regen in schuine strepen rain in slashes vincent van goghhuis zundert

Robert Zandvliet

Zonder titel I Untitled, 1998, 24 x 32 cm

grafiet op papier I graphiteon paper

Courtesy Galerie Onrust Amsterdam

2

Regen in schuine strepen - Zandvliet \\Van Gogh

Het Vmcent van GoghHuis presenteert ter gelegenheid van het internationale Van Goghjaar 2015 de tentoonstelling Regen in schuine strepen - Zandvliet \\ Van Gogh.

Van 29 maart tot en met 7 september 2015 toont Robert Zandvliet studies en schilderijen die zijn geïnspireerd op een aantal werken die Van Gogh tegen het eind van zijn leven schilderde in

Auvers-sur-Oise: Korenveld met kraaien, Boomwortels en Regen inAuvers .

. RON DIRVEN, DIRECTEUR-CONSERVATOR VINCENT VAN GOGHHUIS

RoBERT ZAN ovu ET (Terband, 1970) behoort tot de meest toonaangevende Nederlandse schilders van dit moment. Hij gaat voort in de traditie van schilders als Vincent van Gogh en Willem de Kooning.Als een van de weinigen durft hij zelfs de uitdaging aan om het werk van zijn beroemde voorgangers tot uitgangspunt te nemen voor eigen(tijds) nieuw werk. Zo deed hij onder meer met Van Goghs laatste doeken Boomwortels en Korenveld met kraaien. Van Goghs Korenveld met kraaien is lang beschouwd als zijn laatste schilderij, gemaakt kort voordat hij zichzelf in de borst schoot. Het toont de korenvelden bij Auvers-sur-Oise met opvliegende kraaien. Zandvliet heeft tot tweemaal toe dit onderwerp als uitgangspunt genomen voor enkele grote schilderijen. Voorafgaand heeft hij een uitgebreide serie voorstudies getekend in potlood en pastel. Deze voorstudies toont hij voor het eerst op de expositie in het Vincent van GoghHuis ter gelegenheid van het Van Goghjaar 2015, met als thema '125 jaar inspiratie'.

Uit de laatste periode van Van Gogh stamt nog een werk dat Zandvliet fascineert: Regen in Auvers. Ook dit is - evenals Boomwortels en Korenveld met kraaien - een panoramische voorstelling. Speciaal voor de tentoonstelling in het Vincent van GoghHuis heeft Zandvliet op groot formaat (450 x 144 cm) een interpretatie geschilderd van dit werk. Met name het regen-effect vormde hierbij een bijzondere schilderkunstige uitdaging. Van Gogh inspireerde zich aanvankelijk op Japanse prenten (Hiroshige) toen hij regen ging verbeelden. Later werd de 'regen in schuine strep,en' niet alleen een technische uitdaging, maar ook een uiting van zijn temperament en mogelijk zelfs een melancholisch vèrlangen naar zijn geboortegrond. Door de keuze van juist dit schilderij benadrukt Zandvliet in staat te zijn het werk en de geest van Van Gogh te doorgronden.

De moderne interpretaties van Zandvliet onderstrepen de betekenis van het centrale thema dat voor dit jubileumjaar is gekozen, namelijk '125jaar inspiratie'. 125 jaar na zijn dood weet Vincent van Gogh nog altijd kunstenaars van nu te inspireren. Hedendaagse kunstenaars gaan voort op de weg die Van Gogh is ingeslagen en houden zo de herinnering aan hem levend. Betekenisvol is het werk van diegenen die in staat zijn de inspanningen van Van Gogh weer een wezenlijke stap verder te brengen. In kleur, gebaar en zeggingskracht. Zandvliet slaagt daar wonderwel in. Hij bestudeert terdege de voorstellingen en techniek van zijn voorganger, op zoek naar de essenties die daarin schuilgaan. Vervolgens zoekt hij doortastend naar de meest krachtige wijze om die essenties in zijn eigen voorstellingen en handschrift tot uitdrukking te brengen. Zo dringt hij door tot de kern van Van Goghs kunst en vertaalt die naar nieuwe beelden die nog 'extremer' zijn dan de originelen.

De kracht van Zandviiets tekeningen en schilderijen ligt niet alleen in de uitgebreide studie en voorbereiding, maar ook in de rake uitvoering. Daarin onderscheidt zich de meester van de zoeker en twijfelaar. Voordat hij begint aan het uiteindelijke werk zijn de twijfels reeds geëlimineerd en weet hij precies waar en hoe de penseelstreek op het doek terecht moet komen. In opperste concentratie focussed hij op het doel. Het is zoals bij de voetballer die na jarenlange training de bal nauwkeurig in de kruising weet te leggen, of de golfspeler die in staat is gedecideerd een 'hole in one' te slaan. Van Gogh, de Japanse tekenaars en ook Robert Zandvliet bezitten die gave. Met rake klappen en spontane uithalen wordt de voorstelling opgebouwd. Vaak in één sessie, waarin alle energie en uitdrukkingskracht wordt samengebald. Zandvliet is een van de meest trefzekere kunstenaars van dit moment en daarom is hij in staat ons met zijn kunst zo diep te raken.

Rain in slashes - Zandvliet \\Van Gogh

On the occasio~ of the international Van Gogh Year 2015 the Vincent van GoghHuis erganizes the exhibition Rain in slashes - Zandvliet \ \ Van Gogh. From March 29th until

September 7th 2015 Robert Zandvliet exhibits studies and paintings that were inspired by a nurnber of works that Van Gogh created towards the end of his life in Auvers-sur-Oise:

Wheatfield with crows, Tree rootS and Rain in Auvers.

RON DIRVEN, MANAGING DIRECTOR-CURATOR VINCENT VAN GOGHHUIS

RoBERT ZAN ov L 1 ET (Terband, 1970) is one of the fT!OSt leading Dutch contemporary artists. He continues in the tradition of painters like Vincent van Gogh and Willem de Kooning. He is one of the very few who has dared to take up the challenge of using works of his famous predecessors in order to create new (contemporary) paintings. He did this with Van Gogh's latest canvases Tree roots and Wheatfie/d with crows, among others.

Fora long time Van Gogh's Wheatfield with crows was considered to have been his latest painting, made shortly before he shot himself in the chest. lt depiets the wheat fields near Auvers-sur-Oise with flying crows. Zandvliet used this subject twice as starting pointfora couple of large paintings. In preparatien he made quite a large number of preliminary sketches in pencil and pastel. These preliminary sketches are presented for the first time at the exhibition in the Vincent van GoghHuis on the occasion of the Van Gogh Year 2015, its theme being '125 years of inspiration'.

There is a nother painting from Van Gogh's latest period which fascinates Zandvliet Rain in Auvers. Th is is - just like Tree roots and Wheatfie/d with crows - a

painting with a paneramie view. Zandvliet has created an interpretation of this workin large dimensions (450 x 144 cm) especially for the exhibition in the Vincent van GoghHuis. The ra in effect in particular turned out to be an artistic challenge. lnitially Van Gogh was inspired by Japanese prints (Hiroshige) when he started to depiet ra in. Later on the 'rain slashes' not only proved to be a technica! challenge, but a lso an expression of his temperamentand perhaps even a melancholie Ionging for his native country. In choosing exactly this painting Zandvliet stresses the fact that he is able to fathom Van Gogh's work and sou l.

Zandvliet's modern interpretations emphasize the significanee of the central theme of this year '125 years of inspiration'. Van Gogh still inspires contemporary artists 125 years after his death. Present-day artists sÜIIIook at Van Gogh for inspiration and in doing so keep the memory of him a live. lt is of the greatest significanee to view the workof those whoare a bie to use Van Gogh's efforts in order to develop themselves further. In colour, gesture and expressiveness. Zandvl iet succeeds wonderfully wel I. At first he studies the representations and techniques of his predecessor in depth, searching for the essence of his work. Next hesearches vigorously for the most powerful way in which to express this essence in his own depictions and style. Th is way he is able to getto the core of Van Gogh's art and totranslate it into new images that are even 'more extreme' than the originals.

The strengthof Zandvliet's drawings and paintings does not only emerge from the extensive studies and preparations, but a lso in the poignant expression thereof. In this the master distinguishes himself from the seeker and doubter. Before he begins his definite work all doubts have been eliminated and he knows exactly where and how each brushstroke wil I appear on the canvas. He is extremely concentrated and works with great focus towards the ultimate goal. lt is the sa me concentratien a football player shows us when he accurately kicks the bal I in the back of the net, or the golf player who is a bie to hit a very convincing 'hole in one'. Van Gogh, the Japanese artists and Robert Zandvliet as wel I have this gift. The painting is made withstrong brushstrokes and spontaneous swipes. Often in one single attempt, in which all energy and expressiveness is clenched together. Zandvl iet is one of the most accurate artists of this moment and therefore he is a bie to move us so profoundly with his art.

Robert Zandvliet



Courtesy Galerie Onrust Amsterda·m

Robert Zandvliet




4

Robert Zandvliet

Korenveld met kraaien I Wheatfield with crows, 2011, 127 x 312 cm

eitempera op linnen I egg tempera on canvas


5

Vincent van Gogh (1853-1890)

Korenveld rT)et kraaien I Wheatfield with crows, 1890, 50,5 x 103 cm

olieverf op doek I oil on canvas

Van Gogh Museum Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

6

Van Goghs Einde LOUIS VAN TILBORGH

Dezetentoonstelling laat zien hoe Robert Zandvliet zich in meer dan vijftien jaar laafde aan drie schilderijen van Van Gogh, allemaal uit de laatste maand van zijn bestaan, toen hij in Auvers-sur-Oise woonde. Misschien was Zand

viiets keuze niet zo bewust, maar het late oeuvre van grote schilders wordt vaak verheerlijkt. Achterliggend is de gedachte dat zij aan het einde van hun leven vaak werken vervaardigen met een speciale, haast existentiële betekenis. De kunstenaar stijgt dan als het ware boven zichzelf uit, alle uiterlijke schijn verdwijnt uit zijn kunst, om Ca rel Blotkamps The end uit 1996 aan te halen. Hij geraakt tot de kern van zijn kunnen.

Van Goghs late oeuvre ontbrak het lang aan fervente bewonderaars. Traditi oneel wordt zijn prestatie uit Arles beschouwd als het hoogtepunt van zijn artistieke carrière, maar het toeval wil dat Rudi Fuchs - Zandviiets ontdekker en bewonderaar - in 1990, na het zien van de indrukwekkende overzichtstentoonstelling in het Van Gogh Museum tot het inzicht kwam dat Van Gogh zijn persoonlijke stijl pas zou hebben gevonden in die laatste maanden in Auvers-sur-Oise, eind mei -eind juli 1890. 'Misschien gedreven door een onnavolgbare vervoering, misschien ook door haast, heeft hij toen de schilderkunst letterlijk geforceerd en zich losgemaakt van de laatste impressionistische conventies'. In plaats van harmonie door middel van kleur of tekening was er nu 'die vreemde wanorde, dat weerbarstige bijna onsamenhangende oppervlak dat soms uit fragmenten totaal verschillende schilderstijl bestaat'. De onderdelen werden 'zelfstandig bewerkt in kleur en vorm en bij elkaar gezet op de manier van een collage'. Van Gogh liet zo het oppervlak 'kraken en als ijsschotsen kruien' en met deze 'bijzondere radicalisering' liep hij vooruit op de twintigste-eeuwse schilderkunst, waarin de voorstelling bij wijze van spreken definitief uit elkaar was gevallen.

Vloeken in de kunsthistorische kerk kan af en toe geen kwaad, en hoewel ik weinig op heb met het idee oudere kunst alleen te waarderen als het de moderne kunst een hart onder de riem steekt, Fuchs pleidooi voor een hogere waardering van Van Goghs prestatie in zijn periode te Auvers is ronduit sympathiek. Beter kijken naar wat doorgaans wat stiefmoederlijk wordt behan-

deld levert bij grote kunstenaars altijd wat op. Maar anders dan Fuchs zie ik geen stijlbreuk, hoogstens een intensivering van zijn temperamentvolle alla prima techniek. Zijn tekenachtige, ritmische wijze van schilderen is breder, grover dan voorheen, de snelheid van uitvoering is opgevoerd. Alles lijkt versimpeld, ook zijn beschrijvende, als altijd bewegelijke penseelvoering. Nog meer dan vroeger gaat hij in deze tijd recht op zijn doel af, en het is die brutale, soms onbeholpen eenvoud die overtuigt en charmeert.

Terecht wees Fuchs op 'haast' als mogelijke verklaring voor Van Goghs 'nieuwe' stijl in Auvers. De kunstenaar had in die laatste twee maanden namelijk een uitzonderlijk hoge productie: minstens 70 schilderijen en so tekeningen. In het verleden dachten sommigen derhalve dat er wel het een en ander vervalst zou zijn, maar dan sluit je de ogen voor de psychologisch moeilijke omstandigheden waarin hij destijds verkeerde. Het water stond hem aan de lippen. Hij vond zijn leven 'mislukt', dacht alleen te kunnen overleven als hij 'elke ambitie aan de kant' zette, en klampte zich aan één reddingsboei vastzijn gestaalde werkethiek. Om de stemmen in zijn hoofd te bezweren snelde hij van het ene doek naar het andere, en zo werd zijn stijl nog meer steno dan voorheen.

Van Gogh hield zich aanvankelijk ook overeind door zijn goede band met Theo, maar hij kwam bègin juli tot de slotsom dat die relatie aan sleet onderhevig was. Paniek, crisis, was het gevolg. Angst over de toekomst, het gevoel geen kant uit te kunnen, 'extreme eenzaamheid', hij kon het allemaal moeiteloos projecteren op wat de natuur hem in die tijd bij toeval aanbood- de dreiging van opkomend noodweer, door hem vastgelegd in Korenveld met kraaien. Het landschap staat in dit werk op het punt opgeslokt te worden door de donkere wolken in de achtergrond, en de hevige wind doet het koren alle kanten opwaaien. In 1889, tijdens zijn verblijf in de inrichting te SaintRémy, had hij ook al gebruik gemaakt van noodweer als 'poetic metaphor for Angst', om de woorden van de verzamelaar Mcllhenny over te nemen. Hoe het weer de natuur toen teisterde, is vooral in Regen onvergetelijk g~troffen (Philadelphia Museum of Art). 'The discomfort, the misery, the hopelessness

Van Oogh's End LOUIS VAN TILBORGH

Th is exhibition showsus how Robert Zandvliet quenched his thirst over a period of 15 years for three Van Gogh paintings, all made in the last month of his life. when he lived in Auvers-sur-Oise. Perhaps Zandvliet's choice was random, but people often glorify the late oeuvre of famous artists. The underlying idea is that great artists often create works of art at the end of their lives with a special, almost existential meaning. The artist surpasses himself in this period, so to speak, all outward appearances have disappeared from his art, according to Ca rel Blotkamp in The End, 1966. He attains the core of his art.

Fora long period of time Van Gogh's latest works lacked the appreciation of passionate admirers. His works made in Arles are traditionally seen as the highlight of his artistic career, but Rudi Fuchs - discoverer and admirer of Zandvliet - had gained the insight in 1990, after having seen the impressive retrospective in the Van Gogh Museum, that Van Gogh had found his personal style only in those last few months in Auvers-sur-Oise, late May - late june 1890. 'Perhaps he was driven by an inimitable ecstasy, perhaps by a feeling of great haste, buthethen literally forced the art of painting and freed himself of the latest impressionistic conventions.' lnstead of harmony by means of colour or line there was 'that strange disorder, that obstinate almost incoherent surface that now and then consistsof fragmentsof totally different styles of painting.' All parts were 'worked on individuallyin colour and form and put together like a collage.' In doing this Van Gogh made the surface 'crack and made the ice floe shove' and with this 'exceptional radicalization' he became one of the front-runners of 2oth century painting, in which the representation had fallen apart completely, so to speak.

Rocking the art-historica! boat once in a while, doesn't hurt anyone, and although I don't believe in the notion that older art can only be appreciated if it supports modern art, still Fuchs' plea for more appreciation of Van Gogh's efforts in his Auvers period, is plain sympathetic. Looking better at the works of great artists is always interesting. But I don't see, in contrast with Fuchs, a breach of style, at most a more intensive u se of his temperamental alla prima

7

technique. His drawing-like, rhythmical way of painting is wider, coarser than before, his speed has accelerated. Everything looks more simplified, including his always lively brushwork. He works towards his goal in a very direct way, even more than before, and it is this bold, sometimes clumsy simplicity which convinces and charms us.

Fuchs is right in arguing that "haste" could have been a possible explanation for Van Gogh's 'new' style in Auvers. The artist producedan exceptionallarge amount ofworks in those two last months: at least 70 paintings and so drawings.lt is therefore not surprising that, in the past, some people believed that one or more works were falsified, but then one closes one's eye to the psychological difficult circumstances Vincent lived in at that time. He was up to his neck in difficulties. He thought his life was a "failure", he thought he could only survive if he "put aside all ambition", and he hung on for dear life to one thing only-his firm working ethics. In order to silence the voices in his head he scooted from one canvas to the other, and thus his style became even more staccato than before.

At first Van Gogh was kept on his feet owing to the good relationship with Theo, but at the beginning of july he concluded that that relationship had worn out. Th is resulted in panic, crisis. Fear of the future, the feeling of being stuck in his present situation, 'extreme loneliness'. He could effortlessly project all his emotions on what nature offered him at that moment - a brewing thunderstorm, depicted in Wheatfie/d with crows. Dark clouds in the background threaten to devour the landscape, and strong winds sweep the wheat field ferociously. During his stayin the institution in Saint-Rémy in 1889 he had

a lso used an approaching storm as a' poetic metaphor for Angst', to quote the wordsof collector Mcllhenny. The way in which the weather lashed at nature, is captured in a memorable way in Rain (Philadelphia Museum of Art). 'The discomfort, the misery, the hopelessness of ra in are there', states the English artist Walter Sickert, and in Auvers, probably shortly after having painted Wheatjie/d with crows Van Gogh was moved again profoundly by

of ra in are there', aldus de Engelse schilder Walter Sickert, en in Auvers, vermoedelijk kort na het schilderen van Korenveld met kraaien, greep zo'n striemende, uitzichtloze regenpartij Van Gogh opnieuw naar de keel. Heel zijn leven had hij met de natuur meegeleefd, maar nu voelde het net als het jaar daarvoor alsof hij zelf in het geding was.

Van Gogh maakte kort hierna de balans op. Hij besloot zijn leven te eindigen, maar niet zonder een afscheidsbriefin verf. In de morgen van zijn zelfmoordpoging schilderde hij zijn programmatische adieu- Boomwortels. Zijn oog was gevallen op de onderkant van zogeheten hakhout op een geërodeerde kalksteen helling. Dat hakhout was steeds geknot zodat het weer zou kunnen uitlopen, maar nu was het einde werkelijk in zicht gekomen. Van sommige bomen liggen de wortels al bloot, zij staan op het punt de helling afte vallen. M aar al was hun bestaan zwaar geweest, er was geleefd, en dus was het goed, meer moest je niet verlangen, zo lijkt de boodschap. Op deze wijze gafVan Gogh aan dat zijn werken 'zelfs in de ontreddering hun kalmte behouden'- een regel uit de brief voor Theo die hij in zijn jas stak voor zijn laatste wandeling.

Dat Zandvliet juist deze drie, zo beladen schilderijen uit Auvers koos om na te gaan hoe hij zich formeel verhield ten opzichte van Van Goghs oeuvre, wijst op de wil en ook de moed om diens prestatie te begrijpen ondanks het levensverhaal. Weinigen kijken op die manier naar zijn prestatie, en zo'n houding valt te loven. 'Achtergronden en anekdotiek zijn niet nodig', zo vond

another lashing hopeless rainshower. All his life he had lived with nature, but now it feit, just like the year before, as if he himself was at issue.

Van Gogh drew up the balance shortly hereafter. He decided to end his life, but notwithout a farewellletter in pa int. On the morning of his suicide attempt he created his programmatic farewell -Roots and tree trunks. He had cast his eye on the undergrowth of an eroded limestone slope. Th is undergrowth was truncated over the years in order to let it bud again, but now the end had really co me near. Some· of the tree roots we re bare al ready, so the trees could slide of the slope at any minute. And although their existence had been hard, they had

lived, and therefore all was wel I. You couldn't desire anything more, seems to be

the message. Van Gogh thus pointed out that his paintings 'even in calamity retain their calm'- a sentence from a letter for Theo which he had put in his coat before he went on his last walk.

The fact that Zandvliet chose exactly these three renowned paintings from Auvers, in order to discover what his forma I attitude towards Van Gogh's oeuvre is, stresses the wil I power and a lso courage to understand his achievement despite his life's story. Very few people look at his achievement in this way and such an attitude can only be praised. 'Backgrounds and anecdotes aren't necessary', says Zandvliet 'Observe wel I, and you'll find the answer to all

'

Zandvliet. 'Goed kijken, en je vindt antwoorden op al je vragen'. Dat is uiteraard afhankelijk van wat je wilt weten, maar als je alleen geïnteresseerd bent in de vorm of het handwerk, dan kun je inderdaad ver komen - al liggen vergissingen op de loer, want kunstwerken zijn bijna net mensen, hun uiterlijk veranderd in de loop der tijd. Maar als experiment is het inspirerend. Wat zien we als we geen weet hebben van Van Goghs correspondentie en leven? Gaan we dan beter kijken?.

Misschien wel, maar niet als het de bedoeling is het voorbeeld alleen naar de eigen hand te zetten. Pas als het botst, als de kunstenaar zich bewust wordt van oplossingen in het origineel die verder strekken dan de eigen kennis, pas dan wordt de ervaring van dat kijken interessant. Daar heb je rust en tijd voor nodig, en het essay van Rebecca Nelemans (p. 17) laat goed zien dat Zandviiets dialoog met Van Gogh inderdaad over de jaren heen verdiepte. In zijn laatste werk naar het voorbeeld van Van Gogh trachtte hij kleur en ritme in één beeld te laten samenvloeien, en dit betekent, om de cirkel rond te maken, dat hij als kunstenaar op dat moment vanuit een louter op de vorm gericht, dus in wezen beperkt perspectief beter naar Van Goghs kunst had gekeken dan de kunsthistoricus Fuchs, die het bestaan van zo'n harmonieus geheel in Auvers juist ontkende. Maar historisch juist of niet, voor de sociologen onder ons hebben al die verschillen in interpretaties een zelfstandige waarde. Ze laten zien dat hoewel Van Gogh is overleden zijn werk nog leeft. Met dank aan de veelkleurigheid van zijn bewonderaars.

your questions'. Of course this depends on what you want to know, but if you are only interested in form or ski I I, you can go a long way- even though mistakes are possible, because works of art are al most like hu mans. In time their appearance changes. But looking at it from an experimental point of view it is very inspiring. What do we see if we know nothing a bout Van Gogh's correspondence and life? Do we observe better?

Perhaps we do, but not if we want to mould the example to our wil I. Only when it clashes, when the artist becomes aware of the solutions in the original which reach further than his own knowledge, only then does the experience of

observing become interesting. In order to achieve this you need peace and

quiet, and the essay of Rebecca Nelemans (p. 17) shows us that Zandvliet's dialogue with Van Gogh deepened over the years. In Zandvliet's latest work inspired byVan Gogh, hetried to merge the colour and rhythm into one image. And so, in order to come full circle, this means, that as ·an artist he had looked at that moment at Van Gogh's art in a better way than the art historian Fuchs, who denied the existence of a harmonious entity in Van Gogh's Auvers ceuvre. But historically corrector not, for the sociologists among us all those different interpretations have their own independent value. They show us that, although Van Gogh has passed away, his workis still a live. Thanks to the great variety of admirers.

--

Robert Zandvliet

Zonder titel I Untitled, 2011, 21 x 29;7 cm

grafiet en oliepastel op papier I graphite and oil pastel on paper


8

Vincent van Gogh (1853·18go)

Regen in Auvers I Ra in in Auvers, 18go, 50,3 x 100,2 cm


National Museum Wales, Cardiff (The Davies Sisters Collection)

9

Robert Zandvliet

Regen in Auvers I Ra in in Auvers, 2015, 144 x 450 cm

acryl op linnen I acryl ie on linen


10

Rechts veldenjong groen koren en in de verte de stad die er met hare torens, molens, leijen daken en in gothieken stijl gebouwde huizen en beneden de haven tusschen de 2 in zee uitstekende dammen uitzag als de steden die Albert Durer wel etste.

Ook heb ik verleden zondag nacht de zee gezien, alles was _donker grauw maar aan den horizon begon den dag toch aan te breken. 't Was nog heel vroeg maar toch zong de leeuwrik reeds. En de nachtegalen in de tuinen aan zee. In de verte het licht van den vuurtoren, het wachtschip &c .

•••

BRIEF VAN VINCENT AAN TfiEO VAN GOGII

L

L

I

I

Ramsgate 31 Mei 1876

Waarde 'Iheo,

Bravo dat Gij 21 Mei te Etten zijt geweest, gelukkig waren er dus 4 van de 6 te huis. Pa schreef mij uitvoerig hoe alles dien dag geweest was. Dank voor Uw laatsten brief ook.

Heb ik U reeds geschreven van dien storm dien ik laatst zag? De zee was geelachtig, vooral digt bij het strand; aan den · · horizon eene streep licht en daarboven de ontzaggelijk groote

. dop.kere grijze wolken waaruit men den regen in schuine strepen zag neder komen. De wind deed het stof van het witte paadje op de rotsen in zee stuiven en bewoog de bloeijende meidoornstruiken en muurbloemen die op de rotsen groei jen.

Vincent van Gogh (1853·18go)

Boomwortels I Tree roots, 18go, 50,1 x 100,1 cm


Van Gogh Museum Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

-- 16 --

Een zoektocht naar de ziel REBECCA NELEMANS

ATELIER ZANDVLIET, 20 JANUARI 2015

Direct bij binnenkomst op het atelier trekt het doek mijn aandacht. De zachtheid van de kleuren mauve, crèmewit, en verbleekte terra, die het landschap vormen. De naar zwart neigend bruine boompjes die als kalligrafische tekens de horizontaliteit doorbreken. Maar het meest intrigerend is de ritmische beweging van de roller waarmee Zandvliet - zoals de banden van een mountainbike - sporen heeft getrokken op het doek: Regen in Auvers.

Het is nog een ruwe versie, een geschilderde schets. Want zoals altijd wil Zandvliet een compositie eerst volledig doorgronden en in de vingers hebben, voordat hij hem in één keer op het doek zet. Ook Van Gogh worstelde met dat moment dat de compositie ontstaat. Aan zijn broer Theo schreef hij in september 1889: "Wat is de toets, de penseelstreek toch iets merkwaardigs. In de openlucht blootgesteld aan de wind, de zon, en de nieuwsgierigheid van de mensen, werk je zo goed als je kunt, je beschildert je doek als een bezetene. Toch krijg je dan het ware en wezenlijke te pakken - dat is het moeilijkste. Maar als je die studie na enige tijd weer oppakt en de penseelstreken ordent overeenkomstig de onderwerpen- dan is dat natuurlijk harmonieuzer en aangenamer om te zien en daar voeg je dan je sereniteit en glimlach aan toe." Van Gogh wijdde het aan de mistral dat het bij de uitvoering soms: "aan een meer spirituele penseelstreek ontbreekt." Zandvliet streeft daar juist naar. En met deze geschilderde studie weten we allebei dat hij er nog niet is, maar dat het slechts een kwestie van tijd is.

DUBBEL VIERKANT

Regen in Auvers is niet het eerste schilderij van Vincent van Gogh dat Zandvliet 'kopieert'. De fascinatie voor de oude meester begon met één ~an zijn beroemdste doeken: Korenveld met kraaien. Hij heeft duidelijk een voorkeur voor een serie schilderijen die Van Gogh maakte op een zogenaamd 'dubbel vierkant': doeken van een halve bij een hele meter. Twaalf landschapsschilderingen - waarvan één een close-up van boomwortels- en een portret van de dochter van dr. Gachet in staand formaat. Alle dertien komen

ze van één rol en zijn ze in de laatste weken van juni of in juli 1890 ontstaan. Van Gogh vond zijn inspiratie waarschijnlijk in het langgerekte schilderij Inter Artes et Naturam van Pierre Puvis de Chavannes, dat hij op een tentoonstelling in Parijs gezien had en waarover hij enthousiast schreef aan de kunstcriticus joseph jacob lsaäcson en aan zijn jongere zusje Willemien: " ... maar als je het schilderij ziet en er lang naar kijkt, heb je het gevoel getuige te zijn van een onherroepelijke maar weldadige wedergeboorte van alles waarin je hebt geloofd, wat je hebt verlangd, een merkwaardige en gelukkige ontmoeting tussen de verre oudheid en de ruwe moderne tijd." Maar niet alleen Puvis de Chavannes inspireerde Vincent tot deze serie. Eén van de landschappen uit de reeks kreeg de titel De tuin van Daubigny. Van Gogh schilderde deze ode aan de door hem bewonderde schilder van de school van Barbizon, Charles-François Daubigny, die bekend stond om zijn landschappen op 'dubbele vierkanten'.

HORIZON, LUCHT, AARDE

Korenveld met kraaien werd lange tijd beschouwd als het laatste werk voor Van Goghs zelfgekozen dood. In de donkere inktblauwe lucht, de door wind getormenteerde korenvelden en de weg- waarvan het einde niet in beeld is- die daar doorheen slingert, zien en zagen velen een voorbode van het naderende einde van de kunstenaar. Die schreef er zelf een stuk opgeruimder over aan zijn broer Theo en diens echtgenote jo: "Het zijn immense uitgestrekte korenvelden onder woeste luchten en ik heb nadrukkelijk geprobeerd er triestheid, extreme eenzaamheid in uit te drukken. Dat krijgen jullie binnenkort te zien, hoop ik[ ... ] omdat ik bijna zeker weet dat die doeken jullie zullen vertellen wat ik niet in woorden kan uitdrukken: hoe gezond en hartversterkend ik het platteland vind."

Toch is het niets van dit alles waardoor Zandvliet door dit doek werd aangetrokken. Na zijn serie schilderijen van alledaagse objecten als chocoladerepen, caravans en haarspelden waarmee hij de eerste helft van de jaren negentig bekendheid vergaarde en daarna de serie zogenaamde 'cinema's' die tijdens een werkperiode bij De Pont in Tilburg ontstonden, zat het belang

A quest for the soul REBECCA NELEMANS

ZANDVLIET STUDIO, 20TH JANUARY 2015

Upon entering the studio my attention is drawn immediately towards the canvas. The softnessof the colours mauve, creamy white and pa led terra, form the landscape. The brown trees that are al most black and which cut through the horizon as if they were calligraphic signs. But the most intriguing aspect is the rhythmical movement of the pa int roller with which Zandvliet has made tracks on the canvas- like a mountain bike's tires: Rain in Auvers.

lt is still a rough version, a painted sketch. At all times Zandvliet first needs to fathom a composition completely and master it, before he can paint it in one session on canvas. Van Gogh a lso struggled with that moment in which the composition ca me into being. In September 1889 he wrote to his brather Theo: "What a funny thing the touch is, the brush stroke. Out of doors, exposed to the wind, thesun, people's curiosity, one works as one can, one fills one's canvas regardless. Yet then one catches the true and the essential - that's the most difficult thing. But when one returns to this study again aftera time, and orders one's brushstrokes in the direction of the objects - certainly it's more harmonious and agreeable to see, and one adds to it whatever one has of serenity and smiles." Van Gogh owed it to the mistral that the execution sometimes: "lacks a more spiritual brushstroke." And this is what Zandvliet explicitly aims for. And we both know that this painted study isn't the final one, but that it is just a matter of time.

DOUBLE SQUARE

Rain in Auvers is notVincentvan Gogh's first painting that is 'copied' by

Zandvliet The fascination for the old master began with one of his most famous paintings: Wheatfield with crows: Zandvliet has an obvious preferenee fora series of paintings Van Gogh made on aso-called 'double square': canvases of a half by one metrein si ze. Twelve paintings of landscapes - one of which is a close-up of tree roots - and a portrait of Dr Gachet's daughter in full length. All thirteen paintings are made from one rol I of canvas and originated in

the lastweeksof june or july 1890. Van Gogh was probably inspired by the elongated painting by Pierre Puvis de Chavannes Inter Artes et Naturam, which he saw at an exhibition in Paris and a bout which he wrote enthusiastically to art critic joseph jacob lsaäcson and to his younger sister Willemien: " ... but by seeing the painting, by looking at it fora long time one would think one was present at an inevitable but benevolent rebirth of all things that one might have believed in, that one might have desired, astrange and happy meeting of the very distant days of antiquity with raw modernity." But it was not only Puvis de Chavannes who inspired Vincent to make this series of paintings. One of the landscapes from the series was given the title Daubigny's garden. Van Gogh painted this ode to his much admired pa inter of the school of Barbizon, Charles-François Daubigny, whowas well-known for his landscapes on 'double squares'.

HORIZON, AIR, EARTH

Fora long period of time Wheatjield with crows was considered to be Van · Gogh's latest work before his self-chosen death. In the darkink blue sky, the wheat fields tormented by the wind and the country road meandering through the fields and of which the end cannot be seen, many people saw and still see a foreboding to the artist's imminent death. He himself wrote a bout it a lot more relaxed to his brother and his wife jo: "They're immense stretches of wheatfields under turbulent skies, and I made a point of trying to express sadness, extreme loneliness. You'll see this soon, I hope- for I hopetobring them to you in Pa ris as soon as possible, si nee l'd al most believe that these canvases wil I teil you what I can't say in words, what I consider healthy and fortifying a bout the

countryside." But it is none of these things that attracted Zandvliet to this canvas in the

first place. After his series of paintings of everyday objects such as chocolate bars, caravans and hairpins with which he established his reputation during the first years of the 1990'5. and later the so-ca lied 'cinema's' he created duringa working period at De Pont in Tilburg, the importance to him - after all - was

-- 17--

voor hem puur in het formele motief van het weggetje dat als een symmetrische as aan de horizon verdwijnt: "Voor mij was het vooral het landschap, de kraaien die zag ik eigenlijk helemaal niet. Ik zag horizon, lucht en aarde. En dat Van Gogh met zo'n weggetje dat in het midden van het beeld slingert, dat hij daarmee eigenlijk het schilderij maakte." Zandvliet tekende, zoals voor hem gebruikelijk, tientallen schetsen van dat weggetje. In die tekeningen vond hij de zigzag-beweging die hij naar kwaststreken in een schilderij kon vertalen. Voor hem was die compositorische oplossing op dat moment de essentie van Korenveld met kraaien.

Maar Van Gogh liet hem niet los. Direct daarna ontstonden er schetsen naar een tekening van boomwortels uit Van Goghs Haagse periode, waarover die zelf schreef dat hij met die "zwarte, knorrige wortels met hun knoesten iets wilde uitdrukken van den strijd des levens". Vervolgens werkte Zandvliet in 1999 drie weken in New York aan een serie monotypes waarin we de motieven van de boomwortels en de weg door de korenvelden terug zien. Naar het late - haast abstract geworden - schilderij Boomwortels uit Auvers, maakte hij tot slot een doek van twee bij vier meter. Uit al die werken spreekt een bewondering voor de schilderkunstige kwaliteiten en compositorische oplossingen die Van Gogh in zijn werk vond. Zo benadrukte Zandvliet een aspect van de kunstenaar dat de meesten van ons door de hele mythevorming rondom de persoon soms lijken te vergeten: Van Gogh was boven alles een groot talent en heeft enorme betekenis gehad voor de ontwikkelingen binnen de schilderkunst.

Daarmee hield het even op. Zandvliet was inmiddels begonnen aan zijn nieuwe series Byways en Highways waarvoor hij veel meer naar een schilder als Willem de Kooning keek. En het duurde tot 2011 voordat de belangstelling voor Van Gogh weer terugkeerde.

I OWE YOU •••

Van 2008 tot 2012 werkte Zandvliet aan de serie I Owe You the Truth In

Painting, een serie doeken naar werken die hem op één of andere manier boeiden. Hij sloot daarmee aan bij een academische traditie van kopiëren naar oude meesters. Ook Van Gogh zag het nut van die methode, aan zijn broer Theo schreef hij op 20 september 1889: "Ik kan je verzekeren dat het me enorm boeit om kopieën te maken [ ... ] Het is een oefening waar ik behoefte aan heb, want ik wil leren. Hoewel kopiëren het oude systeem is, maakt me dat absoluut niets uit." En aan zijn vriend de schilder Emile Bernard (op 26 november 1889): "Want ik adoreer het ware, het mogelijke,

simply the forma I motif of the country lane which disappears at the horizon like a symmetrical axe: "To me it was first and foremost the landscape I noticed. I actually didn't see the crows at all. I saw the horizon, air and earth. And the fact that Van Gogh actually created the painting by means of such a meandering country lane in the middle of the painting." Zandvliet drew, as is his· usu al method, dozensof sketches of that samecountry lane. In those drawings he discovered the zig-zag movement which he could translate to the brush strokes in a painting. To him that compositional solution was at that moment the essence of Wheatfield with crows. ·

But he couldn't let go of Van Gogh. lmmediately thereafter sketches were made inspired by a drawing oftree roots from Van Gogh's The Hague period, on which he himself wrote that he "wanted to express sarnething of life's struggle in those gnarled black roots with their knots."

Zandvliet subsequently worked for three weeks in New Vork in 1999 on a series of monotypes in which we recognize the motifs of the tree roots and the meandering country lane through the wheat fields. Finally he made a painting of two by four metres inspired by the late - al most abstract - painting Tree

roots made in Auvers. All those works of art show a great admiration for the qualities of painting and compositional solutions that Van Gogh created in his work. In doing this Zandvliet emphasized an aspect of the artist which most of us seem to have forgotten because of the mythologization of the person: Van Gogh was above all a brilliant artist and has had an enormous influence on the developments within the field of the art of painting. Then it stopped fora while. In the meantime Zandvliet had started on his new series Byways and Highways for which he looked moretoa pa inter like Willem de Kooning for inspiration. Arid it lasted until2011 before his interest in Van Gogh returned.

I OWE YOU ••.

He worked from 2008 till 2012 on the series I Owe You the Truth In Painting,

a series of canvases inspired byworks of art that fascinated him one way or another. He thereby joined the academie tradition of copying old masters. Van Gogh a lso saw the relevanee of that method. He wrote to his brather Theo

on 2oth September 1889::" I can assure you that it interests me enormously to make copies [ ... ] lt's a study I need, for I want to learn. Although copying may be the old system, that absolutely doesn't bother me at all."

And to his friend, the pa inter Emile Bernard (on 26th November 1889): "Because I adore the true, the possible, were I ever capable of spiritual fervour; so I bow before that study, so powerful that it makes you tremble, by père Millet."

als ik al in staat ben tot geestelijke vervoering; en buig dus mijn hoofd voor de vreeswekkend krachtige studie van père Millet."

Toch noemt Zandvliet zijn schilderijen naar oude meesters liever geen kopieën, maar zal hij zich eerder herkennen in hoe Van Gogh zijn werken naar Millet omschreef als 'vertalen'. Soms 'vertaalde' Zandvliet wereldberoemde doeken zoals de schilderijen die zowel Picasso als Matisse van hun ateliers maakten of Pier en Oceaan van Mondriaan, maar hij liet zich ook inspireren door Chinese of minder bekende westerse kunstenaars. Door de schilderijen

te hernemen, te analyseren en om te zetten naar een eigen vertaling, onderzocht hij vooral hoe hij zelf kijkt en wat hij belangrijk vindt aan een beeld. Werkend aan deze serie ontstond het idee om ook een eerdere herneming van een oude meester erin te betrekken. Dus vijftien jaar na de eerste versie greep hij terug naar Korenveld met kraaien. De eerste schetsen voor de nieuwe versie tonen hoezeer de kunstenaar nog vastzat aan de compositie en het weggetje. Om daarvan los te komen, keek hij nu vooral naar de kraaien die hij in 1998 volledig genegeerd had. Het landschap vertaalde hij - losjes gebaseerd op de blauwe lucht en het gele koren - naar kleurvlakken, daartegen schilderde hij een ritme van zwarte kraaien. Het weggetje verdween volledig. Een volgende stapwas een schilderij waarin Van Goghs compositie nog verder uit elkaar getrokken werd, tot enkel diens nerveuze penseelstreek overbleef: "Van Gogh modelleert zijn onderwerp met die penseelstreken alsof hij in de klei zit." Waar de kleine kwaststreken in het werk van Van Gogh nog dicht op elkaar stonden en zo een soort van reliëf vormden, dansten ze zich bij Zandvliet los tot een haast abstract beeld.

Bij het bestuderen van oude meesters viel hem op dat Van Gogh zich onderscheid van zijn tijdgenoten doordat hij zich niet langer baseerde op de zichtbare werkelijkheid, maar dat hij een eigen werkelijkheid creëerde: "Daarmee maakte hij als schilder een enorme ontwikkeling door. En dat in slechts tien jàar. Dat is ongekend." Het meest is hij onder de indruk van de dynamiek en energie die uitgaat van de talloze schilderijen en tekeningen. Vooral die uit de laatste periode, de werken die uit één rol gemaakt zijn.

REGEN IN SCHUINE STREPEN

Voor de tentoonstelling in het Van GoghHuis was het idee snel duidelijk: opnieuw zou Zandvliet een werk uit die serie hernemen, deze keer het veel minder bekende schilderij Regen in Auvers. En dat op een doek van viereneenhalf bij één meter veertig. Het idee voor dat grote doek werd ingegeven door de kleine tentoonstellingsruimte van het Van GoghHuis. Zandvliet

Still Zandvliet prefers not to call his paintings copies, but he recognizes himself more in the way Van Gogh describes his works as 'translations' after Millet.

At times Zandvliet 'translated' world famous canvases, such as the paintings Picasso as well as Matisse made of their own studios or Pier en Oceaan by Mondriaan, but he was also inspired by Chinese or less well -known western artists. By regaining the paintings, to analyse them and torender them into his own translation, he first of all investigates the way he looksatan image and what he himself finds important. While he was working on this series he got the idea to involve an earlier regaining of an old master. Thus fifteen years after the first version he reconnected himself again with Wheatfield with crows. The first sketches of the new version show how much the art i st still stuck to the composition and the country lane. In ordertofree himself of this idea he became focused on the crows, which he had ignored completely in 1998. The landscape he translated - only in the far distance related to the blue sky and the yellow grain - into coloured areas against which he painted a rhythm of black crows. The country lane disappeared completely. The next step was a painting in which the composition of one of Van Gogh's paintings was diminished completely and all that was left was his nervous brushstroke: "Van Gogh models his subject with those brushstrokes as if he works in clay." Whereas the small brushstrokes in Van Gogh's work were put very closetoeach other and made a kind of relief, in Zandvliet's work the brushstrokes were put sofarapart that they became an al most abstract image. When studying the old mastersitstruck him that Van Gogh distinguishes himself from his contemporaries, because the visible reality is no Jonger his starting point, but he created his own reality: "In doing this his development as pa inter was tremendous. And only in ten years' time. That is unheard of." He is most impressed by the dynamics and energy that radiates from the numerous paintings and drawings. Especially those made during the last period, the works that were made from one role of canvas.

RAIN IN SLASHES

lt was obvious from the beginning that for the exhibition -in the Van GoghHuis, Zandvliet would u se a painting from that series and regain it. Th is time he would use the much less known painting Rain in Auvers. And this on a canvas of 4mso x 1m4o. The Van GoghHuis' small exhibition space was the inspiration for the large canvas. Zandvliet wants the viewer to be extremely close to the canvas so that one can only take it all in by looking leftand right, up and down. You are inside the image, so to speak.

-- 18 - -

Vincent van Gogh (1853·1890)

Boomwortels in een zandgrond ('Les racines') I Tree roots, 1882, 51,5 x 70,7 cm

potlood, krijt eri waterverf I pene i!, chalk and watercolor on paper

Kröller-Müller Museum, Otterlo

Robert Zandvliet


eitempera op linnen I egg tempera on linen

AkzoNobel Art Foundation

I

Robert Zandvliet


eitempera en inkt op rijstpapier I egg tempera and ink on rice paper


Robert Zandvliet


eitempera en inkt op rijstpapier I egg tempera and ink on rice paper


--- 20 - --

I

wilde dat je als kijker zo dicht op het doek komt te staan dat je het alleen maar kunt zien door met je blik te gaan pendelen. Dat je als het ware fn het beeld staat.

In het regenschilderij van Van Gogh herkende Zandvliet twee compositorische problemen waar hij eerder tegen aanliep bij de herneming van Korenveld met kraaien. In 1998 vond hij de oplossing in de heldere en eenvoudige compositie, in 2011 in de ritmiek van de penseelstreek. Regen in Auvers is als het ware een gestapeld landschap bestaande uit twee keer een horizon en een weggetje dat een ingang biedt en de kijker het doek intrekt. Daarnaast heb je de schuine strepen van de regen die de horizontale compositie doorsnijden.

Van Gogh beschreef een dergelijk werk in een brief van 13 juni 1890 aan zijn zusje Willemien: "Gisteren heb ik in de regen een groot landschap geschilderd waarop velden te zien zijn zovE;!r het oog reikt, gezien vanaf een hoogte, verschillende soorten groen, een donkergroen aardappelveld, tussen de regelmatige plantenbedden de vette paarse aarde, een wit kleurend bonenveld in bloei ernaast, een klaverveld met roze bloemen en het figuurtje van een maaier, een veld met hoog en rijp gras in een rossige tint, dan korenvelden, populieren, een laatste lijn van blauwe heuvels aan de horizon waarlangs de trein voorbijrijdt die een enorme streep witte rook in het groen achter zich laat. Op de weg een wagentje en witte huizen met felrode daken langs die weg. Fijne regen trekt blauwe of gnjze strepen over het geheel."

DE ZIEL

Bij Van Gogh klinkt het simpel, maar Zandvliet worstelde met het doek. De uitdaging was om de kleurvlakken van het gestapelde landschap tegenover de ritmiek van de regen eroverheen, uiteindelijk samen te laten vloeien tot één beeld. In een eerste versie sneed hij de striemende schuine strepen zelfs letterlijk in het doek, daarna volgden enkele formele studies op groot formaat, die haast klinisch apstract werden. Op 28 januari ontvang ik een mail met rn de bijl ë~ge een snapshot van een volgende versie: "Het was een donkere dag op het atelier vandaag, dus de kleuren zijn niet helemaal zoals ze in het echt zijn." Tegen de aardetint van het sch ildersli nnen heeft de schilder in bruinzwart een enkel breekbaar boompje, stru ik, wolkpartij geborsteld. En in zacht blauw en crèmewit gloort boven dat glooiende landschap de belofte van een opklaring. Over het geheel in striemende beweging de schuine barren van de roller. De twee aspecten heeft hij losgelaten, de oplossing vindt hij in de tonaliteit.

Zandvliet recognized two compositionally problems in Van Gogh's rain painting that he had encountered before, when he studied Wheatfie/d with crows again. In 1998 he first found the salution in a clear and simple composition. In 2011 he found it in the rhythm ofthe brush stroke. Rain in Auvers is, so to speak, a multi -layered landscape existing of two horizons and a country lane that opens up the painting and draws the viewer into the canvas. Next to this there is the ra in coming down diagonally cutting through the horizontal composition.

Van Gogh described a painting like this in a letter to his sister Willemienon 13th june 1890: "Yesterday in the ra in I painted a large landscape viewed from a height in which there arefieldsas far as the eye can see, different types of greenery, a dark green field of potatoes, between the regular plants the lush, violet earth, a field of peas in flower whitening to the side, a field of pinkflowered lucerne with a smal I figure of a reaper, a field of long, ripe grass, fawn in hue, then wheatfields, poplars, a last line of blue hills on the horizon, at the bottorn ofwhich a train is passing, leaving behind it an immensetrail ofwhite smoke in the greenery. A white road crosses the canvas. On the road a little carriage and white houses withstark red roofs beside this road. Fine ra in streaks the whole with blue or grey I i nes."

THESOUL

In Van Gogh's description it looks simple, but Zandvliet struggled with the painting. lt was achallenge to put the coloured areasof the multi-layered landscape against the rhythm of the ra in going across the painting, in order to finally make them merge into one image. In his first version ofthe painting he even cut the pouring ra in literally into the canvas. Next a number of large forma I studies followed , that became al most clinically abstract. I receive an e-mail on the z8th january with a snapshot of the next version in the attachment: "Today was a sombre day at the studio, therefore the colours are not as bright as they really are." Painted against the terra colour of the canvas the pa inter brushed a single, fragile tree, bush, clouds in brownish black. And in a soft blue and creamy white the sky's clearing up above the rolling hills. The roller has made lashing strokes a cross the whole of the canvas. He has let go of the two initia! aspects, he finds the sol ut ion in tonality.

Een vergelijkbare zoektocht zit in een serie werken op papier naar Van Goghs rietpentekeningen van boomstammen uit 1889 uit St. Remy. Zandvliet begon met snelle schetsen in eitempera en grafiet op papier. De verf bracht hij in één keer op met een brede kwast of roller. Daarna volgde een wat meer uitgewerkte serie met verf en een markeerstift. Uiteindelijk resulteerde dit in een reeks tekeningen met kleurvlakken en het ritme van een rietpen op Japans rijstpapier, waarvoor hij niet meer naar de boomstammen van Van Gogh keek, maar naar zijn eigen studies: "Als ik bomen schilder, dan kijk ik niet naar echte bomen, maar naar de tekeningen van bomen bij Van Gogh. Ik maak een reeks studies vanuit die eerste impressie en ga dan vervolgens aan de slag met mijn eigen studies."

Zandvliet ziet daar een duidelijk verschil met de werkwijze van zijn voorganger: "Van Gogh bleef naar die boom kijken en probeerde de ziel in die boom te verbeelden. Maar je kunt ook uitgaan van het idee dat het schilderij zelf energie genereert. Ik vraag me af hoe ik dat bereik. Daarvoor kun je naar een boom kijken, maar ook naar een schilderij van een boom." Van Gogh schreef dat hij in de hele natuur als het ware een ziel zag. Zandvliet ontdekt die steeds meer in de schilderkunst zelf.

4 FEBRUARI, MAIL

Nog geen week later weer een mail: "Ik heb vandaag nog een regenschilderij gemaakt. De vorige versie bleef toch irriteren, op één of andere manier ontkwam ik niet aan het idee dat ik de boompjes illustratief vond." Ik open de bijlage en zie direct dat de kunstenaar zichzelf opnieuw heeft overtroffen· Het geheel is trefzeker, vanzelfsprekend en in één sessie op het doek gezet.

De twee aspecten van tonaallandschap en ritmiek van de regen vloeien samen tot één beeld. De boompjes zijn verdwenen en Zandvliet geeft diepte aan de compositie met een enkele veeg donker rood in de voorgrond. Door het ritme van de regen ontstaat een kalme harmonie die iets van tristesse uitstraalt:" ... ik geloof dat deze versie beter is. Mooi vervuild en in ieder geval qua beeld meer van mijn hand. Al sof Van Goghs beeld alleen nog in de regen ze lf aanwezig is."

A similar quest can be found in a series of works on paperafter Van Gogh's reed pen drawings of tree trunks made in 1889 in St. Rémy. Zandvliet began by making quick sketches in tempera and graphiteon paper. He used a wide brush or roller to put the pa int on the canvas in one stroke. Then a more detailed series was created with paint and a marker. This finally resulted in a series of drawings with coloured areas and the rhythm of a reed pen on japanese rice paper. He thereby did notlook at Van Gogh's tree trunks any more, but at his own studies: "When I pa int trees I don't look at real trees, but at Van Gogh's tree drawings. I make a number of studies from these first impressions and then workon them, starting with my own studies."

Zandvliet sees a major difference in this method compared to his predecessor: "Van Gogh kept on watching that tree and tried to depiet the soul of that tree. But you can a lso start working from the idea that the painting itself generates energy. I wonder how I wil I succeed in this. You can look at a tree, but you can a lso look at the painting of a tree."

Van Gogh wrote that he discovered a soul in all of nature, as it were. Zandvliet discovers this more and more in the art of painting itself.

4TH FEBRUARY, E-MAIL

Al most a week later a nother mail: "Today I made a nother ra in painting. The last version kept on irritating me. One way or a nother I couldn't avoid the impression that I thought the little trees were illustrative." I open the attachment and immediately see that the artist has excelled himself again: The painting is accurate, obvious and done in one session.

The two aspectsof a tonallandscape and the rhythm of ra in have merged into one image. The little trees have disappeared completely and Zandvliet gives more depth to the composition by putting one single stroke of dark red in the foreground. Because of the rhythm of the ra in a calm harmony is created which radiates something of tristesse: " ... I believe this version is better. Beautifully 'pollutioned' and any way more my style. As ifVan Gogh's image can only be found in the ra in itself."

--- 21 ---

·;

Robert Zandvliet (1970 Terband, NL}

Enkele museale tentoonstellingen sinds 2000 Some museum exhibitions si nee 2000

2014 Stanes B2 Sketches De Pont Museum, Tilburg (cat.)

2012 I owe you the truth in painting - Robert Zandvliet 1650-2012

GEM, museum voor actuele kunstand Gemeentemuseum The Hague (cat.)

2008 Fries Museum Belvédère, Heerenveen (cat.)

2005 Beyond the Horizon - Paintings 1994-2005

Kunstmuseum Bonn De Pont Museum, Tilburg (cat.)

2001 Brushwood Stedelijk Museum Amsterdam Neues Kunstmuseum Luzern (cat.)

2000 Peintures Musée d'art moderne et contemporain, Strasbourg (cat.)

Robert Zandvliet is represented by Galerie Onrust, Amsterdam; Peter Blum, New Vork; Knaus Fine Art, Frankfurt and Jean Brolly, Par is

Colofon I Colophon

Auteurs I Authors Rebecca Nelemans, Louis van Tilborgh

Vertaling I Translation josien van Gogh

Grafisch ontwerp I Graphic design Gert jan Slagter met I with Robert Zandvliet

Fotogratie I Photography Henk Geraedts, Tilburg (p. 1, 5, 10, 12-13, 15, 19b, 20) Peter Cox, Eindhoven (p. 2, 4, 8) Dave Gray (p. 22) Galerie Onrust Amsterdam, Van Gogh Museum Amsterdam, National Museum Wales Cardiff, Vincent van GoghHuis Zundert

Druk I Printing Drukkerij Vorsselmans Zundert

Uitgever I Publisher Vincent van GoghHuis Zundert

Oplage I Edition ·

50.000

©2015 Robert Zandvliet I Galerie Onrust Amsterdam

VINCENT VAN GOGH

HUIS ZUNDERT

Expositie I Exhibition

Regen in schuinè strepen I Ra in in slashes

Zandvliet\ \Van Gogh

29.03-07.09.2015

Vincent van GoghHuis

Markt 26-27, 4881 CN Zundert

T +31 (0)76 5978590 vi ncent@va ngogh hu is.com

www.va ngogh hu is.com

Open dinsdag- vrijdag: 10-17 u

zaterdag + zondag: 12- 17 u

tuesday - friday: 10-17 h

saturday + sunday: 12-17 h

URN OGH2015 125 years of inspiration

Het Vincent van GoghHuis is een levend kunstcentrum op de geboortegrond van één van de beroemdste kunstenaars uit de geschiedenis. Geen klassiek museum, maar een actieve belevingswereld, voor zowel kunstliefhebber als toerist. Met een prikkelende presentatie over het leven en werk van Vincent van Gogh en interactieve educatie.

De vaste presentatie 'Vincent van Gogh- De wortels van een meester' staat op zichzelf, maar vormt ook een opmaat voor de wisseltentoonstellingen. Het programma van die tentoonstellingen richt zich op kunstenaars van de 20• en 21• eeuw die zijn geïnspireerd door leven en werk van Vincent van Gogh.

The Vincent van GoghHuis is an arts centre built on the native soil of one of the most famous artists in history. lt's nota traditional museum but an active world of experiences, forartlovers as wel I as tou.rists. lt offers an agitating presentation a bout the life and works of Vincent van Gogh.

The permanent exhibit ion 'Vincent van Gogh - The roots of a master' tells the story of Vineent's youth in Zundert and a lso serves as a prelude to the changing exhibitions. The programme of exhibitions focuses on 2oth and 21st century artists whoare inspired by life and workof Vincent van Gogh.

Fondsen & sponsors Fonds 21 - Prins Bernhard Cultuurfonds - Stichting Gifted Art Drukkerij Vorsselmans

FONDS21

PRINS BERNHARD CULTUURFONDS

,difted Art

--23--

_ Yesterday in the rain I painted a large landscape . viewed from a

height in which there are fields as far as the eye can see, diffe -e . t types

of greener , a dark green field of potatoes, between the regular pants the lush, violet earth, a field of peas

in flower whitening to the side, a field of pink-flowered lucerne with a small fig re of a reaper, fie · o long, ripe grass, fawn in ue, then wheatfields, poplars, a as ine of -blue hills on the horizon, at the ·

bottorn of which a train is passing, leaving behind it an immense trail

of white smoke in the greenery. A white road crosses the ·canvas. On the road a little carriage and white houses with stark red roofs beside this road. Fine rain str aks the whole w·th blue or grey lines.

______________________ .._ . -~·-·---· ......... ------... --~ ---· -·-·-·-------· - --------· - ------------------· ----- --·- ---- . . ------ .

regen in schuine strepen rain in slashes vincent van goghhuis zundert

Documents