 4.3.12’ye göre, birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notu “1” olan on

birinci sınıf öğrencilerinin % 34,3 gibi yüksek bir oranı yılda “hiç kitap okumadıklarını”

ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, % 26,9’u 1-4 arasında kitap okurken, % 1,5 (1,5+0,0)

gibi düşük oranda 20 ve üzeri kitap okumaktadır.

Not ortalaması “2” olan öğrenciler, yılda % 35’2 oranında “hiç kitap

okumamakta”dırlar. 10-14 arasında kitap okuyan öğrenci oranı % 22,7 iken, 20 ve

üzeri kitap okumayan öğrenci oranı % 3,4 (2,3+1,1)’tür.


29,2 oranında 10-14 arasıdır. % 13,5’i “hiç okumaz”ken % 18,8’i (9,4+9,4) 20 ve üzeri

kitap okumaktadır.

Not ortalaması “4” olan öğrenciler, yılda en fazla % 26’0 oranında 5-9 arasında

kitap okuduklarını, % 22,9 gibi yüksek bir oranı “hiç okumadıklarını”, % 6,3’ü

(4,2+2,1) ise 20 ve üzeri kitap okuduklarını ifade etmişlerdir.

107


30,8 oranında 15-19 arasıdır. % 6,6’sı “hiç kitap okumaz”ken, 20 ve üzeri kitap okuyan

öğrenci oranı (21,9+15,6) % 12,1’dir.

On birinci sınıf öğrencileri arasında not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler

arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf

öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Çünkü

her ne kadar “100 Temel Eser” uygulaması zorunlu olmasa da öğrencilerin ortak

kültürde birleşmesi için on birinci sınıf öğrencilerinin de okuması gereken kitaplar

belirlenmiştir. Fakat bu öğrenciler, kendilerini ÖSS gibi sınava hazırladıkları için, kitap

okumak onlar için amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilir.

Tablo 4.3.13’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ve

yıllık okudukları kitap sayılarına ilişkin bulgular verilmiştir.

Tablo 4.3.13. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Bir Yılda Okudukları

Kitap Sayısı


1-4 5-9 10-14 15-19 20-25

25'ten fazla

Hiç okumam Toplam

f 24 43 30 7 6 13 27 150Genel Lise % 16,0 28,7 20,0 4,7 4,0 8,7 18,0 100,0f 1 1 2 3 0 5 11 23Fen Lisesi % 4,3 4,3 8,7 13,0 ,0 21,7 47,8 100,0f 4 14 6 8 4 1 5 42Anadolu

Lisesi % 9,5 33,3 14,3 19,0 9,5 2,4 11,9 100,0f 3 0 3 0 0 0 13 19Spor

Lisesi % 15,8 ,0 15,8 ,0 ,0 ,0 68,4 100,0f 3 7 5 1 2 0 6 24Anadolu

Öğretmen Lisesi

% 12,5 29,2 20,8 4,2 8,3 ,0 25,0 100,0

f 30 29 39 41 6 2 30 29

Meslek Lisesi

% 16,7 16,1 21,7 22,8 3,3 1,1 16,7 16,1

f 65 94 85 60 18 21 95 438Toplam % 14,8 21,5 19,4 13,7 4,1 4,8 21,7 100,0

Tablo 4.3.13’e göre, genel lise öğrencileri, yılda en çok % 28,7 oranında 5-9

arasında kitap okumaktadırlar. % 18,0’ı “hiç kitap okumazken, 20 ve üzeri kitap

okuyan öğrenci oranı (4,0+8,7) % 12,7’dir.

108

Fen lisesi öğrencilerinin % 47,8’i “hiç kitap okumadıklarını” ifade etmişlerdir ki

bu oran oldukça yüksektir. % 21,7’si ise 25’ten fazla kitap okumaktadırlar. Onuncu sınıf

fen lisesi öğrencilerinin tersine, on birinci sınıf fen lisesi öğrencileri arasında kitap

okuma oranı oldukça düşüktür.

Anadolu lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 33’3 oranında 5-9 arasında kitap

okumaktadırlar. % 11,9’u “hiç kitap okumaz”ken ; % 11,9’u (9,5+2,4) 20 ve üzeri kitap

okumaktadır.

Araştırmamıza katkı sağlayan spor lisesi öğrencilerinin % 68,4’ü “hiç kitap

okumam” seçeneğini işaretlemişlerdir. Bu öğrenciler içerisinde yılda 15 ve üzeri kitap

okuyan öğrenci bulunmamaktadır.

Anadolu öğretmen lisesi öğrencileri, yılda en fazla % 29,2 oranında 5-9

arasında kitap okumaktadırlar. % 25,0’ı “hiç kitap okumaz”ken; % 8,3’ü (8,3+0,0) 20

ve üzeri kitap okumaktadır.

Meslek lisesi öğrencilerinin bir yılda en çok okudukları kitap sayısı % 22,8

oranında 15-19 arasıdır. Hiç okumayan öğrenci oranı % 16,7; 20 ve üzeri kitap okuyan

öğrenci oranı % 4,0 (3,3+1,1)’dır.

Tablo 4.3.14’e göre diğer sınıf düzeylerinde olduğu gibi, spor lisesi

öğrencilerinin okuma düzeyleri farklı bir araştırma ve daha büyük bir örneklemle

derinlemesine araştırılmaya muhtaç bir konudur. Ayrıca on birinci sınıf öğrencileri

içerisinde “hiç kitap okumam” seçeneğini işaretleyen öğrenci oranı oldukça fazladır.

Şayet anketi uyguladığımız eğitim öğretim döneminde (2007-2008) yeni Türk

Edebiyatı Öğretim Programı on ikinci sınıflarda da uygulanıyor olsaydı ve biz bu anketi

onlara da uygulama şansı bulsaydık; büyük bir ihtimalle on ikinci sınıf öğrencilerinin

okuma düzeyleri daha da düşük çıkacaktı. Çünkü bu öğrencilerin sınava hazırlanma

süreçleri, kitap okumaya zaman ayırmalarına engel olabilir. Biz bunu on birinci sınıf

öğrencilerinin verilerinden yararlanarak tahmin etmekteyiz. Ancak bu yargılarımız yine

sınıf düzeylerinde öğrencilerin okuma kültürünü ortaya koyacak bir araştırma ile

doğruluk kazanacaktır.

Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin okul türlerine göre Türk Edebiyatı

dersine ilgi düzeylerine ait bulgular yer almaktadır.

109

Tablo 4.3.14. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okul Türlerine Göre Türk Edebiyatı

Dersine İlgi Düzeyleri


Genel Lise f

Satır %

Sütün %

118

78,7

32,6

32

21,3

42,1

150

100,0

34,2

Fen Lisesi f

Satır %

Sütün %

19

82,6

5,2

4

17,4%

5,3

23

100,0

5,3

Anadolu

Lisesi

f

Satır %

Sütün %

38

90,5

10,5

4

9,5%

5,3

42

100,0

9,6

Spor Lisesi f

Satır %

Sütün %

19

100,0

5,2

0

,0

,0

19

100,0

4,3

Anadolu Öğretmen Lisesi

f

Satır %

Sütün %

21

87,5

5,8

3

12,5

3,9

24

100,0

5,5

Meslek Lisesi f

Satır %

Sütün %

147

81,7

40,6

33

18,3

43,4

180

100,0

41,1

Toplam

f

Satır %

Sütün %

362

82,6

100,0

76

17,4

100,0

438

100,0

100,0

Tablo 4.3.14’te on birinci sınıf öğrencilerinin bulundukları okul türlerine ile

Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasındaki karşılaştırma verilmiştir.

Türk Edebiyatı dersine



fen lisesi öğrencileri % 17,4;


Anadolu lisesi öğrencileri % 9,5;

oranında ilgi duymaktadırlar.

110

Spor lisesi öğrencileri ise, Türk Edebiyatı dersine karşı hiç ilgi

duymamaktadırlar (% 0,0).

Tablo 4.3.15’te on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem karne notlarına göre

Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeylerinin bulguları yer almaktadır..

Tablo 4.3.15. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Birinci Dönem Karne Notlarına Göre Türk



1

f

Satır %

Sütün %

52

77,6

14,4

15

22,4

19,7

67

100,0

15,3

2

f

Satır %

Sütün %

81

92,0

22,4

7

8,0

9,2

88

100,0

20,1

3 f

Satır %

Sütün %

81

92,0

22,4

7

8,0

9,2

88

100,0

20,1

4 f

Satır %

Sütün %

78

81,3

21,5

18

18,8

23,7

96

100,0

21,9

5 f

Satır %

Sütün %

68

74,7

18,8

23

25,3

30,3

91

100,0

20,8

Toplam

f

Satır %

Sütün %

362

82,6

100,0

76

17,4

100,0

438

100,0

100,0

χ2=11,690 p=0,020

111

Tablo 4.3.15’e göre, on birinci sınıf öğrencilerinin birinci dönem Türk Edebiyatı

dersi karne notları ile Türk Edebiyatı dersine ilgileri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde

fark vardır (χ2=11,690; p=0,020). Ancak farklar arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde

herhangi bir ilişkiden söz edilememektedir (p=0,86).

Tablo 4.3.15’teki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine,





not ortalaması “2” olan öğrenciler % 8,0 oranında ilgi duymaktadır.

On birinci sınıf öğrencilerinde de onuncu sınıf öğrencilerinde olduğu gibi, derse

ait ilgileri ile ders başarıları arasında beklediğimiz sonuç çıkmamıştır. Çünkü not

ortalaması “1” olan öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine not ortalaması “4, 3, 2” olan

öğrencilerden daha fazla ilgi duymaktadırlar. Tablo 4.3.15’e göre, öğrencilerin derse ait

başarı notları ile derse ilgileri arasında her hangi bir ilişkiden söz edilememektedir.

Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerine göre Türk

Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri yer almaktadır.

112

Tablo 4.3.16. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Düzeylerine Göre Türk Edebiyatı

Dersine İlgileri


Hiç okumam f

Satır %

Sütün %

53

81,5

14,6

12

18,5

15,8

65

100,0

14,8

1-4 f

Satır %

Sütün %

82

87,2

22,7

12

12,8

15,8

94

100,0

21,5

5-9

f

Satır %

Sütün %

62

72,9

17,1

23

27,1

30,3

85

100,0

19,4

10-14

f

Satır %

Sütün %

55

91,7

15,2

5

8,3

6,6

60

100,0

13,7

15-19

f

Satır %

Sütün %

17

94,4

4,7

1

5,6

1,3

18

100,0

4,1

20-24 f

Satır %

Sütün %

17

81,0

4,7

4

19,0

5,3

21

100,0

4,8

25 ve üzeri f

Satır %

Sütün %

76

80,0

21,0

19

20,0

25,0

95

100,0

21,7

Toplam

f

Satır %

Sütün %

362

82,6

100,0

76

17,4

100,0

438

100,0

100,0

χ2=12,675 p=0,048

113

Tablo 4.3.16’da, on birinci sınıf öğrencilerinin bir yılda okudukları kitap sayısı

ile Türk Edebiyatı dersine ilgi düzeyleri arasında 0,05 anlamlılık düzeyinde fark

görülmektedir (χ2=12,675; p=0,048). Ancak gruplar arasında herhangi bir ilişkiden söz

edilemez (p=0,87). Öğrencilerin okudukları kitap sayısı ile derse ilgileri arasında

orantısal bir ilişki yoktur.

Tablodaki verilere göre, Türk Edebiyatı dersine bir yılda,


“25 ve üzeri” kitap okuyan öğrencilerin % 20,0’ı;

“20-24” kitap okuyan öğrencilerin % 19,0’ı;

“Hiç okumayan” öğrencilerin % 18,5’i;



“15-19” kitap okuyan öğrencilerin % 5,6’sı ilgi duymaktadır.

Araştırmanın veri toplama aracının üçüncü bölümünü “Türk Edebiyatı dersine

ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” açık uçlu sorusu

oluşturmaktadır.

Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin kendi ifadeleri ile “Türk Edebiyatı

dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusuna verdikleri

cevaplar yer almaktadır.

On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen açık uçlu soruya öğrencilerin pek çok

önerileri olmuştur. Yazılan önerilerden frekansı 5 ve üzeri olanlar Tablo 4.3.17’de yer

almıştır.

114

Tablo 4.3.17. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl


Türk Edebiyatı Dersine İlginizi Artırmak İçin Neler Yapılabilir? Lütfen Belirtiniz. f %

Hiçbir şey yapılamaz. 51 6

Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir. 47 5,5

Ders işlenişi daha eğlenceli hâle getirilebilir. 43 5

Sayısal bölümde olduğum için konuları öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum.

43 5

Öğrencilerin derse daha fazla katılımı sağlanabilir. 36 4,2

Ders kitaplarında daha ilgi çekici parçalar yer alabilir. 34 4

İlgim zaten var. 34 4

Değişik aktiviteler yapılmalı. 33 3,9

Daha fazla grup çalışmaları yapılabilir. 33 3,9

Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi. 33 3,9

Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor. 33 3,9

Dersin içeriğine güncel konular eklenebilir. 32 3,7

Öğretmenin konuya daha hakim olması. 31 3,6

Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi. 31 3,6

Dersin işleniş yöntemi değişmeli. 31 3,6

Tiyatrolar, oyunlar, yazı çalışmaları yapılabilir. 31 3,6

Notun ikinci planda olması öğrenciyi daha başarılı yapacaktır. 30 3,5

Daha çok bilgi içeren konular yerine tartışılacak, yorum getirilecek, öğrenciyi konuşmaya yöneltecek konuların yoğunlukta olması iyi olur.

30 3,5

Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir. 30 3,5

Sanatçıların kendi ağzından hayatları dinletilebilir (video gibi). 30 3,5

ÖSS ile bağlantılı anlatılırsa ilgimiz artar. 28 3,3

Ünite aralarında küçük sınavlar yapmak. 20 2,3

Bilgisayarlı öğretim artırılabilir. 17 2

Konuyu cazip hâle getirecek ilginç bilgiler verilmeli. 29 3,4

Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı. 15 1,7

Şairlerin ağzından şiirler okunabilir. 13 1,5

İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle ilgisi yok. 13 1,5

Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir. 12 1,4

Toplam 844 100,0

115

Tablo 4.3.17’de on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin

nasıl artacağına dair görüşleri yer almaktadır. Öğrenciler, en fazla % 6,0 oranında derse

ilgilerinin artması için “hiçbir şey yapılamayacağını” ifade etmişlerdir. Gerçekte bu

öğrenciler, Türk Edebiyatı dersiyle ne yapılırsa yapılsın ilgilenmeyeceklerini

belirtmişlerdir. Bunun nedenlerini ise Grafik 4.3.1’deki verilerle açıklayabiliriz.

Öğrencilerin önerilerinden oluşan Tablo 4.3.17’deki görüşleri, Grafik 4.3.1’de de

görüleceği gibi sekiz ana başlık altında gruplandırılmıştır.

28,6

8,7

20,115

3,7 49,37,7

0

10

20

30

40

50

Fark

lı yö

ntem

lerin

uygu

lanm

ası

Öğr

enci

nin

aktif

olm

ası

Der

sin

eğle

ncel

i hâl

ege

tirilm

esi

Fark

lı ar

aç g

ereç

kulla

nılm

ası

Öğr

etm

enin

yak

laşı

mı

Kon

uların

ger

çekl

e ilişk

isi

Der

s kita

bı

Kon

uların

sayı

sal b

ölüm

ve

OSS

ile

ilişk

isi

Grafik 4.3.1. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine İlgilerinin Nasıl


On birinci sınıf öğrencilerinin % 28,6’sı, “farklı yöntemlerin uygulanması” ile

derse ait ilgilerinin artacağını ifade etmektedirler.

Öğrencilerin % 20,1’i “farklı araç gereç kullanılması” ile derse ilgilerinin

artacağı düşüncesindedir.

Öğrencilerin % 15’i “öğretmenin yaklaşımı”nı önemsemektedir. Öğrenciler, eğer

öğretmen, “mesleğini ve öğrencileri severse (% 3,9); konusuna hakim olursa (% 3,6);

116

dersi istekli işlerse (% 3,6)” Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin artacağını ifade

etmekteler. “Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor (% 3,9).” diyen

öğrenciler, öğretmenle derse ilgileri arasındaki ilişkiyi açıkça ifade ediyorlar.

On birinci sınıf öğrencileri, Türk Edebiyatı dersine ilgi duyabilmek için

öğrendikleri konuların kendilerine ne kadar gerekli olduğunu sorgulamaktadır. Özellikle

sayısal bölüm öğrencileri, kendilerinin sayısal bölüme devam ettiklerini ve Türk

Edebiyatı dersiyle çok ilgilenmediklerini “Sayısal bölümde olduğum için konuları

öğrenmeye ihtiyaç duyamıyorum (% 5,0).”, “İdealim olarak seçtiğim mesleğin bu dersle

ilgisi yok (% 1,5).” gibi cümlelerle ifade etmişlerdir.

Öğrencilerin % 8,7’si “dersin eğlenceli hâle getirilmesi”; % 7,7’si öğrencinin

aktif olması; % 4,0’ı “ders kitabı” ve % 3,7’si “konuların gerçekle ilişkisi” hakkında

görüş bildirerek derse ilgilerinin artacağını belirtmişlerdir.

117

BEŞİNCİ BÖLÜM

5.1. Sonuç

• Grafik 5.1.1’de görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, dokuzuncu sınıf

Türk Edebiyatı dersine ait dört ünite içerisinde en fazla üçüncü üniteye (Olay

Çevresinde Oluşan Edebî Metinler) % 23,07 oranında ilgi duymaktadır. İlgilerinin en az

olduğu ünite ise, % 79,87 oranı ile dördüncü ünite (Öğretici Metinler)’dir. Öğrencilerin

dört üniteye de ilgi duymaları açısından oranlar arasında önemli bir fark

görülmemektedir.

21.9

8

21.0

7

78.9

3

23.0

7

76.9

3

20.13

79.87

78.0

1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

İlgi duyuyorum. İlgi duymuyorum.

BirinciÜnite

İkinci Ünite

ÜçüncüÜnite

DördüncüÜnite

Grafik 5.1.1. Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı

İlgi Düzeyleri

Öğrencilerin dokuzuncu sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç

konu;

Birinci ünitede : Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Metin, Edebiyat ve Gerçeklik

İkinci ünitede : Şiirde Gelenek, Şiirde Tema, Manzume ve Şiir

118

Üçüncü ünitede : Metin ve Zihniyet, Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri

Tanıma ve Gruplandırma, Metin ve Gelenek

Dördüncü ünitede : Yapı (Plan), Metin ve Gelenek, Metin ve Zihniyet’tir.

Öğrenciler; ikinci, üçüncü ve dördüncü ünitede ortak olarak ilgi duymadıkları

konular arasında ilk üç sırada öncelikle “Gelenek” konusunu ifade etmişlerdir. “Şiirde

Gelenek”, “Metin ve Gelenek” onlar için anlaşılması zor bir konu olarak ön plana

çıkmıştır. Ayrıca “Metin ve Zihniyet” konusu da ilgi duyulmayan konu başlıkları

arasında üçüncü ünitede birinci, dördüncü ünitede üçüncü sırada yer almaktadır.

Üçüncü ünitede öğrencilerin ifadelerine göre, öncelikli olarak ilgi duymadıkları

konulara ilgi duymama nedenleri içerisinde anlatılanları günlük hayatla

ilişkilendirememeleri öğrenciler için ciddi bir sorundur. Gerek sınıflandırmaya dayanan

“Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma” konusu gerekse

Türk Edebiyatı öğretmenleri için de yeni olan Türk Edebiyatı Öğretim Programında

inceleme metodolojisi içerisinde terim olarak ilk kez karşılaştıkları “Metin ve Zihniyet”

ve “Metin ve Gelenek” konusu, örneklerle ve işleniş yöntemi ile günlük hayatla

ilişkilendirilememiş görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin konuya olan ilgisinin

azalmasına neden olmuş olabileceği söylenebilir. Anlatılanları düşünce dünyasında

somutlaştıramayan öğrenciler, konulara karşı ilgi duymadıklarını ve sevmediklerini

rahatlıkla ifade etmektedirler.

Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamasında önceliği;

“konuyu sevmediğimden”, “konunun içeriğinden”, “dersin işleniş yönteminden”,

“konuda anlatılanları günlük hayatla ilişkilendiremediğimden” nedenleri yer almaktadır.

• Onuncu sınıf öğrencileri Grafik 6.1.2’ye göre, Türk Edebiyatı dersi üniteleri

içerisinde en fazla sonuncu üniteye (İslâm Uygarlığı Çevresinde Gelişen Türk

Edebiyatı) % 27,85 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite, % 77,45

oranında birinci ünite (Tarih İçinde Türk Edebiyatı)’dir. Onuncu sınıf öğrencileri ilk

üniteye, diğer ünitelerden daha az ilgi duymaktadır.

119

22.5

5

27.8

4

72.1

6

27.8

5

72.1

5

77.4

50

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Birinci Ünite

İkinci Ünite

ÜçüncüÜnite

Grafik 5.1.2. Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı İlgi

Düzeyleri

Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersi üniteleri içerisinde ilgilerinin

en az olduğu ilk üç konu;

Birinci ünitede :Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler,

Edebiyat-Tarih İlişkisi

İkinci ünitede :Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri),

Destan Dönemi, Coşku ve Heyecanı Dile Getiren

Metinler (Şiir) (Sagu, Koşuk)

Üçüncü ünitede :İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII.

yy.), XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü,

Divan Şiiri’dir.

Onuncu sınıf öğrencilerinin yukarıdaki konulara ilgi duymamasında, tıpkı

dokuzuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmediğimden” ve “konunun içeriğinden”

nedenleri ilk iki sırada yer almaktadır. Ayrıca “konuyu anlamadığımdan” ve “dersin

işleniş yönteminden” cümleleri de öğrencilerin derse ilgilerinin azlığını açıklayan diğer

nedenlerdir. Onuncu sınıf öğrencileri için diğer bir sorun, dokuzuncu sınıfta karşımıza

çıkmayan “ders kitabına seçilen metinler”dir. Onuncu sınıf konularının özelliğinden

120

dolayı öğrenciler, ders kitabına seçilen metinleri beğenmiyor olabilirler; ancak yine de

onuncu sınıf ders kitabının öğrencilerin eleştirileri doğrultusunda gözden geçirilmesi

yararlı olacaktır.

• On birinci sınıf öğrencileri aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, Türk Edebiyatı

dersi ünitelerine karşı ilgi düzeyleri birbirine yakındır. Fakat ünitelere ilgi duyma

oranları çok düşüktür. En fazla ilgi duydukları dördüncü üniteye (Millî Edebiyat

Dönemi) bile % 19,31 oranında ilgi duymaktadırlar. İlgilerinin en az olduğu ünite ise, %

15,45 oranında birinci ünite (Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasî Hayatın İlişkisi)’dir.

15.4

5

15.9

8

84.0

2

18.4

5

81.5

5

19.31

81.6984.5

5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Birinci Ünite

İkinci Ünite

ÜçüncüÜnite

DördüncüÜnite

Grafik 5.1.3. On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinin Ünitelerine Karşı

İlgi Düzeyleri

Öğrencilerin on birinci sınıf üniteleri içerisinde ilgilerinin en az olduğu ilk üç

konu;

Birinci ünitede : Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi, Yenileşme

Dönemi

İkinci ünitede : Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu, Tanzimat

Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri, Anlatmaya

Bağlı Edebî Metinler

121

Üçüncü ünitede : Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu, Coşku ve

Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir,

Öğretici Metinler

Dördüncü ünitede : Hikâye, Roman, Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

On birinci sınıf öğrencilerinin bu konulara ilgi duymamalarında ilk sırayı, dokuz

ve onuncu sınıfta olduğu gibi “konuyu sevmemek”; ikinci sırayı, “konunun içeriğinden”

nedeni almaktadır. “Dersin işleniş yöntemi” de on birinci sınıflar için ciddi bir sorundur.

• Grafik 6.1.4’te görüldüğü gibi, dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı dersine karşı ilgileri gerçekten azdır. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı konuları ile ilk kez karşılaştıklarını düşünürsek ilgilerinin az olmalarına

anlam verebiliriz. Ancak onuncu sınıf, öğrencilerinin on birinci sınıf öğrencilerinden

daha fazla derse ilgi duymaları düşündürücüdür. Çünkü yıllardır “Divan Edebiyatı”nın

konularının öğrenciler için ne kadar ağır olduğu yönünde çeşitli tartışmalar yapılsa da

grafikte görüldüğü gibi öğrenciler, Türk Edebiyatı dersine onuncu sınıfta daha fazla ilgi

göstermektedir. On birinci sınıfta Tanzimat’tan Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı’na kadar

işlenen konular, öğrencilerin ilgisini çekmemektedir.

Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ilgilerinin az

olmasının en büyük nedeni, “konuları sevmemeleri”dir. Ardından “konunun içeriği” ve

“konunun işleniş yöntemi” derse olan ilginin azalmasında önde gelen nedenler

arasındadır.

122

21.5

6

26.0

8

73.9

2

17.2

9

82.7

1

78.4

40

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


9.Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.4. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Karşı

İlgi Düzeyleri

• Dokuz, On ve On birinci sınıf öğrencilerinin devam ettikleri okul türlerine göre

Türk Edebiyatı dersine karşı ilgi düzeyleri arasında farklılıklar söz konusudur.

Aşağıdaki tablo dikkatle incelendiğinde ankete cevap veren “fen lisesi” ve “spor lisesi”

öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine hemen hemen hiç ilgilerinin olmadığını

söyleyebiliriz. Bu durum eğilimleri ve ideallerindeki meslek grupları tahmin edildiğinde

fen lisesi ve spor lisesi öğrencileri için hoş görülebilir; ancak “sosyal bilimler lisesi”,

“Anadolu öğretmen lisesi” ve “Anadolu liseleri” için hoş karşılanamaz. Bu okul türleri

hakkında daha doğru bir yargıya varmak için okul türleri özelinde, geniş bir örneklemle

yeni bir araştırma yapılması, okul türlerinin Türk Edebiyatı dersine olan ilgilerinde daha

net yargılar ortaya çıkaracaktır.

123

Tablo 5.1.1. Ankete Katılan Öğrencilerin Bulundukları Okul Türlerine Göre Türk


İlgi Duymuyorum İlgi Duyuyorum

9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf 9. Sınıf 10.Sınıf 11.Sınıf

Genel Lise 122

81,3

110

73,3

118

78,7

28

18,7

40

26,7

32

21,3

Fen Lisesi 24

100,0

15

100,0

19

82,6

0

0,0

0

0,0

4

17,4

Sosyal Bilimler Lisesi 10

55,6

14

77,8

8

44,4

4

22,2

Anadolu Lisesi 33

70,2

38

84,4

38

90,5

14

29,8

7

15,6

4

9,5

Spor Lisesi 11

91,7

18

100,0

19

100,0

1

8,3

0

0,0

0

0,0

Anadolu Öğretmen

Lisesi

15

75,0

16

76,2

21

87,5

5

25,0

5

23,8

3

12,5

Meslek Lisesi 118

65,6

120

66,7

147

81,7

62

34,4

60

33,3

33

18,3

Toplam 333

73,8

331

74,0

362

82,6

118

26,2

116

26,0

76

17,4

• Dokuzuncu sınıfta Türk Edebiyatı dersinde başarılı olan öğrenciler, derse karşı

da ilgililer. Başarı düzeyi düştükçe ilgi oranları da düşmektedir. Öğrencilerin derse

ilgileri ile başarıları arasında anlamlı bir ilişki söz konusudur. Onuncu sınıf

öğrencilerinin de ders başarıları ile derse olan ilgileri arasında anlamlı bir fark ve pozitif

yönde zayıf bir ilişki vardır. On birinci sınıflar için öğrencilerin ders başarıları ile

ilgileri arasında anlamlı bir fark bulunmakla birlikte gruplar arasında her hangi bir

ilişkiden söz edilememektedir. Dokuz ve onuncu sınıf öğrencileri için, derse karşı ilgisi

124

olan öğrencinin başarılı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak aynı yargıyı on

birinci sınıflar için söylemek mümkün değildir. On birinci sınıf öğrencileri içerisinde

not ortalaması “1” olanlar, “4, 3, 2” olanlardan daha fazla Türk Edebiyatı dersine ilgi

duymaktadırlar. Bu durum bize göre ilginç bir sonuçtur ve farklı bir araştırma ile bunun

nedenleri açıklanabilir.

• Grafik 6.1.5’te görüldüğü gibi, dokuzuncu sınıf öğrencileri, bir yılda en fazla “1-

4” (% 19,5) arasında kitap okurken; onuncu sınıf öğrencileri, “10-14” (% 21,0) arasında

kitap okumaktadır. On birinci sınıf öğrencilerine yöneltilen “Bir yılda kaç kitap

okuyorsunuz?” sorusuna öğrenciler, öncelikli olarak, “hiç kitap okumadıklarını” (%

21,7) ifade etmişlerdir. Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin % 12,6’sı, onuncu sınıf

öğrencilerinin % 14,3’ü “hiç kitap okumamakta”dır. Dünyaca kabul görmüş iyi

okuyucu tanımı, 20 kitap ve üzeri kitap okuyan kişidir. Dokuzuncu sınıflar içerisinde 20

ve üzeri kitap okuyan öğrenci oranı, % 18,8; onuncu sınıf öğrenci oranı, % 17,0; on

birinci sınıf öğrenci oranı, % 8,9’dur.

19,5

18,4

11,3

10,6

8,2

12,613

,9

20,4 21

13,4

9,2

7,8

14,3

14,8

21,5

19,4

13,7

4,1 4,8

21,7

19,3

0

10

20

30

1 ile 4 5 ile 9 10 ile 14 15 ile 19 20 ile 25 25'ten fazla hiç okumam

9. Sınıf 10. Sınıf 11. Sınıf

Grafik 5.1.5. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Bir Yılda

Okudukları Kitap Sayısı

On birinci sınıf öğrencileri içerisinde not ortalaması “1” ve “2” olan öğrenciler

arasında ‘hiç kitap okumayan’ların oranı oldukça yüksektir. On birinci sınıf

125

öğrencilerinin hiç olmazsa okulun açık olduğu aylarda kitap okuması beklenir. Fakat bu

öğrenciler, kendilerini ÖSS sınavına hazırladıkları için, kitap okumak onlar için

amaçlarının dışında bir faaliyet olarak görülebilmektedir. Dökmen’in (1990)

araştırmasında da lise öğrencileri kendilerinin (araştırmaya katılanların % 62’si )

yeterinde kitap okumadıklarını ifade etmişlerdir.

Çocuk Vakfı (2006)’nın araştırmasına göre lise öğrencilerinin kitap okumama

nedeni, öğrencilerin üniversiteye giriş hazırlıklarından dolayı ders kitabı ve kaynak

kitaba bağımlı olmalarıdır.

Millî Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” uygulamasına dayalı olarak

öğrencilerin, ortak kültürde birleşmesi için yılda en az 25 kitap okuması hedeflenmiştir

(bkz. EK 3). Bu uygulamaya paralel olarak araştırmaya katkı sağlayan öğrencilerin “hiç

kitap okumam” seçeneğini işaretlememeleri gerekirdi. Araştırma içerisindeki veriler de

dikkate alınarak, “100 Temel Eser” uygulamasının sonuçlarını görmek ve verimliliğini

artırmak için daha ayrıntılı ve o konuyu içeren farklı bir araştırma yapmak, öğrencilerin

okuma kültürü hakkında daha net bilgiler verecektir.

• Dokuzuncu ve onuncu sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine ait başarı

notları yükseldikçe kitap okuma oranlarında da zayıf da olsa pozitif bir korelasyon

(dokuzuncu sınıf r=0,13; onuncu sınıf r=0,10) söz konusudur. Fakat aynı durum, on

birinci sınıf öğrencileri için söz konusu değildir.

• Dokuz ve on birinci sınıf öğrencilerin bir yılda okudukları kitap sayısı ile derse

ilgileri arasında Spearman Korelasyon testine göre bir ilişki bulunamamıştır. Bu

öğrenciler için “Ne kadar çok kitap okuyorlarsa o derece derse ilgi duyuyorlar.”

ifadesini kullanmak mümkün değildir. Ancak onuncu sınıf öğrencileri için ilginç bir

durum söz konusudur. Çünkü onuncu sınıf öğrencilerinin okudukları kitap sayısı ile

Türk Edebiyatı dersine olan ilgileri arasında zayıf da olsa negatif bir ilişki (r= -0,14)

vardır. Onuncu sınıf öğrencilerinin kitap okuma sayısı arttıkça derse olan ilgileri

azalmaktadır. Bunun nedenleri arasında Türk Edebiyatı onuncu sınıf konularının metin

dillerinin ağır olmasından dolayı öğrencilerin derse ilgileri azalırken, güncel eserleri

okuma isteği artıyor olabilir. Fakat yine de bu durum, farklı bir araştırma konusu olarak

değerlendirilebilir.

126

46

5,2

11,6

16,2

3,7 5

16,6

3,7

7,8

17,3

14,5

13 11,7

28,6

7,7 8,7

20,1

15

3,7 44,5

0

10

20

30

40

50

Fark

lıyö

ntem

lerin

uygu

lanm

ası

Öğr

enci

nin

aktif

olm

ası

Der

sin

eğle

ncel

ihâ

le g

etiri

lmes

i

Fark

lı ar

açge

reç

kulla

nılm

ası

Öğr

etm

enin

yakl

aşımı

Kon

uların

gerç

ekle

iliş

kisi

Der

s kita

bı

9.Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.6. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine

İlgilerinin Nasıl Artacağına Dair Düşünceleri

• Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgileri

gerçek anlamda düşüktür. Araştırmamıza katılan öğrencilere, “Türk Edebiyatı dersine

ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.” sorusu yöneltilmiştir.

Öğrenciler açık uçlu sorulan bu soruya pek çok görüş bildirmişlerdir. Ancak görüşler

frekansı 5 ve yukarı olanlar dikkate alınarak 7 ana başlıkta bir araya getirilmiştir.

Bunlar:

1. Farklı yöntemlerin uygulanması,

2. Farklı araç gereç kullanılması,

3. Öğretmenin yaklaşımı,

4. Öğrencinin aktif olması,

5. Dersin eğlenceli hâle getirilmesi,

6. Konuların gerçekle ilişkisi,

127

7. Ders kitabı’dır.

Grafik 6.1.6’da görüldüğü gibi dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerinin derse

ilgilerinin artması için öğrencilerin önerilerinde ilk üç sırada: farklı yöntemlerin

uygulanması, farklı araç gereç kullanılması ve öğretmenin yaklaşımı yer almaktadır.

1. Öğrenciler, farklı yöntemlerin uygulanması için aşağıdaki önerilerde

bulunmuşlardır:

Grup çalışması yapılmalı.

Konular günlük hayatla ilişkilendirilmeli.

Konular tiyatrolarla canlandırılmalı.

Bazı konular drama yöntemi ile anlatılabilir. Anlamak için canlandırmak gerek.

Bilgiye oyunla (kelime oyunu gibi) ulaşabilir.

Şema çizme yöntemi kullanılmalı.

Daha çok tartışma ortamı yaratılmalı.

Ezberci anlatımdan uzaklaşılmalı.

Sohbete yönelik bir yöntem denenmeli.

Daha fazla etkinlik yapılabilir.

Konular somutlaştırılarak anlatılabilir.

Ders arasında edebiyatla ilgili ilginç anekdotlar yararlı olabilir.

Edebiyatın ilgi çekici yönlerinden de bahsedilmeli.

Konular daha basite indirgenerek en sade şekli ile anlatılabilir.

Konular uygulamalı işlenmeli.

Yaşayan yazarlarımız veya şairlerimiz derse davet edilmeli.

Konuyu anlatan sohbet tarzı konuşmalar artırılmalı.

Şiir okuma saatleri yapılıp, sınıfın katılımı sağlanabilir.

Şairlerin sesinden şiirler dinletilebilir.

Sanatçıların kendi sesinden hayatları dinletilebilir (video gibi).

128

Günümüz sanatçıları derse davet edilebilir.

2. Farklı araç gereç kullanılması için öğrencilerin önerileri:

Teknolojiden daha çok yararlanılmalı.

Görsel materyallerle (sunum, video vb.) konular desteklenmeli.

Bilgisayarla öğretime önem verilmeli.

Konular projektörden yansıtılarak anlatılanların kalıcılığı sağlanabilir.

Konular değişik araç gereç kullanılarak işlenebilir.

3. Öğretmenin yaklaşımına dair öğrencilerin görüşleri:

Sevdiğimiz öğretmen dersimize girerse ilgimiz artar.

Derse ilgisizliğim ders öğretmeninden kaynaklanıyor.

Öğretmenin konuya daha hakim olması.

Öğretmenin dersi daha istekli işlemesi.

Öğretmen ile öğrencilerin iletişimi pozitif olmalı.

Öğretmenin öğrenciye yakın olmasıyla ilgimiz değişecektir.

Öğretmen, her öğrenciyle aynı seviyede ilgilenmeli.

Öğretmen konuyu anlatmaya istekli ve canlı olursa biz de etkilenebiliriz.

Öğretmenin konuya hazırlıklı gelmesi.

Dersimize giren öğretmenin alanında daha yeterli olması.

Öğretmenin mesleğini ve bizleri sevmesi.

• Dokuz, on ve on birinci sınıf öğrencilerin derse ilgilerinin artması için farklı

yöntemler uygulanırken “Grup çalışması” ile konuların desteklenmesi araştırma veri

toplama aracının ön uygulaması sırasında öneriler arasında yer almıştır. Bu nedenle

öğrencilere Türk Edebiyatı dersi işlenirken grup çalışması yapılıp yapılmadığı da

sorulmuştur. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı, etkinliklerle özellikle de grup

çalışmaları ile desteklenen bir programdır. Türk Edebiyatı öğretmenlerinin önerilen

grup çalışmasıyla yapılan etkinlikleri ne kadar uyguladıklarına dair Grafik 5.1.7.

tahmini bir fikir vermektedir.

129

25,3 32

,2

16,6

46,3

37,1

28,1

48,8

23,1

42,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Evet Hayır Çok Az

9.Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.7. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde Grup

Çalışması Yapma Oranları

Grafiğe 5.1.7’ye göre Türk Edebiyatı dersi konuları işlenirken öğretmenler,

öğrencilere ortalama olarak % 23,3 oranında grup çalışması yaptırmaktadır. % 31,0’ı

“çok az” grup çalışması yaparken, % 45,7’si hiç grup çalışması yapmamaktadır.

Konuların özelliğine göre ve programın ön gördüğü kadarıyla grup çalışması ile ders

işlenir. Ancak yeni öğretim programına dayanarak Türk Edebiyatı öğretmenlerinin

nasıl grup çalışması yapabilecekleri konusunda öğretmenlerin eğitimlerle

desteklenmesi yararlı olacaktır. Çünkü Türk Edebiyatı Öğretim Programı’nın temel

felsefesi, yapılandırmacı öğrenme temelleri üzerine kurulmuştur. Yapılandırmacı

yaklaşımda kullanılan stratejilerden birisi de –drama, proje çalışmaları, tasarımlayarak

öğrenme, öğreterek öğrenmenin (Wilson, 1997:8) yanında- “iş birlikçi öğrenme”dir ve

grup çalışması ön plandadır.

Grafik 5.1.7’de onuncu sınıf konularında % 16,6 oranında grup çalışması

yapıldığı görülmektedir ki bu oran oldukça düşüktür. Muhtemelen bunun nedeni

konuların özelliğinden ve öğretmenlerin iş birlikçi uygulamaya yer vermediğinden

kaynaklanmalıdır. Grafik 5.1.8’de görüldüğü gibi öğretmenler en çok onuncu sınıfta

ders içerisinde söz sahibidir. Bu nedenle diğer öğretmenler de dikkatten uzak

tutulmamak kaydıyla onuncu sınıf öğretmenlerine konuların anlatımında farklı

130

yöntemler uygulamaları ve yeni programın felsefesini kavramaları için eğitimler

düzenlenmelidir.

35,3

48,351

,3

15,7

33

42,9

16,2

40,9

16,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Öğretmen Öğrenci Hem öğretmen hemöğrenci

9.Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.8. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Düzeylerine Göre Söz Sahibi Olan Kişilerin

Oranları

• Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin görevi, “yol gösterici ve rehber”dir

(Brooks ve Brooks, 1999:23). Öğrenci merkezdedir ve öğretmen, eğitim ortamını

düzenleyen, öğrencilerin aktif katılımını sağlayan ve bilgiye ulaşılması için yönlendiren

bir danışmandır. Ancak mevcut uygulama programda ön görülen öğretmen modeli ile

çakışmaktadır. Çünkü merkezde öğrenci yerine öğretmen bulunmaktadır. Grafik

5.1.8’de görüldüğü gibi, öğrenci % 15 civarında söz sahibidir.

131

12,2 19

,7

13,6

60,2

26,2

13,9

68,5

17,6

67,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Evet Hayır Çok Az

9.Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.9. Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersinde

Farklı Araç Gereç Kullanma Oranları

• Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgilerinin az olma nedenlerinden biri

de dersin işlenişinde farklı araç gereçlerden yeteri kadar yararlanılmamasıdır. Grafik

5.1.9’da görüldüğü gibi öğrenciler % 12,2 ile % 13,9 oranında derslerinde farklı araç

gereç kullandıklarını ifade etmişlerdir. Oysa uygulanmakta olan öğretim programının

felsefesinde teknoloji önemli bir yer tutmaktadır. “Yapılandırmacı sınıf teknolojik

olmalıdır. Bilginin üretilebilmesi için sınıfın dünyaya açık olması gerekir. Bu bilişim

teknolojisi ile mümkün olabilir. İnternet bağlantısı, telefon, televizyon, kitaplık (içi

dolu), dersle ilgili gerekli materyal ve diğer donanımlar..vs.” (Yapıca.M, 2007).

Gerekli düzenlemeler yapılamadığı takdirde programda ön görülen hedeflere de

ulaşılmakta güçlük çekilebilir. Bunun sonucu olarak da öğrencilerin derse olan ilgileri

düşük seviyede olmaktadır.

• Öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine ilgileri beklenen düzeyde olmasa da Türk

Edebiyatı öğretmeni olma istekleri, ilgilerine göre daha fazladır. Dokuz, ve on birinci

sınıf öğrencilerinin derse ilgi duymaları ile Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri

arasında her hangi bir ilişkiden söz edilemezken onuncu sınıf öğrencileri için negatif

yönlü zayıf bir ilişki vardır (p=0,008; r= -125). Onuncu sınıf öğrencilerinin Türk

Edebiyatı dersine ilgileri arttıkça Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri azalmaktadır.

132

29

25,3

74,7

25,3

74,7

710

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Evet Hayır

9. Sınıf

10. Sınıf

11. Sınıf

Grafik 5.1.10. Ankete Katılan Dokuz, On ve On Birinci Sınıf Öğrencilerinin Türk

Edebiyatı Dersi Öğretmeni Olma İstekleri

Grafik 5.1.10’da görüldüğü gibi dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, onuncu ve on

birinci sınıf öğrencilerine göre Türk Edebiyatı öğretmeni olma istekleri daha fazladır (%

29,0).

133

5.2. Öneriler

• Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programına İlişkin Öneriler

Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı güncelleştirme çalışmalarında

araştırmamız içerisinde yer alan öğrencilerin dokuz, on ve on birinci sınıf

ünitelerinin konuları hakkındaki görüşleri dikkate alınmalıdır.

• Öğrencilere İlişkin Öneriler

1. Türk Edebiyatı dersinin amaçları, öğrencilere iyi özümsetilmelidir.

Öğrenciler, bu dersin varlığının kendileri için öneminin farkında olmalılar.

2. On birinci sınıf sayısal bölümü öğrencileri, kendilerine üniversite giriş

sınavında gerekli olmadığı için Türk Edebiyatı dersine ilgi duymadıklarını

ifade etmişlerdir. Öğrencilere Türk Edebiyatı konularının sınavdan uzak,

genel kültür bağlamında gerekli olduğu hissettirilmelidir.

• Öğretmenlere İlişkin Öneriler

Öğretmenlerin, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine karşı ilgili olmalarında

ne kadar etkin olduklarının önemini bir kez daha vurgulamak için, toplantılar

düzenlenmeli veya küçük broşürler hazırlanmalıdır.

Türk Edebiyatı öğretmenlerine Türk Edebiyatı dersi konularının işlenişi

hakkında hizmet içi eğitimler verilmelidir. Bu hizmet içi eğitimler arasında:

1. Türk Edebiyatı Öğretim Programının Tanıtımı (öğretmenlere ve kitap

yazarlarına),

2. Türk Edebiyatı Dersinde Kullanılan Yöntem ve Teknikler,

3. Türk Edebiyatı Konularının Günlük Hayatla İlişkilendirilmesi,

4. “Metin ve Zihniyet”, “Metin ve Gelenek” konularının Türk Edebiyatı

öğretmenlerine örneklerle uygulamalı olarak açıklanması,

5. “Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin Rolü”,

6. “Yapılandırmacı Yaklaşımın Stratejileri”,

134

7. “Türk Edebiyatı Dersinde Grup Çalışmaları”,

8. “Türk Edebiyatı Dersinde Teknolojiden Yararlanma”,

9. “Türk Edebiyatı Dersinde Öğrenci Merkezli Eğitimi Uygulama

Yöntemleri”,

10. “Türk Edebiyatı Dersinde Süreç Değerlendirme”,

11. “Türk Edebiyatı Dersinin İşlenişine Ait İyi Örneklerin Paylaşılması”

(Türkiye genelindeki Türk Edebiyatı öğretmenlerinin konuları işlerken

uyguladıkları ilgi çekici yöntem ve etkinliklerin paylaşılması, örnek

teşkil etmesi ve genele yayılması).

• Ders Kitabına İlişkin Öneriler

Onuncu sınıf Türk Edebiyatı ders kitabı, öğrencilerin kitap hakkındaki eleştirileri

doğrultusunda gözden geçirilmeli.

• Proje Çalışmalarına İlişkin Öneriler

1. Yaşayan şair ve yazarların okullarda Türk Edebiyatı dersine katılımları için

proje geliştirilmeli.

2. Bakanlığımızın politikaları içerisinde yer alan ve öğrencilerde ortak bir

kültür oluşturulması hedeflenen “100 Temel Eser” projesinin okullarda ne

kadar hayata geçirildiğine dair değerlendirme yapılmalı ve projenin

işlerliğinin artırılması için önlemler alınmalıdır.

• Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Yüksek Öğretim Bölümlerine Yönelik

Öneriler

1. Eğitim fakültelerinde teorik bilgilerden çok uygulama ön planda olmalıdır.

Türk edebiyatı branşındaki öğretmen, sistemde görev aldığı zaman sadece

programların felsefesine uygun yaklaşımları bilmekle kalmayıp,

uygulamadaki yöntemleri de çok iyi tanıyor olması gerekir. Sistemdeki Türk

Edebiyatı öğretmenleri; hizmet içi eğitim, seminer, toplantı, el kitabı, broşür

vb. yeniliklere uyum amacıyla eğitilirken, yetişmekte olan öğretmen

135

adayları, fakültelerinde eğitim öğretim görürken yetiştirilmelidir. Bu nedenle

eğitim fakültesi ders programları gözden geçirilmeli ve konuların işlenişine

ait uygulamalar ağırlıklı olmalıdır. Öğretmen adayları; yaparak ve yaşayarak

kendileri öğrenirken zevk alırlarsa öğrencilere de bu yöntemleri

uygulayacaklardır. Dolayısıyla öğrencilerin Türk Edebiyatı dersine

ilgilerinin az olma nedenleri arasında ilk sırayı alan “dersin işleniş yöntemi”

sorunu, en aza indirgenmiş olacaktır.

2. Üniversitelerin Türk Edebiyatı öğretmeni yetiştiren bölümleri, gelişen ve

değişen çalışmalar doğrultusunda ders programlarını güncellemelidir.

136

5.3. Araştırma Önerileri

Öğrencilerin okuma düzeyleri hakkında çeşitli araştırmalar yapılmalı. Bunlar

arasında geniş örneklem alınarak

1. Spor Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük Olmasının

Nedenleri,

2. Spor Lisesi Öğrencilerinin Türk Edebiyatı Dersine Olan İlgileri,

3. Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük

Olmasının Nedenleri

4. Anadolu Öğretmen Lisesi Öğrencilerinin Okuma Düzeylerinin Düşük

Olmasının Nedenleri

konulu araştırmalar yapılmalı ve sonuçlarına göre önlemler alınmalıdır. Ayrıca:

1. “100 Temel Eser” Projesinin Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler

ve Çözüm Önerileri,

2. Türk Edebiyatı Öğretmeni Yetiştiren Fakültelerin Ders Programlarının

Uygulama Boyutu

araştırma konuları da araştırmamızı destekleyecek diğer konulardır.

137

KAYNAKLAR

Alpaslan Gökalp, Gonca. (2000). "Derslikten Günlük Yaşama Edebiyat Eğitimi",

Türkbilig (Türkoloji Araştırmaları), Sayı I.

Ayyıldız, Mustafa ve Bozkurt, Ümit (2006) “Edebiyat ve Kompozisyon Eğitiminde

Karşılaşılan Sorunlar (Alan Araştırması-Van Örneği)”, Türk Eğitim Bilimleri

Dergisi, Gazi Üniversitesi Yayınları, Cilt 4, Sayı 1/45-54.

Brooks G. and M G. Books. (1999). “The Courage to be Constructivist”, Educational

Leadership, Novemher, 18-24.

Çocuk Vakfı (2006). Türkiye’nin Okuma Alışkanlığı Karnesi,

http://www.cocukvakfi.org.tr/soru2.htm, (21.08.2009).

Demirel, Özcan. (2003). Öğretme Sanatı, Ankara, Pegema Yayıncılık.

Dökmen, Üstün. (1990). “Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Okuma Becerileri, İlgileri,

Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları”, Ankara Üniversitesi Eğitim

Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.23, S.2.

Güzel, Abdurrahman (2006). “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik

Yöntem Teknik ve Örnek Uygulamaları”, Millî Eğitim, S.169.

Güzel, A, -Torun, A.,- Bilkan, A.F.,- Demir, C. (1997). Türk Dili ve Edebiyatı I, İstanbul.

Kantemir, Enise (1987). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Çağdaş Eğilimler”,

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, No:36.

Karaalioğlu, Seyit. (1980). Edebiyat Sanatı, İstanbul, İnkılâp Yayınevi.

Karasar, Niyazi. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: 3A Araştırma ve

Danışmanlık Ltd.

Kavcar, Cahit. (1993). “Yeni Türk Edebiyatı Öğretimi”. A. Ü. Eğitim Bilimleri

Fakültesi Dergisi , C.26, S.1.

http://www.cocukvakfi.org.tr/soru2.htm

138

Keşmer, Emin. (2002), “Türkçe-Edebiyat Öğretiminde Oyunlaştırma ve Özgün Yazma

Üretimi”, Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni

Yaklaşımlar Sempozyumu II.

Kızılca, Mesut. (2007). Lise 3’üncü Sınıflarda Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde

“Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı”nın Öğrenci Merkezli Öğretim Modeliyle

İşlenmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Kütükçü, Tamer. (2002). “Lise Edebiyat Öğretiminde Yöntem Önerileri”, Türkçe-Türk

Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Sorunlar, Çözümler, Yeni Yaklaşımlar

Sempozyumu II.

MEB, TTK (2005). Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi 9,10,11,12. Sınıflar Öğretim

Programı.

(2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk

Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi

Çalışması.

(2008). 2005 Yılında Geliştirilerek Uygulamaya Konulan 9,10 ve 11. Sınıf Türk

Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitabının Değerlendirilmesi

Çalışması II.

(2008) Ortaöğretim Programları ile Ders Kitaplarını Değerlendirme Çalıştayı.

“Spor Liseleri Yönetmeliği”, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr (02.01.2009).

Oral, Behçet ve Aşılıoğlu, Bayram. (2000). “Lise Türk Dili ve Edebiyatı Dersi

Öğretmenlerinin Türk Dili ve Edebiyatı Programı Hakkındaki Görüşlerinin

Değerlendirilmesi”, Eğitim ve Bilim, Cilt:25, Sayı:116.

Önder, Alev. (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitici Drama, İstanbul, Epsilon

Yayıncılık.

Sağlamtunç, Tülin. (1990). Türkiye’de Üniversite Kütüphanecilik Bölümlerinin 4. Sınıf

Öğrencilerinin Özgür (Boş) Zaman-Ders Dışı Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir

Araştırma. Türk Kütüphaneciliği 4 (1) 3-21.

139

Serin, Aslıhan (2005). Yaratıcı Dramayla Kurgulanmış Yaratıcı Yazma Çalışmalarına

İlişkin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara

Üniversitesi.

Sever, Sedat. (2003). Çocuk ve Edebiyat, Ankara, Kök Yayıncılık.

Şaşan, Hasan H. (2002). “Yapılandırmacı Öğrenme”, Yaşadıkça Eğitim, 74-75, 49-52.

TDK, (2009). Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, (Hzl. R. FİLİZOK) 09.03.2009

tarihinde http://tdkterim.gov.tr adresinden indirilmiştir.

Üstün, Özgür. (2007) Ortaöğretim Üçüncü Sınıfta Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde

Karikatür Kullanmanın Yazılı Anlatım Öğretimine Etkisi, Yayımlanmamış

Yüksek Lisan Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.

Yapıcı, Mehmet. “Yapılandırmacılık ve Sınıf”, http://myapici.blogspot.com/2007/04/

(02.02.2009).

Wilson, Brent G Reflections on Constructivism and lnstructional Design, Denver,

Englewood Cliiffs NJ. Educational Technology Publications, 1997.

http://www.surveysytem.com/sscals.htm

http://tdkterim.gov.tr/

http://www.surveysytem.com/sscals.htm

140

EKLER

141

EK 1

TÜRK EDEBİYATI DERSİ 9, 10 ve 11. SINIF ÜNİTELERİ

DOKUZUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ

I.ÜNİTE: GÜZEL SANATLAR VE DEBİYAT 1.Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri 2. Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi 3. Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi 4. Metin 5. Edebî Metin 6. Edebiyat ve Gerçeklik

II. ÜNİTE: COŞKU ve HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR) 1. Şiir İnceleme Yöntemi

a. Şiir ve Zihniyet (Dönemi) b.Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) c.Şiir Dili d.Şiirde Yapı e.Şiirde Tema f.Şiirde Gerçeklik ve Anlam g. Şiir ve Gelenek h.Yorum ı.Metin ve Şair

2. Manzume ve Şiir 3. Manzume ve Şiir Örneklerini İnceleme

III.ÜNİTE : OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER 1. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma 2. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi

a. Metin ve Zihniyet b. Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman) c.Tema d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlama ve Yorumlama g. Metin ve Yazar

142

3. Anlatmaya Bağlı Edebî Metin Örneklerini İncele (Masal ve Destandan Hikâye ve Romana)

4. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan Modern Tiyatro metinlerine) a. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri Tanıma (Tiyatro) b. Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri İnceleme

IV. ÜNİTE: ÖĞRETİCİ METİNLER 1. Öğretici Metinleri İnceleme Yöntemi

a. Metin ve Zihniyet b.Yapı (Plan) c. Ana Düşünce d. Dil ve Anlatım e. Metin ve Gelenek f. Anlam g. Metin ve Yazar h. Yorum

2. Öğretici Metin Örneklerini İnceleme/ Karşılaştırma

143

ONUNCU SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ

I. ÜNİTE : TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI 1. Edebiyat-Tarih İlişkisi 2.Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler

II. ÜNİTE: DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI 1.Destan Dönemi 2. Sözlü Edebiyat

a.Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk) b.Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)

3.Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)

III. ÜNİTE: İSLÂM UYGARLIĞI ÇEVRESİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI 1. XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü

2. İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.) 3. Oğuz Türkçesinin Anadolu’daki İlk Ürünleri (XIII.-XIV. yy.)

a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir) b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler c. Öğretici Metinler

4. XV. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Ortalarına Kadar Osmanlı Edebiyatı a. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

1. Divan Şiiri 2. Halk Şiiri

a. Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü) b. Âşık Tarzı Halk Şiiri c. Dinî Tasavvufî Türk Şiiri

b. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler 1. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 2.Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)

c. Öğretici Metinler

144

ON BİRİNCİ SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ ÜNİTELERİ

I. ÜNİTE : EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSYAL ve SİYASÎ HAYATIN İLİŞKİSİ 1. Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2. Yenileşme Dönemi

II. ÜNİTE : TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI (1860-1896) 1. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

5. Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri III. ÜNİTE : SERVET-İ FÜNÛN (EDEBİYAT-I CEDİDE)(1896-1901) ve FECR-İ

ÂTÎ TOPLULUĞU (1909-1912) 1. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir 4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler a.Hikâye b.Roman

5. Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri FECR-ÂTÎ TOPLULUĞU(1909-1912) IV. ÜNİTE: MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ (1911-1923)

1. Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu 2. Öğretici Metinler 3. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

a.Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir b. Saf (Öz) Şiir c. Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler

4. Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler A. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler

1. Hikâye 2. Roman

B. Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 5. Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri

145

EK 2

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

ÖĞRENCİLERİN TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLGİLERİ ARAŞTIRMASI

OKUL MÜDÜRÜ YÖNERGESİ

Sayın Yönetici, Okulunuzda uygulanacak olan anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin

içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi okulunuzda uygulanırken aşağıda belirtilen yönerge maddelerine uyunuz.

1. Anketler dokuzuncu, onuncu ve on birinci sınıf düzeyine uygulanacaktır. 2. Her sınıf düzeyinden üç şube seçilecek (Dokuzuncu sınıftan üç, onuncu

sınıftan üç, on birinci sınıftan üç, Okulunuzdan toplam 9 şube). 3. er sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı ders notu ortalama aralığı en başarılı, orta

ve en düşük olmak üzere üç şube seçilecek. 4. Sınıfların başarı ortalamalarının tespitinde ve şubelerin belirlenmesinde Türk

Edebiyatı dersi öğretmenlerinden görüş alınız. 5. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı dersi öğretmeninin o sınıfın dersine

girmeyen Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmasını sağlayınız. 6. Anketi uygulayan Türk Edebiyatı öğretmeni dokuzuncu sınıfa anket

uyguluyorsa, farklı dokuzuncu sınıf şubelerine ders veren Türk Edebiyatı öğretmeni olmalı (Onuncu sınıfsa, farklı onuncu sınıf şubelerine ders veren öğretmen; on birinci sınıfsa, farklı on birinci sınıf şubelerine ders veren öğretmen).

MEB

EARGED BAŞKANLIĞI

146

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı


ÖĞRETMEN YÖNERGESİ ve ANKETİ

Sayın Meslektaşım, Öğrencilere uygulayacağınız anket, öğrencilerin Türk Edebiyatı dersinin

içeriğine yönelik görüşlerini almak amacı ile hazırlanmıştır. Anketi uygularken: 1. Öğrenci anketleri üzerinde yer alan yönergeyi sesli olarak öğrencilere

okuyunuz. 2. Öğrencilerin hepsinin Türk Edebiyatı kitabının yanında olup olmadığını

kontrol ediniz. 3. Siz de Türk Edebiyatı kitabınızı yanınızda bulundurunuz. 4. Birinci sütunda yer alan konu başlıkları bölümünü öğrencilerle birlikte takip

ediniz. 5. Birinci konuyu öğrenciler, kitaplarına bakıp hatırladıktan sonra birinci konu

başlığı karşısındaki kutuları işaretlemeleri için süre veriniz. Sonra ikinci konu başlığını sesli okuyunuz ve tekrar öğrencilerin kitaplarına bakıp konuyu hatırlamalarını isteyiniz. Bu süreç son konuya kadar devam edecektir.

6. Bütün öğrencilerin aynı anda aynı konu başlığında olmalarına dikkat ediniz. Anketi uyguladıktan sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Anketi uyguladığınız okulun adı? ……………………………………… 2. Anketi hangi düzeye uyguladınız.

( ) Dokuzuncu sınıf ( ) Onuncu sınıf ( ) On birinci sınıf

3. Anketi uyguladığınız sınıfın birinci döneme ait Türk Edebiyatı ders notu ortala aralığı aşağıdakilerden hangisidir?

( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda dokuzuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda onuncu sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarılı sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde orta derecede başarılı sınıf ( ) Okulda on birinci sınıf düzeyinde Türk Edebiyatı dersinde en başarısız sınıf

147

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı


DOKUZUNCU SINIF

Sevgili Öğrenciler, Bu ölçek, sizlerin Türk Edebiyatı dersinin içeriğine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır.

Tabloda; 1 Birinci sütunda Türk Edebiyatı dersine ait 38 konu başlığı verilmiştir. 2 İkinci sütunda bu konulara ait ilgi duymama nedenleriyle ilgili 8 ifade

bulunmaktadır. 3 Konulara ilgi duyma nedeninizi kitabınızı takip ederek sırayla işaretleyiniz. 4 İlgi duymama nedeninizi konu başlığıyla aynı satırda yer alan kutulara

işaretleyerek belirtiniz. 5 Her konu başlığı için birden fazla kutu işaretleyebilirsiniz.

KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN

YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ.

Örnek: “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)


KONU BAŞLIĞI

Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ D

UY

UY

OR

UM

1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X “Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.

1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X X X

“Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.

1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri X

MEB EARGED BAŞKANLIĞI

148

(Birinci Sütun) (İkinci Sütun)


KONU ADLARI

Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ

DU

YU

YO

RU

M

1 Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri

2 Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi

3 Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi

4 Metin 5 Edebî Metin 6 Edebiyat ve Gerçeklik 7 Şiir ve Zihniyet (Dönemi) 8 Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) 9 Şiir Dili 10 Şiirde Yapı 11 Şiirde Tema 12 Şiirde Gerçeklik ve Anlam

13 Şiir ve Gelenek

14 Yorum 15 Metin ve Şair

16 Manzume ve Şiir

17 Manzume ve Şiir Örneklerini İnceleme

18 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma

19 Metin ve Zihniyet

20 Yapı (Olay Örgüsü, Kişiler, Mekân, Zaman)

21 Tema 22 Dil ve Anlatım 23 Metin ve Gelenek 24 Anlama ve Yorumlama

149

Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ

DU

YU

YO

RU

M

25 Metin ve Yazar

26 Anlatmaya Bağlı Edebî Metin

Örneklerini İnceleme

27

Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

(Karagöz ve Seyirlik Oyunlardan

Modern Tiyatro metinlerine)

28 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri

Tanıma (Tiyatro)

29 Göstermeye Bağlı Edebî Metinleri

İnceleme

30 Metin ve Zihniyet

31 Yapı (Plan)

32 Ana Düşünce

33 Dil ve Anlatım

34 Metin ve Gelenek

35 Anlam

36 Metin ve Yazar

37 Yorum

38 Öğretici Metin Örneklerini

İnceleme/ Karşılaştırma

150

1. Birinci dönem Türk Edebiyatı dersi karne notunuz aşağıdakilerden hangisidir?

1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( )

Beş

2. Türk Edebiyatı dersinde grup çalışması yapıyor musunuz?

1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 3 ( ) Çok az

3. Türk Edebiyatı dersinde en çok kim konuşur?

1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem

öğrenci

4. Türk Edebiyatı dersinde farklı araç gereçler kullanıyor musunuz?


Arka sayfaya geçiniz.

5. Türk Edebiyatı dersi öğretmeni olmak ister misiniz?

1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır

6. Bir ayda kaç kitap okuyorsunuz?

1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş 6 ( ) Hiç

okumam.

7. Yıllık kaç kitap okuyorsunuz?

1 ( ) 1-4

2 ( ) 5-9

3 ( ) 10-14

4 ( ) 15-19

5 ( ) 20-25

6 ( ) 25’ten fazla

7 ( ) Hiç okumam.

8. Türk Edebiyatı dersine ilginizi artırmak için neler yapılabilir? Lütfen belirtiniz.

151



ONUNCU SINIF





KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ.

Örnek: “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)


KONU BAŞLIĞI K

onun

un iş

leniş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n K

onu

işle

nirk

en d

eğiş

ik a

raç

gere

ç ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en

dola

yı

İLGİ D

UY

UY

OR

UM

1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X “Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.

1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X X X X

“Edebiyat-Tarih İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.

1 Edebiyat-Tarih İlişkisi X MEB

EARGED BAŞKANLIĞI

152


KONU ADLARI

Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ D

UY

UY

OR

UM

1 Edebiyat-Tarih İlişkisi

2 Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasındaki Ölçütler

3 Destan Dönemi 4 Sözlü Edebiyat

5 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) (Sagu,Koşuk)

6 Olay Çevresinde Oluşan Metinler (Destan)

7 Yazılı Edebiyat (Köktürk Yazıtları, Uygur Metinleri)

8 XI.-XII. Yüzyıllarda İslâmiyet ve Türk Kültürü

9 İslâmî Dönemde İlk Dil ve Edebiyat Ürünleri (XI.-XII. yy.)

10 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler ( Şiir)

10 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

12 Öğretici Metinler 13 Divan Şiiri 14 Anonim Halk Şiiri (Mani, Türkü)

15 Âşık Tarzı Halk Şiiri 16 Dinî Tasavvufî Türk Şiiri 17 Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler

18 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Temaşa)

19 Öğretici Metinler


153


1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş




1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci







okumam.


1 ( ) 1-4

2 ( ) 5-9

3 ( ) 10-14

4 ( ) 15-19

5 ( ) 20-25


7 ( ) Hiç okumam.


154



ON BİRİNCİ SINIF





KONULARI HATIRLAMANIZ İÇİN SORULARI DERS KİTABINIZDAN

YARARLANARAK CEVAPLANDIRINIZ. Örnek: “Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duymama nedeniniz bir tane ise o nedenin altındaki kutuyu işaretlemelisiniz. (Birinci Sütun) (İkinci Sütun)


KONU BAŞLIĞI K

onun

un iş

leniş

yönt

emin

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

ol

madığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n K

onuy

u an

lam

adığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gü

nlük

hay

atla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ar

aç g

ereç

ku

llanı

lmadığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ

DU

YU

YO

RU

M1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X

“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna eğer ilgi duymuyorsanız ve ilgi duymama nedeniniz birden çoksa aşağıdaki gibi işaretleyebilirsiniz.

1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X X X X

“Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi” konusuna ilgi duyuyorsanız “ilgi duyuyorum” seçeneğini işaretlemelisiniz.

1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi X

MEB EARGED BAŞKANLIĞI

155


KONU ADLARI

Kon

unun

işle

niş y

önte

min

den

Kon

unun

içer

iğin

den

Kon

uda

aktif

olm

adığım

dan

Kon

uyu

sevm

ediğ

imde

n

Kon

uyu

anla

madığım

dan

Kon

uda

anla

tılan

ları

gün

lük

haya

tla

ilişk

ilend

irem

ediğ

imde

n

Kon

u iş

leni

rken

değ

işik

ara

ç ge

reç

kulla

nılm

adığın

dan

Kita

ba se

çile

n m

etin

lerd

en d

olayı

İLGİ D

UY

UY

OR

UM

1 Edebiyat, Sosyal ve Siyasî Hayat İlişkisi 2 Yenileşme Dönemi 3 Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Oluşumu 4 Öğretici Metinler

5 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

6 Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler 7 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

8 Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri

9 Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Oluşumu 10 Öğretici Metinler

11 Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) ve Mensur Şiir

12 Hikâye 13 Roman

14 Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın Genel Özellikleri

15 Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu

16 Öğretici Metinler

17 Sade Dil ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir

18 Saf (Öz) Şiir

19 Halkın Yaşayış Tarzını ve Değerlerini Anlatan Manzumeler

20 Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

21 Hikâye

22 Roman

23 Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

24 Millî Edebiyat Dönemi’nin Genel Özellikleri


156


1 ( ) Bir 2 ( ) İki 3 ( ) Üç 4 ( ) Dört 5 ( ) Beş




1 ( ) Öğretmen 2 ( ) Öğrenci 3 ( ) Hem öğretmen hem öğrenci







okumam.


1 ( ) 1-4

2 ( ) 5-9

3 ( ) 10-14

4 ( ) 15-19

5 ( ) 20-25


7 ( ) Hiç okumam.


157

EK 3

T.C. MİLL Î EĞİTİM BAKANLIĞI

Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı

SAYI : B.08.0.APK.0.03.01.00/ ..../08/2004

KONU : 100 Eser.

GENELGE 2004/.

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'nun 10'uncu maddesinde "Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin, eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleştirilmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır" denilmektedir.

Millî Eğitim Bakanlığının amaçlarından birisi de öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmak; bu yolla onları düşünen, düşündüğünü doğru ve açık bir şekilde ifade eden, algılama gücü yüksek, yorum yapan, analitik düşünen, sentez yapan, tartışan, doğruların; tek noktadan değil, çeşitli bakış açılarıyla bakmak suretiyle ortaya çıkacağını kavramış, güzellik duygusu ve estetik anlayışı gelişmiş, kültürlü, millî ve manevî değerlere sahip yüksek karakterli bireyler yetiştirmektir.

İnsanlar çeşitli kabiliyetlerle donanımlı olarak yaratılmıştır. Ancak, bu kabiliyetler kendiliğinden ortaya çıkmaz. Bunların fark edilmesi için, eğitimde bazı materyalleri kullanmak gerekir. Var olan bu kabiliyetlerin ortaya çıkması, çocukların veya gençlerin yaşlarına ve mizaçlarına uygun edebî değeri yüksek eserleri okumalarını sağlamakla mümkün olabilecektir.

Dilimizin gelişmesi ve korunması için öğrencilerimizden başlayarak toplumun tüm kesimlerinde ömür boyu okuma alışkanlığının kazandırılması büyük önem taşımaktadır.

Öğrenci ve gençlerin önüne, yaşlarına ve mizaçlarına uygun kitapları getirdiğimiz ve bu eserlerin Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri rehberliğinde okunmalarını sağladığımız takdirde, yakın gelecekte okuma alışkanlığı ve okuma zevki kazanmış, kültür birikimi zengin bir toplum hâline gelebiliriz. Bu amaca dönük olarak, eğitim kurumlarımızdaki öğrencilerin okumaları için çeşitli sivil toplum kuruluşları, kültür ve bilim adamları ve gazetecilerin katkıları ile Bakanlıkça, Türk ve dünya edebiyatından "100 Eser" belirlenmiş bulunmaktadır.

Aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve düşünce zenginliğini fark etmiş, hatta özümsemiş bireylerden oluşan toplum, hiç şüphesiz daha hoşgörülü, daha paylaşımcı, kültür seviyesi yüksek, bağımsız ve demokratik düşünce kabiliyeti kazanmış bireylerden oluşacaktır.

158

100 Eserin, öğretmenler rehberliğinde okunup incelenmesi, öğrencilerde, sadece yaratılıştan gelen kabiliyetlerin gün yüzüne çıkmasına yardımcı olmayacak, bu metinler sayesinde öğrenciler, Türkçe'nin güzel, doğru ve etkili kullanılması becerisini kazanacaklar ve kelime hazinelerini de önemli ölçüde zenginleştireceklerdir.

Bu amaca yönelik olarak;

• Belirlenen 100 Eserin sosyal ve kültürel etkinliklerde yararlanmak, boş zamanlarını olumlu uğraşlarla değerlendirmek üzere, öğrencilerin öncelikle baş vurabilecekleri kaynak eserler olarak tavsiye edilmesi,

• Bu eserlerin tavsiyesinin, öğrencilerin sınıf seviyeleri ve öğretim programları dikkate alınarak zümre öğretmenler kurulunca yapılması,

• Bu 100 Eserin ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı dersi müfredat programı ile ilişkilendirilip okutulması,

• Bu 100 Eserden en çok kitap okuyan öğrencinin Bayrak Törenlerinde bütün öğrenciler önünde ödüllendirilmesi,

• Bu 100 Eserin tanıtımı ile bu eserlerin konularını içeren münazara ve dinleti programlarının düzenlenmesi, dramalar hazırlanması ve başarılı öğrencilerin ödüllendirilmesi,

• Okul kütüphanelerinin öğrencilerin severek, isteyerek, kendiliklerinden gelebilecekleri sıcak bir ortama kavuşturulması,

gereklidir.

Bu kitapların büyük bir kısmı piyasada vardır ve bunların bakanlık tarafından öğrencilere ücretsiz olarak dağıtımı söz konusu değildir.

Piyasada mevcudu olmayan ve hazırlanması gereken eserler konusunda Bakanlık gerekli tedbirleri en kısa sürede alacaktır.

İlköğretim okulları için de böyle bir eser listesi ayrıca hazırlanıp yayımlanacaktır.

Bilgilerinizi ve gereğini önemle rica ederim.

Doç. Dr. Hüseyin ÇELİK Millî Eğitim Bakanı

EKLER Ek-1: Liste (100 Eser)

http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular/100TemelEser/100TemelEser.htm

159

100 TEMEL ESER

TÜRK EDEBİYATI

1 • M. Kemal Atatürk -Nutuk

2 • Kutadgu Bilig'den Seçmeler

3 • Dede Korkut Hikâyeleri

4 • Yunus Emre Divanı'ndan Seçmeler

5 • Mevlana -Mesnevî'den Seçmeler

6 • Nasreddin Hoca Fıkralarından seçmeler

7 • Divan Şiirinden Seçmeler

8 • Halk Şiirinden Seçmeler

9 • Evliya Çelebi -Seyahatnâmesi'nden Seçmeler

10 • Kerem ile Aslı

11 • Samipaşazade Sezai -Sergüzeşt

12 • Halit Ziya Uşaklıgil -Mai ve Siyah

13 • Hüseyin Rahmi Gürpınar -Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç

14 • Ahmet Rasim -Şehir Mektupları

15 • Ahmet Hikmet Müftüoğlu -Çağlayanlar

16 • Ömer Seyfettin -Hikâyelerden Seçmeler

17 • Mehmet Âkif Ersoy -Safahat

18 • Ahmet Haşim -Bize Göre

19 • Yahya Kemal Beyatlı -Eğil Dağlar

20 • Yahya Kemal Beyatlı -Kendi Gök Kubbemiz

21 • Abdulhak Şinasi Hisar -Boğaziçi Mehtapları

22 • Ruşen Eşref Ünaydın -Diyorlar ki

23 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Kiralık Konak

24 • Yakup Kadri Karaosmanoğlu -Yaban

25 • Refik Halit Karay -Memleket Hikâyeleri

160

26 • Refik Halit Karay -Gurbet Hikayeleri

27 • Halide Edib Adıvar -Sinekli Bakkal

28 • Halide Edib Adıvar -Mor Salkımlı Ev

29 • Reşat Nuri Güntekin -Anadolu Notları

30 • Reşat Nuri Güntekin -Çalıkuşu

31 • Falih Rıfkı Atay -Çankaya

32 • Falih Rıfkı Atay -Zeytindağı

33 • Faruk Nafız Çamlıbel -Han Duvarları

34 • Nazım Hikmet -Memleketimden İnsan Manzaraları

35 • Şevket Süreyya Aydemir -Suyu Arayan Adam

36 • Memduh Şevket Esendal -Ayaşlı ile Kiracıları

37 • Peyami Safa -Dokuzuncu Hariciye Koğuşu

38 • Peyami Safa -Fatih-Harbiye

39 • Nihad Sami Banarlı -Türkçe'nin Sırları

40 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Beş Şehir

41 • Ahmet Hamdi Tanpınar -Sahnenin Dışındakiler

42 • Samiha Ayverdi -İbrahim Efendi Konağı

43 • Necip Fazıl Kısakürek -Çile

44 • Sabahattin Ali -Kuyucaklı Yusuf

45 • Ahmet Kutsi Tecer -Şiirler

46 • Ahmet Muhip Dıranas -Şiirler

47 • Âşık Veysel -Dostlar Beni Hatırlasın

48 • Orhan Veli -Bütün Şiirleri

49 • Cahit Sıtkı Tarancı -Otuzbeş Yaş (Bütün Şirleri)

50 • Kemal Tahir -Esir Şehrin İnsanları

51 • Orhan Kemal -Eskicinin Oğulları

52 • Sait Faik Abasıyanık -Kayıp Aranıyor

161

53 • Sait Faik Abasıyanık -Hikâyelerinden Seçmeler

54 • Halikarnas Balıkçısı -Aganta Burina Burinata

55 • Kemal Bilbaşar -Cemo

56 • Samim Kocagöz -Kalpaklılar

57 • Tarık Buğra -Küçük Ağa

58 • Necati Cumalı -Tütün Zamanı

59 • Rıfat Ilgaz -Karartma Geceleri

60 • Orhan Hançerlioğlu -7. Gün

61 • Fakir Baykurt -Kaplumbağalar

62 • Faik Baysal -Drina'da Son Gün

63 • Abbas Sayar -Yılkı Atı

64 • Haldun Taner -Hikâyelerinden Seçmeler

65 • Oğuz Atay -Bir Bilim Adamının Romanı

66 • Aziz Nesin -Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz

67 • Sabahattin Kudret Aksel -Gazoz Ağacı

68 • Yusuf Atılgan -Anayurt Oteli

69 • Cemil Meriç -Bu Ülke

70 • Ord. Prof. Dr. Ali Fuat BAŞGİL -Gençlerle Başbaşa

71 • Naki Tezel -Türk Masalları

72 • Salâh Birsel -Boğaziçi Şıngır Mıngır

73 • Bahattin Özkişi -Sokakta

DÜNYA EDEBİYATI

74 • Beydeba -Kelile veDimne

75 • Eflatun -Devlet

76 • Eflatun -Sokrates'in Savunması

77 • Sadi -Gülistan

78 • Servantes -Don Kişot

162

79 • Balzac -Vadideki Zambak

80 • Viktor Hugo -Sefiller

81 • Goethe -Faust

82 • Daniel Daefo -Robenson Cruzoe

83 • Dostoyevski -Suç ve Ceza

84 • Gogol -Ölü Canlar

85 • Turgenyev -Babalar ve Oğullar

86 • Tolstoy -Savaş ve Barış

87 • Gustav Flaubert -Madam Bovary

88 • Charles Dickens -İki Şehrin Hikâyesi

89 • Knut Hamsun -Açlık

90 • Jack London -Beyaz Diş

91 • Rabindranath Tagore -Gora

92 • Ernest Hemingway -Çanlar Kimin İçin Çalıyor

93 • William Faulkner -Ses ve Öfke

94 • İvo Andriç -Drina Köprüsü

95 • Paniat İstrati -Akdeniz

96 • John Steinbeck -Fareler ve İnsanlar

97 • M Selimoviç -Derviş Ve Ölüm

98 • Cengiz Dağcı -Onlar da İnsandı

99 • Cengiz Aytmatov -Beyaz Gemi

100 • Cengiz Aytmatov -Gün Olur Asra Bedel

ÖĞrencİlerİn tÜrk edebİyati dersİne İlgİlerİ · iii Öz “Öğrencilerin türk...

Documents