rega i shar3

Upload: makwan-karim

Post on 28-Mar-2016

251 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

govari rega i shar3

TRANSCRIPT

1 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ثاشكؤيةكي شةرعيي وةرزيي طؤظاري )ريطا(يةذمارة )4 ( .. زستاني 1433ي كؤضي 2012ي زاييني

خاوةني ئيمتيازماكوان كةريم

[email protected]

بةشداربوواني ئةم ذمارةية:

عةبدولآل عةبدورةحمان

ئة حمة د كاكة مة حمود

ميران حةبيب

م. كريكار

عيرفان ئةحمةد كاكة مةحمود

عةبدولآل مةال ئةحمةد »ئةحمةدئاوايى«

كارزان عوسمان كةالري

دايكي ئاناء

د. دارا طول

خاليد بةرزنجى

كاروان رةشيد موحيدين

مةال سةعيد ثينجويني

قادر عةزيز سوةيفي

سةرنووسةربةهيز ئةحمةد07702452669

ثيطةي ئةليكترؤني ريطاwww.regamedia.com

ئيمةيلةكاني ريطاي شةرع[email protected]

[email protected]

بةريوةبةري كارطيرييبةهمةن غةفور07701529151

نووسينطةي سةرةكي:سليماني - تةالري رةشةمؤل

نهؤمي دووةم ئؤفيسي )248(

كؤمثانياي نيوةندبؤ ضاث و بآلوكردنةوة

سليماني: 07701517533هةولير: 07504612568

ضاثخانةي دليرنرخ: )3000( دينار

ديزاينتوانا ئةحمةد

ثةيوةندييةكان لةريطةي سةرنووسةرةوة دةبن

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني2

ست ثير

الثةرةناوي نووسةرناوي بابةت

3-4سةرنووسةرنةياراني ريبازي ثيغةمبةر)j( جيطةيان زبلداني ميذووة

5-13ئا: عةبدولآل عةبدورةمحانئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

14-17ئة محة د كاكة مة محودئاية تي )104ي سورةتي النسا‌ء(و روونكردنة وة ية ك

18-38نةمجةدين فةرةج ئةمحةد ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

39-48مريان حةبيبمةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

49-53عةبدولآل مةال ئةمحةد »ئةمحةدئاوايى«ثيطةى جةرحء تةعديل لةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى فةرموودةناسيدا

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

54-64كريكار

65-81ماكوان كةريملةتاريكييةوة بةرةو رووناكي، تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر)j( دةكات

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين، لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

82-88عريفان ئةمحةد كاكة مةمحود

89-92كارزان عومسان كةالريميذووي سةرهةلداني بريوباوةري موعتةزيلة

د. موحةممةد بازياني: دوايئةوةي دةسةآلتي ئيسالمي لةسالي )1924ز(دا نةما، حالةتيك دروستبوو بؤ زؤربةي زانايانء هةلطراني فيكري ئيسالميء تووشي سةرسامييةك بوون

93-98ئا. ديدار: هيدي هةولريي

99-104قادر عةزيز سوةيفي سياسةتي شةرعي

105-115ئا: بةهيز ئةمحةدبنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

116-117مةال سةعيد ثينجويينرةواندنةوةي ضةند طومانيك دةربارةي جزية لةئيسالمدا

118-123و: د. دارا طولبةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

124-133و: خاليد بةرزجنىوةسفى قوناغةكانى كورثةلة

134-137ئا: دايكي ئاناءثةروةردةكردني مندال لةسةر بةرنامةي ئيسالم

138-140كاروان رةشيد موحيدينثةيظيك سةبارةت بةخشوعى نويذ

141-147ئا: باران ئاريايي مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

148-150و: ثةيام تةهابةوةندة زانست دةستخةرؤمةبن

3 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

)j(نةياراني ريبازي ثيغةمبةرجيطةيان زبلداني ميذووة

ئيسالم ئةو ريبازةية لةاليةن ثةروةردطارى بةبةزةييةوة نريراوة بؤ سةرجةمى مرؤظايةتى، تاريكستانى بةرووى ثرشنطدانةوةى سةرهةلدانء ساتى لةيةكةم ثريؤزة شةريعةتة ئةم وةك دذايةتيكراوة، تاريكييةوة شوينكةوتووى شةمشةمةكويرةكانى لةاليةن نةفاميدا، وتراوة: بةهةرسآ بنةماى سيكوضكةى »زؤرو زيرو تةزوير« هةول لةناوبردنى دراوةو دةدريت، لةبةرامبةر هيزي مةنتيقى ئيسالمدا، مةنتيقي هيز بةكارهينراوةو لةبةرامبةر راستيية بةكاردةهينري، بةكارهينراوةو ضةواشةكارى طومانء درؤو ئيسالمدا، ثرشنطدارةكانى برواتثيدةكةن« ... هةتا »درؤبكة، درؤبكة، درؤبكة، دةليت: بريدؤزى شومى درؤكردن، كة بؤ شيواندنى راسيت، ئةمةيش نةفامييةوة، دةكريت بةهؤكاريك لةاليةن شوينكةوتووانى نويدا ناوونيشانى لةذير راب��ردوو رووداوةكانى دووبارةبكاتةوةو خؤى ميذوو وادةك��ات رووبدةنةوةو هةمان قؤناغى نةفاميتيى ثيشوو، ئةمرؤ لةبةرطيكيرتدا خؤى منايشدةكاتةوة، شاطردةكانى )ئينب سةلول(ى سةركردةى دوورووةكان، درؤو دةلةسة سواوةكانيان بةشيوازيكى نوآ دةلينةوة، بةناوى ئازاديى بريورادةربرينةوة، لةشوينكى وةك كوردستانء لةناو طةليكى ئةطةر دةكريت، ثيشةواكةى بةئيسالمء بةرامبةر برييزى ئةوثةري موسولاندا، زؤرينة تةنها يةك منوونة وةربطرين، لةنيوان سةدانء هةزاراني هاوشيوةيدا، كةسيكي وةكو جةمال رةشيد هاتووةء )د(يكي بةخؤيةوة نووساندووة، بةحساب دكتؤرةو دةبيت تويذينةوةكاني لةسةر بنةماي زانسيت بن، بةآلم ئةو بةناو دكتؤرة ئةوةي ثيوةري زانستيبوون بيت لةو وا شيت نوسيويةتيء )j(ثيغةمبةرةكةي بةئيسالمء دذ كة نابينريت نوسراوانةيدا سالي لةهةزارو ضوارسةد زياتر لةميذووي وتووة، )j(ثيغةمبةر بة سةبارةت نةشياوي ئيسالميدا، هيض دوذمنيكي ئةم ثةيامة ناماقوليي واي نةكردووة، بؤمنوونة دةربارةي ناوي نييةو موحةممةد ناوي « دةليت: التأريخ(دا يف‌ الكورد‌ )ظهور‌ لةكتييب )j(ثيغةمبةر

سةرنووسةر

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني4

لةدايكبووة«. بةآلم باوكي »موحةممةد، ضوار سال دواي مردني دةليت: يان )قثم(ة« ناوي )د(ةي بةخؤيةوةي نووساندووة هيماية بؤ وشةكاني لةراستيدا ئةو دةليني: هةرئةوةندة »درؤزان، دووروو، دةجال... تاد.« نةك دكتؤر، ضونكة بةو جؤرة برييزي نوواندن بةرامبةر ثيشةواي مرؤظايةتي، سيفةتي ئةوكةسانةية نةك كةسيكي ئةكاديي، كةئةمةيش ئةوثةرى بةرةآليى دةطةيةنيت نةك بةناو ئازادى، ضونكة سادةترين ثيناسةى ئازادى دةليت: »ئازاديى برييزيكردنةيش ئةم دةستثيدةكات«، كةسانيرت ئازاديى كة كؤتاييديت خالةدا لةو مرؤظ طةل بؤ شةرمةزاريى هؤكاري دةبيتة )j(سةروةرمان ثيغةمبةرى ئيسالمء بةرامبةر كورد، ضونكة بةئاشكرا لةاليةن ضةندين كؤلكة بةناو نووسةرى ئةلقةلةطويوة سةطوةريك جؤرة ئةم دادةنريت، بريورادا ئازاديى لةسنوورى بةرثادةكريتء ثريؤزييةكان بةرامبةر ئازاديية تةنها مةطةر لةالى طةلي كوردي ئيمة جيطةى ببيتةوة!! كة لةاليةن دةسةآلتداراني كوردستانيشةوة ريطةى ثيدةدريتء كارئاسانى بؤ دةكريت، لةكاتيكدا ئةوةى لةكوردستان دةنوسريت سةدان جار بيشةرمانةترة لةوةى كة ضةند رؤذنامةيةكى بيانى كرديانء ضةند كاريكاترييكيان بآلوكردةوةو برييزييان كردبوو بةرامبةر ثيشةواى مرؤظايةتى. جا ثيويستة ئةو بةناو نوسةرانة، زؤرباش ئةو راستيية بزانن ئيسالم زؤر لةوة طةورةترةو ئةوانيش زؤر لةوة كورتةبنةو بضوكرتن كة هةنديك درؤو ضةواشةكاريى ضةندبارةو سواويان، كاريطةريى

خراث بكاتةسةر ئةو ريبازةى كة خواى طةورة خؤى دةيثاريزيت، وةك دةفةرمويت: ]ڳ ڳ ڳ ڱ ڱ ڱ ڱ ں[ احلجر. وة ثيغةمبةرى خؤشةويستمان)j( ثلةوثايةى ئةوةندة بلندة، ئةوان هةرطيز ناطةنة ئاستى ثيالوةكانيشى، تةنها ئةوةندة بةسة ثةروةردطار

ثييبفةرمويت: ئيمة ناوو ناوبانطى تؤمان بةرزوبلند راطرتووة، هةروةك دةفةرمويت: ]ڭ الشرح. وة هةرئةمةيش وايكردووة هةتا رؤذى قيامةت ئةم ناووناوبانطةى ڭ ڭ ڭ[ كة )j(ثيغةمبةرمانن ناحةزانى هةرنةيارانء ئةوة بيطومان مبينيتةوة، بةزيندوويى وةك جيهاندا، لةهةردوو خريوضاكةيةك لةهةموو اون، دوابر وةجاخكويرو بيناوونيشانء خواى طةورة دةفةرمويت: ]ک ک ک ک گ[ الكوثر. وة سةرةجناميشيان تةنها زبلدانى ميذووةو ناويان لةطةأل )ئةبوجةهل، ئةبولةهةب، ئومةييةي كوري خةلةف، عةبدولآلى كورى ئوبةيي كوري سةلول(ء هاوشيوةكانياندا تؤماردةكريت. ئايا ئةم ناوانة بيزراون، ئةو ئاشكراية تةنانةت لةالى مرؤظة خراثةكارةكانيش هيض بةهايةكيان هةية؟ هيض ئةجناميانداوة ئةوةى بزانن، ئةوة ضاك دةبيت ضلكاوخؤرانةيش نووسةرة بةناو كاريطةريى نابيت لةسةر تيشكى بةتينى خؤرى ريبازى ثيغةمبةرمان)j( ءة كارةكانيان

تةنها لةسةطوةريك زياتر تيناثةريت، هةروةك شاعري دةليت:خؤري )طــــــــه( طةرم����ة تيين باوةري

بةردةوامةو دةبةخشي تيشكي زةريئةوةي بةدط������ؤيي بةرام�بةر دةربري

دلنيابن س����ةطيكةو بةخ���������ؤر وةري.

5 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

خواية، راوان��ي ن���ر ثيرغةمبةرانء هةموو ديين ئيسالم تا دةطاتة ثةيامةكةي موحةممةد)j( كة لةئادةمةوة هةر

كؤتايي بةثةيامة ئامسانييةكان هيرناوة.خواي طةورة - وةك لةقورئاندا دةردةكةويرت- زؤر بايةخي روون��ك��ردن��ةوةي، لةسةر س��وورب��ووة داوةو راستيية ب��ةم ڇ ڍ ڍ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ن��وح ل��ةس��ةرزم��ان��ي وةك ڌڌڎ ژ ي��ون��س. وات���ة: ف��ةرم��امن��ث��ير��دراوة كة ئيسماعيليش ئيرباهيمء لةسةرزماني مب. انان لةموسولرواتة: البقرة. ژ ٿڄ ٿ ٿ ژٺ دةفةرمويرت: اني خؤت. وة لةراسثاردةكةي خواية مبانكة بةدوو موسولر

ھ ھ ژ دةفةرمويرت: ك��ردي، كورةكاني بؤ كة يةعقوبدا ے ے ۓ ۓ ڭ ڭ ڭ ڭ ۇ ژ البقرة. واتة: خواي طةورة ديين بؤ ئيروة هةلربذاردووة، دةئيروةيش انيريت مبرن. وة لةسةرزماني موسا دةفةرمويرت: بةموسولرم��ادام وات���ة: ي��ون��س. ژ ڻ ڻ ڻ ڻ ں ژں باسي كة ببةسنت. ب��ةو ثشت انن، موسولر ئةطةر واي��ةو

ڈ ڈ ژ ژ دةف��ةرم��وير��ت: دةك���ات ت��ةورات��ي��ش ثيرغةمبةرانةي ئ��ةو وات��ة: امل��ائ��دة. ژ ھ ڑ ژ ك���ة ت��ةس��ل��ي��م ب���ةخ���وا ب����وون ئ���ةوان���ة ح��وك��م��ي��ث��ير��دةك��ةن.

لةسةرزماني يوسفيش دةفةرمويرت: ژ ۆئ ۆئ ۈئ انيريت مبمريرنةو ۈئېئ ژ يوسف. واتة: بةموسولرسيحربازةكاني ل��ةس��ةرزم��ان��ي بطةيةنة. ب��ةث��ي��اوض��اك��امن بةثيرغةمبةريرتيي سةييدونا موسا باوةريان كة ف�عةون - ژ ژژ ژڑ ڑ کک ک هيرنا- فةرمووي: بةسةردابباريرنةو خؤمتان ئاراميي خواية واتة: األعراف. ياوةر )حةواري( لةسةرزماني انيريت مبامنريرنة. بةموسولرژی دةفةرمويرت: عيسا سةييدونا دةوروب��ةري ةكاني وات���ة: ع���م���ران. آل ژ جئحئ ی ی ی ئيرمة كة شاهيديبدة تؤيش هيرناوة بةخوا باوةرمان ئيرمة انني. لةسةرزماني شاذني سةبةء )بةلقيسي يةمةن( موسولر

كة باوةري بةخوا هيرنا، دةفةرمويرت: ژحس خس مس بؤ سولةمياندا لةطةلر وات��ة: النمل. ژ حض جض مص حص لةدوعاي انبووم. موسولر جيهانيان ثةروةردطاري خواي

ڇ ڇ ڇ چ ژچ دةف��ةرم��وير��ت: ثياوضاكةكةيشدا ژ األحقاف. واتة: خواية ثياوضاك لةوةضةو ڇ ڍ ن���ةوةك���ةم دروس��ت��ب��ك��ة، م��ن ت��ؤب��ةم��ك��ردووةو ب��ؤ الي تؤ

انامن... طةراومةتةوةو لةريزي موسولر )j(ثيرغةمبةر كة ه��ات��ووة سةحيحيشدا لةحةديسي شتى أمهاتهم ت، ع���ا أبناء إخ��وة، )األنبياء دةفةرمويرت: اويانةتةوة. ط�ر ئةبوداود شيرخةكةو دوو واح��د(. ودينهم واتة: ثيرغةمبةران هةموويان براي يةكرتين، باوكيان يةكةو ط��ةورة خ��واي ي��ةك��ة. دينةكةيشيان ج��ي��اوازةو داي��ك��ي��ان

ڍ ڇ ڇ ڇ ڇ چ چ چچ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ڍ ڌ ڌ ڎ ڎ ڈ ڈ ژژ ڑ ڑ ک لةو ط���ةورة خ��واي وات���ة: ال��ش��ورى. ژ ک ک ک ڻ بةرنامة كردؤتة ئيروةيش بؤ دينييانةي ئةحكامة ياساو اسثاردبوو، هةروةها ئةوةيش كة بةوةحي بؤ كة نوحي ث�رنارد، كة: دينةكة بؤ ئيرباهيمء موساو عيسايشي خؤتء جياوازييء خؤتاندا لةنيروان بيضةسثيرننء ثايةداركةنء

ناكؤكيتان تيرنةكةويرت...م���ان���اي ل�����������ةرووي زم����ان����ةوان����ي����ي����ةوة ئ���ي���س���الم -خ���ؤب���ةدةس���ت���ةوةدانء ت��ةس��ل��ي��م��ب��وون��ة ب���ةخ���واي ط���ةورة، بةجيربةجيركردني سةرثشكانة )ئيختيارانة(ي فةرمانةكانيء بةتوخننةكةوتين بةرهةلرستييةكاني -ئةمانةيش لةوةحيدا ل��ةه��ةم��وو دةروون�����ي ء ه��ةرك��ةس��ير��ك دلر دي���اري���ك���راون- ان بةموسولر ئ��ةوة بكات، خ��وا تةسليمي كاروباريركيدا لةهةموو كةسيرك راواني خوا ثيرغةمبةرانء ن�ر ريرت. دةذم�ربةيةكةمني بؤية ك��ردب��وو، خ��وا تةسليمي خ��ؤي��ان زي��ات��ر

ان دةدرانة قةلرةم. خواي طةورة دةفةرمويرت: ژۈئ موسولراألعراف. ژ ی ىئ ىئ ىئ ېئ ېئ ېئ

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

ن: سةعيد حةووا ئا: عةبدولآل عةبدورةمحان

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني6

بيرخةوشي ثاكء فةرمووي(: موسا )سةييدونا وتي واتة: يةكةميين من ثةشيمانبوومةتةوة، تؤبةمكردووةو تؤ، بؤ

انةكامن. موسولرلةهةموو دةبيرت كة - خؤتةسليمكردنةيش ئةم بةبير ��ان ه��ةلر��س��وك��ةوت��ير��ك��دا دةرب��ك��ةوير��ت - ك���ةس ب��ةم��وس��ولر

ٴۇ ژۈ دةفةرمويرت: ط��ةورة خواي وةك ريرت، ناذم�رې ې ې ۉ ۉ ۅ ۅ ۋ ۋ ې ى ى ائ ائ ەئ ەئ وئوئ ژ دانامةزريرتء باوةريان بةخواكةت، سويرند واتة: النساء. لةوكيرشةو داوةر نةكةنة تؤ هةتا ان حسيربنابن بةموسولر

ناكؤكييانةي لةنيروانياندا روودةدات، جا كة تؤ حوكمتكردن ئةوجا ناميرنيرتء دةروونياندا ء ل��ةدلر طؤلريرك ء طرير هيض

بةتةواوي خؤتةسليمدةكةن.دةزانريرت وةحييةوة بةهؤي طةورةيش فةرماني خواي دواي طةياندويةتي، )s(راستطؤمان ثيرغةمبةري ك��ة شتيركي بةخوا خؤتةسليمكردن راستييةيش ئةم زانيين ئةو ��ان��ةك��ةدا م��وس��ولر لةناخي ضونكة دةب��ير��ت، ئاسايي ذيانةو هةموو ئ��اط��اداري خ��وا كة دةضةسثيرت قةناعةتة

شارةزاي سرووشيت مرؤظة....

رةفتارو راستكردنةوةي م��رؤظء ضاكسازيي م��ادام - بةخواي طةورة، خوايش هيض بةتةسليمبوونيريت رةوشيت راوي خؤي بؤ نةناردبن، نةتةوةيةكي نةهيرشتؤتةوة كة ن�ر

ڌڌ ڍ ڍ ڇ ڇ ڇ ژڇ دةفةرمويرت: خؤي وةك نةضووبيرت. بؤ ثيرغةمبةريركي نيية نةتةوة واتة: فاطر. ژ

ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ژڄ دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةروةه��ا وات���ة: النحل. ژ ڇگ چ چ چ چ ثيرغةمبةرمان بؤ هةموو نةتةوةيةك ناردووة تا ثيريانراطةيةنن كة تةنها خوابثةرسنتء توخين تاغوت نةكةون. هةروةها:

ھ ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ژڳ ژ إبراهيم. واتة: هةرثيرغةمبةريركمان ناردبيرت هةربةزماني طةلةكةي خؤي بووة تا هةموو شتيركيان بؤ روونبكاتةوة. أمة، سبعني تتمون )أنتم دةفةرمويرت: )s(ثيرغةمبةريشاويرتييةوة. واتة: وأنتم خريها وأكرمها على اهلل(. ترمزي ط�رضاكرتينء ئيروة خوايش الي نةتةوةنء حةفتاهةمني ئيروة

بةريرزترينيانن.لةمةوة هةلرةي طوماني ئةو كةسانةمان بؤ رووندةبيرتةوة : »ثيرغةمبةران تةنها بؤ ضةند نةتةوةيةك هاتوون، كة دةلرنيرم بةالر ب��ووة«! ناوضةيةك ضةند بؤ هةر بانطةوازةكةيشيان راستييةكةي ثيرضةوانةي ئةمةية، ئةطةرضي ئيرمة خؤيشمان دةزانني هةرئةوانة نازانني، نةتةوةكان هةموو ثيرغةمبةري باسفةرمووين، ب��ؤي ل��ةق��ورئ��ان��دا ث��ةروةردط��ار خ��واي ك��ة هةبووة ثيرغةمبةريركيان كة رايانواية فارسةكان بؤمنوونة فارسةكان كة دلرنياين ل��ةوة ئيرمة ب��ووة، زةردةش��ت ن��اوي ثيرغةمبةريان بؤ هاتووة، بةلرطةيشمان ئةو ئايةتةية كة خواي

طةورة تيريدا دةفةرمويرت: ژڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌڌ ژ فاطر. واتة: نةتةوة نيية ثيرغةمبةريركي بؤ نةضووبيرت. هةروةها قسةكةي ئيبنوعةبباس كة دةفةرمويرت: »خةلركي كرد، كؤضيدوايي ثيرغةمبةرةكةيان كة ف��ارس ن��اوض��ةي ئةوةندة م بةالر ث�ؤزكرد«. لةاليان ئاطرثةرستيي ئيبليس زةردةش��ت كة بلريرني بةيةقينةوة ناتوانني ئيرمة كة هةية رامان هةمان هةروةها نيية، بةلرطةمان ثيرغةمبةرة، ضونكة دةبيرت بةرامبةر هةرنةتةوةيةك كة كةسيرك وةك ثيرغةمبةري

خؤيان بناسيرنن.بةدوو شت دةوتريت ئيسالم:

ب���ةو دةق )ن���ص(ان���ةي ك��ة خ���واي ط����ةورة ب��ةوةح��ي أ( ناردوويةتيية بةثيرغةمبةراندا دي��ن روون��ك��ردن��ةوةي ب��ؤ ب��ؤ خةلركيان ئ��اش��ك��راي��ان��ك��ردووةو ئ��ةوان��ي��ش خ����وارةوةو

روونكردؤتةوة.

ئيسالم لةرووي زمانةوانييةوةماناي خؤبةدةستةوةدانء تةسليمبوونة

بةخواي طةورة، بةجيبةجيكردني سةرثشكانةي فةرمانةكانيء

بةتوخننةكةوتني بةرهةلستييةكاني -ئةمانةيش لةوةحيدا دياريكراون- هةركةسيك دلء دةرووني لةهةموو كاروباريكيدا تةسليمي خوا بكات، ئةوا

بةموسولمان دةذميرريت

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

7 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

��ان كة ب���ةك���اروك���ردةوةك���ان���ي م��رؤظ��ير��ك��ي م��وس��ولر ب( تيردا خؤبةخواتةسليمكردني باوةرو ثيرويست بةئةندازةي

هاتبيرتةدي.زؤري���يء رادةي ي��ةك��ةم، م��ان��اي ب��ةث��ير��ي ئيسالميش جياوازة، ثيرغةمبةريركيرت بؤ لةثيرغةمبةريركةوة فراوانيي م هةموويان سةرضاوةكانيان يةكة. بؤية ئةو ئيسالمةي بةالربؤ سةييدونا لةوةي فراوانرتة بؤ سةييدونا موسا هاتووة تةوراتةكةي دةرب��ارةي طةورة هاتووة، ضونكة خواي نوح

سةييدونا موسا دةفةرمويرت: ژٺ ٺ ٿ ٿ ٿ ٿ ٹ ٹ ٹ ٹ ڤ ڄ ژ األعراف. واتة: خوا فةرماني بةموسا دا كة لةسةر تةختةقوري سورةوةكراوة ئامؤذطاريي شتيركء هةموو دةرب��ارةي كة - ثةيامةكةي ئيسالمةكةي بنووسيرتةوة. تيردابوو- بؤنةيةكي هةموو ف��راوان��رتة، ثيرغةمبةرانيرت لةئيسالمي )s(موحةممةدليربيرت( خوايان )سةالمي ئةو ثيرش ثيرغةمبةراني ضونكة )s(م موحةممةد بةالر بؤ طةلي خؤي هاتووة، هةريةكةيان هةموو بؤ ثةيامةكةيشي هاتووةو مرؤظايةتي هةموو بؤ بةطشيت، مرؤظايةتيية نةوةي هةموو بؤ شويرنيركء كاتء ئةمةيش ئةوةي ثيرويستكردووة كة ثةيامةكةي ئةم لةهيي لةباسي ط��ةورة خ��واي ئ��ةوةت��ا بةرفراوانرتبيرت، ئةوانيرت

ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ژ فةرموويةتي: قورئاندا ڄ ڄ ڃ ڃ ڃ ڃ ژ النحل. واتة: ئةو قورئانةي بؤمان ناردوويت، روونكردنةوةي هةموو شتيركي

انان... تيردايةو ريرنماييء بةزةييء مذدةية بؤ موسولرب��ةث��ةي��امء ك��ؤت��اي��ي )s(موحةممةد ب��ةث��ةي��ام��ةك��ةي ئيرمةي ريرنمايي طةورة خواي بؤية هات، ثيرغةمبةرايةتي برؤين: راواني خوا ن�ر ريربازي لةسةر كة ئةوة كردووة بؤ األنعام. ژ ۆئی ۇئ وئۇئ وئ ەئ ژەئ تؤيش ريرنماييكردوون، خ��وا كة ئ��ةوان��ةن ئ��ةوان��ة وات��ة: لةسةر ريرنماييء ريربازي ئةوان برؤ، هةروةها دةفةرمويرت:

ژ ې ې ې ى ى ائ ائ ەئ ەئ ژ النساء. واتة: قورئان ريرنماييتان بةرةو ريربازي ئةوانةي دةكات. خ��وازان( خ���ر ضاكةكارانء )ريربازي خؤتان ثيرش ثرؤطرامء سيستم خواي لةريربازو ثيرويستبووبيرت ئةوةي

ڇ چ چ چ ژ ت��ةواوك��ردووي��ن: ب��ؤي ط���ةورة ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڌگ ژ املائدة. خؤمم بةهرةي ت��ةواوك��ردنء بؤ دينةكةتامن ئةمرؤ وات��ة: بةتةواوي بةسةرتاندا رشتء رازيم ئيسالم دين )بةرنامةي

ذيان(تان بيرت.

قبلي األنبياء ومثل )مثلي دةفةرمويرت: )s(ثيرغةمبةرمن لبنة موضع إلا وأجله فأحسنه بيتا بنى رجل كمثل له ويعجبون به يطوفون الناس عل فج زواي��اه من زاوي��ة وأنا اللبنة تلك فأنا اللبنة، ه��ذه وضعت ه���ا ويقولون: وات��ة: اوي��ان��ةت��ةوة. ط���ر شيرخةكة ه���ةردوو النبيني(. خ��امت واي��ة: ئ��ةوة وةك من ثيرش ثيرغةمبةراني م��نء من��وون��ةي كابرايةك خانوويةكي زؤرجوانء ريركوثيرك دروستكردبيرت، خانووةكةدا لةطؤشةيةكي نةبيرت خشتيرك جيرطةي تةنها ك��ة ب��ةب��ةت��الر��ي م��اب��ير��ت��ةوة، ئينجا ك��ة خ��ةلر��ك��ي ب����ةدةورةي بؤ م بةالر سةرسامنب، بةخانووةكة بيرنوبضنء خانووةكةدا : ئاي خؤزطة ئةو خشتةيش لةجيري خشتة نوقسانةكة بلرنيركؤتا منيش ئ��ةو خشتةمء من ئ��ةوا داب��ن��راي��ةت��ةوة خ��ؤي

ثيرغةمبةرم...ل��ةك��ؤم��ةلر��ط��ةي داوا ك��ة ئ��ي��س��الم��ة، ل��ةب��ةرت��ةواوير��ت��ي��ي هةموو بةميش بؤية ، شويرنيبكةون ك��راوة مرؤظايةتي دي��ن��ةك��ان��ي��رت ك��ؤت��اي��ي��ان��ث��ير��ه��ات��ووة، ئ��ي��رت ل��ةم��ة ب��ةدواي��ش خواي وةك نايةت، ئيسالم دواي شةريعةتيركيرت هةرطيز

ەئ ەئ ائ ائ ى ى ژې دةف��ةرم��وير��ت: ط���ةورة واتة: خؤ األح��زاب. ژ وئ وئ ۇئ ۇئ ۆئ ىئ راويركي موحةممةد)s( باوكي كةسيرك لةئيروة نةبوو، هةرن�ر

ڻ ڻ ژ يان: ثيرغةمبةران. بةكؤتاي بوو، كة كرا خوا األع���راف. ژ ې ہ ہ ہ ہ ۀ ۀ هةرهةموو بؤ خ��وامء راوي ن����ر من خةلركينة ، ب��لر��ير وات��ة:

ہ ہ ہ ژۀہ هةروةها: راوم. ن���ر ئيروة خةلركي هةموو بؤ تؤمان وات��ة: سبأ. ژ ھۓ ھ ناردووة تا هةم مذدةدةربيت هةم ئاطاداركةرةوة. هةروةها: واتة: األنبياء. ژ گ گ گ گ ک ک ژ ناردوومانيت. جيهان ه��ةم��وو ب��ؤ ئيرمة رةمح��ةت��ي��تء ت��ؤ ژ ہې ہ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ژڻ األعراف. واتة: هةركةسيرك ئايينيرك )بةرنامةيةكيرت بؤ ذيان( حةمتةن ليريوةرناط�يرتء ريربازي، بكاتة ئيسالم غةيري

ڃ ژ لةدوارؤذيشدا هةر لةزةرةرمةندان دةبيرت. هةروةها: ڃ چ چ چ گ ژ آل عمران. واتة: ئايني لةالي

خوا هةرئيسالمة.طومراو نةكةويرت، )s(ثيرغةمبةر شويرين هةركةسيرك س���ةرط���ةردان���ةو ح��ةمت��ةن س����ةري ب���ةف���ةت���ارةت دةض��ير��ت، بيده، نفسي )وال��ذي دةف��ةرم��وير��ت: )s(ثيرغةمبةر بؤية ثم نصراني ول يهودي ��ة، الم هذه من أح��د بي يسمع ل النار(. ئيمام من أصحاب به إل كان أرسلت ليؤمن بالذي

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني8

طياني مين ك��ةس��ةي ب��ةو وات��ة: اوير��ت��ي��ي��ةوة. ط���ر موسليم مي بةدةستة، هةركةسيرك لةم نةتةوةية )ئةو نةتةوةي وةالرثةيامي ثيرغةمبةر)s( دةداتةوة( ثةيامةكةي ببيستيرت - جولةكةبيرت يان مةسيحي- ئةطةر باوةرمثيرنةهيرنيرت، ئةوا دةفةرمويرت: طةورةيش .. خواي دؤزةخة ئاطري جيرطةي

ڃ ڃ ڃ ڄ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ڦ ژ ڍ ڇ ڇڇ ڇ چ چ چ چ ڃ ڍژ النساء. واتة: ئةوكةسةي بةئاراستةيةكي ثيرضةوانة بةئاراستةي ثيرغةمبةر)s( جبولريرتةوةو ريربازيركيرت -جطة بؤ ذياني بطريرتةبةر، يان ريربازيركيرتي لةئايينةكةي ئةو- يان بطريرتةبةر، لةذيانيدا انان موسولر رير��ب��ازي غةيري سيستمء بةرنامةيةكيرتي غةيري ئيسالم بضةسثيرنيرت، ئةو هةتاهةتاية بةنةمري دؤزةخ��ةوةو دةخريرتة كافرةو كةسة ل��ةئ��اط��ري دؤزةخ�����دا دةم��ير��ن��ير��ت��ةوةو ض��ارةن��ووس��ي زؤر

ڄ ڄ ڄ ڦ ژ دةفةرمويرت: يان خراثدةبيرت. چ چ چ ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇ ڇ ڇ چ كافرنء كةسانةي ئةو وات��ة: النساء. ژ ڎ ڎ ڌ دةيانةويرت نةهيرناوةو ثيرغةمبةرةكاني بةخواو باوةريان : باوةر بةهةنديرك جياوازي خبةنة نيروان باوةرهيرنانء دةلرنيربةهةنديركيرتيان ب����اوةر ء دةه��ير��ن��نير ث��ةي��ام ث��ير��غ��ةم��ب��ةرو كافربوونء نيرواني لةو ريرطةيةكيرت دةيانةويرت ناهيرنني!و ��ان��ب��وون��ةدا ب��دؤزن��ةوة! ئ��ةوان��ة ب��ةراس��يت كافري م��وس��ولر

تةواون...ئ���ةو ئ��ي��س��الم��ةي ب��ؤ ث��ير��غ��ةم��ب��ةران��ي ث��ير��ش��وو ه��ات��ب��وو، خراوةتةسةر، زي��ادةي��ان ي��ان ليريانالدراوة ب���ض��وون��ةوة، ئ��الر��وط��ؤري��ان ب���ةس���ةرداه���ات���ووة، خ��الر��ة س��ةرةك��ي��ي��ةك��ان��ي ، خراوةتةجير ناهةقييان ل��ير��س��رراوةت��ةوةو هةقخوازييان ش��وير��ن��ك��ةوت��ووةك��ان��ي��ش��ي��ان ل���ةس���ةر ئ����ةو ط����ؤرراوان����ة ئةو ئيدي ط��وم��ران، جا ء وير��لر وا بؤية ث���ةروةردةك���راون، طؤرانء الدانة لةباسةكاني عةقيدةدا بووبن، يان لةدرومشي شةريعةتء حوكمةكاني لةباسةكاني يان خواثةرسيت، لةوة زانيمانء ئيرمة ئةطةر رةف��ت��ارك��ردن��دا.. ضؤنيةتيي ئامساني كتيربيركيرتي ق��ورئ��ان غ��ةي��ري ك��ة دلرنيابووين )s(ثيرغةمبةرمان فةرمايشتةكاني نةماوةو، بةسةالمةتي بةردةستمان، كةوتوونةتة راستةكاني ثاكبوونةتةوةو بؤ ئةوكاتة زياتر هةستدةكةين كة مرؤظايةتي بؤ رزطاربووني لةكيرشةكاني، دةبيرت ريرطةي تةسليمبوون بةخوا بطريرتةبةر، ئةطةرضي بكةويرت. )s(موحةممةد شويرين ثيرويستة

مرؤظايةتي لةمةدا خؤ سةرثشك )موخةييةر(نييةو غةيري ئايينيركيرت ب��ةرن��ام��ةو ب����وب���اوةرو ه��ةرض��ي ئيسالميش دةفةرمويرت: طةورة خواي .. ليريوةرناط�يرت بطريرتةربةر

ژ ڄ ڃ ڃ ڃ ڃ چ چ چ چ ڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڌ ڎ ڎڈ ڈ ژ ژ ڑڑ ک ک ک ک گ گ ژ املائدة. واتة: ئةي خاوةن كتيربة دوايئةوةي هاتةالتان، ثيرغةمبةرةكةمان وا ئامسانييةكان عيساو سةييدونا )نيروان براوة خوايي وةحيي ماوةيةكة دوايي ليربيرت-( خوايان -سةالمي موحةممةد سةييدونا : مذدةريرك يان ئاطاداركةرةوةيةكمان لةرؤذي قيامةتدا نةلرنيرخوامان ثةيامي تا نةهات هيضكةس بيرت! بؤمان ن��ةدي ناردن، بؤ ئاطاداركةرةوةمان م��ذدةدةرو وا ثيربطةيةنيرت!

خوا بةسةر هةموو شتيركدا بةتواناية.بانطةوازةكةي )s(ثيرغةمبةر ك��ة ئيسالمةي ئ��ةو - )s(ودةكردةوة بةهؤي قورئانء سوننةتةكاني ثيرغةمبةر بالرخ���ؤي���ةوة دةزان�����رير�����ن، ش���ارةزاب���وون���ي���ش ل��ةس��ون��ن��ةت، كة دةخوازيرت حةديس زانسيت ريرساكاني شارةزابووني زانا رةخنةطرةكاني حةديس )نقاد احلديث( دايانرشتوون.

ذياني ه��ةم��وو طشتط�ي ت���ةواو ريرنماييةكي ئيسالم كردويةتي ك��ارزان كردطارو خ��واي ضونكة مرؤظايةتيية، خؤي بةزانسيت ئةو مرؤظايةتي، كؤمةلرطةي بةبةرنامةي واي بؤ دارشتوون كة هةموو كوجنيركي ذيانيان بطريرتةوة، هيض م��ةس��ةل��ةي��ةك ل��ةب��وونء ط�����ةردوونء ذي��ان��دا ن��ةم��اوة حةقيقةتي ثيرناسةي لةسةرنةدابيرتء خؤي راي ئيسالم ماهييةتي بةدةرخستين رووننةكردبيرتةوة، شتةي ئ��ةو شتةكان بةكاريطةرييان، ئينجا بةهةلرويرسيت راستوةرطرتن لر��ةو ئ���ةوة ح��ةرام��ة، ئ��ةو شتة ب��ةرام��ب��ةري��ان.. ئ���ةوة ح��ةالرجائيزة، ئةويرتيان ناشيرت، ئةمة فةرزة، ئةويان سوننةتة.. يان عةقيدةبن ب��ن: ذي��ان��دا لةهةراليةنيركي ئةمانة ئيرت ئابووري، يان سياسةتنب رةفتار، يان مامةلرةبن ثةرسنت، يةتينب يان اليةنةكاني جةنطء ئاشيت، ياساداناننب كؤمةالردةفةرمويرت: ث��ةروةردط��ار خ��واي جيربةجيركردنيان.. يان ژڦ ڦ ڦ ڄ ڄ ڄڃ ژ النحل. واتة: هةموو روونكردنةوةي ناردوويت بؤمان كة قورئانةكةي

ی ژی دةفةرمويرت: هةروةها تيرداية. شتيركي يوسف. واتة: باسي هةموو شتيركي بةدوورو ژ ی ىئ دريرذي تيرداية.. هةرشتيركيش لةقورئانء سوننةتدا نةبيرت ئةوا ئةوان دةركةوتبيرت( تةواوبووني ئةوةي ثاش )وةكو زانايان راوبؤضووني خؤياني لةسةر دةدةن.. راي ئةوانيش

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

9 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

سوننةت ق��ورئ��انء كة دير��ت طشتييانةوة ريرسا ل��ةو ه��ةر خؤيان دايانرشتوون، ئةمةيش موجتةهيدةكان دةيزانن..

ل��ةق��ورئ��انء س��ون��ن��ةت��دا ه��ةم��وو ب��اس��ةك��ان��ي ع��ةق��ي��دةو ء ك��ير��ش��ةي خ���واث���ةرس���يتء ك��ير��ش��ةك��ان��ي س���ام���انء م�����الرياسادانانء كيرشةكاني ئاشيتء جةنطء يةتيء كؤمةالرجيربةجيركردنيان، هةروةها كيرشةكاني ثةروةردةو ئاراستةو هةموويان ت.. دةس����ةالر ي��ان حوكمء ك��ردن، ف���ر زان��س��يتء باسانةيان ئةم )الفقهاء( شةرعناسةكان زانا دياريكراون، بؤ ضةندين خانة ثؤليرنكردووة وةكو: باوةر، خواثةرسيت،

رةفتارو رةوشت، سةوداومامةلرة، سزاكان.ت����دارير����يت ل��ةخ��ان��ةي ك��ير��ش��ةك��ان��ي ح���وك���مء دةس����ةالرزةك��ات ح��ةجء رؤذوو ن��وير��ذو باسةكاني باوةرهيرناندان، لةخانةي خواثةرستيدان، سةوداومامةلرةيش دابةشدةبنةوة ناكؤكي، ه��اوس��ةرير��يت، س��ام��ان��داري، بازنةيرت: ثيرنج بؤ تؤلرةسةندنةوة، ثيرنجن: سزاكانيش م���ات.. ئةمينداري، سزاي دزي، سزاي زينا، سزاي ثاشطةز بوونةوة لةئيسالم،

سزاي تؤمةتباركردني خةلركي بةداويرنثيسي..ئيسالمي ثيرناسةي ش��ير��وة ب���ةزؤر )s(ثيرغةمبةر -ج��ؤرب��ةج��ؤران��ةي ثيرناسة ل��ةم ك��ةس ه��ةن��دير��ك ك����ردووة، )s(باش تيرنةطةيشتوون، ضونكة ثيرغةمبةر )s(ثيرغةمبةر)اجلزء(كردووة، بةبةشيرك )الكل(ي كؤ ثيرناسةي زؤرجار وةك دةستنيشانبكات. ب��ةش��ة ئ��ةو طرنطيي ب��ؤئ��ةوةي بريتيية حةجكردن وات���ة: ع��رف��ات( )احل��ج دةف��ةرم��وير��ت: راوةس��ت��ان بيرطومان ع��ةرةف��ات. كيروي ل��ةراوةس��ت��ان��ةك��ةي ل���ةس���ةرض���ي���اي ع����ةرةف����اتء ل�������ةرؤذي ع����ارف����ةدا ه��ةم��وو لةبةرطرنطيي م بةالر حةجة، بةشيركي بةلركو حةجةكةنيية، ئةو روكنة، ثيرغةمبةر)s( ئاواي دةربريوة. كةوابوو ضؤن لةراوةستاني بريتيية حةجكردن بلريرت: كةسيرك ئةطةر سةرشاخي عةرةفات بةهةلرةدادةضيرت، هةر بةو شيروةيةيش باسيركي لةضةند بريتيية ئيسالم وابزانيرت هةركةسيرك

ثةرسنت، بيرطومان بةهةلرةداضووة..با ضةند ثيرناسةيةكي وةها بؤ ئيسالم بهيرنينةوة تا زياتر

مةسةلةكة روونببيرتةوة:يرتةوة ثيرناسةي يةكةم: تةحلةي كوري عوبةيدولرآل دةيط�ركة: }جاء رجل إىل رسول اهلل)s( يسأل عن اإلس�م، فقال رسول اهلل)s(: مخس صلوات يف اليوم والليلة، فقال هل علي ع، وصيام شهر رمضان، فقال: هل ؟ قال: ل، إل أن تطو غريهن )s(علي غريه؟ فق�ال: ل، إل أن تطوع، وذكر له رسول اهللقال: تطوع، أن إل ل، قال: غريها؟ علي هل فقال: الزكاة

فأدبر الرجل وهو يقول: واهلل ل أزيد على هذا ول أنقص منه، فقال رسول اهلل)s(: أفلح إن صدق{. هةرشةش زاناكاني اويانةتةوة. واتة: ثياويرك هاتة حةديس جطة لةترمزي ط�رخزمةتي ثيرغةمبةر)s(و ليريثرسي: ئيسالم ضيية؟ ئةويش فةرمووي: ئيسالم بريتيية لةثيرنج نويرذ لةشةوو رؤذيركدا. فةرمووي: لةسةرنيية؟ هيضيرتم ئةوة غةيري وتي: كابرا نا، مةطةر خؤت لةزيادة هييرت بكةيت. وة رؤذووي مانطي لةسةرنيية؟ هيضيرتم ئ��ةوة غةيري وت��ي: كابرا رةم���ةزان، ف��ةرم��ووي: ن��ا، م��ةط��ةر خ��ؤت ل��ةزي��ادة هييرت )رؤذووي����رت( وةب�هيرنايةوة، زةكاتيشي خوا ثيرغةمبةري وة بطريت.

فةرمووي: لةسةرنيية؟ هيضيرتم ئةوة غةيري وتي: كابرا كابرا ئيرت ببةخشيت. هييرت ل��ةزي��ادة خ��ؤت م��ةط��ةر ن��ا، رؤيشت، بةدةم رؤيشتنةوة هةردةيوت: نة لةوة زياتردةكةم فةرمووي: )s(ثيرغةمبةريش كةمدةكةمةوة. ليريشي نة ئةطةر راستبكات سةركةوتوودةبيرت، يان ئةطةر راستبكات دةضيرتة بةهةشتةوة، يان ئةطةر راستبكات خؤيء باوكيشي

سةركةوتوودةبن..ثيرناسةي دووةم: موعاويةي كوري حيددة دةفةرمويرت: خواي ئ��ةو ت��وو )ث��ير��م��وت(: )s(كرد ثيرغةمبةرم ع��ةرزي

هيض مةسةلةيةك لةبوونء طةردوونء ذياندا نةماوة ئيسالم

راي خؤي لةسةرنةدابيتء ثيناسةي حةقيقةتي ئةو شتةي رووننةكردبيتةوة، بةدةرخستني ماهييةتي

شتةكان بةكاريطةرييان، ئينجا بةهةلويستي راستوةرطرتن

بةرامبةريان..

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني10

ثةروةردطارة، ئةوة خوا تؤي بةضييةوة بؤ ئيرمة ناردووة؟! نيشانةكاني وتي: بةئيسالمةوة. )باإلسالم(: فةرمووي: ئيسالم ضني؟ فةرمووي: )أن تقول: أسلمت وجهي إىل اهلل عز لايت، وتقيم الص�ة وتؤتي الزكاة، كل مسلم على وجل وختم، أخوان نصريان، ل يقبل اهلل عز وجل من مشرك ر مسلم مبعدما أسلم عم�، أو يفارق املشركني إىل املسلمني(. نةسائي اويرتييةوة. واتة: ئةوةية كة بلريريت: روومكردؤتة خواو ط�رخؤم تةسليم بةو كردووة، ئينجا نويرذبكةيتء زةكاتبدةيت، دوو ضونكة ح��ةرام��ة، انان لةموسولر ان موسولر هةموو كةسة ئةو كردةوةيةكي هيض يةكرتين، ثيرشتيواني براي يان كافرببيرتةوة، انبووني موسولر دواي كة ط�انابيرت ريزي هاتة بةجيرهيرشتء كوفري كؤمةلري ئ��ةوةي دواي

انانةوة بطةريرتةوة بؤ سةر كوفر.. موسولركة ن��ةوة دةط���ر )s(لةثيرغةمبةرةوة سيريةم: ثيرناسةي فةرموويةتي: )اإلس�م أن تشهد أن ل إله إل اهلل وأن ممدا عبده ورسوله، وتقيم الص�ة وتؤتي الزكاة وتصوم رمضان وحتج البيت إن استطعت إليه سبي�(. واتة : ئيسالم ئةوةية برياربدةيت كة هيض خوايةك نيية شاياني ثةرستنبيرت تةنها )s(موحةممةد كة برياربدةيت وة طةورةنةبيرت، خ��واي رؤذووي زةك��ات��ب��دةي��تء نويرذبكةيتء خ��واي��ةو راوي ن����ررةمةزان بطريتء هةركاتيرك تواناي حةجت هةبوو بيكةيت.

- ثيرناسةي دوايني، سةرجةمي ثيرناسةكانيرتة، ضونكة ئيسالمي هةموو ثيرناسةي دةطريرتةخؤو ئةوانيرت هةموو بةشة ئةو طرنطيي بؤئةوةي كردووة، بةشيرك بةثيرناسةي خباتةروو، بةلرطةيش بؤ ئةوة حةديسيركيرتي سةحيحة كة )s(ثيرغةمبةر دادةنيرت، ئيسالم بةروكنةكاني ثيرنجة ئةم دةفةرمويرت: يرتةوة دةيط�ر ئيبنوعومةر كة لةحةديسيركدا وأن ممدا اهلل إل إله ل أن على شهادة بين اإلس���م )إن البيت ال��زك��اة وح��ج عبده ورس��ول��ه وإق��ام الص�ة وإي��ت��اء اويانةتةوة. ط�ر ترمزي موسليمء ئيمام رمضان(. وصوم واتة :ئيسالم لةسةر ثيرنج شت دامةزراوة: برياردان كة هيض طةورةو لةخواي جطة ثةرستنبيرت شاياني نيية خوايةك نويرذكردن، خواية، راوي ن���ر )s(موحةممةد كة برياردان

زةكاتدان، حةجكردني مالري خوا، رؤذووي رةمةزان.ئةم حةديسة وا باس دةفةرمويرت كة: ئيسالم لةسةر ئةو ثايةن، روكنة ثيرنج ئةو كةوابوو دام��ةزراوة، روكنة ثيرنج ئةطةرضي ئيسالمةكة، ه��ةم��وو ن��ةك ئيسالمن ك��ؤلر��ةك��ةي لةو هةر ثايةكانيش ثيركهاتةي كةرةستةي هةمووكاتيرك

كةرةستانةن كة خانووةكةيان ليردروستدةكريرت..

ن خ��ان��وو ل��ةس��ةر ض��وار ك��ات��ير��ك ك��ةس��ير��ك دةلر���ير���ت: ف���الرهةنء ثاية ض��وار كة دةطةيةنيرت ئ��ةوة دام����ةزراوة، ثاية واتيربطات يةكيرك ئةطةر بنياتنراوة. لةسةر خانوويةكيان كؤشكء دةلر��نير بةتةنها بةوانيش هةن، ثايةكان تةنها كة ئيسالميش ب���ةه���ةلر���ةدادةض���ير���ت، ئ����ةوا ت�����ةواو، ت����ةالري بكاتةوةو قورئان با دةوير��ت بةلرطةي هةركةس ه��ةرواي��ة، سةرجنيبدات، ئةوكاتة دةبينيرت كة لةطةلر باسكردني ئةم سياسةتء ك��اروب��اري خ��وورةوش��تء باسي ثايةدا ثيرنج خوازيء خ�ر جةنطء ئاشيتء يةتيء كؤمةالر بارودؤخي ش��ةرخ��وازي��ش��ي ك�����ردووة. ي���ان ه���ةرئ���ةوةن���دة ب��ةس��ة بؤ دةرخستين هةلرةي ئةو بؤضوونة كة كتيربيركي شةرع )فيقه( دةبينيرت ئةوسا بكات، سةرباسةكاني سةيري بكاتةوةو لةطةلر باسي ئةم ثايانةدا باسي ثةرسنتء سةوداومامةلرةو ه��اوس��ةرير��يتء دةي��ان م����اتء ف��ةرم��ان��رةواي��يء جيهادو ئةو هةلرةي بةسة ئ��ةوةن��دة ي��ان دةبينيرت، تةوةرةباسيرت بؤضوونة خبريرتةروو كة كتيربيركي وةكو سةحيحي بوخاري تةماشابكات، كة نةك هةرباسي خواثةرسيت تيرداية، بةلركو بةلريرندانء ف��رؤش��نتء ك��ري��نء لةباسي حةديسي س��ةدان

يةتيء رةوشيت لةخؤطرتووة.. سياسةتء كؤمةالرئيسالمةتييةكةنني، هةموو روكنة ثيرنج ئ��ةم ك��ةواب��وو لةسةر ئيسالمةكةيان كؤشكي ئيسالمنء ثايةي بةلركو

وةستاوة..بناغةكة خ��ان��ووي��ش��ة، بناغةيشةو ئيسالم ك��ةواب��وو

روكنةكانن، خانووةكةيش حوكمة ئيسالمييةكانن.كة ديراسةيةكي ئيسالم دةكةيت، دةبينيت ثرؤطراميركي س��ةرب��ةخ��ؤي س��ي��اس��ةت��ي خ���ؤي ه��ةي��ة، ك��ة ل��ةروان��ط��ةي تء دةس���ةالر نيشتمانء ت��ةم��اش��اي خ��ؤي��ةوة س��ةرب��ةخ��ؤي س��ةروةري��ي ي��اس��او رير��ب��ازي ك��ارو ش���وراو ف��ةرم��ان��رةواي��ي يي كارط�ر دابةشكردنيركي راث��ةران��دنء دةزط��اي دةك��ات،

سةربةخؤي خؤي هةية..بةرنامةيةكي دةبينيت دةكةيت، ئيسالم ديراسةي كة يةتيي خؤي هةية، كة لةروانطةي ئةوةوة سةربةخؤي كؤمةالريةتيء تةماشاي مرؤظ )ذنء ثياو(و خيرزانء ذياني كؤمةالر

تيرطةيشنت ليريان دةكات.كة ديراسةي ئيسالم دةكةيت، دةبينيت كؤمةلريرك ريرساي كة هةية، رةفتار رةوش��تء بؤ تايبةتي خؤي سةربةخؤي بؤ روون واقيعيء ريربازيركي ئ��ةوان��ةوة لةسةرزةمينةي

انان دادةريرذيرت. هةلرسوكةوتي موسولرثرؤطراميركي دةبينيت دةكةيت، ئيسالم ديراسةي كة

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

11 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

خ���وازي ه��ةي��ة: ك��ة جيهاني ب��ؤ ف����ر س��ةرب��ةخ��ؤي خ���ؤي دوايي ل��ةرؤذي هةرنكولري نةك كة ثيرئاوةداندةكاتةوة.. هةموو ضونكة فةرامؤشبكريرت، ناشهيرلريرت بةلركو ناكات، كةموكورتيء دارير��ذراوةو تةواو ثرؤطرامة ئةم اليةنةكاني الروويرريي تيردانيية، نة زيادةرةوي تيرداية نة شلط�ي، هيض هةلرويرسيت ئيسالم نابينيت، لةذياندا طرنطيش شتيركي

ثةسةندي سروشتيي بةرامبةر نةنواندبيرت.ثرؤطراميركي دةبينيت دةكةيت، ئيسالم ديراسةي كة سةربازيي سةربةخؤي خؤي هةية، ئامانجء ئامادةسازيي ديارةو روونة، نةخشةي دامةزراوو ضؤنيةتيي هيرنانةديي ط��وير��راي��ةلر��ي��يء سيستمي م��ةش��قء ش���ير���وازي ئ��ام��ان��جء لةناو س��ةرب��ازي��ي��ةك��ان ئ��ةن��دام��ة ث��ةي��وةن��دي��ي ملكةضيء خؤيانء بةخةلركيء دةولرةتييةوة هةمووي وادارشتووة كة شويرنكةوتوواني ئيسالم هةميشة ضاويان لةئاسؤي بلرندي بؤ بيرت ئاسودةيي هيرمينء فةراهةمهيرناني ثيرشكةوتنء

كؤمةلرطةكةيان..سيستمي دةبينيت دةك��ةي��ت، ئيسالم دي��راس��ةي ك��ة تايبةتيي خؤي بؤ باري داراييء ئابووري هةية، ض لةبارةي كيرشةكاني ضارةسةري لةاليةني ض ريركخستنيانةوةبيرت، دةولر���ةتء خ��ةزير��ن��ةي مةسةلةكاني ي��ان ب��ةخ��اوةن��ب��وون، ثارسةنطراطرتين هاتوو رؤيشتوو، يان ريرسا طشتييةكاني مامةلرةي بازرطانيي نيروان دةولرةتي ئيسالميء دةولرةتانيرت..

بةم شيروةية كيرشةيةك نابينيت لةكيرشةكاني كؤمةلرطةي خ��ؤي س��ةرب��ةخ��ؤي حوكميركي ئ��ي��س��الم ك��ة م��رؤظ��اي��ةت��ي ثايةكاني لةسةر كة - ئيسالميش كؤشكي تيردانةدابيرت،

دامةزراوة- بريتيية لةسةرجةمي ئةم حوكمانة..ئيبنوعومةر)خوا لةحةديسةكةي شيروةية بةم دةبيرت على اإلس���م بين )ح��ةدي��س��ي: تيربطةين ليريانرازيبيرت( ئ���ةم ح��ةدي��س��ةدا ل��ةب��ةررؤش��ن��اي��ي مخ��س .. (. دةب���ير���ت خواي مةبةسيت ئةوةيش تيربطةين، لةحةديسةكانيرتيش

ڦ ڦ ڦ ژ فةرموويةتي: كة ث��ةروةردط��ارة ژ ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ڄ ڄ ڄ كة خ��وارةوة ناردوويتةتة بؤ قورئانيركمان وات��ة: النحل. روونكردنةوةي هةموو شتيركي تيردايةو ريرنماييء بةزةييء

انان. مذدةية بؤ موسولربةمرؤظايةتي فةرماني خوا كة ئيسالمةية ئةو ئةمة -قيامةتي رؤذي دن��ي��او ك��اروب��اري شويرنيبكةونء داوة مرؤظايةتي دةروون���ي م ب��ةالر دام��ةزرير��ن��ن، لةسةر خؤياني ناكات، بةئةرككيرشان ح��ةز خ��ؤي- س��روش��يت -ب��ةث��ير��ي

دياريبكريرت، حةزوئارةزووةكاني بؤ سنوور حةزناكات نايةويرت هيض بةربةستيرك رير لةهةوةسء نةوسي بطريرت! با ئةو سنوورو ريرطرتنء بةربةستانة لةسوودي خؤيشينب، بؤية خواي طةورة ئةوةي لةسةر ئةوكةسانة فةرزكردووة كة هةقخوازنء باوةريان بةبةرنامةكةي خواي طةورة هيرناوة كة دةبيرت ئةوان مرؤظايةتي وا رابهيرنن كة ملكةضء طويررايةلري تي خوا بن، ئةم راهيرنانةيش بةفةرمانكردن بةضاكةو دةسةالر

بةرهةلرستيكردن لةخراثةو بةجيهادكردن دةبيرت.دةبيرت ل��ةخ��راث��ة، بةرهةلرسيت بةضاكةو فةرمانكردن ت��ةن��ان��ةت دواي دام��ةزران��دن��ي ب��ةردةوام��ب��ير��ت، ك��ارير��ك��ي ئةويش ه���ةرواي���ة، جيهاديش ئيسالمييش، دةولر���ةت���ي دةبيرت هةربةردةوامبيرت تا ئةوساتةي شةريعةتةكةي خوا لةهةموو جيريةك دةضةسثيرنريرت، خواي طةورة دةفةرمويرت: البقرة. ژ چڎ چ چ چ ڃ ڃ ڃ ڃ ژ )واتة: فيتنة تا ئةوكاتةي لةطةلردا بكةن واتة: كوشتاريان خةلرك ناضاركردن لةسةر هةلرطةرانةوة لةئيسالم( ناميرنيرت، دةبيرتء خوا هةرشةريعةتةكةي ذيان هةموو بةرنامةي تا

ٻ ٻ ٻ ٱ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةروةه��ا ب���ةس.. ژ ڀٿ ڀ پ پ پ پ ٻ التوبة. واتة: ئةي ئةوكةسانةي باوةرتانهيرناوة ئةو كافرانة توندوتيذيتان با م بةالر نزيكن، ليرتانةوة كة بكوذن ثيرشرت

تيردابةديبكةن..ئ���ةم س���ير ب��ن��ةم��اي��ة: )ف���ةرم���ان ب��ةض��اك��ةو ب��ةره��ةلر��س��يت خةلركيدا لةخودي كة اليةنطرانةن ئةو جيهاد( لةخراثةو هةرضةندة ئيسالم، بةرقةراركردني بؤ ب��ةس��وودن ه��ةنء خواي طةورة خؤي داواي ضةسثاندني ئيسالمي كردووةو م ئةم سيرية دةبنة حةمتةن خؤيشي اليةنطري ئةو كارةية، بةالرئيسالمةتي، ثيادةكردني دةستثيركي زةمينةخؤشكةرو م داواكارييةكي سروشتيي ضونكة هةرضةندة طرانيشن، بةالركةناردةخريرت ئيسالم كاتيرك ضونكة مرؤظايةتني، مرؤظء نائارامي بالردةكيرشيرت بةسةر هةموو مرؤظةكاندا، غةزةبء كة بووةستيرت، ل��ةوالوة خوايش قيامةتيي دنياو س��زاي تء ل��ةدةس��ةالر ئايينةكةي رادان���ي الدانء لةسةرةجنامي

حوكمكردن بؤتة هؤي تورةكردني خواي طةورة.ل��ةب��ةرط��رن��ط��ي��ي ئ����ةم س����ير ب��ن��ةم��اي��ةي��ة دةب��ي��ن��ني كة ثيرغةمبةر)s( زؤرجار ثيرناسةي ئيسالمي بةمانة كردووة..

يرتةوة كة فةرموويةتي: بةززار لةثيرغةمبةرةوة)s( دةيط�ر)اإلس�م مثانية أسهم: اإلس�م سهم، والص�ة سهم، والزكاة باملعروف واألمر سهم، البيت وحج سهم، والصوم سهم،

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني12

سهم، والنهي عن املنكر سهم، واجلهاد يف سبيل اهلل سهم، ئيسالم هةشت ثشكة، وات��ة: ل��ه(. من ل سهم خ��اب وق��د نويرذة، بةشيركي ئيسالمةتيية، بةشيركي بةشة: هةشت بةشيركي زةكاتة، بةشيركي رؤذووة، بةشيركي حةجي مالري بةشيركيرتيشي بةضاكةو فةرمانكردنة بةشيركيرتي خواية، دام��او بةشيركة، جيهاديش لةخراثة، بةرهةلرستيكردنة

ئةوكةسةية كة بيربةشة..كة ير���ت���ةوة دةي���ط����ر )s(لةثيرغةمبةرةوة )احل���اك���م( فةرموويةتي: )اإلس�م أن تعبد اهلل لتشرك به شيئا وتقيم البيت، وحت��ج رم��ض��ان، وتصوم ال��زك��اة، وتؤتي الص�ة واألمر باملعروف، والنهي عن املنكر، وتسليمك على أهلك، ومن يدعه، اإلس�م من فهو سهم منهن شيئا انتقص فمن تركهن كلهن فقد وىل اإلس�م ظهره(. واتة: ئيسالم ئةوةية كة خوابثةرستيتء هاوةلري بؤ ثةيدانةكةيت، نويرذبكةيت، حةجبكةيت، بطريتء رةم���ةزان رؤذووي زةك��ات��ب��دةي��ت، ل��ةخ��راث��ة، بةرهةلرستيبكةيت ب��ةض��اك��ة، ف��ةرم��ان��ب��ك��ةي��ت شتيركي هةركةسيرك خ��ؤت، مندالري ء لةمالر وبكةيت سالرئيسالمةكة لةبةشيركي وازي ئ��ةوة ك��ةم��ك��ردةوة لةمانة ثشيت ئ��ةوا هيرنا لةهةمووي وازي هةركةسيش هيرناوة،

لةئيسالمةكة كردووة..ضاكة: وشةيةكي طشتييةو هةموو ئةوشتانة دةطريرتةوة كة شةريعةتي ئيسالم داواياندةكات، يان ريريثيردةدات، يان ناهيرلريرت خةلركي ليرينزيكببنةوة، يان داواي كؤتاييثيرهيرناني كةواتة .. )مكروه( بوغزيرنراو يان ح��ةرام وةك��و دةك��ات، ضاكة بريتيية: لةئيسالمء روكنةكاني، خراثةيش بريتيية: كؤشكةكةيشي، ث��اي��ةك��انء لةحوكمي ل��ةئ��ي��س��الم��الدان ئةوةية انان موسولر سةرةكيي ئةركي كة لةبةرئةوةية حوكميانبكات، ئةو بةتةنها تا سةرخبةن ئيسالمةكة كة طةورة كة خواي ئةوةية ئيسالميش ناوونيشاني حوكمي

چڇ چ ژچچ ف��ةرم��ووي��ةت��ي: دةرب������ارةي ڈ ڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇڇ کگ ک ک ک ڑڑ ژ ژ كةسانة ئ��ةو خ��وا وات��ة: احل��ج. ژ ڳ گ گ گ خوا سةردةخةن، خوا )ئايينةكة(ي وشة كة سةردةخات زالر��ة. شتيركدا هةموو بةسةر بيرويرنةيةو هيرزةو خاوةني ئةوكةسانةي كة ئةطةر خوا لةسةرزةمني جيرط�يانبكات - تء حوكم- ثاريرزطاريي ئيسالمةتي بةطرتنةدةسيت دةسالرتي شةرخوازيي ناهيرلرنء دةستدريرذي دةكةنء هيرزو دةسةالربةردةوامي خواي يادكردنةوةي بؤ - نويرذدةكةن ناكةنء

تا - زةكاتدةدةن و شةريعةتةكةي- راثةراندني ط��ةورةو بثاريرزن-و لةهةذاري كؤمةلرطةكةيان لةرةزيليء خؤيان لةخراثةكاري بةرهةلرسيت دةك��ةنء بةضاكةكاري فةرمان بةرزدةكةنةوة- لةجيهاندا خ��وازي خ���ر ي ئ��االر - دةك��ةنء

كؤتايي هةموو كاروباريركيش هةر بؤ خوا دةطةريرتةوة.ن���وير���ذك���ردن: ن��ي��ش��ان��ةي ئ���ةوةي���ة ك��ة دةولر��ةت��ةك��ةي��ان

دةولرةتيركي خواويستيية.زةكاتدان: نيشانةي ئةوةية كة دةولرةتةكةيان دةولرةتيركي

دادي خوايية.هةموو ك��ة ئ��ةوةي��ة نيشانةي ب��ةض��اك��ةك��ردن: ف��ةرم��ان

تةكةياندا لةبرةوداية. ضاكةيةك لةوالرهةموو كة ئةوةية نيشانةي لةخراثةكردن: بةرهةلرسيت

خراثةيةك لةدةولرةتةكةياندا لةنوشوستيداية.ئةمانةيش هةموويان نيشانةي ئةوةن، كة ئيسالم لةسةر

بناغةو كؤشكي خؤي دامةزراوة..لةبةررؤشنايي ئةمةدا كة بامسانكرد، دوو ثيرناسةكةي دوايني كة لةسةرةوة هيرناماننةوة، ئةوةي )بةزارو احلاكم(، ب��ةش��ة ط��رن��ط��ان��ةي��ةوة كة ب��ةو ث��ير��ن��اس��ةي ئيسالم دةك���ةن ثيرناسةي هةردووكيشيان ديسان ئةطةرضي تيريداهةن، هةموو ئيسالمةكةيان هةرنةكردووة، ضونكة ئيسالم - وةكو هةمووي ثيرناسةية دوو ئةو كة ل��ةوةي زياترة زانيمان- ثيرناسةي ضونكة بةتةنها، يةكيركيريان جاي ض باسكةن، يةكةم لةطةلر باسكردني روكنةكاندا باسي سير بنةماكةي ئيسالمن، ثيادةكردني بةرقةراركردنء اليةنطري كة كرد ئيسالم ل��ةوةي��ش زي��ات��رة، ه��ةروةه��ا ل��ةوةي��ش زي��ات��رة كة ثيرناسةي دووةم تيركهةلركيرش لةطةلر يةكيرك لةرةوشتةكاني مندالري ء م��الر لةطةلر دةبيرت كة باسيكردووة ان موسولرئةو لةبةرطرنطيي ئةميش بيرطومان ضؤنبيرت! خ��ؤي��دا

سيفةتة رةوشتييةية.بريتينةبوون بينيمان- -وةك���و ثيرناسةية دوو ئ��ةم

لةهةموو ئيسالم.حةديسةكةي عومةري كوري خةتابيش )خوا لير�ازيبيرت( ير��ت��ةوةو دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةر ل��ةم روان��ط��ةي��ةوةي��ة كة دةي��ط���رعلينا طلع إذ يوم ذات )s( اهلل رس��ول عند }بينما حنن رجل شديد بياض الثياب شديد سواد الشعر ل يرى عليه )s(النيب إىل جلس حتى أحد منا يعرفه ول السفر أثر فأسند ركبتيه إىل ركبتيه ووضع كفيه على فخذيه وقال: يا )s(: اإلس�م أن ممد أخربني عن اإلس�م؟ فقال رسول اهلل، وتقيم الص�ة، تشهد أن ل إله إل اهلل وأن ممدا رسول اهلل

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

13 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

وتؤتي الزكاة، وتصوم رمضان، وحتج البيت إن استطعت إليه سبي�، قال: صدقت. فعجبنا له يسأله ويصدقه! قال: وكتبه وم�ئكته باهلل تؤمن أن قال: اإلميان؟ عن فأخربني ق��ال: وش��ره، خ��ريه بالقدر وتؤمن اآلخ��ر؛ وال��ي��وم ورسله صدقت. قال: فأخربني عن اإلحسان؟ قال: أن تعبد اهلل كأنك تراه فإن مل تكن تراه فإنه يراك. قال: فأخربني عن الساعة؟ فأخربني ق��ال: السائل. من بأعلم عنها املسئول ما ق��ال: احلفاة ت��رى وأن ربتها، األم��ة تلد أن ق��ال: أماراتها؟ ع��ن انطلق ثم البنيان! يف يتطاولون الشاء رعاء العالة العراة اهلل قلت: السائل؟ أتدري من يا عمر ق��ال: ثم مليا فلبثت ورسوله أعلم. قال: فإنه جربيل أتاكم يعلمكم دينكم.{ متفق عليه. واتة: كة لةخزمةتي ثيرغةمبةردا)s( دانيشتبووين، لةثر ثياويرك هات، ثؤشاكةكةي بةري زؤر سثيبوو، مووي سةفةري ئاسةواريركي هيض رةشبوو، زؤر خؤيشي بةشي تينويريت( ماندووييء ء ت��ؤزوخ��ؤلر )وةك ثيروةديارنةبوو )j(ثيرغةمبةر خزمةتي ضووة نةماندةناسي، كةسيشمان )j(ثيرغةمبةرةوة ئةذنؤي بةهةردوو نا ئةذنؤي ه��ةردوو ه�����ةردوو ل��ةث��ي دةس��ت��ي��ش��ي خ��س��ت��ةس��ةر ه�����ةردوو ران��ي ،)j(موحةممةد ئ��ةي ليريثرسي: ئينجا )j(ثيرغةمبةرئيسالمم بؤ باسكة، فةرمووي: ئيسالم ئةوةية برياربدةيت لةخواي جطة ثةرستنبيرت شاياني نيية شتيرك هيض كة راوي ن�ر بةندةو )j(موحةممةد كة برياربدةيت ط��ةورة، رةم��ةزان رؤذووي زةكاتبدةيتء نويرذبكةيتء خ��واي��ة، بكةيت، خوا مالري حةجي هةبوو توانات ئةطةر بطريتء كابرا وتي: راستتكرد، ثيرمانسةيربوو كة ليريشيدةثرسيرتء دةيشلريرت راستتكرد! ئينجا وتي: ئةدي باوةرهيرنان ضؤنة؟ بةفريشتةكانيء ب��ةخ��واو ب���اوةر ك��ة: ئ��ةوةي��ة ف��ةرم��ووي: هةروةها دوايي ب��ةرؤذي راوةكانيء بةن�ر بةكتيربةكانيء و شةري قةدةر بهيرنيت. كابرا وتييةوة: راستتكرد! بةخ�رئةوةية ضاكة فةرمووي: ضيية؟ ضاكة ئةدي وتي: ئينجا خؤ بيبينيت، كة ئةوةبيرت ه��ةروةك��و خوابثةرستيت وا ئينجا دةب��ي��ن��ير��ت. ت��ؤ ئ��ةو نةبينيت، ئ��ةو ت��ؤي��ش ئ��ةط��ةر وت��ي: ئ��ةدي ك��ةي ئ��اخ��رزةم��ان��ة؟ ف��ةرم��ووي: ئةوكةسةي ثرسي: دةثرسيرت. لةوكةسةي زاناترنيية ليريدةثرسن جاريةو كة ئةوةية ف��ةرم��ووي: ض��ني؟ نيشانةكاني باشة رةش��ورووتء ثيرثةتيء ليرببيرتء خؤيان ئاغاي كةنيزةك ش��وان��ي م��ةر ك��ؤش��كء ت��ةالرةك��ان��ي��ان زؤر ب��ةرزب��ك��ةن��ةوةو

شانازييانثيروةبكةن!لةجيري خؤم ضةقيم! هةر من رؤيشت كابرا كة ثاشان

كيربوو ئةوة دةزانيت عومةر، فةرمووي: )s(ثيرغةمبةردةيثرسي؟ ومت: خواو ثيرغةمبةري خوا دةزانن، فةرمووي:

بكات.. ئةوة جوبرةئيل بوو، هاتبوو، ئايينةكةتان ف�رئايينةكةتان )ه��ات��ب��وو ل��ةرس��ت��ةي: ك���ةس ه��ةن��دير��ك بكات( وا تيردةطةن كة ئاييين ئيسالم هةمووي ئةو سير ف�رريرساي ضونكة هةلرةتيرطةيشتنة، ئةمة بيرطومان باسةية! )نكرة( نةناسراويرك ئةوةية كة هةموو ئاسايي تيرطةيشنت م لةرستةي نةرير )نفي(دا دةبيرتةوة بةباسيركي طشيت، بةالرنابيرت )مثبت(دا ئةرير لةرستةي )معرفة( ناسراويرك هيض )j(ثيرغةمبةر حةديسةكةي كةوابوو طشيت.. بةباسي بكات( ماناي ئةوةنيية كة كؤو ئةوةي كة )ئايينةكةتان ف�رهةنديرك بةلركو دةكات! ف�ر ئايينةكةتان هةموو بةشةكاني

دةكات. لةئايينةكةتان ف�رئيسالمي( )فيقهي ش���ةرع كتيربيركي كةسيرك ئ��ةط��ةر دةخويرنيرتةوة؟ ضي ئةرير ليريبثرسني: ئيرمة خبويرنيرتةوة، ئاشكراية خؤ م ب��ةالر راستة، م��ةك��ةي وةالر ئيسالم، بلريرت: ئةطةر يان فراوانرتة، شةرعناسي لةكتيربيركي ئيسالم كة كةسيرك بابةتيركي شةرع خبويرنيرت، ليريبثرسني: ئةرير ضي م بةالر راستة، م��ةك��ةي وةالر ش��ةرع، بلريرت: دةخويرنيتةوة؟ ناخويرنيرتةوة. يان ناخويرنيرت شةرعةكة هةموو ئةو خؤ

ئاماذةي حةديسةكةيش هةربةو جؤرةية..ئةطةر بةوردي تةماشاي حةديسةكة بكةينةوة دةبينني: ترين ضاكةكردن بريتيية لةباوةرهيرنان، باوةرهيرنانيش باالراإلميان )أفضل دةفةرمويرت: )j(ثيرغةمبةر وةكو ثلةية، أن تعلم أن اهلل شاهدك حيثما كنت(. واتة: باشرتين باوةر

ئةوةية كة بزانيت لةهةركوير بيت خوا دةتبينيرت.. )صحيح ب��روان��ة ل��غ��ريه(ي��ة، )ح��س��ن 1. س��ةن��ةدةك��ةي الرتغيب والرتهيب(/ ئيمام مونزيري/ تويرذينةوةي شيرخي ئةلباني/741. هةنديرك كة وتوويانة: ئةمة حةديس نييةو

فةرمايشيت حوزةيفةي كوري يةمانة، نةيانثيركاوة.اوير��ت��ي��ي��ةوةو ط���ر ل���ةئ���ةب���وه���ورةي���رةوة )احل���اك���م( .2البخاري(. دةربارةيشي فةرموويةتي: )صحيح على شرط

واتة: سةحيحةو بةثيروةري مةرجةكاني بوخاريية.3. نوسةر خؤي - رةمحةتي خواي ليربيرت - دةربارةي سةنةدةكةي نوسيويريت: )ضعيف ولكن معناه صحيح. راجع الطرباني يف حلية األولياء(. منيش ضةندمكرد سةنةدي ئةو م لةحةديسيركيرتي )حةسةن(دا ريوايةتةم نةدؤزييةوة، بةالرحيثما معك اهلل أن تعلم أن اإلمي��ان )أفضل دةفةرمويرت:

كنت(. حديث حسن.

ئيسالم ئاييين سةرجةمي ثيغةمبةرانة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني14

وئ وئ ەئ ەئ ائ ائ ى ى ې ]ې ىئ ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ ث���ؤزي ئاييين ئ��ة م النساء. ] ىب ی ی ی ىئی ئيسالمة كؤتا ئايينة ، وة كاكلرة و ثوختة ي هة موو ئايينة تايبة تي ياساي ئامسانيية كانة ، وة خاوة ني دة ستوورو شويرنكة وتووانيشي ث��ة ي��رة وك��ارو دة ب��ير وة خؤية تي ، خؤيان ية كالبن بؤي ، وة هة ميشة شيعارو دروومشي ئة و هة لرطرنء هيضي ديكة ي تيركة لر نة كة ن، دة بير )نادي (و جيري دة بير كيرشة كان جودابير ، ضارة سة ري بؤ خربوونة وة يان ئيقتيسادو ئابوورييان جياوازبير ، دة بير تابتوانن سازش بووني )كيان(و دة ب��ير نة كةن، ئاييندا ناحة زاني لة طة لر خؤيان بثاريرزن ، ناسنامة ي خؤيان لة كيسنة دةن، شياوي

ماناي مة فهومء تة نها ب��رواداران��ي��ش ناسنامة ي باسة هة ولروكؤششة كانيان لة خؤطرتووة ، ىت[ي مت خت ]حت لة بن ]ڈ ڈ ژ ژڑ ڱ يوسف[دا دة بينريرتة وة ، هة ر ئة ون بة ئايينة كة ي دذ كة دانيشتنانة ي جير ك��ؤرو لة و نابينريرتة وة ، لة و جيرطةية دا كة بيرحورمة تيء ريسواييء دة ك��رير ، خ��وا ئاية تة كاني انانء بة موسولر سوكاية تي ء نزيكي ئة و جيرطةية نابيرتة وة كة ريرز لة بنة ما بة جيريديرلرير

ې ]ې ئاية تي : ئ��ة م ن��ة ط���ير ، تيردا ئيسالميية كاني ۆئ ۇئ ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ ائ ى ى ۆئ ۈئ ۈئ ېئ ېئ ېئ ىئ ىئ ىئی ی ی ی

ىب [ النساء. كتومت ئة و راستييانة رادة طة ية نير .جا بؤ شيتة لركردنة وة و تة فس�ة كة ي، دةبيرت سة رداني

ئاية تي »104ي سورةتي النسا‌ء«و روونكردنة وة ية ك

ئة محة د كاكة مة محود

15 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئاية تي »104ي سورةتي النسا‌ء«و روونكردنة وة ية ك

تة فس�ة متمانة ثيركراوة كان بكة ين، بؤمنوونة :خواي )رة محة تي جة رير ئينب تة بة ري : ثيرشة وا )1 يكفر من جالستم إن عليكم نزل )وق��د دة لريرت: ليربيرت ( بآيات اهلل، ويستهزأبها، وأنتم تسمعون آ يات اهلل يكفربها ويستهزأبها كما عصوه بإستهزائهم بآ يات اهلل فقد آ تيتم إذا مثلهم يف فأنتم أتوه منها، الذي من معصية اهلل حنو ب��ؤن��اردوون فة رماني خ��وا وات��ة : اهلل(، معصية ركوبهم طالرتة يان وة نكولري ، كة ئة وانة دا لة طة لر دانيشنت كاتير دة ستبة جير دة ب��ير دة ك��ة ن، ئة و نيشانة كاني بة ئاية تء ه��ة لر��س��نء ل����ة وان دوورك����ة ون����ة وة ، ج��ا ئ��ة ط��ة ر ل��ة الي��ان ئة وان وة ك ئيروة ش ئة وا بة جيرتاننة هيرشنت، هة لرنة سانء قبولرنة كرابا ليريان دة ب��وو ضونكة ب��ؤدة ك��رير ، حليروتان ئة و جؤرة بيرذانة لة زاريانة وة دة رضير ، جا لة حالريركا ئيروة بة رهة لرستيتان نة كردنء رة دتاننة دانة وة ، جا ئيروة ش وة ك ئة وان دة بن لة رؤذي بة رير ء ئيرستادا، وة هة مان سة رضاوة عن النهي على الواضحة الدللة اآلي��ة هذه )يف دة لر��ير��ت : جمالسة أهل الباطل من كل نوع، من املبتدعة والفسقة ،

عند خوضهم يف باطلهم...(. وة هة روة ها لة ئاية تي : ]ېئ مئ حئ جئ ی ی ی ی ىئ ىئ ىئ ېئ ىئيئ ىت[ األنعام. تة بة ري دة لريرت : )كان املشركون إذا فسبوه والقران، )j(النيب يف وقعوا املؤمنني جالسوا معهم حتى خيوضوا ليقعدوا أن اهلل فأمر واستهزأوابه، يف ح��دي��ث غ��ريه ..(. وات���ة : ك��ات��ير ه��اوب��ة ش��دان��ة رة ك��ان دة ط�اندة كة لربة يان دانيشتبان، ب��روادارة ك��ان��دا لة طة لر ج��ن��ير��وي��ان��ث��ير��دةدانء وة ق���ورئ���ان، ثيرغة مبة ر)j(و ئة وان تا فة رمانيدا، خوا جا سووكاية تييانثيردة كردن، لة طة لريان ئيروة ئة بن، قسة لرؤكانة قسة و ئة و سة رطة رمي دامة نيشن، خؤ ئة طة ر وازيانليرنة هيرنان، ئة وجار تة حريركي

ديكة ية . 2( ئيمام ئينب كة س� )رة محة تي خواي ليربيرت( دة لريرت: إذا أي: »]ې ې ى ى ائ.... ی ی ی[، إرتكبتم النهي بعد وصوله إليكم، ورضيتم باجللوس معهم يف املكان الذي يكفر فيه بآيات اهلل وينتقص بها وأقررمتوهم على ذلك، فقد شاركتموهم يف الذي هم فيه .. كما جا ء يف احلديث الذي جا ء يف املسند: )من كان يؤمن باهلل واليوم واتة : اخلمر«. عليها يدار مائدة على جيلس ف� اآلخر ثاشئة وة ي ريرتانليرط�ا بؤ دانيشنت لة وجؤرة كؤرة دا، ئة طة ر ددانتان هة لرنة سانء لة اليان هة رطويرتانبؤطرتنء هيرشتا هاوبة شيتانكردوون بيرطومان ئ��ة وا ن��ا، بة قسة كانياندا

لة بة درؤخستنة وة و طالرتة كردن بةنيشانة كاني ئيرمة ، وة ك رؤذي بة خواو برواي )هة ركة سير هاتووة: لة فة رموودة دا عة رة قخواردنة وة ميرزي مائيدة و لة سة ر نابير بة رير بيبر ،

دابنيشيرت(. 3( شيرخ ع��ةب��دورةمح��ان س��ةع��دي، خ��اوة ن��ي )تيسري

الكريم الرمحن( دة لريرت : »]... ائ ەئ ەئ وئ وئ ۇئ ۇئ ۆئ ۆئ..[، أي: يستهان بها، وذلك أن الواجب على كل مكلف يف آيات اهلل، اإلميان بها وتعظيمها وإج�هلا .. وكذلك املبتدعون على إخت�ف أنواعهم، فإن إحتجاجهم وكذلك بل اهلل، بآ يات اإلستهانة يتضمن باطلهم على

يدخل فيه حضور جمالس املعاصي والفسوق«.بةئاية تء سووكاية تيكردنة لة )يستهزأبها( مة بة ست وة ب��ةن��ووس��ني، ي��ان ب��ةزم��ان، ئيرت خ���وا، نيشانة كاني جنيرودان ئة مرؤ بةتايبة تي تة لة فزيؤن، ب��ة رادي��ؤو ي��ان ��ان��ان ح���ة الرلر���ك���راوة ، ه���ة رج���ارة ي ب��ة ئ��ي��س��المء م��وس��ولرنيية و ئ��ة وان بة دلري كة بة وشتة وة بةتؤمة تباركردنيان

مامؤستاكانيان ثيريقايلنني!!.معنى )إن هاتووة : التوحيد(دا )جمموعة لة كتيريب )4اهلل آي��ات مسع إذا الرجل أن وه��و ظاهرها، على اآلي��ة يكفربها ويستهزأبها فجلس عند الكافرين املستهزئني من غري إكراه ولإنكار ولقيام عنه حتى خيوضوا يف حديث غريه، فهو كافر مثله، وإن مل يفعل فعلهم، أل ن ذلك يتضمن الرضى بالكفر، والرضى بالكفر كفر. وبهذه اآلية إستدل العلما ء على أن الراضي بالذنب كفاعله، فإن إدعي إنه يكره ذلك بقلبه مل يقبل منه، أل ن احلكم على الظاهر، وهو قد أظهر الكفر فيكون كافرا(، واتة : ئة م ئاية تة مانا ئاشكراو تة ئويلكردن، بيردة ستكاريي ء ليردة ط�رير ، روالرةتيية كة ي بة رامبة ر بيرحورمة تي لة هة رجيرطةية كدا سووكاية تيء كة ، دة ب��ير ب��ةئ��اي��ة ت��ة ك��ان��ي خ��وا ك���را، ه��ة رك��ة س��ير ل���ة وير���يبر، ئيرت هة رضة ندة ي ثيردة كرير ، بة الرم رووبة رووي بووة سيترئة طة ر بةئارة زوو دة سة الرتي خؤي بيردة نطبوو هة رهيضنة بير ليروة رنة ضة رخان، رووي بة جيرينةهيرشتء هة لرنة ساو ئة ويش وة ك ئة وان كافرو بيرئايني دة بير ، ضونكة زانايان دة ي بةكوفر، رازيبوونة ماناي بيردة نطييةي ئة و : دة لر��نيرئاية تة ئ��ة م : دة لر����نير وة ك��وف��رة . بة كوفريش رازي��ب��وون تاوان، بة طوناهء رازيبوو كةسي لة سة رئة وة ي بة لرطة ية ئة طة رضي ك��ردووة ، كة طوناهة كة ي واي��ة ئة وكة سة وة ك ، ضونكة داوة ريي بة ثيري روالرة تة. بة دلريشي ثيريناخؤشيبر

خواي )رة محة تي عةبدولعةزيزيان ك��وري بة عومة ري

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني16

ئاية تي »104ي سورةتي النسا‌ء«و روونكردنة وة ية ك

ليربيرت ( راطة ياند: كة هؤزير شة رابء عة رة ق دة خؤنة وة ، بدرير ، لةهة موويان جة لردة بة شة القء فة رمانيدا ئة ويش ل��ة وة وة ف��ة رم��ووي : تيرداية ، ب��ة رؤذووي��ش��ي��ان ثيريانوت: ى...[ ې ]ې ئ��اي��ة ت��ي: ئ��ة ي دة س��ت��ث��ير��ب��ك��ة ن،

دانيشتووة ، لة طة لريان ضونكة كةواتة : نة بيستووة ؟ يان ئة ويش وة ك ئة وان واية .

دة لريرت : ليربيرت ( خواي )رة محة تي تة مييية ئينب )5 وتارة باللسان، وتارة بالقلب، تارة )تغيري املنكر تكون فعله، يف إذ لض��رر ح��ال، بكل فيجب القلب فأما باليد، يفعله فليس هو مبؤمن، وقيل إلبن مسعود: من ومن مل ميت اإلحيا ء؟ فقال: الذي ليعرف معروفا ولينكر منكرا( كة وابوو دة بيرت ئة وكة سانة ي كة _127/28_ الفتاوى( ئيدديعاي باوة ردة كة ن، هة رهيضنة بير لةدلردا زؤر بيرزاربن ئة طة ر جا دة ي��ك��ة ن، ئ��ة وان كة قسة لرؤكانةي قسة و ل��ة و ئة وا نة بووبير ، هة رهيض ئ��ةوةي وة ك دانة ضلرة كا دلريشي هة رضة ندة خؤيشي نيية ، ان ئة وكة سة موسولر بيرطومان

. ان بزانير بة موسولر 6( ئيمام قورتوبي )رة محة تي خواي ليربيرت ( دة لريرت:

رضى فقد جيتنبهم مل من أي: ی[، ی ی ...[«جملس يف جلس من فكل كفر، بالكفر والرضى فعلهم، معصية ومل ينكر عليهم يكون يف الوزر سوا ء، فإن مل يقدر هذه أهل من ليكون حتى يقوم أن فينبغي النكري على بيرطومان ليرياندوورنة كة ويرتة وة ، هة ركة سير واتة : اآلية«. ل��ة ك��ات��ير��ك��دا رازي��ب��وون ئ���ة وان رازي���ب���ووة ، ب��ة و ئيشة ي لةكؤري هة ركة سيرك كة وابوو جا كوفر، دة بيرتة بة كوفر ليردة رنة بريرت، بيرزاريي نكولريي ء دانيشتء ناشة رعيدا نة يشيتواني ئة طة ر ية كساندة بن، تاواندا لة طوناهء ئة وا

، دة بير هة لرسير ء بة جيريانبهيرلرير . بيرزاري رابطة ية نيروة رط��ة ران��ة وة ، لة ئايني )ية مامة ( خة لركي كاتيركيش خ��ال��ي��دي ك������وري وة ل���ي���د س��وث��اي��ة ك��ي ن������اردو وت���ي : )23( دة رة جن��ام بيطرن، بة ردة ستكة وت هة ركة سيركتان

هة بوو، ناويرك )مة جامن( لة نيروانياندا ليرطرتن، كة سيان من ئة زاني خ��ؤت ئ��ة ي خاليد! وت��ي : و هيرنايان ن��اردي لة سة ر ث��ة مي��امن��داي��ة ثيرغة مبة ر)j(و خ��زم��ة ت ه��امت��ة جا ث��ة مي��ان��ة م، ئ��ة و ل��ة س��ة ر وائ��ة م��رؤي��ش ئيسالمة تي ، ل��ة ن��اوداث��ة ي��داب��ووب��ير ، )موسة يلة مة (مان ئ��ة م��رؤ ئ��ة ط��ة ر

17 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ب��ير��زارم ب��ة ري��يء منيش لة سة رخؤية تي ء ت��اوان��ي ئ��ة وا لة وة ي وازت ئة مرؤ ثيريوت: خاليديش ئة و، لة وكارة ي دويرينر هيرناوة ، ئة طينا ضؤن دادة نيشي بة بيردة نط لة الي موسة يلة مة دا، كة داواي ثيرغة مبة راية تي دة كات؟ دة رة جنام ضاوثؤشيمليركرديت، بة الرم بة راسيت دلر شتيركي تيرداية و

ناروات لة بة رامبة ر ئة و كردة وة تة وة .لة كتيريب ليربيرت ( خ���واي )رة مح��ة ت��ي ق��وت��ب سةييد )طريق الدعوة يف ظ�ل القران(دا دة لريرت : )جمرد اإلعرتاف بشرعية منهج أو وضع أو حكم من غري صنع اهلل، هو بذاته خروج من دائرة اإلس�م، فاإلس�م هو توحيد الدينونة له دون سواه(، تة نها دداننان بة شايستةيي ثرؤطراميرك، يان لة بريارة كاني خوا، ئة وا خؤي بؤخؤي هة ربرياريرك جطة دة رضوونة لة بازنة ي تة سليمبوون بةخوا، ضونكة ئيسالم

. بة ية ككردني ملكة ضييء دينداري تة نها بؤ خوا دة بيردةرب���ارةي ال��ق��ران(دا ظ���ل ل��ة)يف قوتب 7( سةييد ئاية تي )68(ي سورة تي )األ نعام( دة لريرت : ئة وة ي كة خوا

لةسورة تي )النساء( بؤ ثيرغة مبة ري )j( نارد: ]ې ې ى ى ائ ائ ەئ ەئ وئ وئ ۇئ ۇئ...[ هيرماو

ئاماذة بة م ئايةتة: ] ېئ ېئ ىئ ىئ ىئ ی ی ىب مب خب حب جب ىئيئ مئ حئ جئ ی ی دة ك��ات، األن��ع��ام، ىت[ مت خت حت جت يب وات���ة : ئ��ة ي م��وح��ة مم��ة د ه��ة رئ��ة و ك��ات��ة ي ك��ة لةمة ككة دا بوويت ، ثيرمراطة يانديت كة هة ركات لة كؤرو دانيشتنيركدا ئ��ة وير هة لرسة و ط��ورج ك��را، من بةئاية تي سووكاية تيي ليرهة لربكة و ليروة رضة رخيرنة و ثشتيان روويان بة جيربهيرلرة و ث��ير��وت��راوة و م����ة دة رير ، ضونكة ه��ة رئ��ة وة ن��دة ت رووي����ان هاتيتة كة ئ��ة م��رؤ ب��ة الرم دة ك���رير ، بؤ هة رئة وة ندة يشت بيرزاريي ء تة نها بة رثابوو، وزة ت هيرزو سوثاو مة دينة و بة سنيية ، ق��رة ق��رك��ة ران��دا دوذم��ن��انء ل���ةرووي نكولريي بة هيرزو دة بير دراويتء جيهاد( )قيتالء مؤلرة تي ئيرستا وة يشومة فيتنة و كة ئة ودة مة ي تا رة تيانبدريرتة وة ، وزة وة خ��وا، بريارة كاني بؤ ملرادة كيرشير ء تة سليمدة بيردة ستوورو وة دة ب��ير ، ئ��ة و بؤ تة نها ئايينداري ئاينيء ياسا تة نها دة ستوورو ياساي ئة و دة بير ، وة هيرزو سوثا ئ��ة و دة ب���ير ، وة ح��وك��مء س��ولر��ت��ة و دة س���ة الرتء هة رهيي شة وكة تء عيززة تء وة دة ب��ير ، ئة و بؤ هة ميشة بريار ئة و ب��ؤ هة تاهة تايي شكؤمة نديي ب���ة رزي ء بلرنديي ء دة ب��ير ، ئة و بؤ هة ر دة سرتؤيي باالردة ستيي ء وة دة ب��ير ، ن��اوي جورئة تناكات هيضكة س ئ��ة وك��ات��ة ي دة ط��ات��ة ت��ا

ثالروتوانجء ن��ة وير��ري بةخراثببات، ئايينة كة ي خ��واو تانة وتة شة ر لةقورئانء بة رنامة كة ي ئة و بدات، ئة مة ية كة ير بؤ مة دينة ، ئة ويش ثياو خوا ثيرغة مبة ري )j( بؤ دة ن�ر: بة هة موو شيروة ية ك هة ولري بالروبوونة وة ي دة بير هة ق بلريرئة م�و ث��اش��او ب��ؤ بة نامةنووسني ض دا، ئايينة ي ئ��ة و هة ردة ستة الرتداريركي ع��ة ش���ة ت��ة ك��انء ه��ؤزو ��اي ك��ويرديكة لة و دة ظة رة دا، بة الرم بؤ ثاراستين ئة و بانطة وازةيش

سوثاو هيرزي ية دة كي ئامادة كرد. هة لويستة ية ك:

وة ك – خوا بة رنامة ي لة شة ريعة تء وازهيرنان ئايا سووكاية تيي بيرحورمة تي ء ئيستيهزاو – ذيان ياساي

بة و نيية ؟ ئايا دة ستكيرشانة وة لة ئيسالم – وة ك ئاييين خلوقء نيية لة عبكردن لة هوو – ئادة ميزاد بؤ رة وشت سلوكء

ثيري ؟! ئايا وة الناني شة ريعة تي خوا – وة ك ياساو دة ستوور

بؤ والرت – ئيستيخفافء بة سووك سة يركردن نيية ؟ ئايا دة مكوتان لة كارة غةيبيية كاني خوا، قسة و بيرذة ي

سوككردن نيية ؟! ئ��اي��ا ب��ة ك��ة م��دان��ان��ي زة ك����اتء ث��ل��ة ك��ة م��ك��ردن��ة وةي ثالرداني وة عيففة ت، خولقء بة حة ياو القرتير نويرذو ئيقتاعء كشتوكالركارانء جوتيارو بة كؤمة لرطة ي ئة وانة

بورجوازيية ت بيرحورمة تي نيية بة رامبة ر بة ئيسالم؟ رير��زة ي ئ��ة و ش���ة رمء شكؤو ه��ة لر��وة ش��ان��دن��ة وة ي ئايا

ددا هة ية ئيهانة نيية بة ئاييين ئيسالم؟ لة نيروان ذنوم�ر ئايا داواكردني هة لروة شاندنة وة ي ياساكاني )األحوال

الشخصية (و هة ولردان بؤي ، ليخنكردني ئيسالم نيية ؟بؤ كة رامة تة ي رير��زو ئةو بة ناوبردني قايلبوون ئايا ذنان دانراوة، بة كؤتء ز جن� بؤيان، ثوضة لركردنة وة ئايني

نيية ؟ئ���اي���ا رازي�����ن�����ة ب�����وون ب���ة ئ���ي���س���الم���ي س��ي��اس��ي��ي!ء يرزيء كورتكردنة وة ي لة رؤذوو هة ندير تقوسء رموزدا ب�ر

سووكاية تي نيية بة ئيسالم؟هة لرطراني لة طة لر ثيركة وةذيان دانيشنتء كة وابوو جا

؟ ئة و جؤرة ب�ؤكانة دا دة بير لةئيسالمدا ضؤن بيرئة مانةو وة الرم���ي ب��ة دة س��ة الرت، خ��واي بة ثشتيوانيي ضة ندين ثرسياريرت، لةذمارة ي داهاتوودا وة ردة طريتة وة ، ئ���ة ط���ة رض���ي ب��ة ت��ة ن��ه��ا س���ة رجن���ير���ك ل����ة م ن��ووس��ي��ن��ة دا

، ئيرت خوا ثشتيواني هة مووان بيرت. وة دة ستدة كة وير

ئاية تي »104ي سورةتي النسا‌ء«و روونكردنة وة ية ك

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني18

هاتين ك��وردس��ت��ان��يء جيهاديي ه��ير��زي ن��ةم��ان��ي دواي دةس��ةآلت��داري��ي عةلةمانييةتي كلكباداني ئيحتياللء موحليدو ب��ري��ق��ان��دن��ةوةي ك��وردس��ت��ان��يء ت��ؤت��ال��ي��ت��اري��ي باروكةشيركي دروستبووني ك��وردو دةروونبةزيوةكاني دذاي��ةت��ي��ي س��ام��ن��اك��ي ئ��ي��س��المء م��وس��ولر��ان��ان، زؤرير���ك الف��اوي ب��ةر خ��ؤن��ةط��ري ث��ش��ووك��ورتء لةئيسالميياني نويري غةرةبزةدةيي بةجؤريركي ناشايستة هاتنة مةيداني ريرسا بانطةوازو لةديدو بةرطريي ئيسالمء نيشانداني دةضوو )خنوع( لةتةسليمبوونء زياتر كة شةرعييةكاني

وةك لةسةربةرزييء شانازيكردن ثيريةوة. ئةليكرتؤنييانةي ثيرطة ل��ةو يةكيركة ث��ةي��ك، ئيسالم تووشي كة عةكسدةكردةوة دةروون��ي��ي��ةي شكستة ئ��ةو )2011/9/13ز(دا ل��ة ب���ووب���وو، ك����ورد ئ��ي��س��الم��ي��ي��ان��ي ريثؤرتاذيركي بآلوكردةوة كة )ئةركان دارا( لةطةلر كؤمةلريرك س��ازي��ك��ردب��وو.. ئيسالمييةكاندا ح��زب��ة ل��ةخ��وش��ك��ان��ي ياساي )ث���رؤذة ثةسةندكردني دواي م��ير��ذووةي��ش ئ��ةو لةاليةن خ��ير��زان��ي(ب��وو توندوتيذيي ب��ةرةن��ط��ارب��وون��ةوةي ث��ةرل��ةم��ان��ي ك��وردس��ت��ان��ةوة، ك��ة ي��اس��اك��ان��ي ه��ةرب��ةس��ةر دةم��ةوير��ت رةوة ل�� منيش ر!. دةض��ةس��ث�� ئيسالمييةكاندا ب��دةم��ةوة.. ن���ازداران���ةي خ��ؤم ئ��ةو خوشكة ب��ةرث��ةرض��ي بةهةلرةداضوون، كة روونبكةمةوة بؤيان مةاليةك وةك��و دوورة بؤضوونةكةتان ثيريانبلريرم: باوكانة داعييةك وةكو لةواقيعي دووريشة فةرموودةو قورئانء ث�ؤزي لةدةقي )ش��ارس��ت��ان��ير��يت(ي رؤذئ��������اواوة.. وةك����و رؤش��ن��ب���ير��ك��ي نةطؤرةكانييةوة بةريرسا ئيسالم ثيرياندةلريرم: ئيسالمييش بةحاكمي ستةمكارو ريريان ئيسالم زاناياني ئةطةر ماوة، ريرساكاني بداية دنياويست عةوامي ضةواشةكارو مةالي بةئيرمة ث��ةي��ك��ةرةك��ةي��ش��ي ئيرسكة ئيرستا ب��ط��ؤرن، دي��ن دةيانةويرت غةربزةدةكانن رؤذئ��اواو ئ��ةوة نةدةطةيشت، دينةكةمان واقيعييانةوة طؤرانكاريي ئ��ازاديء بةناوي وةكو ثةرؤو ثاتالرةكةي خؤيان ليربكةنء هةركةس بةجؤريرك

ليركيبداتةوة، دةخوازيرت وةك خؤي بنوسيرتةوةو ئينجيل )تةجديد(ةوة ب��ةن��اوي خؤمان قورئانةكةي ئيرمةيش تا دةبيرت زانستييانة بةرثةرضدانةوةكةيشم واليربكةين.. كة وةكو هةمووي ناثضريرنم، قسةكانتان اهلل(.. شاء )إن شيكاريي ئينجا دةيهيرنمةوة، نوسيويريت ثةيك ئيسالم

لةسةر دةكةم..هةلرويرسيت هةموو ئةوخوشكة ثاكانةي خؤم وةكو يةك نني.. وةآلمي خوشكة )طولريزار قادر ئيسماعيلي ئةندامي كوردستانء لةثةرلةماني ئافرةت لةمايف بةرطريي ليذنةي ئ���ةن���دام���ي س���ةرك���رداي���ةت���ي���ي ب���زوت���ن���ةوةي ئ��ي��س��الم��ي( بؤ دوك��ةلر��ي نارجنؤكي س��ةرب��ةرزان��ةي��ة، زؤر دي��ن��داران��ةو جوام�رانة ه�رشبةرء وةك بةلركو فريرنةداوة، ثاشةكشة

وةآلميداوةتةوة..ضةواشةكار عةلةمانييانةي بةثرسياريركي دارا ئةركان دةستثيردةكاتء نةبووبيرت- ي��ان بووبيرت -مةبةسيت ليرداني »ئ��اي��ا دةث��رس��ير��ت: خوشكانة ئ��ةو لةيةكيةكي ئافرةت لةاليةن م�ردةكانييةوة بةيةكيرك لةضارةسةرةكاني لةجياتيي ئ��ةوان دةزان���ي؟« خ��ير��زان طرفتةكاني كيرشةو بؤ لةطشتييةوة ثرسيارةكة ش��ير��وازي راس��ت��ك��ردن��ةوةي ديرنةسةر يةكسةر م�رد، ذنء هةنديرك تايبةتيي حالرةتي راي شةخسيي خؤيان، يان بؤ موجامةلةي راي طشيت يان بؤئةوةي نةلرنير: م�ردةكانيان ليرياندةدةن، يان ليرداني ذنيان دوور وةآلميركي هةريةكةيان ثيرباشة، حالرةتدا لةهةنديرك

لةشةرع دةداتةوة.. - خوشكة )بةيان ئةمحةد بةرواري( ئةندامي ثةرلةماني ريركخراوةكاني مةكتةبي ثيرشووي بةرثرسي كوردستانء بةداخةوة »زؤر دةلريرت: لةوةآلمدا ئيسالمي يةكطرتووي ناشارستانيء دياردةيةكي طشيت بةشيروةيةكي ليردان نائةخالقيء ناشةرعيية، دوورة لةدابونةرييت مرؤظايةتيء راست تيرطةيشتنيركي تةندروستء ثةيوةندييةكي لةهةر نيية، نةخؤشيية دي��اردة ئ��ةم بووني ثياو ذنء لةنيروان

ثةرطاليكبؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

نةمجةدين فةرةج ئةمحةد

19 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ث��ير��وةري ئ��ةط��ةري ه��ةي��ة، ئ���ةوة نيشانةو ه��ةب��وو ئ��ةط��ةر لةذيرر وة شيروةيةك بةهيض كة ئةوةية ثياوان شارستاني هيض فشاريرك بةهانة نةبةن بؤ ليردانء توندوتيذي. حيكمةت ل��ةدروس��ت��ب��وون��ي ث��ةي��وةن��دي��ي ه����ةردووال ن��ة ب��ؤ ل��ير��دانء نةبووية ل��ير��دان من��وون��ة، س���ةدان ي��ةك��رتة.. ئةشكةجنةي ريرطاضارة بؤ هيض كيرشةيةك، بؤية تةنها ريرطا بؤ ذيانيركي شايستة بةمرؤظ هةر لةيةكرت تيرطةيشنتء دانوستانء يةكرت برطةي ل��ةوةآلم��ي ب��ةرام��ب��ةرة«. لة ريرزطرتن قبولركردنء تيرطةيشتنةي ئةو »من دةلريرت: ثرسيارةكةيشدا دواي��ي ئةلرنير: ليرداني ذن كاريركي شةرعيية بةتيرطةيشتنيركي هةلرة

ئةزامن«. ئةم قسانة موغالرةتةي زؤري تيرداية، لةوانة:بةتةنها دةلر��ير��ي��ت ن���ازدارةم���ان خوشكة ئ��ةو ي��ةك��ةم/ ئ��اف��رةت��ان ل��ير��دان��ي ئ���ةط���ةر دةذي.. ل��ةئ��ةش��ك��ةوت��ير��ك��دا شارستانيرتيي مةبةسيت وةسفدةكات، بةناشارستانيريت رؤذئاوا بيرت، ئةوا جيري خؤيةتي ل�رةوة ئاماريركي خبةمة شارستانيرتيي لةجةنطةلرستاني بزانيرت ت��ا ب��ةردةس��ت رؤذئ���������اوادا ض���ي دةط������وزةرير������ت؟! ذن���ان���ي دام������او ل��ةض ليركؤلرينةوةو مةلربةندي ئاماري )ئةمة بارودؤخيركدان،

باسي ئةمريكاية( لةطةلر هةنديرك باسي جؤربةجؤريرت: س��ي4( ب��ي )ب���ي ت��ةل��ةف��زي��ؤن��ي ك��ةن��الر��ي ليدان: -1رايطةياند: لةبةريتانيا هةر )4( ئافرةت، شةوانة يةكيركيان )6مليؤن( )1997ز(دا لةسالري لةئةمريكا دةخوات، ليردان ثياوانيانةوة لةاليةن كة تؤماركردبوو سكاآليان ئافرةت بة)35%(ي بوو )2002ز(دا لةسالري كةضي ليرياندةدريرت!

ئافرةتان!! هةر)5(ئافرةت يةكيركيان شةوانة ليريدةدريرت.ئافرةت، )1900( رؤذان��ة لةئةمريكا هةتككردن: -2ن��ام��ووس��ي دةك��رير��ت��ةس��ةر، ك��ة )20%(ي دةس��ت��درير��ذي��ي لةهةر هةتكدةكريرن، باث�يانةوة يان باوك لةاليةن ئةوانة )000ر10( ئافرةت )65(يان الني كةم جاريرك هةتككراون. ئافرةتيرك هةر)12(ضركة )1987ز(دا لةسالري لةئةمريكا هةتكدةكرا، كةضي لة )1997ز(دا هةر)3(ضركةو ئافرةتيرك هةتككراوة! )69%( هةتككاران لةو ثياوانة بوون كة ذنيان

تةآلقداوةو )21%(يان لةو ثياوانة بوون كة ذنيان هةية!.3- تةآلقداني ئافرةت: ئافرةتاني تةآلقدراو لةسالري )1982ز(دا لةئةمريكا )80%(يان ذناني خاوةن م�ردبوون، لةئةوروثا ئيرستا )60%(يان ئةوانةن كة شوويانكردووة.. لةم نةروجيةي من ليريم ريرذةي ذني تةآلقدراو ثيرش دوازدة بوو )2011ز(دا ل��ةس��الر��ي ب���وو، )%63( ل��ةم��ةوب��ةر س���الر

بة)%73(!.ذنيرك رؤذان����ة ت��ير��ك��را لةئيسثانيادا ذنكوشنت: -4دةكوذريرت!! هةر لةئةمريكا لة)1997ز(دا )4000( ئافرةت

يان م�ردةكانيان لةاليةن زؤري��ان زؤرينةي كة ك��وذراون، دلردارةكانيانةوة بووة!.

)ي��ةك س��اآلن��ة لةئةمريكا كؤرثة: لةباربردني -5كاتي كوشتين ئةنقةستء بةلةباربردني كؤرثة مليؤن( هةرهةفتةيةك لةئةمريكا هةر لةناودةبريرن، لةدايكبوون دةبن. دووطيان شووياننةكردووة كة طةنج ذني )170(ديسان لةئةمريكا لةسالري )1980ز(دا حالرةتي لةباربردني كؤرثة طةيشتبووة )000ر553ر1( كؤرثة كة دايكي )%30(

يان تةمةنيان لةبيست سالر كةمرتبووة.. ئاشكراية يةكيرك كلينتؤن دذي بؤشي ج��ؤرج سةرةكييانةي هؤكارة ل��ةو ، زيادبووني ئاماري هةتككردنء لةباربردني هيرنايةثيرشيرئاماري كة رايطةياند: ئةمريكايي ثؤليسي بوو.. كؤرثة

حةقيقي سير ئةوةندةي ئةو راطةيةنراوةية.ئةو تيركراي لةئيسثانيا ثؤليس: بؤ هانابردن -6)نيو تؤماريدةكةن ساآلنة ثؤليس الي ذن��ان سكاآلنةي بةريتانيا حكومةتي )2009ز(دا لةسالري شكاتة. مليؤن( نيروان دةخةنة جياوازيي عةرةبييةكان وآلتة رايطةياند: ت��وير��ذةري )000ر50( ئ��ةوة دواب����ةدواي ث��ي��اوةوة، ذنء لةسةر حكومةت داية سكاآليان بةريتانيايي كؤمةآليةتي ضةوساندنةوةي ئافرةتاني بةريتانيء يةكساننةبوونيان!. ثاريس ثؤليسي ش��ةوان��ة ت��ةل��ةف��ؤن��ان��ةي ئ��ةو )60%(ي

وةآلميدةدةنةوة، هاواري ئافرةتاني ليردراوة!.لةسالري شوينةوارةكاني: لةذنانء ستةميرت -7 )8( كؤمةآليةتي يارمةتيداني ئاماري بةثيري )1984ز(دا كةضي دةذي��ان، بيرثياو بةتةنها لةئةمريكا ئافرةت مليؤن ئةويش ئ��اف��رةت، مليؤن )18( طةيشتة )2004ز(دا ل��ة سيرثتةمبةري ي����ازدةي ت��ةق��ي��ن��ةوةك��ان��ي ب��ةك��اري��ط��ةري��ي لةئةمريكا )1986-2000ز( ساآلني لةماوةي )2001ز(. ذن��ةك��ان��ي��ان دةذي���ان. م��وض��ةي ل��ةس��ةر ث��ي��اوان )27%(ي دةذي��ن! بةتةنيا ئةمريكا ث�يرذنةكاني )85%(ي ئيرستا دةستكورتن. ئةمريكا ث�يرذنةكاني ل����ة)74%(ي زي��ات��ر لةماوةي ساآلني )1980-1990ز( ثيرشئةوةي ئينتةرنيرت ث��ير��ش��ب��ك��ةوير��تء ئ��اس��ان ب��ك��ةوير��ت��ة ب��ةردةس��يت ه��ةم��ووان خؤيان بةلةشفرؤشي ئةمريكايي ئافرةتي مليؤن( )ي��ةك ئةوةندةي سير كةم الني حةمتةن ئيرستا بةخيرودةكرد.. لةشفرؤشانة ئةم سةرثةرشتيي كؤمثانياي دةبيرت، ئةوة لةسالري دؤالري���ان نيو( )دووم��ل��ي��ارو ب��ري )ط���ةوادةك���ان( )1995ز(دا دةستكةوتووة!. تيركراي دووطيانبووني ذناني مندالر )3( ذن دوو هةر واتة: ،)1.5( دةكاتة ئةوروثايي دةخةنةوة، كةضي ئافرةتاني موسولران لةئةوروثا هةر)5( ئافرةتاني )63%(ي دةخ��ةن��ةوة. م��ن��دالر )17( ئ��اف��رةت

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني20

رةب��ةن��ن.. زؤرينةيشيان دةخ���ؤن، مةنع حةبي ئيسثانيا رير��ذةي كةمرتين كة )1.2%(ة زيادبوونيان رير���ذةي بؤية مندالربوونة لةهةموو ئةوروثادا. ئةم حالرةتة درندةيةتييةية خؤي وةكو بةذني شوو يان شوونةكات، ذن وايكردووة

بكاتء ق�وسيا لةهةبووني م�ردو مندالر بكات. دووةم/ باشة خوشكاني من، بةتايبةتي )بةيان بةرواري( خ��ؤ ل���ةوير ي��اس��ا ه��ةي��ة، دةي���ان رير��ك��خ��راوي ئ��اف��رةت��ان��ةو ئةم هةتككردنة، ئةم ليردانة ئةم بةآلم هةية.. مافناسيي فيزيكيي هيرزي هةبووني بةهؤي كة بةئافرةت.. ب�ريرزيية بةكارهيرناني ب��ؤ ه���ةرالر���دةك���ات ث��ي��اوةك��ان ج��ةس��ت��ةي��ة، ثياوة الوازةكان، هةروةكو بةذنانء بةرامبةر توندوتيذيي س���ةدان من��وون��ة ه��ةي��ة ك��ة ذن��ة ب��ةه��ير��زةك��ان ه��ةرالر��دةك��ات لةبةر ثياويرت.. ي��ان دلر��دارةك��ان��ي��ان ي��ان رد م�� ليرداني بؤ لينكيركم ضةند نةبوواية، ئافرةتةكان بينيين حةراميرتيي جةستةطةورةو ذن��ة ض��ؤن نيشانيدةدةن كة دةهيرنايةوة دةتوانيرت هةركةسيرك دةدةن.. لةثياوان بازووبةهيرزةكان )2009ز( سالري بدؤزيرتةوة.. لةو منوونانة لةئينتةرنيرتدا ثياو )284( كة بآلويكردةوة تاميز، سةندةي رؤذنامةي ل��ةدذي ت��ؤم��ارك��ردووة ثؤليس س��ك��اآلي رةمس��ي��ي��ان الي ديارة ئةمةيش ليرياندةدةن.. ب��ةردةوام ضونكة ذنةكانيان ثةيوةنديي هةية بةالوازيي ثياوةكانء بةهيرزيي ويست يان ثاريرزةر سةيرتردا لةئاماريركي ذنةكانيانةوة.. فيزيكيي خاليد عةبدوجلةليلي كوةييت لةسيميناريركيدا -كة لةسةر ئينتةرنيرت هةية- بآلويكردةوة كة )35%(ي ذناني كوةيت لةم�ردةكانيان دةدةنء ضيرذيش لةو ليردانة وةردةطرن! ئةمة كانديدكردني هةلربذاردنء ياساي كة كوةيتةية هةرئةو ئافرةتان بؤ ثةرلةمان تيريدا داريرذرا، هيض ئافرةتيرك بةئةندام ئافرةتةكانيش لةبةرئةوةي دي��ارة دةرن��ةض��وو! ثةرلةمان لةثةرلةماندا ئافرةتان هةبووني كة بةوةنيية ب��اوةري��ان مايةي بةهيرزبووني ثةرلةمانة.. ئةطةر مايةي بةهيرزبووني هةموو لةسةر مةرجي بؤش، جؤرج بوواية ثةرلةمانةكان وآلتاني موسولرانان دانةدةنا كة دةبيرت )25%(ي كورسيي ثةرلةمان بؤ ئافرةتان تةرخانبكريرت! لةكاتيركدا لةوآلتيركي )13%(ي دميوكراسيرتة لةئةمريكايش كة سويددا وةكو ئةنداماني ثةرلةمانيان ئافرةتن. ئةم خوشكة بةريرزانة دةبوو ساحةبي( سةر قةلرب )مالري بابوباث�امنان ثةندي بةثيري ئةوجؤرة ئامارةيان بداياتةوة بةضاوي ئيستيعمارييةكانء لةبةرامبةردا ك��وردداو ضاوثالستيكييةكاني عةلةمانيية كة بهيرننةوة بؤ منوونةمان يةك ئ��ادةي ثيريانبووتناية: كوشتبيرت خؤي ذنةكةي موسولران دينداري ثياويركي لةرؤذنامةي لةذنكوشتنتان زياتر منوونة سةد ئيرمة تا

هاووآلتييةوة نيشانبدةين كة لةيةك سالردا ئةجنامدراوة.. يان عةلةمانيةكانن حزبة ئةندامي بكوذةكانيش هةموو ئيسالم.. دي��ين لةئاراستةي دوورن وات��ة: ع��ةش��اي��رن.. -بةتايبةتي دةدةن لةهاوسةرةكانيان ذنانةي ثياوو ئةو لةناخياندا ت��ا ئيسالمةية ب��ةم ثيرويستييان ث��ي��اوان- ببيرتة ليردانةكة ت��ا ببةستنةوة، ب��ةت��ةق��واوة ليردانة ئ��ةو هؤي لةبةرئةم نةبةزيرنن. سنوور تا ضارةسةر، دةرماني ئافرةت مايف باسي قورئاندا لةهةموو كة بازووةية هيرزي دةكريرت، كؤتايي ئايةتةكة بةوة ديرتةوة، بؤمنوونة خواي

] کڱ ک ک ک ]ڑ دةف��ةرم��وير��ت: بيرهاوتا مةكةونةوة. توخين خواية سنووري ئةوة وات��ة: البقرة.

]ەئ وئ وئ ۇئ ۇئۆئ ۆئ ۈئ ۈئ ېئ وة دةفةرمويرت: ېئ ېئ ىئ ىئ [ البقرة. واتة: ئةوة سنووري خواية ستةمكارن. ئةوانة ئا بيبةزيرنيرت هةركةسيرك مةيبةزيرنن،

حخ جخ مح جح ]حجمج دةف����ةرم����وير����ت: ي����ان بؤ طةورةية، خ��واي ئ��ةوة سنووري وات��ة: البقرة. مخ[ ئةوكةسانةي رووندةكاتةوة كة ثةيثيردةبةن.. ئايةتيرتيش

زؤرن..س��ير��ي��ةم/ ئ���ةم خ��وش��ك��ةم��ان دةف���ةرم���وير���ت: »ث��ير��وةري لةذيرر بةهيض شيروةيةك وة ئةوةية كة ثياوان شارستانيي بةم توندوتيذي.« ليردانء بؤ نةبةن بةهانة فشاريرك هيض نة شارستاننيء رؤذئ��اوا خةلركةي ئةم نة بيرت ثيرناسةية ئيسالمةتييةكةي اليف م���ادام دةب���وو رؤذه����ةآلت! ئ���ةوةي هةسيت ت��ةق��واو شارستانيريت ث��ير��وةري بيوتاية ل��ير��داوة ليردان ريرذةي وايكردووة ئةمةية قيامةتيية، بةرثرسيرتيي الي ثياوة ديندارةكان زؤر زؤر كةمرتبيرت لةضيين ثاريرزةرو تةقواو ئةم رؤذئ��اوا، رؤذه��ةآلتء سياسيياني مامؤستاو نيية، بةرؤشنب�ييةوة ثةيوةندييان قيامةتيية هةسيت مةطةر دينداريرتييةكةوةية.. ئاسيت بةرادةو ثةيوةندييان هةرئةم ثارسةنطيية لةسؤفييةكي خواناسيشدا نابينريرت؟ هيرز ترس دروستدةكات، ترسيش ثالرنةري ئةجنامنةدانة.. باش زؤر لةوانيرتيش هةنديرك ئةوخوشكةو دةب��وو بؤية ئةمان س��ازدان��ي ه��ؤك��اري كة ب��وواي��ة لةبةرضاو ئ��ةوةي��ان خيرزاني، ئةماني كةسايةتي، ئةماني هيرزة.. )ئةمنييةت( )ش��ارس��ت��ان��ير��يت(ان��ةي ئ��ةو وآلت��ة ك��ؤم��ةآلي��ةت��ي.. ئةماني نيرطةتيظء رةفتاريركي هةموو لةثشيت هيرز رؤذئاوايش كة ياساية هيرزةكة واجيهةي ب��ةآلم ثؤزةتيظيانةوةية، هيرزي ثيرويست بةطويررةي لةثشتييةوةيةتيء ثؤليس ب���ازوو ي��ان ك��ةل��ةث��ض��ةك��ردن، ي��ان دةم��ان��ض��ة، ي��ان ضةكي ط���ةورةت���ر ب��ةك��اردةه��ير��ن��ن.. ه��ي��ض ت��اك��ير��ك��ي رؤذئ��اوان��ي��ي��ة ثؤليس دةزانيرت ضونكة نةبيرت، لةياساشكاندن ترسي

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

21 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

رايدةكيرشيرتة دادطاو ياسا برياري مةحرومكردني دةدات.. دةنا ئةو هةموو رؤشنب�ة ئازادة ملي بؤ ئةو هةموو باجي خةلركي ل��ةرةجن��ي س��ةرم��اي��ةداران ك��ة ن���ةدةدا ئابووريية

دةميذن.. دةلريرت: »من كة ب��ةرواري، ض��وارةم/ هةروةها خامني شةرعيية كاريركي ذن ليرداني ر: ئ��ةلر�� تيرطةيشتنةي ئ��ةو مةالية هةموو ئةو ئةدي ئ��ةزامن«. هةلرة بةتيرطةيشتنيركي

بؤضي ليردان بةرةفتاريركي شةرعي دةزانن؟! دةبيرت بزانني كاري شةرعي ضيية؟ كة ئاوا هةموومان ل����ةدةوري دةخ��ول��ير��ي��ن��ةوةو ه��ةن��دير��ك ك��ةس ث��ير��ي��واي��ة كة ح��ةزو س��ةق��ةتء تيرطةيشتين دةت��وان��ير��ت ئ��اس��ان ه���ةروا ه���ةواوه���ةوةس���ي خ���ؤي خب��ات��ة ج��ير��ي ش����ةرع.. ئ��اي��ا ئ��ةم شيرخي .. ب��ةلر��ير بيرطومان ه��ةي��ة؟! رير��س��اي شةرعيرتيية أص��ول يف )اإلح���ك���ام ئ��وس��ولر��ي��ي��ةك��ةي لةكتيربة ئ��ام��ةدي دةربارةي دووةم ريرساي دةفةرمويرت: 158/1(دا األحكام دةكريرت شةرعي بةلرطةي بةشةكاني.. شةرعيء بةلرطةي ئةوةي سةحيحةو لةخؤيدا خؤي ئةوةي بةشةوة: بةدوو وادةزانريرت سةحيحة.. يةكةميان ثيرنج بةشة: يان ئةوةية ئةو لةغةيري يان هاتووة، )s(خواوة لةثيرغةمبةري كة زاتةوة هاتووة.. ئةوةي لةو زاتةوة هاتووة يان بةتيالوةت دةخويرنريرت كة قورئانة، يان واناخويرنريرت كة سوننةتة.. ئ���ةوةي ل��ةو زات��ةي��ش��ةوة ن��ةه��ات��ووةو ي��ان خ��ؤي لةخؤيدا سةحيحة كة كؤرا )ئيجماع(ة، يان خؤي لةخؤيدا سةحيح )ق��ي��اس(ة.. ث��ير��وان كة بةسةحيح ضويرنراوة ب��ةآلم نيية، ثيريانواية هةنديرك كة ئ��ةوان��ةي باسي ديرتةسةر ثاشان مةزهةبي ثيرشوو، ثيرغةمبةراني لة)شةريعةتي سةحيحة

ياوةر، بةضاكناساندن، بةرذةوةندي.. (.347/11(دا الفتاوى لة)جمموع ئيبنوتةمييية ئيمام قةناعةتةي ئةو دةبيرت ان حةمتةن »موسولر دةفةرمويرت: لةال دروستبووبيرت كة هةرضي حةقء راستيية لةب�وباوةردا كة هةروةها هةرضي شتيرك هةية، لةم شةريعةتةي خوادا سوودمةندةو بةرذةوةنديي خةلركي تيرداية لةشةريعةتةكةي كة ئايةتةية ئ��ةو تةفس�ي ئةمةيش ه��ات��ووة«.. خ��وادا

ۓ ۓ ےے ھ ھ ھ ]ھ دةف���ةرم���وير���ت: ثةيامي وات��ة: األن��ع��ام. ] ۇ ۇ ڭ ڭ ڭڭ خوا راستطؤيانةو دادثةروةرانة بةتةواوي داريرذرا، بةهيض بيسةرو طةورةيش خواي تيردانابيرت. طؤريين شيروةيةك عادةتي وةك��و قوتابيشي ئيبنولقةييمي ئيمام زان��اي��ة.. -22/2 السعادة دار )مفتاح لةكتيريب خؤي، هةميشةيي

ك��ردووةء ريرسايةي ئةو راظ��ةي بةتةفسيل خؤيدا 23(ي ئيمام شاتييب لةكتيريب )املوافقات 199/1(يدا كة لوتكةي

كتيربةكاني ئوسولري فيقهة بةهةمان شيروة راظةيكردووة.. ئايةتي نةيوتووة ئيسالم ئوممةتةي لةم هيضكةس »ئايةتةكان فةرموويانة: ب��ةآلم بةلرطةناشيرت، بؤ قورئان بنربانة سةليرنراون )قطعي الثبوت(، بةآلم بنربانة بةلرطةي ئايةتي )34ي سورةتي الدللة( نني«. )قطعي مانا هةمان بةلرطةي ئةمةيش دةك��ات.. ذن ليرداني باسي كة النساء(

ئاشكراو راشكاوة لةسةر ليرداني ذن. سزاي ل��ةدواي بةدةنيية س��زاي ذن��ان ليرداني ثيرنجةم/ وةكو ئافرةتانةي ئةو ديرت.. دةروونيء هؤشهيرنانةوةبةر : بةدايالؤط تةفاهومناكةن، )واتة: ئامؤذطارييء ئيروة دةلرنيروةب�هيرنانةوةي هةسيت بةرثرسيرتيي قيامةت( كاريطةريي

ل��ةط��ةلر��ي��ان��دا بضينة ل��ةس��ةري��ان دروس��ت��ن��اك��ات، دةب��ير��ت مةحروومبووني ل��ة: بريتيية كة توندتر قؤناغيركيرتي ميريينةييةكةي )بةثشتكردنة جةستة ح��ةزي ه��ةن��دير��ك ك��ة س��ةرم��اي��ةي ش��ان��ازي��يء ه��ير��زي ف��ي��زي��ك��ي��ي��ةت��ي، جا ض ن��ووس��ت��ن��ةك��ةي، ث��ير��خ��ةيف ل��ةس��ةر بةثشتتيركردني ض بةجيرهيرشتين ثيرخةفةكةو نووسنت هةر لةهةمان ذوور، يان خيرزانةكةدا لةناو شةرةقسة بؤئةوةي مالرةكة جيرهيرشتين زارؤك����ان ل��ةس��ةر ك��اري��ط��ةري��ي سلبيي دروس��ت��ن��ةب��ير��تء دروستنةكات( تا تةئديبيدةكات، ئةطةر هةرتةسليم بةياسا ليريبدريرت ثيرويستة ئيسالمةكة( شةريعةتي )واتة: نةبوو

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ئةم خوشكة بةريزانة دةبوو بيانوتاية: ئادةي يةك نموونةمان بؤ بهيننةوة كة ثياويكي دينداري موسولمان ذنةكةي خؤي كوشتبيت تا ئيمة سةد نموونة زياتر لةذنكوشتنتان

لةرؤذنامةي هاووآلتييةوة نيشانبدةين كة لةيةك سالدا ئةنجامدراوة..

هةموو بكوذةكانيش ئةندامي حزبة عةلةمانيةكانن يان عةشايرن.. واتة:

دوورن لةئاراستةي ديني ئيسالم

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني22

جةستة( ئ���ازاري ثيرش دةروون���ة ئازارثيرطةياندني )ك��ة ضونكة ئاماجني ئيسالم لةليردانةكة راستكردنةوةكةية نةك ديرك بةتورةييةوة كةميرك قذي ئةشكةجنةي بةدةني.. هةرم�رذنةكةي راكيرشيرت يان مستةكؤلرةيةك بكيرشيرت بةناوشانيدا ئ���ازاري دةروون��ي��ي ، ك��وت��ير ل��ةث��ةراس��ووي ي��ان سيواكيرك زياتردةبيرت وةك لةئازاري جةستةي.. ذني ماسؤشيزميش ئةمةيش ه��ةرل��ير��دان��ة.. ياخيبووني دةرم��ان��ي ك��ة زؤرة

ٹ ٹ ژ باسيدةكات: قورئان كة ريزبةندييةية ئةو ڦڦ ڦ ڤ ڤ ڤ ڤ ڦ ڄ ڄ ڄ ڄ ڃ چ ژ النساء. واتة: ئةو ئافرةتانةي لةياخيبوونيان دةترسن ئامؤذطارييانكةن، نا ئ��ةط��ةر جيريانبهيرلرن، جيرثيرخةفيان ل��ةس��ةر ن��ا ئ��ةط��ةر ليرياندةن.. ئةطةر هاتنةوة ذيررباري طويررايةلري ئيرت مافتان بةسةريانةوة ناميرنيرت كة رقء قينتان بةسةرياندا بريرذنء

خؤ بؤ تؤلرةليروةرطرتنةوةيان مةآلسدةن. شيرخ ئيبنوعاشوور لةتةفس�ةكةيدا )التحوير والتنوير خالريركي دةفةرمويرت: ئايةتةدا ئةو لةتةفس�ي )116/4ئةوةية ئةويش هةية، ئايةتدا ل��ةم طرنط رةوانبيرذييء بيرت دةكةدا م�ر لةدةست هةمووي مةرجنيية سزاكان كة دةكة ذنانييةكي ترسنؤك بيرتء بةتةنها، ضونكة دةشيرت م�رئةو سزايانةي ثيرجيربةجيرنةكريرت، بؤية دةشيرت خزمان يان سكاآلكةي كابرا دةشيرت بطرنةدةست.. ئةركة ئةو قازي ئةوان ذنةكةيء خزماني يان خزماني خؤي الي بباتةوة دةشيرت ةومةنديركيرت.. خ�ر يان بكةن، ئامؤذطارييةي ئةو بكةين ب��ؤي��ان ت��ؤ و م��ن ثيركةوةنةنووستنيان تةطب�ي داعييةكي ي��ان ئ��ةزم��وون، خ���اوةن دةروونناسيركي ي��ان ثةروةردةكار، يان قازيي دادطا!! هةموو ئةمةي باسيدةكةم كورد ضونكة بةسنيية.. ئةليفيركي كة ئافرةتةية ئةو بؤ بةآلم بةسة.. تانةي ئةليفيركي كةسة ئةوكةسة دةلر��ير��ت:

ديارة مةزهةب ضوارةء كوتةك ثيرنجةم.لةشياويرتيي بةتةفسيل باسيان شةرعناسان شةشةم/ لةسةرئةوة جةختيان ه��ةم��ووي��ان ب��ةآلم ك���ردووة، ��دان ل��يرك���ردؤت���ةوة ك��ة دةش��ير��ت ب��ةس��ي��واك��ةك��ةي ل��ير��ي��ب��دات، يان بيرت، )ياخيبوون(ي نشوز دواي مةرجيشة بةمشتيرك.. لووتبةرزانة هةر ئةطةر نةطؤر، رةفتاري ليريبووبيرتة كة رةفتاريكرد شاياني ليردانةكة دةبيرت، بةمةرجيرك ليردانةكة ل���ةدةم���وض���اوي ن��ةب��ير��ت، ش��وير��ين ن��ةش��ك��ير��ن��ير��ت، خ��وير��ين ليرنةهيرنيرت، خؤي بطريرتةوة لةليرداني سكء سةرو رووي، ئةطةر دوو مشيت ثيركيرشا مةرجة هةردووكيان بةيةك شويرن نةكيرشيرت، بةطياني تؤلرةوة ليرينةدات، بةلركو وةكو باوك بيرت كة بؤ ئةدةبداداني لةمندالري خؤي دةدات.. ئيمام شافيعي

فةرموويةتي: »ئةطةر بةليردانةكةي مبريرت - با مشتيركيش بيرت- دةبيرت خويرين بدات«. ئايا ئةمة باشرتة يان تؤرانء ذيرر دةكةويرتة كة مالرةباواني؟! بؤ ناضاري ط��ةران��ةوةي دةكةيةوة كة ئايا دةيهيرنيرتةوة يان نا؟! يان رةمحةتي م�ردةستدةكةويرتء ذنيرتي ئاسان ثياوةكة كة تةآلقداني؟! دي دةستدةكةويرت! ئةمة لةهةموو ذنةكةيش بةزةمحةت م�ركة كؤمةلرطةيانةيشدا لةو تةنانةت واي��ة.. كؤمةلرطةيةكدا ذيرانة.. شيكاريركي وةك��و ئةمة ل��ةذن! زؤرت��رة ثياويان ثؤشيوة، حيجابيان انن، موسولر خوشكانة ئ��ةم ب��ةآلم زؤري��ن��ةي ئ��ةم��ةي خوشكانيرتن! ث����ةروةردةي بةرثرسي ئ���ةوان دةري��ان��ربي��ووة ل��ةخ��واي��اخ��ي��ب��وون��ة.. رازي��ن��ةب��وون��ة خؤيان ئةقلري ئةمان خوايي.. رةهاي دادي بةحوكميركي ثيرثةسةندترة لةزاناييء دانايي خوا.. طومامن لةوةنيية كة ئةمة بةرهةلرستكاردةبن.. ذنةيش هةروا بؤ حوكمي ضوار بةهةموو ماناي وشة رةتكردنةوةي فةرماني رةواي خوايةو هةلرويرسيت شةيتان.. خؤ بةهةواوهةوةسء تةسليمبوونة ئةهلي زان��اي��انء خويرناويي ملمالنيري ناكؤكيء هةموو جيهاد لةطةلر حاكمة مورتةدو سيستمة كوفرةكانياندا هةر رةتدةكةنةوةو دز دةستربيين ئةوانيش شيروةيةية.. لةم هةلرةي ليركدانةوةي ئةمة : دةلر��نير رةوانيية، ئةمة : دةلر��نيرناطوجنيرت، سةردةمةدا ئةم لةطةلر ئةمة : دةلرنير زاناكانة، ط��ةورة ب��اش��رت!! خ��واي ب��ؤ بطؤرين ئةمة دةب��ير��ت : دةلر���نير

ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پ پ پ دةفةرمويرت: ژ ڀ ڀ ڀ ڀ ٺ ٺ ٺٺ ٿ ٿ ٿ ٿ ٹ ٹ ٹ ٹ ڤ ژ األحزاب. واتة: شياونيية نة بؤ ن�رينةي خ��واو كاتيرك م��وس��ولر��ان ميريينةي ب��ؤ ن��ة م��وس��ولر��انء ئةمان خؤيان دةردةك��ةن، فةرمانيرك )s(ثيرغةمبةري خواوةري��ن��ةط��رن.. هةية ب��ؤي��ان واب��زان��ن ليريسةرثشكبكةنء بكات، )s(ثيرغةمبةرةكةي خواو سةرثيرضيي هةركةسيرك ريري راشكاو ئاشكراو زؤر ط��وم��راب��ووةو بةتةئكيد ئ��ةوا

بزركردووة..ح��ةوت��ةم/ ئ��ةم خوشكة ب��ةرير��زةم��ان )ب��ةي��ان ب���ةرواري( ثيرويستة تيريكةوتووةو كة ناوةستيرت زةقةوة كوفرة بةو بضينة ه��ان��دةدات ئيرمةيش ليربكات، ئ��اش��ك��راي ت��ؤب��ةي وازييةوةو هةموو ريرساكاني سةنطةرةكةيةوة بةناوي نويرلةبةرخاتري هةلرتةكيرننيء جةماعةت سوننةتء ئةهلي خ��اوةمن��ان خ��واي ب��ةرام��ب��ةر جةنط ئ��ةو، تةنازولةكاني مينبةرةوة لةم »من دةلريرت: ضاوقاميانة زؤر راطةيرنني!!! با هةموومان كاربكةين بةرةو خويرندنةوةيةكي داوادةكةم ف��ةرم��وودة ب��ةق��ورئ��ان ئيسالم ث����ؤزي ئاييين ب��ؤ ت���ازة والسنة )ال��ق��رآن وات����ة: )s(ثيرغةمبةر دروس��ت��ةك��ان��ي

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

23 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

بؤ هةنطاوبنيرني تازة تيرطةيشتنيركي بةرةو با الصحيحة( با كؤمةآليةتييةكان، بابةتة بةتايبةتي بابةتةكان طشت

بةرةو نويركردنةوة بضني واتة: )التجديد(«. _تةواوبوو_ خستؤتةالوةو قورئانةكةت جةنابت م��ن، خوشكي ضيمان بانطهيرشيت ئيدي هيرناوين.. بؤ خؤتت ئةقلري خؤت ج��ارير الصحيحة(؟! والسنة )ال��ق��رآن بؤ دةك��ةي��ت بانطهيرشتبكةو ليريتيربطة ئينجا ئةم هةموو مةال دوازدةعيلمة ض��وارذن��ةو لةخزمةتتدابنيء دةت��ةوير��ت بانطهيرشتبكة!! كؤمةآليةتيمان حوكمةكانيرتي ثياوانء دةس��يت تةآلقي فةتواكةي ئةمة ذن��ان؟! خيالفةتي دةطةينة تا ثيربطؤريت جؤرج بؤشة كة بؤ )ئةمينة وةدود(ي دابوو كة ثيرشنويرذي رووتء بةسةري مةئمومةكانيشي ذنة دةكردو ثياوان بؤ

كاوبؤييةوة نويرذيان لةكلريرسادا دةكرد.موحةممةد، )خ��ةرام��ان يةكطرتوو خوشكيركيرتي ن���وس���ةرو ب��ةرث��رس��ي ث��ير��ط��ةي خ��وش��ك��ان��ي ي��ةك��ط��رت��ووي ئيسالمي( كة بؤضووني هةروةكو خوشكة )بةيان ئةمحةد جؤريركة لةخؤيدا خؤي »ليردان دةلريرت: واي��ة، ب��ةرواري(

لةكيرشةو ضارةسةري كيرشةو طرفتةكان ناكات«. امن، بةم خوشكة بةريرزةيش دةلريرم: خوشكي موسولرتومخي لةسةركردنةوةي سؤزي بةهةلرةداضوويت.. زؤر كؤمةلرطةي ف��ش��ارةي ت��نيء ئ��ةو رادان����ي الدانء ذن���انء نابيرت لةسةرتان، زؤرب��ووة كة كوردايةتي جاهيلييةتي ئيروة ئةمةي ببات، وات��ان خةتةرناكي كوفريركي ب��ةرةو باث�اني كة بةسةردادةضةسثيرت ثيرشينانةي ثةندة ئةو بةرازدا بةسةر رةوييةوة »لةكؤتةرة وتوويانة: رةمحةتي كةوتط. ئيروة لةتنيء فشاري جاهيلييةتي كوردايةتييةوة

هةلرديرن بؤ كوفريركي زةق! ئةمةي ئيروة وتووتانة رةتكردنةوةي فةرماني خواية، خواي كارزانء كارجوان كة ليردانةكةي بةضارةسةر داناوة »ليردان دةلريريت: ضاوقاميييةوة بةوثةري جةنابت كةضي كيرشةو ض��ارةس��ةري لةكيرشةو جؤريركة لةخؤيدا خ��ؤي قسةي ئةم قةسةم بةخوا طيان دادة ناكات«، طرفتةكان

جةنابتان رةوانييةو كوفريركي ئاشكراية.. يةكطرتوو، لةخوشكاني موحةممةد سةبرية خوشكة سةيري »ئةطةر دةلريرت: مةليكةوة زةماني بةكوردييةكي تيردانييةو ش��اراوةي شيت بكةين )s(ثيرغةمبةر س�ةي

مةوقفيرك نيية باسي ليردان بكا..«، ئةمة بةراسيت يان نةزانينة يان خؤدزينةوةية،

وةرط����رت����ين ح��وك��م��ة ش��ةرع��ي��ي��ةك��ان ل���ةس���ةرض���اوةي وةكو ،)s(خواية ثيرغةمبةري سوننةتي كة دووةم���ةوة لةطوفتارييةوةيةتي، »يان فةرموويانة: ئوسولر زاناياني

)بروانة: لةبريارييةوةيةتي« يان لةكردارييةوةيةتي، يان كة - ص73( القطان مناع اإلس���م��ي/ التشريع تأريخ ثيرناسةيةيان ئ��ةو ئيسالم دير��ري��ين زان��اي��ان��ي زؤرب����ةي نةقلركردووة- لةريزي بريارةكانيدا ئةوةية كة: كةسانيركي ديكة كردوويانةو جةنابي ئةويش برياري لةسةرداوة يان راستيكردؤتةوة يان ليريبيردةنطبووة.. كة سةييدونا بياللي )الص�ة فةرمووي: سثيردةيدا بانطةكةي لةناو حةبةشي )صدقت فةرمووي: )s(ثيرغةمبةري خوا النوم(، من خري ثيرغةمبةري ب��ري��اردان��ةي ئ��ةم نطقت( وبالصدق وب���ررت لةبانطي بيالل سةييدونا ئيزافةي ئةو لةسةر )s(خوابةيانيي لةبانطي ئيرستا ت��ا بةسوننةتء ب��وو بةيانيدا ئوممةتي موحةممةددا)s( دةوتريرتء ئةوانةي كة طويريان لةو ئيزافةية دةبيرت، دةلريرنةوة: )صدقت وبررت وبالصدق

نطقت(.. - من��وون��ة ل���ةس���ةرئ���ةوةي ك��ة ج��ةن��اب��ي��ان دةي��ان��زان��ي نيية ش��ت��ير��ك دةدةن، ل��ةذن��ةك��ان��ي��ان ل��ةي��اوةران��ي��ان زؤر يةكيركة ع��ةوام ك��وري ي زوب���ر سةييدونا شاراوةبووبيرت، ل���ةدة م��ذدةث��ير��دراوةك��ةي ب��ةه��ةش��ت، ض���وار ذن��ي ه��ةب��وو، ئةبوبةكري سةييدونا بةريرزي كضي ئةمسائي يةكيركيان سدديقة كة ثيرغةمبةري خوا)s( ثيريفةرموو: )خواي طةورة دة لةبةهةشتدا دووثشتيرين ثيردةدات(.. واتة: ئةم ذنء م�رثيردراوة.. ئةم مذدةيان لةدنيادا بةهةشتنيء هةردووكيان دةك��ةي ك��ةض��ي ئ��ةمس��ائ��ي ب��ةرير��ز دةرب����ارةي ل��ير��دان��ي م���رض��وارةم��ني »م��ن دةف��ةرم��وير��ت: ير��ت��ةوةو دةط���ر لةذنةكاني تورةدةبوو لةذنةكاني لةيةكيرك كة هةر ب��ووم، زوب���ر ذني بةداريركي وشك ليريدةدا« )اآللوسي: روح املعاني 5/ص52

ط4، 1985م(.لةمةدينة خةتتابيش ك���وري ع��وم��ةري سةييدونا -ذنةكامناندا ب��ةس��ةر م��وه��اج���ان »ئ��ير��م��ةي دةي��ف��ةرم��وو: ذن��ي بينيمان م��ةدي��ن��ة ه��ات��ي��ن��ة ك��ة ك��ةض��ي زالر���ب���ووي���ن، ئةنسارييةكان بةسةر ثياوةكانياندا زالرن«. )الرازي: مفاتيح الغيب 10/ص90، املنار 75/5(.. ئةمة هةرئةو سةييدونا عومةرة بوو كة وةكو ئيمام نةسائي لةكتيريب )عشرة النساء 28/1(و سةمةرقةندي لةكتيريب )تنبيه الغافلني ص242(دا بيرتةخزمةتيء سكاآل كابرايةك ويسيت كة هيرناويانةتةوة سةييدونا مالري بةردةرطاي طةيشتة كة بكات، لةذنةكةي عومةر، بيين وا ذنةكةي سةييدونا عومةر ذراوةذراويريتء دةقيذيرنيرتء بوو خةليفة كة عومةردا سةييدونا بةسةر قسةناكات.. دان��ةوان��دووةو سةري عومةريش سةييدونا عومةريش سةييدونا ط��ةراي��ةوة.. ن��ةداو لةدةرطاي كابرا س��ةري��ه��ةلر��ربيء ل��ةث��ةرذي��ين م��الر��ةك��ةي��ةوة ك��اب��راي بيينء

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني24

قوربان وت��ي: كابرا هةبوو؟! كاريركت براكةم بانطيكرد: وةزع��ي كة الب��ك��ةم، ذنةكةمت دةم��ةوةري��ي ه��امت سكاآلي عومةر سةييدونا ط��ةرام��ةوة. بيردةنط بيين جةنابتامن بؤلرةبؤلرةكةي، لةسةر ئارامدةطرم من براكةم ف��ةرم��ووي: كة دةك��ات بؤ زؤرم ك��اري لةسةرمة، زؤري م��ايف ضونكة ئ��ام��ادةدةك��ات، بؤ خ���واردمن نيية: سةرشانيشي ئةركي دةداتة دةش��وات، ش�ي بؤ ثؤشاكةكامن دةك��ات، بؤ نامن لةبةر دةط��رير��ت��ةوة.. ل��ةح��ةرام ضاويشم ء دلر مندالرةكامن، ئائةوانة دةبيرت سةبري لةسةر بطرم.. كابرا وتي: وةآل ئةي

انان ذنةكةي منيش هةروام بؤ دةكات. ئةم�ي موسولر- فاتيمةي كضي قةيس دةفةرمويرت: ئةبوعةمري كوري دواي ن��اردم، بؤ مارةييةكةي تةآلقنامةو دم م���ر حةفسي ئةبوجةهم ئةبوسوفيانء ك���وري م��وع��اوي��ةي ع��ي��ددةك��ةم )s(هاتبوونة داخوازيم، منيش راويرذم بةثيرغةمبةري خواك���رد ك��ة ش���وو ب��ةك��ام��ي��ان ب��ك��ةم؟ ف���ةرم���ووي: )م��وع��اوي��ة دةستكورتء نابووتةو ئةبوجةهميش تيرآلكةي لةسةرشاني كوري بةئوسامةي شوبكةرةوة ب��رؤ ناهيرنيرتةخوارةوة.. زةيد.. ئيرت شومكرد بةو، بةراسيت ذيانيشم زؤر كامةران - موطأ/ مالك )1228( وصحيح مسلم بروانة: رؤيشت(. ،3257 ،2286( داود أب��ي وس��ن��ن )3772-3770(

3258(، شرح النووي على مسلم )ج 5/ ص240(-. دةك��ان��ي��ان��ةوة ك���ةواب���وو ل��ير��دان��ي ذن���ان ل��ةالي��ةن م���رم��ةدي��ن��ةدا.. خةلركي ل��ةن��او وةك ه��ةب��وو زي��ات��ر لةمةككة كةضي وايكردووة رةفتاري زوب�ر سةييدونا لةمةككةيش رةفتاريركي وا لةسةييدونا ئةبوبةكرو سةييدونا عومةرةوة ثيرغةمبةري دةبينني كاتيشدا لةهةمان راوةت��ةوة.. ن��ةط���رقةيس كضي فاتيمةي لةشوكردني ريري )s(ثيرشةوامانبةر نةياتة بؤئةوةي نةكات بةئةبوجةهم شوو تا طرت ليردانء ئةو هةوالرةيش كة بةئةبوجةهم دةطاتةوة لةوانةية

ببيرتة هؤكاريرك بؤ طؤريين رةفتاري. ك��ةواب��وو ل��ير��دان��ي ذن���ان ل��ةن��او ي���اوةران���دا شتيركي زانراوبووةو ئافرةتانيش سكاآليان بردؤتة الي ثيرغةمبةري كةمكردنةوةو ه��ةولر��ي ك��ة ئ��ةوي��ش جةنابي ..)s(خوابؤي لةسةرة ئايةتي لةبةرئةوةي بةآلم داوة ضارةسةري

نةبووة بنربيبكات..اويرتييةوة ثيرغةمبةري خوا)s( وةكو ئيمام موسليم ط�روات��ة: فليتق ال��وج��ه(. أح��دك��م، ض��رب )إذا دةيفةرموو: لةدةموضاو دةست با خؤيدا لةذنةكةي يةكيركتان ئةطةر

بثاريرزيرت.. حةكيمي كوري موعاويةي كوري حييدة لةثيرغةمبةري خواي)s( ثرسي: »ئةرير ئةي ثيرغةمبةري خوا)s( مايف

فةرمووي: ضيية؟!« دةكةيةوة م�ر بةسةر يةكيركمان ذني )أن تطعمها إذا طعمت وتكسوها إذا اكتسيت، ول تضرب الوجه ول تقبح ول تهجر إل يف البيت(. ئةبوداود )2142(/ شيرخي ئةلبانيش لةكتيريب )صحيح أبي داود(دا دةربارةي دةفةرمويرت: سةحيحة. واتة: ئةطةر خؤت شتيركت خوارد لةو ئةطةر خؤت ثؤشاكيركت ثؤشي بةو، بدةيت لةوةيش م��ةدةو دةم��وض��اوي ل����ة)رووي( ب��ةو، بدةيت شيروةيةيش

ثيرخةفةكةي بؤ ناو غةيري مالرةكة جيرمةهيرلرة.ئيخوان سةبريةي خوشكة قسةيةي ئ��ةم ك��ةواب��وو سةيري »ئةطةر دةلريرت: كة خؤيدانيية لةجيري مةشرةب تيردانييةو ش��اراوةي شيت بكةين )s(ثيرغةمبةر س�ةي

مةوقفيرك نيية باسي ليردان بكا«.»كةرامةتي دةلر��ير��ت: سةبرية خوشكة كة ئةوةيش ثياو ياخود بيرت ذن ض كة نيية ئاستةدا لةو ئينسانيش بة ليردان مامةلرةي لةطةلر بكريرت« ئةمة ديدو بؤضوونيركي خوشكانةمان ئ��ةم خةيالرة.. ئةمة ئايدياليستيية.. زؤر مةهدي )زةم��ان��ي ت��ير��ث��ةران��دووة، مةهدييشيان لةزةماني مةهدي زةماني دةنا دةهيرنريرتةوة(، بيرويرنة بةمنوونةي خوا)s(و ث��ير��غ��ةم��ب��ةري ل��ةزةم��ان��ي ض��اك��رتن��اب��ير��ت خ��ؤ بةجةلدةية سزايةكةو كة لةئيسالمدا ليردان ياوةرةكاني.. شاياني ئةو كةسانةية كة بؤيان دانراوة.. مةطةر هةر لةو بةئافرةتيركي داويرنثاكي قورئانةدا نيية كة ئةطةر كةسيرك وت: »داويرنثيسء بةلرطةو شايةتي بؤ دادطا نةبوو، دةبيرت

)80( جةلدةي ليربدريرت«. قسةكانيدا ل��ةب��رط��ةي��ةك��ي��رتي س��ةب��ري��ة، خوشكة ئ��ةم دةربارةي جيربةجيركردني ياساو بةرزكردنةوةي رؤشنب�يي بيرت ب��اآلدةس��ت ياسا ئ��ةوةي »ل��ةب��ري دةلر��ير��ت: خةلركيدا بربيرتة هؤشياري ئاسيت ئةطةر باآلترن. كةسان مةزاجي رؤلر مةزاج كة بكات ياسا لةطةلر مامةلرة كة ئاستةي ئةو زياتر بؤية خةوف قةزيةكان، يةكالبوونةوةي لة نةبينيرت لة مومارةسةكردنةوة لةطةلر قةزيةكان سةرضاوة دةطريرت«. ب��اش��ة خوشكي م��ن ب��ؤض��ي ن��ةت��وت��ووة: دةب��ير��ت ش��ةرع ب��اآلدةس��ت��ب��ير��ت.. ك��ام ي��اس��ا ب��اآلدةس��ت��ب��ير��ت؟! ئ��ةو ياسا بؤضي خستةكةنارةوة؟! خ��واي شةرعي كة كوفرينةي شةرعناسي رؤش��ن��ب���ي��ي دي��ن��داري��يء ئ��ةط��ةر ��ي��ت ن��الر��يرض��ارةس��ةرة هؤشياريي ثيرتواية بؤضي بضيرتةثيرشةوة، ئةوةندة ئيروة بؤضي ض��ي؟! هؤشياريي بلريريت بيرئةوةي ئةو دوذمنةو رؤذئاوايية شارستانيرتيية ئةم لةبةرامبةر لةجياتيي بؤضي تيركشكاون؟! عةميلةدا عةلةمانييةتة ئةوةي خؤتان شناكةنةسةريانء كلرؤآلنةتان، ه�ر بةرطريي بةسةربةرزييةوة ط��ةردوون��ة، كردطاري خ��واي ديين كة:

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

25 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

خوشكة ح��ةوت لةو يةكيرك هيض بؤضي نيشانبدةنةوة؟! ئاسيت بطةيرنيرتة وةآلم���ةك���ةي ن��ةي��وير��راوة ي��ةك��ط��رت��ووة ئةو وةك��و ئيروةيش خؤ ق��ادر؟! طولريزار وةآلم��ي خوشكة ئ��ةو هةستدةكات ك��ة ل��ةب��ةرئ��ةوةي��ة ي��ان ��ان��ن؟! م��وس��ولرخاوةني ئيروة كة شويرنة ئةو ضؤتة عةزيزانيرك بةخويرين نني؟! ئةو خؤي بةنويرنةري خوشكء براياني بزووتنةوةيةك برا بؤ دا تةنزمييي لةزةماني كيمياويي رذمير دةزانيرت كة دةب��ردن.. دةهيرنانء بؤ ضةكي دةك��ردو موجاهيدةكاني

بؤية لةئيروة ئازايانةتر دةدويرت. ضةندة دةبير »ئيرمة دةلريرت: يةكطرتوو خاني سةبرية خ��ةم��ي ي��اس��اك��امن��ان��ة زي���اد ل���ةوة ه����ةولر ب��دةي��ن ئاسيت

هؤشياري تاكةكان بةرز بكةينةوة«.جا ئةوةندةي خةمي ئةو ياسا كوفرينةتة با ضارةكيركي )1291( كة بواية شةريعةتةيشت ئةو خةميركي ئةوةيش ثيركرا.. زةم��ان��ةي ئ��ةو س��ةرزةوي��ي نيوةي حوكمي س��الر رؤشنب�يي دي��ن��داري��يء هةسيت دةب��ير��ت نالريريت بؤضي م��افء خةلركةكة ت��ا بةرزبكةينةوة خةلركةكةمان دي��ين ئ���ةركء س��ن��وري خ��ؤي��ان ب���زان���ن؟! ب��ؤض��ي ذنء ث��ي��اوان��ي حزبةكةي خؤت ناكةيت بةمنونةو ثيريانبلريريت: لةقازاجني ئ��اف��رةت��ان��ة ش��وو ب��ةك��ةس��ان��ي ي��ةك��ط��رت��وو ب��ك��ةن، ضونكة بةمردني مةطةر تيرناكةويرت.. بيروةذني ئيرمة حزبةكةي لةجياتيي خوشكة دةستة ئةو جةنابتء دةبواية د.. م���رئةو بةزينة دةروونييةي ثيرتانةوةديارة، دةبوو رووبةرووي عةلةمانييةكان بتانوتاية: وةرن تةحةدداتان دةكةين بزانني يان زؤرت��رة ئيسالمييدا ئيرمةي لةناو لةذن ليردان رادةي من رؤذئاواييةكاندا؟! غةربزةدةو عةلةمانيي ئيروةي لةناو لةوةنيية طومامن دةذي��م، لةنةرويج سالرة بيست ئ��ةوة كة )1%(يش يةكطرتوودا ئيروةي لةناو ذن ليرداني ريرذةي كة نيية، كة بةراوردناكريرت بةهةموو رؤشنب�اني نةروجيي.. ضونكة لةهةزار ثياوي يةكطرتوودا دةطمةنة يةك ثياويش بدؤزيتةوة لةذني خؤي دابيرت! يان ليريبدات.. بؤضي وةكو : مادام زانسيت دةروونناسيي سةردةم تةحةددا ثيرياننالرنيرئةوةي سةلاندووة كة ئةوةي رةفتار )سلوك( بةثارسةنطي ديدي ب�وبؤضوونيانة، مرؤظةكانة، ناخي رادةط��رير��ت: م��رؤظء دةرب���ارةي دروستييانة راس���تء فةلسةفييانةي ذيانء طةردوون، وةرن با بةراوردي عةقيدةي ئيسالميمان بكةين، رؤذئ��اوا ث��ةروةردةي��ي تيؤرةكاني نويررتين لةطةلر مؤنتيري دي بةريتانيء مؤلركاستةري تيؤرةكاني لةطةلر فةلسةفةي لةطةلر يان بكةين. رياليزمن( )كة فةرةنسي هؤرنء مان ه�ر ضايلردزو لؤران ئايدياليزمي ثةروةردةيي لةسةر كاميان كاريطةريي ب��زان��ني ت��ا بيرتلةر.. دؤن��الر��د

ثارسةنطي شويرنكةوتووانيان زياترة؟!.ث��اش��ان رؤذن���ام���ةوان���ة س��ي��ح��رب��ازةك��ة - ل��ةوان��ةي��ش��ة راستةوخؤ مادام خؤي بةآلم دانابيرت، بؤ ثرسيارةكانيان دةثرسيرت شاياني ئةم نازناوةية - دةضيرتة خزمةت هاوراز كوردستانء ثةرلةماني ئةندامي حةمةد، ئةمحةد شيرخ نايناسيرنيرت كة ئةندامي يةكطرتووة! تا ضةواشةكارييةكةي هةمان داث��ؤش��ير��ت! خويرنةر الي يةكطرتووةكان خ��ؤيء ثرسياري ليردةكات، ئةويش ئاوا وةآلمدةداتةوة: »ليردان لة ئافرةت ليردانة لة كةسايةتي كةرامةتي ئةو ئافرةتة«. ضما ئةمة شيكاريركة هةر جةنابت ثةييتثيرربدووةو نةعوزوبيلال ئةو بةريرزةكةي)s(و ثيرغةمبةرة ث��ةروةردط��ارو خ��واي طةياندووةو بةتابيعني دينةكةيان ي��اوةرةي ه��ةزار ض��وار ئةو هةموو زاناي تابيعينة ئةمةيان نةزانيوة؟! يان جةنابت كةوتوويتةتة ذيرر كاريطةريي ديدو مومارةسةي فةلسةفةو ليرلربووةو دي��دت رؤذئ��اواي��ي��ةوةو ئيستيعماري ي��اس��اي ثيرغةمبةري بؤ ثةيدابووة حوكمي خواو ئةوةت جورئةتي

خوا)s( رةتكةيتةوة؟!لة ئيرمةية ق���ودوةي )s(ثيرغةمبةر« دةلر��ير��ت: ثاشان ثيرغةمبةرةي ه��ةرئ��ةو ئ��ةدي داوة«. خ��ؤي خيرزاني ك��ام كة طرت ياوةري لةكام ريري ئيروةية ئيرمةو قودوةي )s(ي��اوةران ليردانةي ئةو ئةطةر خؤ دةدا؟! خؤي لةذنةكةي بةستةمي بزانياية، بةتاواني دةدا، خؤيان لةذنةكاني كة ثيرغةمبةريرك ضونكة ليريبيردةنطنةدةبوو، بزانياية، ئةمينداري وةحيي خواية )نةك ئةمينداري حزب( بؤي نيية لةسةر ستةميرك بيردةنطببيرت.. ئةدي ضؤن ئةو ثيرغةمبةرة رةح��ي��م( )رةئ����وفء ئ��ةو ،)s(مرؤظايةتي ث��ير��ش��ةواي��ةي

لةذنةكانيان كة نةطرت ياوةرانة لةو ثياويركي دةسيت ة دةدا؟! م��ةط��ةر ه��ةرئ��ةو ئ��ةوةن��دةي ب���ةردةوام دةف��ةرم��وو: لةطةلرياندا رةفتارتان مةكةن، لةخيرزانةكانتان زولر كة باشبيرت. خراثةكانتان لةذنةكانيان دةدةن.. وة هةروةها. بذي وون���دا ب����ر لةبيابانيركي وةك���و خوشكةيش ئ��ةم بةرنامة »ك��ام دةثرسيرت: قةستينةوة بةسةرسامييةكي باسي ليردان دةكات؟« ديسان دووبارةي دةكاتةوةو دةلريرت: »لة كويري ئةو ئيسالمة هةية كة ئافرةت ليربدريرت و ئيهانة بكريرت؟« لةوةآلميدا دةلريرني: »لةهيض شويرنيركي ئيسالمدا تةدليسة، ئةمة ئيهانةبكريرت.. ئ��اف��رةت ك��ة ن��ةه��ات��ووة ك��ة ق��س��ةي زي��ات��ر دةخ��ةي��ت��ةس��ةر ث��رس��ي��ارةك��ة ب��ؤئ��ةوةي ئافرةتان ئيهانةكردني بةرثةرضي كة حالريبكةيت وام��ان كة خ��واي��ي، فةرمانيركي رةت��ك��ردن��ةوةي ن��ةك دةدةي��ت��ةوة لةكويري قورئانةكةداية! ئيرمة دةزانيت ضييةو تؤيش وةك بؤ برطةي لةكويري ئيسالمةكةدا ليرداني ذن هاتووة؟ دةلريرني:

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني26

)النساء( ذن��ان سورةتي )34(ي لةئايةتي لةقورئانداية، دةكانيان لةم�ر ئافرةتانةي )ئ��ةو دةف��ةرم��وير��ت: كة داي��ة كة ئةوةية ض��ارةس��ةري��ان ناشيزةنء ئةوانة ياخيبوون، لةسةرجير ثارسةنطنةبوونةوة ئةطةر ئامؤذطارييانبكةن، لةطةلرياندا مةميرنن، ئةطةر هةر لةسةر السةنطيي ناشيزةيي ئةم نازانن؟! ئةمة ئيروة ضما ليريانبدةن(.. بةردةوامبوون وةكو يان ليرطيرلدةكةن؟ خؤتاني يان نةديوة؟! ئايةتةتان سةراني خؤتان كة لةفزةكةيتان ثيرناطؤرريرت وةكو شيعة، ماناي ئةويش دةطؤرن وةكو كة فةرموودةكةي ثيرغةمبةري

كوري لةعوقبةي موسليم ئيمام كة ط��ؤري، )s(خواتانلةسةر )s(خوا ثيرغةمبةري ك��ة ير��ت��ةوة دةط���ر ع��ام��رةوة القوة إن )أل ف��ةرم��ووي: ي��ةك لةسةر ج��اري س��ير مينبةر كةضي ت�ئةندازيية، هيرز كة بزانن ئ��ةوة وات��ة: م��ي(، ال��رمةالكاني يةكطرتوو لةسةر مينبةر دةيانوت: )أل إن القوة القلم(، واتة: ئةوة بزانن كة هيرز ثيرنووسة!! خؤ ئيروةيش كة ظاالنتاين! طولري يةعين ليردان : بلرنير لةدةستتانديرت

بةناوي دوو قدديسي مةسيحييةكاني ثيرشووةوةية..ف�عةون سيحربازةكاني وةك��و كة رؤذن��ام��ةوان��ةك��ة

يةكطرتوومان ه����اورازةي خوشكة ل��ةم دةط��ؤرير��ت، ه��ةق كيرشةيةكي كة هةر كة وانيية ثيرتان »ئايا دةثرسيرتةوة: خيرزاني بضيرتة دادطاو ليذنةو ليذنةكاري بؤ دروست بكريرت لةوةآلميدا خوشكةيشمان ئ��ةو دير��ت؟« دوادا بة تةآلقي دةلريرت: »بة برواي من دادطا باشرتة لةوةي كة كيرشةكاني توندوتيذيي بةرةنطاربوونةوةي بنكةكاني بضيرتة خيرزان

خيرزان ضونكة لةويردا خةلرك زياتر بةو كيرشةية دةزانن«. دي��نء تيرطةيشتووي ��انء م��وس��ولر خوشكي باشة كة ئيسالمي زان��اي��ةك��ي الي ح��وك��م��ربدن��ة دي��ن��داري��ي!! الي بؤ بردني ي��ان باشرتة دةضةسثيرنيرت شةريعةتةكة عةلاني حيزبي ب��ارةط��اي دوو ةدا ل�����ر ك��ة - ت��اغ��ووت دادطاو ثيريدةوتريرت: بةبوختان يةكيركيان كة دةطريرتةوة ناويليرنراوة رةوش��ت��ةو قاضاخضيي ش��وير��ين ئ��ةوي��رتي��ان بةرةنطاربوونةوةي توندوتيذيي خيرزان- خؤ ئةمة بنكةي لةبةلرطةنةويستةكاني دينة كة داوةري بردنة الي تاغووت بةض باآلثؤش لةدين دةرضوونة.. تؤيةكي )غةيري شةرع( دةرازيرنيتةوة، تةحاكومة جاهيليية ئةم بةلرطةيةكي ديين اناني خاوةن كيرشةي كؤمةآليةتي وةكو شةيتان الي موسولرجواندةكةيت تا كيرشةكانيان ببةنة دادطا لةبةرئةوةي ئةوير باشرتة لةو بنكةي قاضاخضيرتيية؟! ئةوةت ب�دةخةمةوة كة ئةطةر زانياريت ئةوةندة هةبووبيرت كة داوةري بردنة الي طةورة بةخواي ثير�ازيت، دةرضوونةو لةئيسالم تاغووت دداربيت هةرنوستنيركت قةسةم ثيريكافربوويتء ئةطةر م�ر

لةطةلريدا زينايةكة!!ثاشان رؤذنامةوانةكة قورةكةيان زياتر بؤ دةطريرتةوةو ب��ةش��ير��وةي��ةك��ي��رت ت��ير��ي��ان��ه��ةلر��دةك��ير��ش��ير��ت، ب��ؤي��ة ه��ةم��ان ث��رس��ي��اري��ان ب��ةش��ير��وةي��ةك��ي��رت ك��ة زؤر دوورن��ي��ي��ة ل��ةوةي لةاليةن ئ��اف��رةت ليرداني »ئايا ليردةثرسيرتةوة: ثيرشوو كيرشةكاني ضارةكاني ريرطا لة يةكيرك بة دةكانيانةوة م�ربةبيرثةروا.. ئةوانيش دةزان����ي؟« ئ��اف��رةت ث��ي��اوو ن��ير��وان استكردنةوةي، ب�ر ثرسيارةكان، بيرثيرضةوانةكردنةوةي دادطا تاوانباري وةكو وةآلممانداويتةوة، : بلرنير بيرئةوةي ل��ةخ��ؤو الوازك���ردن���ةوةي ب��ةرط��ري��ي دةك���ةون���ةوة يةكسةر

ئيسالم.. ئاوا وةآلمدةدةنةوة:اي طونديرك زياتر بةيان ئةمحةد بةرواري - كة لةكويرقسةي ب��ةرك��ةوت��ووة - دةلر��ير��ت: »ب��ة ريرطة ض��ارةي ن��ازامن قورئانيشدا لة وةك ضونكة ثياو و ذن نيروان كيرشةي بؤ جؤرة هةموو بؤ دان��ةن��اوة ض��ارةس��ةري يةكةم بة هاتووة ئايةتةكةدا ناو لة ئ��ةوةي وةك دان��ةن��اوة، كيرشةيةكيشي ثاشان لة هةية، ئ��ةوة ثيرش هةنطاويركي ضةند هاتووة، ئةطةر ضارةي نةبوو ئينجا باس لة ليردان كراوة، ليردانةكةش

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

باشة خوشكي موسولمانء تيطةيشتووي دينء دينداريي!!

حوكمبردنة الي زانايةكي ئيسالمي كة شةريعةتةكة دةضةسثينيت باشترة

يان بردني بؤ الي تاغووت - كة ليرةدا دوو بارةطاي حيزبي عةلماني دةطريتةوة كة يةكيكيان بةبوختان

ثييدةوتريت: دادطاو ئةويتريان شويني قاضاخضيي رةوشتةو

ناويلينراوة بنكةي بةرةنطاربوونةوةي توندوتيذيي خيزان- خؤ ئةمة

لةبةلطةنةويستةكاني دينة كة داوةري بردنة الي تاغووت )غةيري شةرع(

لةدين دةرضوونة..

27 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ناشيزةية، وة بؤ نيية و بؤ ضارةسةري هةموو كيرشةيةك كةوابيرت ب��ير��ت.. تيا س��وورب��وون��ةوةش��ي تةنانةت نابيرت ليردان حالرةتيركي نادرة و بؤ زؤر كةم ئافرةت بة كار ديرت و

لة دواي ضةند هةنطاويركي دريرذ«. ئةمة هةر لةيةكةم وةآلمةوة دذايةتيي خؤي دةكاتةوة دةلر��ير��ت: ل��ةس��ةرةت��اوة تيريكةوتووة، تةناقوزاتانةي ب��ةو

»بةريرطة ضارةي نازامن« كةضي دواتر دةلريرت: - ) يةكةم ضارة نيية(.

- )وةك ئةوةي لةناو ئايةتةكةدا هاتووة: ... بؤ هةموو جؤرة كيرشةيةكيشي دانةناوة(

- )ضةند هةنطاويركي ثيرش ئةوة هةية(.- )لة ثاشان ئةطةر ضارةي نةبوو ئينجا باس لة ليردان

كراوة(.- )ليردانةكةش بؤ ضارةسةري هةموو كيرشةيةك نيية و

بؤ ناشيزةية(.- )ل��ير��دان ح��الر��ةت��ير��ك��ي ن���ادرة و ب��ؤ زؤر ك��ةم ئ��اف��رةت

بةكارديرت لة دواي ضةند هةنطاويركي دريرذ(.هةموو بؤ نيية.. يةكةمني ب��ةآلم ض��ارةس��ةرة وات��ة: ياخيبووةو دةك��ةي ل��ةم���ر ك��ة ناشيزةية ب��ؤ نيية، ذن��ير��ك ثارسةنطي.. ط��وير��راي��ةلر��ي��يء ذير��رب��اري بيرتةوة ن��اي��ةوير��ت كيربيائي خؤي بؤ يان خ��ؤي، حةزيركي بؤ دةي��ةوير��ت كة خ��ير��زان��ةك��ة ه��ةلر��وةش��ير��ن��ير��تء دوات��ري��ش ي��ةك��ةم��ني كةس ط��ري��ان دةك��ات��ة ثيشةي رؤذان���ةي ��ت��ةوةء ث��ةش��ي��م��ان��دةب��يرنيية. كيرشةيةك هةموو »بؤ دةلريرت: خؤيةتي.. هةرذنةكة - مةاليانةيش ئةو ئير ت��رة«.. هةنطاويركي ضةند دواي ��ان - ه��ةرواي��ان��وت��ووة.. وةك��و ه��ةم��وو ئوممةتي م��وس��ولرئةم جةنابت كة ئير ه��ةروادةلر��ير��ني.. ئيرمةيش ئةوانيشء ئاوازة سروشتيية دةزانيت لةسةرةتاوة بؤضي ثيريناضريت

دادةطيان؟! ���ي���ت: )ن��اب��ير��ت ت��ةن��ان��ةت ئ��ةمم��ا ئ�����ةوةي ك���ة دةلر���يرببيرتة ليردانةكة نابيرت واتة: بيرت( تيا سووربوونةوةشي قاقاي ئةمة بةخوا ذنةكةيش!! ثيرسيت سووربوونةوةي شيت كارتؤنيشدا لةئةفالم ضونكة دةوير���ت، ثيركةنيين هةرسووردةبنةوة! ليرتاندةين بةطولريش خؤ جا وانيية.. ناسكة، ك��ورد ئافرةتي واي��ك��ردووة خ��وا بكةين ئ��ير ضي بويناية، ئةفريقايي خؤزطة ��ت��ةوة! س��ووردةب��ير بةماضيرك لةبةردةستداية باشرتي بواري ئةفريقايي ثياوي ضونكة خويرنيشي س��وورن��اب��ير��ت��ةوة، ب��دات ل��ةذن��ةك��ةي ضةند ك��ة تيربزيرت ثيروةي ديارنابيرت داماوة!! دادةطيان ئةمة قياسي ئةبوبةكري كضي خاني ئةمساء هةر دةن��ا تؤية.. ئةقلري ير��ت��ةوة ك��ة ج��اره��ةب��ووة س��ددي��ق��ي ئ���ةم ئ��ومم��ةت��ة دةي��ط���ر

دي ضوارذنةكة، داردةستيركي وشكي لةليرداني ي م�ر زوب�رزان��اي��ان ث��ير��وةري ئةمة ه��ةرض��ةن��دة دةش��ك��ان��د!! ذنيركيدا ليردانبووة زانايان زؤري زؤرينةي ثيروةري بةلركو نةبووة، شتانةي ج��ؤرة ب��ةو تويركلرةدار(.. ، ب��اوةش��نير بة)سيواك، ذنةي ئةطةر ضونكة ليرناكةويرتةوة، جةستةيي زياني كة وا ليردانيركي ن��ةك تةآلقيبدات، دةت��وان��ير��ت ن��ةم��اوة ب��ةدلر داواي دةتوانيرت لةبةرامبةريدا ذنةيش عةيبداريبكات.. لةفيقهي لةبةرئةمةية تةآلقوةرطرتن، وات��ة: بكات، خولع د بؤي هةية لةذني خؤي بدات، مةزهةبةكاندا هاتووة كة م�ربكات! ثياوةكة موحاسةبةي نيية ب��ؤي كةسيش هيض ئةدةبدادان ضووبيرتة سنوري لةسنوري ليردانةكةي مةطةر )s(شنتء تؤلرةسةندنةوةوة، ضونكة ثيرغةمبةري خوا رقث�راويرتييةوة دةيفةرموو: )إذا ضرب وةكو ئيمام موسليم ط�رلةذنةكةي يةكيركتان ئةطةر واتة: فليتق الوجه(، أحدكم، كة لةمةيشةوةية بثاريرزيرت، لةدةموضاو دةست با خؤيدا ئيمام ئيبنوحةجةري عةسقةالني كة راظةي فةرموودةكاني بوخاري كردووة لةكتيربة بيرويرنةكةي )فتح الباري 215/11(

دا، دةفةرمويرت: »ئةطةر هةرليريدةدات با كةمء سووكبيرتء لةدةموضاوو دةس��ت ثيرويستيشة بيرت، ئ��ةدةب��دادان بؤ كة سةيرة بثاريرزيرت«.. جةستةي هةستيارةكاني شويرنة انيابوو ب�مةنديركي وةكو )موراد هؤفمان( كة سةف�ي ئةلرثةمياني سةربازيي كارمةنديركي بووة ثاشان لةمةغريب، ناتؤ، كة دوو دكتؤراي لةفةلسةفةو ئابووريدا هةيةو كتيريب ليردانةي لةو بةرطري نووسيوة، ئالرتةرناتيظة(ي )ئيسالم ثارسةنطكردني بؤ »ئ��ةوة دةلر��ير��ت: دةك��اتء ذن بؤ د م���رخوشكانةي ئةم كةضي خيرزانةكةية«، ثاراستين رةفتارو يةكطرتوو كة لةخوا ياخيبوون، دةيانةويرت فريومانبدةنء ك��ردط��ارو خ���واي ك��ة بهيرنني شةرعيية حوكمة ل��ةو واز

اني دارشتووة. كارجوان بؤ كؤمةلرطةي موسولرئةندام ناسكةخاني ك��ة ئيخوانيمان خوشكيركيرتي س��ةرك��رداي��ةت��ي��ي ي��ةك��ط��رت��ووة، دةرب�������ارةي ث��رس��ي��اري ئافرةت ليرداني »ئايا دةلريرت: كة ف�عةون سيحربازةكةي دةك��ان��ي��ان��ةوة ب��ةي��ةك��ير��ك ل��ةرير��ط��ا ض��ارةك��ان��ي ل��ةالي��ةن م���ر���وان ث���ي���اوو ئ���اف���رةت دةزان�������ي؟« ئ���اوا ك��ير��ش��ةك��ان��ي ن���يررةواي بة شيروةيةك هيض بة من »نةخ�ر وةآلم��دةدات��ةوة: ن����ازامن... م��ن ب��ة ه��ةم��وو ش��ير��وةي��ةك دذي خ��ير��زامن )دي��ارة مةبةستةكة: ليردامن( تةنانةت بؤ منالريش نةك تةنها بؤ ذن،

لةبةر ئةوة من نيهائييةن لة طةلريدا نيم(.. ئيرمةيش لةوةآلميركي برايانةي مةسئوالنةدا ثيريدةلريرني: »خ����وارت ك������ردووة.. خ���وا ه��ي��داي��ةت��ت ب����دات.. زةم��ان��ي بيارةيشمان بواية، دةماندايتة دادطاي شةرعي.. تا بزانني

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني28

بةض بةهانةيةك حوكميركي خواي طةورة كة شةريعةتي ئيرمةو ئينح�افةكةيشت ئةطةر رةتدةكةيتةوة.. انانيرتة موسولرلةسةر بسةليرنراية بةتةئكيد ئةو سزايةت وةردةطرت كة

شايانت«. خوشكيركيرتي ئةو مةدرةسةي موعتةزيلة كة ئةقلري خوشكة كة وةحييةكةوة ه��ةردوو ثيرش دةخةنة خؤيان هةآللرة موحةممةدي سةرنوسةري رؤذنامةي ئايندةية - كة بةخويرنةراني ئةويشي سيحربازةكة رؤذنامةوانة ديسان دةمانباتةوة ثرسياردا هةمان لةوةآلمي - نةناساندووة وةآلمي ئةوةيان كة لةئيسالمدا ثياو ذنء يةكسانيي بؤ ثرسيارةكة نيية، رؤذنامةنووسانة دةلريرت: »ليرداني ئافرةت ناكات! طرفتةكاني ض��ارةي هاوسةرةكانيانةوة، لةاليةن بةلركو قولررتو بةسوير تري دةكات، خيرزان و ذياني هاوبةش بنةما كؤمةلريرك لةسةر طريردراوة ثياويركدا، و ذن لةنيروان و ثرنسييب بةرز و جواني مرؤيي، ئةو دوو كةسة لةثلةو بةسةر هةالروردنيركيان و جياوازي هيض مرؤيياندا ثايةي سروشيت دةبينني و بةضاو هةموان كةئةمة نية، يةكةوة ثاكي مرؤظيش ئةم شايةتية دةدات، هةروةها ئايين ث�ؤزي ئيسالميش راشكاوانة ئةم سنورانةي رةنطر يرشكردوة، كة بونيادناني ذيانة لةسةر بنةماي خؤشةويسيت و سؤز نةك كارو بدات، ئةجنامي هةركةس « ليردان « ليردان. و شةر كرداريركي نةخوازةرا و قيزةونة بةتايبةتي ليردان لةسنوري ذنيش ضونكة ب��ون��دا، ه��اوس��ةري و م��ةح��ةب��ةت كؤشكي ئاينيةوة و ياسايشةوة ئةهليةتي ئةداو لةروي وةك ثياو طرفتيان كاتيرك هاوسةران ثيرويستة بؤية هةية. وج��وب يةكةم كيرشةكانيان، لةضارةسةركردني ثيرش ديرتة بؤ )ولتنسوا كةهةيانة ئةوثةيوةندييةي لةيادنةكردني جار ليركحالريبون وتويرذ و بةطفتوطؤو دووةم: بينكم( الفضل دةتوانن كيرشةكان ضارةسةر بكةن، نةك بة »ليردان »، ثياو كاتيرك ثلةي قوامةي ثيربةخشراوة بؤ ئةوةنية هةرضي بةدلر بؤ قوامةية ئةو بةلركو بةكاربهيرنيرت، بازووي نةبوو هيرزي زياترة و قورسايي هةلرطرتين خزمةتكردن و ث��اراس��نت و ماسولكة!؟«. ب��ازوو بةهيرزي نةك هزري ذي��ري و بةهيرزي اذن كوير خاتوونيش بكاتء حةمبالرييةكة كابرا وات��ة:

بيرت!اذنة بةهيض لةئيسالم نةضووبيرتةدةرةوة، ئةم دادة كويرب��ةم دةرب��ري��ن��ةي: )ل��ير��دان ك��اروك��ردارير��ك��ي ن��ةخ��وازراوو ق��ير��زةون��ة( ل��ةواآلت��ري��ن دةرط���اي ك��وف��رةوة ض��ؤت��ةذوورةوة، ض��ون��ك��ة ن���ةك رةت���ك���ردن���ةوةي ح��وك��م��ي خ���واي���ة، ب��ةلر��ك��و لةطوفتارةكةي ط��وف��ت��ارة ئ��ةم ل��ير��دان��ير��يت.. ت��ان��ةوت��ةش��ةر ئيبليس دةضيرت: كة رةددي خواي طةورةي دايةوةو وتي:

ژ ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پپ پ ڀ ڀ ڀ ڀ ٺ ٺ ٺ لةئادةم من واتة: منه(، خري األع��راف. )أنا ٺ ٿ ٿژ باشرتم .. بةمانايةكيرتي كة شاياني سزاي لةعنةتةكةبوو دةزامن. باشرت من ل��ةو، باشرتم من كة نازانيت تؤ ثيري: خواي حوكمةكةي وا يةكطرتوويش اذنةكةي كوير ديارة

رةتكردؤتةوة. وةآلمي خوشكة سوعادو خوشكة ئامينة سدديق بةثيري ئامينةخاندا سوعادخانء لةطةلر هةموو ه��زرن.. شةرعء ل��ةس��ةر ئ���ةوة ك��ؤي��ن ك��ة ه��ةرذن��ير��ك ب��ةرةزام��ةن��دي��ي خؤي دةكةيدا شويكردو سؤزو خؤشةويسيتء بةزةيي لةطةلر م�رئ���الر���وط���ؤرك���ردو ه��ةري��ةك��ةي��ان م���افء ئ����ةركء س��ن��ووري يةكرتيي هةآلنةي لةو سينةفراوانةيش زاني.. يةكرتييان دةردةك��ةوير��ت، ئينفيعالدا وةختيركي لةساتة كة ب��وران شوكردنةكة دواي ئةطةر ب��ةآلم ناكريرن، بةئةنقةست كة خؤيدا لةدلري ثيرشرت كة كردبوو لةثياويركيرت حةزي ذنة بةفيرلر ثيريةوةكردو ثةيوةنديي كابرا دوايي هةلريطرتبوو، رايكيرشاية كردو بؤ كرتةكرتي جنس بؤ كةلرةش�ر وةكو مةشغولر كؤلركيرشي ك��اب��راي )ب��ةري��ئ��ان��ة(وةو دي��دارير��ك��ي ��ي��زان��يء ئ��ام��ؤذط��اري��ك��رد ك��ة ئ��ةم��ة ح��ةرام��ةو قيامةتي ث��يربيين لةال كابراي نامةيةكي ئةجمارة ب��ةآلم ب�خستةوة، بؤ زوي��ري��ي ن��ي��ش��ان��ةي ثشتيتيركردو ل��ةس��ةرج��ير ب��ؤي��ة دةرب�����ري.. ب���ةآلم ئ��ةجم��ارة ل��ةه��ةوالر��دةرير��ك��ي خ��وان��اسء بووة كور فآلن لةمالري ذنةكةي كة بيستييةوة راستطؤوة كة دايكيشي لةوير بووة!!! لةسةر ئةمة كابرا بةتورةييةوة قسةي لةطةلر كردو سيخورمةيةكي تيركوتا، يان مشتيركي ريركخراوةكاني ثيرش يةكطرتوو لةناوشانيدا.. خوشكاني ذناني عةلةمانييةكان بؤ لةسةركردنةوةي ئةو ذنة )مةزلروم(

؟! ة دةخرؤشنيرئينجا سيحربازة فيتنةئةنطيرزةكةي ف�عةون، دةيةويرت لةطةلر زاناياني شةرعدا ئةو خوشكة باآلثؤشء رؤشنب�و دوذم��ن��دارير��ت��ي��ي ب���ةرةي خب��ات��ة ئيسالمييانة ب��ةرث��رس��ة ب��ةخ��ةب��اس��ةت��ي سروشتيي ب��ؤي��ة ش���ةرع���ةوة، زان��اك��ان��ي زؤرير��ك ك��ة ل���ةوةي ضيية “رات���ان ليرياندةثرسيرت: خ��ؤي لةمامؤستاياني ئاييين بانطةشةدةكةن بؤ ليرداني ئافرةتء

بةكاريركي شةرعيي دةزانن؟«. بةداخةوة ئةوانيش بةبير داواي بةلرطةو دياريكردني دةلريري وةآلم��دةدةن��ةوة وا يةكسةر زان��اي��ان��ة، ج��ؤرة ئ��ةو ل���ةو ب�����ةرةوة م����ةالي ث��� ب���ةري���زوةس���ت���اونء ض��ةث��لر��ة بؤ لةذنةكةي بةطالرؤك كة ليردةدةن الدير نةخويرندةواريركي مالرةكةي بةرةو رايدةكيرشيرتةوة جنيروةوة بةدةم دةداتء

خؤي!!

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

29 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

بةيان نوري كة ئةندامي مةكتةبي سياسيي يةكطرتووي لة زؤرير���ك بلرنير »نابيرت دةلر��ير��ت: ل��ةوةآلم��ي��دا ئيسالميية زاناياني ئايين بةلركو هةنديرك لة زاناياني ئايين ماون ئةوة بة كاريركي شةرعي دةزانن وا نازامن كة زؤرينة بير�ت زؤرينة باش لة ئايةتةكاني قورئان تيرطةشتوون كة ئةو ليردانة بؤ ديارة م��اون!! لةزانايان هةنديرك ناشيزةية«. ئافرةتيركي ئافرةتاني وةك��و ئةويش بؤية بةدلرة، ئيحتياللي ه��ةواي عةلةماني دةلريرت: »هةنديرك لةزانايان ماون!!« وا دةزانيرت زةينةب دةكات! تؤويان نةماني ضاوةرواني دايناسؤرنء ديندارة ويستء جةستةييء ذنة ئةو رةمحةتي غةزالي عيمالقة! كة دةهاتةسةر دةقة شةرعييةكان، نوتقي لةخؤي

دةبري.. نةك ئاوا زماندريرذكات بةرامبةريان! دادة طيان خؤ ئيرمةيش هةرئةمة دةلريرني كة »ليردان بؤ ذني ناشيزةية«! ئةدي بؤضي دةتوت: »ليردان رةفتاريركي ذني بؤ ديارة ناشةرعيية«؟! نائةخالقيء ناشارستانيء

ناشيزة ثيرت شةرعيء ئةخالقيء شارستانيرتيية.. يةكطرتووي سةركردايةتيي ئةندامي خاني ناسكة لةزاناياني ه��ةر »ئيرمة ه��ةروادةلر��ير��ت��ةوة: ئيسالمييشتان لةئايةتي زةرب��ةي ئةو كة بيستومانة ب��ةرير��زةوة ئايينيي -مةبةسيت موتةمةريد لةئافرةتي باس هاتووة نشوزدا اليةني ئيستيغاللي كة دةكات ياخي- واتة: موتةمةريد ب��ك��اتء ه��اوس��ةري��دا ل��ةط��ةلر ج��ن��س مةسائيلي زوع��ف��ي تةمةرودبكات ليربكات زةخ��يت ب��ؤئ��ةوةي بةكاريبهيرنيرت فةراهةمهيرنراوة كة خيرزانيية جةوة ئةو تةنانةت لةثياوو بؤ ثياوو ذن، ئافرةت تةمةروديبكات، تةنانةت ئةو زةربة ئامؤذطاريكردنة ئةويش ه��ات��ووة، مةرحةلة دوو دواي بةهةموو ريرطة جوانة شارستانييةكان ثاشان هيجرة ئينجا خوشكةكانيرتي دةستة خوشكةو ئةم ثيردةضيرت زةربة«. حزبةكةيان وةآلمي يةكةميان زؤر بةئينفيعالةوة دابيرتةوة!

سةيري ئةم وةآلمةو ئةم وةآلمةي سوعاد خان بكةن، كة ثيرش كردووةو ثرسيارة شةيتانييةكة بةناوةرؤكي دركي وةآلمي خؤي ثرسيارةكة راستدةكاتةوة.. سوعاد خان - كة مامؤستاي سانةوييةو تةمةني لةف�رخوازييء ئاراستةي لةسياسةتيشدا سةرفكردووةو قوتابياندا ث��ةروةردةي��ي بؤتة ئةندامي سةركردايةتيي كؤمةلري ئيسالمي- دةلريرت: كؤمةلري سةركردايةتي ثيرشووي ئةندامي خ��ان »سعاد ئةوة ت��ةس��ةوري من هةرطيز هةرطيزاو وت��ي : ئيسالمي، ئةوة داواي ئايين زاناياني تةسةورناكةم ياني ناكةم بكةن، ضونكة ئةوانة ئايني ريرطةي ثيرنادات وةك نةسيركي ژ ڱۀ ڱ ڱ ڳ ژڳ ه��ةي��ة: ق��ورئ��امن��ان بؤ مافيش هةمان هةية ثياو بؤ مافيرك ضي واتة البقرة.

دةلريرم سةراحةتةن من دةلريرت وا ئ��ةوةش هةية، ئافرةت ناوي مةالي خةساركردووة«..

ئةو هةستدةكات كة جادووطةرةكة رؤذنامةوانة ئينجا شبكةنةسةر زاناياني ئيسالم، خوشكانةي بؤ هاننةدرا ه�ربةشيروازيركيرت دةيانهةذيرنيرتء ليرياندةثرسيرت: »ئايا بؤضي ه�رشيان لةكاتيركدا ناكةن لةخؤيان ب��ةرط��ري ئافرةتان وةبانطةشة ئيسالميةوة، زاناياني لةاليةن سةر دةكريرتة

دةكريرت بؤ ليرداني ئافرةتان و بة رةوازانينيان؟«. خ��وش��ك��ة ب��ةي��ان ئ���ةمح���ةدي ب������ةرواري، ب��ةرث��رس��ي عادةتةكةي وةك��و يةكطرتوو، ريركخراوةكاني مةكتةبي وةآلمةكةي ا خ���ر بيرتيرفكرين ثيرشوودا لةثرسيارةكاني بةئينفيعاليركةوة كة لةوشةكانةوة عةكسدةبنةوة دةداتةوةو دةلريرت: »ئافرةتان وا دةزامن بةرطرييان لة خؤيان كردبيرت هةتا ريركخراوةكانيش ضةندين نوسراوي لةسةر نوسراوة قةزية ئةو لةسةر بالروكراوةتةوة هةية مةقاالت ضةندين لةو ثياوانيش تةنانةت خؤشيان ئافرةتان لة جطة ئةوة بروايةدا نني كة ليردان ريرطة ضارة بيرت بؤ يةكالكردنةوةي

كيرشة خيرزانيةكان«..دةلر��ير��ت: ت��ير��دةك��ةوير��تء ب��ةرير��زي��ش ئامينة س��ددي��ق��ي »ب���ةراس���يت ج���ير دةس���يت ئ���ةو رير��ك��خ��راوان��ة دي����ارة ئ��ةو ئافرةتي ك���ردووة ه��ةم��وار ياسايةي ئ��ةو ك��ة ليذنةيةش ئافرةتي و مافانة ل��ةو ك��ردوة داكؤكي ئافرةتيش تياية دةقيان دةضيرت ل��ةوة خؤمانيش زاناياني ئيسالميشة، طرتبيرت بة تةنها مةزهةبيركةوة و نةيانتوانيوة طشتط� بن

بؤ مةوزوعةكة«.يةكطرتوويش س��ةرك��رداي��ةت��ي��ي ئ��ةن��دام ناسكةخاني رووي ب��ةرةو توانيويانة ئافرةتان كة بةشانازييةكةوة من »ئ���ةوةي دةلر��ير��ت: بةخؤشحالرييةوة ببنةوة، زان��اي��ان ذنيرك و دةك��رير��ت ليقايانةي كة ئ��ةو زؤر ج��ار ئ��اط��ادار مب ئةو زؤرب���ةي دادةن��رير��ت ئايين مامؤستايةكي بةرامبةر ليقايانةمان بينيوة و طويرم لة هةوالرةكانيشة كة ذنان زؤر جار ديفاع لة خؤيان دةكةن بةالرم بة مةرجيرك دةزطاكاني ئةوةي بؤ بكةن بانطيان سةر تيشكيان خبةنة راطةياندن مناقةشات بكةن لةطةلر زاناياندا بؤ ئةوةي زانايان طويريان لة رةئي ئافرةتان بيرت بةالرم ريكخراوةكان بة ثيري ثيرويست نةبوون لةم قةزيةيةدا«. جا خؤ دادةطيان نةضووة بضيرت.. دةتوانيت بابةتي ليردانةكة حازربكةيتء لةسةر تةلةفزيؤن بزانني طيظبكةيتةوة.. ب��ةرام��ب��ةرت لةفةقيريةكي خ��ؤت خواي حوكميركي لةرةتكردنةوةي ئيروةمانان هةجنةتي

طةورةماندا ضيية؟!ثةروةردةييةكةي ه��ير��ديء بةشيروازة سوعادخانيش

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني30

شارةزاييان ئافرةتان »لةبةرئةوةي وةآلمدةداتةوة: خؤي حةقيقةتة.. ئةمةيش ن��ي��ة«. ئيسالم ث����ؤزي ئايين ل��ة سالرة هةشتا ك��ة ك����ورددا ئ��اف��رةت��ان��ي ل��ةه��ةم��وو ضونكة سالريشة ل��ةض��ل زي��ات��ر ثيرطةيشتووةو خ��وير��ن��دةواري��ي��ان كؤليذي شةريعةتيان لةبةردةمدا واآلية، كةضي نةمانبيين لةسةر ب��ا بنوسيرت.. شةرعناسي كتيربيركي يةكيركيان ه��ةرخ��ؤي��ان بةتةئكييد ه��ةرض��ةن��دة ب���ير���ت.. ث��اك��ذي��ي��ش بةرثرسي ئةم عةواميرتييةيان نني.. ثياوةكانيشيان )باوكء

ديان( بةرثرسن لةئاسانكاريينةكردن بؤيان.. براو م�رئايندةي رؤذنامةي سةرنوسةري موحةممةدي هةالرلرة بةرامبةرييةكي ج��ؤرة هةموو هةستدةكات يةكطرتوو، ئةو دي��ن��داري��ي س��ادةي��ي تيركشكاني ئيسالم، زان��اي��ان��ي دةربارةي زانيارييانة سةحتيرتيي موسولرانانةو خوشكة هةرالريي لوتبةرزييء فةزحبووني شةرعييةكان.. زانستة ئةو ئافرةتة موسولرانانةية كة ئيستيعمار فوي بةلوتياندا زاناياني ئةوانء نيروان ثةيوةنديي وادةزانن كة كردووة، نةك ئافرةتانة م��ايف طوريسثضريرنةي ء ملمالنير ش��ةرع »ئ��ةم دةلر��ير��ت: ل��ةوةآلم��ي��دا بؤية لةئيسالم!! تيرطةيشنت ثيرويسيت ب��ةلر��ك��و، ن��اك��رير��ت واض���ارةس���ةر م��ةس��ئ��ةل��ةي��ة زانايان و ئافرةتان و لةاليةن هةية كؤبونةوة بةطفتوطؤ و نزيككردنةوةي تيرطةيشنت و ليرك بؤ تر، بةرثرسيركي هةر سةنطةر سةنطةر و دروستكردني ضونكة بؤضونةكان، لةيةكطرتين هةر ضني و تويرذيك بيرت زةرةي زياترة لةسود ثيرويست راستبكريرتةوة مةسةلةية ئ��ةم ب��ؤئ��ةوةي بؤية

بةطفتوطو دةكات«. راي ه��ةن��دير رة وةآلم���دان���ةوةي���ةك���ي خ��� ئ��ةم��ة ت��ا ئ��بةرثرسانة باآلثؤشة خوشكة ئ��ةو نةشازي لةبؤضووني ب��ةرض��اوروون��ي��ي ب��ؤ ثيرويستة ئيسالمي(! ل��ة)ك��اري ب��وو ئةوانيشء خويرنةرانء موسولرانانيرتيش هةنديرك تيربيين لةسةر فيرلركارييةكةي رؤذنامةوانةكة )ئةركان دارا( خبةمة بةرضاو، تا بةحةزةرةوة لةطةلر رؤذنامةواندا رةفتاربكةن:

ي��ةك��ةم/ ئ��ةرك��ان دارا ل��ةس��ةرةت��اي ري��ث��ؤرت��اذةك��ةي��ةوة خيرزاني توندوتيذيي ياساي »ث��رؤذة نووسيوة: ئ��اواي دةنطدانةوةيةكي زؤري لة نيرو شةقامي كوردييدا دروست دواي ب��ة ئايين زان��اي��ان��ي ن��ارةزاي��ي ل��ة ك��ردو شةثؤليرك خؤيدا هيرناو تةنانةت لة اليةن زاناياني ئاينيةوة ه�رشي سةرؤكي وخ��ودي ثةرلةمان ئةنداماني سةر كراية توند هةرميريش. لة اليةن زؤريرك لة ريركخراوةكاني ئافرةتانةوةو بة تايبةتيش ريركخراوي ئافرةتاني اليةنة ئيسالمييةكانةوة ياسايية )رةنطة ئاياية ثرؤذة ئةو تةواوي ثشتط�ييةكي

يان نايابة بيرت..( كراوة«

ن��ام��ؤي��ة.. س��ةي��رو ل��ةخ��ؤي��دا شتيركي خ���ؤي ئ��ةم��ة )1زانايانيرك كة تةمةنيان لةخويرندني شةرعةكةدا بردؤتةسةر سةرؤكايةتيي ث��ةرل��ةم��انء دذي ليرهةستيرتء ه��اواري��ان ب��ك��ةن.. كةضي ياساية ئ��ةو دذاي��ةت��ي��ي ب��دوير��نء ه��ةرير��م بؤ خؤشحالريي شاطةشكةبنء )ئيسالمي( خوشكاني )سيمؤن سارتةر عةشيقةكةي ئةوةي ه��ةروةك دةرب��ربن.. ثيرغةمبةرةكةي ن��ةك ث��ةروةردةي��ك��ردب��ن.. ب��وظ��وار( دي لةدينةكةو خوشكانة ئةم تيرطةيشتين ناشيرت ،)s(خوازياترو زانايانة ئةو لةتيرطةيشتين حوكمةكاني ء ئوسولردة ئةمان بووايةو مةال يةك ئةوبةر ئةطةر راسترتبيرت.. بةمةسةلةكة ثةييان زياتر ئةمان بوتراية: دةكرا خوشك، كورديش موسولراني خوشكاني رؤشنب�يي ب���ردووة.. الشاطئ، )بنت وةك��و خؤيان ئاستةي ئةو نةطةيشتؤتة لةدينةكةدا ش��ارةزاي��ي ب��از( ب��ن بنت هند للحام، حنان رةتكردنةوةي سةقةتء ئيجتيهاديركي ج��اي ض بنويرنن تايبةمتةنديرتييةكاني ه��ةرة لةحوكمة هيرشتا كة دةق.. بةتيرطةيشنتء ثيرويستييان نيفاسة حةيزو كة خؤياندا

زانستء فةتواي ئةو مةاليانة هةية..2( ئةطةر بةرامبةرةكةيان مةال عومةري سةلةيف بوواية، ك��ة وةك���و ع��ةل��ي ع���ةب���دورةززاق���ي م���ةالي ئ��ةزه��ةري سةر بةعةلةمانييةتي موفليس بوو، دةمانوت: زؤر ريريتيردةضيرت دةسةآلتي بكاتء بةدينةكة ئينح�اف ويستبيريت ئةوبةر ع��ةل��ةم��ان��ي��ي��ةت رازي���ب���ك���ات.. ب����ةآلم ل��ةه��ةلر��وير��س��يت ئ��ةم بةدةست مافيرك هيض كوردستاندا، مةالكاني خوشكانةو ئةو دةبينني كة بةتايبةتيش نيية.. خوشكانةمانةوة ئةم مامؤستا زانايانةي هاواريان بؤ دينةكة ليرهةستاوة عةمامة لةهةنديرك لةدينةكة بةرطرييان هةلرويرسيت كة ثاكةكانن،

حزبي ئيسالمي زياترو ئازايانةترة.. لةبةرطريي كة كنير جوام�رانة زان��ا ئةو نةمانزاني )3ئيسالمدا بةطذ سةرؤكدا ضوونةتةوة؟! ئةم ضةواشةكارييةي

ئةركان دارايش لةفاكء فيكي شيعة دةضيرت..دووةم/ ئةركان دارا كة ئةم بةرةيةي دذي )ليرداني ذني ضةند بةرامبةريشدا لةبةري دةب��وو س��ازك��ردووة، ياخي( زانايةكي جوام�ريشي بدوانداية، تا ثارسةنطي خؤيء ئةو خوشكانةو بابةتةكة راطريرت، الني كةم وةآلمي فةقيريةكي ئةركان كة واتيربطةين خويرنةران ئيرمةو نةك وةرطرتاية.. داراو ساييت ئ�رانيزمي شكستخواردووي دةرووني، ئيسالم ثةيك وادةركةوتناية كة دذي رةسةنيريتء ثاراستين ريرسا زياتر كة جةماعةتن سوننةتء ئةهلي مةنهةجييةكاني

لةهةزاران زاناي ئةم ئيسالمة ذيانيان بؤ سةرفكردووة.. بةخوشكاني خؤياني ب��ةرةك��ةي دارا ئةركان سيريةم/

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

31 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ي��ةك��ط��رت��وو ب���ةه���ير���زك���ردووة، ض��ون��ك��ة دةي���زان���ي ئ���ةوان ريري حزبةكةيان دةبن.. حزبةكةيش نيشاندةرةوةي ديدو ديارة كة موعتةزيلةيةو ئةقلري ثيرش نةقلر خستووة، بؤية راثسكيرتء ث���ؤزةك��ان ل��ةدةق��ة ئاسان ه��ةروا دةي��ةوير��ت ب��ةن��اوي ن��وير��وازي��ي )ت��ةج��دي��د(ةوة رير��س��اك��ان��ي ش��ةرع هةلرتةكيرنيرت! دةيشزانن كة زانا عةمامةثاكةكان ثاسةواني دةبينيت بؤية نةطؤرينني.. ريرسايانةو ئةو سةالمةتيي

ئةركان دارا:1( حةوت خوشكي يةكطرتووي هيرناوة بةرامبةر بةسير ئامينة خانء )سوعاد سةربةخؤن دوانيان كة خوشكيرت نؤ ئيسالميية.. لةبزوتنةوةي خانيش طولريزار سدديق( ناوةكانياني ويرنةكاندا لةذيرر ب��ةآلم دان���اون، ويرنةيشي خراثةيةو قسة ئةو خاوةن كاميان نةزانني تا نةنوسيوة، نةكةين ب��ةوة درك تا باشةية.. قسة ئةو خ��اوةن كاميان ئةمحةد ب��ةي��ان خوشكة كاميانةو ط��ولر��ي��زار خوشكة ك��ة ثةرلةمانن، ئةندام كة كاميانة ئةمحةد شيرخ ه��اوراز يان بةرامبةرييمان ليريان هةبيرتء تا هةلرويرسيت بةرطريي يان

بزانني كير بؤ ثةرلةمانة قةستينةكة هةلردةبذيررينةوة! 2( بواريركي زؤري داوة بةخوشكاني يةكطرتوو، كةضي راي داوة ق��ادر ط��ولر��ي��زار بةخوشكة رير��ي يةكجار تةنها ئةم زانيويريت يةكةمييةوة لةوةآلمي ضونكة دةرب��ربير��ت! بةشةرعةوةو ثابةندة ثةرلةمانيشة ئ��ةن��دام كة خوشكة ئامادةنيية نة بؤ ثةرلةمانء نة بؤ سيحربازةكاني ف�عةون

تةنازول لةدينةكةي بكات..تةرخانكردووة ضاوثيركةوتنةكاني نيوةي وةآلم��ي )3زانيويريت ضونكة ب���ةرواري! ئةمحةد بةيان خوشكة بؤ بةديققةت وةآلمةكاني قسةدةكاتء ئةم بةهةواوهةوةسي

هةرئةوةية كة ئةم لةثرسياركردنةكانيدا مةبةسيت بوون!4( ئ��ير��م��ة ن���ازان���ني ئ����ةو خ��وش��ك��ان��ةي��رت -ئ���ةوان���ةي غ��ةي��ري ي��ةك��ط��رت��وو- ئ��اي��ا ه��ةم��وو ث��رس��ي��ارةك��ان��ي��ان بؤ بؤضي بةلريرية، ئةطةر وةآلميانداونةتةوة؟! ئايا ض��ووة؟! وةآلمي ئةمانةو بآلونةكراوةتةوة؟! ئةوانيش وةآلمةكاني دةت��وان��ن ب��ةرير��زةي��ش خوشكة س��ير ئ��ةو ثرسياريرتيش، نيازمواية ضونكة .. بدةنير هةوالران برؤنةوةو بةدوايدا بكةمة بابةتة ئةم اليةكياندا هةموو تيربينييةكاني لةطةلر

ناميلكةيةكء بؤ بةريرزاني بن�رمةوة..هةآللرة بؤ ف�عةون سيحربازي داراي ئةركان ض��وارةم/ هةروةها يةكطرتووة، لةبةرثرساني كة نةينوسيوة خان ئةندامي ك��ة ن��ةن��اس��ان��دووة شةمحةديشي شيرخ ه���اوراز ي��ةك��ط��رت��وو.. ليسيت ل��ةس��ةر ك��وردس��ت��ان��ة ث��ةرل��ةم��ان��ي بؤئةوةي وابزانني تةوازوناتيرك لةضاوثيركةوتوواندا هةية..

: ئةوة ثيرنج خوشكي يةكطرتوو )بةيان ويستويريت ثيرمانبلريرئةمحةد، خةرامان موحةممةد، سةبرية موحةممةد، بةيان بةريرزيرت خوشكي ثيرنج لةبةرامبةر ناسكةخان( ن��وري، )هةآللرة نةنوسيووة بةئةنقةست دوانياني ناونيشاني كة موحةممةد، هاوراز شيرخ ئةمحةد كة هةريةكطرتوون(! واتة: بةهيرزكردووةو حةوت خوشكيان بة اليةنطري خؤي راي

راي ئةوانيرتي كةنارداوة!.ثيرنجةم/ نةدةبوو ئةركان دارا، خوشكة ئامينة سدديقي ك��ة وا ب��ن��اس��ان��داي��ة ب��ةن��وس��ةري ئيسالمي ه���ةروا س���ادة الضةثدا لةرؤذنامةيةكي دووان��ي ي��ان مةقالةيةك بزانني ث��ل��ةوث��اي��ةي ئةوانيرتي ن��ازن��اوو ن��وس��ي��وة، دةب���وو وةك���و ئامينةخانيشي بؤ دةب��وو حزبني، ثؤسيت كة نووسيوة بنوسياية كة خاوةني تةفس�ي قورئانة، كة تةفس�ي سير كةمرتنيية ك��ردووة، حوجوراتي ئةحزابء نورو سورةتي لةتةفس�ةكةي مامؤستا مةال عومساني رابةري رةمحةتي.. ديرريين زؤر كاريطةري ضاالكةوانيركي كة بينوسياية يان

رابووني ئيسالميية..ئيرستا إن شاء اهلل، دميرة سةر ثوختةيةكي تةفس�ي ئةو ئايةتةي هةنديرك لةم خوشكانة خؤيان بةهةلرة يان بةطيرلي دةبيرت بةآلم النساء(، سورةتي )34ي ئايةتي ليرالداوة، ئايةتي ثاشء ثيرشي ئةم ئايةتة وةربطرين كة بةهةموويان

ضوارضيروةي باسةكة دياريدةكةن:ں ڻ ڻ ڻ ڻ ۀ ۀ ہ ہہ ہ ژ - ڭ ۓڭ ۓ ے ے ھھ ھ ھ ژ ۋ ۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ۇۇ ڭ ڭ النساء. واتة: مةكةونة خؤزطةخوازيي ثلةوثايةو سامانء يان نا، بةكةسانيركيرتتان دراوةو بةكةسانيركتان كة مالر ثياوان م���ات(.. )وةك��و ثيرتاندراوة جياواز رادةي بةبرو لةوةي ثةيدايانكردووة ثشكي خؤيان هةيةو ئافرةتانيش داوا ه��ةي��ة.. خ��ؤي��ان ثشكي ث��ةي��داي��ان��ك��ردووة ل����ةوةي زياترتان نيعمةتي بةهرةو كة بكةن ثةروةردطار لةخواي

ثيرببةخشيرت.. خواي طةورة زاناية بةهةموو كاريرك. تةمبةلريرك بةرسيربةرة! خؤزطةي ريرطابريين بؤ ئةمة دةك��ات! زياتر تةمةنناي خؤيةوة لةجيري دادةنيشيرتء )ح��ةس��ودي(و ةي��ي ئ���ر نةخؤشيي ل��ير��دةب��ير��ت��ة ئ��ةم��ةي ت��ا بةغالةتربدن بةو كةسانةي كة هةيانة! ئينجا سةردةكيرشيرت بؤ طلةييء طازندة لةبةخيت خؤي! كة بؤضي ئافرةت بوو؟! نةدةبوو بؤضي دان���راوة؟! بؤ هةرئةوةندة ثشكي بؤضي بةرهةلرستيي دةك��ات��ة ئةمةيش وان��ةب��ير��ت.. ي��ان واب��ير��ت با ئ��ةوة لةجياتيي ك��وف��رة.. ك��ة ط���ةورة خ��واي فةرماني خواي خؤ بكات، سةرراستانة ط��ةورة خواي بةندايةتيي

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني32

طةورة ئةمي ب�نةضووة!! خؤ ئةم شةرعةي بةتةنها بؤ ئةم بةزانسيت دياريكردووة طةورة خواي ئةمةي دانةناوة؟! خؤي دياريكردووةو طومان لةوةدانيية كة لةبةرذةوةنديي هةموو كةسةكانة.. ئةطةر شتيركي ثيرنةبةخشيوة يان كةمي ئيدي ثيربةخشيووة.. زؤرت��ري شتيركيرتي ثيربةخشيوة ناكريرت خؤ وادةخ��وازير��ت، مرؤظايةتي كؤمةلرطةي ذيانء ئةوكاتة كير بيرتةدةسيت.. تةمةننايكرد مرؤظ هةرضييةك

بةكةم رازيدةبوو؟! ضجاي نةبووني..- ژۅ ۅ ۉ ۉ ې ې ېې ۇئ وئ وئ ەئەئ ائ ائ ى ى ثشكة وات����ة: ال��ن��س��اء. ژ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ دياريكردووة، م��ردووةك��ة كةسيركي هةموو بؤ م�امتان يان بن دايكيان ب��اوكء ثشكوةرطرةكان يان م��ردووةك��ان خزمي نزيكيان، ئةمما هاوثةمياني مردووةكة -كة ثيرش ئيسالم يةك لةشةش بةشي بةردةكةوت- لةمةودوا ثشكي بةرناكةويرت.. ثشكةكةي ئةو تيركةلر بةسامانة طشتييةكة دةكانيش -بةهؤي دةكريرتةوةو دابةشدةكريرتةوة.. ذن و م�ر

مارةكردنةكةوة- بةم ريرساية دةبنة خاوةني ثشك.پ پ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ - ٺ ٺ ٺٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ ڤ ٹ ٹ ٹٹ ٿ ٿ ٿ ٿ ڦ ڦڦ ڦ ڤ ڤ ڤ چ چ ڃ ڃ ڃڃ ڄ ڄ ڄ ڄ

چ چ ژ النساء.واتة: بةثيري ئةم فةزلرةي خواي طةورة ثياوان ضاوديررو بةريروةبةر )سةرثةرشتيار(اني ذنانن..ئاراستةي ئيدارييان ��ت ئ��ةوان��ي��ش م����ادام ل��ةط��ون��اح��دان��ي��ي��ةو ء دةب��ير دةدةن������يربةرذةوةنديي خيرزانةكةي تيرداية طويررايةلرييانبكةن.. ضونكة مالرةكةيان مةسروفاتي ثارةخةرجكردنء ئةركي ثياوان )واتة: بيدةن.. خؤيان لةساماني دةبيرت كة لةسةرشانة، ئةمة نابيرتة ئةركي سةرشاني ذنةكةي(.. ئةمما ئةو ذنانةي ء ساالرو سةنطينن، ملكةضي فةرماني خواو كة طويررايةلردةكانيان م�ر طويررايةلريي ئةوانةي ،)s(ثيرغةمبةرةكةينخانةوادةي سامانء خؤيانء ئةوانةي دةك��ةن، دا لةخ�ردةك��ان��ي��ان ل��ةدي��ارن��ةم��ان��ي��ان��دا دةث���ارير���زن، خ��ؤي��انء م���رئةوانة ئا جيربةجيريدةكةن.. خوايةو فةرماني لةبةرئةوةي

ٹ ٹ ژ ثةسةندن. ط��ةورة خ��واي الي ض��اك��ةك��ارنء ڦڦ ڦ ڤ ڤ ڤڤ چ چ ڃ ڃ ڃڃ ڄ ڄ ڄ ڄ ڦ چچ ژ النساء. ئةمما ئةو ئافرةتانةي الساربوونء ض��وون��ةت��ة س���ن���ووري س��ةرث��ير��ض��يء ي��اخ��ي��ب��وون��ي��ان��ةوة،

جيرثيرخةفيان ل��ةس��ةر ن��ا ئ��ةط��ةر ئ��ام��ؤذط��اري��ي��ان��ب��ك��ةن، جيريانبهيرلرن، ئةطةر نا ليرياندةن.. ئةطةر هاتنةوة ذيررباري رقوقينتان ناميرنيرت بةسةريانةوة مافتان ئيرت طويررايةلري ب��ةس��ةري��ان��دا ب���رير���ذنء خ��ؤ ب��ؤ ت��ؤلر��ةل��ير��وةرط��رت��ن��ةوةي��ان رةفتاريان يان تانةوتةشةر، بياندةنةبةر يان حازركةن، مةزنةو طةورة خواي نةكةنةوة.. لةطةلردا خؤشةويستانة هةرةشة بةمةبةسيت ئةمةيش بةسةرتانةوة.. باآلدةستة يةعين دةك��ات.. خؤي باآلدةستيي وةسفي كة لةثياوانة ء مندالرت دةزانيت، خواي وةك تؤ خؤت بةدةسةآلتداري مالرسنووربةزاندنيشت تؤوةو بةسةر بةدةسةآلتة طةورةيش

ليرقبولرناكات..ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇ ڇ ژڇ -ک ک کک ڑ ڑ ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڎ مةترسيي ئةطةر وات��ة: النساء. ژ گ گ گ گ دة ثيركنةيةنةوةو كيرشةيان ئةوةتان هةبوو كة ئةم ذنء م�رء ملمالنير بؤ كيرشمةكيرش، بوغزاندنء بؤ سةردةكيرشيرت دةكةو ناوبذيوانيرك رقةبةريريت، ئةوة ناوبذيوانيرك لةاليةني م�ربزاننء بةكيرشةكة تا بانطهيرشتبكةن، ذنةكةوة لةاليةني دة راوبؤضووني ضاك دةربارةيان بدةن.. ئةطةر ئةم ذنء م�رضاكبكةنةوة، خؤيان نيرواني ثيركبيرنةوةو مةبةستيانبيرت بؤ دلرةكانيان دةبيرتء يارمةتيدةريان طةورةيش خ��واي ب��ةزةي��يء بةرثرسيرتييء ه��ةس��يت دةب��زوير��ن��ير��تء ي��ةك��رت كة وايانليردةكات تيردادةبوذيرنيرتةوة.. يةكرت بؤ سؤزيان رؤيشتووي رؤذان��ي خؤمشةعشةرييةي ئةو بؤ بةوةفابن تةمةنيان ثيركةوة برديانةسةر.. خواي طةورة زاناو كارزانة.. ئاطاي ثارسةنطكردنةوةي خيرزانةكةو بةضؤنيةتيي زاناية

لةدلرةكانيشيانة.. بؤ لةوةرط�راني كة ئايةتةكان ماناطشييةي ئةم دواي كوردي نزيكرتة وةك لةليركدانةوةي ديرينةسةر تويرذينةوةو ليركؤلرينةوةيان، حةمتةن دةبيرت ضةند خالريرك لةماناكانيان

تؤخبكةمةوة تا ديارترو زياتر لةبةرضاوبن:م�ردي بؤ طةورة زيادةية( خواي )كة خ�ري فةزلرة ئةو

دياريكردووة، لةدوو ريرطةوة هاتووة:ٱ يةكةميان: فةزلري خوايةو دابةشكردني ئةوة: ژ ژ ڀچ پ پ پ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ة زيادانةي دةستدةكةويرت النساء. هةر لةوكاتةوة ئةو خ�ركة طريربةسيت هاوسةريرتيي لةطةلر ذنةكةيدا دةبةستيرت.. ب��ؤ من��ون��ة )زم��ن��اك��ؤو ش��ي��الن ب��وون��ة ه��اوس��ةري ي��ةك��رتي( بةسةر ط��ةورة ء ضاكةي خواي ف��ةزلر زي��ادةي لةمنوونةي

زمناكؤوة ئةوةية:1( دةوت����رير����ت: ش��ي��الن��ي ذن���ي زم��ن��اك��ؤ، ت���ا ئ��ام��اذة

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

33 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

بةزمناكؤوة تايبةت )مةعنةوي( واتايي بةخاوةنيرتييةكي بكات، ضونكة شيالن بؤينيية لةوكاتةي كة ذني زمناكؤية ثياوي زمناكؤي ناوتريرت: بةآلم هةبيرت.. ثياويركيرتيشي نيية، ش��ي��الن دي م����ر بةتةنها زم��ن��اك��ؤ ضونكة ش��ي��الن، بةشداريي ثيربكةنء شووي كة تيريداية مافيان ئافرةتيرت خاوةنيرتيي ثياوةكة لةطةلر شيالندا بكةن.. ئةمة بؤ ذنةكة

وانيية. ناوي نةك هةلردةطرن، باوكيان ناوي مندالرةكانيان )2داي��ك��ي��ان.. ه��ةرك��ةس��ير��ك ل��ةك��وردو ع����ةرةبء ط��ةالن��ي��رتدا بناوي دايكييةوة بانطكراوة نامؤية، ضونكة يان ئاماذةية ئةو دايكي كة باوكي يي بةناجوام�ر ي��ان ب��اوك��ي! بةبير لةباوكي دايكي لةبةرئةوةي يان ثركردؤتةوة، بؤشاييةي كةسايةتيي كة وانيية ماناي ئةمةيش جةربةزةتربووة.. باوكياندا لةكةسايةتيي ك��ض( ي��ان ب��ن )ك���ور مندالرةكان بالرغدةبنء ئةوكاتةي تا بةرثرسيرتييان ن��ا، بتويرتةوة.. دةط��رن��ةب��ةر، خ��ؤي��ان رةف��ت��اري بةرثرسياريرتيي هةسيت

لةئةستؤي باوكيانداية.3( ئ���اف���رةت���ي رةب�����ةن )ك�����ض( م����ايف رةف����زك����ردن����ةوةي بؤيان دايكيشي ب���اوكء ب��ا ه��ةي��ة، داخ��وازي��ك��ارةك��ان��ي زي��ات��ري ئيختياري ب��ير��وةذن بيرطومان دي��اري��ك��ردب��ير��ت.. لةبةردةست خؤيةتي وةك ئةوةي خؤي ثياو هةلردةبذيرريرتء ب��ةآلم شويثيربكات.. دةي��ةوير��ت ك��ة ب��ةدواي��دا ير��ت دةن���ره��ةري��ةك��ةي��ان ك��ة ش��وي��ك��رد، م��ان��اي واي���ة رازي���ب���وو ب��ةو دي م����ر ن���ير���وان ذنء ث��ةي��وةن��دي��ي��ةك��ان��ي ش��ةري��ع��ةت��ةي دي��اري��ك��ردووة، ك��ةواب��وو شيالن ل��ةس��ةرةت��اوة رازي��ب��ووة ب��ةرير��وةب��ةرير��ت��ي��يء )ض��اودير��ري��يء قيوامةية ئ��ةو ب���ةوةي زمناكؤوة ب��ةدةس��ت خيرزانةكةيان( سةرثةرشتياريرتيي بيرت.. ئيرت بؤي نيية - لةبةر كيرشةي ديدي ليرلري خؤي، يان عوريف سةقةت، يان حةزي دةسةآلتداريي- ئينقيالببكاتء دةسةآلتي قيوامةكة راثسكيرنيرت بؤ خؤيء خؤي لةزمناكؤ

اذن!. بكاتة كويردةك��ان��ةوة ئ��ةوةي��ة كة: 4( ل��ةف��ةزلر��ي خ��وا ب��ةس��ةر م���رلةحالرةتي جويربوونةوةدا مندالرةكان بةر باوكةكة دةكةون، ء ش�يانبداتير غةيرة ذنيركي وةك��و هةية ب��ؤي دايكيان خزمةتيانبكات بةرامبةر بةنةفةقةكيرشاني خؤي لةخؤراكء انوو.. يان بةثارةيةكي دياريكراو.. ئةمةيش ثؤشاكء كريرسةيرانيان دانيشنتء ثيركةوة مايف ئةوان كة لةبةرئةوةية كاريطةريي خؤيان كيرشةي نابيرت بةآلم نةماوة، ثيركةوة مندالرةكانيان ث����ةروةردةي ب��ةخ��ير��وك��ردنء ل��ةس��ةر سليب

هةبيرت..كة ذنةكةية.. عيددةي ط��ةورة: خ��واي فةزلرةي لةو )5

بووني بيروةذن ذنةكة دواي زةمةني، لةماوةيةكي بريتيية دةكةي، يان ئةوةي لةحوكميانداية( )بةتةآلق يان مردني م�رل��ةس��ير ج��ؤر: )ك��ة يةكيركة ع��ي��ددةك��ةي م���اوةي دةب��ير��ت ث��اك��ب��وون��ةوة ل��ةس��وري م��ان��ط��ان��ة، ب��ةس��ةرض��وون��ي ضةند بةسةربةريرت مالرةدا لةو كؤرثةلةكةي( بةداناني مانطيك، بةآلم شوبكاتةوة، نيية بؤي ماوةيةدا لةم ليريبووة.. كة دةكةي - ئةطةر مابوو- بؤي هةية دةستبةجير ذنيركيرت م�ردةك��ةوة م���ر مردني بةهؤي عيددةكة ئةطةر بهيرنيرتةوة.. تةعزيربارانة ذنةكةي ماوةي عيددةكةي ئةوا دةبيرت بيرت، ؤشانة دلر ي��ان ب��رازير��ن��ير��ت��ةوة، خ��ؤي نابيرت دانيشيرتء ئةمةيش وةه��ةروةه��ا.. بضيرتةدةرةوة.. ي��ان دةرك��ةوير��ت،

دةكة دةط�يرت. ريرزيركي تايبةتة لةم�ر

هةية بؤيان كة ئةوةية ثياوان لةسةر لةفةزلري خوا )6لةيةك كة نيية ذن بؤ ئةمة بهيرنن، كاتدا لةيةك ذن ضوار

دي هةبيرت ض جاي ضوار. كاتدا دوو م�ران بؤي هةية ئافرةتي ئةهلي كيتاب 7( ثياوي موسولران بهيرنيرت، بةآلم ذني موسولر - بؤمنوونة مةسيحييةك-

بؤي نيية شوو بةثياوي ئةهلي كيتاب بكات.يرت كة خواي 8( ثشكةكاني م�اتء ضةندين زيادة خ�رباسكردني شويرين ة ئ���ر كة دان���اوة.. ذياواني بؤ ط��ةورة

هةموويان نيية.دةكةي خستؤتة 9( طريربةسيت هاوسةريرتييةكة ذنء م�ر

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

طريبةستي هاوسةريتييةكة ذنء ميردةكةي خستؤتة ذيرباري رازيبوون

بةشةرع، كة دةستوورو ياساي ئةم دةولةتة بضكؤلةية كة مالي ئةوانة،

بؤية ئةطةر كيشةيان تيكةوت، دةبيت بينةوة الي شةرع )لةكاتي نةبووني دادطاي شةرعييدا - وةكو ئيستاي كوردستان - شةرع الي مامؤستايةكي دينيية، الي مةالو

داعيية شارةزاكاني شةرعة(..

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني34

ذير��رب��اري رازي��ب��وون ب��ةش��ةرع، كة دةس��ت��وورو ياساي ئةم كيرشةيان ئةطةر بؤية ئةوانة، مالري كة بضكؤلةية دةولرةتة )ل��ةك��ات��ي نةبووني ب��ير��ن��ةوة الي ش��ةرع ت��ير��ك��ةوت دةب��ير��ت كوردستان - شةرع ئيرستاي وةكو - دادط��اي شةرعييدا الي مامؤستايةكي دينيية، الي مةالو داعيية شارةزاكاني ثالرنةرة ذيرركاريطةريي كةوتبووة ئةطةر شيالن شةرعة(.. دةبيرت مالرةباوانييةوة كضيرينء ذياني السةنطكارةكاني كة وابزانيت نابيرت بطؤريرت، خؤي قةناعةتي وردةوردة لةمالرة دةك���رد، لةطةلردا رةف��ت��اري��ان باوكي لةمالري ض��ؤن براكاني ب���اوكء ل���ةوير ب��ؤدةل��وير��ت.. ئ���ةوةي ديشيدا م�رديركة ذني م�ر ة ل�ر بؤ دةكرد، رةفتاري كضء خوشكانةيان كة ثيرشرت تةبيعةتي نةناسيوة.. بؤية ئةطةر هةروةكو جاران بةكةيفي ثؤشاكثؤشني دةمةوةريي، )وةك تةسةروفبكات خؤي، طةران بةكةيفي خؤي، كةمتةرخةمي لةهيرنانةدي مايف دةكةي بةرامبةرةكةي، حةمتةن دةبيرت ئةوةبزانيرت كة م�ردةيطؤريرت.. ضارةسةر ريرطةيةي سير بةو قبولرينابيرتء ئةطةر لةسةر دةسةآلتي قيوامةكة ليريانبووة كيرشة، دةبيرت

ثيرش دادطاي شةرع لةريري خزمانيانةوة ريركةون.زياترن هةيةتيء د م���ر كة مافانيركن باسي ئةمانة لةمافةكاني ذن.. ئةمةيش يةكيركة لةو دوو هؤيةي بوونةتة مايةي ئةوةي كة قيوامةي مالر )ضاوديررييء بةريروةبةريريتء بيرت. دةك��ةوة م���ر بةدةست خ��ير��زان( سةرثةرشتياريرتيي دةكةي لةم�ر قات دةي��ان ذنةكة دةشيرت ئةمةدا لةغةيري باسي ط��ةورة خ��واي يةكسةر بؤية خ��وا، الي ضاكرتبيرت ئةو ذنة ضاكةكارانةي كردووة كة لةالي خؤي ثةسةندن.. بؤئةوةي كةسانيركي السةنط بةتيلةضاو نةرواننة ئافرةتء دايك ثلةي كة نابينيت مةطةر ثيرشضاويان! بيرتة بةكةمرت لةفةرموودةدا وةك��و ب��اوك؟! لةثلةي ط��ةورةت��رة جار سير ، أي الناس هاتووة: )وعن أبي ذرا، قال: قلت: يا رسول اهللثم قال: من؟، ثم قلت: أمك، قال: بصال صحبت؟ أحق ثم قال: من؟، ثم قلت: أمك، ثم قال: من؟، ثم قلت: أمك، أبوك( البخاري )5626(، املسلم )2548(. واتة: سةييدونا ومت: دةفةرمويرت: لير�ازيبيرت( )خوا غةففاري ئةبوزةري هاوريريةتي شايانرتة ك��ير ،)s(خوا ثيرغةمبةري ئ��ةي ؟ كير ثاشان ومت: داي��ك��ت. ف��ةرم��ووي: ب��ك��ةم؟! ضاكانةي فةرمووي: ؟ ك��ير ثاشان ومت: دايكت. ثاشان ف��ةرم��ووي:

؟ فةرمووي: باوكت. دايكت. ومت: ثاشان كير هةروةك دةشيرت ذنةكة رؤشنب�تربيرت، زيرةكرتبيرت، هؤي نابنة هيضيان ب��ةآلم ثارةدارتربيرت، بةهيرزتربيرت..

ليرسةندنةوةي قيوامةكة..پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ دووةم���ي���ان:

ژ ٺچ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پ بةريروةبةريريتء )ضاوديررييء قيوامييةتي ثلةي النساء. د م���ر دةس��يت دراوةت���ة ك��ة خ��ير��زان( سةرثةرشتياريرتيي

لةبةرئةوةية كة مةسرويف مالرةكةي لةسةرشانة:س��ةي��رو ئ���ةوةي دةدات.. ذن��ةك��ةي م��ارةي��ي د م����ر )1هةربةوةندةي كة ئةوةية لةشةرعدا، جيريسةرجنة طرنطء بؤ لةطةلر ذنةكةدا دواي مارةكردن ثياوةكة )خةلوة(يةكي دروستبوو، با ماضيركيشي نةكردبيرت، نيوةي مارةييةكةي هةموو دةف��ةرم��وون: لةزانايان )هةنديرك دةكةويرتةسةر! مارةييةكةي دةكةويرتةسةر( ضونكة ئةو ضيرذي بةحةآللريء ذنة كردووة كة تةماشاي لةو ئازاري ويذدانيي، بيررتسء ئةوة دواي ئةطةر يةعين ك���ردووة.. ذن��ةي ئ��ةو جوانيي دةبيرت الي( نةيشضؤتة هيرشتا )كة تةآلقدا ذنةكةي كابرا دةبيرت زاناكانيرت بةراي )يان بدات!! مارةييةكةي نيوةي ريرساو لةياساو بزانني ئادةي بدات(! مارةييةكةي هةموو نويري سةرزةميندا هةية دابونةرييت ض ئوممةتيركي كؤنء بؤ ساتةوةختيرك تةماشاي بةنرخرتين شيت دنيا بكةيت )با

ذنيشيان بيرت( ئةوةندة ثارةت دةكةويرتةسةر؟! كرين.. دةلر���نير مارةيية ب��ةم جاهيلييةكان عةلانيية ويرنةي دةك��ةنء ئافرةتةكة لةطةلر زينا خؤيان لةكاتيركدا ظيديؤيي - بؤ قاضانةوةي زياتري- دةطرنء نايشيهيرنن!!

ئافرةت الي ض اليةكمان بةنرخة؟! ئ��ي��م��ام ئ��ي��ب��ن��وق��ودام��ةي م��ةق��دي��س��ي ك���ة خ��اوةن��ي ب���ةراوردك���ردن���ي ح��ةن��ب��ةل��يء فيقهي ئينسكلؤثيدياي دةفةرمويرت: 397/7(دا )املغين لةكتيريب مةزهةبةكانة، مارةكراو ئافرةتي كة كؤن بؤضوونة ئةو لةسةر »زانايان هةية تةآلقداني جار يةك الي، نةضووبيرتة دةكةي م�ر كة مةطةر بيهيرنيرتةوة نيية ب��ؤي دةك��ة م���ر ج��ار(، س��ير )ن��ةك بةمارةكردنء مارةييةكي نويروة.. لةماوةي تةآلقدانةكةيشدا خواي كة لةبةرئةوةية ئةمة نيية«. عيددةي ئافرةتةكة

ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ژ دةف����ةرم����وير����ت: ط�����ةورة ک ک ڑ ڑ ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڎ ژ األحزاب. واتة: ئةي ئةو كةسانةي ک ک گڳ انةكانتان مارةكردو باوةرتانهيرناوة، ئةطةر ئافرةتة موسولرمايف دةستكاريتانكردبن، بيرئةوةي تةآلقتاندانةوة ثاشان شيرخ مارةييةكةيش بؤ ناميرنيرت. بةسةريانةوة عيددةتان حةرةمةين زاناياني تويرذةرةوةي طةورة ئيبنوعوسيرميين لةكتيربةكةي خؤي )الشرح املمتع 292/12(دا دةفةرمويرت: خةلوةي دةكة م�ر ئةطةر لةسةرئةوةن زانايان »زؤرينةي لةطةلريشدا )ب��ا دروستكرد م��ارةك��راوةك��ةي��دا ذن��ة ل��ةط��ةلر نةخةوتبيرت( هةموو مارةييةكةي دةكةويرتةسةر«. ئةمةيش

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

35 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

كؤرا )ئيجماع(ي ياوةراني لةسةرة.. ئيمام ئةمحةديش بؤ روونكردنةوةي هؤيةكةي فةرموويةتي: »ضونكة ئةوةي بؤ ئةو جائيزبووة لةو ئافرةتة، بؤ كةسيركيرت جائيزنةكراوة«. 2( مايف ريركخستين ثةيوةنديية جنسييةكةيش لةريزي ثياو دةخ��رؤش��ير��ت، زياتر ثياو ضونكة قيوامةكةداية.. زياتر جنسي دةويرت وةك لةذن.. ذن خؤشةويسيتء ريرزو كة داواكراويي مايةي دةبنة كة ثيرطرنطة، جوانيي خؤي جنسي ك��اري بةرثرسي هؤرمؤنةكاني طرنطة.. ال زؤري ئيسارةنابن زؤرتر بةآلم هةن، لةذنيشدا )تيرستؤست�ؤن( ئافرةتيركي قذي هةية وا ثياو جاري ثياو.. ئةوةي وةكو تةنانةت بةسةريدابيرت، خؤشي بؤني يان بكةويرتةسةر، حالرةتي خرؤشء دةطاتة بةب�كردنةوةيش ثياو هةنديرك ذن دير��ت.. بةمة طالرتةي ذن زؤر جةستةي رةحةتبوون، ئينجا ئاسوودةبيرت زؤر دةب��ير��ت دةروون��ي��ي��ةوة ل���ةرووي تامةزرؤي بةلركو جنس، تامةزرؤي نةك تامةزرؤدةبيرت، موغازةلةو خؤشي بةقسةي خ��رؤش، بؤ م��اوير��يت ب��اوة، ث��ي��او وان��ي��ي��ة.. ذن ثيرش ب��ةدةس��ت��ب��ازي��ي دةج���ولر���ير���ت.. لةحالرةتي ثياو دةخرؤشيرت، درةنطرت مانطانةي س��وري دةستدريرذيي ثياو بؤية هةردةخرؤشيرت، تورةبوونيشيدا ي ئام�ر هؤرمؤنء ثيردةكريرت، ذندا لةطةلر ب��ةزؤر جنسي جنسيي ئامادةدةبيرت! بةآلم ذنيرك نيية بةزؤر خؤي لةطةلر هؤرمؤنةكاني ج���ؤري ضونكة ج��ووت��ب��ك��ات!! ث��ي��اوير��ك��دا ب��ةب��ري ج��ي��اوازت��ر زؤرت����رنء ل��ةك��ات��ي جيماعدا ئ��اف��رةت )رةحم( ثزدان ئامادةسازيي بةرثرسي ضونكة دةرذير��ن..

بؤية نيية.. ئ��ةوةي هةقي ثياو جةستةي كؤرثة.. بؤ ن ضونكة دووطيانبكات.. ذن ه���ةزاران دةتوانيرت ثياويرك مةنةوي بةمليؤن حةيواني دةتوانيرت تؤوهةلردانيدا لةيةك دةشيرت تيؤرييةوة، ل���ةرووي هةريةكةيان كة فريربدات ب��ةآلم ك��ؤرث��ةل��ة.. ببيرتة ئ��اف��رةت��دا هيرلكؤكةيةكي ل��ةط��ةلر لةكاتي ئةويش دادةبةزيرنيرتء هةرهيرلكؤكةيةك ئافرةت ةدا باس لةو هةموو حالرةتانة ناكريرت لةرووي خؤيدا.. ل�رئةركي ج��ؤرو جياوازييةكاني ك��ةم الن��ي كة جنسييةوة هؤرمؤنةكاني هةردووال لةسةد خالر زياترن.. مةبةستةكةم دةك��ة دةب��ير��ت ئ��ي��دارةي ئ��ةم ئةركة ةدا ئ��ةوةي��ة ك��ة م���ر ل����ردةتوانيرت زياتر ئ��ةو ضونكة بطريرتةدةست.. هاوبةشة وي��س��تء ح���ةزو ج��ةس��ت��ةي ب��ةرام��ب��ةرةك��ةي س��ازب��ك��ات، ثياويش ضاوقاميرتة لةداواكردني.. سةدانء هةزاران ذني ددار هةية، شةرمدةكات داواي جيماعة حةآللرةكةي كة م�ردةكة لةدةرةوةي دةكةي بكات.. بةآلم م�ر مايف خؤيةتي لةم�رمةوعيد ل��ةدةرط��اوة دةض��رير��تء بولبول وةك��و مالرةوةيةو ئةمانةي بامسكرد وةكو وةزيفةي جةستةيي دةخوازيرت!

هيرنامنةوة نةك خؤشةويسيت كة دةشيرت هةردووكيان بؤ لةئافرةتداية.. زياتر ئةمة هةرضةندة سووتابن.. يةكرت رريرن! بؤية منونةي عاشقاني ثياو بةثةجنةي دةست دةذم�روةكو قةيسي كوري مةللوح )مةجنون( يان فةرهادو وةلي ديروانة. بةآلم ناوضةيةكي وآلتي ئيرمة نةماوة كضيركي دلردار خؤي تيردا نةسوتاندبيرت.. ئةمة جطة لةدةيان ثةندي ذنانة

كة بةسةر ثياواندا وتوويانة! وةكو:بيروةفايي واتة: دان« م���ر بةقاي ب��ةردانء »سيربةري -د وةكو سيربةري بةرد واية، فيرنكء خؤشة، بةآلم دواي م�ر

ماوةيةك طةرمدةبيرتء ناميرنيرت! ئةمة جطة لةشةواني!!.- »خ��ؤش��ة دلر��داري��ي ل��ةه��ةردوو س��ةر ب��ير��ت.. ن��ةك من

سوتاوو ئةو بير خةبةر بيرت«! - ذن���ة ل��ةم��ان��ط��ي ه��ةن��ط��وي��ن��ي��ي��دا دةرب�������ارةي م��ان��ط دةكةي دةثرسيرت: ثياوةكة ئةوة ضيية بةئامسانةوة؟! لةم�رئةويش دةلريرت: طيانةكةم ئةوة رووي تؤية! دواي سالريرك كة ليريدةثرسيرت: ئةوة ضيية بةئامسانةوة؟! دةلريرت: ئةوة

مانطة مانطا!!ئةمانةو دةيان قسةيرتي وا كة ذنان لةناسؤريي خؤيانةوة وتوويانة.. ئاخر بؤية خواي زاناو كارجوان دةرهةقي ئةم بوغزدا فاحيشةو باسي لةنيروان نةرمونيانانة جيهانييانة ژ ۉۇئ ژۉ دةف���ةرم���وير���ت: ب��ةث��ي��اوان

النساء. واتة: بةضاكي رةفتاريان لةطةلردا بكةن.ب���ةه���ةرح���الر ئ��ةم��ة ب��اس��ي دوو ج��ي��ه��ان��ي ج���ي���اوازن.. سؤزو شيفؤني واآلو ء ئ��الر ثةثولةء ء ط��ولر جيهانيركيان ء زبرو سةختيي باوةشي ثةروةردةية، ئةويرتيان دركء دالرويستء بازوو ناسؤرةكاني ريري جيهادة، بةآلم هةريةكةيان

ء خةمء ثةذارةو بيرنازيية. بيرئةويرتيان تفتء تالررابردوو بةكرداري مةبةسيت سةرةكي بؤ ئايةتةكة )3ا أنفقوا( نةك )مبا ينفقون(.. واتة: بةوةي دةفةرمويرت: )ومببةثيري كة لةوةيرتيش لةمارةييةكةو سةرفيانكردووة، جيربةجيركراويرتيي حوكمي بةئةركء ب��ووة طريربةستةكة كة ئافرةتةكة ئةطةر خؤ وةرط��رت��ووة.. رابردووةكة وةكو شووي بةكابرا كرد، دةولرةمةندبووبيرتء ئيرستا كابرا هةذار، خؤيشي ئةطةر ذن��ةك��ة.. ناكةويرتةسةر مالرةكة مةسرويف قيوامةكةي بكيرشيرت، مةسروفةكة ث��ةي��داب��ك��اتء ث��ارة ا أنفقوا(ة ئاماذةي مارةييةكةية ناكةويرتةدةست.. ئةم )ومببا رةمزييش بيرت، ئةم ذنة دةولرةمةندة لةو ثياوة هةذارةي ثياوةكة خواييةو فةرزيركي ئ��ةوة ضونكة وةرط��رت��ووة.. ئايةتةكةية.. باسي ت��ةوةرةي ئةمةيش ب��ي��دات.. دةبيرت باسي ق��س��ةو ج��وير��ب��وون��ةوةي��ان��دا ل��ةك��ات��ي ك��ة ئةمةيشة المابوو موئةخخةرةكةي ئةطةر ثياوةكة ليروةدةكريرت..

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني36

دةبيرت بيدات، ئةطةر ذنةكةيش خولع )داواي جيابوونةوة(يرتةوة بؤ ي كردبوو، ئةوا ئةو دةبيرت هةموو مارةييةكة بط�رلةدةستبضيرتء ذنةكةي هةم كابرا ناشيرت ضونكة كابران ه���ةم م��ارةي��ي��ةك��ةي��ش.. ذن��ةك��ةي��ش ك��ات��ير��ك ش��ووي��ةك��ي��رت دةكاتةوة مارةييةكيرت وةردةطريرت.. ئةمة ثةيوةنديي نيية كة ضؤن دةذين؟ هةذارانة يان بةدةولرةمةندانة؟! ئةمة بؤ ئةو هةلرطةرايةوةو لةدينةكة يةكيركيان ئةطةر كة حالرةتةيشة بدريرتةوة مارةييةكة هةردةبيرت ثسا، خيرزانةكة ش�ازةي مومتةحينةدا لةسورةتي طةورة خواي وةكو دةكة.. بةم�ر

باسي فةرمووة.ك���ؤدةب���ن���ةوة، داواي ك���ة ئ����ةم خ���اآلن���ة س���ةرج���ةم���ي د.. كة مادام ثةيوةنديي سةلاندني قيوامةكة دةكةن بؤ م�ربةدةسيت ب���ةردةوام ئةويش بةردةوامبميرنيرت خيرزاني طويررايةلريي ذنةكة دةبيرت بؤية دةميرنيرت.. ثياوةكةوة يةكسةر ثابةندبيرت.. بةقيوامةكةيةوة بكاتء دةكةي م�ردواي ئ���ةم روون���ك���ردن���ةوان���ة خ���واي ط����ةورة ب��اس��ي ئ��ةو بةسةردا ئةمةيان كة دةك��ات باشانة انة موسولر ئافرةتة دةضةسثيرت، لةالي خوا ضاكةكارو منوونةيني بؤية خواي

ط���ةورة م��ةدح��ي��ان��دةك��اتء دةف��ةرم��وير��ت: ژ ٺ ال��ن��س��اء. ژ چ ٹٹ ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ئةوانةن ثةسةندن، ذنانةي الي خوا ضاكةكارو ئةو واتة: لةبةرخاتري خوا كةسايةتيي كة ثابةندن، ء كة طويررايةلرغايببوونياندا لةكاتي دةك��ان��ي��ان م���ر مولركي خ��ؤي��انء كة بةشةرعةكةوة لةثابةندبوونيريت مةبةست دةثاريرزن.. مافء ئةركء سنووري بؤ دياريكردووة.. ئةمة هؤشداني خوايية، يةعين: بةحةزةربن.. نةكةونةبةر حةزو ئارةزووي خؤتان، لةبةربةرذةوةنديي خؤتان ئةم مةملةكةتة تووشي خواي كة هؤشدارييةية جؤرة لةو ئةمة مةترسينةكةن.. )s(كردطارو كارجوان بةخيرزانةكاني ثيرغةمبةري ثيرشةواي

دا، كة ثيريفةرموون: ژھ ھ ھ ے ے ۓ ۓ ۆ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭ ڭ ۉ ۉ ۅ ۅ ۋ ۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ەئ ەئ ائ ائ ى ى ې ې ې ې ۈئېئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئ وئ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ىئی ىئ ىئ ېئ ېئ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پ ذنةكانت بة ،)s(ثيرغةمبةر ئةي واتة: األح��زاب. ژ ٺ وةرن دةوير��ت، رازاوةييةكةيتان دنياو ذياني ئةطةر : بلريرء بةشيروازيركي جوان دةستبةردانتان با مايف خؤتان بدةميرببم.. ئةطةر خواو ثيرغةمبةري خوا)s(و رؤذي دواييشتان بؤ مةزني ثاداشيت طةورة بةتةئكيد خواي ئةوا دةوير��ت،

ئةوة )s(ثيرغةمبةر ذناني هؤ داناوة. ضاكةخوازةكانتان بزانن ئةطةر هةريةكيرك لةئيروة سةرثيرضييء ياخيبوونيركي ئةوةيش دووب��ةراب��ةرة، سزاكةي ليردةركةويرت، ئاشكراي ء ط��وير��راي��ةلر هةريةكيركيشتان ئاسانة. ط��ةورة خ��واي بؤ بيرت - )s(ثيرغةمبةري خوا فةرمانةكاني خواو ثابةندي دي خؤيء ثابةند بةمافء ئةركء سنووري طويررايةلري م�رئةجنامبدات، ضاكة ك��ردةوةي ش��ةرع��ةوة-و حوكمةكاني ثاداشيت ئةويش دووبةرابةرةو رزقء رؤزييةكي بةريرزمان

بؤي داناوة. ئ��ةم��ةي��ش ه��ةره��ؤش��داري��دان��ة ل��ةش��ك��ان��دن��ي س��ن��ووري قيوامةكة.. نةك لةزيناو داويرنثيسي.. ضونكة خيرزاني هيض

ثيرغةمبةريركي خوا خيانةتي زةوجيي نةكردووة. ديرتةوةسةر هؤشداريدانة روون��ك��ردن��ةوةو ئ��ةم دواي باسي ياخيبوونء سزاي ريزبةندكراوي ذناني ياخيبوو..

ڤ ڤ ٹ ژٹ دةف��ةرم��وير��ت: ب��ؤي��ة ڤ ڤ ڦ ڦڦ ڦ ڄ ڄ ڄ النساء. ژ چ چ چ چ ڃ ڃ ڃڃ ڄ كة - دةت��رس��ن لةياخيبوونيان ئ��اف��رةت��ان��ةي ئ��ةو وات���ة: بةردةوامبيرت- خةمتانة ليردةركةوتووةو ياخيبوونيان ئ��ام��ؤذط��اري��ي��ان��ك��ةن، ئ���ةط���ةر ن���ا ل���ةس���ةر ج��ير��ث��ير��خ��ةف��ي��ان جيريانبهيرلرن، ئةطةر نا ليرياندةن.. ئةطةر هاتنةوة ذيررباري كة ناميرنيرت ب��ةس��ةري��ان��ةوة م��اف��ت��ان ئيرت ط��وير��راي��ةلر��ي��ي رقوقينتان بةسةرياندا بريرذنء خؤ بؤ تؤلرةليروةرطرتنةوةيان

ئامادةكةن، يان باري دةروونييان بئالرؤسكيرنن.د كة السةنطبووني كؤلري منوونةي ياخيبووني ذنء م�رثةجنا كيسةيةكي كةس دوو ئةوةية وةك��و خيرزانةكةية كيلؤييان بةضواردةستة هةلرطرتووة، يةكيركيان لةئينفيعالي خستنةسةر تني بؤ ي��ان خ��ؤي، لةبيرئاراميي ي��ان خ��ؤي، لةفةردةكة دةس��ت بةهةرمةبةستيركيرت، ي��ان ئةويرتيان، بةردةدات.. ئيدي هةموو قورساييةكة دةكةويرتةسةر ئةوي بةثالرنةريركي ذنة ئاواية.. ياخيبوونةيش ئةم بةرامبةر.. ب��ةردةدات.. هةموو تنيء لةخيرزانةكة زاتيي خؤي دةست دةك��ة.. م���ر دةكةويرتةسةر خ��ةم كؤلري وةك قورساييةكة ل��ةذي��رك��ردن��ةوةي قورسرتنيية ثةجناكيلؤييةكة ف���ةردة ئةوياني ماسولكةي ثياويرت وةك��و ضونكة مندالريركيان، نيية.. ئةمياني ح��ةوس��ةلر��ةي ئ��اف��رةت وةك��و ب��ةآلم هةية، ك��اب��را ب��ةق��ورب��انء ب��ةس��اق��ةي ب��ةرام��ب��ةرةك��ةي دةب��ير��ت كة ئامؤذطارييدةكات، بةردةيت.. لةفةردةكة دةست نةكةيت هةرةشةي مةحرومبووني لةزةتي خاوةنيرتيي ثشكي خؤي مشتةكؤلرةيةكي شاياني دةستيليربةردا كة ل��ير��دةك��ات.. خةتاي دةلر��ير��ت: ك��ورد ه��ةرواي��ة.. ذنةكةيش كاريطةرة..

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

37 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

مزري شةقي ضوار يةكةميدا لةشةوي ئةطةر ثياوةكةية! كة بةرةمحةتبيرت ب��اث���م وادةرن���ةدةض���وو!!! تيرهةلرداية لة)107( سالرييدا كؤضيدوايي كرد حةوت حةجيكردبوو، لةثةناوةبيرت داردؤذةن��ط��ير��ك��ت هةميشة »دةب���ير دةي���وت: ئةمسةرو ثانكراوة، تةختة وةكو مةترييةو يةك )داريركي ئ���ةوس���ةري م��ةش��ك��ةي ث��ير��وةدةب��ةس��رتير��ت��ةوة، ت��ا ئ��اس��ان بذةنريرت( بؤئةوةي هةموو هةفتةيةك يةك دوانيرك بةثشيت هيرالنة لةويردا شةيتان ضونكة بكيرشيت، ذنةكةت قووني دروستدةكات، تؤيش ئةركتة ليريهةلروةشيرنيتةوة!!! دةبيرت بةقسةمان كة بكةن خ��وا شوكرانةي دايكم بووكةكاني وادةزان��ير��ت كة ع��وريف خ��وارو خيرضة، ئةمة ن��ةك��ردووة... خؤشةويسيت ثارسةنطي تؤلرة، شةقي يان بيرهؤ شةقي رادةطريرت.. بةآلم شةرعي خوايي دةفةرمويرت: بةردةوامبة بةرثرسيرتيي ه��ةس��يت ب���ه��ير��ن��ان��ةوةي ل��ةئ��ام��ؤذط��اري��يء ئيهماليبكة، ثاشان خيرزانةكة.. ش�ازةثساني قيامةتء ئةوةي لةضيرذي هاودةنطيء هاوسةريريتء مةحرووميبكة بةمشتيرك، بةسيواكيرك، هةرنةبوو ئةطةر ليريدةكةويرتةوة.. بةكةوضكيركي كوتيت.. قةثرغةي لةالي بةسيخورمةيةك كة حالرةتةوة ئةو بيخةرة ثيايكيرشةو بةداريرك هةورامان،

بزانيرت طةيشتؤتة حالرةتيرك ثيرويسيت بةو ليردانةية..ئ��ةط��ةر الي��ةن��ي ب��ةرام��ب��ةري دةس���يت ل���ةف���ةردة ثةجنا كيلؤييةكة بةردا.. واتة: ئةطةر ثياوةكة تووشي ياخيبوون هةرواية، ئةويشيان بؤ دةرضوو.. لةسنووري شةرع بوو،

خواي طةورة دةفةرمويرت: ژ ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پ پ پ ڀ ڀ ڀ ڀ ٺ ٺٺ ٺ ٿ

ڦ ژ النساء.دةك����ةي ي��ان وات�����ة: ه���ةرذن���ير���ك ل��ةي��اخ��ي��ب��وون��ي م�����رل��ةث��ش��ت��ه��ةلر��ك��ردن��ي ت��رس��ا، ط��ون��اح��ي��ان ن��اط��ات��ير ه��ةولر��ي ضارةسةري كيرشةي نيروانيان بدةنء ريركةونةوة.. ريركةوتن يان ئامؤذطارييبكة، نافةرمويرت: بةذنةكة قورئان ضاكرتة. سةرجيرطةكةي جيربهيرلرة، يان ليريبدة.. ضونكة هيض يةكيرك لةسةر نة كاريطةريي بةكاريبهيرنيرت ذنةكةي كة لةمانة جةستةي لةسةر نة ئ���ادة، ويستء لةسةر نة دةروون، دةكةي دروستناكاتء بةثيرضةوانةيشةوة لةوانةية زياتر م�ر

بيهروذيرنيرتء كاردانةوةيةكي دذوارتري ليربكةويرتةوة. ئ���ةط���ةر ذن���ة زان����ي ل���ةط���ةلر ئ���ةم ث���ي���اوة ي��اخ��ي��ي��ةدا هاوسةريرتييةكة بةثةيوةنديي كؤتايي هةلركات، ناتوانيرت م��ايف ب��ةرةمس��ي��ي داواي خ��ول��ع دةك�����ات.. دةه��ير��ن��ير��ت.. دةك��ةي ل��ةو م��ارةي��ي��ةي ك��ة وةري��ط��رت��ووة دةدات����ةوةو م���ربيةويرت كابرا ئ��ازاددةك��ات.. لةموئةخخةرةكةي طةردني برياري بريار رازينةبيرت.. يان رازيبيرت نةيةويرت، يان

ذنةكةيةو بؤي هةية بةوشيروةية كؤتايي بةهاوسةريرتييةكة ۉ ۉ ۅ ۅ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ط��ةورة خ��واي بهيرنيرت.. ۇئۆئ ۇئ وئ وئ ەئ ائەئ ائ ى ى ې ې ې ې واتة: البقرة. ژ ىئ ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ دة ناتوانن هةركاتيرك خةمي ئةوةتان ليرهات كة ئةو ذنء م�رثيركةوة سنووري شةرعي خوا بثاريرزن، طوناحيان ناطاتير ئةطةر ذنةكة فيديةي خؤي بدات )كة بريتيية لةو مارةييةي دةك���ةي( تا ير��ت��ةوة ب��ؤ م����ر وةري��ط��رت��ووةو دةب��ير��ت ب��ي��ط���رثةروةردطارة ئةوة سنووري خواي ببيرت.. دةستبةرداري مةيبةزيرنن، هةركةسيرك سنووري خواي طةورة ببةزيرنيرت،

بةراسيت ئةوانة ستةمكارن..ئةويش هةية.. ئيسالم دادثةروةرييةكيرتي ةدا ل���ر د سير تةآلقةي بةدةستةو ذنيش خولع.. بةآلم ئةوةية كة م�رذنة ئةو نابيرت بؤي ئيرت ك��ةوت، تةآلقةكاني كة ثياوةكة هةية بؤي ذنةكة كةضي بهيرنيرتةوة، نويريش بةطريربةسيت هةركاتيرك ويسيت - دواي سالريركيش بيرت- بيرطريربةسيت

نوير بطةريرتةوة الي ثياوةكةي.ليردان لةقورئاندا:

كة عةلةمانييةت موفليسانةي ب��ازرط��ان��ة ل��ةو جطة دةجاري دةكرنء ئافرةتان يةكسانيي ئازاديء درومشي لةليردانةكة ك��ة ه��ةن انيش موسولر زؤر دةف��رؤش��ن��ةوة، قورئاني زاراوةي تيرطةيشتين ضونكة تيرنةطةيشتوون، دةبيرت لةهةموو تةوةرة ماناكانييةوة بيرت.. وةكو زاراوةي ئيمانء كوفرو جيهادو شةهيدييء .. هتد، لةو زاراوانةيش

ليردان )الضرب(ة: - ئةسلري ماناي )ضرب( ليردانةكة بريتيية لة: ثيركيرشاني ب��ةرووي دةس��ت ثيركيرشاني وةك��و بةشتيركيرتدا، شتيرك قاض ثيركيرشاني شةثازلة، يان زللة : ثيريدةلرنير كة كةسيرك : شةق، ثيركيرشاني زؤري داردةستيرك بةتؤثيرك كة ثيريدةلرنيروةه��ةروةه��ا.. دارك��اري��ي.. : ثيريدةلرنير كة بةطويردريرذيرك لةمةيشةوةية كة خواي طةورة لةض�ؤكي زيندووكردنةوةو )البقرة( ل��ةس��ورةت��ي بةنوئيسرائيلدا مانطاكةي باسي

البقرة. چ ڑڳ ژ ژ چ دةف��ةرم��وير��ت: دا كوذراوةكة بةجةستةي مانطاكة لةلةشي بةبةشيرك واتة: طةورة خواي وةكو ليردانيش خودي دةرب��ارةي بكيرشن.. ليربيرت( خواي )سةالمي ئيرباهيمدا سةييدونا لةض�ؤكي الصافات. چ ھ ہ ہ ہ چہ دةف��ةرم��وير��ت: كةوتةليرداني ب��ةت��ةور راس��ت��دا ب��ةض��ةثء ئيرباهيم وات���ة: )سةالمي موسادا سةييدونا لةض�ؤكي هةروةها بتةكان.

ڇ چ چ چچ دةف��ةرم��وير��ت: ليربيرت( خ��واي ڎ ڎ ڌ ڌ ڍڍ ڇ ڇ ڇ

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني38

داوايانليركرد موسا قةومي وات��ة: البقرة. چ ڈڱ نويرذةبارانةيان بؤ بكات، واتة: بثاريرتةوة تا خواي طةورة بةتاويررة بةدارعةساكةت ومت��ان: بباريرنيرت، بؤ بارانيان ليريةوة ك��ان��ي دوازدة ثيريكيرشا ك��ة بكيرشة، ب��ةردةك��ة

ٹ ٹ ٿ ٿ ٿ چٿ هةروةها تةقييةوة.. ٹٹ ڤ ڦ چ الشعراء. واتة: وةحيمان بؤ موسا نارد كة بةدارعاساكةت بةدةرياكة بكيرشة، كة ثيريكيرشا دةرياكة بؤ دروستبوو وشكاني لةنيروانياندا بةشةوةو بةدوو بوو

ڌ ڌ ڍ ڍ چ لةجيهاددا: هةروةها ثةرينةوةيان. كافرةكانتان ك��ة ه��ةر وات���ة: ممد. چ ھ ڎ ڎ

توشبوو لةطةردنيان بدةن. ئةمانة منونةي ليردانن، بةآلم ليرداني سةييدونا موسا بةدارعاساكةي كة بةبةردةكةي كيرشا، ماناي ئةوةنيية كة كيرشاوة.. بةبةردةكةدا عةساكةي خؤي هيرزي بةهةموو مةبةست ك��ةواب��وو دةش��ك��ا.. عةساكةي حةمتةن ضونكة لةدةرياكة كة بةعةساكةي هةروةها رةمزيية.. ليردانيركي بدات، خؤ وا ليرينادات شلرثةي ليرهةستيرنيرت، بةلركو وةكو بةجيرهيرناني فةرماني خواي طةورة دارعةساكةي بؤ منونة، بةئاوةكةدا.. كيرشاويريت بةرزكردؤتةوةو ئةذنؤي بةقةدةر ��دان��ةي��ش��ة ك��ة خ���واي ط���ةورة ب��ؤ ك��ةف��ارةت��ي ل��ةم ج���ؤرة ل��ير

ڀ ڀ ژ سويرندةكةي سةييدونا ئةييوب دةفةرمويرت: ضةثكةنةيةك وات��ة: ص. ژ ٿڤ ٺ ٺ ٺ ٺ السكةطيا )يان ثووش، يان وةكو مامؤستا ئةمحةدي كاكة بطرةو انة( رير السكة نوسيويريت: رةمحةتي مةمحودي س��وير��ن��دخت��واردووة ل��ةب��ةرئ��ةوةي بكيرشة بةخيرزانةكةتي ليرداني بةآلم ليردانة، ئةمةيش خؤ ليريبدةيت.. دةبيرت كة

ثيرغةمبةرانةية )سةالمي خوا لةهةموويان بيرت(.هاتووة.. وةك مةعنةوي بةمانايرتي لةقورئاندا هةر طةورة خ��واي وات��ة: البقرة. ژ ی ې ې ژۉ داثؤشيين بؤ بةنوئيسرائيلييةكاندا. بةسةر هيرنا زةليلي

ں ژ دةفةرمويرت: بةسةرثؤشةكانيان ذنان سينةي ڻ ڻ ڻىئ ژ النور. واتة: با بةسةرثؤشةكانيان س��ي��ن��ةي��ان داث��ؤش��ن ك��ة ل��ةم��ل��ي��وان��ةي ك��راس��ةك��ان��ي��ان��ةوة

دةردةكةويرت.. وةهةروةها. فةزلري مةخلوقاتيرت بةسةر يةكةوة، خواي ثةروةردطار دةي���ان ش��ت��ي��رتي ب��اس ف��ةرم��ووة ك��ة ف��ةزلر��ي��داون ب��ةس��ةر فةزلري جنؤكةدا، بةسةر فريشتة فةزلري وةك: شتيرتدا، ثيرغةمبةران فةزلري فريشتةكانيرتدا.. بةسةر جوبرائيل بةسةر )s(خؤمان ثيرغةمبةري فةزلري ئةوليادا، بةسةر ثيرغةمبةرانيرتدا.. فةزلري زانا بةسةر نةزاندا، فةزلري مرؤظ شةوانيرتدا، بةسةر ق��ةدر ش��ةوي فةزلري ئ��اذةلر��دا، بةسةر

ثياويش فةزلري ئير مزطةوتيرتدا.. بةسةر كةعبة فةزلري ئيرمةي ك��ة بةتايبةتي ري���زةي���ة.. ل��ةم ه��ةر ذن���دا ب��ةس��ةر ث��ةروةردط��ار دايكة واي��ة كة خ��واي ب��اوةرم��ان ان موسولر

حةواي لةثةراسووي سةييدونا ئادةم دروستكردووة.. جياوازييةكان هةر لةفةزلردانني، لةهةموو شتيركدا ئةم جياوازيي ئ��ةرك، م��افء جياوازيي هةية.. جياوازييانة درير��ذت��ر، درير���ذو ناش�ينرت، ناش�ينء ج��وان��رت، ج���وانء ب��ض��وكء بضوكرت.. ك���ورتء ك��ورت��رت، ط����ةورةو ط���ةورةت���ر،

وةهةروةها.. ديسان دةولرةمةندو دةولرةمةندتر، هةذارو هةذارتر.. دةبيرت بؤضي ساغرت..ئيرت س��اغء نةخؤشرت، نةخؤشء خؤمان لةثشكي خ��وان��ةخ��واس��ت��ة ط��ازان��دةم��ان طلةييء هةبيرت.. بةسنيية خواي طةورة بةمرؤظ دروستيكردووين.. دينةكة كة دينناس كةسانيركي مةطةر كةرنني.. سةطء سةطيان وةكو دةس��ةآلت��دارو تاغوتاني خزمةتي دةخةنة )األع���راف/174( لةسورةتي ط��ةورة خ��واي وةك��و ليرديرت،

ئةو وةك ي��ان دةك���ات، ب��اع��ورا ك��وري بةلعةمي باسي دا كة ثيريدةخؤن ناطةيرننةوةو خؤي وةك دينةكة زانايانةي خواي طةورة لةسورةتي )اجلمعة(دا بةكةريان دةضويرنيرت.. بةسنيية كة خوا ئيسالمي بؤ ناردووين، لةناو ئةم هةموو بؤ دينء دينداريي.. ئيرمةي هيدايةتداوة حةشاماتةيشدا

لةناو ديندارانيشدا جؤريركيرت فةزلري ثيربةخشيوين..حوكميركي خوايةو برياريركي ذن ليرداني ك��ةوات��ة: انةي رةتيدةكاتةوة كافرة، ئةوةي شةرعييةو ئةو موسولرخواي ضونكة بيرئةدةبة، وانةبواية كة خؤزطةدةخوازيرت بةريطريكردنيش ب��اش��رتدةزان��ير��ت.. بةبةزةيي ك��ردط��ارو وةك��و رازي��ب��ك��ةي��ت، ل��ةخ��ؤت كافر ب��ةوةن��اب��ير��ت لةئيسالم طوماني ئةمة ك��ردووي��ان��ة.. يةكطرتوو خوشكانةي ئ��ةو بامشانة ثيريان، دةنا قسةي هةنديركيان كة دةلريرت: »ليردان ناشةرعيية« و نائةخالقي و ناشارستاني رةفتاريركي قيرزةونة«، رةفتاريركي »ليردان دةلريرت: كة ئةويرتيان يان ئةو ه��ي��وادارم زةق���ة.. كوفريركي ه��اوش��ير��وةي��ان ئةمانةو نةفسي لةسةركردنةوةي بضنةوةو بةخؤياندا خوشكانة خؤيان وايانليرنةكات لةشةرعي خوا ياخييانبكات، ضونكة .. خواي طةورة ريري سزاي ئةويان جةلدةليردانة يان مشش�رتيرمانطةيةنيرت ب��داتء ئيروةيش منيشء نيشاني راست ل��ةئ��ي��س��الم��ةك��ةو مب��ان��ك��ات ب��ةئ��ةدات��ي ق����ةدةري خ��ؤي بؤ

سةرخستين ئةم دينة.. ئامني..وصلى اهلل على إمام اجملاهدين سيدنا ممد وعلى آله

وصحبه أجعني.

ثةرطاليك بؤ خوشكانيكي لةخواياخيبوو

39 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

كة زانستةية ئ��ةو ش��ةرع��ي: لةزانسيت مةبةست -خواي ثةروةردطار لةئامسانةوة بةوةحي بؤ ثيرغةمبةري ئةميش ن���اردؤت���ةخ���وارةوة، )j(موحةممةدي م���ةزن دوو لةم ئينجا روونكراوةتةوة، حةديسدا لةقورئانء جويربؤتةوة. شةرعي زانستيرتي لقة س��ةرض��اوةي��ةوة

خواي طةورة دةفةرمويرت: ] ۆئ ۈئ ۈئ ېئ حئ جئ ی ی یی ىئ ىئ ىئ ېئ ېئ مئ ىئ [ال��ن��س��اء. وات���ة: خ��واي ط���ةورة ق��ورئ��انء نةشتدةزاني ئةوةي ناردوويتةخوارةوة، بؤ حيكمةتي يكرديت، بةراسيت فةزلري خوا طةورةية لةسةرت. ئةو ف�ر

پپ ٻ ٻ ٻ ٻ ]ٱ دةفةرمويرت: هةروةها ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ ] ڦ ڤ ڤ ڤ ڤ ٹ ٹٹ ٹ ٿ ٿ ٿ الشورى. واتة: ئيرمة هةرئاوا رؤحيركمان )قورئانيركمان( نةدةتزاني زةمانة ئةو نارديت، بؤ خؤمانةوة لةاليةن ئيرمة ب��ةآلم ب���اوةر ضيية؟ ن��ةدةت��زان��ي ق��ورئ��ان ضييةو ويست هةركةسيركمان كة روناكييةك تيشكي كردمانة لةبةندةكاني خؤمان ريرنمايي ثيربكةين. تؤيش بةراسيت دةك��ةي��ت.. راس��ت ريربازيركي ب��ةرةو خةلركي ريرنمايي هةروةها: ]ۅ ۅ ۉ ۉ ې ې ې ې ى ىئ [ زانستةكةت دوايئةوةي هةركةس جا واتة: عمران. آل ئةوة ثةروةردطار خواي بكات.. موناقةشةت هات، بؤ روون��دةك��ات��ةوة ك��ة ل��ةرير��ط��ةي وةح��ي��ي��ةوة زان��س��يت بؤ زانستةكةيشي ن����اردووة، )j( ن����ازدار ثيرغةمبةري رووناكيية، تيشكي ن���وورة، ك��ة وةس��ف��ك��ردووة ب��ةوة خةلركي ثيرزيندوودةكاتةوةو مردووةكاني دلرة ضونكة وةك ثيردةردةهيرنيرت، روون��اك��ي ب��ةرةو لةتاريكييةوة

ڱ ڱ ڱ ڱ ڳڳ ڳ [ دةف��ةرم��وير��ت: ں ں ڻ ڻ ڻ ڻ ۀ ۀ ہ ہ ہہ

األن��ع��ام. ۓ[ ےے ھ ھ ھ ھ واتة: ئايا ئةوكةسةي كة مردووبووةو ئيرمة زيندوومان )ب��ةش��ارةزاي��يء ت��ا ثيربةخشيوة ن��ورم��ان ك��ردؤت��ةوةو وةك��و ئةمة ب���روات، خةلركيدا بةنيرو دي��دروون��ي��ي��ةوة( خؤي ناتوانيرت لةتاريكستانيدايةو كة واية ئةوكةسة كافران كردةوانةي ئةوكارو ئاوا ئاخر ليرقوتاربكات؟! دةيانكةن، لةبةرضاوي خؤيان جوانكراوة. ئيبنوحةجةر »مةبةست دةف��ةرم��وير��ت: ليربيرت( خ���واي )رةمح��ةت��ي دينةكة فةرماني كة زانستة شةرعييةية ئةو لةزانست: روون��دةك��ات��ةوة ل��ةخ��واث��ةرس��يتء م��ام��ةلر��ةو رةف��ت��اردا، ئةركانةي ئةو سيفةتةكانيء زانيين خواو لةناسيين ل��ةس��ةر م���رؤظ ب��ةرام��ب��ةر خ���واي ط����ةورة دي��اري��ك��راون ئةمانةيش ئ��ةوةي لةكةموكورتي.. راطرتين لةبةدوور فيقهة«. حةديسء قورئانء تةفس�ي لةخؤدةطريرت: )فتح الباري/141/1(، ئةمة ئةو زانستةية كة مةدحكراوة، ب��ةلر��ط��ةك��ان ب��اس��ي ث���ؤزي��يء طرنطيي خ��ؤيء ئ���ةوةي كة ئةمةيشة دةكةن، خويرندكاراني بةريرزيي مةزنييء زؤرن، زانستيرت خؤ ئةطينا مةبةستمانة، ةدا ل���ر ئيرمة هةيشة ن���اوزةدك���راوةو ه��ةرب��ةخ��راث هةية وا زان��س��يت بةضاك ب��اس��ك��راوة، ل��ةوةي كة ب��ةخ��راث ن��اوزةدك��راوة، ئ��ةوةي��ة ك��ة خ���واي ط����ةورة دةره���ةق���ي ف��ةرم��ووي��ةت��ي:

ک کک ڑک ڑ ژ ژ ]ڈ واتة: البقرة. ] گ گ گ گ ڳ ڳ ڳڳ ڻ ةدا دةبن كة زيانيان ثيردةطةيةنيرت نةك سوود )ل�ر ئةوة ف�رمةبةست لةسيحرزانينة(، بؤ خؤيشيان ئةوة دةزانن كة ئةوان مامةلرةي ثيروةدةكةن هيض ثشكيركي قيامةتيان بؤ ثةروةردطار خ��واي وةك��و - كةوابوو مسؤطةرناكات.. هيض زيانبةخشةو هةية وا زان��س��يت - بةيانيدةكات سووديركي نيية، وةكو ئةو زانستةي كة كافرة بيردينةكان

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

مريان حةبيب

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني40

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ثيرغةمبةراني بانطةوازي ثةيامء لةبةرهةلرستيكردني خوادا بةكاريان دةهيرنا.. كة خواي طةورة دةرهةقيان

ڭ ۓ ۓ ے ے ]ھ فةرموويةتي: ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭ بةبةلرطةو ثيرغةمبةرةكانيان كة كاتيرك وات��ة: غافر. ]ن��ي��ش��ان��ةي روون�����ةوة ل��ير��ي��ان دةه��ات��ن��ة ث��ير��ش، ئ���ةوان خؤشحالردةبوون! خؤيان بةزانستةكاني )كافرةكان(

دواي������ي خ���ؤي���انء بةآلم خواي طةورة

لةهةنديرك هةية وا زانسيت مةفحكردةوة. رةفتارياني لةدنيادا زانستانةي ئةو وةك��و مةدحكراوة، حالرةتدا وةك��و ك��ي��ف��اي��ةن، ف���ةرزي لةئيسالمدا ك��ة ب���ةس���وودن، ثيشةسازيء..هتد. ضاندنء ثزيشكيء زانستةكاني ف��ةرم��ووي: دةره��ةق��ي��ان )j(ثيرغةمبةر ك��ة ئ��ةوان��ةي )أنتم أعلم بأمور دنياكم( رواه مسلم. واتة: ئيروة خؤتان

لةكاروباري دنيايي خؤتاندا شارةزاترن. كة ئةوكةسانةي شةرعي: زانسيت خويرندكاراني -بةلرطةكان لةسةر طةورةيي خؤيانء ريرزي ثلةوثايةيانء ئ��ةوة ه��ات��ووة، ثاداشتيان زؤري���ي ب��وون��ي��انء ق���ةدري كة ئ��ةوان��ةن زان��س��ت��ةن، ئ��ةم ئةهلي ك��ة ئ��ةو كةسانةن لةخؤياندا يةكسةر يبوون ف�ر وةريانطرتووةو هةرضي ��ي��ان��ك��ردووة، ئ��ي��ن��ج��ا ط��ةي��ان��دووي��ان��ةت��ةوة ج��ير��ب��ةج��يركردنةوةو روونكردنةوةي.. خؤ بةلرطةي بةخةلركي، بةف�ر

سةرزةنشيت ئ��ةوك��ةس��ان��ة زؤر ه��ات��ووة زانستةكة ل��ةس��ةر ك��ة

طةورة خ��واي كة وةك��و كاريانثيرنةكردووة، بوونء ف�رۀ ۀ ہ ہ [ فةرموويةتي: ئةوانة دةرب��ارةي ہ ہ ھ ھ ھ ھ [ الصف. واتة: طةورةترين دةيلرنير ئةوةي ئةوةية: هةلرسيرنيرت رقي خوا كة شتيرك

41 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

كة رووندةبيرتةوة ئ��ةوة لةمةوة كاريثيرنةكةن. خؤتان ئ��ةو زان��اي��ةن��ةن ك��ة كار ئ��ةو كةسانةي م��ةدح��دةك��رير��ن بةزانستةكةي خؤيان دةكةن، ئةوةي زةميشدةكريرت ئةو زانايانةن كة كار بةزانستةكةي خؤيان ناكةن، بطرة خواي ناكةن خؤيان بةزانستةكةي كار زانايانةي ئةو طةورة دةفةرمويرت: ئةوةتا حسيربيكردوون! نةزانان لةريزي

] ڈ ژ ژ ڑ ڑک کک ک ڱ ڱ ڱ ڳڳ ڳ ڳ گ گ گ گ ڱ ںڻ ڻ ڻڻ [ البقرة. واتة: ةدا دةبن كة زيانيان ثيردةطةيةنيرت نةك سوود )ل�ر ئةوة ف�رمةبةست لةسيحرزانينة(، بؤ خؤيشيان ئةوة دةزانن كة ئةوان مامةلرةي ثيروةدةكةن هيض ثشكيركي قيامةتيان بؤ مسؤطةر ناكات، بةراسيت -ئةطةر بيانزانياية- ثةييان بةوة دةبرد كة خؤيان بةنرخيركي كةمء طةن فرؤشتووة. سةيري سةرةتاي ئايةتةكة بكة كةئةهلي كيتاب )خاوةن ناساند، زانست ب��ةخ��اوةن ئامسانييةكان(ي ثةيامة بةثييت )ولقد(يش جةخيت زياتري لةسةر شارةزاييان دةفةرمويرت: ئايةتةكةدا لةكؤتايي كةضي كردؤتةوة، كةوابوو بيانزانياية!! ئةطةر ڻ[ ]ڻڻ نةكرد، خؤيان بةزانستةكةي كاريان ب��ةآلم زان��اب��وون،

بةمةيش ضوونةوة ريزي ئةوكةسانةي هيض نازانن!! شيرخولئيسالم ئيبنوتةمييية دةفةرمويرت: »ئةوةي خؤي جيري ذيريياندا لةب�و دةي��زان��نء انان موسولرراوان��ي ن���ر م�اتطري ئةوكةسانة كة ئةوةية ط��رت��ووة، خواو جيرنشيين ثيرغةمبةرانن كة دينةكةيان بةشارةزايي وةرطرتووةو بةكردةوة ثيادةيانكردووةو بانطةوازةكةي خواو ثيرغةمبةريان)j( هةلرطرتووة، لةراستيدا ئا ئةوان ئةوانةيشن ثيرغةمبةرانن، سةرراسيت شويرنكةوتووي ل��ةث��ل��ةوث��اي��ةي ئ��ةو دةس��ت��ةي��ةدان ك��ة ث��الر��ف��ت��ةك��راونء لةخؤ ب��اران��ةك��ةي ئ��اوي بةثيتةي خاكة ئ��ةو بوونةتة واندووة، ث�ر زؤريشي سةوزاييةكي ث��اوةنء طرتووةو طةشةو نةشومناي بةخؤي كردووةو طةشةو نةشومناي كةسانةن ه��ةرئ��ةو ئ��ةوان��ة ك���ردووة، بةخةلركانيرتيش بؤ بةهيرزيان ئ���ادةي دينييء ب��ةرف��راوان��ي دي��دي كة بوويشنةتة بؤية ئاخر ث��ير��دراوة، خ��وا بانطةوازةكةي م���ات��ط��ري ث��ير��غ��ةم��ب��ةرانء ج��ير��ي ئ���ةو رير����زةي خ��واي كردطارن كة بيانكاتة شويرنكةوتووي ئةو ثيرغةمبةرانةي

دةربارةيان دةفةرمويرت: ]ڦ ڦ ڦ ڦ ڄ بةندانةي ئ��ةو وات��ة: [ ص. ڄ ڄ ڄڃ يةعقوبي ئيسحاقء ئ��ي��رباه��ي��مء ل��ةب���ب��ير��ت: ئ��ير��م��ةت دينداريء هيرزي )األي��دي(: زي��ت!! دي��دي خاوةنهيرزو دي��دي )األب��ص��ار(ي��ش خ���واوة، بةفةرماني ثابةنديية خواوة، بةديين لةثةيربدن روونيية زةين ب��ةرف��راوانء بة)األبصار(ةكة ثةي بةحةق دةباتء شارةزاي دةبيرت، بانطةوازة بيطةيةنيرتةوةو دةت��وان��ير��ت بةهيرزةكةيش بانطهيرشتكردني بةطةياندنةوةو هةلرطريرت: خواييةكة

خةلركي بؤي..«. )جمموع الفتاوى/ 93-92/4(. ئ��ي��م��ام ش��ات��ب��ي��ش )رةمح���ةت���ي خ����واي ل��ير��ب��ير��ت( دةف���ةرم���وير���ت: »زان���س���ت ه���ؤك���ارة، خ���ؤي ل��ةخ��ؤي��دا هةرضي بؤية كاركردنة، هؤكاري بةلركو مةبةستنيية، لةبةر زانست هاتووة لةسةر طةورةييء مةزنيء ريرزي كارثيركردنةكةيةتي« جيربةجيركردنء ث��ي��ادةك��ردنء

)املوافقات 65/1 ط. داراملعرفة(. »زانست: دةفةرمويرت: )69(يشدا لةالثةرة لةوةية -مةبةستم ثةسةندة شةرع الي كة ئةوةية خؤيء مةدحي )j(خوا ثيرغةمبةري خواو كة دةبيرتة كة ئةوةية ئةويش كردووة- خويرندكاراني ئةوة كارثيركردني، بؤ خاوةنةكةي هاندةري ثالرنةرو بةكةيفي خاوةنةكةي ليرناطةريرت كة زانستةية ئةو كاربكات! خؤي بةحةزي هةلرسوكةوتبكاتء خؤي خؤشيبيرتء خاوةنةكةي كة زانستةية ئةو ئةوة لةمانةوة ثابةندبيرت«. ثيروةي ناضاردةكات ترشيبيرت لةسةر بةلرطةكان زانايانةي ئةو كة دةردةكةويرت ئةوة

مةدحكردنيانن، ئةوانةن كة كار بةزانينةكةيان دةكةن.قورئانء بةلرطةي دةلريرني: ثيرشةكيية ئةم دواي بةريرزيي شةرعيء زانسيت طةورةيي لةسةر سوننةت

خويرندكارو مامؤستايانء ثابةندو ثةيرةواني زؤرن.بةلرطةي قورئان لةسةر طةورةيي زانستء زاناياني:

ڄ ڦ ]ڦ دةفةرمويرت: طةورة خواي )1چ چ ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ڄ ڄ چ چ ڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڌ ڎ ڎڈ ڈ ژ ژ ڑ ڑ ک ک ک کگ گ ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ڳ گ گ ں ں ڻ ڻ ڻ ڻۀ ۀ [ البقرة.

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني42

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ي ه��ةره��ةم��وو وات���ة: خ���واي ث���ةروةردط���ار ئ��ادةم��ي ف����رناوةكان كرد، ثاشان خستنية ثيرضشاوي فريشتةكانء ف���ةرم���ووي: دةي ئ��ةط��ةر راس��ت��دةك��ةن ن���اوي ئ��ةم��ان��ةم ئيرمة تؤ، بؤ بيرخةوشي ث��اكء خواية، وتيان: ، ثيربلرنيرتكردووين.. هيض زانيارييةكمان نيية جطة لةوةي تؤ ف�رناوي ئادةم ئادةي فةرمووي: دانايت.. زاناو تؤ خؤت ، كاتيرك ئةويش ناوي ئةوانةي ثيروتن، ئةوانةيان ثيربلريرخواي طةورة فةرمووي: مةطةر من ثيرمنةوتن كة من خؤم دةزامن ئةوةيش دةزامن.. زةوي ئامسانةكانء نادياري

كة ئاشكرايدةكةن يان بةثةنهاني دةيهيرلرنةوة.قورتوبي دةفةرمويرت: ئةم فةرمايشتةي خواي طةورة

]ک ک ک ک[ ثيرنج باسي تيرداية: ي��ةك��ةم/ ئ���ةوةي ك��ة خ���واي ط���ةورة دةف��ةرم��وير��ت: ] ل��ةن��اوةك��ان��ي��ان ك���ة ف��ةرم��ان��ي��ث��ير��دا ک[: ک دةزانيرت ئةوانة خؤي كة بزانن تا ئاطاداريانبكاتةوة، ء ط��ةورةي��ي خؤي ف���ةزلر ل��ةوان دةك���ات، تا كة ثرسيار بؤضي بزانن تا دةرك��ةوير��ت، بؤ ئ��ادةم(ي��ان )سةييدونا كة فةرمانيانثيردةكات دوات��ر خستووةو ئةواني ثيرش قوتابيي دةكاتة ئ��ةوان بؤضي كة ببةن، بؤ كرنووشي ثلةو ئ��ةو بنب، ف�ر لةمةوة تا فةرمانيانثيردةكات ئ��ةمء ئ��اس��ت��ةب��ةرزةي ث��ير��داو ك��رن��ووش��ي ب��ؤ ب��را، ضونكة ئةو

زانيارييانةي تايبةتكردبوو بةوةوة. زانستء فةزلري لةسةر بةلرطةية ئايةتة ئةم دووةم/ طةورةيي ئةهلي زانست، بؤية لةفةرموودةيشدا هاتووة: )وإن امل�ئكة لتضع أجنحتها رضا لطالب العلم(، واتة: فريشتة لةبةررازيبوونيان لةخويرندكاري زانست، بالريان لةبةردةميدا.. دةبن فيز بيرهةواو واتة: بؤي. رادةخ��ةن لةنيروان ئةو هةموو مةخلوقاتانةي خواي طةورةدا ئةمة تةنها بؤ ئةهلي زانست دةكةن! لةبةرئةوةي خواي طةورة ث��ةروةردةك��رد، زانست ئةهلي ئةدةبي لةسةر ئادةمي ���وةي ث���اب���ةن���دب���وو.. ئ��ي��دي ئ���ةو زان��س��ت��ة ئ���ةوي���ش ث���يرئةو دةرب��ك��ةوير��ت ئ��ادةم��دا لةنةوةكاني لةهةركةسيرك بيرهةواوفيز ملكةضء لةبةردةميدا ئاوا بةريرزانة فريشتة رةفتاردةكةن، ضونكة رازين بةوةرطرتنء بآلوكردنةوةي ئةمة جا بةخويرندكاراني.. خؤشحالرن زانستةو ئ��ةو دةبيرت ئ��ةدي زانست، لةخويرندكاراني هةلرويرستيانة خواويستيي زاناياني كارو ف�ر لةزاناياني هةلرويرستيان

خباتة ئيروةيش ئيرمةيشء ط��ةورة خ��واي بيرت؟! ض��ؤن ريزيانةوة.. ئامني.. )تفسري القرطيب 289-288/1(.

2( خواي طةورة كة دةفةرمويرت: ]ۆئ ۈئ ۈئ ېئ ېئ ېئ ىئ ىئ ىئ یی ی ی جئ حئ مئ ىئ [ النساء. واتة:خواي ثةروةردطارت ئةوةي خ��وارةوةو ناردوويتة بؤ دانايي كتيريب خؤيء ك��ردووي��ت ك��ة ن��ةت��دةزان��ي، خ���واي ط���ةورة ضاكةو ف���ربةشيركي دةق��ي هةية. بةسةرتةوة مةزني زؤر ف��ةزلر��ي ئايةتةكة: ]ېئ ىئ ىئ ىئ یی[ طةورةيي زانست ء بةفةزلر زانستةي ئةم طةورةيش خواي دةردةخ��ات..

]ی دةفةرمويرت: كة وةسفكردووة خؤي ضاكةي ه���ةروةك���و ط�����ةورة خ����واي مئ[، حئ جئ ی ثيرغةمبةري بةسةر دةك��ات خؤي فةزلري ضاكةو باسي نازدارةوة)j(، باسي ضاكةو فةزلري بيرسنووري خؤيشي

دةكات بةسةر ثيرغةمبةرة بةريرزةكانيرتيشةوة:خواي )سةالمي ئيرباهيم سةييدونا دةربارةي -

ڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ [ دةفةرمويرت: ليربيرت( واتة: مريم. ] ک ڑ ڑ ژ ژ ڈ ڎڈ بةتةئكييد طيان، بابة فةرموو: بةباوكي خؤي ئيرباهيم من زانستيركم بؤ هاتووة كة تؤ نيتة، دةي سا شويرنمكةوة

خؤ من ريرنمايي ريريةكي راستت دةكةم.ليربيرت( خواي )سةالمي يةعقوب سةييدونا بؤ -

ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ [ دةفةرمويرت: بةراسيت ئةو واتة: يوسف. ] ی ی ىئ ىئ بةو زانستةي ثيرماندا بوو بةخاوةن زانست، بةآلم ئةمة

شتيركة زؤرينةي خةلركي نايزانن.خواي )سةالمي يوسفيش بةسةييدونا دةرهةق -

ٹ ٿ ٿ ٿ ]ٿ دةفةرمويرت: ليربيرت( خواي هةروةها واتة: يوسف. ] چ ٹ ٹ شيكاريي ليركدانةوةو هةلرتدةبذيرريرتء ثةروةردطارت

دةكات. خةونت ف�ر- دةربارةي سةييدونا داود )سةالمي خواي ليربيرت(

دةفةرمويرت: ] ہ ہ ھ ھ ھ ث��ةروةردط��ار خ��واي وات���ة: البقرة. ] ۋ ےے ھ ي ئةوةي دةسةآلتي حوكمرانيء دانايي ثيربةخشيء ف�ر

كرد كة خؤي حةزدةكات.خواي )سةالمي سولةميان سةييدونا دةرب���ارةي -

43 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ڄ ڄ ڦڄ ڦڦ [ دةف��ةرم��وير��ت: ليربيرت( ڇ ڇ ڇ ڇ چچ چ چ ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ڍ ڍ [ النمل. واتة: سولةميان لةداودي باوكييةوة دةسةآلتي حوكمراني بؤ مايةوة، بةخةلركةكةي فةرموو: حالريكراوينء بالرندةكان لةزماني ئيرمة خةلركينة، هؤ ئا ثيردراوة، لةهةموو شتيركيشمان ، تيردةطةين ضيدةلرنير

ئةمةية ضاكةو فةزلري ئاشكراو ديار.- دةربارةي سةييدونا عيسا )سةالمي خواي ليربيرت(

ڤ ڤ ٹ ٹ ٹ ٹ ٿ ٿ [ دةف��ةرم��وير��ت: ڄ ڄ ڄڄ ڦ ڦ ڦ ڦ ڤ ڤ ڃ ڃڃ ڃ چ چ چچ ط���ةورة ك��ة خ���واي وات����ة: امل���ائ���دة. ڇڇ ہ [ ئةو يادي مةريةم، كوري عيساي هؤ ئةرير فةرمووي: ريرزو فةرة بطرة كة بةخؤتء دايكتم داوة، كة بةجوبرةئيل ناوبيرشكةو بةكؤرثةيي وامليركرديت ثشتمطرتيتء ي ثةيامء داناييء ث�ييت هةربدويريت، هةروةها كة ف�ر

تةوراتء ئينجيلم كرديت. راوة ن�����ر ل���ةو ئ���ةو رير�����زةي ئينجا ه���ةروةك���و ك��ة كردن، ئةوةيش دةخاتةوة عةزيزانةي خؤي ناو شيت ف�رزانستء نيعمةتي كة شويرنكةوتووةكانيان ثيرشضاوي وةك بةخشيوة. بةئيروةيش زانستم ئةهلي فةري ريرزو

ڭ ڭ ڭ ۓ ۓ [ دةف��ةرم��وير��ت: ۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ۇ ۇ ڭ ۉ ۉ ۅ ۋۅ ف��ةرو ب��ؤئ��ةوةي وات��ة: البقرة. ى[ ې ې ې ې ضاكةي خؤيشمتان لةسةر تةواوبكةم تا ريرنمايي خوايي وةرطرن. هةروةكو كة ثيرغةمبةريركمان لةخؤتان بؤناردن تا ئايةتةكاني منتان بةسةردا خبويرنيرتةوةو ثارسةنطانة ث��ةروةردةي ناخء دةرةوةت��ان بكاتء كتيربء داناييتان

كات، هةروةها هةموو شتانيركيرت كة نايزانن. ف�ر هةروةها دةفةرمويرت: ] ۉ ې ې ې ې ى ۇئ ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ ائ ى ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئۈئ ۆئ ۆئ ىئ ىئ ی [ آل عمران. واتة: خواي طةورة نيعمةتي لةخؤيان كة ب��ةوةي رذان��د اناندا موسولر بةسةر خؤي ثيرغةمبةريركي ليرهةلربذاردنء ثةيامي خؤيي ثيردانارد، تا ئايةتةكاني نيشانبداتء طةورةيان خواي نيشانةكاني

ديسان ث��ةروةردةي��ان��ب��ك��ات، خبويرنيرتةوةو بؤ ئ��ةوي��ان ثيرشرت ئةوانة بكات، ف��ةرم��وودةي��ان ق��ورئ��انء ي ف���ر تا

نةزانبوونء لةطومراييةكي ئاشكراو دياردا بوون. دةف��ةرم��وير��ت: ]ٺ ٺ ٿ ٿ ط��ةورة 3( خ��واي

ٿ[ طه. واتة: بلرير خواية زانستم زيادبكة. ئ��ي��م��ام ب���وخ���اري )رةمح����ةت����ي خ����واي ل��ير��ب��ير��ت( لةسةحيحةكةي خؤي لة)باب فضل العلم(دا ئةم ئايةتةي ئيبنوحةجةري زانست.. باسي بةدةستثيركي ك��ردووة ع��ةس��ق��ةالن��ي��ش دةرب�����ارةي ئ���ةوة دةف���ةرم���وير���ت: »ئ��ةو

]ٺ ٺ دةفةرمويرت: كة طةورة خواي فةرمايشتةي ٿ ٿ ٿ[ طه. واتة: بلرير خواية زانستم زيادبكة. بةلرطةيةكي ئاشكراو راشكاوي طةورةييء ريرزي زانستة، )j(بةثيرغةمبةرةكةي فةرماني ط��ةورة خ��واي ضونكة جطة بكات شتيرك هيض زي���ادةي داواي كة ن��ةك��ردووة شةرعيية زانسيت لةزانستةكة مةبةستيش لةزانست، ئةركةكاني لةزانيين موكةللةفةكان، ب��ؤ س���وودي ك��ة زانيين وةكو هةية، دينةكةيان دةربارةي سةرشانياندا ئةحكامةكاني خواثةرسيتء سةوداومامةلرةيان، هةروةها ناوو سيفةتةكانيء زانستيان دةربارةي خواي طةورةو ئةركي موكةللةفةكان لةناسيين تةواويريتء تاكو ثاكييء لةزانستةكاني وان ئةمانةيش هةموو كورتيدا، بيركةمو تةفس�و فةرموودةو شةرعناسيدا. )فتح الباري 141/1(.

4( كة خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وير��ت: ]ڇ ڇ ڇ ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ڳ گ گ گ گ ک ک ک ک ڑ ڑ خزر( سةيدنا موساو )سةييدونا واتة: الكهف. ڳ[ -سةالمي خوايان ليربيرت- لةوكاتةي كة بةكةنار دةريادا بيين ئيرمةيان لةبةندةكاني يةكيرك دةرؤيشنت، ثيركةوة كة رةحةتي خؤمان بةسةردا رشتبوو، زانستمان لةاليةن خ��ؤم��ان��ةوة ث��ير��داب��وو. موسا ث��ير��ي��وت: رير��م ث��ير��دةدةي��ت كراويت منيش شويرنتكةوم بةو ئوميردةي لةوةي كة ف�رثيرغةمبةرة دوو ئةو دةرهةق ئايةتانةي ئةم يببم؟!. ف�رئايةتةكةي وةك��و ليربيرت( خ��واي��ان )س��ةالم��ي ب��ةرير��زةن بلرير وات��ة: ط��ه. ٿ[ ٿ ٿ ٺ ]ٺ ثيرشوون: خواية زانستم زيادبكة. كة دةربارةي ثيرغةمبةري بةريرزي ه���ةرداواي موسايش سةييدونا ةدا ل����ر ،)j(خؤمانةبةدةستهيرنانيدا لةثيرناوي دةك���اتء زي��ات��ر زان��س��يت

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني44

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ببيرت كة ء الريي لةوةنيية لةيةكيركيشةوة ف�ر كةوتؤتة رير )j(مةنزيلةي لةوةي خؤي كةمرتبيرت! ثيرغةمبةري خواإذ إسرائيل بين من مل يف موسى )بينما دةفةرمويرت: موسى: قال منك؟ أعلم أح��دا أتعلم فقال: رج��ل ج��اءه خضر، عبدنا بلى موسى: إىل وجل عز اهلل فأوحى ل، وقيل آية ��وت احل له اهلل فجعل لقيه، إىل بيل الس فسأل فإنك ستلقاه، فكان موسى فقدت احلوت فارجع إذا له: صلى اهلل عليه يتبع أثر احلوت يف البحر فقال فتى موسى ملوسى: أرأيت إذ أوينا إىل الصخرة فإني نسيت احلوت ذلك موسى: قال ه، أذك��ر أن يطان الش إل أنسانيه وما ا على آثارهما قصصا فوجدا خضرا ما كنا نبغي فارتدالبخاري رواه كتابه( يف اهلل قص ما شأنهما من فكان لةناو موسا سةييدونا ل��ةوك��ات��ةي وات���ة: .)74( برقم كؤمةلريرك خةلركي بةنوئيسرائيليدابوو، لةناكاو كابرايةك هاتة خزمةتيء ليريثرسي: ئةرير كةست لةخؤت زيرةكرت ط��ةورة خ��واي ئيرت ن��ا، ف��ةرم��ووي: موسا ثيرشكديرت؟! زاناترة(، )لةتؤ بةندةم خ��دري ، بةلرير ن��ارد: بؤ وةح��ي ، دةيطاتير ض��ؤن كة بزانيرت ويسيت موسا سةييدونا خواي طةورة نيشانةيةكي ثيرفةرموو، كة ماسييةك خباتة ليرتبزربوو، لةكوير ثيرشيوترا: ب��روات، زةميلةيةكةوةء دةبينيت، ل��ةوير زان��ات��رة ئ��ةو ئ��ةو جيرية، ب��ط��ةرير��رةوة سةييدونا موسا الوضاكيركي خؤياني بردء رؤيشنت، الي تاويررة بةرديرك الياندابوو، دواتر هةستانةوةو كةوتنةوة بةالوضاكةكةي موسا سةييدونا هات، نيوةرؤ كة ، ريرهاورير بيخؤين، بيرنة نيوةرؤكةمان خواردني فةرموو: الوضاكةكة بةسةييدونا موساي فةرموو: ئةرير دةزانيت ليربزربووة، ماسييةكةم ب��ةردةك��ةوة ت��اوير��رة ل��ةالي من ، هةرلةب�مبوو كةضي حةمتةن دةبيرت بطةريرينةوة ئةويرلةيادمدامبيرنيرت، نةيهيرشت ب��ردم��ةوةو ب�ي شةيتان س��ةي��ي��دون��ا م��وس��ا ف����ةرم����ووي: ئ���ير ئ����ةوة م��ةب��ةس��يت طةرانةوةو خؤياندا بةشويرنثيري ئيدي طةشتةكةمانة! ل���ةوير ب��ي��ين. باقيي ض���ؤك��ةك��ةي��ش ئ��ةوةي��ة خ��دري��ان اويرتييةوة. ط�ر خؤيدا لةكتيربةكةي ط��ةورة خ��واي كة لةسةر راشكاوة ئاشكراو بةلرطةيةكي بةسةرهاتة ئةم خوازاني، ضونكة سةييدونا موسا طةورةيي زانستء ف�رلةطةلر ئةوةيشدا كة ثيرغةمبةري خاوةن ثةيامةو يةكيركة )أول��ي بةهيرزةكان ويستة خ��اوةن ثيرغةمبةرة لةثيرنج

بوونء وةرطرتين زانست دةكةويرتة العزم( كةضي بؤ ف�ركةمرتة. لةو زؤر مةنزيلةي كة خدر سةييدونا شويرن ئيمام ئيبنوحةجةري عةسقةالني لةبةراوردكردني فةزلري رايةن ئةو لةسةر »هةموو دةفةرمويرت: هةردووكياندا ثيرغةمبةري ب��ةآلم خواية، راوي ن���ر هةرضةندة خدر كة خاوةن ثةيامي سةربةخؤنيية، ثيرغةمبةري خاوةن ثةيام راوي طشتيي خواي طةورة مةزنرتة«. ئةطةر بضينة لةن�رسةرئةو بؤضوونةيش كة طواية سةييدونا خدر ثيرغةمبةري خاوةن ثةيامة، خؤ ئاشكراية كة ثةيامي سةييدونا موسا بوتريرت: ئةوةية ئ��ةوث��ةري ط��ةورةت��رة، ئ��ةو لةثةيامي بةنوئيسرائيلييةكانة، ثيرغةمبةريركيرتي خدر سةييدونا خ��اوةن هةرثيرغةمبةري موسايش سةييدونا خؤ ئ��ير سةييدونا كة لةوةيشدانيية طومان ئ��ةوان��ةو ثةيامي راوانةي ن�ر ثيرغةمبةرانء ئةو هةموو س��ةروةري موسا خواي طةورةية كة بؤ ريرنمايي بةنوئيسرائيل هاتبوون، فةرموويانة: ك��ة وةرب��ط��ري��ن بؤضوونةيش ئ��ةو ئ��ةط��ةر ثيرغةمبةري ضجاي راون��ي��ي��ة، ه��ةرن���ر خ��در سةييدونا طةورةية. وةلييةكي خ��واي ئ��ةوة دي��ارة ثةيام، خ��اوةن كة بةلرطةنةويستة ئ��ةوة نةقلريشةوة ء ئ��ةق��لر ل���ةرووي ثيرغةمبةر لةوةلي طةورةترة، هةركةسيرك باوةري وابيرت ئةمة بةثيرضةوانةوةية، ئةوا كافرة، ضونكة نكولريي شتيرك الباري )فتح دينة«. لةبةلرطةنةويستةكاني كة دةك��ات

.)221/1دةفةرمويرت: ]ٿ ٿ ٹ ٹ طةورة كة خواي )5ڄ ڄ ڄ ڦ ڦڦ ڦ ڤ ڤ ڤ ڤ ٹ ٹ آل عمران. واتة: خواي طةورة ڄ ڃ ڃ [ فريشتةكانء هةروةها شايةتيداوة، بريارو دةزانيرتء كة داوة لةسةرئةوة شايةتييان زانستةكانيش خاوةن دادث��ةروةري��ي رةه��ا وا بةدةست خ��واي ط��ةورةوة، هيض جطة رةهانيية دةس��ةآلت��ي ثةرسنتء شاياني خوايةك ل��ةو، خ��واي ط��ةورة ب��ةدةس��ةآلتء دان��اي��ة. ئيبنولقةييم )رةمح���ةت���ي خ����واي ل��ير��ب��ير��ت( دةرب������ارةي ئ���ةم ئ��اي��ةت��ة زانستةكاني خ����اوةن ط����ةورة »خ����واي دةف���ةرم���وير���ت: كردووة بةشاهيرد لةسةر مةزنرتين باسيرك كة شايةتيي )تةوحيد(ةكةية، خوابةيةكناسني كة ل��ةس��ةردةدرير��ت،

ڤ ڤ ٹ ٹ ٹ ٹ ٿ ]ٿ دةفةرمويرت: كة ڃ ڄ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦڦ ڦ ڤ ڤ

45 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ڃ[ آل عمران. ئةوة لةضةند اليةكةوة بةلرطةية لةسةر بةثيرشرةو يةكةم/ زان��اك��ان: رير��زي زانستء طةورةيي ب��ةوةي دووةم/ خ��ةلر��ك��دا. ه��ةم��وو ل��ةن��او ناساندنيان شايةتيداني ري��زي هيرناوةتة ئةواني شايةتيدانةكةي ريزي خستؤتة ئةواني شايةتيداني سيريةم/ خؤيةوة!. شايةتيداني فريشتةكانةوة. ضوارةم/ ناوةرؤكي ماناكة، هةم مةنزيلةيانة ناساندني بةزانايانء متمانةكردنة لةالي خواي طةورة هةم لةناو خةلركيدا، ضونكة شتيركي شاهيرد دةك��ات��ة كةسانيرك ط��ةورة خ��واي كة حةمتيية وةكو شاياننب. ثيرطةيشتنياندا ل��ةدادث��ةروةري��يء كة لةئةسةردا هاتووة كة ثيرغةمبةري خوا)j( دةفةرمويرت: ريف مل هذا العلم من كل خلف عدوله، ينفون عنه حت )ياهلني(. واتة: ئةم الغالني، وانتحال املبطلني، وتأويل اجلنةوةكان جيرمتمانةي سةرراستء )شةرعيية( زانستة ه��ةلر��ي��دةط��رن، ك��ة ل��ةراوب��ؤض��وون��ي ض��ةوت��ي الرير��ي��انء دارالسعادة/ )مفتاح دةيثاريرزن«. نةفامان ليركدانةوةي رةمح��ةت��ي ئةلبانيي ش��ير��خ .)49 ص48، ال��ق��ي��م، إب��ن لةتويرذينةوةي فةرموودةكاني )مشكاة املصابيح 53/1(

دا دةفةرمويرت: سةحيحة. ثيرش تويرذينةوةي ئةم كتيربة دةربارةي فةرمووبووي: حةسةنة.

لةسةر بةلرطةية ئايةتة »ئ��ةم دةفةرمويرت: قورتوبي ط��ةورةي��ي زان��س��تء رير���زي زان��اي��انء م��ةن��زي��ل��ةي��ان، ض كةسانيركيرت لةئاسيت زاناياندان كة خواي طةورة ناويان خباتة ريزي ناوي خؤيء فريشتة بةريرزةكانةوة؟! )تفسري القرطيب 41/4(. ئةبوحاميدي غةزالييش فةرمايشتيركي واي هةية كة نزيكة لةو دةستةواذانةوة. )اإلحياء، 15/1(.

دةف��ةرم��وير��ت: ]ۆئ ۈئ ۈئ ېئ ط���ةورة خ��واي )6الزمر. ] جئ ی ی ی ی ىئىئ ىئ ېئ ېئ نازانن ئةوانةي دةزاننء ئةوكةسانةي ضما : بلرير واتة، بؤ هؤشي ه��زرة ذي��ري��يء خ���اوةن ئ���ةوةي يةكسانن؟! دةفةرمويرت: رةمحةتي ئيبنولقةييمي دةضيرت. ئةمة زان��س��تء خ���اوةن يةكسانيرتيي ن��ةيف ط���ةورة، »خ���واي يةكسانبووني نةفيي كة هةروةكو ك��ردووة، نةزاناني دةفةرمويرت: وةك كردووة. دؤزةخيياني بةهةشتييانء احل��ش��ر. ڈ[ ڍڍ ڇڇ ڇ ڇ ]چ ئةمةيش يةكساننني. بةهةشتييان دؤزةخييانء واتة: ثلةو مةنزيلةو بلرنديي زانايانء مةزنيرتيي ثلةي كؤتا

ئاستيانة. )مفتاح دارالسعادة، ص49(.ث��ةروةردط��ار دةف��ةرم��وير��ت: ]ٻ ٻ ٻ 7( خ��واي ] ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀڀ ڀ ڀ پ پ پ پ ٻ

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني46

الرعد. واتة: ضما ئةوكةسةي كة دةزانيرت ئةوةي لةخواي واية ئةوكةسة وةكو رةواية، بؤتهاتووة هةقء خؤتةوة ك��ة ك��وير��راي��ي��داه��ات��ووة؟! ئاخر ئ��ةوان��ةي خ���اوةن ه��زرو دةف��ةرم��وير��ت: ئيبنولقةييم دةب���ةن. بةمة ث��ةي ذيريني خستؤتة نةزانةكاني ئايةتةدا لةم ث��ةروةردط��ار خ��واي نابينن! كويرراييانداهاتووةو كة ئةوكةسانةوة ري��زي خواي كويرر! يان زان��ا خةلركن: ثؤلة ه��ةردوو دنيايش بةكةرييء نةزانيين قورئانةكةيدا لةجيريرتي ط��ةورة اللرييء كويرريي ضواندووة. )مفتاح دارالسعادة، ص49(.8( ئةو ئايةتةيش كة دةفةرمويرت: ] ٱ ٻ ٻ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پپ ٻ ٻ ٺ ٿ ٿ ٿ ٿ ٹ ٹٹ ٹ ڤ ڤ ڤ ڤ ڦ [ الشورى. واتة: هةربةو شيروةية ئيرمة رؤح )وةحي، تؤ لةكاتيركدا بؤنارديت، خؤمانةوة لةاليةن نور(يركمان باوةرهيرنان ضؤنةو خوايي( )ثةيامي كتيرب نةتدةزاني ضيية، بةآلم ئةو رؤحةمان كرد بةنوريرك، بةرووناكييةك ريرنماييدةكةين لةبةندةكامنان بويرت كة هةركةسيركمان

بؤي، تؤيش بةراسيت لةسةر ريربازيركي راستيت.ې ې ۉ ۉ ۅ ]ۅ ئايةتةيش: ئ��ةو ه��ةروةه��ا هةركةسيرك جا وات��ة: عمران. آل ىئ[ ى ې ې دةمةوةرييء كةوتة هات، بؤ زانستةكةت دوايئةوةي

موناقةشةكردن. هةروةها ئايةتي: ]ڳ ڳ ڳ ڱ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻ ڻ ں ں ڱ ڱ ڱ ہ ہ ہ ۓ[ األنعام. واتة: ضما ئةوكةسةي كة خؤمانةوة لةاليةن زيندوومانكردةوةو ئيرمة مردووبوو رير��ي ل��ةن��او خ��ةلر��ك��ةك��ةي��رتدا ت��ا ثيربةخشي ن��ورير��ك��م��ان هيرشتا كة واي��ة ئةوكةسة وةك��و ئائةمة ثيربدؤزيرتةوة،

لةتاريكستاندايةو ناتوانيرت ليريقوتاربيرت؟! هةروةها ئايةتي: ] ھ ھ ھ ے ے ۓ ۆ ۆ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭ ڭ ۓ ئةي واتة: ۈ ۈ ٴۇۋ ۋ ۅ ۅ ۉ [ احلديد. ئةوكةسانةي باوةرتانهيرناوة، لةخوابرتسنء ثاريرزكاربن، خواي ئاوا بهيرنن، )j(ثيرغةمبةرةكةي بةخواو باوةر ء نوريركتان طةورة دوو بةشتان لةبةزةيي خؤي دةداتيرووناكببيرتةوة، ث�ر بةرضاوتاني تا ثيردةبةخشيرت طةورة خواي بةراسيت ليرتاخنؤشدةبيرت! دوايئةوةيش

ليربوردةو بةبةزةيية.

ۓۓ ے ے ]ھ ئ��اي��ةت��ي: ه���ةروةه���ا )9ۋۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ۇ ڭۇ ڭ ڭڭ ائ ى ى ې ې ېې ۉ ۉ ۅ ۅ ائ ەئ [ يونس. واتة، وتيان: خواي ثةروةردطار كوريركي بؤ خؤي هةلرطرتؤتةوة! ثاكء بيرخةوشي بؤ ئةو، ئاخر خؤ دةولرةمةنديركي وا بيرنيازة كة ثيرويسيت بةهيض لةئامسانةكانء زةويداية هيي ئةوة، جا نيية، هةرضي هةر ئيروة ضما ثيرية؟! كوا قسانةتان ئةو بةلرطةي ئيروة هةلردةبةسنتء وا قسةي خ��واوة ب��ةن��اوي لةخؤتانةوة دةيكةن؟! كة خؤيشتان نازانن ضييةو ضؤنة؟. دةبينيت بؤية وةس��ف��ك��ردووة، بةبةلرطة زان��س��يت ط���ةورة خ��واي ئيروةيش ئةطةر دةي كة ك���ردووة لةكافرةكان داواي راستدةكةن بةلرطةبهيرننةوة، بةآلم بةزانسيت بيرسنووري بيكةنة تا نيية زانستيركيان ئةوانة كة دةزانيرت خؤي

ۉ ۉ ۅ ]ۅ دةف��ةرم��وير��ت: بؤية بةلرطة، كوا قسانةتان ئ��ةو ب��ةلر��ط��ةي ئ��ير��وة ج��ا وات���ة: ] ې نكولريي دةبينيت ك��ة روان��ط��ةي��ش��ةوةي��ة ل��ةم ث��ير��ي��ة؟! زانياري زانستء هةبووني بةبير كة ليردةكات ئةوةيان

ې ې ى ى ائ هةر لةخؤيانةوة قسةدةكةن: ] ائ[ واتة: ضما ئيروة هةرلةخؤتانةوة بةناوي خواوة ئةم ضيية؟!. ن��ازان��ن خؤيشتان كة وادةك���ةن؟! قسةي

ئايةتةيش وةكو ئةوةية كة دةفةرمويرت: ] گ ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ڳ گ گ موناقةشةي ئيروة واتة: ضؤن األع��راف. ں ۀ[ كؤمةلريرك ناوم لةطةلردا دةكةن، كة خؤتانء بابوباث�انتان بيرئةوةي ث��ةرس��نت..( دي��ن، خ��وا، )وةك ناوتانليرناون هةبيرت؟! ث��ةروةردط��ارةوة خ��واي لةاليةن بةلرطةيةكتان

ېئ ېئ ېئ ۈئ ]ۈئ ئ��اي��ةت��ي: ه���ةروةه���ا ىئ مئ حئ یجئ ی ی ی ىئ ىئىئ كة ئ��ائ��ةوان��ة وات���ة: الكهف. ] مب خب حب جب يئ ث��ةروةردط��ار خ��واي لةجيري ئ��ةوةت��ا ن��ةت��ةوةي خؤمانن ئةطةر باشة ئير دةيثةرسنت! دان��اوةو خوايانيركيرتيان خب��ةن��ةروو، بةلرطةكانيان با راس��نت رير��ي دي��دء لةسةر طةورةوة بةناوي خواي كة ��رتة زالر لةوكةسة ئاخر كير

ق��س��ةي ب��ير��ج��ير ه��ةلر��دةب��ةس��ت��ير��ت؟! ي��ان ئ��ةو ئ��اي��ةت��ة: ] ۉ ۉ ۅ ۅ ۋ ۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ۇ ۇ لةجياتيي وات��ة: احل��ج. ] ائ ى ى ې ې ېې

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

47 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ت��اكء ثاك خ��واي ط��ةورة شتانيرك دةثةرسنت كة خ��واي لةوة بةلرطةيةكيان هيض نة بيثةرسنت، فةرمانيثيرنةداون هيض نة خ���وارةوة، ناردويرتيية ط��ةورة خ��واي كة ثيرية

ۈئ ]ۆئ لةئايةتةكاني: يان ثيرية!. زانستيركيشيان ی ی ی ىئ ىئ ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ی جئ حئ مئ ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ خؤيان بةبوختاني كافرةكان وات��ة: الصافات. ] ٿ : خوا كوري بووة! بةآلم ديارة كة درؤدةكةن، ضما دةلرنيرخواي طةورة فةزلري كضاني داوة بةسةر كوراندا؟! ئةرير ضيتان ليرهاتووة؟ بؤضي وا داوةرييدةكةن؟! ب�وهؤشيرك ئةطةر دةي ه��ةي��ة؟! بةلرطةتان دي���ارة ي��ان ن��اك��ةن��ةوة؟! راستطؤن ثةيامةكةتان بهيرنن. قورةيشييةكان جاري وا طواية كة دةوت��ةوة: مةسيحييةكانيان بوختاني هةبوو خ��واي ط��ةورة ك��وري ب��ووة، ج��اري واي��ش هةبوو ب��ةراي خؤي بؤ كوريركي دةيانوت: جاريرك خؤيان جياوازي زؤرينةيشيان خؤي، بةكوري كردويريت هةلرطرتؤتةوةو ئايةتانةو ل��ةم خ���وان. كضي فريشتةكان دةي���ان���وت: بةشيروةي ثرسياري قورئاندا، خواي طةورة شويرنيرتي ل��ةك��ات��ير��ك��دا خؤتان ل��ير��ي��ان��دةث��رس��ير��ت: س��ةرزةن��ش��ت��ان��ة بةهةبووني كض رازينني، بؤضي فريشتة بةكضاني خواي طةورة دةزانن؟! كة خواي طةورة جياوازيي كورو كضي لةدايكبووني بة ئيروةنيية وةكو طةورة لةالنيية، خواي كور خؤشحالربيرتء بة لةدايكبووني كضيش ماتومةلولء

ء خةمباربيرت! رةشداطةريربةماناي )سلطان( وشةي ئايةتانةدا ئةم لةهةموو زةمي كة هاتووة. حوججة بةلرطةو زانياريء زانستء موشريكةكانيش دةكات لةو رووةوةية كة بةبير هةبووني درؤي��ة ه��ةم��وو ئ��ةو وةح���ي بةلرطةيةكي ي��ان زان��ي��اري

هةلردةبةسنتء ئةو هةموو بوختانة بيرجيريانة دةكةن.طشيت بةشيروةيةكي )سلطان( وش��ةي تيربينييةك/ زانستء يةكةميان/ ه��ات��ووة، مانا ب��ةدوو لةقورئاندا ئايةتانةي ل��ةو وةك��و حوججةية، ب��ةلر��ط��ةو زان��ي��اريء ��ن��ران��ةوة روون���ب���ووةوة. دووةم���ي���ان/ ت��وان��او هيرزو ه��ير

دةس��ةآلت��ة. وةك خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وير��ت: ]ڱ ں وات��ة: اإلس����راء. ڻھ[ ڻ ڻ ڻ ں هةركةسيرك بةستةمليركراوي كوذرا، دةسةآلتي وةرطرتين

خزماني بةسةرثةرشتيارانء دةدةي��ن��ةوة خويرنةكةي ڳ گ گ گ گ [ ئايةتي: هةروةها نزيكي. ڳ ڳ [ اإلسراء. واتة: خواية لةاليةني خؤتةوة هيرزو دابينبكة. بؤ بةردةوامم ثشتيوانيركي ء ب��دةرير توانام لةقورئاندا )سلطان( وشةية ئةم كة جاريش زؤرب��ةي بةلرطة زانستء واتة: يةكةميان، بةماناي هةر هاتووة، -هاتووة- ئةطةرضي هةردوو كؤمةلرة ماناكانيش لةيةك بةماناي �طة(يةو )الس كة هاتوون هاوبةشةوة رةط��ي )توانا بةسةردا شكان(ة، كة جاري وا هةية زانسيت زؤرو بةلرطةي بةهيرز، دةبنة تواناي بةسةردا شكانء زالربوون، م��اددي. دةسةآلتي هيرزو بةتواناو هةية واي��ش ج��اري

)املفردات للراغب األصفهانى، ص238(.دةفةرمويرت: ليربيرت( خواي )رةمحةتي ئيبنولقةييم م��ةب��ةس��ت ل��ةوةي��ة ك��ة خ���واي ث����ةروةردط����ار زان��س��تء بةلرطةي ناوناوة هيرزو دةسةآلت، ضونكة خاوةنةكةي وا تيركشكيرنيرتء بةرامبةرةكةي تواناي تا بةتوانادةكات بةتةواوي بيخاتة ذيرر ركيرفي خؤيةوة، خاوةني زانستة بةرامبةرةكةي بةهانةي كافرة وةحييةكةيش دةتوانيرت بربيرتء هةبووني تيركشكيرنيرت، ضونكة ئةوةي بةهيرزي بازوو ناياتة ذيررركيرفةوة بةهيرزي بةلرطة كؤنرتؤلردةكريرت، تةسليمبوون ن��اض��اري جةستة ب���ازوو، هيرزي ضونكة دةك�����ات، ب����ةآلم ه���ير���زي ب��ةلر��ط��ة، دلر���ةك���ان دةب���ات���ةوة، بةرامبةرةكة - هةرضةندة لووتبةرزيي بنويرنيرتء خؤي زانياريء زانستء ليرنةنيرت- مل بةدةستةوةنةدانتء بةلرطةي بةهيرز رايدةكيرشيرتء دةياتة بندةسيت خاوةني دةسةآلتي كاتيرك دةبينيت بؤية راستييةكان، بةلرطة بةدةستةوةنةبيرت راس��يت بةلرطةي ئ��ةط��ةر خاوةنهيرز ريربةريرتيي خةلركيء سياسةتي ثيربكات، وةك ثاسةواني و ثلرنطء درندة واية! ضونكة هيرزيركي دارستاني ثر لةش�ردروس��ت، بةلرطةي ه��ير��زي ب��ةآلم ب��ةزةي��ي��ة، بيرزانستء زانستء بةزةييء دانايية. )مفتاح دارالسعادة 1/ 59(.

لةبةرئةوةي زانست دةسةآلتة، زاناي سةرراستء خةلركيية. ن���او راس��ت��ةق��ي��ن��ةي دةس����ةآلت����داري ض���اك، هيض »دةسةآلتي دةفةرمويرت: دوئةلي ئةبوئةسوةدي دةس��ةآلت��ي��ان ث��اش��اك��ان باآلترنيية، ل��ةزان��س��ت شتيرك بةسةر خةلركييةوة هةية، بةآلم دةسةآلتي زاناكان بةسةر ثاشاكانيشةوةية«. )إحياء علوم الدين، 1/ 18(. بةلرطةي

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني48

ئةمةيش:10( ئةم ئايةتةية كة خواي طةورة تيريدا دةفةرمويرت:

گ گ گگ ک ک ک ک ڑ ڑ ژ ]ژ ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ڳ ہ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻ ںڻ هيرمينء هةوالريركي هةركة وات��ة: النساء. ھ[ ہ ثيردةطات بيميان ت���رسء ه��ةوالر��ير��ك��ي ي��ان ئ��اس��اي��ش، بطرتايةو خؤيان ئةطةر ئاخر بآلويدةكةنةوة، يةكسةر كاربةدةستاني خوا)j(و بةثيرغةمبةري هةوالرةكةيان بةرثرسي خؤيان بطةيانداية، شيكارة خاوةن زانستةكان مةبةستةكةي ناوةرؤكي ليركيبدةنةوةو زوو دةيانزاني خب���ةن���ةروو، ئ��ةط��ةر ض��اك��ةو ب��ةزةي��ي خ���واي ط��ةورةت��ان بةسةرةوةنةبواية هةمووتان - مةطةر كةسانيركي كةمتان ئةمة دةك��ةوت��ن. شةيتان رةوي���ةي ش��وير��ين - نةبيرت سةركردةو كاربةدةستء لةو باس راشكاوانة دةقيركة بةرثرسة زانا بةتوانايانة دةكات كة دةتوانن ليركؤلرينةوةو هةموو دةب��ير��ت بؤية بكةن، )يستنبطون( ليروةرطرتن هةوالريرك، هةموو رووداويرك، كارةساتيرك، كيرشةيةك بةوان ا راو برياري خؤياني لةسةربدةن، بطةيةنريرتةوة تا خ�رثشتئةستوورن. شةرعييةكان بةحوكمة ئ��ةوان ضونكة دةفةرمويرت: ليربيرت( خ��واي )رةمحةتي ئيبنوتةمييية وةليئةمرةن ئةو ان موسولر كاربةدةستاني »زانايانء

ېئ ]ۈئ فةرموويةتي: دةربارةيان طةورة خواي كة النساء. ىث[ ی ی ی ىئ ىئ ىئ ېئ ېئ وات���ة: ئ��ةي ئ��ةوك��ةس��ان��ةي ب��اوةرت��ان��ه��ير��ن��اوة، ملكةضي كاربةدةستاني ثيرغةمبةر)j(و بؤ ملكةضي خ��واو بؤ دةفةرمويرت: ئيبنوتةمييية دةرب��ربن. خؤتان بةرثرسي املسلمني( أم��ر )ول��ي انان موسولر »سةرثةرشتياري بؤية ب��ةرث��رس، كاربةدةستاني زان��اي��انء ث��ؤل��ن: دوو خةلركةكةيش ئ��ةوا ضاكسازبوون ض��اكء ئ��ةوان ئةطةر خ��راثء خراثةكاربوون، ئةطةر دةب��ن، ضاكء ضاكساز )جمموع خراثةكاردةبن«. خ��راثء خةلركةكةيش ئ��ةوا ج10/ الفتاوى لة)جمموع هةروةها )170/28 الفتاوى ليركدانةوةية ئ��ةم 551-552(ةوة ج11/ ،355-354دةف��ةرم��وير��ت: ئيبنوحةجةر ه��ات��ووة. ل���ةي���اوةران���ةوة هةية. ئايةتة ئةم األم��ر(ي )أول��ي لةسةر »راجويرييةك ئيمام تةبةري بةسةنةدي سةحيحةوة لةمةميوني كوري

سةييدونا كة اويرتييةوة ط�ر تابيعينيرتةوة ميهرانء »ئةوانة دةفةرمويرت: لير�ازيبيرت( )خوا ئةبوهورةيرة كوري جابري لةسةييدونا كاربةدةستةكانن«. ئةم�ة »وةلي فةرموويةتي: كة راوةت��ةوة ط���ر عةبدولرآليشةوة موجاهيدو خوازةكانن«. خ�ر زانا انان، موسولر ئةمري ع��ةت��ائ��و ح���ةس���ةنء ئ��ةب��ول��ع��ال��ي��ي��ةي��ش ف��ةرم��ووي��ان��ة:

»زاناكانن«. )فتح البارى ج8 ص254(.و 11( ل��ةط��ةورةي��يء رير��زي زان��س��ت، ئ��ةوةي��ة كة خ�رء ض��اك��ةك��ةي ل���ةم���رؤظ ت���ير���دةث���ةرير���تء دةط���ات���ة ئ����اذةلرزان��او س��ةط��ي ن��ير��وان ط����ةورة، خ���واي طيانلةبةرانيرت، س��ةط��ي ن��ةزان��ي وةك ي��ةك دان���ةن���اوة، ه��ةروةه��ا زان��او )رةمحةتي ئيبنولقةييم يةكساننةكردوون. نةزانيشي خ��واي ليربيرت( دةف��ةرم��وير��ت: »خ��واي ث��ةروةردط��ار ئةو نيرض�ةي كةسةطي نةزاني راو دةيطريرت بةمردارةوةبوو ناساندووةو خواردنيشي حةرامكردووة، كةضي هةمان ك��راوة، ف���ر ك��ة راو سةطيركي م���ردارةوةب���ووي نيرض�ي ب��ةح��ةآللر ن��اس��ان��دووة! ئ��ةم��ةي��ش ل��ةب��ةر ب��ةرزي��ي ثلةو خوازيية«. خواي طةورة دةفةرمويرت: ئاسيت زاننيء ف�ر

ڻ ں ں ڱڱ ڱ ڱ ڳ ڳڳ ڳ گ ]گ ھ ھ ہ ہ ہہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻ ۆ[ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭڭ ۓ ےۓ ے ھ ھ : بلرير حةآللرة؟ بؤ ضييان كة ليرتدةثرسن واتة: املائدة. ريري سوودوةرطرتين شيت ثاكء حةآللرتان )بةخواردنء ئةو خواردني هةروةها دراوة، بةكارهيرنان( ثؤشنيء راوكردنتان كراوي ف�ر سةطي بالرندةو كة نيرض�انةيش دةيانطرن، لةوانةي كة بةثيري شةرع، زانياريي ئةوةتان ثيرداون كة ضؤن بؤ ئيروةي بطرن، ئةوةي ئةوان دةيطرنء بؤتان بةردةستتان، دةيهيرننةوة ليريبخؤن بيرئةوةي لةخوابرتسنء بيخؤن، ليربهيرننء اهلل(ي )بسم حةآللرة ا ليرثرسينةوةدةكات. ثاريرزكاربن، خواي طةورة زؤر خ�رنةبواية، زان��س��ت ئاسيت ثلةو رير���زو ئ��ةط��ةر دةبينيت كراوي راوكردنء سةطي نةزان هةروةكو يةك سةطي ف�ر

دةبوون«. )مفتاح دارالسعادة 55/1(.

ء طةورةيي ئةمانة ضةند بةلرطةيةك بوون لةسةر فةزلرخوازاني. زانستء ثلةو ريرزي ف�ر

مةبةست لةو زانستةي خويندكارةكاني مةدحكراون

49 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

1( ثيشةكييةكى ريؤشكةر: )j( ل����ةب����ةرئ����ةوةى ك���ة ف�����ةرم�����وودةى ث��ير��غ��ةم��ب��ةرئةوانة بؤية ةرةوةكانةوة، ط�ر لةريرطةى طةيشتووةثيرمان الوازيى سةحيحىء لةناسينى يةكةمن امانى ت�ر جيرطةى ل��ةب��ةرئ��ةوة زان��اي��ان��ى ف��ةرم��وودة بايةخيان ف���ةرم���وودةدا، ريوايةتةكانيان وةرطرتنى بؤ داوةو )الرواة( ةرةوان بةط�رلةسةر بةلرطةية كة دان��اوة ثتةويان وردو مةرجطةليركى فراوانيى ل��ةس��ةر بةلرطةيشة ب�تيذييانء دوورب��ي��ينء

ريربازةكةيان.ةرةوةو ئةوانةيرتيش كة ئةو مةرجانةي دايانناوة بؤ ط�ر)احلديث فةرموودةكان وةرطرتنى بؤ بةمةرجيانطرتوون ثيرينةطةيشتووة، جيهان لةطةالني طةليرك هيض واألخبار( بةثةيرةوطةرايى تويرذةرةوان سةردةمةيشدا لةم تةنانةت )امل��ن��ه��ج��ي��ة(و وردةك������ارى وةس��ف��ي��دةك��ةن، ئ��ةم��ان��ة ئ��ةو هةوالرةكاندا انةوةى لةط�ر بةمةرجنةطرتووة بنةمايانةيان ةرةوة، ط���ر بؤ بةمةرجيانطرتووة زاراوةن��اس زانايانى كة رةمسييةكانى ئاذانسة كة هةواآلنةى ئةو زؤرينةى بؤية راستييان ث�يرناكريرتء متمانةيان دةيطويرزنةوة هةوالريش ةرةوةكانى ل�يرضاوةريرناكريرت، ئةمةيش بةهؤى ئةوةوةية ط�رةرةوةكان ناديارء نةناسراون )وما آفة األخبار إلا رواتها(: ط�ركة شتانةيش ئ��ةو زؤري��ن��ةى ه��ةوالر��ةك��ان��ن، ب���ةالرى تةنها نادرووستيى ئةو هةواآلنة دةردةخات ثاش كةميركيرت ديرن.)قبول ةرةوة طيي� وةرطرتنى مةرجةكانى )2

الراوي(:شةرع، فةرموودةو لةثيرشةوايانى زانايان جةماوةرى ةرةوةدا دوو مةرجى سةرةكى كؤكن لةسةرئةوةى كة لةط�ر

بةمةرجط�اوة، كة ئةمانةن:أ. راستالر�ى )العدالة(: مةبةستيان ثيرى ئةوةية كةئةبيرت ب��ير��ت، ساغبيرت ع��اق��لر ب���الر���غء ��انء م��وس��ولر ةرةوة ط�������ر

لةهؤكارةكانى )فاسق(بوون، ساغيش بيرت لةو شتاتةى كة لةكةسايةتي )املروءة(ى مرؤظ كةمدةكةنةوة.

مةبةستيان )ال��ض��ب��ط(: ب��اش لةبةركردنى ه��ير��زى ب. لةطةلر ثيرضةوانةنةبيرتةوة ةرةوة ط���ر كةدةبيرت ئةوةية ثيرى لةبةركردنى ه��ير��زى وة )ث��ق��ات(دا، متمانةثيركراوةكان والغفلة )الغلط خةيالر�ى ب�يرئاطايىء هةلرةء خراثنةبيرتء

والوهم(ى زؤرنةبيرت.3( راستال )عدالة( بةضى جيط�دةبيت؟

عةدالةت بةيةك�يرك لةم دوو شتانة جيرط�دةبيرت:لةسةرى، )معدالني( راستالركارانيرت قسةى بةدةقى أ. واتة: بةوةى كة زانايانى )تعديل( بةطشتى يان يةكيركيان

بةدةق قسةيةكى لةسةر بكات.ب. يان بةهؤى بآلوبوونةوةو ناودةركردنةوة )اإلستفاضة والشهرة(، جا هةركةسيرك عةدالةتةكةى بآلوبووةوة لةالى بةسة، ئةوة زؤربوو بآلوبووةوةو ستايشكردنى زانايانء دواى ئةمة ثيرويستى بةكةسيرك نيية تةعديليبكاتء بةدةق ناسراوو ثيرشةوايانى ئةمةيش هةبيرت، لةسةر قسةى دياري وةك، ضوار ثيرشةواكةو دوو سوفيانةكةو ئةوزاعيء

ئةوانيرت دةطريرتةوة.لةجيط�بوونى عبدالرب( )إبن مةزهةبى )4

عةدالةتدا:زانستيرك خاوةن هةموو واية، عبدالرب( )إبن بؤضووني -زان��س��ت��ى ش���ةرع���ى- وا دي���ارب���وو ك��ة ج��ير��ى ب��اي��ةخ��ة، ئ��ةوة ل��ةوان��ةي��ة ك��ة ع��ةدال��ةت��ى ث��ير��وةي��ة، ت��ا جةرحكردنى دةردةك���ةوير���تء ف���ةرم���وودةى: )ي��م��ل ه��ذا العلم م��ن كلا خلف عدوله، ينفون عنه حتريف الغالني وإنتحال املبطلني ل��ةالي��ةن هةموو ئ��ةو زانستة وت��أوي��ل اجل��اه��ل��ني()1( وات���ة: ل��ةالدانء كة وةردةط����آ، راستالرةوة زانستيركى خ��اوةن داتاشينى رؤض�����ووانء )حت���ري���ف(ى خ��واروخ��ير��ض��ك��ردن

ثيطةى جةرحء تةعديللةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى

فةرموودةناسيداعةبدولآل مةال ئةمحةد »ئةمحةدئاوايى«

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني50

ثيطةى جةرحء تةعديل لةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى فةرموودةناسيدا

بةتالركارانء لةماناالدان )تأويل(ى نةزانان دةيثاريرزن. ئةم زانايان ثير�ازينني، ضونكة فةرموودةكة ساغنيية، طوتةية وة ئةطةر طرميان سةحيحيش بيرت، ئةوا ماناكةى: )ليحمل كةسانيرك ئةوةية بةلرطةى عدوله( خلف كلا من العلم هذا

هةن خاوةن زانسنتء عادليشنني.)ضبط‌ ةرةوة طيي� لةبةركردنى هيزى ضؤن )5

الراوي( دةزانريت؟زةب��ت��ى ط���������رةرةوة ب��ةه��ؤى ه��اورير��ك��ب��وون��ى ط��وت��ةى دةزانريرت، ان��ةوةي��ةدا ط���ر لةو وردةك��ار متمانةثيركراوانى بةزؤرى ريوايةتةدا لةو متمانةثيركراوانة ئةوكةسة ئةطةر كةم ثيرضةوانةطةريى وة )ضابط(ة، ئ��ةوا هاوريركيبوون، هيضنيية، وة ئةطةر زؤر ثيرضةوانةطةريكردنى هةبوو، ئةوا

)ضبط(ةكةى لةدةستدةداتء ناكريرتة بةلرطة.روونكردنةوة بةبيآ والتعديل( )جرح ئايا )6

وةردةط�آ؟أ. دةربارةى )تعديل( لةطةلر باسنةكردنى هؤكارةكانيشدا )الصحيح دي��ار س��اغء قسةى لةسةر ئةمة وةردةط�����آ، دياريكردنيان زؤرنء هؤكارةكانى ضونكة الشهور(ة، بؤمنوونة ثيرويستة )م��ع��دل( تةعديلكار كةسى سةختةو بلريرت: )مل يفعل كذا…(، )مل يرتكب كذا…( ياخود بلريرت،

)هو يفعل كذا….(، )ويفعل كذا وهكذا(.نةبيرت م��وف��ةس��� ب���ةروون���ك���راوةي )ج�����رح( ب���ةآلم ب. وةهةروةها سةختنيية، باسكردنيان ضونكة وةرناط�يرت، لةهؤكارةكانى جةرحدا هةية، ضونكة خةلركى جياوازييان كةضى كةسيرك جةرحدةكات، كةيةكيركيان هةية وا جارى ئةمة دةلر��ير��ت: ئيبنوسةالح جةرحنيية، ئةهلى ئةوكةسة ديارء دانثيردانراوة لةفيق��هء ئوسولردا، وة خةتيبء حافز باسيانكردووة، كة ئةمة مةزهةبى ثيرشةوايانى وةك حافزو موسليمء… ب��وخ��اريء وةك ف��ةرم��وودةي��ة، رةخنةطرانى

كةسانيركى جةرحكردنى ب��وخ��اري، لةبةرئةمةيش هتد. بةلرطة، كردووني خؤيدا لةثيرش خ��ؤىء لةغةيرى لةالية وةك عيكرةمةو عةمر بن مةرزوق، وة موسليميش سوةيد ديارة، شتيركى تانةل�يردانيان كة كؤمةلريركيرت سةعيدو بن ك���ردووة، ه��ةرئ��ةم��ةي ئ��ةب��وداودي��ش بةبةلرطة، ك��ردوون��ي كة كؤكن، لةسةرئةوة زانايانة ئةو كة بةلرطةية ئةمةيش جةرح بةروونكراوةى هؤكارةكانييةوة نةبيرت وةرناط�يرت)2(.7( ئايا جةرحء تةعديل بةيةك كةس جيط�دةبيت؟

تةعديل ج��ةرحء كة لةسةرئةوةية سةحيح طوتةى أ. بةيةك كةس جيرط�دةبيرت.

ب. وة طوتراويشة: كة ثيرويستةو دةبيرت دوو كةس بن.يةك لةتةنها تةعديل جةرحء كؤبونةوةى )8

ط�ةرةوةدا:

ئةطةر لةتةنها راوييةكدا جةرحء تةعديل كؤبوونةوة:ج��ةرح ك��ة ل��ةس��ةرئ��ةوةي��ة ثشتث�يربةسرتاو ط��وت��ةى أ.

ثيرشدةخريرت، ئةطةر روونكةرةوة )مفسر( بوو.زياتربوو )معدلني( ذم��ارةى ئةطةر طوتراويشة: وة ب. بةسةر )جارحني(دا، ئةوا تةعديل ثيرشدةخريرت، بةآلم ئةم

طوتةية الوازةو ثشتيث�يرنابةسريرت.لةاليةن )ع��دل( ريوايةتكردنى حوكمى )9

كةسيكةوة:انةوةى عةدلبوون لةكةسيركةوة بةتةعديل دانانريرت أ. ط�رل��ةالى زؤري��ن��ةى زان��اي��ان، ك��ة ئ��ةم ط��وت��ةي��ةش سةحيحة،

. هةنديركيش بةتةعديلى دادةننيردةقى بةطويررةى فةتوادانى زان��اي��ةكء كاركردنى ب. سةحيحي ل��ةس��ةر حوكمداننيية ئ���ةوة ف���ةرم���ودةي���ةك: نابيرتة ل��ةط��ةلر ث��ير��ض��ةوان��ةك��ردن��ي��ش��ى وة ف���ةرم���وودةك���ة، كةمبكاتةوةو لةسةحيحيرتى ئيرت كة لةسةرئةوةى بةلرطة لةثلةوثايةى راوييةكانى بدات، طوتراويشة: ئةوة حوكمدانة )آمدي(ء طوتةيةيش ئةم فةرموودةكةو بةسةحيحبوونى لةزانايانى ئوسول بةسةحيحيان داناوة، وة كةسانيرتيش

لةم مةسةلةيةدا قسةو باسوخواسيركى دريرذ هةية.لةخراثة كة كةسيك ريوايةتى حوكمى )10

ثاشطةزبووبيتةوة )التائب من الفسق(:ثاشطةزبووبيرتةوة ل��ةت��اوان ك��ة كةسيرك ري��واي��ةت��ى أ.

وةردةط�يرت.ب����ةدةم ل�����ةدرؤك�����ردن ���ك ك���ة ب. ري���واي���ةت���ى ك���ةس���ير

ثيرغةمبةرةوة)j( ثاشطةزبووبيرتةوة وةرناط�يرت.لةسةر كة كةسيك ريوايةتى حوكمى )11

ط�انةوةى فةرموودة ثاداشت وةردةطريت:ئيسحاق، ئ��ةمح��ةد، وةك وةرن��اط���آ، ه��ةن��دآ الى أ.

ئةبوحاتةم.الفضل )أبونعيم وةك وةردةط�يرت، هةنديركيرت الى ب.

بن دكني(.كة كةسيرك بؤ فةتوايداوة ش���ازي ئةبوئيسحاقي ج. انةوةى فةرموودةوة كاتى نةبيرت نان بؤ خيرزانى بةهؤى ط�رانةوةكان ثةيدابكات، بةوةى كة دروستة ثاداشت لةسةر ط�ر

وةربطريرت.بةئاسانكارى كةسيك ريوايةتى حوكمى )12زؤر بةسةرداخويندنةوةو بةقةبولكردنى يان

هةلةكردن ناسرابيت:أ. ري��واي��ةت��ى ك��ةس��ير��ك ك��ة ب��ةئ��اس��ان��ك��ارى ن��اس��راب��ير��ت فةرموودة كة لةكاتيركدا يان ل��ةف��ةرم��وودةدا، لةطويرطرتن بةطويرى خةلركيدا دةدات، وةك كةسيرك كة طوآ بةخةو نادات يرتةوة لةئةسلريركةوة لةكاتى طويرطرتندا، يان فةرموودة دةط�ر

51 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ثيطةى جةرحء تةعديل لةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى فةرموودةناسيدا

كة بةرابةرى )مقابلة(ى ث�يرنةكراوة، كة ئايا تةواوة يان نا...رازيية كة بةوةناسراوة كة كةسيركيش ريوايةتى ب. ب��ةب��ةس��ةرداخ��وير��ن��دن��ةوةى ف��ةرم��وودة ب���ةوةى ك��ة شتيركى كة بةب�يرئةوةى يرتةوة بيط�ر جا خبويرنريرتةوة، ب��ةس��ةردا

بزانريرت ئايا فةرموودةية يان نا...ل��ةري��واي��ةت��ك��ردن��دا زؤر ك��ة ك��ةس��ير��ك ج. ري��واي��ةت��ى

هةلرةبكات... ئةمانة وةرناط�يرن.13( حوكمى ريوايةتى كةسيك كة فةرموودةى

ط�اوةتةوةو لةب�يضؤتةوة:اوةت����ةوةو أ. ث��ير��ن��اس��ةى ك��ةس��ير��ك ف����ةرم����وودةى ط�����رريوايةتةى ئةو مامؤستاكةى كة ئةوةية لةب�يضؤتةوة:

اوةتةوة. لةيادنةمابيرت كة قوتابييةكةى ليروةى ط�رب. حوكمى ريوايةتكردنى ئةم جؤرة:

1. بةرثةرضدانةوةى: ئةطةر بةب�يرطومانى )جازما( نةفيكرد، يان ريوايةمتنةكردووة، من »)مارويته(: بلريرت كة بةوةى

(: ئةوة درؤ بةدةممةوة دةكات و... هتد. )هو يكذب علي2. وةرطرتنى: ئةمة ئةطةر دوودلربوو لةنةفيكردنيدا، وةك ئةوةى بلريرت »)ل أعرفه(: نايزامن، يان )ل أذكره(: نايةتةوة

يادمء... هتد.ف��ةرم��وودةي��ة دةبيرتة ئ��ةو ب��ةرث��ةرض��دان��ةوةى ئ��اي��ا ج.

كةمكردنةوةى ثلةوثايةى يةكيركيان؟بةرثةرضدانةوةى ئةو فةرموودةية، نابيرتة كةمكردنةوةى ث���ل���ةوث���اي���ةى ه��ي��ض��ك��ام��ي��ان، ض��ون��ك��ة ه��ي��ض��ك��ام��ير��ك��ي��ان

شايستةترنيية بةتانةليردان لةويرتيان.د. منوونةي وةك ئةوةى كة)أبوداود، الرتمذي، إبن ماجة( لةريوايةتةكةى )ربيعة بن أبي عبدالرمحن(و ئةويش لة)سهيل لة)أبو ئ��ةوي��ش لةباوكييةوةو ئ��ةوي��ش ص���ال(ء أب��ي ب��ن )قضى :)j(ثيرغةمبةر كة ريوايةتيكردووة، هريرة(ةوة، سويرندخواردنيركء بةبوونى وات��ة: – الشاهد مع باليمني بن )عبدالعزيز حوكميداوة(. قةزاوةتيكردووةو شاهيديرك راوردي( دةفةرمويرت: )ربيعة بن أبي عبدالرمحن( ممد الدبةسوهةيل جا اوم��ةت��ةوة، ط���ر بؤ ئةمةى سوهةيلةوة لة ومت: نةيزانى، بةآلم ثرسيارمل�يركرد، دةرب��ارةي طةيشتمء ئةمة دواى جا اوم��ةت��ةوة، ط���ر بؤ ئةمةى ل��ةت��ؤوة رةبيعة اومةتةوة وايليرهات سوهةيل دةيطوت: عةبدولعةزيز بؤيط�راوةت��ةوة ط���ر بؤم من كة لةخؤمةوة، ئةويش لةرةبيعةةوة عن عبدالعزيز )حدثين كة بةمةرفوعى لةئةبوهورةيرةوة ربيعة عينا أنيا حدثته عن أبي هريرة)j( مرفوعا بكذا...(.ه. بةناوبانطرتين دانراو لةم بارةيةوة: كتيربى )أخبار من

ث ونسي(ية كة دانراوى )اخلطيب(ة. حد)اجل��رح كتيربةكانى دةرب�����ارةى طشتى ب���ؤك��ةي��ةك��ى

والتعديل(:

ب��ةوةى ف��ةرم��وودةدا، بةسةر كةحوكمدان لةبةرئةوةى كة سةحيح يان الوازبيرت، لةسةر كؤمةلرة شتيرك وةستاوة، لةبةركردنيان هيرزى ةرةوةك���انء ط����ر راستالري�ى ل��ةوان��ة: لةبةرئةمة لةبةركردنيان، هيرزى ء لةراستالر تانةدان يان تيرياندا ك��ة كتيربطةليرك، ب��ةدان��ان��ى ه��ةس��ت��اون زان��اي��ان ةرةوةكانيان ط�ر لةبةركردنى هيرزى عةدالةتء مةسةلةى روون���ك���ردووةت���ةوةو ل��ةو ث��ير��ش��ةوا م��ت��م��ان��ةث��ير��ك��راوان��ةوة طواستوويانةتةوة، كة كارى تةعديليان كردووة، ئةمةيش ئةو باسى كتيربانةدا ل��ةو ه��ةروةه��ا ن��اس��راوة، بةتةعديل ةرةوةو ت��ان��ان��ةى ك��ة رووب�����ةرووى ع��ةدال��ةت��ى ه��ةن��دآ ط�����رئةميش روون��ك��راوةت��ةوةو ك���راوة، لةبةركردنيان ه��ير��زى التعصبني(ةوة )غ� نارةطةزثةرست لةثيرشةوايانى هةر

ةيشةوة وةرط�اوة، ئةمةيش بة)اجلرح( ناوزةدكراوة، هةرل�رناوى )كتب اجلرح والتعديل( بةسةر ئةو كتيربانةدا برراوة. بؤ تايبةتة هةيانة ه��ةم��ةج��ؤرن، زؤرو كتيربانةيش ئ��ةم متمانةثيركراوةكان، ةرةوة ط������ر حالر�ى روون��ك��ردن��ةوةى هةيانة تايبةتةو يةكاليية بؤ روونكردنةوةى باسى كةسة هةندآ واجملروحني(، )الضعفاء برينداركراوةكان الوازو ةرةوة متمانةثيركراوو كتيربيش بؤ روونكردنةوةى حالر ط�رهةندآ لةاليةكيرتيشةوة ت��ةرخ��ان��ك��راوة، الوازةك��ان��ي��ش بةب�آ رةوةك��ان ط���ر سةرجةم باسكردنى بؤ طشتني كتيرب ضةند يان كتيربيرك تةنها )رج��ال(ى ثياوان رةضاوكردنى هةنديركيان ف��ةرم��وودة، لةكتيربةكانى تايبةت كتيربيركى

ئةو مةرجانةي زانايانى فةرموودة دايانناون بؤ طيرةرةوةو ئةوانةيتريش كة بةمةرجيانطرتوون بؤ وةرطرتنى فةرموودةكان )احلديث‌واألخبار(،

هيض يةكيك لةطةالني جيهان ثيينةطةيشتووة، تةنانةت لةم سةردةمةيشدا تويذةرةوان

بةثةيرةوطةرايى )املنهجية(و وردةكارى وةسفيدةكةن

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني52

ةرةوةى كتيربيركى تايبةتن بةروونكردنةوةى ذياننامةى ط�رلةكتيربةكانى دي��اري��ك��راو كتيربيركى ضةند ي��ان تايبةت لةدانانى تةعديل جةرحء زانايانى كارى بؤية فةرموودة، ئةم كتيربانةدا بةكاريركى جوانء طرنطء بةهيرز دادةنريرت، زؤر ذي��ان��ن��ام��ةي��ةك��ى بةنووسينى ه��ةس��ت��اون ك��ة ب���ةوةى ف��ةرم��وودةو ةرةوان��ى ط���ر وةك هةموويان، بؤ وردةك��اران��ة ئاراستةيانكراوة، تةعديلةى جةرحء ئةو روونكردنةوةى ل�يروةرطرتوونء شتيان ئةمان كة ئةوانةى باسى ثاشان باسى ئةوانةى كة شتيان لةمان وةرطرتووةو ئايا بةرةو كوىر

ريريانكردووةو كةى بةهةندآ لةو مامؤستايانة طةيشتوونء هييرتيش دةربارةى سنوورداركردنى ئةوكاتةى كة ئةوانة بةلركو نةكراوة، لةديررزةماندا كة بةشيروازيرك تيريداذياون، ثيرينةطةيشتوون، س���ةردةمي���ةش ئ��ةم سيظيلى ط��ةالن��ى فةرموودة زانايانةى هةموو ئةو كة ب��ةوةى نةطةيشتوون لةذياننامةى باآليانةيان ئينسكلؤثيديا كتيربطةلةو ئةو ةرةوةك��ان��ى ط���ر ف��ةرم��وودة )رج���ال(و دةرب����ارةى ثياوانى فةرموودةوة داناوة، وة بةدريرذايى زةمان ثيرناسةى تةواوى ةرةوةكانى فةرموودةيان لةبةر كردووةو ثاراستوويانةو ط�ر

طواستوويانةتةوة، )فجزاهم اهلل عنااخريا(. ةدا ناوى هةنديرك لةو كتيربانة باسدةكةين: ل�ر

سةرجةم طشتييةو كة البخاري(، الكبري/ )التأريخ .1ةرةوةى متمانةثيركراوو الوازى لةخؤطرتووة. ط�ر

2. )اجلرح والتعديل/ إبن أبي حامت(، ئةميش هةرطشتيية لةوةى الوازو متمانةثيركراوو ةرةوةكانى ط�ر سةرجةم بؤ

ثيرشةوة دةضيرت.3. )ال���ث���ق���ات/ إب����ن ح����با����ان( ك���ة ت��اي��ب��ةت��ة ب��ةب��اس��ى

متمانةثيركراوان.4. )الكامل يف الضعفاء/ إبن عدي( كة تايبةتة بةذياننامةى

كةسة الوازةكان، هةروةك بةناوةكةيدا ديارة.كة املقدسي( عبدالغين الرجال/ أمساء يف )الكمال .5كتيربيركى طشتيية، بةس ئةوةندة هةية تةنها ناوى ثياوانى شةش كتيربةكة: )البخاري، املسلم، النسائي، أبوداود، إبن

ماجة، الرتمذي( باسدةكات. 6. )ميزان اإلعتدال/ إمام الذهب�ي(، كة كتيربيركى تايبةتة راوان )الضعفاء واملرتوكني(، بةباسى الوازةكانء ثشتطويروات����ة: ه��ةم��وو ئ���ةوان���ةى ك��ة ج���ةرح���ك���راون، ه��ةرض��ةن��دة

جةرحكردنةكةيشيان وةرنةط�ابيرت.التهذيب/ إبن حجر( كة بةثوختةو كورتةى )تهذيب .7

كتيربى )الكمال يف أمساء الرجال( دادةنريرت. ثلةكانى )اجلرح والتعديل(:

ئ��ي��نب ئ��ةب��ي ح���ات���ةم، ل��ةث��ير��ش��ةك��ي��ى ك��ت��ير��ب��ى )اجل���رح والتعديل( )اجل��رح لةثلةكانى هةريةكة والتعديل(ةكةيدا

هةرثلةيةكيانى حوكمى ضوارثلةو بؤ داب��ةش��ك��ردووة ى روونكردؤتةوةو ثاشان زانايان لةسةر هةريةكيرك لةثلةكانى جةرحء تةعديل دوو ثلةيرتيان زيادكردووة، بؤية هةرثلةيةك ةدا ل���ر جا ثلة. بةشةش بوو تةعديل ج��ةرحء لةثلةكانى

باسى ئةو شةش ثلةية لةطةلر دةربرينةكاندا دةكةين:1( ثلةو لةفزةكانى تةعديل:

لةبرواثيركردندا، رؤضوون لةسةر بةلرطةية كة ئةوةى أ. يان لةسةر وةزنى )أفعل(ةية، كة ئةمةيان باآلترينيانة، وةك

)ف�ن إليه املنتهى يف التثبت( يان )ف�ن أثبت الناس(.ب. ثاشان ئةوةى كة جةختيلةسةردةكاتةوة بةسيفةتيرك يان دوو سيفةت لةسيفةتةكانى متمانةثيركردن )التوثيق(،

وةك )ثقة( يان )ثقة ثبت(.ت���ةع���ب����ي���ل�������ير���ب���ك���رير���ت ك�����ة ئ�����ةوةي�����ة ث�����اش�����ان ج. متمانةثيركردن لةسةر بةلرطةبيرت كة ئ��ةو بةسيفةتيركى

بةب�يرجةختلةسةركردنةوةى، وةك )ثقة( يان )حجة(.د. ث���اش���ان ئ�����ةوةى ك���ة ب��ةلر��ط��ةي��ة ل���ةس���ةر ت��ةع��دي��ل يان )ص��دوق( وةك )ضبط(، بةمةسةلةى بةب�يرهةستكردن دق( يان )لبأس به عند غري إبن معني(، ضونكة له الصا )م

لةبةرئةوةى كةحوكمدان بةسةر فةرموودةدا، بةوةى كة سةحيح يان الوازبيت، لةسةر كؤمةلة

شتيك وةستاوة، لةوانة: راستاليـى طيرةرةوةكانء هيزى لةبةركردنيان

يان تانةدان لةراستالىء هيزى لةبةركردنيان، لةبةرئةمة زانايان هةستاون بةدانانى كتيبطةليك، كة تيياندا مةسةلةى عةدالةتء

هيزى لةبةركردنى طيرةرةوةكانيان روونكردووةتةوةو لةو ثيشةوا

متمانةثيكراوانةوة طواستوويانةتةوة، كة كارى تةعديليان كردووة، ئةمةيش بةتةعديل ناسراوة

ثيطةى جةرحء تةعديل لةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى فةرموودةناسيدا

53 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

)ل بأس به( ئةطةر )إبن معني( بةراوييةكى طوت، ئةوا )ثقة(ية لةالى ئةو، دةنا وايث�يرنةدةطوت.

لةسةر ل�يرنافامريرتةوة، كةبةلرطةى ئةوةية ثاشان ه. يان شيخ( )فالن وةك جةرحبوونى، يان متمانةداربوونى

)روى عنه الناس(.و. ثاشان ئةوةى واى ل�يرهةستدةكريرت، كة لةجةرحةوة

نزيكة، وةك )ف�ن صال احلديث( يان )يكتب حديثه(.2( حوكمى ئةم ضةند ثلةية:

بةلرطة، دةكريرنة خاوةنةكانيان يةكةم، ثلةكةى س�آ أ. هةرضةندة هةنديركيان لةهةنديركيرتيان بةهيرزترن.

ب. ثلةى ضوارةمء ثيرنجةم، خاوةنةكانيان ناكريرنة بةلرطة، تاقيدةكريرنةوة)3( دةنوسريرنةوةو فةرموودةكانيان ب��ةآلم هةرضةندة كؤمةلر�ةى ثلةى ثيرنجةم نزمرتن لةثلةى ضوارةم.

ج. بةآلم خةلركانى ثلةى شةشةم، ناكريرنة بةلرطة )ف�يتج بؤ تةنها دةنوسريرنةوة، فةرموودةكانيان ب��ةآلم بأهلها(، كارةكانيان ضونكة تاقيكردنةوة، بؤ ن��ةك ب��ةدواداط��ةران

ب�آ)ضبط(ى ثيروةديارة.3( ثلةو لةفزةكانى )اجلرح(:

)التلني(: كة ئاسانكارى لةسةر بةلرطةبيرت كة ئةوةى أ. ئةمةيش ئاسانرتينيانة لةجةرحدا، وةك )ف�ن لني احلديث(

يان )فيه مقال(.يان بةبةلرطة نةكران بةراستةوخؤ ئةوةية ثاشان ب. هاوشيروةى ئةمةي بؤ بةكارديرت، وةك )ف�ن ليتج به( يان

)ضعيف( يان )له مناكري(: كردةوةى ناثةسةندى هةية.ج. ثاشان ئةوةى كة بةراستةوخؤ، باس لةوة كراوة كة نابيرت فةرموودةى ل�يربنووسريرتةوة، يان ويرنةى ئةمة وةك نانووسريرتةوة، فةرموودةى فآلن حديثه(: ليكتب )ف�ن )ضعيف جدا(: يان ريوايةتكردن ليريةوة دروستنيية، يان

ة(. الوازة بةتةواوى، يان )واه مبراد. ثاشان ئةوةى كة تؤمةتباركردن بةدرؤو شتيرتيشى تؤمةتبارة فآلنةكةس بالكذب(: متهم )ف�ن وةك هةبيرت، تؤمةتبارة فآلنةكةس بالوضع(: متهم )ف���ن يان ب��ةدرؤ،

بةهةلربةستنى فةرموودة.)ساقط(: يان ئةدزآ، فةرموودة احلديث(: )يسرق يان بثقة(: )ليس ي��ان تةرككراوة، )م���رتوك(: ي��ان ثضريرنةرة،

متمانةثيركراونيية.ه. ث��اش��ان شتيرك دةرب����ارةي ب��وت��رآ ك��ة ب��ةدرؤك��ردنء هاوويرنةى ئةمة وةسفيبكات، وةك: )كذاب، دجال، وضاع،

أو يكذب، يضع(.بةلرطةية لةسةر زؤر و. يان ثاشى ئةمة وةك ئةوةى كة الناس( أكذب )ف�ن وةك خراثرتينيانة، ئةمة كة درؤزن��ي ل�يرطرتووة، ئةوثةرى درؤى الكذب(: يف املنتهى )إليه يان

يان )وهو ركن الكذب(: ثايةى درؤية.4( حوكمى ئةو ثلةبةنديية:

أ. ئةهلى دوو ثلةكةى يةكةم، فةرموودةكانيان ناكريرنة دةنوسريرنةوة، فةرموودةكانيان بةآلم بةبيرطومان، بةلرطة ثلةى ئةهلى هةرضةندة )إعتبار(، ب��ةدواداط��ةران بؤ تةنها

دووةم كةمرتن لةثلةى يةكةم.ب. بةآلم ئةهلى ضوار ثلةكةى كؤتايى، فةرموودةكانيان

ناكريرنة بةلرطةو نانوسريرنةوةو ئيعتيباريشيان ث�يرناكرآ.

ثةراويزةكان:ش��وير��ن��ي��رتي��ش��دا ل����ة)ال����ك����ام����ل(و ع�����دي( )إب�����ن )1(ريوايةتيكردووة، وة )العراقي( دةلريرت: ضةند ريرطةيةكيرتي جيرط�نةبوون، هيضكاميان الوازنء ه��ةم��ووي��ان ه��ةي��ةء زؤري��ى لةبةر دان���اوة بة)حسن(يان لةزانايان هةندآ وة ج1/ )التدريب بروانة: باسة ئةم درير��ذةى بؤ ريرطةكانى،

ص302–303(.)2( )علوم احلديث/ ص96( بةكةميرك كورتكردنةوةوة.

)3( وات����ة: )ض��ب��ط( ي���ان ت��اق��ي��ب��ك��رير��ن��ةوة ب����ةوةى كة ب�وهؤش كةسانى ف��ةرم��وودةى لةطةلر فةرموودةكانيان ئ��ةوا هاوريركيانبوو، ئ��ةط��ةر ب��ةراورددةك��رير��ت، ب��ةه��ير��زدا ةوة ل���ر ناكريرن، دةن��ا بةلرطة، دةكريرنة فةرموودةكانيان دةردةكةويرت ئةوةى كة دةربارةى بطوترآ: )صدوق( ئةوة ئةمة بةلرطة، ناكريرتة فةرموودةكةى ةرةوانةيةكة لةوط�رثيريواية كة دةربارةى ئةوةى تاقيكردنةوةيشى، جا ثيرش ف��ةرم��وودةك��ةى ئ��ةوة ئيرت )ص���دوق( ط��وت��را: هةركةسيرك بةلرطةو دةكريرتة )حسن( ف��ةرم��وودةي ضونكة )ح��س��ن(ة، ئةوةية ئةمة هةلرةوة، كةوتووةتة ئةوكةسة ئةوا حوججة، كة زاراوةى ثيرشةوايانى )جرح و تعديل(ى لةسةرة، بةآلم لةكتيربى هةية تايبةتى زاراوةي��ةك��ى حجر( إب��ن )حافظ

)تقريب التهذيب(دا بؤ وشةى )صدوق( واهلل أعلم.

سةرضاوةكان:- )تيسري مصطلح احلديث/ د. حممود الطحان(.

مةال عةبدولآل ن. بةكوردى، البيقونية( )املنظومة شةرحى -ئةمحةد، ضاثى سليمانى سالي )2010ز(.

مةكتةبى طؤظارى ،)6 ،5 ،3( ذمارةكانى منارة طؤظارى -ئيسالميى يةكبوونى بزووتنةوةى شةرعيى ديراساتى فةتواو كوردستان، سال )2000ز(، باسى )اجلرح والتعديل(، ن. عةبدولآل

مةال ئةمحةد، )ئةمحةدئاوايى(.- )الباعث احلثيث، شرح إختصار علوم احلديث/ إبن كثري(.

- )مقدمة إبن الصالح الشهرزورى(.- ضةند سةرضاوةيةكيرتيش...

ثيطةى جةرحء تةعديل لةنيو زانستء زاراوةكانى بوارى فةرموودةناسيدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني54

ريرنمايي كة ثةروةردطار خواي بؤ سوثاس ثيرشةكي؛ لةسةر خ��وا س��ةالم��ي دروودو ك���ردووي���ن، دي��ن��ةك��ةي ثيرغةمبةري ثيرشةوامان)j( كة ريري راسيت نيشانداينء رةمحةتي رةزاو طةياند، بةتةواوي خواي ثةيامةكةي يدا كة ئةم دينةيان خوا برذيرت بةسةر ياوةراني جوام�ربةرةجني ثاراستيان رؤح بةثةرذيين هيرناو بةثاكي لةتابيعيين خ��وا رةمح��ةت��ي ط��ةي��ان��دي��ان.. بيرويرنةيي ه��ةزاران ي��اوةرانء مةنهةجي شةوخنوناني ثاسةواني رةمح����ةت ل��ةط��ي��ان��ي ث��اك��ي ئ���ةو زان���ا ب���ةرير���زان���ةي ئ��ةو ثاراستء تيرطةيشتين بؤ بةريرسادارشنت مةنهةجةيان بةنةوةي ئوممةتي ئيسالم وةكو خؤي طةيانديان نةوة تا طةيشتة ئيرمة.. سآلوي خوا لةهةموو دينداريرك كة ئةم مةنهةجة دةثاريرزيرت.. بةتايبةتي لةنةوةي نويري كورد كة ئةركيركي زؤرتري دةويرت تا مةنهةجي ئةهلي سوننةت

دةدؤزيرتةوةو بةهةموو كياني بةرطرييليردةكات..مةنهةجي ب��ةث��ارير��زةري مبانكة جيهانيان خ���واي شويرنكةوتوواني ي����اوةرانء )j(و ثيرغةمبةرةكةت

بةريرزي. ئامني..مامؤستا عةلي باث� لةسةرةتايةكي زووي الويرتييةوة دينداريرتيي تيرداطةشايةوةو وةكو طةجنيركي خواناسء بةهيممةت شةيداي دينةكةو زانستةكاني بوو.. ثاشان بةآلم دةرضوو.. ئيسالميي سليرمانيء ئامادةيي ضووة بةداخةوة لةبةر بايةخنةداني حكومةتي بةعسي ئةوسا )حكومةتي عةلةمانيرتيي كوردايةتيي ئيرستايش هةرواية( ئيسالميية خويرندنة ئةو بةدةرضوواني بايةخيرك هيض نةدةكرايةوةو لةبةردةمياندا وا بواريركي هيض نةدةدرا، ئةم نةدةرةخسا. دةرضوواني بؤ زؤر هةلي خويرندنيان ئامادةيية بةثلةي بةرزيشةوة ئاسان نةياندةتواني بضنة كؤليجي شةريعةي بةغداد.. لةواليشةوة كؤليجي فيقهي

بؤ ب��واري تيردادةخويرندرا شيعةطةريرتيي كة نةجةف سونين كةسي بةآلم دةك��ردةوة. كةناردراو قوتابياني كورديش لةعةرةبةكانء بةتايبةتي ئ��ةوير ن��ةدةض��ووة دةميرك بوو بةربةسيت نةفسيي لةنيروان خؤيء شيعةدا هةبوو.. كة يةكيركت بةشيعة بضوانداية، ئةستةغف�ولرآلي دةكردو دةيوت: بؤضي كافريشمان ناكةيت؟! يان يةكيرك ثيريةكاني لةدةستنويرذدا باش نةشتاية بةسةرزةنشتةوة

ثيرياندةوت: وةكو شيعة مةسحتكردووة!. فيكرييء ئينتيماي بيرئةوةي باث� عةلي مامؤستا ديبيرتةوة، سوننةتي ئةهلي مةدرةسةيةكي سياسيي فيقهي لةكؤليجي بزانيرت، ثيرناسةكان هيرشتا بيرئةوةي ن��ةج��ةف وةرط������او ي��ةك��س��ةر ك��ةوت��ة خ��وير��ن��دن! وةك��و لةديداري كةنالري )احلوار(يشدا لةطةلر عةززام تةميمي، ورد ب��اس��ي دةرس��ةك��ان��ي ئ��ةوير��ي دةك����ات، ئ��ةوةي��ش ب��ةع��ةل��الم��ة حيللي دةردةخ������ات ك��ة س��ةرس��ام��ب��وب��ير��ت بؤ ئايةتولرآلي شيعةكان!! كة شيعة هةزارو يةك درؤي سيرزدة يان سالرييدا نؤ لةتةمةني : دةلر��نير ريركدةخةنء سالرييدا ثلةي موجتةهيدي هةبووة!!! واتة: وةكو ئيمام مليؤن سةد حةوت ئيرستا كة رةمحةتي ئةبوحةنيفةي

شويرنكةوتووي هةية!نةجةيف خويرندني نةيتواني باث� عةلي مامؤستا ت��ةواوب��ك��ات، ب��ةآلم ب��ةه��ةلر��ة ض��ير��ذي م��ةزه��ةب��ي شيعةي يان ئ��ةوب��وو، انيزميرتيي ئ�ر س��ةرةت��اي ئةمةيش ك��رد، وةك كة انيست(يرتييةكةي، )ئ�ر بلريرم ثيريخؤشة وةك��و لةو ضونكة ب��وو، م��وخ��ةددي��رات دوك��ةلر��ي هةلرلوشيين ب��ووة. ئ��ال��ودةي دي��دو بؤضووني رافيزة ئ��ةم زةم��ان��ةوة انء - ثاش طةرانةوةي بؤ كوردستان، كؤضيكرد بؤ ئ�رزوو زؤر فيكريي- عةقائيديء مةناعةي لةبةرنةبووني شيعةطةريريتء )ديدي انيزم ئ�ر كاريطةريي ذيرر كةوتة

هةلسةنطاندني ب�و بؤضووني مامؤستا عةلي باث� بةثيوةري

مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةتكريكار

55 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ي���يء ك��ؤم��ةلر��ك��اري��يء رير���ب���ازي ب���زاوت���ي ش���ؤرش���ط����ران(ةوة.. شؤرشي سرتاتيذيرتييء هةلرويرسيت سياسيي ئ�رتةواونةكردبوو سةرةتايي سالري ضةند هيرشتا اني ئ�ربةثشيت خؤيء ضةكي كردي باث� عةلي مامؤستا كة لةسالري باث�م عةلي مامؤستا من كة ليروةرطرتبوون! يةكرتميان بةنهيرين لةسةنطةسةر ناسيء )1984ز(دا

ان ضةكي دابووية!! بيين، ئ�رمامؤستا عةلي باث� رؤشنب�يركي ئيسالمييةو كتيريب زؤري نوسيوون، بةآلم لةبةرئةوةي هةلرويرستةكاني زوو زوو دةطؤري، نة من نة كةسيرت نةيدةتواني ديدو ريري بةكتيربةكانيدا ك��ة دواي��ي��ان��ة ئ��ةم ت��ا هةلرسةنطيرنيرت، بةبآلوكاري دا رةمسيرتيي خؤي بةئيمزاي ض��ووةوةو

تةفس� لةهةول�ر كة كتيربةكاني ضاثبكات.كةالرو سةلةفيي طةجني كؤمةلريرك بوو دةميرك زؤر زانستييانة هةلرسةنطاندنيركي داوايانليردةكردم هةول�ر لةسةر كة بكةم باث� عةلي مامؤستا كتيربانةي ئةو بؤ عةقيدة نووسيين.. سالر بةسةر ئةم داوايانةدا تيرثةريء زؤرم كاتيركي ك��ة م��ةي��دان��ةوة ئ��ةو بكةومة نةمويست ليردةبات.. بةآلم كة دةستمداية نووسيين مةوسوعةيةكي جةماعةت، س��ون��ن��ةتء ئةهلي دي��دي بةثيري عةقيدة لةضاوثيركةوتنيركي طؤظاري ريرطاي شةرعدا كة لةسليرماني دةردةضيرت، رةخنةم لةهةنديرك ديدو ثيرناسةي مامؤستا رةفيزة شيعةطةريرتيي دةي��ةوير��ت كة طرت باث� عةلي رةواجثيربدات، براياني هةول�ر زؤريان ناوي خوا هيرناو سويرندياندام كة يان لةمةوسوعةكةدا رةد لةو بدةمةوة مةوسوعة ئةو نامةويرت منيش بةراسيت بةجيا.. يان بكةمة جيري رةددو بةدةلي بؤضوونيركي وا مةطةر ريشةي كؤني هةبيرتء لةريشةيةوة باسيبكةم.. بؤية نةمويست مامؤستا ثيرناسةي ء رير ديدو هةنديرك رةتكردنةوةي عةقائيدييةكةوة.. مةوسوعة ن��او خبةمة باث� عةلي ب��ةب��اش��رتم زان���ي ب��ةج��ي��اواز دي���دو رير���ي ئ��ةو - بةثيري

مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت- خبةمةروو.. ئةمةي بةردةست خواياربيرت سةرةتاي هةلرسةنطاندني ديدو ريري مامؤستا عةلي باث�ةو لةبازنةكاني عةقيدةو لةئةهلي ن��ةزان��ي��يء خ��ي��ان��ةت��ي ب��ؤ ف��ي��ك��رةوة دةض����م كؤمةلركاريي شيعةطةرييانةو سرتاتيذيرتيي بؤ سونةت، ب��ير��س��رتات��ي��ذي��يء ش��ي��ك��اري س���ةق���ةتء ض��ؤن��ي��ةت��ي��ي هةلرةنووسيين، هةلرةتيرطةيشتين، فيرلركاريي نةقلركردني.. تويرذينةوةي بؤ بةخؤسةرسامبووني، دريرذدادرييء بؤ

دةروونيي خةونةكانيء وريرنةكاني زينداني.. كؤنةكاني لةبؤضوونة رةد لةشويرنيرتدا نة ةو ل���ر نة ن����ادةم����ةوة، ض��ون��ك��ة ن����ازامن ك��ؤت��ا ب��ؤض��وون��ير��يت ي��ان

ليردةدةمةوة رةددي ةوة ل���ر ئةوةي بةآلم دةيانطؤريرت، ئ��ةوان��ةن ك��ة خ��ؤي دةلر��ير��ت ك��ؤت��ا ب��ؤض��وون��ير��يت.. وةك لةالثةرة )20(ي بةرطي يةكةمي )زجن�ة دةرسي ئيمانء عةقيدةي ئيسالمي لةبةر رؤشنايي قورئانء سوننةتدا( زجن�ة لةم ئ��ةوةي كة باسيشة »شاياني دةفةرمويرت: ل��ةب��ارةي ه��ةر م��ةس��ةل��ةو بابةتيركي دةرس����ةدا ه��ات��ووة كؤتايي تيرطةيشتين بةبؤضوونء عةقيدةوة، ئيمانء وتاريركي ناميلكةو كتيربء لةهةر ء، دادةن����رير بةندة ء، ط��وت��يبر ةم ئ�����ر ل����ةوةي ج��ي��اواز دي��ك��ةم��دا شتيركي ةدا ئ����ر ئ���ةوةي رؤش��ن��اي��ي ل��ةب��ةر ثيرويستة ، ن��وس��ي��يبرئةمةيش زياتري روون��ك��ردن��ةوةي بؤ راستبكريرتةوة( لةثةراويرزي ذمارة )4(ي الثةرة )21(ي هةمان كتيربيشدا اني كاملر بةشي يةكةم: نوسيويريت: »لةكتيريب )موسولرالثةرة _1997_ يةكةم ضاثي ان، موسولر ب�وباوةري )313(دا هةروةها لةكتيريب )ثرؤذةي بةرنامةي فيكريي كاري ئيسالميي( ضاثي يةكةم _1996_الثةرة )41(دا، ئةندامةكان كردةوةي )ئيمان(دا ثيرناسةكردني لةكاتي دانراوة ئيمان تةواوكةري بةبةشيركي اجلوارح( )أعمال نةك ن��ةب��ووة!!( ئ��ةو هيي حالريبوونةكة هةلرة )دةلر��ير��ي بةبةشيركي ثيركهيرنةري، بةآلم بيرطومان ئةو راية هةلرةيةو راي )مرجئة(كانيشة نةك هيي ئةهلي سوننةتء سةلةيف )شرط بةمةرجي دروستبوون كة كردةوةيان صاحلمان بةآلم داناوة، بنةرةتيي ثيركهيرنةريركي ئيمانء صحة(ي ئيمان(دا ئايني، )خواناسي، لةكتيريب خوا بؤ سوثاس راي نووسيومة كتيربةوة دوو ئةو لةثيرش زؤري��ش كة راستء دروسيت زاناو ثيرشةواياني ئيسالمم لةوبارةوة ثيركهيرنةري بةشيركي ك���ردةوة ك��ة ث��ةس��ةن��دك��ردووة،

ئيمانة«.ئ�����ةو رير���س���اي���ةي���ش ك����ة ئ�����ةو ن���وس���ي���وير���يت خ���ؤي لةالثةرة )24(ي هةمان كتيربيدا ثيروةيثابةندنةبووة! كة دةلريرت: »شاياني باسيشة كة مةطةر ضؤن دةنا هةرشتيركم س��ةرض��اوةي��ةك كتيربء ل��ةه��ةر تايبةت بةشيروةيةكي كتيربةكةو ن���اوي ث���ير���ك���ردووةو ئ���ام���اذةم وةرط���رت���يبر دياريكردووة«. الثةرةكةيشم ب��ةرطء نووسةرةكةيء بةهةموو ئ��ام��اذة بةتةئكييد ن��اك��ةمء ئ��ةو وةك���و م��ن روونيشيدةكةمةوة دةك���ةمء ئ��ةوي��ش س��ةرض��اوةك��ان��ي ثيرناضيرت سةرضاوةكانةء هةرناوهيرناني زؤري��ان كة ب��ي��ن��ي��ب��ير��ت��ين، ن����ةك ل��ير��وةرط��رت��ن��ي��ان! ه����ةر ل��ةي��ةك��ةم هةر كة دةبينيرت خويرنةر رةددان��ةوةك��ةم��ةوة ئالرقةي

بةنيروكةوتووة! باوةر ثيرناسةي كة ثيرويستدةكات ئةوة لةسةرةتادا )ئيمان( لةهةموو ديدو بؤضووني مةدرةسة جياوازةكاني

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني56

ان بةموسولر خؤيان )كة ئةوانيرتيش ئيسالمء ئةهلي سونةت ئةهلي -عةقيدةي هةذماردكردووة( خبةمةروو ئ��ةوةي بؤ بةطشيت- ئةوانيرت ثيرناسةي بةتايبةتيء ب��ةردةوام بتوانيرت تا هةبيرت، خويرنةردا لةبةردةسيت ثيركةلرةكةي ء تيركةلر ثيرناسة لةطةلر بةراورديانبكات هيرناوةو )تةلفيقي(ي شتيركي كة باث� عةلي مامؤستا كة جةماعةت! سوننةتء ئةهلي عةقيدةي ناويناوة لةراستييدا تيركةلرةيةكي ديدي ئةشعةرييء موعتةزيلةو ئةهلي مةنهةجي اليةني بةهةنديرك ب��ةآلم شيعةكانة!

سوننةتء جةماعةت رووثؤشيكردووة.. خ����واي ط����ةورةي����ش رير��ن��م��اي��ي��م��ان��ب��ك��اتء دةس���يت

ثيرمانةوةبيرت –ئامني-وصلى اهلل على سيدنا ونبينا ممد وعلى آله وصحبه

وسلم تسليما.

وةك زاراوةيييي زمانةوانييء منونةيةكي ريرةويكي ثيويست

هةروشةيةكي قورئانيي وةكو زاراوة سير جارو زياتر مانايةكيان سةرةكييةكةيةو ئةوة حةمتةن دووثاتبؤوة سيريةميان دي��وارو دةبيرتة يةكيركيرتيان بناغة، دةبيرتة روكنة س��ير ئ��ةم ل���ةدواي دةب��ير��ت.. كؤشكةكة سةقفي دةدرير���ت.. ب��ةزاراوةك��ة شةرعي حوكمي زمانةوانيية، تةوةرة )ئيمان(و زاراوةي باسي بيرمةسةر ثيرشئةوةي بةوشةي قورئانيي رؤش��ين منونةيةكي با ماناكاني، )شهد( بهيرنمةوة كة بةفةزلري خواي طةورة زياتر لة)15( فةرهةنطي لةبيست زي��ات��ر دي��راس��ةمي��ك��ردووةو س��الر تةفس�ي بيست ك��ؤن��ةك��انء زم��ان��ةوان��ة س��ةرض��اوةي ضونكة تةماشاكردؤتةوة، بؤ كتيربم دةي��ان ق��ورئ��انء دكتؤرانامةيةكم لةسةر نووسيووة، ئيمام ئيبنولقةييمي بةرطي لةكؤتايي ليربيرت( خ��واي )رةمحةتي جةوزيية سيريةمي كتيربة بةنرخةكةيدا )مدارج السالكني 490/3( دواي ت��وير��ذي��ن��ةوةي زم��ان��ةوان��ي��ي وش��ة وةرط���اوةك��ان مانايانة كؤمةلرة ئةم دةفةرمويرت: د( ه. )ش. لةرةطي

دةطةيرنن: بؤ ث���ةروةردط���ار خ��واي ك��ة وةك��و زانني: يةكةم/

شايةتيداني خاوةن زانياريي دةفةرمويرت: ژ ى ائ ائ ەئەئ وئ وئ ژ الزخرف. واتة: مةطةر ئةوانةي ناسري لةكاك داوة. حةقيان شايةتي بةزانيارييةوة ساآلنيرك )خؤيشم بووم ف�ر رةمحةتييشةوة سوحباني لةدوو زانينةكة تويرذينةوةي زمانةوانيم لةسةركرد( كة

ريرطةوة ديرت: 1( ئ��ام��ادةب��وون: وةك خ���واي ط���ةورة دةف��ةرم��وير��ت:

وات��ة: ال��ب��ق��رة. ژ ى ہ ہ ہ ہ ژۀ با ب��وو رةم��ةزان��ةك��ة مانطي ئ��ام��ادةي هةركةسيركتان

بةرؤذووبيرت. يان: ژ... ڑ ک ک ک ک گ ويستيان ك��ة ئ���ةوان���ةي وات����ة: ال��ن��م��ل. ژ ڳ گ بضنة بؤي كة تةطب�يانكرد بكوذن، س��الر سةييدونا مالرةوةو دواي كوشتين سويرند بؤ كةسوكارةكةي خبؤن كة داواي خويرين دةكةنء دةلرني: ئيرمة ئامادةي مردني

كةسوكاريان نةبووين.2( بينني: وةكو خواي ثةروةردطار دةرب��ارةي سزاي

رةمجي زيناكاران دةفةرمويرت: ژ ڄ ڄ ڄ ڄ انان لةموسولر كؤمةلريرك با واتة: النور. ژ ڃ ڃ

سزابةذانةكةيان ببينن. ئينجا ئةوكةسةي لةشويرين روداويرك ئامادةبووةو بةرثرسيرتيشييةتي بؤ شاهيديدان دةشيرت. بينيويريت، خزمةت خباتة زانينةكةي وات��ة: ب��دات. شايةتييةكة سةلاندني مايف رةواوة. بةمةيش تةوةرة ماناي دووةم

ديرت، كة بريتيية لة:دووةم/ طةياندني زانينةكة: كة ئيمام ئيبولقةييم ثيريدةفةرمويرت: »روتبةي قسةثيركردنء هةوالردان ثيري«.

ئةمةيش بة دوو شيروةية:(ي����ة- خ���واي ط���ةورة 1( روون���ك���ردن���ةوة -ك���ة )ب����نيالط�ق. ژ ژ ڈ ڈ ژ ژ ڻ دةفةرمويرت: با بهيرننء خؤتان ناو دادث���ةروةري كةسي دوو وات��ة:

بةشايةتيدان روونيبكةنةوة.2( شايةتيدانء جةختكردنةوة لةسةري، كة دةشيرت خب��ورير��ت ل��ةس��ةر سويرنديشي ك��ة ئ��ةوةي��ش��دا ل��ةط��ةلر

درؤب��ير��ت. وةك خ��واي ث��ةروةردط��ار دةف��ةرم��وير��ت: ژ گ گ گ گ ڳ ڳ ڳ ڳ ڱڱ ڱ ڱ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻڻ ں ں ژ ے ے ھ ھ ھ ھ ہ ہ شايةتي كة بهيرنن شاهيدةكانتان برؤن واتة: األنعام. لةسةر ئةوة دةدةن كة خوا ئةمةي حةرامكردووة، ئةطةر شويرن لةسةرمةدةو شايةتي تؤ لةسةردا، شايةتييان بةلرطةكاني نيشانةو كة مةكةوة ئةوانة هةواوهةوةسي ئيرمةيان بةدرؤخستةوةو ئةوانةيش كة باوةريان بةرؤذي

دوايي نييةو شةريك بؤ خوا برياردةدةن.. لةهةردادطايةكدا شاهيديرك كة ئامادةي روداوةكة قبولريدةكات، بةشايةت داوةر بينيبيريت، ب��ووب��ير��تء روونبكةرةوة، بؤمان »راستطؤيانة ثيريدةلريرت: ئينجا مانايةكيرتي ئةمةيش سويرنديشيبدات«. لةوانةية كة )شهد(ية، وةكو بينيمان، بةآلم ئةطةر كةسة هيرنراوةكةي داواي لةكيرشةكة، اليةنيركبوو خؤي داوةر بةردةسيت

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

57 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئيعت�افكردني ليردةكريرت. ئةمةيش تةوةرة مانايةكيرتي )شهد(ية.

راستييةكة، لةسةر جةختكردنةوة سييةم/ ئةمةيش بة دوو ريرطةية:

ط��ةورة خ��واي وةك )ئيعت�افكردن(، دانثيردانان )1ٿژ ٻپ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ دةف��ةرم��وير��ت: بؤضي دةوت: خ��ؤي��ان��ي��ان ب��ةث��ير��س��يت وات����ة: ف��ص��ل��ت.

ژۇئ ۇئ ۆئ يان: كردين؟! لةسةر ئيعت�افتان ئيعت�افيان وات��ة: األنعام. ژ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ

لةسةر خؤيان كرد كة كافربوون! دةفةرمويرت: ط��ةورة خواي وةك سويرندخواردن، )2ثاشان واتة: البقرة. ژ ڀ ٺ ٺ ٺ ژ ڀ

بةسويرندخواردنةوة بريارتان لةسةري دا.

نؤرةي ثيشةكييانة ئةم دواي ضييوارةم/ خواي بؤية ديت. حوكم دةركردني داوةرييء

ىئ ىئ ېئ ېئ ىئ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ط��ةورة عمران. آل ژ جئحئ ی ی ی ی وات����ة: ي���اوةران���ي س��ةي��ي��دون��ا عيسا )س��ةالم��ي خ��واي حوكمي جةنابيشت س��ا دة ��ي��ان��ف��ةرم��وو: ث��ير ل��ير��ب��ير��ت(

انبووني ئيرمة بدة. موسولرطةورة خ��واي كة زاراوةك��ةي��ة ماناي هةموو بةكؤي

ڃژ ڤ ٹ ٹ ٹ ٹ ٿ ژٿ دةف��ةرم��وير��ت: آل ع��م��ران. وات��ة: خ��واي ث��ةروةردط��ار حوكمي ئ��ةوةي دةركردووة كة هيض خوايةك نيية شاياني خوايةتي بيرت

جطة لةو. ئ��ةم حوكمةي خ��واي ث��ةروةردط��اري��ش ل��ةزان��نيء بيرطومانةوة سةلاندني شايةتيدانء روون��ك��ردن��ةوةو

هاتووة بؤ ئةوةي مايف رةوا بضةسثيرنيرت. كة عةقيدة بةآلم هةرواية.. )ئيمان(يش زاراوةي

زاراوةيةكي قورئاني نيية، وانيية. ******

باسي يةكةمثييييينيياسييةي بيييياوةر )اإلمييييييان( لييييةرووي

زمانةوانييةوة م���ان���اي س���ةرةك���ي���ي ئ��ي��م��ان )ت����ص����دي����ق(ة كة بةراستطؤزانينة.. ماناي دواي ئةو )إقرار(ة كة برياردانة. ماناي سيريةم: )األمن واألمنة واألمان(ة كة بيرخةمبوونء باوةرة كة ئيمان زاراوةي��ي ماناي هيرمنيية. دلرنياييء

لةكؤي ئةم مانايانةوة ديرت)1(. 1( ئ��ي��ب��ن��ول��ئ��ةزه��ةري ه�����ورةوي، ك��ة ث��ير��ش��ةواي��ةك��ي 513/5(دا اللغة )تهذيب لةكتيريب زمانةوانيية طةورةي

موفةس�ان زمانةوانانء )ئيجماع(ي كؤرا دةفةرمويرت: وشةي سةرةتايي سةرةكيء ماناي كة لةسةرئةوةية ئ��ي��م��ان ب��ةراس��ت��ط��ؤزان��ي��ن��ة -ئ����ةم م��ان��اي��ة ب��ن��اغ��ةي��ة- ئيبنوفارس لةكتيربة دةطمةنةكةيدا )معجم مقاييس اللغة هةيبيرت، عةرةبيزانيرك هةموو هةقة كة )135-133/1ماناي دوو والنون( وامليم اهلمز )أم��ن: دةف��ةرم��وير��ت: رةسةنيان هةية، يةكةميان/ ئةمانةت، واتة: دةستثاكي دةروون���ة. ء دلر هيرمنيي ماناكةي خيانةتةو دذي كة ماناكةيش ه���ةردوو ب��ةراس��ت��ط��ؤزان��ني. دووةم��ي��ش��ي��ان/ ل��ير��ك��ن��زي��ك��ن. خ��ةل��ي��ل )ك����وري ئ��ةمح��ةدي ف��ةراه��ي��دي( األمنة( إعطاء واألمان: األمن، من )األمنة دةفةرمويرت: ئةمانيش ئاسايشييةوةية، لةهيرمينء )ئةمةنة( واتة: خواي كة روانطةيةوةية لةم ئةمةنةيةية.. ئةو ثيرداني

طةورة لةباسي كةعبةدا دةفةرمويرت: ژٿ ٿ ٿ كة وات���ة: إب��راه��ي��م. ژ ڦ ٹڤ ٹ ٹ ٹ ئاسايش هيرمنء وآلتة ئةم خواية فةرمووي: ئيرباهيم

بكة. ه��ةم��وو زان��اي��ان��ي زم��ان��ي ع��ةرةب��يء ت��ةف��س���، بؤ دةكةنة ئايةتانة ئةم بةراستطؤدانانة كة ئيمان ماناي بةلرطة كة كورةكاني سةييدونا يةعقوب )سةالمي خواي ليربيرت( دوايئةوةي كراسةكةي سةييدونا يوسفي برايان وتيان: باوكيانء بؤ هيرنايةوة درؤيينةوة بةخويرين

طورط خواردويريت، وتيان: ژٹ ڤ ڤ ڤ ڤ ڦ ڦ ڦ ڦ ڄ ڄڄ ڄ ڃ ڃ هؤ وتيان وات��ة: يوسف. ژ چ چ چ ڃ ڃ ء يوسفمان باوكي بةريرزمان، ئيرمة ضووبووين بؤ كيرربكيرالي كةلوثةلةكامنان جيرهيرشت، كةضي طورط خواردي! تؤ بةراستطؤمان نازانيت )باوةرمان ثيرناكةيت( ئةطةرضي

راستطؤيشني!. كةوابوو ماناي يةكةمي وشةي )إميان( كة لةسةر وةزني )إفعال(ة، تةسديقة، واتة: بةراستطؤزانني.. بةآلم ئيبنوتةميييةي ئيمام لةبةدواداضووني زمانةوانييانةي األصفهانية، ص143(دا )العقيدة لةكتيريب رةمحةتييدا

وشةكة ماناي دووةمي ئاوا رووندةبيرتةوة: ئةوانةي تابيعنيء )ي���اوةرانء سةلةف زاناياني -دوو بة ئيمان وشةي دةفةرموون: هاتوون( بةدواياندا

ماناية:ي��ةك��ةم��ي��ان/ ك��ة ك����رداري ت��ير��ث��ةرةو ب��ك��ةري دةوير���ت روونكردنةوةي بؤ كة به( مفعول إىل املتعدي )الفعل ثيرويستيي ل���ةب���ك���ةرةك���ةي- -ج��ط��ة م��ةب��ةس��ت��ةك��ةي العربية/ القواعد معجم الدقر: )عبدالغين بائة، بةثييت كة ب��ةراس��ت��ط��ؤزان��ني، دةب��ير��ت��ة ماناكةيشي ص449(،

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني58

تايبةتة قورئانيية دةستةواذة ئةم ، ب��ةدلر باوةرهيرنانة بةو كةسانةوة كة لةناخي خؤياندا بةراسيت قةناعةتيان بؤتة لةال بةرامبةرةكةيان راستطؤيي دروستبووةو بؤ بةلرطةنةويست، وةكو خواي طةورة كاتيرك لةهةرجيريةكي مةبناو ب��ةم ك���ردووة دلر��ي قةناعةتي باسي ق��ورئ��ان��دا

مةعناية هيرناويرتييةوة، وةك دةفةرمويرت: ژ ڳ ڳ )j(ڳ ڱ ڱ ڱ ڱڭ ژ البقرة. واتة: ثيرغةمبةرباوةري بةوة هيرناوة كة لةخواي ثةروةردطارييةوة بؤي

هاتووة.ليردةدةن، باوةرهيرنان اليف كة كةسانةيش ئةو بؤ دةف��ةرم��وير��ت: هةرسةرزارةكيية باوةرهيرنانيان ب��ةآلم

ڃ ڄ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ڦ ڤ ژڤ هةن خةلركيدا لةناو كةسانيرك وات��ة: البقرة. ژ ڃ ب��ةرؤذي دواي��ي هيرناوة، ب��اوةرم��ان بةخواو : كة دةلر��نير

لةحةلرةتيركيشدان كة باوةريان نةهيرناوة!.دووةميان/ كة كرداري تيرنةثةر )الفعل ال�زم(ةو )الم( العربية القواعد معجم ال��دق��ر: )عبدالغين دةخ��وازير��ت ب��ري��اردانء ص408(، ئ��ةوة ب��ة م��ان��اي ب��اوةره��ير��ن��انء ط��ةورة خ��واي وةك ثيروةثابةندبوونة، ط��وير��راي��ةلر��ي��يء

دةفةرمويرت: ژ ژ ڑ ڑ ک ک ک ک گ گ گ گ ڳ ڳ ڳ ڳ ڱڱ ۓ ژ طه. واتة: هةموو سيحربازةكاني ف�عةون سوجدةيان بؤ خواي سةييدونا هارونء بةثةروةردطاري باوةرمان وتيان: بردو موسا ثيرشئةوةي ضما هاواريليركردن: ف�عةون هيرنا، موسا ف�عةون ضونكة باوةرتانثيريهيرنا؟!. ثيربدةم ريرتان من ء دلر ب��اوةري نيشانةي سوجدةبردنةيان ئةم دةيزاني ك��ردةوةي��ةك��ة ضونكة ناخيانة! قةناعةتي دةروونء

نيشانةي بةراستزانيين دلريانة.ې ې ۉ ژ دةف���ةرم���وير���ت: ه���ةروةه���ا وئ ەئ ەئ ائ ائ ى ى ې ې ژ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئ كة تيريانداية ئةوةتان تةماعي ئيروة ضما واتة: البقرة. باوةرتانثيربهيرننء بةدينةكةتانةوة ثابةندبن؟! لةكاتيركدا كة كؤمةلريركيان طويريان لةوتةكةي خواي طةورة دةطرتء دركيشيانثيردةكردو دواي��ئ��ةوةي كةضي دةيانبيست، ئةم دةي���ان���ط���ؤري!!. دةي��ش��ي��ان��زان��ي تيرشدةطةيشنتء دةستةواذةيرتيان كة ثيرويسيت بة)الم(بووة، لةبةرئةوةية باوةريانهيرناوةو وا ديارة كة روالرةتةكةية، حوكمي كة ثابةندبوون، بةئاراستةكانييةوة شويرنيكةوتوونء دةشيرت كة ه��ةروةك��و بيرت، ب��ةدوورووي��ي دةشيرت كة ب��ةق��ةن��اع��ةت��ةوةب��ير��ت.. وةك����و ك���ة ب���ؤ ب���اوةره���ير���ن���انء ئيرباهيم سةييدونا بؤ لووت سةييدونا شويرنكةوتين

)س��ةالم��ي خ��واي��ان ل��ير��ب��ير��ت( دةف��ةرم��وير��ت: ژ ڌ ڎ بةئيرباهيم ب��اوةري لووت واتة: العنكبوت. ژ ڎگ دةربارةي ثيريةوةثابةندبوو. وةرطرتء دينةكةي هيرناو ��ن��ان��ة س��ةرزارةك��ي��ي��ةك��ةي دوورووةك���ان���ي���ش ب��اوةره��ير

ژۈ ۈ ٴۇ ۋ ۋ ۅ دةفةرمويرت: ائ ى ى ې ې ې ې ۉ ۅۉ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئوئ ەئ ەئ ائ ئازار هةيانة دوورووان���ة لةو وات��ة: التوبة. ژ ېئ ېئ )j(بةثيرغةمبةر ج��ةس��ت��ةي��ي( ي���ان ب��ير��ت )دةروون�����ي يركي ئام�ر بؤتة واتة: هةرطويرضكةية! : دةلرنير دةطةيرننء ليركجودابكاتةوة! بيرئةوةي ضاكء خراثي قسةوةرطرتن خوايي وةح��ي )ب��ةوةي ئيروة بؤ ة خ���ر طويرضكةي : بلريرقةناعةتي ب��اوةرو ئةو ثيرتاندةطةيرنيرت(، دةبيستيرتء )ناخء باوةرهيرناني مايةي هةيةو ثةروةردطار بةخواي سةرزارةكي(ي ئيروةيشة، كة دةبيرتة هؤكاري قوتارنةبوون لةسزاي دنيايي )حوكمي كافربوون(ء سزاي قيامةتتان بةهؤي باوةرنةهيرنانةكةتانةوة.. بةآلم ئةو بؤ كةسانةتان انبوون بةزةييء رةمحةتة.. كة باوةريانهيرناوةو موسولردةدةن )j(خوا ثيرغةمبةري ئازاري ئةوانةي بةراسيت سزاي زؤر بةذانيان دةبيرت. )إبن عاشور: تفسري التحرير

والتنوير 133/10(. كةوابوو قورئان وشةي ئيماني بةهةردوو شيروازو شايةتيبدات كة ئ��ةوةي بؤ ض بةكارهيرناوة، ماناكاني ض دةروون���ي، ء دلر ناخي راستييةكةي ئيمانة لةسةر لةسةر باوةرهيرنانة سةرزارةكييةكةي وةكو باوةرهيرناني

دوورووةكان.دي��ارة ئةمانة: هيمينء كة سييةم/ ماناي ناساندو بةراستطؤ بةرامبةرةكةي كة هةمووكةسيرك لةهيرزو ثابةندبوو، بةئاراستةكانييةوة باوةريثيرهيرناو دةسةآلتي بةرامبةرةكةي دلرنيادةبيرتء هةست بةهيرمين دةبيرت. راحةتولبال دةلريرت: عارةب وةكو ئيرت دةكات،

بةم مانايةيشة خواي ثةروةردطار دةفةرمويرت: ژٺ واتة: قريش. ژ ٺ ٺ ٺ ٿ ٿ ٿ ٿ يكردنء لةترسء بيميش ئةو خوايةي كة لةبرسيريت ت�رقوتاريكردن، بةوةي ئةمنييةتي رؤزييء ئةماني ثيردان.. يان س��ةرةك��ي��ي��ةك��ان��ن.. ثيرداويستيية دوان��ةي��ش ئ��ةم

ڍ ڇ ڇ ڇ ڇ چ ژچ دةف��ةرم��وير��ت: ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڌڎ ڌ ڍ ئيرمة ض��ؤن نابينن م��ةط��ةر وات���ة: العنكبوت. ژ ڑ ئةمان؟! بةسةرضاوةي ئاواكردووة كةعبةمان حةرةمي رادةفريرنريرن! ضما لةدةوروبةريان لةكاتيركدا خةلركانيرك لةنيعمةتةكاني خوا نكولري دةهيرننء بةنارةوايي باوةر

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

59 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

دةكةن؟!. خواي طةورة بؤ حالرةتي هةميشةيي سوكنايي دلر بةئيمان، باس لةالبردني ترس )خوف( بة)أمان وإميان( هيرمينء كة خاوةنةكةي، دةدات��ة بيرخةمي كة دةك��ات،

يب ىب ژمب دةف���ةرم���وير���ت: ب��ؤي��ة دلر��ن��ي��اي��ي��ة ژ يث ىث مث جث يت ىت حتختمت جت بةيادي باوةريانهيرناوةو ئةوكةسانةي وات��ة: الرعد. بةيادكردني خؤ ، ئ��ةرير لةسوكناييداية.. دلريان خ��وا ئةو بؤ ب��ةآلم سرةوتدةطريرت. سوكنادةبيرتء دلر خوا وةكو ، ديرتةثيرشير راستةوخؤ ترسيركي كة كاتانةي )أمنة(يان وشةي جةنط، رووبةرووبوونةوةي حالرةتي ناوجةرطةي ئةماني بةماناي كة بةكاردةهيرنيرت. بؤ ت���رس���ة!! وةك خ����واي ط����ةورة ل��ةب��اس��ي س��ات��ةوةخ��يت رووب��ةرووب��وون��ةوةي ئ��ةو )314( ي���اوةرة ع��ةزي��زة كةم ب��ازرط��ان��ي ضووبوونة ك��اروان��ير��ك��ي طرتين ب��ؤ ض��ةك��ةي ضةكداري ه��ةزار بةتووشي ببوو تووشيان ء س���ةرريريةكةمني شةري بؤ هةموويان كة قورةيشةوة شةرانيي دةس��ت��ةوي��ةخ��ةي ئ��ةه��ل��ي ئ��ي��س��الم ه��ات��ب��وون، ه��ةم��وو انانيان موسولر لةمةككة ثيرشرت ضونكة بادةدا! خؤيان لةدوزاقنابوو، زؤر مةغرورانة رةفتارياندةكرد، بارودؤخء اني موسولر هةنديرك رووب��ةرووب��وون��ةوةك��ة مةيداني دةت���رس���ان���دن، ب��ؤي��ة خ����واي ط����ةورة ب��اس��ي وةن����ةوزو سةرةخةوي ئةو ساتةوةختةي ترسوبيم دةكاتء وةكو ثيرشضاويان، دةي��ات��ةوة ب��ةه��ةم��ووان خ��ؤي نيعمةتي ژ ڈ ڃ ڄ ڄ ڄ ژ دةف��ةرم��وير��ت: وةك األنفال. واتة: بؤ سوكنايي دلرتان بةوةنةوز هةمووتاني داثؤشيبوو! )القرطيب: اجلامع ألحكام القرآن 333/7(. كة دةيسةليرنيرت س��ةرب��ازي��ي زان��س��يت ئيرستا بةهيرزترين هؤكاري رةوينةوةي ترسي سةرباز لةجةنطدا ترسي باسي شويرنيركيرتيشدا لةهةر خةوليركةوتنيريت،

جةنط بكات هةروشةي )أمنة(ي بؤ بةكارهيرناونةتةوة. لةهةمان كاتيشدا ئيمان هيرنانةكة بةثيرغةمبةريركي بيرخةمدةكات ب��ةرير��زةك��ةي��ش راوة ن�����ر ط����ةورة، خ���واي ثشتيوانيليركردني، ث��اب��ةن��دب��وونء لةشويرنكةوتنء ماناي بةراستطؤزانينة، ئيمان بناغةيي ماناي كةوابوو وةرطرتين ثيروةثابةندبوونء كة ئيقرارة دووةم��ي��ش ئيبنوتةمييية ئيمام وةك��و بةرامبةرةكةية. ئاراستةي دةفةرمويرت: ئيقرارةكة هةردوو ماناي بةراستطؤزانينةكة (و ثابةندبوونةكةيش )كة بريتيية )كة بريتيية لةوتةي دلر )838/7 الفتاوى )جمموع دةطريرتةوة. ) دلر لةكرداري دوو ئةم هاتنةديي ثاش املسلول ص519( و)الصارم ماناية وةك بةرهةمي سرووشيت: ئةماني هةردوواليةن

ديرت. ئةمانةيش بناغةو ديوارو سةقفةكةن، كة حةمتةن بريارو حوكميان لةسةردادةمةزريرت..

*********ثيناسةي ئيمانء عةقيدة لةئةسلي زماندا

ثيناسة تيكةلةكةي مامؤستا عةلي باث�باث�ة عةلي مامؤستا ثيرناسةكةي دةق��ي ئةمة ب1/ل45-37( عةقيدة ئيمانء دةرس��ي لة)زجن�ة كة نةقلريدةكةم: خؤي بةريرنووسي منيش هيرناويرتييةوةو وشة دوو لةم كام هةر زمانةوة روانطةي لة )سةرةتا شي دةكةينةوة و ثيرناسةي دةكةين، ثاشان لة زاراوةي ئةمةش دةدةي��ن، عةقيدة و ئيمان سةرجني دا ش��ةرع ئةهلي ثيرشةواياني و زانا تيرطةيشتين تيشكي لةبةر سوننةت و جةماعةت دا، كة زاناياني رةسةني ئوممةتي راستةقينةي و راس��ت س��ةر م�اتطراني و ئيسالمي

.)jثيرغةمبةري خوان رةخنةي يةكةمي من:

دةب�����وو ب��لر��ير��ت: ل���ةروان���ط���ةي زم��ان��ةوان��ي��ي��ةوة، زمانيانةية، رةف��ت��اري ك��ارو ب��اسء زمانةواني ضونكة دارةواني. ئاشةواني، ثاسةواني، دةوتريرت: هةروةكو بةكورديكردنيركي ئ��ةوة زم��ان��ةوة، ل��ةروان��ط��ةي ب��ةآلم سةرنةكةوتووي )لغة(ية كة بؤ ثيرناسةكردني زاراوةيةك لةرووي )لغة وإصط�حا( واتة: بةعةرةبي دةنوسريرت:

زمانةوانيء زاراوةييةوة.و زان��ا تيرطةيشتين تيشكي )ل��ةب��ةر دةلر��ير��ت: ك��ة -

ثيرشةواياني ئةهلي سوننةت و جةماعةت دا(.. رةخنةي دووةمي من:

ئةطةر مةبةسيت لةوة زاناياني سةلةف بيرت لةضوار وانيية، ئةمةي مامؤساتاكانيان، ب��ةرير��زةك��ةو ئيمامة دواتر )وةك��و نةهيرناوةتةوة ئةواني ثيرناسةي ضونكة مةبةستيشي ئةطةر اهلل(.. ش��اء إن روونيدةكةينةوة واية، كةميرك ئ��ةوة بيرت، ماتؤريدييةكان ئةشعةرييء ضونكة ثيرناسةي ئةواني بةحسابي خؤي ثيرقبولرنيية.. رس��ت��ةك��ان��ي دواي���ي���ش���ي ه��ةرم��ةحت��ير��ك��ة ب���ؤ ئ����ةوةي وةردةط��رم!. لةسةلةفةوة منيش بيرخةمنب ثيرمانبلريرت: سوننةت، ئةهلي دةوت��رير��ت: طشيت بةشيروةيةكي كة ض����وار م���ةدرةس���ةي ن���او ب��ازن��ة ط��ش��ت��ي��ي��ةك��ةي ئةهلي شويرنكةوتوواني دةط��رير��ت��ةوة، جةماعةت سوننةتء لةئةسلردا سةلةيف، ثيرياندةوتريرت: ئيرستا )كة سةلةف ناوي ئةهلي سوننةتء جةماعةت هيي ئةمانة(، ثاشان موعتةزيلة.. ئينجا ماتؤريدي، ئينجا ئةشعةرييةكان، ئيمام وةك��و ب��ةرير��زي زؤر ئيماميركي دةبينيت بؤية

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني60

،71/1 ال��ب��اري ل��ة)ف��ت��ح ع��ةس��ق��ةالن��ي ئيبنوحةجةري رةخنةيش 253/13(دا ،409 /7 ،209/6 ،135/4ثيريشياندةفةرمويرت: بةآلم دةطريرت، لةئةشعةرييةكان مةزن ب��ةرير��زو ئيبوحةجةري ئيمام سوننةت.. ئةهلي مةزهةبة شافيعي ن��ةوةوي، ئيمام وةكو لةمةزهةبيشدا نة دةردةك���ةوير���ت، زؤر ئةشعةريرتييةكةيان ن��ة ب��ةآلم )رةمحةتي ه��ةردووك��ي��ان ضونكة مةزهةبةكةيشيان.. خ����واي����ان ل��ير��ب��ير��ت( وةك�����و ش���ير���خ س���ةف���ةروحل���ةوال���ي شيرخ العقيدة(و يف األشاعرة )منهج لةتويرذينةوةكةيدا ئيبنوعوسيرميين رةمحةتي لةليركؤلرينةوةي )شرح أربعني النووي(دا باسيانكردووة كة )لةزؤر باسء ثيرناسةياندا

لةسةر ريربازي فةرموودةوانان دةرؤن(.. شيرخ سةفةر لةوكتيربةيدا )ل20( باسي ئةوة دةكات زاناياني الي دةهاتنة ئةشعةرييةكان سةرةتا ضؤن كة ئ��ةه��ل��ي س��ون��ن��ةتء ج��ةم��اع��ةتء ث��ير��ي��ان��دةوت��ن )وةك���و كة هاوشيروةيان ئيرمةو م��ةر ئ��ةم��رؤي انيزمةكاني ئ�ر(: »ئةوةندة لةسةر ئيرمة مةخويرننء ئاوايش بةئيرمة دةلرنيربة بيدعةضيي ناومان مةزريرنن خؤ ئيرمةيش هةر لةطةلر وةستاوينةتةوة«.. الدةرةك��ان موحليدو دذي ئيروةينء شلبوون، لةبةرامبةرياندا خؤشباوةر هةنديرك بةمةيش كاربةدةستء بةزؤرينةو ب��وون ئةشعةرييةكان كة تا جةماعةتء سوننةتء ئةهلي ضةوساندنةوةي كةوتنة سوننةتء ئةهلي ناوي ئةو تا ليرنانيان.. ناووناتؤرة

جةماعةتةيشيان بؤ خؤيان قؤرخكرد!! ب��ؤي��ة م��ن��ي��ش وةك����و ك��ةس��ير��ك��ي س���ةر ب��ةئ��ةه��ل��ي وةآلم��ي دةزامن خؤمي بةئةركي جةماعةت سوننةتء مةدخةلييء مورجيئةيةتي يةكطرتوو موعتةزيلةيةتيي تيركةلروثيركةلري بؤضووني راف��ي��زةو ضةواشةكاريرتيي ئ��ةم��ة ئ��ةوةن��ي��ي��ة وةك���و هةنديرك ب���دةم���ةوة.. ان��ي��زم ئ���رنا ب��ةه��ةم��ووي��ان دةف��رؤش��م! ساويلكة وادةزان����ن ش��ةر ئةمة دي��دو رير��ي س��ةل��ةفء س��ةدان زان��اي وةك��و ئيمام ئةهلي مةنهةجي ئ��ةم زان��اي��ان��ي��رتي ئيبنوتةميييةو سوننةتء جةماعةتةية، بؤ بةرطريكردني ئةو مةنهةجةية هاتووة، تابيعينةوة تابيعي تابيعنيء ل��ةي��اوةرانء كة الفليردةراني ف��ري��وك��ارو فيكربةزيوو لةفاكوفيكي ت��ا ! دةبيرت سياسةتي هةلربةزودابةزي حزبايةتي بثاريرزريروتي: هةرضي ضونكة لةبةرضاوبيرت، ورد خالرةمان ئةم منيش لةسةر ريربازي ئةهلي سوننةمت مةرجنيية وابيرت. هةمزاغا س��وورب��وو ريشي هةرضي دةلر��ير��ت: ك��وردي��ش

نيية. رةخنةي سييةمي من:

ثاشان مامؤستا عةلي باث� هةر لةو زجن�ةو بةرطء

الثةرةدا )37/1( دةلريرت: »أ� وشةي ئيمان:

وشةي ئيمان )إميان( لة زماني عةرةبي دا بة دوو جؤر هاتوة:

ي��ةك��ةم: ووش���ةي )امي���ان( ل��ة خ��ودي خ��ؤي��دا بةركار كة ئ��ةوةي بير بة حالرةتةدا لةم وات��ة خ��وازة، )مفعول( و دةخ����وازير )مفعول( س��ةر بضيرتة )ح��رف(ير��ك��ي ثيت ماناي بة كاتة ئ��ةو كة )متعدي(ية، خؤيدا خ��ودي لة دلرنياكردن و تةئمني كردن )تأمني( ديرت، ضونكة وشةي ثيرضةوانةي دلرنيايي )خوف(، ثيرضةوانةي وشةي )أمن( واتة: )أمنته( دةلريري كة دا عةرةبي زماني لة ترسانة، ئةمامن ثيرداو دلرنيام كرد، بةآلم )أخفته( ترساندم، خواي

پ ڀ ڀ ڀڀ ژ : دةفةرموير ثةروةردطار ٺ ٺ ٺ ٺ ٿ ٿ ٿ ٿ ژ قريش. واتة: با )قورةيشييةكان( ثةروةردطاري ئةو مالر )بيت(

ة بثةرسنت كة لة كاتي برسيريت دا رؤزي ثيرداون وة لة كاتي ترساندا )دلرنيا(ي كردوون«.

رةددي من: 1( دةبوو لةسةرةتادا - وةكو كاريركي زانستييانةي ئةكادميي - ماناي وشةكةي لةفةرهةنطة موعتةبةرةكاني زم��ان��ي ع��ةرةب��ي��ي��ةوة ب��ه��ير��ن��اي��ة.. ب���ؤئ���ةوةي ب��زان��ني كة لةخؤيةوة نايلريرت.. بةتايبةتي كة ئةو كوردة، هةرضةندة سةر ئيعتيمادبكاتة هةردةبوو بواية عةرةبيش ئةطةر

فةرهةنطة سةرضاوةييةكاني زماني عةرةبي. 2( دةبوو زانستييانة بهاتاياتة سةر جياوازيي هاتين )باء، لم( بةدواي وشةي ئيمانداو بيشطةرايةتةوة سةر ض��واردة )ب��اء( ع��ةرةب��ي، ضونكة ريرزماني س��ةرض��اوةي ماناي هةيةو )الم(يش دة جؤرة. )عبدالغين الدقر: معجم مامؤستا ثيرناضيرت ضونكة ص411( العربية، القواعد ئةو بؤضي كة حالريبووبيرت ل��ةوة هيرشتا باث� عةلي دوو ثيتة بةدواي وشةي ئيماندا ديرن.. وةكو لةسةرةوة روومن����ك����ردةوة.. ئ��ةم��ة خ��ؤي ب��ةلر��ط��ةي��ةك��ي��رتي ئةهلي دةف��ةرم��وون: ك��ة ل��ةس��ةرئ��ةوةي جةماعةتة سوننةتء

»كردار يةكيركة لةسير ثيركهاتةكةي ئيمان«. رةخنةي ضوارةمي من، )نةقلي نوقسان(:

مامؤستا عةلي باث� لةنةقلركردنةكانيدا وردةكارنيية.. نازامن كة ئاماذة بةكتيربيرك دةكات، بؤضي دواي تويرذينةوة يان ب��ةرطء الث��ةرةي��ة هةرنيية، ئةو يان دةردةك��ةوير��ت ليريتيرطةيشتووة.. بةهةلرة ي��ان نةقلريكردووة، بةهةلرة ئةمةيش ضةند منوونةيةك كة هةر بةدواي ئةو الثةرةي زجن�ةي ل38ي )ب1، واتة: هيرناويرتييةوة، ثيرشوودا

ئيمان و عةقيدةي ئيسالمي(:

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

61 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

موسليمةوة لةسةحيحي بةحساب فةرموودةكةي )1هيرناوة، كةضي لةفزةكاني جياوازن لةطةلر ئةسلرةكة كة مع املغرب صلينا قال أبيه عن بردة أبي )عن ئةمةية: رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم ثم قلنا لو جلسنا حتى ما فقال علينا فخرج فجلسنا قال العشاء معه نصلي ثم املغرب معك صلينا اهلل رس��ول يا قلنا هاهنا زلتم أو أحسنتم قال العشاء معك نصلي حتى لس ن قلنا ا يرفع ماء وكان كثريا م أصبتم قال فرفع رأسه إىل السفإذا ذهبت ماء أمنة للس فقال: النجوم ماء رأسه إىل السفإذا ألصحابي أمنة وأنا توعد ما ماء الس أتى النجوم أمنة ألمت وأصحابي يوعدون ما أصحابي أتى ذهبت فإذا ذهب أصحابي أتى أمت ما يوعدون( صحيح مسلم/ ئيمام الي )2531 ذم��ارة )ب85/16 الصحابة فضائل كةضي لةفزةية. بةو هةر )ذم��ارة 18745( ئةمحةديش )أتى هةروةها ماء( الس أمنة )النجوم نوسيويريت: ئةو األماة ما توعد(!! لةثةراويرزي ذمارة )12(يشدا نوسيويريت : موسليم )2531(.. ئةمةيان الي موسليم نيية! ئةمةيش فةرموودة راويي مةرجي لةدوو مةرجيركة الوازكردني وةكو فةرموودة واتة: باشبيرت. )الضبط(ي دةبيرت كة الراوي ص200، تدريب )السيوطي: يرتةوة! بط�ر خؤي ص146(.. احلديث، مصطلح تيسري الطحان: ممود نةقلرينةكردووة! ئةمة لةبةر كتيربيش راست كةضي ئةم تةدليسء ئةم جؤرة بؤ بةشيرك دواتر جيري سةرجنة..

ريرطؤرينةي تةرخاندةكةم.. إن شاء اهلل.2( ديسان لة)ب1، ل39ي زجن�ةي ئيمان و عةقيدةي ئيسالمي( قةولي ئيمام تةبةري هيرناوةتةوةو لةثةراويرزي ذمارة )16(دا نوسيويريت: )تفسري الطربي( بةرطي -4- الثةرة 157( كة دةضيتةوة ئةو سةرضاوةية، نايبينيت!! بؤية منيش ومت: نةبادا بةهؤي ضاثي جياوازةوة شويرين لةالثةرةدا طؤرابيرت، لةدة الثةرةي ثيرشيء لةدة الثةرةي دواييشدا شيت وام نةبينييةوة! ئينجا ومت رةنطة لةنيروان تةبةريء قورتوبيدا بةهةلرة ئالروطؤريان ثيركرابيرت، ضووم دوايي نةمدؤزييةوة! لةويريش قورتوبيء تةفس�ي بؤ طةرامةوة بؤ الي تةبةري لة)بةرطي 329/6( دؤزميةوة!

ئةمة دوو ئةطةري هةية:بةهةلرة لةدةرسةكةدا وتويةتيء بةهةلرة يان خؤي -بؤيان نةقلركردووةو لثيرداضوونةوةيدا نةضؤتةوةسةري. - ي���ان خ���ؤي ل��ةس��ةرض��اوةي��ةك��ةوة وةري��ط��رت��ووةو نةضؤتةوة سةر ئةسلرةكةي، تا بزانيرت لةويردا هةية يان

نا؟! ئةمةيشيان زياتر ريري تيردةضيرت.- هةمان شيروازي بؤ ثةراويرزي )23ي ل42( كردووة كة هةرنوسيويريت: )خمتار الصحاح( مادة )صدق(..واية

ناوي كة ئةمة كتيربةداية. ئةو ل���ة)ل1506(ي ئةويش ماددةكةي نوسيووة باشرتة وةك لةوةي هةرئاماذةيةكي طشتيي بةناوي كتيربةكة بكات، بةتايبةتي سةرضاوةي )24ي لةثةراويرزي وةك��و زم��ان.. ف��ةرم��وودةو تةفس�و احمليط( )ال��ق��ام��وس »ب���روان���ة ن��وس��ي��وير��يت: ل44(دا باقيي وة ) الوسيط )املعجم وة ال��ع��رب( )ل��س��ان وة فةرهةنطةكاني زماني عةرةبي«. جا ئةمة ض ريرنماييةكي نابيت بؤي وش��ةدا دةريايانةي لةو تؤ كة خويرندنة؟!

.! بةدةليلي ريرهيرناوةتةوة: فةرموودةيةكي الثةرةيةدا لةو هةر )3ن(و لةثةراويرزي ذمارة )17(يدا نوسيويريت: ن مؤمت )املؤذالشوكاني وصححه وأمح��د وال��رتم��ذي أب���وداود )رواه زانستييانةدا ل��ةت��وير��ذي��ن��ةوةي ك��ة ئ��ةم��ة واألل��ب��ان��ي(! ثيريدةوتريرت )عزو( واتة: بردنةوةي قةول )فةرموودةبيرت خالري زؤر خاوةنةكةي. بؤ سةرضاوةي ئةسةريرت( يان

الوازي زانستييانةي لةخؤطرتووة! لةوانةيش:بنوسيرت دةب����وو ض��ون��ك��ة ن��وق��س��ان��ة: ع���ةزوةك���ة -ئيمام الي فةرموودةكة ذمارةي واتة: )517( ئةبوداود ،)207( ترمزي هةروةها ئةوةندةية، ذم��ارة ئةبوداود بةرطة ثةجناودوو مةسنةدةكةي كة ئةمحةد ئيمام بؤ دةنوسريرت: )232/2( واتة: بةرطي دووةم الثةرة )232(، ريزبةنديي ل��ةذم��ارةي بريتيية كة ذمارةيةكيرت ئينجا فةرموودةكة لةو بةرطةدا.. ئةو فةرموودة )ذمارة 7169(

ية.شيروة بةم هةر كتيربةكاني عةزوةكانيرتي زؤرينةي نوقسانةن.. لةالثةرة )43(يشدا لةثةراويرزي ذمارة )22(

ومسلم( البخاري )رواه نوسيويةتي فةرموودةكة بؤ دا بيرئةوةي ذمارةكةيان يان )كتاب و باب( يان بنوسيرت.. )6243(ةو ذمارةكةي لةبوخاريدايةو راستة يةكةميان رةنطة ..)2657( ذمارةكةي موسليمةو الي دووةميان بؤمنةكريرت هةموو عةزويركي كتيربةكةي بؤ ضاككةمةوة. - ن��وس��ي��وي��ةت��ي: )وص��ح��ح��ه ال��ش��وك��ان��ي( ه��ةروةه��ا سةر بطةريرتةوة بيةويرت كةسيرك باشة )واألل��ب��ان��ي(! كتيربةي دةي��ان لةو كتيربيرك لةض دةبيرت شةوكانييةكة بكاتةوة؟! سةيري نوسيويريت ب��ةرير��زة ئيمامة ئةو كة ل���ة)000ر100( لةزياتر تويرذينةوةي كة ئةلباني ي��ان فةرموودة كردووةو لةنزيكةي )100( كتيربدا هةية، كوير بطةريرني بؤي؟! فةزلري خوا لةسةر من زؤرة، كة ماستةري فةرموودةوانيريت خةريكي زياتر هةيةو فةرموودةوانيم بووم، ئةطةر خوا ئاسانيبكات دةتوامن زوو بياندؤزمةوة، خويرنةواريركي دي ضؤن؟! ئةوةيش عةزوةكة بةتةواوي: ئةلبانيي 334/1(و األوط��ار )نيل لةكتيريب شةوكاني

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني62

رةمحةتي لة)إرواء الغليل 232/1، رقم: 217(.- لة)ل40(يشدا لة)ثعلب(ي زمانةوانييةوة تةفس�ي بةسةرضاوةيةكي ئاماذة بيرئةوةي نةقلردةكات، ئايةتيرك

راستةوخؤي كابرا يان الوةكيي نوسةريركيرت بدات!.4( هةر لةو الثةرةدا دوو ئةطةرةماناي ناوي )املؤمن()18( ذمارة لةثةراويرزي هيرناوةتةوةو طةورةي خوا ي

بةرطي -4- الطربي )تفسري لةخوارةوة نوسيويريت: دا الثةرة 157( واتة: لةهةمان لةبةرطء الثةرةي ثةراويرزي ذم���ارة )16(داي����ة! وةك��و لةباسي ئ��ةو ث��ةراوير��زة )16(

ئةميش بؤ تيردانةبوو.. واي هيضي لةويردا نوسيم، دا ل��ة)ب100/1( ئينجا قورتوبي تةبةرييء الي ضوومةوة

ي تةبةريدا دؤزميةوة. نةك لة)157/4(دا وةكو مامؤستا عةلي باث� هيرناويرتييةوة!!.

رةخنةي شةشةمي من، )دزيكردني(: باسي ئيماندا ثيرناسةي لةسةرةتاي دوايئةوةي دوو جؤر بةكارهيرناني وشةي ئيماني لةزماني عةرةبيدا ب���ةدوادا دير���ت. ضؤتةسةر ي��ان لم(ي ك���ردووة ك��ة)ب��اء ثيرشووي باسي دواي الث��ةرة يةك كةضي راظةكردني.. )دواي ئةو خاآلنةي وةكو رةخنة هيرنامنةوة( هاتؤتةوة سةر هةمان باسي )باء و لم( كة دةبوو هةردووكيان بكات بةيةكء ثيركةوة شةرحيانبكات، بةآلم ئةمةي نةكردووة.. نوسةريركيرتي بابةتي ثضرثضر بةريزبةنديي تومةز ب��ير��س��ةرض��اوان��ةي نوسينة ب��ةو ل��ك��ان��دوير��يت ه��ير��ن��اوةو

خؤيةوة. دزينيركي سةيري ديتم ض��ووم��ةوة ب��ةدواي��دا ك��ة ئةم ك���ردووةو الوهييب( علي بن عبداهلل بن لة)ممد باسانةي لةكتيريب )نواقض اإلميان اإلعتقادية والتكفري عند السلف 31/1( بيردةنط راكيرشاوة!! ئةمةيش ضةند

تيربينييةكي لةال دروستكردم:1( ئاماذةي بةسةرضاوةكة نةكردووة:

زيرةكيي كة حالريبكات وا خويرنةر لةبةرئةوةي -دي��دة ثيرناسةو ب��ةزم��انء ث��ةي م��اش��اء اهلل خ��ؤي��ةت��يء ئايةتء بةلرطةي دةشتوانيرت دةب��اتء عةقائيدييةكان فةرموودةيان راستةوخؤ بؤ بهيرنيرتةوة.. ئةمةيش وانيية.

ئةميشء حةرةمةينةو وآلت��ي خةلركي نوسةرةكة -انيش لةوة ئيزعاجن ببينريرن كة لةخةلركي )سعودي( ئ�ر

دةبن!. يةوة شت ف�ر2( لةوةيش سةيرتر ئةوةية كة مامؤستا عةلي باث� - لةبةرطرتنةبةري بةئةنقةستء - وةكو لةدادطادا دةلرنيرهةلرويرسيت ثيرشرتي، ثيرناسةو شةرحة طرنطةكاني ئيمام ئيبنوتةميييةي - كة لةو كتيربةدا هةن- لةبةر هةمان دوو بةناوو ئاماذةي هيرناوةتةوةو زياتر، يان ثيرشوو هؤي

سةرضاوةي ئيمام نةكردووة! يةعين دزييةكةي لةئيمام لةئيمام لةكاتيركدا وةرطرتن ئيبنوتةميييةيش كردووة! ئيبنوتةمييية طةورةيية بؤ سةلةفيرتييء ثيرطةيشتنة بؤ

قوتابيء تيرطةيشتنة بؤ خويرنةراني كتيريب ئةو!. خواي )رةمحةتي ئيبنوتةمييية ئيمام باسةكةي ليربيرت( وا لة)جمموع الفتاوى 29/7(و )الصارم املسلول لةئيبنوتةميييةي ه��ةر شويرنيرتيشدا ل��ةزؤر 509(دا، وةرطرتووةو كردويريت بةبؤضووني زانستييانةي خؤي! زؤر جاريرت ئاماذة بةم مةسةلةية دةكةمةوة إن شاء اهلل.

زان��اي ط���ةورة لةئيبنوعوسةمييين دزينيركيرت )3س��ع��ودي��ة: ل����ة)ل41و 43ي ه��ةم��ان ب���ةرط و زجن����ةدا( وةكو طواية كة دةدات���ةوة زانايانة ئ��ةو بةرثةرضي كة ثراوثري ماناي تةسديق كة ل��ةوةي حالرينةبوون ئةو العقيدة )ش��رح لةكتيريب ئةمةيشي ب��ةآلم ب��اوةرن��ي��ي��ة! رةمح��ةت��ي ئ��ي��ن��وع��وس��ةمي��ي��ين 229/2(ي ال��واس��ط��ي��ة

وةرطرتووة.*******

)فووكردنة خؤ(يةكي بيمانا: دوايئةوةي بةحسابء ديدي خؤي ثيرناسةي ئيماني دةكةويرتة م��ةغ��روران��ة زؤر بةشيروةيةكي ئينجا ك��رد، لةوشةي كة ئيسالم كؤني زاناياني بةرثةرضدانةوةي

ئيمان تيرنةطةيشتوون!! ل���ة)ل40-41(ي هةمان بةرطي )زجن���ةي ئيمان و كة بزانني ثيرويستة )ب��ةآلم نوسيويريت: عةقيدة(كةيدا تةنيا دا عةرةبي زماني ئةسلري لة )تصديق( وش��ةي ب��ة وات���اي: ب��ة راس��ت دان��ان��ي زم��ان ن��اي��ةت، وةك��و لة لة زؤر وة دةك��ةي��ن، باسي داهاتووماندا دةرسةكاني ئيمان طوتوويانة: كة ضوون هةلرةدا بة ل��ةوةدا زانايان )إميان( لة زماني عةرةبي دا ياني )تصديق( ئةو ئايةتةي

سوورةتي )يوسف( يشيان بة بةلرطة هيرناوةتةوة )ڄ ڃ ئيمان طوتوويانة: ئينجا چ( چ ڃ ڃ ڃ )تصديق( كة زانيوة واشيان ديرت )تصديق( ماناي بة بير . دابنرير راست بة زمان شتيرك بة كة ئةوةية تةنيا )تصديق( دا وشةي عةرةبي زماني لة كة ل��ةوةي ئاطا ، بةلركو تةنيا ئةوة نية كة بة زمان شتيرك بة راست بزانريروشةي )تصديق( واتة بة راست زانني بة دلر و عةقلر و بة زمان و بة ئةندامةكان، بة راست زانيين موتلرةق، نةك تةنيا بة راست زانيين بة زمان، واتة وشةي )تصديق( كة مانايةك لة ماناكاني ئيمان )إميان(ة، لة زماني عةرةبي دا تةنيا بة راست زانيين زمان نية بةلركو بة راست زانني ئةندامةكانة، داناني دلر و عةقلر و زمان و بة راست و بة الس�م( )ئيرباهيم()عليه كاتير ئةوةية بةلرطةمشان

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

63 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

سةربرير ك��وري )ئيسماعيل(ي ويسيت خ��وا فةرماني : كة ئةو كاتة مندالر بوو، خواي ثةروةردطار دةفةرموير

ڀ پپ پ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ الصافات. ژ ٿ ٺ ٺ ٺ ڀڀٺ ڀ واتة: )كاتيرك هةردووكيان تةسليم و مل كةضي فةرماني خوا بوون، وة ئيرباهيم هةلرسا و ئيسماعيلي لة ثةوروو ، خست و رووي ثير لة زةوي كرد، بؤ ئةوةي سةري بريربانطمان كرد ئةي ئيرباهيم )ڀ ڀڀ( بير طومان

خةونةكةت بة راست دانا(. ض كاتيرك خواي ثةروةردطار فةرمووي: خةونةكةت هيرناوةتةسةر ئيسماعيلي كة كاتيرك دان��ا؟ ب��ةراس��ت رةدا ي��ان��ي س���ةرب���ري���ن، م���ان���اي واي����ة )ت��ص��دي��ق( ل����بةدلر هةم بيرطومان كة خ��وا، فةرماني جيربةجيركردني قةناعةتء برواي بةفةرماني خوا بووةو هةم بةزمان داني خةريكة هةستاوةو بةكردةوةيش هةم ثيرداهيرناوةو،

جيربةجيريدةكات!خ��ةون��ةك��ةت وات����ة: )ڀ ڀڀ( ك���ةوات���ة: تةنيا )ت��ص��دي��ق( ب��ةلر��ير جيربةجيرتكرد، ه��ير��ن��اي��ةديء ب��ةزم��انء ء ب���ةدلر بةلركو نيية، ب��ةزم��ان بةراستداناني

بةئةندامةكانيشة. )بةكةمزانيين من، حةوتةمي رةخنةي

زانايان(: ����ي ل��ةس��اآلن��ي 1( م��ام��ؤس��ت��ا ع���ةل���ي ب���اث���� دةلر����يرث��ةجن��اك��ان��داي��ةو ب���ؤ ث��ؤل��ي ش��ةش��ي )ئ��ي��ف��ت��ي��داي��ي( بؤمان نابيرت ن��وس��ةر مامؤستاي باشة دةن��وس��ير��ت! بةردةست، خستويرتيية زانيارييةي ئةم كة بنوسيرت زانيين خؤيةتي يان لةسةرضاوةيةكةوة نةقلريكردووة؟ بةسةرضاوةيةك ئاماذة دةبيرت حالرةتةكةيدا لةهةردوو ريرساي بةثيري راستةو بؤضوونةكةي بزانني تا بدات، زماني عةرةبيية، يان راستة ضونكة ئةميش وةكو ئةو زانايانة راجويرييةكاني بينيوةو ثاشان تةرجيحي بةم

ماناية داوة.2( سةيري ئةم دةستةواذانة: )زؤر لة زانايان لةوةدا بة هةلرةدا ضوون كة طوتوويانة: ئيمان )إميان( لة زماني عةرةبي دا ياني )تصديق(( يان )طوتوويانة: ئيمان بة )تصديق( كة زانيوة واشيان دير��ت )تصديق( ماناي . بير تةنيا ئةوةية كة بة زمان شتيرك بة راست دابنريرئاطا لةوةي كة لة زماني عةرةبي دا وشةي )تصديق( ..) تةنيا ئةوة نية كة بة زمان شتيرك بة راست بزانريرئةمة باس لةزمانيرك دةكات كة هةزارو دووسةدو ثةجنا ثيرش هةروشةيةك نوسراوةتةوةو ريرزمانةكةي سالرة تؤمارنةكرابيرت لةمةوبةر س��الر ثةجنا س��ةدو ه��ةزارو

باسي ئ��ةم��ة ه��ةذم��اردي��ن��اك��ةن!.. وش��ة بةشاهيرديي زم��ان��ير��ك دةك����ات ك��ة ف��ةره��ةن��ط��ي )ل��س��ان ال��ع��رب(ي ئيبنومةنزور زياتر لةضوارمليؤنء بيستوشةش هةزار رةطةوشةي تيرداية، كة هةريةكةيان دةبيرتةوة بةدةيان وشةيرتي )72( ب��ري )حسن( رةط��ي ليروةرط�اويرت..

ليروةردةط�يرت!! مامؤستا عةلي باث� بؤ خؤي لةو كتيربةيدا ئاماذةي لةسةر وشةي العرب(داوة، كة حةوت الثةرة بة)لسان هةموو )3273( وشة!!! دةكاتة كة نوسيووة )أمن(ي ئةوةي ئةو باسيكردووة بريتيية لة)7/1: يةك لةحةوت

بةش(ي الثةرةيةكي ئةوةي )لسان العرب(. لةليركدانةوةي قورئاندا يةكةمني سةرضاوة ضؤن ل��ةراظ��ةي ي��ان ئيبنوكةس�ة، ق��ورت��وب��يء ت��ةب��ةريء ن��ةوةويء عةسقةالنيء ئيبنوحةجةري ف��ةرم��وودةدا سةرضاوة يةكةمني زمانيشدا لةباسةكاني سيوتيية، )ل��س��ان ال���ع���رب(ة.. ك��ة ن��ؤ ف��ةره��ةن��ط��ي ث��ير��ش خؤيي لةخؤطرتووة! ئينجا فةيروزئاباديء زوبةيديء ئةواني ديكة ديرن! ضؤن تؤ ثيرتواية ئةم زانايانة يان ئةوانةي جةنابت ثيرتواية: )بير ئاطا لةوةي لة زماني عةرةبي دا وشةي )تصديق( تةنيا بؤ ئةوة نية كة بة زمان شتيرك

!) بةراست بزانريرب��ةن��ةخ��وير��ن��دةواري��ي زؤر ب��اث��� ع��ةل��ي مامؤستا ���وك���ةوت���ووة! خ���ؤ ئ����ةو زان���اي���ان���ةي ئ��ي��م��ان��ي��ان ب���ةن���يرزاراوةييان ثيرناسةي ثاشان ماناكردووةو بةتةسديق نيية بةشيرك ك��ردار فةرموويانة بيناكردووةو لةسةر لةثيركهاتةي باوةر لةبةرئةوةنيية كة لةوشةي ئيمانةكة لةرووي زمانةوانييةوة بيرئاطابوون!! خؤ ئةطةر هةرضي ناطةنة كؤيانبكةيتةوة، سةردةمةية ئةم عةرةبيزاني رةمحةتي ئةبوحةنيفةي ئيمام عةربيزانيين نيوةي كةم زيادو بةراستطؤزانينةو »ئيمان دةفةرمويرت: كة

ناكات«. ك( 150-70( ئةبوحةنيفة ئيمام ن��ير��وان��ي خ��ؤ

تةنها لير�ازيبيرت( )خ��وا ئيبنومةسعود سةييدونا و مامؤستاكةي ئيماميان وا لةنيرواندا كة حةممادي كوري لةخزمةتيدا نيو ء هةذدةسالر ئيمام ئةبوسولةميانةو

بوو. زانست ف�ر وةآلمي ئةم بؤضوونةي لةشويرين خؤيدا دةدةمةوة ئ��ةه��ل��ي سوننةت ئ��ي��م��ام��ةك��ان��ي ل��ةب��اس��ي راج��وير��ي��ي

لةثيركهاتةي باوةردا.. إن شاء اهلل.3( ئ���ةو رةت���ك���ردن���ةوةي م��ام��ؤس��ت��ا ع��ةل��ي ب��اث��� ئايةتي بةسير لةئيستيداللي جطة - هيرناويرتييةوة س��ةي��ي��دون��ا ل���ةس���ةر ك���ة -)105-103( ال��ص��اف��ات

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني64

ئةوةي هةروةها هيرنراوةتةوة، لةسةرةوة ئيرباهيمةو لةالثةرة )43(يشدا نوسيويريت زؤر لةوةرط�اوي ئيمام 29/7 الفتاوى لة)جمموع كة دةضيرت ئيبنوتةمييية دووةم��ي ماناي دةك��ات��ة )ئيقرار( ماناي )638/7 و )تةسديق(.. يان لةكتيربة نويريةكةي عةبدولرآل ئةسةري:

)اإلميان، حقيقته وخوارمه ونواقضه، ص63-61(. ناريكيي )هةلةو من، نؤيةمي رةخنةي

ماناكردن(: 1( لة)ل42(دا دةلريرت: )نايطةيرنيرتة طوناحة طةورةكةو

زيناي طةورة(! زينا طةورةو بضووكي نيية. ي )تصديق( )كةواتة دةلر��ير��ت: ل���ة)ل42(دا هةر )2( من ثيرمواية داويرن ئةوةية كة بة كردةوة زيناكة بكرير

.. واهلل أعلم. : زيناكة نةكرير ويستويريت بلريررةخنةي دةيةمي من، )ئيزافةكردني عةقل

بؤ ثيناسةي ئةهلي سوننةت بؤ ئيمان(: مامؤستا عةلي باث� لةم كتيربةو كتيربةكانيرتيدا ةدا نةدةبوو عةقلر ل���ر بةآلم لةعةقلر دةك��ات، زؤر باس جةماعةتةوة سوننةتء ئةهلي مةنهةجي خبزيرنيرتة نةشازة، شتيركي ئ��ةوة ضونكة ئيمان، ثيرناسةي بؤ ئ��ةو خ��ؤي ب��اش ئ���ةوةي درك��ث��ير��ك��ردووة ك��ة هةموو جةماعةت، سوننةتء ئةهلي مةنهةجي ثيرشةواياني باجلنان، )إعتقاد لة: بريتيية ئيمان كة: فةرموويانة زم��انء ء دلر كة ب��األرك��ان( والعمل باللسان، والقول هةنديركيرتيان دةيسةليرنن.. بةروكنةكان ثابةندبوون باجلوارح( )والعمل فةرموويانة: تةواو طشتط�يي بؤ مورجيئةيش ت��ةن��ان��ةت ل����ةش.. ئ��ةن��دام��ان��ي وات����ة: بةآلم باللسان( والقول باجلنان، )إعتقاد وتوويانة: ري��زي خستؤتة (ي��ش��ي )ع��ةق��لر باث� عةلي مامؤستا )41(دا ل��ةالث��ةرة ه��ةروةك��و ب������اوةرةوة.. ثيركهاتةي هيرناويرتييةوة: )وشةي )تصديق( واتة بة راست زانني ب���ةدلر و ع��ةق��لر و ب��ة زم��ان و ب��ة ئ��ةن��دام��ةك��ان(. باسي ئةمة بةدوورودريرذي لةكاتي خؤيدا ديرت، لةثيرناسةي

زاراوةيي ئيماندا، إن شاء اهلل. ثةلةي )هةلةو من، يازدةيةمي رةخنةي

ثيناسةي عةقيدةية(: ل��ة)ل44(ي ئةم كتيربةدا بؤ مامؤستا عةلي باث� نوسيويريت: زمانةوانييةوة لةرووي عةقيدة ثيرناسةي )وشةي عةقيدة )العقيدة(ش لة ئةسلري زماني عةرةبي هيرناويانة عةرةبي زماني فةرهةنطةكاني وةك��و دا، د بط واإلبرام واإلحكام والتوثق والش : )العقد والر دةلرنير(. ضةند رةخنةيةكي ة والتماسك وهو نقيض احلل بقو

زانستيشم لةسةر ئةمة هةية:

1( وةكو ثيرشرت ئاماذةيةكي طشتييم ثيردا، نةدةبوو ذمارة لةثةراويرزي هةرئةوةندة ئةمة سةرضاوةي بؤ )24(دا بنوسيرت: )بروانة )القاموس احمليط( وة )لسان العرب( وة )املعجم الوسيط ( وة باقي فةرهةنطةكاني ريرنيشاندات ضاوساغانة دةب��وو ع��ةرةب��ي.(! زماني ب��ؤ ب���ةرطء الث��ةرةك��ةي، وةك��و ك��ة خ��ؤي لةسةرةتاي

كتيربةكةدا بةلريرنيدا.��ن��اس��ةك��ةي وةك����و ع���ادةت���ي خ���ؤي ب��ةه��ةلر��ة 2( ث��يرعةلي مامؤستا كة ئةسلرةكةي ضونكة نةقلركردووة.. بط الر وهو )العقد دةلريرت: وةريطرتووة ليريةوة باث� والتماسك ة بقو د والش والتوثق واإلحكام واإلب���رام .) واملراية، ومنه اليقني واجلزم.. والعقد نقيض احلل

بؤ ئينتةرنيرت ت���ؤري ل��ةس��ةر ط��ةرامن��دا ل��ةط��ةلر �3دزييةكيرتي ئيمان، زمانةوانييةي ثيرناسة ئةم دةقي مامؤستا عةلي باث�م بؤ دةركةوت، كة لةوانةي ثيرشوو ثيرناسةيةي ئةو هةموو كة ئةوةية ئةويش سةيرترة! ثيت هيرناويرتييةوة، كتيربةدا ئةو ل��ة)ل44-45(ي ئةو يف )الوجيز ناميلكةي )17-18(ي ل��ةالث��ةرة بةثييت عقيدة السلف الصال(ي هاوريرم )عبداهلل بن عبداحلميد األثري(ي وةرطرتووة كة توركمانيركي خةلركي داقوقةو ئةوةيش جيرط�بووة.. لةئةستةمبولر لةهةشتاكانةوة )ل44( )24(ي لةثةراويرزي باث� عةلي مامؤستا كة )لسان وة )القاموس احمليط( )بروانة نوسيويريت: دا فةرهةنطةكاني باقي وة الوسيط( )املعجم وة العرب( زماني عةرةبي.( ئةوة خةتاي عةبدولرآلي ئةسةريية!!

هةردووكيان: بؤ باسةكة راستكردنةوةي ئةوةيش ل��ةض��اث��ي ك��ؤن��ي ض����وار ب��ةرط��ي��ي )ل���س���ان ال���ع���رب(دا وا بةرطييةكةيدا ث���ازدة ل��ةض��اث��ي ل������ة)836/2(و وا وة ل���ة)ل383(دا، احمليط( لة)القاموس ل���ة)297/3(،

لة)املعجم الوسيط( وا لة)ل613-614(دا.

ثةراويز:)إبن سةرةكييانة: فةرهةنطة ئةم بؤ بطةرييتةوة دةشيت )1(منظور: لسان العرب 21/13ـ27(، )الفريوز آبادي: القاموس ،)513/15 اللغة تهذيب )األزهري: ص1518(، احمليط الصحاح خمتار )الرازي: ،)2071/5 الصحاح )اجلوهري: ص18(، )الراغب األصفهاني: مفردات ألفاظ القرآن ص90(،

)إبن األثري: النهاية يف غريب احلديث 69/1(..

هةلسةنطاندني بريو بؤضووني مامؤستا عةلي باثري بةثيوةري مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت

65 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

)2-1( ت��ي ل��ةوالر )j(موحةممةد ب��ؤض��ي دةث���رس���ن، زؤرير�����ك س���ع���ودي���ةوة ه����ات����ووة؟ ب���ؤض���ي ث��ةي��ام��ي ئ��امس��ان��ي��ي ل��ةرووي كةسيرك ئةطةر ب��وو؟ عةرةبي )j(موحةممةدرةخنةييةوة بدويرت، بؤئةوةي بتوانني بةبةلرطةي ثيرويست مي ئةم دوو ثرسيارة بدةينةوة، ئةم لةبةرامبةرياندا وةالربابةتة لةراستيدا لةدوو بواردا خؤي دةبينيرتةوة، يةكةم/ ،)j(ثيرغةمبةرة ذياني باسي وات��اي��ةي ب��ةو ش��ةرع��ي: ذي��ان��ي ئ��ةوي��ش ث��ةي��وةس��ت��ة ب��ةزان��س��يت ش��ةرع��ي��ي��ةوة. هةذماردةكريرت، فيكرييةوة ل��ةرووي باسة ئةم دووةم/ طةالن، ذياني ذيارو لةسةر ليركؤلرينةوةية زياتر ضونكة هةرضةندة من بؤخؤم ثيرمواية هةموو زانستةكاني دونيا كةواتة: نةبوو سةركةوتوونابن، لةطةلردا فيكريان ئةطةر ةدا شةرعء فيكرمان ثيركةوةطريرداوةو كار لةسةر ئةم ل�رعةرةبييةوة تي لةوالر موحةممةد بؤضي دةكةين، ضةمكة بانطةشةي ثيرغةمبةرايةتيي كرد؟ ئةم ئايينةي ئيرمة، هيض ووثاماييء بيررتس كةموكورتيي تيردانيية، بةئاشكراء ب�رهيض بوةستني، ئةتوانني هةمووكةسيركدا لةبةرانبةر شتيركي شاراوةي تيردانيية، هيض شتيركمان )باتين( نيية، بةلركو هةموو ياساو ريرسايةكي زؤر بةجوانيء بةروونء )j(نازدارةكةمانةوة ثيرغةمبةرة لةاليةن ئاشكرايي، روون���ك���راوةت���ةوةء ل��ةب��ةردةس��يت ه��ةم��ووم��ان��داي��ة وةك ليزيغ نقية، بيضاء مجة على )تركتكم دةفةرمويرت: ضةند دةيبيستني دةي��زان��نيء ئ���ةوةي ه��ال��ك(. إل عنها وةك بةطشيت، ان لةخةلركي موسولر دةكريرت ثرسياريرك مبداتةوة، وةالر دةتوانيرت بةدةطمةن ان موسولر ئ��ةوةي دةلريرمء بةطشيت بةلركو نا، انيك موسولر هةموو وات��ة: )j( باسيدةكةم، وةك دةثرسن بؤضي ثيرغةمبةري خواعةرةب بووة؟! هةروةها بؤضي لةو شويرنةدا ثةيدابوو؟! با

ثيرغةمبةري خوا)s( كوردبوواية يان فارس يان يؤناني بووايةء لةهيندستان يان لةضني سةريهةلرداية؟! هةلربةتة ئةم ثرسيارانة تا رؤذي قيامةت بةردةوامن، ثرسياريركيشة هةرطيزاوهةرطيز كؤتايي ثيرنايةت )سوفستائيية(، ئةزانن بةهةمان شيروة، بوواية ئةطةر كورد لةبةرئةوةي بؤضي؟ كؤمةلريرك لةطةلء هؤزةكانيرت دةيانوت بؤضي كوردبووة؟ بةلركو ن��اك��ات، ثرسيارانة ئ��ةم رؤشنب� خةلركي م ب��ةالررووبةرووي ثرسيارة ئةم هةطبةبةتالرةكان بيرباوةرةكان ع��ةرةب )s(موحةممةد بؤضي باشة دةك��ةن��ةوة، ئيرمة دةك��ات؟! بةعةرةب خزمةت بؤضي ئيسالمة ئةم ب��ووة؟ مي ئةم ثرسيارة زؤر ئاسانة، ئةطةر خةلركيرك ئةليفء وةالرذيارو فةلسةفةو فيكرو دينء لةرووي ض بزانيرت بيريةك واية، بؤضي ئةوة ضييةو هؤكاري دةزان��ن هتد، ذي��ن... )s(م خؤياني ليرطيرلدةكةن! بؤضي ثيرغةمبةري خوا بةالرتةنها لةوكاتةدا هاتووة؟ باشة نةئةكرا ئيرستا بيرت؟ ئةم : دةلرنير دةبيرتةوة، هةروةكو ئيرمة رووبةرووي ثرسيارانة )s(بؤضي ئيرستا ثيرغةمبةران نايةن، بؤضي موحةممةد : دةلر��نير ئ��ةوان م��ي وةالر ثيرغةمبةرم؟! كؤتا فةرموويةتي: ئيرستا دواكةوتووبووة، لةوكاتةدا خةلرك »لةبةرئةوةي كةسيرك تةكنةلؤذياية، ثيرشكةوتنء زةم��ةن��ي زةم���ةن دوايي ديرت، ثيرغةمبةريرك بلريرت: ناكات ئةوة جورئةتي هةموو خةلركةكة بةدرؤيدةخةنةوة«، بؤية ئيرستايش ئةوة زةمةن كةطواية اناندا موسولر بةناوضةواني دةدريرتةوة زةمةني تةكنةلؤذياية، بؤية ثيرغةمبةران سةردةرناهيرننء بةميرذووي ةدا ل�ر كؤتاييانثيرهاتووة. ثيرغةمبةران ناوي ورددةك���ةم مةعريفيي باسيركي شارستانييةتةكاندا وةك دةكةين، خؤمان لةثيرشيين باس كاتيرك بؤئةوةي لةبةرضاوبطرينء رووداوةك���ان سينةمايي شاشةيةكي هؤكاري هاتين ثيرغةمبةر)s( لةبةرضاومان بيرت، ثاشان

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكيتويذينةوةيةكة باسي هاتين

ثيغةمبةر)j( دةكات ماكوان كةريم

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني66

سةردةمةدا لةم )s(ثيرغةمبةر بؤضي روونيدةكةينةوة بيلريرم: ثيرويستة دةستثيركردن ثيرش ئ��ةوةي ن��اي��ةت؟! : »ئيروة انان دةلرنير هةميشة عةلانييةكان بةئيرمةي موسولردةكةن، لةكؤن قسةوباس كةوتوونء رذاو دواي ش�ي لةشيت واتة: بؤضيية؟« قسةوباسي رذا كاتيرك ش�ةكة كؤن زؤر دةكؤلرنةوة، ئةم قسةية وةك رةخنةيةك هةميشة : »ئيرمة ، بؤمنوونة هةميشة دةلرنير انان دةط�ير لةموسولرسةردةمانيرك بووة خاوةني شارستانييةتي ئةم ئوممةتة بووين، ئيرمة ذيارمان بةخةلركي بةخشيوةو ئيرمة خاوةني ثرسيارانة ئةم بوين« باش هةمووشتيركي دينء ذينء : ث��ير��م��ان��دةلر��نير ئ��ةوان��ي��ش دةك����ةنء ل��ةئ��ير��م��ةي هةميشة ئيرمةيش كةوتوون«، مسكوب( )لنب رذاو »دواي ش�ي ئاطادارنةبني ئيرمة بيرتء ئةطةر هةركاتيرك نا، دةلريرني: لةميرذووي ئوممةتي ئيسالميء ميرذووي ثيرش ئوممةتي روودةدات، لةدةوروثشتمان ضي نازانني ئيسالمييش قسةيةك هةية دةلريرت: »ميرذوو خؤي دووبارةدةكاتةوة«، خؤيان بؤئةوةي بؤنةوةكامنان مةشخةلريركة ميرذوويش ثرسيارانةمان ئةم مي وةالر بؤئةوةي كةواتة: بناسنةوة، فيكريء بةخويرندنةوةي ثيرويستيمان دةستبكةويرت ؤشنبكةينةوة، ميرذوويية تا رابردوو داهاتوويشماني ث�رشةرعةكةمان وةك واقيع لةبةردةستدابيرت، بزانني بؤضي ئةم ثيرغةمبةرة ئازيزة)s( لةوكاتء سةردةمةدا هاتووة؟ هؤكاري ئةوة ضيية لةوكاتةدا هاتووة كة نزيكةي )1446( : نيشتماني سالر زياترةء لةوشويرنةدا هاتووة ثيريدةلرنيرعةرةبي يان نيوةدوورطةي عةرةبي! بةثشتيواني خواي

طةورة باسيرك لةو سير تةوةرةية دةكةم: يةكةم( ثيرش هاتين ئيسالم ضي دةطوزةرا؟

روون��اك��ي ض��ير��ذي نةبينيت، تاريكي ت��اك��و دووةم( نازانيت.

سيريةم( بؤضي دةبيرت موحةممةد )s( عةرةب بيرت؟!ب��ؤم��ان ب���ةج���وان���ي زؤر )s(خوا ث���ير���غ���ةم���ب���ةري جوانة، زؤر ثارسةنطيركي ئيسالمة كةئةم شيدةكاتةوة هةبيرت، تاريكييش دةبيرت هةية، رووناكي مادام واتة: بةثارسةنطيي، ئةم طةردوونء ذيانة دروستبووة، خواي طةورة لةقورئاندا دةفةرمويرت: ]حت خت مت ىت يت جث[ ثارسةنطي بةئةندازةو شتيركمان هةموو وات��ة: القمر. ��ن��اوة. ه��ةت��ا ل��ةن��او ط��ةردي��ل��ةدا دةب��ير��ت ب��ارط��ةي ب��ةدي��ه��يرنيوترؤنيش ثرؤتؤنء ئةبيرت هةبيرت، سالب موجةبء هةبيرت، ئةبيرت ثياوو ذن بةثارسةنطي هةبن، واتة: هةموو بةديهيرنراوة، ثارسةنط بةشيروةيةكي لةذياندا شتيرك م���ي ئ����ةوةدا ك��ة ب��اس ل��ةم��اوةي ثيرش ه��ةرب��ؤي��ة ل���ةوةالرئيسالم دةكةين، دةلريرني: هةتا تاريكي نةبينيت، بةهاي

)s(خواية ثيرغةمبةري ئةوة نازانيت، نور رؤشناييء ثيرش هاتين خؤي، باسي رةوشيركي ذيامنان بؤ دةكات، ب��ؤض��ي ل���ةوس���ةردةم���ةدا ه���ات���ووةو ه��ؤك��ارةك��ةي ضيية لةفةرموودةيةكيدا لةوشويرنةوة دةستيثيركردووة؟ خؤي ريوايةتيكردووة موسليم ئيمام كة باسدةكات، بؤمان ئةم حالرةتي بةجواني زؤر لير�ازيبيرت( )خوا لةعيازةوة زةوييةمان بؤ رؤشندةكاتةوةو دةفةرمويرت: )إن اهلل نظر إىل أهل األرض، فمقتهم عربهم وعجمهم إل بقايا من أهل الكتاب(. واتة: خواي طةورة سةيري ئةم زةوييةي كرد... سةرسورماني جيرطةي شتيركي سةرةجنبدةين ئةطةر نارةحةتيء ئةوثةري دةكات، لة)مقت( باس كة تيرداية ���زارب���وون ل���ةس���ةرزةوي���دا ن���اه���ةم���واريء ض��ؤن��ير��ت��ي��ي ب���يركرد، زةوي��ي سةيري كة ط��ةورة خ��واي نيشاندةدات، دةكةنء خراثةكاري زؤر عةجةمةكان لةعةرةبء بيين ثاشان ب���وو، س��ةردةم��ة ل��ةو زؤري رقيركي ب��ير��زاري��يء دةفةرمويرت: )بقايا( ئةمة لةزماني عةرةبيدا بؤ شيت كةم خةلركيركي لةسةرزةويدا لةوكاتةداء وات��ة: بةكارديرت، م��اب��وون��ةوةو ئامسانييةكان ث��ةرت��ووك��ة خ���اوةن كةمي بووبن. ضاكةكار كة مابوونةوة كةميش زؤر خةلركيركي ثيرغةمبةريريت هيرشتا كة دةكةين لةسةردةمانيرك باس )s(ثيرغةمبةري خوا ئةو سةردةمة دةستيثيرنةكردبوو، باسيدةكات، خواي طةورة سةيري سةرزةويي كردووة، هيض خ��راث��ةك��ارب��وون، خ��ةلر��ك��ةك��ةي زؤري زؤري���ن���ةي كةسيركي باشي تيردانةماوة، تةنها خةلركيركي كةم نةبيرت، بؤمنوونة لةوسةردةمةدا شاريرك نةبووة خةلركيركي باشي هةبووة، باش ثياويركي لةناوضةيةكدا بةلركو هةبيرت، لةميسر، هةروةها هةبووة، باش ثياويركي لةخوراسان ميل بةهةزارةها شيروةية بةم لةتوركيا، شيروة بةهةمان سةردةمي باسي بةطشيت ئةمة هةبووبيرت، ثياوباشيرك ثيرش ثيرغةمبةري خواية)s(، خةلركي زؤر لةنارةحةتيء بسةليرنني ق��س��ةي��ة ئ���ةم ض���ؤن ب����وون، ن��اه��ةم��واري��دا وةرن خراثةكاربوون؟ ئةوةندة زةمينة سةرئةم خةلركي برؤينء سةيريركي ذيارو باثيركةوة ئةم سنورانة بربينء سةردةمة ئةو جيهاني باروطوزةراني شارستانييةتيء

بكةين.بكةينء ن��ةخ��ش��ةي ج��ي��ه��ان ت��ةم��اش��اي��ةك��ي ئ��ةط��ةر بةسةر دابةشببوو جيهان سةردةمة ئةو سةرجنبدةين ء ضةند ئيمثراتؤرييةتيركدا كة هةموويان خراثةكارو زالر

تاغوت بوون، لةوانةيش بريتيبوون لة:

شارستانييةتي رؤما:-600( )s(ثيرغةمبةر هاتين ثيرش سالريك ضةند

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

67 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

603ز(:ضةند بةسةر دابةشبووة دونيا ئيرستا ضؤن سةرةتا هيرزيركي طةورةدا بؤمنوونة ئةمريكاو روسياو فةرةنساو خؤي ت��وان��اي تء دةس���ةالر ت��ة ه��ةروالر ئينطلتةرا...هتد، ت��ير��ك بةطشيت ئ��ةو س��ةردةم��ةي��ش ضةند دةس��ةالر ه��ةي��ة، ت��ة ت��وان��اي خ��ؤي��ان ه��ةب��ووة ب��ةس��ةرزةوي��دا، ل��ةودةس��ةالرلةوانةيش يةكيرك لةجيهاندا، كةهةبوون جياوازانةي تي رؤم بووة، لةوانةية خةلركيرك بلريرت: باشة بؤضي دةسةالرباسي رؤم بكةين ض ئيشيركمان بةرؤم هةية؟ خواي طةورة سورةتيركي بةناوي )الروم(ةوة ناوناوة، كة خواي طةورة )الروم( سورةتي ثيرداوة، خؤيي طرنطيي باسيكردووة هؤكارةكةي بزانني ئةبيرت دةكات، رؤما دةولرةتي باسي نارةحةتيء لةوثةري )s(ئازيز ثيرغةمبةري كة ضيية دادةبةزيرنيرت سورةتيرك ط��ةورة خ��واي ب��ووة، دذواري���دا باسي رؤم دةكات؟، خةلركيرك ثيرشبينيدةكرد لةبةرئةوةي باسي ئةبواية ب��ووة، مةككي س��ةردةم��ي ئ��ةوس��ةردةم��ة ب��ةرير��زةك��ان��ي ه���اوةلر���ة ئيماني ب����وب���اوةرو ت��ةك��وي��ين ئةبيرت ئ��ةم��ةي��ش ب��ك��رداي��ة، )s(خواي ث��ير��غ��ةم��ب��ةري شتيركي هيض دينة ئ��ةم ضونكة هةبيرت خ��ؤي هؤيةكي ريركخستنة. ب��ةت��ةوازنء هةمووشتيرك نييةو عةشوائي

كة سير بوو دةولرةتيرك س��ةردةم��ة، ئةو رؤم��ي دةولر��ةت��ي تاني والر زؤرب��ةي طرتبووةوة، ئ��ةوروث��اي ق��ارةي بةشي رؤمة دةولرةتي ئةم لةدوايئةوةي طرتبووةوة، ئاسياي بةشةوة: ب��ةدوو ب��وون رووي��دا خؤياندا لةنيروان جةنط روخا، بوو ئيرستا رؤم��اي ثايتةختةكةيانة بةشيركيان طرتةدةست دةستةآلتيان كة رؤم��ةك��ان كؤمةلريركيرتي ئةو خ��ؤي��ان، بةثايتةخيت ك��رد )قوستةنتينيية(يان سةردةمة ثاشاكانيان بةقةيسةر ناودةبران، ئةوسةردةمة رؤمةكاني ثاشاي هات تيريدا )s(خوا ثيرغةمبةري كة

قوستةنتينيية ناوي )هرقل(بوو.لييةبييواري دييينيييييدا: ب���اب���زان���ني ذي������انء ذي����ارو شارستانييةتيي ئةمان ضؤن بوو، ضؤن ذياون؟ خةلركانيرك جةنطكردن خةريكي خؤياندا لةنيروان هةميشة ب��وون ثير ب��ةه��ةردوو )مرؤظيان تةنانةت بةشيروةيةك ب��وون، بةدوو كردوويانة لةناوةراستدا بةمشار هةلرواسيوةء ك���ةرت���ةوة( ت��ةن��ه��ا ب��ةه��ؤي ب�����وب����اوةرةوة، ن��ةس��اراك��ان ليركجيابوونةوةو هؤزبوون- دوو -كة خؤياندا لةنيروان تيركةوتبوو جياوازييان ئةوةندة دةولرةت، دوو بة بوون لةيةكرتبوو يةكرتيان دةكوشتء طؤشتء خويرين رقيان مةزهةبي كؤمةلريركيان دةخ����وارد، يةكرتييان ج��ط��ةري

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

سنووري دةسةآلتي ئيمثراتؤريةتي رؤماني

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني68

كةنيسةي ثيرياندةوترا: كة هةبوو )ئؤرسؤدؤكسي(يان )كاسؤليكي(يان مةزهةبي كؤمةلريركيرتيان ت، رؤذه���ةالردووان��ة ئ��ةم رؤذئ���اوا، كةنيسةي ثيرياندةوترا: هةبوو، ئيرستاو ثيرش س��الر بةهةزارةها ميرذوويانء بةدريرذيي ي��ةك��رتي ج��ةن��ط��ي��ان��ك��ردووةء ئ��ير��س��ت��اي��ش دذي ه��ةت��ا رؤما ث��اش كوشتووة، لةيةكرتي خةلركيان بةمليؤنان جياوازييانة ئ��ةو تيشدا رؤذهةالر ئةرسةدؤكسي لةناو توانييان )منوفيسييةكان( ه���ؤزي ط���ةورةب���وون، زؤر ه��ةرض��ةن��دة ب��ط��رن��ةدةس��ت، ت دةس����ةالر لةقوستةنتينية ب���ةن���او ميسرو وب���ب���وون���ةوة ب���الر زؤري���ش���ي���ان زؤرب�����ةي ح��ةب��ةش��ةدا، ه����ةروةك ل��ةدواي��ي��دا ب��اس��ي��دةك��ةم. ئةمة تة بةطشيت لةرووي ديندارييانةوة بوو، ئةم دوو دةسةالرتةنها ئةمةيش يةكرتي، ل��ةدذي جةنطكردن كةوتبوونة ئةطةر ثاشان ض��اوت��ان، ثيرش هيرنامةوة ب��وو ويرنةيةك لةرووي بكةين كة ضؤن رؤما رةوشتيي سةيري اليةني كة ئيرستا ئةم سةردةمةي لةناوضووبوون، ئةخالقييةوة

ئيرمةي تيردادةذين وةك ئةو زةمةنةي ليرهاتووة، ضؤن؟نةوة دةط�ر بةطشيت ميرذوونوسان رةوشيت: بواري ل���ةس���ةردةم���ي )ه���رق���ل(دا، ث��ير��ش ه��ات��ين ث��ي��غ��ةم��ب��ةري م ثةيامي ئازيز)s( - هةرضةندة خؤي لةذياندابوو بةالرئ��ةوس��ةردةم��ة خةلركي نةهاتبوو- ب��ؤ ثيرغةمبةرايةتي هاوسةرط�ي وات��ة: بآلوببوةوة، )عزوبةت( لةناوياندا ئ���ةوةن���دة ذنء ل��ةك��ؤت��اب��وو، ض��ون��ك��ة ل��ةن��اوي��ان��دا روو ذنبهيرنيرت، ن��ةي��دةت��وان��ي ك���ةس ط��ران��ب��ب��وو ذخن����وازي وببوةوةء بالر خةلركةكةدا لةناو داويرنثيسي زيناكردنء لةئةوروثا كة ئيرستا هةروةكو ئاسايي بةشتيركي ببوو ئةمريكاو بةريتانياو انياو لةئةلر كة ئةوانةي دةيبينني، : ئافرةتيرك بةدريرذايي ضةندين تانيرت دةذين، دةلرنير زؤر والرنايهيرنيتء بؤضي دةلر��ير��ي��ت ك��ورير��ك��داي��ة، ل��ةط��ةلر س��الر نايكةيتة ذني خؤت دةلريرت: ذنهيرنان قورسة، ئاخر ئةطةر لةطةلريدا تةنها بةلركو ذياني، بةهاوبةشي ئةمب ذنبهيرنم، طيرلرفريرندو هاوريريةتيء ناوي لةذيرر باشرتة رائةبويررم خةلرك زياتر شيروةية ب��ةو ئ��ةوس��ةردةم��ة ه��ةروةه��ا. ...لةب�كردبوو، زةواجيان مةسةلةيةو بةو طرنطيياندةدا

خةلرك زياتر رووي لةفةسادةت كردبوو..وةك��و ئ��اس��اي��ي ب��ب��وة شتيركي )رةش����وة( ب��ةرت��ي��ل -ئ����ةوةي م��وض��ةخ��ؤرةك��ان��ي دام���ودةزط���اك���ان���ي دةولر����ةت رؤم خةلركي بةرتيل، وةرطرتين بةبير ئيشياننةدةكرد بؤمنوونة ب��وو، ي��ةك��رتي لةكوشتين ح��ةزي��ان هةميشة طيانلةبةرةكة دةهيرنا، طيانلةبةريركيان لةوسةردةمةدا و ثلرنط ل��ةط��ةلر م��رؤظ��ةك��ان��دا دةج��ةن��ط��ان ه���ةروةك ش����ررؤماو سةركردةكاني ثيردةكردن، جةنطيان مرؤظ لةطةلر

دميةنانةء ب��ةو ثيردةكةنني ك��ؤدةب��وون��ةوةو خةلركةكة ثيرياندةوت: هةبوو، شتيركيرت ياخود ئاسودةدةبوون، نةماوة دياردانة ئةو ئيرستا بثرسن لةوانةية طالدياتؤر، ئةو سةردةمة ثيرويستيدةكرد ثيرغةمبةري خوا)s( بيرت، دةطةريرن ئةوانةدا ب��ةدواي خةلركانيرك كوا ئيرستا م ب��ةالروةكو طيانلةبةران لةطةلر مرؤظدا جبةنطن؟! ئةم دياردةية ئةوةتا خةلركيدا، لةناو دةبينريرت تائيرستا ب���ةردةوام خةلركيداو لةناو دةكةن بةرةالر )طا( لةئيسثانيا دةبينني س��ةردةم��ي هةربةجلي ليردةبينن ض��ير��ذي ث��ير��دةك��ةن��نء ئيرستا كة بة شارستانييةت ناونراوة باوة ئةم رؤمةوة، م ئيرستا ئيرمة دةيبينني، شيروةي طالدياتؤر نةماوة، بةالرهةريةكة كؤدةكةنةوةء ينة ن�ر لة)20( زياد لةهؤلرةكاندا ، دايدةننير يةكرت لةسةرسةري ء ئةدةنير دةمانضةيةكيان ئةطةر تيرداية، فيشةكي ي��ةك هةردةمانضةيةكدا لةناو فيشةكةكة بةر ثةلةثيتكة كةوت، ئةو دةكوذريرت ئةطةرنا لةناو ئةو بيست كةسةدا دووكةس ئةو دةميرنيرتةوة، تا دةمانضةكة جاريرك ضةند لةوان هةريةكة دةمنيرننةوةء ئةمة لةناودةضن، يةكيركيان ئةوكاتةي تا دةضركيرنن تاني لةوالر باوة، زؤر ئةمريكادا لةوياليةتةكاني ئيرستا

ئةوروثاي رؤذهةآلتيش تا رادةيةك دةكريرت.بواري سةربازي:

- لةكاتي جةنطدا، جةنطيركي زؤر درندانةو طةورةيان كة قةيسةرةكان ثادشاي لةسةردةمي ه��ةروةك دةك��رد، رؤمي ثاشايةكي )فسفسيان(، سةردةمي : ثيريدةوتريرقودسي شاري هات بوو، لةيةهودييةكان رقي زؤر بوو مانط )5( بؤماوةي ئورشةليم، ثيريدةوترا: كة ئيرستا ميرذوونوسان وةك��و خستةسةري، ئابووريي ئابلروقةي ئةو ب��ةت��ةواوي )70ز( س��الر��ي لةسيرثتةمبةري : دةلر���نيرشارة كةوتة ذيرردةسيت رؤمةكانةوة، ئةطةر سةيري ئةم

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

69 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

بةيةهودييةكانء ضييانكرد دةبينني بكةين، دةولر��ةت��ة لةسةرةتادا لةطةلرياندا، رةفتاريانكرد درندانة ضةندة ئةو ك��ؤك��ردب��ووةوة، يةهودييةكانيان هةموو رؤم��ةك��ان لةبةرانبةر ترسناك بةدؤراندنيركي ن��اون��راوة م��ير��ذووة ل��ةس��ةردةم��ي م��ةط��ةر ي��ةه��ودي��ي��ةك��ان تائيرستا رؤم����ادا، كةسة ئةم ليركوذرابيرت، ئةوةندةيان )بةنوختةنسةر(دا ل���ةرؤم���ا ه��ةلر��س��اب��ةوةي ك��ةوت��ي: ض��ي ي��ةه��ودي ه��ةي��ة، بةدةسيت خؤيان ذنء منالرةكانيان بكوذن! خؤتان دةزانن ذنء ضي بةوةي هةلرسا بةذيانة، حةزيان يةهودييةكان منالريان هةبوو بةدةسيت خؤيان كوشتيانن، تةنها بةهؤي

مانةوةي ذياني خؤيانةوة بوو. ثاشان ثادشاي رؤم داوايليركردن قورعةبكةن لةنيروان يةكيركيان ئةبواية ك��ة يةهودييةكيرتدا يةهودييةكء ير��ت��ةوة، دةي��ط���ر م��ير��ذوو وةك بكوشتاية! خ��ؤي ب��راك��ةي توانييان ئةوانةي مايةوةو خةلرك لةقودس بةكةمي زؤر لةناوضوون. هةموويان مانةوة كة ئةوانةي رايانكردو

ئةمة لةرووي حالرةتي رةوشتييء جةنطيانةوة بوو.بواري كؤمةاليةتي:

باجيركي رؤم��ا دةولرةتي يةتييانةوة، كؤمةالر ل��ةرووي ليرهاتبوو واي وات��ة: ئةوخةلركة، خستبووةسةر زؤري ئ��ةوس��ةردةم��ةي ه��ةت��ا ه���ةذارب���وون بةطشيت خةلركةكة ط��ةورة فةيلةسويف ئ��ةوس��ةردةم��ةي ، ل��ير��وةدةك��رير باسي ئةفالتون( )كؤماري بةناوي هةية كتيربيركي )ئةفالتون( مدنية الفكر )صاحب ثيريدةوتريرت: بةعةرةبي ياخود لةوشارة دةبينني )يؤتؤبيا(، : ثيريدةوترير كة الفاضلة( ئةنديرشةييةي خؤيدا كةباسي ليروةكردووة، هيض بةندةيةك شويرنةيش ئةو خةلركي با نةبووة تيبووني هاووالر مايف ببووة زؤرب��ةي خةلركةكة ليرهاتبوو واي ئةمة بووبيرت، هةذاربوون، خةلرك بةطشيت تدارةكانء دةسةالر بةندةي لةريطةي ئةم ياسايةوة، هةركةس خةلركي رؤما نةبوواية ئةمة دةولر��ةت��ةدا. لةو هةذماردةكرا كةنيزةك بةبةندةو

تي رؤمابوو بةطشيت. باسي طوزةراني والرشارستانييةتي ثارس )فارس(:

دةولرةتي فارس لةو سةردةمةي ثيرشهاتين ثيرغةمبةري تيركي زؤريان هةبوو هةروةكو دةولرةتي خوا)s(، دةسةالررؤم ضؤن ثادشايان هةبوو، فارسيش ثادشاي خؤيان هةبوو شارستانييةتيان ذيارو رةوشي بارو )كيسرا(، بةناوي لةخراثرتين يةتي كؤمةالر ئةخالقيء ثيروةريركي بةهةموو ه��ةروةه��ا، دينيشةوة ل����ةرووي ط��وزةران��داب��وون، ب��ارو ميرذوونوسان خؤيان باسي ليروةدةكةن جطة لةطوزةراني ئ��اي��ي��ين، ب���اري رةوش��ت��ي��ي دةولر��ةت��ي س��اس��ان��ي ياخود دةولرةتي فارسي كة كورديشيان داط�كردبوو، كة ئيرستا

ئيسالم : دةلر��نير دةك��ةنء لةوة باس هةميشة خةلركانيرك بكةين، ئيرمةي داط�كردووة، وةرن سةير تي هاتووة والرياخود ساساني دةولر��ةت��ي ثيريدةوترا: دةولر��ةت��ةي ئ��ةو دةولرةتي ثارس، ضؤن ذيانيان كردووةو شارستانييةتيان

ثيركهيرناوة!.بواري رةوشيت:

ل����ةن����او ئ����ةم����ان����ةدا ه����اوس����ةرط�����ي ن���ةب���وو، دووةم( )يةزطوردي كة يةزطورد كيسراي لةسةردةمي

لةناو م��ارةك��رد، خ��ؤي كضةكةي ئةمة ، ث��ير��دةوت��رير ي ئاييين زةردةشتييةتدا مةحرةم ناميرنيرت.. دايك لةكوري لةناو شيروةية بةم ئا خ��ؤي، لةباوكي كض ، م��ارةدةك��ريرسةردةمي كة وببوةوة بالر ئةمة زةردةشتييةتدا ئاييين كيسرا يةزطوردي دووةمي ثيردةوترا، )بورهامي جوبني( ئةم كابراية خوشكي خؤي هيرنا، ئا بةم شيروةية لةرووي ئةخالقييةوة روخابوون هةتا لةسةردةمي )قوباد(دا، كة عومةردا ئيمام لةسةردةمي قوباديرك هةية، قوباد دوو خانةقنيء جةلةوالو لةدواي شؤرشي لير�ازيبيرت( )خوا ب��ةن��اوي ك���را، كةسيرك ف��ارس��ةك��ان ك��ة دذي ش����ارةزوور زؤرج��ار ب��ووة ان موسولر ك��وردي ثياويركي كة ق��وب��اد، ضونكة هةذماركراوة، )s(ثيرغةمبةر بةشويرنكةوتووي خوايش ب��ووة، وةق��اس ئةبي ك��وري سةعدي قوتابيي زاناترة، ئةوةي دةيةويرت زانياريي زياتري لةم بارةيةوة س��ةرض��اوةي بؤ بطةريرتةوة دةت��وان��ير��ت دةستبكةويرت،

ميرذووي ئينب ئةس� )كامل يف التأريخ(.هةبووة فةيلةسوفيرك فارسدا، قوبادي لةسةردةمي داهيرناء فةلسةفةيةكي كةسة ئ��ةم )م����زدةك( ب��ةن��اوي يةكساني فارسداء لةدةولرةتي دروستكرد رووداويركي دامةزراند لةنيروان خةلركدا، وةكو ئةم فيكرةي شيوعييةي خةلركةكان »هةموو وتي: )ئيشراكييةت(، هةية ئيرستا ئاسايية، بةرووكاري شتيركي جوانء ئةمة يةكسانن!«. ئةركء نةياندةزاني وايليرهات خةلرك لةناوةختدا م ب��ةالرخةلركي وايليرهات نةئةط�ا، خةلرك ريرزي ضيية؟ مافيان شيروة بةهةمان يةكسانبوون، ساماندا ل��ةس��ةروةتء دةبوو بةرامبةر ئافرةتيش يةكساننب، واتة: هيض كةسيرك شيوعييةتةي ئ��ةو نيية، شتيركي هيض خاوةنداريرتيي )م��زدةك( ئةمةيش ب��ؤدةك��ةن، ئيشي خةلرك ئيرستا كة طةشةيثيرداوةو ل��ةدواي��ي��دا م��ارك��س هةتاكو داي��ن��اوة، ميرذوو راظةكردني ي��ان فيورباخي مادييةتي ب��ةن��اوي: مةسةلةي ديالةكتيكي، هاتووةو كاري لةسةركردووة تا ئايديؤلؤذيايةكء خةلركانيرك شانازييثيروةدةكةن، بووةتة الوازو خةلركي مالري دةض��ووة بةهيرز خةلركي بةمةيش تي نةبوو ثارةو ذنيان ئةويش لةبةرئةوةي تواناو دةسةالر

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني70

داط�دةكرد، شيوعييةت ببووة ديين سةردةمي كيسرا كة بةناوي قوبادةوة بوو، با بيرني جياوازييةك بكةين لةطةلر ئةو يةكسانييةي، كة كةسيرك ديرت، ئةويش ثيرغةمبةري لو بيده، د م نفس م )والذي دةفةرمويرت: خواية)s(و ئةطةر واتة: يدها( لقطعت سرقت د م م بنت فاطمة أن ئايا دزيبكات، دةستيدةبرم. فاتيمةي كضي خؤم بيرتء

ئةمانة كاميان يةكسانيية؟!يةتيشةوة كؤمةالر ل���ةرووي كؤمةاليةتي: بواري واتة: بةكيسراكانيان، دابوو زؤرطةورةيان ث�ؤزييةكي كيسرايان بةث�ؤز رادةطرت، خةلركي ئةو سةردةمة وايان تيركةلربووة ب��اهلل( )نعوذ خ��وا خويرين كة هةستدةكرد لةسةرووي ئةمان وات��ة: كيسراكانيان، خويرين لةطةلر ب��ةردةم��ي دةهاتنة هةتا رادةط�����ان، ب��ةب��ةرزي ي��اس��اوة نةكرداية فةرماني هةتا دةبرد، كيسراكانء سوجدةيان ب���ةوةي س���ةري ل��ةس��وج��دة ب��ةرزب��ك��رداي��ةت��ةوة، س��ةري ب��ةرزن��ةئ��ةك��ردةوة، ئ��ةوةن��دة ب��وغ��راو خ��راث��ةك��ارب��وون، خةلركي لةرووي ضينايةتييةوة لةبةرامبةر كيسراكانياندا لةكيسراكانيانةوة نزيكبوون ئ��ةوان��ةي دةوةس���ت���ان، يان )ئاطرةوان ثيرياندةوترا ب��وون، كاهينةكان( )ضيين ثاشان لةكيسراكانةوة، دووربن )5م( دةبوو ئؤترؤبان( ئةبواية ئةوانيش ثيرشةوة، ديرتة وةزي��ر كاربةدةستء وةكو خةلركيرك ثاشان بووةستاناية، ئةوانةوة لةثشيت دوورب��وون )10م( دةك��رد سةردانيان ئ��ةوان��ةي سةف�و مبيرننةوة، خةتةدا لةو دةب��وو خةتياندةكيرشا ليريةوة، ئةطةر خةلركيركيرت بهاتايةو قسةي لةطةلر بكردناية ئةبواية ثارضةقوماش بثيرضن بةلوتيانةوة بةحساب بؤئةوةي ئةو

ذينطةية ثيسنةكةن، كة حةزرةي كيسرةويية.م وةرن ب��ا ج��ي��اوازي��ي ئ���ةوان وةرب��ط��ري��ن ل��ةط��ةلر ب���ةالرثيرغةمبةري خوادا)s(: )كان رسول اهلل)s( إذا إستقبله رجل، فصافحه لينزع يده من يده حتى يكون الرجل ينزع، الذي الرجل هو وليصرف وجهه عن وجهه حتى يكون يصرفه، ومل ير مقدما ركبتيه بني يدي جليس له - أي يتواضع جلليسه ف�ميد رجله أمامه- . روى ذلك الرتمذي كاتيرك ثيرغةمبةري وإبن ماجه عن أنس رضي اهلل عنه(. يان بكرداية لةطةلر تةوقةي ببينياية يةكيركي )s(خوالةدةسيت دةس��يت ئةوكةسة هةتا بةيةكيرك بطةيشتاية دةسيت )s(خوا ثيرغةمبةري دةرنةهيرناية، موبارةكي دةف��ةرم��وير��ت: ف��ةرم��وودةي��ةدا، ل��ةو هةتا دةرنةئةهيرنا، ل��ةدةم��وض��اوي ق��ةد دةم��وض��اوي )s(خوا ثيرغةمبةري دةك��رد، لةبةرانبةردا كةقسةي ا وةرن��ةئ��ةط���ر ئةوكةسة دةخستة دةسيت ئةذنؤ لةسةر دائةنيشت سةروةرمان نيروان ئةذنؤكانييةوة وةكو تةوازوعيرك بؤ ئةوكةسةي كة

ثادشاكان سةيربكةين ئةطةر دةوةستا، لةبةرامبةريدا بةراورديرك ئةطةر دةذي��ان، لةطومرايدا خؤيان هةميشة رةفتاريانكردووة، ضؤن ثادشايانة ئةو دةبينني بكةين ئ��ةو ث��ير��غ��ةم��ب��ةري خوا)s( ك��ة ه��ي��ض ك��ةس��ير��ك ث��اش��ان لةناو رةفتاربكات، ئازيزة ئةم وةك��و نةبووة توانايةي باسي بةيةكساني كة ف��ارس��دا، دةولر��ةت��ي ضينايةتيي دابةشكرابوون مرؤظةكان دةك��رد، كؤمةلرطةيان ذياني

بةسةر ضةند ضينيركدا:يةكةم/ ضيين كيسراكان بوون، ئةمانة راقيرتين خةلرك

بوون.ل��ةح��ةوت بريتيبوون ك��ة ئ��ةش��راف، ضيين دووةم/ بةناوبانطانة خ��ير��زان��ة ل���ةم ش��ةري��ف، ب��ةن��او خ��ير��زان��ي لةدةولرةتي فارسدا تةنها ئةو حةوت خانةوادةية هةبوونء

هيضكةسيرت لةوان شةريفرتنةبوو.سيريةم/ ضيين ثياواني ئاييين.

ضوارةم/ ضيين هيرزو سوثاو ثياواني جةنطي.ثيرنجةم/ ضيين نوخبةي رؤشنب�ةكان، وةكو ثزيشكء شاع�و نوسةرو ئةديبو ساح�ةكان، لةوسةردةمةدا زؤر

طرنطييان بةخورافيات داوة.طةراون هةميشة ضينة ئةم دةهاقني، شةشةم/ ضيين ء ش��ارةك��ان��دا ب��ؤ ك��ؤك��ردن��ةوةي س��ةران��ةو ب��اجء ب���ةالدير

خةراج.تييانة بةطشيت لة )90%(ي ئةم حةوتةم/ ضيين هاوالربازرطانء لةكريركارو بريتيبوون ه��ةذارب��وونء خةلركة س���ةرب���ازو ك��ؤي��ل��ةك��انء ... ه��ت��د، ئ��ةم��ان��ة ه��ةم��ووي��ان وةك لةثيرشةوة لةجةنطدا هةتا يةكبووة، وةك مافيان ب��ةرب��ةس��ت��ير��ك ئ��ةم خ��ةلر��ك��ةي��ان ب��ةك��اردةه��ير��ن��ا. ه���ةروةك الس�سل( )ذات ثيريدةوتريرت كة ئوبةالئدا لةجةنطي ران��ةك��ةن ب��ؤئ��ةوةي بةستبووةوة كةسيان )60(ه����ةزار طرنطييان ئةوةندة ضونكة انةكاندا، موسولر لةبةرامبةر ئةيانبةستنةوة بةزجن� نةئةداء خؤيان بةخةلركةكةي ب����ؤئ����ةوةي ران����ةك����ةن، ب��ؤي��ة ك��ي��س��را واي����دةزان����ي كة م بةالر فارسدا، سوثاي ل��ةرووي هةلرديرن انةكان موسولرخاليدي ك���وري وةل��ي��د ل��ةو ج��ةن��ط��ةدا، ن��ام��ةي ن��ارد بؤ كما املوت، يبون برجال )جئتكم فةرموي: رؤستةمء حتبون أنتم احلياة( واتة: بةخةلركيركةوة هاتووم كة ئةوان ذيانتان ض��ةن��دة ئ��ير��وة ل���ةوةي خ��ؤش��رتدةوير��ت مردنيان خؤشدةويرت. بؤية ئةم ئيسالمة ئاوا سةركةووتوة.. وةرن خاليدي كاتيرك بكةين، ئيرستامان سةيري با ثيركةوة كوري وةليد ئةوقسةية دةكات، لةبةرئةوةية ثيرغةمبةري خوا)s( بةئاشكرا بؤمان باسدةكات لةفةرموودةيةكداء هيض ليرهاتووةء ئاواتان لةبةرئةوة )ئيروة دةفةرمويرت:

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

71 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ليرهاتووة، سةردةرياتان كةيف وةكو نةماوة ئةرزشيركتان دةت��رس��ن(. لةمردنيش خ��ؤش��دةوير��تء دنياتان ضونكة لةدلرياندا م��ردن خؤشةويستيي س��ةردةم��ةدا لةو ئ��ةوان بووة، ئةمةيش وةك منونةيةك بوو خستمة ثيرش ضاوتان.

بواري سياسي:ئ��ةه��ل��ي ساسانيان ئ���ةوان س��ي��اس��ي��ي��ةوة، ل����ةرووي ث���ير���دةوت���را، ت��ةن��ان��ةت م��ن��الر��ير��ك��ي ب��ض��وك��ي��ش��ي��ان وةك ئ���ةردةش����ي ك���وري ش���وان��ي )7( س���الر ب���ةئ���ارةزووي يان بكةن، قسةيةك نةبوو بؤيان حوكميدةكردن خؤي تةمةني هاتووة كيسراوة كضي بؤراني بةناوي كضيرك هةموويان برياربداتء توانيويةتي بووة، سالريرك ضةند

طويررايةلرييان كردووة.بواري ئاييين:

دةولرةتي دينيي حالرةتي باسي بيرينةسةر با ثاشان فارس، خولركي ئةم دةولرةتة ئاطريانثةرستووةء ئايينيان زةردةشيت يان زةرادةشيت بووة، هةروةك ميرذوونوسان ئاطريركيان هةموو زةرادةشتييانة ئةم باسيانكردووة بةث�ؤز راطرتووة، تةنانةت زؤر جار خةلركي نةيتوانيوة ثيشةسازيشدا ئاسنطةريء لةبواري بةكاربهيرنيرت ئاطر ..هتد، هةربؤية لةوسةردةمةدا دةولرةتي فارس ناسرابوو بازرطاني، وةئةطةر شتيركيان بةدةولرةتيركي كشتوكالريء دةيانهيرنا. خؤيان دةرةوةي لةدةولرةتي ثيرويستبوواية دان��اوة، بيرطةرد بةثاكء ئاطريان ئةواندا لةب�وباوةري ئاطرةواني كة بكردايةتةوة ئةترؤبانيركيان هةركاتيرك نابالرغيان كوريركي يان ئافرةتيرك ئةبواية ثيردةوتريرت،

بكرداية بةقورباني بؤ ئةو ثةرستطةية.شارستانييةتي ئةوروثاء ئةسكةندةناظيا:

انياء ئةلر ئةسكةندناظياء بةشي ئ��ةوروث��ا ت��ان��ي والر...هتد. ئةو ناوضانةي رؤم دةسيت بةسةرياندا نةطرتبوو، كةناوي دةهيرنمةوة فةرةنسي ميرذوونوسيركي منوونةي )رينؤ(ية ئةم كةسة دةلريرت: “ثيرش هاتين ئيسالم خةلركي راياندةكرد تةنانةت تاوانبوون، خةريكي ئةوسةردةمة لةنيروانياندا.. نةمابوو مةدةنييةت لةثاكوخاويرينء طةراون بوون خةلركيرك هةميشة دةذيان، لةجاهيلييةتدا بةدواي ثيسيء بةسالر خؤيان نةشتووة، بةالي ئةوانةوة ك��ؤدةب��ير��ت��ةوة، لةشيان ل��ةس��ةر ثيسييةي ب��ةو واب���ووة ض��اك��ةي��ان دةس���ت���دةك���ةوير���تء ب��ةن��ةم��ريء س���ةرب���ةرزي وةك نةبووةء زانيارييةكان زانستء هيض دةميرننةوة، بكةين بةراورديرك ئةطةر ذي��اون”. سةرةتايي خةلركيركي )s(ثيرغةمبةرةكةمان بؤ ئايةت يةكةم لةطةلر دةبينني واتة: )أق��راء( دةفةرمويرت: طةورة خواي هاتةخوارةوة، خب��وير��ن��ة.. ل��ةش��وير��ن��ير��ك��دا ك��ة ن��ي��م��ض��ةدورط��ةي ع��ةرةب��ة،

هاتين ثيرش بةدةيةيةك دةكات لةئةوروثا باس )رينؤ( وأعمال للحروب )مسرحية دةلر��ير��ت: ثيرغةمبةر)s(ء ك��ردةوةي جةنطء بؤ ب��وو شانؤيةك وات��ة: الوحشية(

درندانة.بةناوي هةية كتيربيركي لؤبؤن طؤستاف ميرذوونوس ثيرش س��الر ل��ة)11( باس كتيربةدا لةم العرب( )حضارة هاتين ثيرغةمبةرايةتي موحةممد)s(ء ئةوروثا دةكاتء هةمةجييةتيركدا لةبةربةرييةتء »هةموويان دةلر��ير��ت: ب���ةدواي مةعريفةدا ن��ةب��ووة ئ��ةوةي��ان ت��وان��اي ذي���اونء وايليرهاتووة نةبووة، خويرندةواريان كةسيركي بطةريرنء ثادشاكانيشيان ب��ك��ةن، ج��ةه��ال��ةت��ةوة ب���ةو ش��ان��ازي شانازييان بةنةخويرندةوارييانةوة دةكرد لةسةدةي )11، ثيرشكةوتنيان زانستء هةولري ئ��ةوان ثاشان 12ز(دا، دةبينني ك( 5 ،4( بةسةدةي بةراورديبكةين ئةطةر دا،

تيركدابوون. انان لةض هيرزو تواناو دةسةالر موسولرميرذوونوسيركي ئةندةلوسي بةناوي )صاعد( لةسةدةي ثيرنجةمي كؤضي )سالري 462ك( لة)تولرةيتلرة( ئةم كتيربةي تولرةيتلرة ك���ردووة، كؤضيدوايي هةرلةويريش نوسيوة ثايتةخيت ئيسثانيا بووة، لةوكاتةدا ثايتةخيت دةولرةتي انان موسولر ط���ا تولرةيتلرة كاتيرك ب���ووة، قوتييةكان دةولرةتي كة )قورتوبة( بؤ طواستةوة خؤيان ثايتةخيت ئةو ب��وو، قورتوبة ثايتةختةكةي ئةوكاتة ئةندةلوس )طبقات ب��ةن��اوي نوسي كتيربيركي دةذي��اء لةتولرةيتلرة ئةوروثا دةولرةتاني لةحالرةتي باس كتيربةدا لةو األمم( سويد، )دانيمارك، ئةسكةندناظيا بةتايبةتي دةك��ات، أشبه )هم دةلر��ير��ت: ثؤليرنياندةكاتء فنلةندا( نةرويج، بالبهائم منهم بالناس(، واتة: وةكو ئاذةلر ناويان دةبات، خواردووةء خواردنيان تةنها نةبووة، توانايةكيان هيض ح��ةي��وان��ي��ان س��ةرب��ري��وةو ب��ةب��ير��ربذان��دن خ��واردووي��ان��ة، كةسيركيرت بةناوي )ئيبرباهيم طرطوشي( باس لةئةوروثا شاريركة خةلركي ئةندةلوسةء خةلركي ئةميش دةك��ات، ء ، ئيرستا بةناوي )كلية( ناودةبرير )جليقية(ي ثيرئةوتريرلةوة ب��اس ف��ةرةن��س��ادا، لةنزيك ئيسثانياية لةباكوري دةكات خةلركي ئةوير بةطشيت خؤيان نةئةشؤرد تةنانةت دةلريرت: )أهل غدر ودناءة أخ�ق ليتنظفون وليغتسلون يف العام إل مرة أو مرتني باملاء البارد، وليغسلون ثيابهم الوسخ أن تنقطع عليهم، ويزعمون أن إىل يلبسونها منذ الذي يعلوهم من عرقهم تصح به أبدانهم( واتة: هةموويان لةسالريركدا غ��ةدرب��وون ئةهلي ناثاكبوون، خةلركيركي بةئاوي ئةويش دووج��ار، يان دةش��ؤرد خؤيان يةكجار ساردو جليان هةرنةئةشت، ئةوان واهةستياندةكرد ئةم و نزيكبوونةوةي خواية ثيسيية وةكو دةستكةوتين خ�ر

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني72

كة دينيرك هاتين لةطةلر بةراوردبكةين ئةطةر ليريانةوة. ان كة دةبيرت لةشةوء رؤذيركدا فةرماندةكات بة موسولرب��ش��وات، لةهةموو ق��اض )5(ج����ار دةس���تء دةم���وض���اوو هةينيدا ل����ةرؤذي دةرب��ك��اتء ) )غ��وس��لر جةنابةتيركدا هةتا غوسلردةربكات، جةذندا لةرؤذي دةربكات، غوسلر لةكاتيركدا هةيين رؤذي وةكو ط��ةورةي بةندايةتييةكي دةبيرت خ��واردب��ير��ت س���ي ي��ان ثياز ان موسولر ئةطةر بةرزيي ئةمةيش دورخب��ات��ةوة!، خؤي لةوبةندايةتيية مرؤظ دةردةخات لةالي ئيسالم، ضونكة دوورخستنةوةي ل��ةرووي ئينجا انانيرت. موسولر ثاراستين بؤ كةسيركة ثاراستين مايف خةلركييةوة، ئيسالم تةنانةت مايف كافرو

بيرباوةرةكانيش دةثاريرزيرتء بةئةركي خؤي دةزانيرت.ى ې ې دةف��ةرم��وير��ت: ] ث���ةروةردط���ار ه����ةروةك ۇئ ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ ائ ى خؤ واتة: التوبة. ] ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ۈئ ۆئۆئ ئة طة ر كة سيرك لةهاوة لرطة ران داواي ثة ناي ليركرديت )ئة ي ثيرغة مبة رs ئة ي ئيماندار(، ئة وة تؤيش ثة ناي بدة هة تا ثاشان دة ب��ير��ت، )ق��ورئ��ان( خ��وا لةفة رموودة كة ي طويري ء طيانء ذياني( بيطة ية نة بة و شويرنة ي دة ية ويرتء )مالرئة وانة لة بة رئة وة ية ميهرة بانيية ئة م ث��ارير��زراوة ، تيريدا

كة سانيركن نازانن )خواناسي ضيية (.كةسانيرتي وةكو ئينب فةزالن، كةئةويش لةئةندةلوس ذي������اوة، ب���اس ل����ةوة دةك�����ات ك���ة ه��ةم��ي��ش��ة خ��ةري��ك��ي ئةوة باسي لةكتيربةكةيدا بؤمنوونة خراثةكاريبوون، خاوةني )كة طرتبيرت سةيديان رير��زي :كاتيرك دةك��ات، لةطةلريبوون ئ��ةوان��ةي مب��رداي��ة كاتيرك بووبيرت( بةندة ئةهاتن هةبواية، جارييةي ئافرةتء يان بةندةكان وةك دينييان ت��ق��وس��ات��ي ه��ةن��دير��ك س��ةرخ��ؤش��ي��ي��ان��دةك��ردو ل�����ةدوو الوة دةب��ةس��ت��ةوة ���دةك���رد، ث���اش���ان م��ل��ي��ان ث���يرتاكو راياندةكيرشا ك��ةس )2( ل��ةدواي��ي��دا ب��ةط��وري��سء خويرنةكةي تا بةدلريدا دةك��رد خةجنةريركيان ئةمرد!ء سةر دةكةوتة خويرنةكةي دةه��ات��ةخ��وارةوةو بةسةريدا س��ةي��دةك��ةي«، ه��ةروةه��ا باسي ئ��ةوةي��ش دةك��ات وةكو

ريرزيرك بؤ سةيدةكةي ئةو كارةيان ئةجنامداوة!. لةم ديرتء ئايينيرك كة بةراوردبكةين با وةرن ئينجا

بارةيةوة ضي دةلريرت، لوكه أو ثيرغةمبةري خوا)s( دةفةرمويرت: )من لطم مواتة: هةركةسيرك رواه مسلم، يعتقه( أن فكفارته ضربه ليردانيركي ي��ان خ��ؤي��ةوة ب��ةن��دةك��ةي خب��ات��ة شوختيرك دةبيرت ئةوةية تةنها كةفارةتةكةي ئازاريبدات ليربداتء ئازاديبكات. ئةوان ريرزي سةيدةكةيان طرتووة كةخاوةني يان سوتاندويانن لةبةرامبةريدا م ب��ةالر ب��ووة، بةندةكة

ك��وش��ت��وي��ان��ن ئ��ةم��ة ب��ةط��ش��يت ح��الر��ةت��ي ئ���ةوروث���ا ب��وو، دةستنيشاندةكات ب��ةن��دة م��ايف )s(خوا ثيرغةمبةري أحدكم: )ليقولن ناهلريرت، بةندة ئيسالم وايليرديرت تا اهلل، إم��اء نسائكم وك��ل عبيداهلل، كلكم وأم��ت، عبدي ولكن ليقل: غ�مي وجاريت، وفتاي وفتاتي(. هةروةها كةنيزةكةكانتان )بةبةندةو دةفةرمويرت: )s(ثيرغةمبةرمندالري خؤتان وةك وةيان يان كضةكةم، كورةكةم بلرني: لةجلوبةرطي ك��ض، ل��ةك��ورو ب��ك��ةن ب��ؤ ه��اوس��ةرط���ي��ي��ان دةيؤن خواردنةي لةو هةروةها لةبةربكةن، خؤتانيان

.) بياندةنيرشارستانييةتي ميسر:

بابزانني لةميسر ضي رويداوة ثيرش هاتين ثيرغةمبةري رؤم دةولر���ةت���ي دوو زان��ي��م��ان ل��ةس��ةرةت��اوة ،)s(خواهةبووة، دةولرةتيركيان بةتةواوي كؤتاييثيرهات، سةردةمي )كليؤثاترا( الي هةمووان زانراوة )هؤكتافيؤس( لةسالري )31 ث.ز(دا ميسري طرت، ثاشان لةسةردةمي )ئؤختؤس( ذيرر رؤذئاوا خباتة دةولرةتي تواني قةيسةريركيرتبوو كة ركيرفي خؤيةوة. واتة: لةسالري )467ز(دا، واتة: نزيكةي )150( سالر ثيرش هاتين ثيرغةمبةري خوا)s( دةولرةتي تي خؤيةوة، رؤمانياي رؤذئاوا ميسري خستة ذيرر دةسةالر

خةلركي ئةم وآلتة ضييانكرد؟! ذير��ردةس��يت خستة ميسري رؤذئ����اواي ث��اش��ئ��ةوةي ت تواني خ��ؤي��ةوة، دووب����ارة دةولر��ةت��ي رؤم��ي رؤذه����ةالردةستبطرير بةسةر ميسردا، لةجةنطيرركدا دذي كةنيسةي مةخزةني بةجيرطةي ك��رد ميسري ه��اتء رؤذئ��اواي��ي ئ��اب��ووري��ي��ةك��ةي رؤم��ان��ي، ئيمثراتؤرييةتي خ��ؤراك��ي نزمبووةوةء خةلركةكةي دوورخستةوة لةهةموو بواريركي ب��ةرةو كؤمةلرطةكةي ثيرشكةوتنء زان��ي��اريء زانستء لةميسر ت��ي رؤم��ا دةس��ةالر تةنانةت ب��رد، دواك��ةوت��ووي��ي شؤرش بؤئةوةي مابووةوة ئةوةيشي خ��ؤي، بؤ سةند خةلركةي ئةم وةكو دروستكرد كؤمةلريركي بةرثانةبيرت، اليةنطرء هةركةس ئةمريكا وةك دةيبينني، كة ئيرستا نفوزي خؤي بيرت، ئةوا دةيهيرنيرتء دةيسةثيرنيرت بةسةر تةكةدا بؤئةوةي شؤرش كثبكاتةوةء خةلركةكة لةدذيان والردانا، ميسري خةلركي لةسةر باجي ثاشان هةلرنةسيرت، لةسةر تء م��ةروم��االر زةوي��وزاري خةلركيء لةسةر باجي ميرذوونوسان هةروةك دانا، ناومالر كةلوثةلي فرؤشنتء باسيدةكةن، باجي طواستنةوةي دانابوو، تةنانةت باجي

لةسةر ذنهيرنانء شوكردن دانابوو. ئ��ةم��ةي ك��ةب��امس��ان��ك��رد ه���ةم���ووي ئ��ير��س��ت��اي��ش ل��ةم رؤذطارةي ئةمرؤدا هةية، هةروةك لةوآلتي نةرويج كاتيرك ريرطة باجي دةب��ير��ت شاريركيرت، دةضيتة لةشاريركةوة

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

73 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

دفين قةبرو لةسةر باجيان سةردةمةيشدا لةو بدةيت، ةيش بةهةمان شيروة هةرواية، مردووةكانيش داناوة، ل�رروداوان��ة هةرئةو ، ليردةسةنرير باجي مبريرت كةسيرك دوبارةدةبنةوة لةئيرستايشدا، باجي تةلةفزيؤن كةئيرستا هةية، هةمان باجة كة لةسةر كةلوثةلء ثيرداويستيي مالر تانةدا، لةوكاتةدا سةنراوة، ئيرستايش بةردةوامة لةم والرهةربؤية هةميشة دةلريرني: ميرذوو خؤي دوبارةدةكاتةوة. زؤري ئةشكةجنةيةكي هةموويشيانةوة ل��ةس��ةرووي ئةدان، تةنها لةبةرئةوةي ئةوان كاسؤليكي بوونء ئةمان

لةذيرر ضةتري نةسرانيية ئةرسةدؤكسييةكاندا بوون.شارستانييةتي ضني:

تيركيرت بةناوي ضني كة ئيمثراتؤريةت بوون ثاشان والرب��ة )10(س���الر ثيرش هاتين ب��وون، خ��اوةن��ي س��ير ئايني

،)s(ثيرغةمبةري خوائةمة الوتستؤ( دي��ين) ثيريئةوترا: ئايينيان يةكةم خةلرك بيرهودةبووةء شتيركي نةبووة، ك��رداري دينيركي

زؤر بةكارينةهيرناوة.ئةمةيش )كؤنفؤشيؤس(، بةناوي دووةم، ئاييين ، ن��اودةب��رير ت��داران��ي ضني دةس��ةالر فةلسةفةو ب��ةط��ةورةي

لةدواييدا بووة دينء ياساي بؤدانراء دةثةرسرتا.

لةذيان دةكات، بةوةي ذيان شتيركي ئايينة باس ئةم خؤتة ب��ةئ��ارةزووي نيية، طرنطييةكي هيض بيرهودةيةو مشكء...هتد. ئاوء دارء ثةرستين وةك ثةرستنةكان،

ئازاديي داوة بةمرؤظةكان ضي دةثةرسنت بيثةرسنت.ئةميش ب��ودا(ي��ة، ي��ان )ب���وزا دي��ين سيريةم: ئاييين فةيلةسوفيرك بووة توانيويةتي ريربازيرك دانيرت لةسةردةمي هةبووة، ئةخالقيشي ئاييينء بنةماي هةندير خؤيداء وةك��و راه��ي��ب، ئةبيرتة لةكؤمةلرطةء دائ��ةب��ري خةلركي تةسةوف وشةي ثيريانواية هةنديرك واية، سؤفيطةريي هةتا .. س��ةرض��اوةي��ط��رت��ووة ب����وزاوة ل���ةوس���ةردةم���ةي هةرضةندة ئيسالمةوة، ث���ؤزي ئاييين ن��او هاتووةتة زؤرير��ك��ي��ش ث��ير��ي��ان��واي��ة ث��ير��ش ب��وزاي��ش ه��ةر ت��ةس��ةوف دواي مةسيحييةكانء يةهوديء لةسةردةمي هةبووةو

ئةوانيش هةرهةبووة.شارستانييةتي هيند:

هيندستان )هيند( بةناوي هةبوو ئيمثراتؤريةتيركيرت تانةي دةولرةتيركي بةتواناي بووة )10( يةكيرك بوو لةو والرتةدا هةمووشتيرك سالر ثيرش هاتين ثيرغةمبةر)s(، لةو والرجؤر ج��ؤراو بةشيروةي ثةرسنت، بؤ ب��ووة ريرطةثيردراو ه��ةي��ك��ةل ه��ةب��ووة ب��ؤ ث��ةرس��نتء خ��ةلر��ك ش���اخء رووب���ار

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني74

ل��ةالي��ان. هةروةها ب��وو م��وق��ةدةس )رووب���اري كنج( زؤر ي دةسيت )كانزاكان، مانط، قةلرةم، ئالرتون، زيو، مشش�رثةرستووة. طيانلةبةرانيان( مشكء ةو ئةست�ر خؤيانء تةدا تائيرستايش مانطاو مشكء سةط دةثةرسنت، لةو والرمانطاثةرسنت باوبووة كةزؤربةي زؤري زانايانيان خةب�ن لةكؤمثيوتةرو تةنانةت شارةزاياني بواري ضةكي ئةتؤميي مانطادةثةرسنت، لةسياسييةكانيان زؤرير��ك ت��ةء ئ��ةووالر

لةراستيدا ئةمة شتيركة جيرطةي سةرسورمانة. برسييةتييةك لةهيندستاندا ك��ؤن��دا ل��ةس��ةردةم��ي دةثةرست، مشكيان كة لةجيرطةيةكدا ئ��ةوان رويكردة خ����واردن����ي م��ش��ك ق���ةدةغ���ةك���راب���وو ت��ةن��ه��ا م��ش��ك��ي��ان كؤكردبووةوة طةمنيان كة نةي ماالر ئةو سةرنةئةبري،

مشكةكان هةموويان خوارد!.بواري رةوشيت:

ئاسايي شتيركي هاوسةرط�ي جنسييانةوة ل��ةرووي ن���ةب���وو، ه��ي��ض��ك��ةس ه���اوس���ةرط����ي ن���ةئ���ةك���رد، ئ��ةط��ةر بؤخؤيان، بيبةن ئةيانتواناي بةدلربوواية ئافرةتيركيان دةزان��ي، بةبةندايةتييان كة كاهينةكانيان بةتايبةت خراثةكارييان لةمةعبةدةكاندا ئةجنامدةداء وايان دادةنا طيانلةبةراندا، ث�و ء منالر لةطةلر ئايينيية، شتيركي كة ه��ةرش��ت��ير��ك ئ����ةوان ئ���ارةزووي���ان ل��ير��ي��ب��واي��ة دةي��ان��ك��رد، دةيانوت: مادام خؤشيي مرؤظةكان لةخواردنء خةوتنء

رابواردن داية، كةواتة: ئةمانة بةندايةتني.بواري كؤمةاليةتي:

دابةشكرابوون هةبوو ضينايةتي ئةوانيشدا لةناو بةسةر ضوار ضيندا:

ت���دارو - ض��ي��ين ي��ةك��ة )ب��راه��ي��م��ة(: ئ��ةم��ان��ة دةس���ةالربواية، كاهني ئةبواية ثادشا هةميشة بوون، كاهينةكان

واتة: ثياوي ئاييين بواية.ثياواني جةنطء ئةمةيش - ضيين دووةم )شرتاي(:

ئازاكانيان بوون.- ضيين سيريةم )ويش(: ئةميش بازرطانء جوتياري

خاوةني زةويوزارو سةروةتء سامان بوون.نةدةبوو هيض ئةم ضينة )ش��ؤدةر(: - ضيين ض��وارةم شتيرك بكةن، لةزماني عةرةبيدا ثيريانوتراوة: مةنزوبون، بةثيري ه��ةذم��اردةك��ران. طيانلةبةران ل��ةط��ةلر ضينة ئ��ةم براهيمةكان ب��ؤ ئيشيان ئ��ةب��واي��ة هيندستان ي��اس��اي

. بكرداية بةبير ئةوةي ثارةيشيان بدةنيرتداريي ضيين شؤدةر دةبوواية خزمةتي كاهنيء دةسةالرهيندستانيان بكرداية، ئةطةر بةراورديان بكةين بةئاييين عومةرةوة لةئيمام ريوايةتيكردووة ماجة ئينب ئيسالم، )خ���وا ل��ير���ازي��ب��ير��ت( ك��ة دةف��ةرم��وير��ت: )أع���ط���وا األج���ري

بةوكةسةي بدةن ثارة واتة: عرقه(. ف أن جي قبل أجره بةكريرتانطرتووة، ثيرشئةوةي عارةقةكةي وشكببيرتةوة.

تورةيانبكردايةء بةهيرزبووايةو ش��ودةرير��ك ئ��ةط��ةر تداري بداية، وةكو ئينب لةبراهيميرك يان لةكةسيركي دةسةالرئةس� باسيدةكاتء دةلريرت: »دةستيان دةبري وة ئةطةر دابنيشتاية لةحزوري براهيميركدا ئةوا ثشتيان ئةسوتاند، يان شودةريرك قسةيةكي بةبراهيمة بوتاية لةهيندستان، لةوانةي بهاتاية ئةطةر خؤ دةب���ري، زمانيان يةكسةر ثشيلة، كونةثةثوو، بؤق، سةط، وةك ئةثةرسرتان، كة ئةطةر يةكيرك لةم طيانلةبةرانة بكوذراية وةكو ئينب كةس� والبومة والضفدعة والقطة الكلب قتل )وكفاارة دةلريرت: مثل كفارة قتل الشودر سواء بسواء( هةركاتيرك كةسيرك ثياويركيان ب��داي��ةء كةفارةتي ئةبوواية بيكوشتناية، طةورة خواي كاتيرك اهلل، سبحان ئةكوشت، لةشودةرة دةفةرمويرت: ژک ک ک گ ڻ ژ اإلسراء. دةبينني لةو مرؤظةكانداية، لةبةرخاتري لةثيرناوو شتيرك هةموو طرنطييةكي هيض لةكؤمةلرطةكةياندا ئافرةت سةردةمةدا نةبووة، ئةيانتواني بةئارةزووي خؤيان ئيشيان ثيربكةن، لةقوماردا مالروسامانيان كة هيندييةكان زؤرج��اري��ش ثيرغةمبةري لةبةرامبةريدا، دائةنا ذنةكانيان دةدؤران��د، بالنساء )إستوصوا دةفةرمويرت: ديرت كاتيرك )s(خوايان باشبني. ئافرةتان لةطةلر وةسيرتيكرد واتة: ا(. خ��ريئافرةتان وات��ة: جال( الر شقائق )النساء دةفةرمويرت:

هاوسؤزي ثياوانن.باشرتينتان ئةوانةن واتة: ألهله(. )خريكم خريكم يان

كة بؤ هاوسةرةكانتان باشن.شارستانييةتي يةهود:

ثاشان خةلركيرك لةوانةية بثرسيرت شويرين يةهودييةكان يةهودييةكان كياني س��ةي��ري ب��اب��ير��ني ل��ةك��وير��داب��ووة؟ وب��ب��ون��ةوةء ب��ك��ةي��ن.. ل��ةوس��ةردةم��ةدا ل��ةئ��ةوروث��ادا ب��الرهةموو مابوونةوة، بةستبوو ضةقيان بةطشيت لةشامدا لةكاتي مرؤظةكانن، ثيسرتيين يةهودييةكان دةزان��ني خنوعن، خةريكي هةميشة خؤياندا بيرهيرزيي الوازييء خةريكي نيفاقء طةردنكةضيء ماستاوضيرتني، خةريكي ب��ؤ خ��ؤب��ردن��ةث��ير��ش��ةوة. لةكاتي رق��وك��ي��ن��ةو درؤك���ردن���ن ء زالر بةطةورةو خؤيان هةميشة خؤيشياندا، بةهيرزيي ئةم نيشانئةدةن، بةخةلركيرت بةرامبةر وةحشيطةري جولةكة ثيسانة هةميشة بةطةردنكةضيء خنوعء نيفاقء تيش دةسةالر كاتيرك ثيشةوة، ديرنة مةكيدةوة بةكةيدو دةك��وذنء ن مناالر ئ��ةدةنء خةلرك ئ��ازاري دةطرنةدةست زؤرداريء ء لةناودةبةنء خةلرك سةردةبرنء زولر خةلرك

. ضةوساندنةوة لةسةر خةلرك دادةننير

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

75 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

هاتين دواي س���الر )3( وات���ة: )613ز(دا، ل��ةس��الر��ي ئ��ةم ل��ةذي��ان��ي م���ةوة دةط����ر روداوير�����ك ،)s(ثيرغةمبةرلةسالري هةبووةء ذياريان كة شامدا لةناو يةهودييانة، سةركةوتن فارسةكان دةزان���ني هةموو وةك )613ز(دا

ژھ دةفةرمويرت: ط��ةورة خ��واي وةك رؤم��دا، بةسةر تيركشكيرنران رؤم���ة ك���ان وات����ة: ال�����روم. ےژ ے فارسةكان سةركةوتين ث��اش ف��ارس��ةك��ان(. )ب��ة دة س��يت بةسةر رؤمدا، لةشامدا يةهودييةكان هاتن كودةتايةكيان كرد بةسةر هةموو نةساراكاندا، هاتن هةرضي نةسارا بوو كوشتياننء طرتنء هةموويان ثاثاكانييانةوة بةقةشةو بوو راه��ي��ب ه��ةرض��ي ت��ير��ك��داء كةنيسةكانيان ه��ةم��وو ت��ةواوي��ان طرتة ت��ي ئ��ةوةي دةس��ةالر ل��ةدواي��ي كوشتيان، خؤيانيان رؤم دي��س��ان��ةوة م��اوةي��ةك ل��ةث��اش دةس���ت. طرتةوةو سةركةوتنةوة بةسةر فارسةكاندا، وةكو خواي

طةورة دةفةرمويرت: ژۓ ۓ ڭ ڭ ڭ ڭ ۇ نزمرتين لةنزيكرتينء وات��ة: ال��روم. ۇۆژ م لة ئايندة دا )نؤرة يانديرتة وة ( رؤمة كان دواي زةويدا، بة الر

شكستيان سة ردة كة ونة وة .يةهودييةكان بةسةرياندا، سةركةوتن لةدوايئةوةي داواي نيشانداء خؤيان زةليليي )هرقل( ب��ؤالي ض��ون ئةوةيان كرد ريرطةيانثيربدات بؤئةوةي دواي حكومةتةكة تؤدا لةحكومةتةكةي »ئيرمة وتيان: لةدواييدا بكةون، ثةميانيركي ئةويش ثاشان يارمةتيتدةدةين«، دةب��نيء بةوان سثارد، لةطةلر بةسنتء ئاسايشء هيرمنيي وآلتي ه�ةقلء بؤالي هاتن شام نةساراكاني لةدواييدا م ب��ةالرهةرضي ئ��ةم��ان��ةدا، ل��ةط��ةلر ضيتكردووة »ت��ؤ ثيريانوت: لةناو شامدا هةموويان كوشتوون، كة خةلركي ئيرمة بوو م ثةميانةكة ثادشاي رؤم بةمةي زاني، زؤر تورةبوو، بةالرثيريانوت: ب��ؤاليء هاتن نةساراكان ثاشان ريرطربوو، ثةمياننامةكةت ك��ةف��ارةت��ي ئيرمة نةبيرت كيرشةت »ت��ؤ عنك وس��ن��ص��وم )أقتلهم ب��ي��ان��ك��وذة ب��ةس ئ��ةدةي��ن، ب��ؤ ئيرمةيش بيانكوذة تؤ واتة: هر(، الدا أبد سنة كل جعة قيامةت، رؤذي تا بةرؤذووئةبني بؤت هةينييةك هةموو هةستا ئةويش بدةين. بؤ ئ��ةوةت كةفارةتي ب��ؤئ��ةوةي ليريئةدان، ئ��ةدانء عةزابي يةهودييةكانء بةكوشتين لةشامدا. مانةوة هةنديركيشيان رايانكردو زؤرب��ةي��ان ئ��ةط��ةر س��ةرجن��ب��دةي��ن ب��ةدرير��ذاي��ي م���ير���ذووي ن��ةس��اراو كردووة، يةكرتيان دذايةتي لةيةكرتبووةو رقيان يةهود، لةخاض عيسايان يةهودييةكان بروايانواية نةساراكان هةروةكو راستنيية ئةمةيش كة كوشتوويانة، يان داوة

چ چ چ ژڃ دةف���ةرم���وير���ت: ط�����ةورة خ����واي نة ك����وذراوةء ن��ة وات���ة: ال��ن��س��اء. ژ ڇگ ڇ چ

عومةر سةييدونا )16ك(دا ل��ةس��الر��ي ل��ةخ��اض��دراوة... لةسةر مةرجيركيان مةسيحييةكان كرد، قودسي فةحتي دةسةآلتي ئيرمة »بةمةرجيرك وتيان: داناء عومةر ئيمام ق����ودس ت��ةس��ل��ي��م��دةك��ةي��ن، ك���ة ن��اب��ير��ت ي���ةك ي��ةه��ودي ليرقبولركردن، مةرجةكةي ئةويش مبيرنيرت«. لةقودسدا هةرضي ك��ردنء مةرجةكةي قبولري ب��ةرير��زة، ثياوة ئةو يةهودي لةقودسدا بوو هيرنانيية دةرةوة لةشويرنيركيرتدا ن��ي��ش��ت��ةج��ير��ي��ك��ردن، ل���ةب���ةرئ���ةوةي ب���ةب���ير ج��ةن��ط��ك��ردن ريركةوتين سةيري ئيرستا ئةطةر م بةالر طرتةوة. قودسي يةهودييةكان بكةين لةطةلر ئةمريكاو فةرةنساو ئينطليز، م��ؤرك��ردووة ريركةوتنانةيان ئ��ةو بؤضي بزانني دةب��ير��ت ل��ةن��ير��وان ي��ةك��رتي��دا! ل��ةب��ةرئ��ةوةي ج��ةن��ط��ي ه��ةم��ووي��ان دةجةنطن، انان موسولر دذي انانةء بةموسولر بةرامبةر يةهودييةكان لةسةردةمي ثيرغةمبةري خوادا)s( لةشاري مةدينةي منةوةرة نيشتةجيربوون، هةروةكو خوونةرييت ئيرستايان كة نةطؤراوة، هةروةك لةس�ةدا هاتووة دلريركي حةزيان ه��ةب��ووةء الدةري���ان ئةخالقي هةميشة رةقء تء سامانيان بةفيتنة بووةء هةميشة ويستويانة دةسةالرئاواتيان، ضةكفرؤشتنيان هيرنانةديي بؤ بيرت لةدةستدا ئةجنامدةداو خ���ةزرةج(دا )ئ��ةوسء هؤزةكاني لةنيروان ثيردةفرؤشنت، بةيةكداء ضةكةكاني خؤيانيان دابوويانن ةوشتييان لةناو خةلركدا هةميشة كاري ئةوةيان دةكرد ب�رودةكردةوة بؤئةوةي دةستبطرن بةسةر خةلركيدا، ئةمة بالركاري ئةوان بووة بةدريرذايي ميرذوو، ئيرستايش بةهةمان

شيروة هةربةردةوامن لةم جؤرة كارانةيان.شارستانييةتي حةبةشة:

تي دةولرةتي ئةطةر بيرينةسةر باسي سةردةمي دةسةالرثيرغةمبةري هاتين ثيرش ئيرستا، )ئةسيوبيا(ي حةبةشة تيركي نةسرانيي موحنةريف بوون، خوا)s( حةبةشة والريان ب��اب��ةوي( كورسيي )شويرنكةوتووي ثيرياندةوترا: ديين ثيريدةوترا: دينيركة كة ئةسكةندةري، كورسيي كوري يان خواية مةسيح كة باوةريانوابوو )منفوسيا( هةبوو سةرةتاييان زؤر ذيانيركي ب��اهلل(، )نعوذ خواية

لةطةلر ئةوةيشدا ضةكء جبةخانةي بةهيرزيان هةبوو.شارستانييةتي هةردوو ئةمريكا:

خةلركيرك لةوانةية بثرسيرت رةوشي هةردوو ئةمريكاكة لةضيدابووة؟

نةماون، كةئيرستا دةذي��ان، تيايدا هنديية سورةكان ئةمريكا ض��وون��ة ك��ة ئ��ةوروث��ي��ي��ةك��ان��دا ل���ةس���ةردةم���ي )100( : هةرهةموويان كوشنت، وةكو ميرذوونوسان دةلرنيرمليؤن كةس لةو قارةيةدا ذياون، هةموويان لةناوبردوون.

سةردةمي جاهييلةتي عةرةب:

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني76

ئ��ةوةي ل��ةط��ةلر ت��ة والر ئ��ةو خةلركي ئاييين: بواري ب��رواي��ان ب��ةخ��واي ط���ةورة ه��ةب��وو ئ��ةو دي��ن��داري��ي��ةي كة ثةرستشيان بووة هةيان ثةيكةرانةي ئةو هةيانبووةء

ب��ؤك��ردوون، ه��ةروةك��و خ��ؤي��ان دةي��ان��وت: ژ ک ک زةم��ةن ب��ةم��روري الزمر. ژ ہ ڳ گ گ گ گ دةك��رد لةثةيكةرةكان داواي���ان ئ��ةض��وون وايليرهاتبوو باهلل(، )نعوذ طةورة لةخواي نزيكيانبكةنةوة بؤئةوةي لةوكاتةدا ذمارةيةك بيت طةورةيان هةبووة وةك )هوبةل( طةورةي بتةكاني مةككةو )الت( طةورةي بتةكاني تائيف )360( جيهانةدا ئةم شويرين ث�ؤزترين لةناو ب��وون، هةبوون ثةيكةريرت دوو ثاشان تيابووة، جياوازي بيت ئةو دةي��ان��وت: ث��ير��دةوت��را، )ناهلة(يان )ئ��ي��س��اف(ء ك��ة هاتبوونء لةيةمةنةوة ب��وون، ذنيرك ثياويركء بتة دوو ط��ةورةي��ش خ��واي احل����رام(دا، لة)بيت زينايانكردبوو نازانيرت كةس ئةمةيش كة رةقكردبوو، دووان��ةي ئةو دةيانثةرسنتء درؤية، كةضي يان راستة سةرضاوةكةي عومةري سةييدونا دانرابوون، مةروةدا سةفاو لةنيروان كوري جةموع، بؤمنوونة لةسةردةمي جاهيليدا داريركي بةوشيروةيةبوون ئةو خةلركة دةيثةرست، دروستكردبوو

لةسةردةمي جاهيليدا.لةجزيرةي رةوشيت حالرةتي ئايا رةوشيت: بواري

عةرةبيدا ضؤن بووة؟وب���ووة، ب���الر م���ةش���روب زؤر ع�����ارةقء خ����واردن����ةوةي هةتا ب��ةس��ةري��ان��دا، نوسيوة شيعريان ش��اع���ةك��ان هةتا ئ��ير��س��ت��اي��ش خ��ةلر��ك��ير��ك ش��ي��ع��ر ل���ةس���ةر م����ةيء م��ةش��روب كؤن، جاهيليي عةرةبي وةك��و شانازيثيروةدةكةن ء دةلر��نيرذنةكانيان لةسةر لةنيروانيانداء وب��وو ب��ةرب��الر زؤر قومار قوماريانكردووةو رقء ناحةزي كةوتؤتة نيروانيانةوة، وةك

خواي طةورة دةفةرمويرت: ژٺ ٿ ٿ ٿ ٿ ٹ ڦڄ ڦ ڦ ڦ ڤ ڤ ڤ ڤ ٹ ٹ ٹ شة يتان ب��ة راس��يت وات���ة: امل��ائ��دة. ڃژ ڄ ڄ ڄ دة ية ويرت لة ريرطة ي عة رة قء قومارة وة دوذمناية تيء بوغزو كينة خباتة نيروانتانة وة ، لة يادكردني خواو ناوة ث�ؤزة كاني ويرلرتانبكات، هة روة ها سستء تة مة لرتانبكات لة ئة جنامداني )جا كؤلرنادة ن؟! ئيرت ئايا نيية ؟ بة س ئيرت ئايا نويرذة كان، ئ��ة م ئاية تة ث���ؤزة ه��ات��ة خ��وارة وة ، ج���اردرا بة ناو ه��ة ر كة ئيمانداران ح��ة رام��ك��راوة ، ع��ة رة ق ئيرت م��ة دي��ن��ة دا: ش��اري رشتيانة تيابوو عة رة قي هة رضي دي��زة و ط��ؤزة و ق��ة راب��ة و

نةكانةوة(. كؤالرثاشان سوو )ريبا( لةنيروانياندا دةبواية بكراية، وةك ژ ڍ ٿ ٿ ٿ ٿ ژ دةفةرمويرت: ثةروةردطار وة ك فرؤشنت كرينء دةيانو ت: ئة وانة ضونكة البقرة.

سوو واية .وةكو ئيسالم، هاتين ثيرش ب��ووة ئاسايي زؤر زينا يرتةوة )4( جؤر نيكاح هةبووة، دايكمان عائيشة، دةيط�رنيكاحيركيان ئيرستا خؤمان بةكاريدةهيرنني، ئةوانةيرتيش، ئافرةتيرك كة لةحةيز تةواودةبوو ذني ثياويركيش بووبيرت ثياوةكة ذنةكةي دةنارد بؤالي ثياويرك كة طةورةي قورةيش بوواية دةيناردء ناوداري عةرةب يان ثياويركي بوواية، ل��ير��دةب��وو، مندالريركي هةتاكو ب��ةالي��دا ن��ةئ��ةض��وو خ��ؤي نيكاحيركيرت أستبضاع(. )نكاح ثيريدةوترا: ئةمةيش )رهط( بوو كة )10( ثياو لةطةلر ئافرةتيرك كؤدةبوونةوة، تؤيةو هيي منالرة ئةو ئةيوت: ببواية منالريركي ئةطةر دةبووة لةوةوة مةنعيبكات، نةبوو يارمةتييةكيش هيض ذني ئةوكةسةي مندالرةكةي ئةدا بةسةريدا. نيكاحيركيرت زي��ن��اب��وو ل��ةم��ير��ذوودا ب��ةئ��االر س��ورةك��ان )راي���ات احلمر( خؤيان لةشي ئافرةتان ئةرؤيشت هةركةس ، ئةناسريرلةثياويرك، ثربوواية سكي ئافرةتةكة ئةطةر ئةفرؤشت، دةهيرنا يةكيركيان ك��ؤدةك��ردةوةء ثياوةكانيان هةموو منالريان كة ئةوكةسانةبوون قافة( )ئةهلي ثيريدةوترا: كةشفدةكةن، )DNA( ضؤن ئيرستا وةكو ئةناسييةوة، ب��ةوةوة منالرةكة بضواية، لةثياوةكان لةهةركام ثاشان به(، )التصق ي��ان ب��ه( )فالتاط ثيرياندةوت: دةن��وس��اء

دةبووة منالري ئةوكةسةو نةيئةتواني ليريجياببيرتةوة. ع���ةرةب���ةك���ان خ��وي��ةك��ي ط��ةن��دةلر��ي��ان ه���ةب���وو، ئ��ةوي��ش ئةمةيش بةزيندوويي، ب��وو ئ��اف��رةت زيندةبةضالركردني ب��ةه��ؤي ت��رس��ان ل���ةوةي ك��ة ه��ةذارب��ن، وةك��و خ��واي ط��ةورة

دةفةرمويرت: ژچ چ چ چ ڇڇ ڇ ڍڍ نة كة ن وات��ة: اإلس��راء. ژ ڈڈ ڎ ڎ ڌ ڌ )ضونكة بكوذن برسيريت ط��ران��يء لة ترسي منالرة كانتان رزقء ئيرمة ميهرة بانة (، رؤزييبة خشء ث��ة روة ردط��ارت��ان رؤزيي دة بة خشني بة وانيشء بة ئيروةيش، ضونكة بة راسيت

كوشتين ئة وان طوناهو تاوانيركي زؤر طة ورة ية .نةيانويستوة ن��ةب��ووةو ك��وري��ان ل��ةب��ةرئ��ةوةي ي��ان ئةيانوت: ئةوةبوو، طرنطرت شتيركي وة بةخيرويانبكةن، مةالئيكةتةكان كضن، لةبةرئةوة ئيرمة ئةم كضانة دةكوذين ب���ؤئ���ةوةي خ���واي ط����ةورة رازي��ب��ير��ت ل��ير��م��ان، ب��ؤئ��ةوةي دةفةرمويرت: طةورةيش خ��واي ئ��ةو، ب��ؤالي بطةريرتةوة التكوير. ژ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ڦ ژڤ ليركرا، زيندةبة ضالركراو ثرسياري كة كضي كاتيرك واتة: بة ض طوناهيرك، بة ض تؤمة تيرك كوذراوة؟! هةروةها

ڄ ڄ ڄ ڄ ژڦ دةفةرمويرت: ث��ةروةردط��ار ئة طة ر خؤ وات��ة: النحل. ژ چ ڃ ڃ ڃ ڃ مذدة ي بووني كض بدريرت بة ية كيرك )لة و نة فامانة ( رووي

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

77 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ثردة بيرت رة شدادة ط�سيرتء سينة ي دة بيرتء تالر طرذو لة خة مء ثة ذارة . هةروةها دةفةرمويرت: ژچ چ چ ڑ ژژ ڈ ڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ڇڍڍ ڇ ڇ ڇ ئةو لة داخء خةفةتي واتة: النحل. ژ ڑ ک ک ک بةتةنها لةخةلركيء دةدزير��ت��ةوة خ��ؤي ناخؤشة، م��ذدة سووكيء بةزةليليء بيهيرلريرتةوة ئايا )ب���دةك��ات��ةوة(: تويري بيخاتة ب��ك��اتء( )زي��ن��دةب��ةض��الر��ي ي��ان بيرنرخي، خاكةوة، ئاي كة ضةندة برياريركي ناريركء ستةمكارانةية!. ل���ةرووي ه��ؤزط��ةراي��يء جةنطي ن��ةذادث��ةرس��يتء ط��ةلء خةريكي هةميشة بةطشيت ئ���ةوان هؤزثةرستييةوة، هةية و ب��الر قسةيةكي عةرةبدا لةناو ب��وون، جةنطكردن د إل أخانا(. دةلريرت: )ويوما على بكر أخينا ... إذا مل نلةطةلر نةدؤزييةوة جةنطي ئةطةر كةمسان رؤذيرك واتة:

بكةين، لةطةلر بةكري برامدا دةجةنطني.يركي كيرشابوو بؤمنوونة، كةسيرك لةبةني بةكر مشش�رتيركةلرببوو، ش���ةك��ةي خ��وير��نء ح��وش��رتير��ك��داء بةملي لةبةرئةوة جةنطيركي زؤر طةورة لةنيروان )بةني بةكرو بةني ثيرغةمبةري سةردةمي تا زؤر بؤماوةيةكي تةغليب(دا خوا)s( لةسةرئةوة بةردةوامبوو. ئةمانة بةشيروةيةكي )s( خ��وا ثيرغةمبةري هاتين ثيرش س��ةردةم��ي طشيت ةدا دةمةويرت ض�ؤكيركي زؤرخؤش باسدةكةم كة بووة. ل�رسةلاني فارسي )خوا لير�ازيبيرت( ئةم ض�ؤكة ئيمانيية يرتةوة، كة لةسةنةدي ئيمام بؤ ثيرغةمبةري خوا)s( ئةط�رثياويركي ك��وري سةلان سةييدونا هةية، ئ��ةمح��ةددا بووة ئاطرةوان واتة: لةئؤترؤبان، بووة يةكيرك ن��اودارء م زؤر سةرجنيدةروات بؤ ديين لةديين زةردةشتيدا، بةالرشامةوةء ت��ي والر دةضيرتة ء هةلردةسير مةسيحييةكان، زؤر لةشامدا ثاشان دادةنيشيرت، لةكةنيسةيةك ل��ةوير طةراوة بةدواي خةلركدا بؤ ضاكةو دين تا ئةو كؤمةلرطةية ئةذي، كلريرساية لةو ماوةيةك بؤ دةربهيرنيرت، لةتاريكي زؤر كةسيركي كلريرسا ث��اث��اي ت��ةم��اش��ادةك��ات دواي���ي زؤر ث��ارةو س��ةروةتء سامانيركي دةبينيرت درؤزن��ة، كة تاكو سةرجنئةدات تةنها ئ��ةم لةخةلركي، ك��ؤدةك��ات��ةوة دةلريرت: بانطدةكاتء خةلركي ثاشئةوة دةم��رير��ت، ثاثا ثارةيةي ئةو لةدواييدا ك��ردووة، لةئيروة خيانةتي ئةمة شاخ بةسير يان سندوق لةسير زي��اد كؤيدةكاتةوة كة ث���ارةو ئ��الر��ت��ونء زير���رو زي��وي ه��ةلر��داوةت��ةوة، خةلركةكة سةلانيان خةلركةكة راستيكردووةو سةلان : دةلر���نيرخؤشدةويرت. ثاش ئةوة واز لةديين مةسيحي دةهيرنيرتء م بكة بضم بؤ دةضيرتة الي ثياويركء ثيريدةلريرت: مامة ف�ر، ثياويركي باش هةبيرت تابضمة اليء دينداري بكةم؟ كويرضاكة لةسةر ئةوةي ، موسلر بؤ برؤ ثيريدةلريرت: ئةويش

ماوةيةك دةروات ئةويش كةسةية، هةرئةو مابيرتةوة ل���ةوير دةم��ير��ن��ير��ت��ةوةو خةريكي ض��اك��ةك��اري دةب��ير��ت، تا ثيريدةلريرت: مبريرت، ثيرشئةوةي دةمريرت، ثياوضاكةكة ئةم لةسةر ء ضاكةخوازبير ليربيرت كةسيركي بؤكوير بضم شويرنيركة نوسةيبني، بؤ برؤ دةلريرت: مابيرت؟ زةمينةدا لةموسلرةوة دوورة، ثياويرك لةوير هةيةء باشةو كةسيركي دادثةروةر ديندارة. دةضيرتة الي ئةو ثياوة كة لةكؤتايي ذيانيايةتي، سةلان ثيريدةلريرت: مامة ثيرمبلرير بضمة الي ئةويش باشبيرت؟ زةوي��ي��ةدا ئ��ةم لةسةر كة كةسيرك ض م كةسيرك دةلريرت: كةسيرك نابينم لةم شارةي خؤماندا، بةالرتوركياو لةنيروان ئيرستا لةتوركياي - لةعامورية هةية ماوةتةوة. حةق لةسةر ليرية ثياويركي لةوير سورياية- يرتةوةو دةلريرت: كة ضومة سةييدونا سةلان بؤمان دةط�رباشم سامانيركي سةروةتء دةولرةمةندبووم، زؤر ئةوير تء مةروماالر مانطاو ضةندين خاوةني بوومة ثيركةوةناو ئةسثء ثارةو ... هتد، لةدواييدا ئةو ثياوة وةفاتيكرد، بؤمان هةروةها دةولرةمةندبووم، زؤر كة لةثاشئةوةي باسدةكات كة بةو ثياوةي وتووة: من ضي بكةم لةدواي شكنابةم كةسيرك ثيريدةلريرت: ئةويش ؟ بؤكوير بضم تؤو م برؤ كةسيرك هةية كة لةسةرزةويدا ضاكةخوازبيرت، بةالرديرت، عةرةبةوة تي لةوالر ثياويركة دةطةريرن، بةشويرنيدا

كةئةويش ثيرغةمبةري ئاخرزةمانة.هةية ك��ةس��ير��ك ي��ادت��ان، بهيرنمةوة شتيرك ب��ا ةدا ل����رشاليار( )ث� ئةويش بةناوبانطة زةردةشتيدا لةديين

بووة، ئةم ث�شاليارة كةسيركي زؤر شارةزابووة لةئاييين زةردةش��ت��ي��دا، زان��اي��ةك ب��ووة بؤية )ك���اوان ي��ان جاباني هاوةلريركةو كة )s(خوا ثيرغةمبةري الي ديرتة كوردي( كوردمان بةريرزةي هاوةلرة ئةم ناوي تةنها ئيرمة كوردة، بيستووة كة )شيخ الكوردي(يش هةيةء لة)مغين متاج(

،)s(خوا ثيرغةمبةري الي ديرتة كة ه��ات��ووة، ن��اوي دا دةثرسن ث�شاليار بةئيرمةيشي وتووة: ثيرغةمبةريرك ديرت تي عةرةبةوة، بؤية ئيرمة هاتوين بؤالي تؤ، ثيرغةمبةري لةوالربؤية ك��وردس��ت��ان، بؤ دةيانطةريرنيرتةوة )s(خوايشانان ديرتة ناو كوردستانء راثةرينيركي هيرزيركي موسولردةولرةتي دذي شارباذيرر لةشارةزوورو رودةدات طةورة دةزانيرت كة خؤي بةئارةزووي كورد ساساني، فارسي هيرزةكةيشيان يارمةتيي زؤرج��ار هةقة هيرزيركي ئةمة

داوة.ير��ت��ةوة دةلر��ير��ت: س��ةل��ان��ي ف��ارس��ي ك��ات��ير��ك دةي��ط���رت���ي ع���ةرةب، ل��ةع��ام��وري��ة ك��ؤم��ةلر��ير��ك دةط���ةران���ةوة ب��ؤ والرسةلاني ك��اروان��ض��ني.. كة دةبينيرت خةلركة -ئ��ةوي��ش ثيرغةمبةري بةخزمةتي طةيشتبيرت بيرئةوةي فارسي

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني78

خوا)s( يان بيناسيرت، بزانن ضؤن دواي حةق كةوتووة! بؤية هةميشة دةلريرم..

لةرووناكي تاموضيرذ نةكةن تاريكي هةتاكو ضيرذي لير�ازيبيرت( )خ��وا ف��ارس��ي سةلاني ضونكة نابينن. روون��اك��ي��دا ب���ةدواي ب��ؤي��ة ضيية.. تاريكي زان��ي��ب��ووي هةية، سامامن س���ةروةتء هةرضي ثيرموتن: دةط���ةرا- س��ةروةتء ئةو . ئ��ةوير بؤ مببةن تةنها ثيرتاندةبةخشم رؤيشت. لةطةلرياندا بةوانء بةخشي هةيبوو سامانةي ير��ت��ةوةو دةلر���ير���ت: كة س��ةل��ان��ي ف��ارس��ي خ��ؤي دةي��ط���ريانليركردمء طةيشتمة )رقة( يان )واد القرى( لةوير زؤر زولرثاشان بةثياويرك فرؤشتيان كؤيلة. وةك فرؤشتميان لةئةهلي ريقة فرؤشتيان بةثياويركي جولةكة لةمةدينةدا، رؤذير��ك��ي��ان سةييدةكةم ير��ت��ةوة: ب��ؤم��ان دةط���ر ه��ةروةه��ا ئ��اي ض ب��رازاي��ةك��ي خ��ؤي��دا قسةيدةكردء وت��ي: ل��ةط��ةلر هاتووة، كة ثياوةوة ئةم بةدةست ط�يركماخنواردووة ، نة ئةم دوو هؤزةيش دةدةن ئيرمة نةئيشمان بؤ دةكريربةيةكدا - مةبةسيت هةردوو هؤزي ئةوسء خةزرةج بوو- وةلرآل بانطةوازي ثيرغةمبةري دةكاتء ناوي موحةممةدة. س��ةل��ان��ي ف��ارس��ي دةلر��ير��ت: م��ن ل��ةس��ةر دارخ��ورم��اي��ةك ب���ووم ل��ةك��ات��ير��ك��دا ط��وير��م ل���ةو ق��س��ةي��ة ب���وو راث��س��ك��امء ثاشان بكةومةخوارةوة، دارخورماكة لةسةر خةريكبوو ضي، وتت ئ��ةوة ضي، وتت ئ��ةوة ومت، هامتةخوارةوةو وتي: بةسةرسورمانيركةوة ئةويش ض��ي؟! وت��ت ئ��ةوة ئ���ةوة ب��ؤ وادةك���ةي���ت؟ ب���رؤ س���ةردارةك���ة، ل��ير��ي��ت��ورةب��وو، ئةويش دةلريرت: ويستم دلرنياببمةوة لةو قسةية. ئةويش دةلريرت: كةسيرك هاتووة بؤ دووبارةدةكاتةوةء قسةكةي دةكات. ثيرغةمبةرايةتي بانطةوازي موحةممةدةء ناوي ثاشئةوة سةلاني فارسي طةرا بةدوايي حةقداو دةطاتة ثياوي سةرئةرزو ط��ةورةي ثياويركي دةبيرتة كة ثلةيةك لةحةقيدا )s(خوا ث��ير��غ��ةم��ب��ةري ئيسالمة، ئ��ةم ن��او

دةفةرمويرت: سةلان لةئيرمةيةو ئالوبةييت ئيرمةية.لةسةر سةردةمةدا ئةو لةمةككةي كةم زؤر خةلركي دينيركي راسيت مابوونةوة وةكو )زةيدي كوري عومةري كوري نوفةيل، وةليد كوري سةعدي كوري زةيد( ئةم دوو بوون ئيرباهيم ديين لةسةر بةريرزة، حةنةفيبوون ثياوة )علية السالم(، )وةرةقةي كوري نةوفل كةسيركي مةسيحي بوو، قةيسي كوري سةعادة...( ناوةكان لةميرذوودا هةن ئةمانةيشم لةبةرئةوة ريرن، دةذم�ر دةست بةثةجنةي كة هيرنايةوة ثيرشضاوي خويرنةرانء بامسكردن لةبةرئةوةي

نرخي نور نازانني هةتا تاريكي نةبينني.بكةين، سةردةمانة ئةو خوونةرييت سةيري ئةطةر دةبينني ضؤن خةلركي تيردا ذياوة، هةربؤية خواي طةورة

يرت. ثيرغةمبةرة ئازيزةكةي)s( لةوكاتةدا دةن�روةالمييي بؤ ثيشوو باسةي ئييةو درييييذةي لةوكاتةدا بؤضي دةلييني: كة ثرسيارةية ئةم

ثيغةمبةر)s( هاتووة؟! ڦ ڦ ڦ ڦ ڤ ژڤ ڄ ڄ ڄ ڄ ڃ ڃ ڃ ڃ ڍ ڇ ڇ ڇ ڇ چچچ چ كتيرب خ��اوةن��ان��ي ئ��ةي وات���ة: امل��ائ��دة. ژ ڍ ڌ رةوانةكراوة ئيروةيش بؤسةر ئيرمة ثيرغةمبةري كة دلرنيابن وة ئاشكرانني، روونء ئيروة الي شتانةي ئةو زؤرب��ةي تا روونء بؤتان ئينجيلدا( )ت��ةوراتء لةكتيريب دةيشارنةوة ئاشكرابكات، هةروةها لةزؤر شت ضاوثؤشيدةكات )ئةطةر تاكوتةنها( ث���ةروةردط���اري رووب��ك��ةن��ة ثةشيمانببنةوةو ئاشكراتان رووناكييةكي خواوة لةاليةن بةراسيت ضونكة هاورير ))s(ثيرغةمبةرة موحةممةدي )كة رةوانةكراوة بؤ

لةطةلر كتيربيركي ئاشكرادا )كة قورئانة(.ڑ ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڎ ژڌ گ ک ک ک ک ڑ واتة: املائدة. ژ ڳ ڳ گ گ گ )بيرطومان( خوا بة و قورئانة ث�ؤزة هيداية تء ريرنمووني ئة و كة سانة دة كات كة بة شويرن بة دة ستهيرناني رة زامة نديي ئة ودا ويرلرن، وة بة رة و ريربازة كاني ئاشيتء ئاسودة يي دة يانبات، دة ري��ان��دةه��ير��ن��ير��تء لة تاريكستانة كان خ��ؤي ب��ة ف��ة رم��ان��ي رزط���اري���ان���دة ك���اتء دة ي��اخن��ات��ة ن���او روون���اك���ي���ي���ة وة ، وة ريرنموونيياندة كات بؤ سة رريرطة و ريربازي راستء دروسيت

)دينداريء خواناسيء ضاكةكاري (.ل��ةوس��ةردةم��ةدا خواي ن��ورةب��وو ئ��ةو بةطشيت ئةمة ئةوةبوو كةبزانني نارديء هؤكارةكةي لةوكاتةدا طةورة

بؤضي ثيرغةمبةري خوا)s( لةكاتةدا هاتووة.باسةكةم س��ةرةت��اي ئاماذةمثيرداوة، كة باسةي ئ��ةو ئةو سةردةمةي ئيرستا ئةي بثرسني هةموو كة لةوةبوو هيند، ضني، رؤم، )ف��ارس، لةدةولرةتاني بامسانكرد كة م��ي��س��ر(... ه��ةت��ا دةط��ات��ة ه��ةم��وو دون��ي��ا، ئ��اي��ا زةم��ةن��ي بةهاتين ثيرويسيت نيية؟ بةئيسالم ثيرويستيي ئيرستا بطةريرتةوة س��ةرل��ةن��وير تا نيية )s(خوا ثيرغةمبةري

مبدةنةوة.. ناومان؟ خؤتان وةالرث��ير��غ��ةم��ب��ةر ك��ةك��ؤت��ا ئ��اش��ك��راي��ة ه���ةم���ووت���ان الي جاريركيرت )s(ثيرغةمبةري خوايش ثيرغةمبةري خوايةو كة ئ��ةوةي م ب��ةالر خؤمان، دونيايةي ئةم بؤ ناطةريرتةوة ثيرغةمبةري رةبانييةكةي شةريعةتة لةناوماندا، م��اوة ثيرويستيي جيهانة ئةم ثيرتانوانيية ئايا ،)s(خوايةثيرغةمبةرة ئةو بطةريرتةوة؟ ئيسالم جاريركيرت بةوةية

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

79 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئازيزة)s( زيندووبيرتةوة لةناوماندا بةسوننةتةكاني؟ ت��وش��ي ب��ك��ةن ض���ؤن ك��ؤم��ةلر��ط��ةك��ان وةرن س���ةي���ري درندةييء تاوانء الدانء خوورةوشيت ناش�ين بوون، تان بكةن بةرةو كوير دةرؤن، بزانن توشي ض سةيري والر

كارةساتيركي بيرئةخالقي )شزوزي جنسي( بوونةتةوة! سةرزةويية ئةم كة هةية ب��ةوة ثيرويستمان دةزان��ني خ���ةلر���ك���ير���ك ب���ي���ط���رير���ت���ةدةس���ت ك����ة ش���وير���ن���ك���ةوت���ووي موحةممةد)s( بيرت، باشة ضؤن بتوانني ئةو سةردةمةي كؤمةلرطةية ئةو بةئيرستاوة، طريريبدةين بامسانكرد، كة

هةمان ئةو كؤمةلرطةية كة ئيرستا ئيرمة تيريدادةذين..شارستانييةتي نويي ئةمريكا:

وةرن سةيري ئةمريكا بكةن، وةزارةتي دادي ئةمريكي ئ��ةم رير��ذان��ةي ب��آلوك��ردؤت��ةوةو دةلر��ير��ت: ئ��ةو خةلركانةي لةذيرر تةمةني )18( سالريدان )25%(يان خةريكي زينان، لةشارةكاندا )80%(ء لةالديركاندا )33%(ن، هةموو مانطيرك )350،000( ئافرةت توشي سكثري دةبنء مندالرةكةيان فريرئةدةن، بةهؤي حالرةتي زيناكردنةوة، بةهةمان شيروة دايكيان باوكء نازانن ئةمريكا هاووآلتيياني )23%(ي دادي وةزارةت��ي )34%(ن، بةريرذةي لةشارةكاندا كيرية، ترسناكي راثؤرتيركي )1994ز(دا لةيؤليؤي ئةمريكي وكردةوةء دةلريرت: لةشاريركي وةكو نيويؤرك )3800( بالرجار دةستدريرذي كراوةتةسةر ئةو ئافرةتانةي تةمةنيان لةذيرر )12( سالرييةوةية، لةسالري )2009ز(دا هةر لةشاري خةلركة ئةو ئايا ،)7200( طةييشتة ريرذةكة نيويؤركدا

ثيرويستييان بةئيسالم نيية؟.. كراوتةسةريان دةستدريرذي كضانةي ئةو )20%(ي

لةريرطةي باوكيانةوة ئةو كارة ئةجنامدراوة!! دةستدريرذييان خزمةكانييانةوة لةاليةن )26%(ي��ان كراوةتةسةر، )51%(يان بةهؤي هاوريركانيانةوةء بةهؤي خةلركي ل��ةرير��ط��ةي )4%(ي����ان ب���ووة، تيركةلربوونيانةوة

ناديارةوة بووة.منالري )%85( بكةين ئةمريكا ع��وريف سةيري ئةطةر ، كنير باوكيان داي��كء نازانن دةب��ن، لةدايك كة ئةمريكا لةسالري خ��ؤك��وذي��ن، خ��ةري��ك��ي خ��ةلر��ك��ةك��ةي )40%(ي )2008ز(دا زياتر لة)32،000( كةس خؤيان كوشتووة، ض جةنطيركي ئةمريكا ئةوةندة كوشتاريان ليردةخاتةوة.

با سةيري ئةمريكا بكةين بةرامبةر بةوالتاني جيهان:

ؤش��ي��م��او - ئ��ةم��ري��ك��ا ك��ات��ير��ك ب��ؤم��يب ك��ير��ش��ا ب��ةه���ركةسي )250،000 ( ل�����ة)1945/9/6ز(دا ناكازاكيدا كوشت لةيةك كاتدا )100،000( كةس توشي ئيفليجي كيرشا بؤمبيركي )1945(دا م��ارس��ي لةمانطي ب���وون،

بةتؤكيؤدا )80،000( كةسي مةدةنيي يابانيي كوشت، باشة ئةو خةلركة ثيرويستييان بةم ئيسالمة نيية؟

- ج��ةن��ط��ي ك��ؤري��ا ك��ة ل���ةذير���ر ض��ةت��ري وي��الي��ةت��ة يةكطرتووةكاندا سالري )1950ز( كرا، لةكؤرياي باشوور مليؤن لةنيو زياتر ك��وذران، كةس مليؤن ل��ة)5( زياتر كؤمةلريركيرتيان مةدةنيء خةلركي مليؤنيك سةربازو بةبرسيريت مردن، ئيرستايش لةكؤرياي باشوور )%30-

40%(ي خةلركةكةي لةسةر طذوطيا دةذين..-1963( ساآلني لةماوةي ظيرتنامدا لةجةنطي -

ئةوانة باشة بةظيرتنام؟! نةكرد ضيي ئةمريكا 1975ز( )4–3( بيطةريرننةوة؟ نيية ئيسالمة بةم ثيرويستييان لةظيرتنامدا ئةمريكييةكان ب��ةدةس��يت ك��ةس مليؤن

ريرت لةجيهاندا. كوذران كة بةطةورةترين جةنط ئةذم�ر شارستانييةتي نويي ئةوروثا:

هيتلةر ضيي نةكرد؟! ستالني بةهةمان شيروة، ئةطةر سةيري ئةوروثا بكةين، ريرذةي منالري ناشةرعي لةسويد )%33( لةفةرةنسا )33%(ة، لةبةريتانيا )50%(ي���ة،

فةرةنسا سةرؤكي ش�اكي جاك )1997ز( سالري ية، لةدايكبووني ب��ةب��ؤن��ةي ا ط����ر ئاهةنطي ط��ةورةت��ري��ن باوكي نةيدةزاني كة كضةكةيةوة ناشةرعيي منالريركي

ض كةسيركة!. ئةطةر سةيري ئينطليز بكةين، )65%(ي ئةو طةجنانةي مومارةسةي جنسي دةبيرت، سالر )19-16( تةمةنيان لةنيروانياندا كة سنوريرك هيض ةضاوكردني بةب�ر دةكةن سالرن )19-16( ط��ةجن��ان��ةي ئ��ةو )55%(ي ه��ةب��ير��ت،

مودمينن بةمةيء مةشروبء ماددة هؤشبةركانةوة..تةمةنيان ك��ة ئ��اف��رةت )170( ل��ةه��ةر لةبةريتانيا لةشيان ه��ةف��ت��ةي��ةك ه��ةم��وو س��الر��ي��دان )17( ل��ةخ��وار فةرمي ياسايةكي بةثيري س��ؤزان��ي، وةك دةف��رؤش��رن

بؤيان ريركخراوة. ثيرشةوة هيرناية فاسديان شيوعييةتيركي لةروسيا، ت���ا ئ���ةو خ��ةلر��ك��ةي��ان ل���ةن���اوب���رد، ث���اش���ان ب���ةت���ةواوي مليؤن كةس )13( ئةفريقا لةباكووري شكستيانهيرنا.. دوض���اري م���ردن ئ��ةب��ن��ةوة ب��ةه��ؤي ك��ةم خ��ؤراك��ي��ي��ةوة، لةسؤمالر مليؤنةهايرت لةئةسيوبياء، خةلرك مليؤنيرك لةبةر برسيريت دةمرن، )600( مليؤن ئةفريقايي هةموو )%79( ئ��ةم��ةي��ش ك��ة دؤالرة، نيو دةخ��ل��ي��ان رؤذير����ك

ئةفريقي مليؤن )5( دةك���ات، ئةفريقا ثيركهاتةي ي ثةناهيرندةن، جطة لةو قةرزةي كة )370( مليار دؤالرةو )65%(ي داهاتي ئةفريقا دةكات كة ثيرويستة بيداتةوة.

جارجار كة سوذن دةكةين بةخةلركدا با دةرزييةكيش بكةين بةخؤيشماندا..

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني80

خؤماني ب��ك��ةي��نء ئيسالمي جيهاني س��ةي��ري ب��ا ثارضةثارضةبووة؟ بؤضي ئيرمة تي والر نةكةين! ليربةري نامريرت، هةرطيز ه��ةرط��ي��زاو ئيسالمة ئ��ةم ئوممةتي ئوممةتي هةركاتيرك طةورةية، خواي بةلريرين ئةمةيش باوةرمانواية ئيرمة قيامةتة، واتة: لةناوضوو ئيسالمي م بةالر نابن، ان موسولر هةموو زةويية سةرئةم خةلركي ئةبيرت م بةالر جةماوةريية، بةسةرؤكيركي ثيرويستيمان خؤمان ج��ةم��اوةري��ي س��ةرك��ردةي��ةك��ي واب��ك��ةي��ن ئيرمة بؤئةوةي كؤبكةينةوة، ل��ةدةوري نوخبة بةهيرزبكةين، انان، هيوادارم لةم مةنهةجي بطةيةنينة هةموو موسولرقسةية تيربطةين، ئةمة زؤر طرنطة بةدةرس وةريبطرينء ئيرمة ل����ةدةرةوةي ئ��ةوان��ةي بكةين، ب��ؤ ك��اري ه��ةم��وو بتوانيت تؤ ل��ةوةداي��ة طرنط انن، موسولر كؤدةبنةوة ��ك ل�������ةدةورو ث��ش��ت��ت ك��ؤب��ك��ةي��ت��ةوة )وات����ة: خ��ةلر��ك��يرنوخبةي دروستكردني ئيسالمء بةئايديؤلؤذيكردني بةهيرزبكريرت، جةماوةري ثيرطةي بؤئةوةي ئيسالمي، خةلركة ئ��اي��دي��ؤل��ؤذي��اك��ةوة ل��ةرير��ط��ةي بتوانيت ت��اك��و تيردا يي شؤرشط�ر رؤحي ثيربطةيةنيتء انةكة موسولرك��ورددا، لةناو شؤرشكرا كة كاتيرك دروستبكةيت(. لةئةجنامي هات يةكيريت كاتيرك بوو، يةكيريت شؤرشي لةشؤرشي شكستيهيرنا ث��ارت��ي ك��ة دروس��ت��ب��وو ئ��ةوة سةرؤكيركي ئةوةبوو هؤكارةكةي 1975ز(دا، ،1974(ئةو ثيشةوة، هيرناية ب��ؤخ��ؤي بةهيرزي ج��ةم��اوةري��ي بقؤزيرتةوة رةوش��ة ئ��ةو تواني جةماوةريية س��ةرؤك��ة م ئةضووة هةرديريةك بؤخؤي، خؤ ريركخستين نةبوو، بةالركيرشةكةيان ب��وو، ل��ةدةوروث��ش��يت خ��ةلر��ك ل��ةدير��ي��ةك��ةدا ك��ير��ش��ةي��ةك��ي رةواب������وو. ل���ةس���ةردةم���ي س��ةالح��ةدي��ين بةريرزةدا، ثياوة ئةم هيرزةكةي سوثاء لةناو ئةيوبيدا سةليبييةكان ل���ةدذي ت��ير��داب��ووة، سةليبيشي ه��ير��زي لةطةلردا خةلركةي ئةو بؤضي ئةزانن جةنطيانكردووة، ناسيوةء ئةيوبييان سةالحةديين لةبةرئةوةي ب��ووة، ضاكةخوازيية، دادث��ةروةريء ئيسالمةكةي زانيويانة كاتيرك تيربطةيةنني، ئةو خةلركة بزانني ئيرمةيش دةبيرت نيية، اناندا موسولر لةطةلر نييةء ان موسولر كةسيرك اندا م دةبيرت بزانيرت لةذيرر سايةي دةسةآلتي موسولر بةالرخةلركي هةولربدةين تةنها ئيرمة نابيرت ثاريرزراودةبيرت، خؤمان لةدةوروثشتمان كؤببيرتةوة، ئةبيرت قسةبكةينء ان ئةو خةلركةيش تيربطةيةننيء ثيريانبلريرني: وةرن لةطةلربزانن بؤ ئةم ئيسالمة، ئيسالم بؤ هةمووانة، ثيرويستة

و خؤشنوديشني بؤ ئيروةي بيرباوةر. ئيرمة خ�ربةوةية ثيرويستيمان نوسينةوة ئةم لةسةرئةجنامي ئةم دينة بةتةواوي بطةيةنني، خةلرك ئيرستا لةم زةمةنةدا

شةيتان دةثةرستيرت، هةروةك لةو فةرموودةدا هاتووة )إن ئةفةرمويرت: لير�ازيبيرت( )خ��وا ئةبوهورةيرة كة قد ولكنه ه��ذه، بأرضكم يعبد أن أي��س قد يطان الشئيرستايش لةوةية مةبةستم قرون(. منكم مبا حت رضي ذيان ثيرويسيت بةطةرانةوةي ئيسالم هةية بؤ دةولرةتي

ئيسالمي.زالربوون بياني تاني والر دةبينني سةيربكةين، ئةطةر ��ان��ن��ش��ي��ن��ةك��ان��دا، س��ةي��ري ب��ةس��ةر دةولر���ةت���ة م��وس��ولر)فةلرةستني، وةك تاني لةوالر بكةن س��ةرب��ازي وج��ودي بؤسنة، اق، ضيضان، كشم�، كوردستان، كؤسؤظؤ، ع�رداغستان، رؤه����ةآلت، توركمانستاني ئةفغانستان،

هيندستان...هةروةها(.ئابلروقةي ئابوورييان خستوةتةسةر )سودان، غةززة، انانة بكةن ... هتد(، سةيري ئةو موسولر ان، سؤمالر ئ�رض��ؤن س��ةردةب��ررير��نء دةك��وذرير��نء ل��ةن��اودةض��ن، ضؤن بةدةسيت هندؤسةكان سةردةبرريرن، سةيري طوزةراني هيندستان، ئ��ةن��دةن��وس��ي��ا، )ك��ش��م���، ��ان��ان��ي م��وس��ولر

تانيرت...(. ، كينيا، فليثني، والر سؤمالرراجياوازميان تازةبةتازةي ئةمانةننيء ئاطاداري يان بطرين، لةسةرسنطمان دةس��ت كة لةسةرئةوةية ئةم�مان قائيمقامء موديرناحيةية يان كاربةدةستيركي انة! يان لةسةر ناوك دةستبطرين يان لةسةروتر موسولرشيت نةجيولريرنني، يان جبولريرنني ثةجنة دةستبطرين! زؤر طةورةترء لةثيرشرت هةية، بؤية ثيرويستة بزانني ئةم ئيسالمة ضؤن بطةيةنينة ئةجنام، ثاشان بزانني ئيمةيان

ضؤن مةشغولركردووة بةملمالنيري خؤمانةوة:ت���ان���ي ك���وردس���ت���ان داط������ك�����راوة ب����ةدةس����يت والر

ئيسالمييرت..اقدا.. ملمالنيري نيروان عةرةبي سوننةو شيعة لةع�ر

ملمالنيري نيروان ميسرو سودان لةسةر حةاليب.. ليبيا لةسةر شرييت ئؤزؤ..

مةغريبء جةزائ� لةسةر بياباني رؤذئاوا.. سةنطالء مؤريتانيا لةسةر رووباري سةنغال..

ي حةسيب.. سعوديةو يةمةن لةسةر هةرميران لةسةر جزيرةي ئةبوموسا.. ئيماراتء ئ�ر

سورياو توركيا لةسةر ليرواري ئةسكةندةرية..ي كارباخ.. ئةرمينياو ئازةرباجيان لةسةر هةرمير

كوردستاني انء ئ���ر توركيا، كوردستاني توركياو ان، سورياو كوردستاني سوريا...هتد. ئ�ر

ئةو ك��ةي دواوة بؤ بطةريرينةوة س��ةدة دوو ئةطةر ئةمريكاو ئيسالميدا؟ ت��ان��ي ل��ةوالر ه��ةب��وون طرفتانة انانء غةيري بةموسولر تان ئةفريقاو طشت والر ئاسياو

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

81 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

انانةوة، ثيرويستييان بةئيسالم هةية. موسولرثياوة ئ��ةم لير�ازيبيرت(، )خ��وا عامر ك��وري روبعي لةكؤمةلريرك وشةي ئةكات طرنط زؤر قسةيةكي بةريرزة اهلل( إبتعثنا )لقد ئ��ةف��ةرم��وير��ت: تيربينيبكةن ك��ةم��دا، تيربينيبكةن ئةطةر ن��اردووي��ين! ط��ةورة خ��واي وات��ة: موهيمةو ب��ةم��ان��اي )إبتعثنا( وش���ةي ب��ةك��اره��ير��ن��ان��ي من العباد لنخرج اهلل أبتعثنا )لقد ثيرغةمبةرانة، كاري عبادة العباد إىل عبادة رب العباد(. واتة: خواي طةورة ناردوويين بؤئةوةي بةندةكان، لةبةندايةتيي بةندةكان

دةربهيرنني بؤ بةندايةتيي ثةروةردطاري بةندةكان.هةموو ئيسالم ئا لةمةدا كؤدةكاتةوةء تيرطةيشتنيركي عدل إىل األدي��ان )ومن جور بةدةستةوة، ئ��ةدات جوان اإلس�م، ومن ضيق الدنيا إىل سعة الدنيا واآلخرة(، وة ئيرستا كة ئايديؤلؤذييانةي ئةو فيكرو لةخراثةكاريي هةية بؤ دادثةروةريي ئيسالم، بؤ فراوانيي خؤشنودي

دنياو ئاخ�ةت.ئةزانن، دين بةئةهلي خؤتان ئيروة ئةطةر لةبةرئةوة ئ���ةوا ث���ؤزت��ان��ب��ير��ت، ئ���ةوا ئ��ةه��ل��ي ئ���ةم ئ��ي��س��الم��ةنء م ئةطةر لةئاسيت ئةمانةدا نةبني كةباسم ثيردةطةن، بةالردةفةرمويرت: هةيةء سوننةتيركي طةورة خواي كردن،

ژ ېئ ېئ ېئ ىئ ىئ ىئ ی ی یی مةجالةنني ئةم ثياواني ئيرمة ئيروةو ئةطةر حممد. ژ ثيردةهيرنيرت، كؤتاييمان ئةمانطؤريرتء ط��ةورة خ��واي دةهيرنيرتة باشرت شياوترو ثياوترو لةئيرمة قةوميركيرت

ثيرشةوة.م ب��ةالر سةربرين، ثياوكوشنتء بؤ نةهاتوة ئيسالم دةب��ير��ت ل���ةرووب���ةرووب���وون���ةوةدا ئ��ةوةن��دة ب��ةج��ةرطء ئ���ةوةن���دة ئ��ازاب��ني ب��ؤ ئ���ةم ئ��ي��س��الم��ة، ط��ي��ان��ي خ��ؤم��ان ئةوةندة بكةين، )s(ثيرغةمبةرةكةي خواو بةقورباني ئيرمة لةبةرئةوة دينةكةمان، لةسةر بني ئوسولري رقنء

خؤشيء خؤشنوودميان ئةوير بؤ خةلركي. سةردةمانيرك ئيسالم سةرؤكايةتيي جيهاني كردووة، لةدةسيت بوون زانياري زانستء ضاوةرواني خةلركي ئيرمة وامانليرهاتووة ئيرستا زؤرةوة بةداخيركي ئيرمة،

ضاوةرواني دةسيت ئةوان بني.

ثوختةي وتةو كؤتايي:لةناوضةي )s(موحةممةد ثيرغةمبةرمان هاتين عةرةبستاني سعودييةوة نيشانةيةكي موعجيزةيي زؤر هيض سةريدةرهيرنا لةجيرطةيةكةوة ضونكة ط��ةورةي��ة، بةلركو عةرةبةكان تيردانةبوو، ذياريركي شارستانييةتء ضةندين سالري خؤيان ناوناوة بةجاهيلييةت، عةرةبةكان

لةناو نةبوون، هةرطيز هةرطيز خاوةني شارستانييةت نةكردووة، ثيرغةمبةرايةتي بانطةوازي كةس عةرةبدا )s(موحةممةد ئ��ةط��ةر ك��ة دةردةخ�����ات ئ���ةوة ئ��ةم��ة لةيةكيرك لةو شارستانييةتانةوة بهاتاية، دةوترا: ثيرشرت فةيلةسوفء خةلركي هةبووةو شارستانييةتيان ذيارو طةورة خواي كة هؤكارةية لةبةرئةم هةبووة! زانايان لةوةي نيشامنانئةدا، موعجيزة وةك )s(موحةممةدك��ة خ��اوةن��ي ج��وان��رتي��ن ت��ةش��ري��عء ي��اس��او رير��س��اي��ة، تواني بةرنامةية، ريرساو ياساو ئةو بةهؤكاري ئينجا سةربكةويرت بةسةر هةموو شارستانييةتةكاني دونيادا.

ئيسالمةدا، لةم ئةوةية ثاشان خالريركي سةرةكييرت خةليفة، وةزي���رء ث��ادش��اء ش��ارن��ش��نيء بياباننشنيء ضينايةتييةك هيض هةريةكيركةء هةموو ئيسالم الي )s(ثيرغةمبةر كة ئةوةية هؤكاري نيية، لةئيسالمدا ن��وير��ي شارستانييةتي ت��وان��ي لةبياباننشينييةوة ئ��ي��س��الم��ي دامب���ةزرير���ن���ير���ت ل��ةه��ةم��وو رةه��ةن��دةك��ان��ي ياسا، مةدةنييةت، ب���وب��اوةر، ل��ةرةوش��ت، ذي��ان��ةوة.. هةموو ك��ؤك��ردن��ةوةي ب��ةه��ير��زو، س��وث��اي ثيركهيرناني ج��ي��ه��ان ل���ةس���ةر ي���ةك ب���ةرن���ام���ة، ك���ةزؤرت���ري���ن خ��ةلر��ك ةدا ئةوةمان بؤ دةردةكةويرت ثةيرةويدةكات.. ئينجا ل�رخؤ ك����ردووة، ك��ؤض��ي��دواي��ي )s(موحةممةد ئ��ةط��ةر بةرنامةكةيء وتة ش�ينةكاني ماونء ياساو ريرساكاني ب��ةم ئيسالمة س��ةرل��ةن��وير م���اون، دةت��وان��ني ه��ةم��ووي بتوانني نويررتبكةينةوةء ئيسالمي شارستانييةتي ب��ؤك��ردووةء ك��اري )s(ثيرغةمبةر كة ئالييةتةي ب��ةو تواني سةركةوتن بةدةستبهيرنيرت، ئيرمةيش هةمان كار ئةوا كردمان ئةطةر خؤ سةركةوتنمان، بؤ بكةينةوة سةركةوتنمان زؤر نزيكة. لةناوضةيةك كة خاوني هيض ئةو هةربؤية ن��اس��راون دةشتةكي بةخةلركي ن��ةب��وون، لةئيرستادا ئ��ةوةي بؤ سةرضاوةيطرت لةويروة ثةيامة ب��ووة، ئايني هةمان تيركةلري ئ��ةوة نةلريرت: هيضكةس يان سةرضاوةكةي ئاييين جولةكة يان مةسيحي بووة، كة ل��ةق��ورئ��ان��دا بةنوئيسرائيل باسي ه��ةم��وو ضونكة يةك مةككة ش��اري داب��ةزي��وة! مةككة لةشاري هاتووة تة بيرذيارةوة ياساي جولةكةي تيردانةبووة، هةر لةو والرنةرويذدا لةهؤلرةنداو كة سةردةردةهيرنيرت ويراسةت

كار بةياساي بؤماوةي ئيسالمي دةكريرت!.

دةدوير��ني لةسةرئةوة باسةدا ئةم دووةم��ي لةبةشي كة بؤضي قورئان بةزماني عةرةبي هاتووةء موحةممةد

عةرةب بووة؟.

لةتاريكييةوة بةرةو رووناكي تويذينةوةيةكة باسي هاتين ثيغةمبةر )s( دةكات

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني82

احلمدهلل والص�ة والس�م على رسول اهلل وعلى آله وصحبه ومن واله..

ان��ةوةى م��ير��ذووى ط��ةالنء بيرطومان ك��اروب��ارى م��ير��ذوو ط���رطةلء لةذيانى هةية خؤي تايبةتيى طرنطيي ثيرشينان، بةلرطةية ن��ةت��ةوةي��ةك ه��ةرط��ةلء م��ير��ذووى ن��ةت��ةوةك��ان��دا، لةسةربوونى ئةو طةلء نةتةوةية، هةرميرذووة كة ثةيرةوو دياريدةكات، نةتةوةية ئ��ةو داه��ات��ووي راب���ردوو رير���رةوو وة ه���ةرط���ةلء ن��ةت��ةوةي��ةك ب��ي��ةوىر ب����ةرةو س��ةرك��ةوت��نء سةركردايةتيكردن ثيرهةلرطريرت، دةبيرت رووداوةكانى ثيرشء ثاشي خؤي بةيةكةوة طريربداتء شيكردنةوةى ورديان بؤ بكات، بؤئةوةى خالرة الوازو بةهيرزةكانيان ليركجيابكاتةوةو ساغء بناغةيةكى لةسةر خؤي داهاتووى بناغةى بةردى

درووست دامبةزريرنيرت..حوسةين ئيمام شةهيدكردنى كارةساتى لةراستيدا ل���ةط���ةورةت���ري���ن ك��ارةس��ات��ةك��ان��ة ك���ة ت���ووش���ي م���ير���ذووى انان بوو، ضونكة لةوكاتةدا جطة لةئيمام حوسةين موسولربوونى ثيرغةمبةريركيرت كضي ك��وري زةوي��دا، ل��ةس��ةررووى نةبوو، وة بةراستى بةمةزلرومى شةهيدكراو كوشتنةكةيشي ��ان��ان��ى ه���ةم���ووى ط���ؤى زةوي���ي���ةوة ب��ةن��ي��س��ب��ةت م��وس��ولرخؤي، حوسةينةوة ئيمام بةنيسبةت ب��ةالرم كارةساتبوو، منرةى بةرزو شؤرةتى ناوو ثلةوثايةو شةهادةتء ثلةى خ��واى بيرطومان ضونكة وةرط���رت���ووة، ل��ةخ��واوة نزيكيى انة جوانةى ثيرغةمبةرى)j( نازدارى بؤئةو طةورة ئةم ريرجيهان هةلرطرتووةو لةم دونيا ثر لةنةهامةتييء ناخؤشيية

رزطاريكردووة..حوسةين، ئيمام شةهيدكردنى ك��ارةس��ات��ى م��ير��ذووى ئةوةندة قورسء طرانة لةسةر رؤحء هةستم، نازامن ضؤنء انةوةى ئةو كارةساتة جةرطربة بةض شيروةيةك دةست بةط�ربكةم! بةالرم وةك وةفايةك بؤ ئةو ئيمامة بةريرزة كة كضةزاو

كة خؤشةويستمانة، ن��ادارو )j(ثيرغةمبةرى ئامؤزازاي وةك شةهيدكرا، ب��ةزولر ليركراو خيانةتى غةدرو بةناحةق ثاراستنى راستيي ميرذوييء هةروةها طةياندنى حةقيقةتى سوننةو ئةهلى كة ئةوةى وةك خويرناويية، ئةوكارةساتة جةماعة لةسةرى يةكدةنطن، وةك ديفاعيركيش لةمةزلرومانء

حةقخوازانء ئازاديوازان، ئةم بابةتة دةنووسم.ب�مةندانى ل��ةن��ووس��ةرانء زؤرير��ك دةلر��ير��م: بيرثيرضوثةنا رووداوة لةم خؤيان ك��ورد( )ن��ةوةى بةتايبةتي ئيسالميي كة ب��ةوش��ير��وةي��ةى ئيرستا ت��ا ن����ادةنء م��ير��ذووي��ي��ة طرنطة لةم بابةت، خؤيان بةوتارو نة بةنووسنيء نة ثيرويستبيرت بابةتى نوير لةهةندىر وت��ارو .. جطة ب��ةدووردةط��رن ب��وارة ئةلربةتة كراوة، نووسينيان بةوتنء دةست دوايية بةم كة كريركاريش مامؤستا وتارةكةى ثيرخؤشة: حةقوتنى خوا لةسليرمانى جيهاد لةمزطةوتى ئيرستا ثيرش سالر )12( كة ثيرشكةشيكرد، بةضاكيء ثاكيى باسي لةو رووداوة كردووةو مافى خؤيي ثيرداوة. وة بةراستى ئةم بيردةنطيء خؤالدانة لةو حةقيقةتة ميرذوييةى بةناحةق شةهيدكردنى ئةو ئيمامة بةشيروةو كة خؤشكردووة كةسانيرت بؤ ريرطةى ب��ةرير��زة، انان موسولر بؤ ئةوكارةساتة مةيدانء بيرنة شيروازيركرت خوا ب��ةالرم تيردابكةن! موبالةغةى زؤريركيش ن��ةوةو ب��ط���ردةمارط�ييةك بيرهيض نووسينةمدا لةم دةمةوىر ياربيرت من ب�����ةدواداض�����وون ب���ؤ ئ���ةم ب��اب��ةت��ة ب���ك���ةمء ئ�����ةوةى ئةهلى بنووسمء هةرئةوة يةكدةنطن لةسةري جةماعة سوننةو بؤ باسةدا لةم ثاكيى خؤم نيازونييةت وة بالرويبكةمةوة، خواى باالردةستء ثاشان بؤ خويرنةران رادةطةيةمن. سةرةتا ئيمام ثاكى لةرؤحى هةزار سالرو هةزاران ةوة لةناخى دلرياوةراني.. وة ئةم كارةساتة هةرطيزاوهةرطيز حوسةين و اندا )ئةهلى سوننةو جةماعة( لةيادو زيهنى ئيرمةى موسولردةكريرت بةنةفخى صوردا فو ئ��ةورؤذةى تا لةب�ناكريرتء

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

[email protected] عريفان ئةمحةد كاكة مةمحود

83 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

لةب�ناكريرت، ي��اوةران��ى حوسةينء ئيمام مةزلرومييةتى خباتةكارو ويذدانى تؤسقالرةيةك زيندووبيرتء دلر ئةوةى مةزلرومييةتى لةكارةساتي ثر لةذيانى ديرريرك ضةند تةنها ثر ضاوةكانى بيرطومان ئةوا خبويرنيرتةوة، حوسةين ئيمام لةخةموخةفةت ث��ر هةستيشي رؤحء ء دلر لةفرميرسكء

دةبيرت!.

لةدايكبوونى ئيمام حوسةين:حوسةينى كوري عةليى كوري ئةبوتاليب لةرؤذي )5ى شةعبانى سالر 4ى كؤضي( لةمةدينةى ث�ؤزدا لةدايكبووة، زؤرزؤرى ن���اوي���ن���اوةو )j(ثيرغةمبةر ه���ةرخ���ودي وة أحبهما إن��ي )اللهم دةف��ةرم��وير��ت: ب��ؤي��ة خؤشويستووة، فأحبهما( رواه البخاري. واتة: خوداية من حةسةن و حوسةينم دةفةرمويرت: وةهةروةها خؤشتبويرن. تؤيش خؤشدةويرن البخاري. رواه الدنيا( ريانتا هما واحلسني احلسن )إن منن انةى بةراستى حةسةنء حوسةين دوو ضلرةرير واتة: لةدونيادا. زؤرجار ثيرغةمبةر )j( بةفاتيمةى كضى دةوت: ئةو دوو كورةى خؤمم بؤ بهيرنن، ثاشان بؤنى ثيروةدةكردنء يرتةوةو دةيطوشني بةخؤيةوة. وة ئةنةسي كورى ماليك دةط�ردةلريرت: بينيم ثيرغةمبةر)j(ى خودا ماضي دةمى حةسةنء حوسةينى دةكرد. وةهةروةها ثيرغةمبةر)j( دةفةرمويرت: وة دةيفةرموو: )احلسن واحلسني سيدا شباب أهل اجلنة( )حسني مين وأنا من حسني، أحب اهلل من أحب حسينا(. ئةم شيرخ ريوايةتيكردوونء ت�ميزى ئيمام فةرموودةية دوو

ئةلبانيش بةسةحيحي داناون.براى حةسةنى ئيمام وةفاتى ل��ةدواى حوسةين ئيمام م��وع��اوي��ة )خ��وا ئ��ةوك��ات��ةى ت��ا م��اي��ةوة ث���ؤز لةمةدينةى لير�ازيبيرت( دواى وةفاتى خؤي، يةزيدى كردة جيرنشينى خؤييء ئةهلى مةدينةش بةيعتياندا بةيةزيد، ئةوجا ئيمام داواي��ةى ئ��ةو بةتوندى بةيةزيدو بةيعةتينةدا حوسةين

رةتكردةوة.

موعاويةو كيييوري بييةيييةزيييدى بييةيييعييةتييدان ئيمام لييةاليييةن بةيعةتة ئييةو رةتييكييردنييةوةى

حوسةينةوة:موعاوية، كورى بةيةزيدى بةيعةتدرا )60ك(دا لةسالر لةوكاتةدا تةمةنى يةزيد )34( سالر بوو، بةالرم لةناوشارى مةدينةدا هةردوو ئيمام حوسةينء عةبدولرالرى كوري زوبةير ئةو بةيعةتةيان رةتكردةوة، كاتيرك كة داواى بةيعةتيانليركرا، ى ك����وري زوب���ةي���ر وت���ى: ئةمشةو ل���ةوةالرم���دا ع���ةب���دولر���الرضاوةريردةكةمء ب�يليردةكةمةوةو دواتر ئاطادارتاندةكةمةوة، بةالرم كاتيرك شةوداهات، شارى مةدينةى بةجيرهيرالرو بةرةو

مةككة بةريركةوت و بةيعةتى نةداية يةزيد.. وة كاتيركيش بةنهيرين م��ن وت��ى: ئ��ةوي��ش حوسةين، ئيمام الى هاتنة بةيعةتنادةمء بةئاشكرا لةبةرضاوى خةلركيدا بةيعةتدةدةم، بةالرم هةركة شةوداهات بةدواى عةبدولرالرى كورى زوبةيردا

بةرةو مةككة دةرضوو..

بؤ ئيمام نامةيان لة)500( زياتر خةلكى ع�اق حوسةين نارد:

ئيمام ك��ة ئ��ةوةب��وون ئ��اط��ادارى اق ع����ر خةلركى كاتيرك ��ؤش��ب��وون ح��وس��ةي��ن ب��ةي��ع��ةت��ي ن����ةداوةت����ة ي���ةزي���د، دلرئ��ي��م��ام ح��وس��ةي��ن، ض��ون��ك��ة ئةمانيش ب���ةو ه��ةلر��وير��س��ت��ةى ئيمام تةنانةت نةدةويست، موعاويةيان ك��ورى يةزيدى موعاويةيشيان خؤشنةدةويست، تةنهاوتةنها ئيمام عةليء منالرةكانى ئةويان دةويست )رةزامةنديء رةمحةتى خوايان ليربيرت( .. بؤية هةموو هؤزو كةسايةتييةكان دةستيانداية نامةنووسني بؤ ئيمام حوسةينء هةموويان بةلريرنيانداية كة: ئيرمة تةنها بةيعةت بةتؤ دةدةين، وة ئيرمة جطة لةتؤ بةيعةت نازانني، جيرنشني بةخةليفةو يةزيد ن��ادةي��نء بةكةسيرت رؤذب���ةرؤذ اق ع���ر خةلركى هةلرويرستانةى نامةناردنء ئ��ةم نامةكان ذمارةى : دةلر��نير ميرذوونووسان بؤية زياديدةكرد،

لةئةهلى كوفةوة طةيشتة زياتر لة)500( نامة!.

عةقيلى كييوري موسليمى حوسةين ئيمام ئامؤزاى بؤ كوفة نارد:

حوسةين ئيمام دلرنيابوونةوة، هةموو ئةو دواى ئيرت نارد ئامؤزاى ئةبوتاليبى كوري عةقيلى كوري موسليمى بؤ كوفة، بؤئةوةى سةرثةرشيتء ئاطادارى بارودؤخى كوفة بيرت، كاتيرك موسليم طةيشتة كوفة، بؤيدةركةوت كة خةلركى يةزيدى نادةنة بةيعةت كة ل��ةوةى يةكالبوونةتةوة كوفة ئيمام بةيعةتبدةنة ئ��ام��ادةن هةموويان موعاويةو ك��ورى كورى هانيي م��الر ض��ووة لةكوفة موسليم بؤية حوسةين، عوروةو لةوىر خةلركى دةستةدةستة دةهاتنة اليء بةيعةتء

ثشتط�يي خؤيان بؤ ئيمام حوسةين ثشرتاستدةكردةوة.)نوعمانى كوفة واليء سةرثةرشتيارى لةو سةردةمةدا كوري بةش�(بوو، كة لةاليةن يةزيدةوة دياريكرابوو، بةالرم وادياربوو كة نوعمانى واليى كوفة زؤر طويرناداتة كاروبارى هةنديرك بؤية نيية، يةزيد سةرسةختى اليةنطرى يةزيدو هةوالرةكةيان نوعمان نزيكى كاربةدةستانى لةجاسوسء ء ا ئةمريكرد كة نوعمان البربير طةياندة يةزيدو ئةويش خ�را عوبةيدولرالرى كورى زياد بكريرتة واليى كوفة، هةربؤية خ�رشارى كوفةيش خراية سةر وياليةتى بةسرةو عوبةيدولرالرى ه��ةردوو بةواليى ب��وو ب��وو، بةسرة واليي كة زي��اد ك��وري

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني84

شارى كوفةو بةسرة .. دياربوو كة ئةم عوبةيدولرالرى كوري بةواليء هةربةبووني بؤية زيرةكء ضاالكبووة، زؤر زيادة )مةعقيل( بةناوى دياريكرد كةسيركى كوفة، بؤ طةيشتنى تا بطةرير بةدواى ئةم سةرةداوةداو بزانير كيرية كة لةكوفةدا نويرنةرايةتيى ئيمام حوسةين دةكاتء خةلركى دةضنةاليء دينارى )3000( عوبةيدولرالر هةربؤية ، بةيعةتيدةدةنىردايةدةستى مةعقيلء وتى: برؤ بطةرير و بلرير من لةشارى )حيمص(ى سورياوة هاتوومء ثشتط�يى لةئيمام حوسةين ماددي ثشتط�يى وةك دينارةيشم )3000( ئةم دةك��ةمء بةدواى طةرا لةسةرخؤ ورياو زؤر مةعقيليش هيرناوة، بؤ حوسةيين ئيمام نويرنةرايةتيى لةكوفةدا كة ئةوكةسةدا موسليمى كة ئةومالرةى طةيشتة دواج��ار بؤ بؤية دةك��رد، ليريبوو، ئيمام حوسةينى نويرنةرى ئامؤزاو عةقيلى كوري ضووةاليء بةيعةتيدايةو )3000( دينارةكةيشي بةخشيية حوسةين، ئيمام بؤ م��اددى ثشتط�يى ب��ةن��اوى موسليم رؤذير هةموو ئيرت بكةن، بةمةعقيل ب��اوةر زياتر بؤئةوةى مةعقيل دةهاتة مالر هانيى كوري عوروة بةناوى اليةنطرو ثشتط�يى ئيمام حوسةين تا هةموو ئةندامانء اليةنطرانى ئ��ي��م��ام ح��وس��ةي��ن��ى دةن���اس���يء ث��اش��ان دةط����ةراي����ةوة الى لةهةموو ئ��اط��اداري��دةك��ردةوة زي��ادو ك��ورى عوبةيدولرالرى

مجوجولريركيان.

دةرضوونى ئيمام حوسةين بؤ شارى كوفة:ك��وري موسليمى لةاليةن حوسةين ئيمام دواي��ئ��ةوةى ضاوةريري كوفة ئةهلى كة ل��ةوةى دلرنياكرايةوة عةقيلةوة ئةو دةكةنء هةموو بةيعةت بةو دةدةن، موسليم نامةيةكى كوفة كاروبارى كة: بؤينووسي حوسةينء ئيمام بؤ نارد حوسةينيش ئيمام بؤية ئامادةية، هةمووشتيرك ت��ةواوةو )رةزام����ةن����ديء رةمح��ةت��ى خ���واى ل��ةس��ةرب��ير��ت( ل����ةرؤذي عوبةيدولرالرى وة ب��ةرير��ك��ةوت، كوفة ب��ةرةو »ت��ةروي��ي��ةدا« بوو موسليم نامةكةى ئاطادارى كوفة واليى زيادى كوري بؤ ئيمام هاتنى بةمةبةستى ئيمام حوسةين بؤ ناردى كة شارى كوفة، دواتر عوبةيدولرالر ئةمريكرد بةهيرنانى هانيى كورى عوروة، ئةو ثياوةى كة موسليم لةمالري ئةواندا خؤي ئامؤزاى عةقيلى ك��وري موسليمى ثرسياري ثةنادابوو، نازامن، وتى: لةوةالرمدا ئةويش ليركرد، حوسةينى ئيمام هةيةو مةسةلةدا ل��ةم تةلرةكة ء فيرلر كة دةرك���ةوت ثاشان

عوبةيدولرالر لةريري مةعقيلةوة ئاطادارى هةموو شتيركة.

كوفة خةلكى هةلطةرانةوةى ثشتتيكردنء لةموسليمى كوري عةقيل:

هةوالرةكة طةيشتة موسليمى كوري عةقيل كة عوبةيدولرالرى

بةرامبةرى، خراثة نيازى ء دةط��ةرير بةدوايدا زياد كوري )4000( بةخؤيء دةستثيرشخةريكردو موسليم هةربؤية عوبةيدولرالريان ثاشايةتيى تةختى ط��ةم��ارؤي ك��ةس��ةوة دةك��رد، ع��وب��ةي��دولر��الري��ان خ��ؤب��ةدةس��ت��ةوةدان��ى داواى داو لةطةورة كؤمةلريرك كؤشكدا لةناو عوبةيدولرالر لةوكاتةيشدا ليركؤببوويةوة، مةككةى كوفةو ئةهلى ناودارانى ثياوانء روويتيركردنء ثيريوتن: هةركةسةو كورو براو خزمى خؤي كارة ئ��ةو هةركةس بكيرشيرتةوة، موسليم سوثايةى ل��ةو ، دةدرير��يتر منةوة لةاليةن زؤرى بةخششيركى ئ��ةوا بكات ب��ةث��ير��ض��ةوان��ةوة داوادةك�����ةم ل��ةش��ام��ةوة س��وث��اي��ةك بيرتء بةم هةرةشةو ريشوةدانةى لةناوببات، هةربؤية هةموويان عوبةيدولرالر هةركةسةو كورو براو خزمى خؤي لةسوثاكةى موسليم كيرشايةوةو، كارطةيشتة ئةوةى كة موسليمى كوري عةقيل بةتةنها مايةوةو تةنانةت تا ثيرش خؤرئاوابوون يةك كةسى لةطةلر نةمايةوةو بةكؤالرنةكانى كوفةدا بيركةسء النة لةدةرطاو داى مالريركء دةرطاى ضووة دواتر دةسورايةوة، ثيريوت: ل��ير��ك��ردةوةو دةرط���اى )كيندة( ب��ةن��اوى ئافرةتيرك زؤرى ئافرةتةكةيش ، ب��دةرىر ئ��اوم كةميرك دةك��رير ئةطةر بةالوة سةيربوو ثرسياريليركرد تؤ كيريت؟ ئةويش لةوةالرمدا حوسةينى ئامؤزاى عةقيلى كورى موسليمى من ثيريوت: ليربيرت( خ��واي��ان رةمح��ةت��ى )رةزام���ةن���ديء عةليم ك���ورى ب��ري��ارة ثيريوت: باسكردو ئافرةتةكة ب��ؤ خؤيي وةزع���ى ئيمام حوسةين بطاتة كوفة، بةالرم طةل كوفة درؤيان لةطةلر خزمةتيركى ذوورةوةو بردة موسليمى كيندةيش كردووة، كة كيندة ل��ةك��ورةك��ان��ى يةكيرك دوات���ر ب���ةالرم ك��رد، باشي دةطةريرتةوة مالرةوةو دةبينيرت دايكى زؤر سةرقالرةو ديرتء دةضيرت، بؤية كورةكةى كيندة ئاطادارى وةزعةكة دةبيرتء راستةوخؤ ئةويش ئةوانداية، لةمالر موسليم كة دةزانيرت ليرئاطاداردةكاتةوةو زيادى كوري عوبةيدولرالرى دةضيرتء راستةوخؤ عوبةيدولرالريش ثيردةلريرت، موسليمى شويرنى كيندةيان م��الر طةمارؤي ن��اردو كةسي )70( لةشكريركى كؤشكى بؤ هيرنايان دةستط�كردو موسليميان دواتر داو لةموسليم ثرسيارى عوبةيدولرالر لةويريش ع��وب��ةي��دولر��الر، موسليميش كوفة؟ هيرناوةتة تؤي ثيريوت: ض شتيرك كردو حوسةينى بؤ لةطةردمنانداية بةيعةتيرك وت��ى: ل��ةوةالرم��دا كوري عةل، عوبةيدولرالر وتى: ئةى بةيعةتى يةزيد لةطةردنتا نيية؟ موسليميش وتى: من يةكيركم لةوانةى كة بةرامبةرت جةنطاوم! ئيرستا ئيزمنبدة كة وةسييةتبكةم، عوبةيدولرالريش بةناو ا ض��اوي��ط���ر موسليم ثاشان بكة، وةسييةتت وت��ى: كؤشكاو بينى عومةرى كوري سةعدى كوري ئةبي وةقاس لةويريةو ثيريوت: ئةى عومةرى كوري سةعد، تؤ لةنزيكانى بكةم، بؤ وةسيةتت با وةرة ل��ةرووى خزمايةتييةوة، منى

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

85 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

فرياكةوة ثيريوت: موسليم ليرينزيكبوويةوةو عومةريش ة ب���ؤالى ئيمام ح��وس��ةي��ن ك��ة ب��ط��ةرير��ت��ةوةو ك��ةس��ير��ك ب��ن���روة لةطةلركردووة، درؤي��ان كوفة ئةهلى كة ثير�ابطةيةنة حوسةينى بةئيمام كة خؤي بةناوبانطةكةى وتة موسليم بأهلك )إرجع : ثيريبلرير وتى طةياندو بةعومةر راطةياندبوو وليغرنك أهل الكوفة، فإن أهل الكوفة قد كذبوك وكذبوني، وليس لكاذب رأي(. ثاشان هةر لةو رؤذةدا كة رؤذي عةرةفة ء شةهيددةكرير حوسةين ئيمام ئامؤزاى موسليمى بوو ثيرش رؤذ بةيةك تةروييةدا ل���ةرؤذي حوسةينيش ئيمام ب��ةرةو دةردةض��ير��تء لةمةككة موسليم شةهيدكردنةكةى لةبنةمالرةى خ��وا رةمحةتى وو س��الر ب��ةرير��دةك��ةوير��ت، كوفة

بةريرزى ثيرغةمبةر)j(ى نازدار بيرت.

سةبارةت )j(ثيغةمبةر هاوةالنى نارةزايي بةدةرضوونى ئيمام حوسةين بؤ كوفة:

كة زؤري��ان��دا ه��ةولر )j(ثيرغةمبةر لةهاوةالرنى زؤرير��ك بةجيربهيرلريتء مةككة حوسةين ئيمام لةوةى ريرطريبكةن حوسةين ئيمام بةداخةوة ب��ةالرم ، بةريربكةوىر كوفة ب��ةرةو لةسةر رةئي خؤي سووربوو، لةو هاوةالرنةيش )عةبدولرالرى كوري عومةر، عةبدولرالرى كوري عةباس، عةبدولرالرى كوري عةبدولرالرى خ��ودرى، ئةبوسةعيدى ع��اص، ك��وري عةمرى

كوري زوبةير(.

هةنديك لةوتةى ئةو هاوةالنة لةكاتى دةرضوونى ئيمام حوسةيندا:

1( ئينب عومةر، شةعب�ي دةلريرت: ئينب عومةر لةمةككةدا بةريركةوتووة، كوفة بةرةو ئيمام حوسةين بيستى كة بوو رؤيشت ب��ةدواي��دا بةئةسثةكةيةوة شةو سير بةئةندازةى حوسةين ئةى ثيريوت: ليركردو ثرسيارى ثيريطةيشت، تا اق! وة سةرجةم ئةو بؤ كوير دةرؤي��ت؟ ئيمام وتى: بؤ ع�رنامانةى كة ئةهلى كوفة بؤيان ناردبوو ثيشانى ئينب عومةرى اقة بؤيان ناردوومء داو وتى: ئةوة هةموو نامةى ئةهلى ع�رمةرؤو حوسةين ئةى وتى: عومةر ئينب بةيعةتيانثيرداوم! )j(خوا ثيرغةمبةرى فةرموودةى بةضةندين وة بطةريروة، ئاطاداريكردةوة، بةالرم ئيمام حوسةين هةرسووربوو لةسةر ث��اش��ان ئينب عومةر ث��اش��ط��ةزن��ةب��ووي��ةوة، رةئ���ي خ��ؤي��يء بةطريان دةستى ليركردو خواحافيزيي ثياكردو باوةشي لةهةر بةئةمانةت خوا دةستى دةتدةمة فةرمووى: ك��ردو

كوشتنيرك!.2( عةبدولرالرى كوري زوبةير، روويكردة ئيمام حوسةينء ثيريوت: بؤ كوير دةرؤيت؟ دةرؤيت بؤالى قةوميرك كة باوكتيان دووب��ارةي��ك��ردةوةو لةبراكةتدا؟ تانةوتةشةريان كوشتء

لةسةر ه��ةرس��وورب��وو حوسةين ئيمام ب���ةالرم م���ةرؤ! وت��ى رؤيشتنةكةى!.

حوسةينء ئيمام روويكردة خودرى، ئةبوسةعيدى )3ثيريوت: ئةى باوكى عةبدولرالر، من لةئامؤذطاريكارامن بؤت، اق ع�ر كةئةهلى ئاطادارم تؤم، خةخمؤري دلرسؤزو من وة نامةيان بؤ ناردوويتء داواتليردةكةن بضيت بؤاليان، بةالرم من ثيرتدةلريرم مةرؤ، ضونكة لةباوكتم بيستووة )ئيمام عةل( لقد )واهلل وتويةتى: وت��ووة، كوفة ضي بةئةهلى سةبارةت منهم ومايكون وأبغضوني، وملوني وأبغضتهم، مللتهم وف���اء ق�����ط...إخل(، وات���ة: س��وير��ن��دب��ةخ��وا -ئ��ةه��ل��ى كوفة- ماندوومكردنء رقيشم ليرياندةبيرتةوة، ضونكة ئةوان منيان ماندووكردو رقيشيان ليرم دةبيرتةوة، وة هةرطيز وةفا لةوان

ناوةشيرتةوة ... هتد.

ئيمام حوسةين طةيشتة قادسية:ثاشان هةوالر كوشتنى موسليمى كوري عةقيل طةيشتة ئيمام حوسةين لةريري عومةرى كوري سةعدةوة، ئةوكةسةى كة موسليم وةسييةتى بؤ كردو ناردى بؤالى ئيمام حوسةين، كوري موسليمى كورانى روويكردة ئيمام حوسةين دواتر ئةوانيش بطةريرنةوة، ئيروة دةبيرت كة ثيريوتن: عةقيلء وتيان: سويرندبةخوا هةرطيز ناطةريرينةوة تا تؤلرةى باوكمان وةرنةطرينةوة، ئيرت ئيمام حوسةين وازيليرهيرنان، ثاشان كة رووةو حوسةين ئيمام كة زانى زياد كوري عوبةيدولرالرى تةميمي( يةزيدى ك��وري بة)حوري ئةمريكرد دير��ت، كوفة كة بةخؤيء هةزار كةسةوة بضيرت و رير لةهاتنى حوسةين بةريركةوتء كةسةوة )1000( بةخؤيء ئةويش بطريرت، ثاشان ي��اوةران��ى، حوسةينء بةئيمام طةيشت لةقادسية حور، روويكردة ئيمام حوسةينء ثيريوت: بؤ كوير دةضيت ئةى كضةزاى ثيرغةمبةرى خوا)j(؟ ئةويش لةوةالرمدا وتى: اق، حوريش ثيريوت: من ئةمرتثيردةكةم كة بطةريريتةوة، بؤ ع�رهاتوويت ل��ةك��وير��وة تاقيماندةكاتةوة، بةتؤ خ��وا ئةطينا ، يان برؤ بؤ شام بؤالى يةزيد، بةمةرجيرك بطةريروة بؤ ئةويرحوسةين ئيمام هةميشة وةك ب��ةالرم نةيةيت! كوفة ب��ةرةو ثةشيماننةبوويةوةو خ��ؤي لةرةئييةكةى وازينةهيرناو بةرةو كوفة بةجولرة كةوت، بةالرم حور لةكيرشةكة طةيشتبوو دةيوت: هةرريريثيردةطرتء بؤية روودةدات، ضي دةيزانى ئةى ئيمام بطةريروةو بةرةو كوفة مةية! تا ئيمام حوسةينى تورةكردو بةحورى وت: دايكت رؤلرةرؤت بؤ بكات ريرطةمبدة با برؤم! حوريش ئةم قسةى ئيمام حوسةينى ثيرناخؤشبوو وتى: سويرندبةخوا ئةطةر جطةلة تؤ لةناو عةرةبدا هةركةس دايكى لةخؤيء تؤلرةم بكرداية، بةرامبةرم قسةيةى ئةم بةتؤ ئةى حوسةين كة دايكت بلريرم ب��ةالرم ضي دةك��ردةوة،

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني86

سةروةرى هةموو ذنانى دونياية.

طةيشتنى ئيمام حوسةين بةكةربةال:ئ��ي��م��ام ح��وس��ةي��ن ط��ةي��ش��ت��ة ش��وير��ن��ير��ك ك��ة ث��ير��ي��دةوت��را ناوى وتيان: كويرية؟ شويرنة ئ��ةم ثرسياريكرد ك��ةرب��ةال، واتة: وب���ء(، )كرب وتى: حوسةينيش ئيمام كةربةالية، عومةرى سوثاي لةوكاتانةدا ناخؤشي. بةالرو نارةحةتيء سةرباز )4000( ذمارةيان كة ثيرطةيشت سةعديان كوري خؤيء دةب��ير��ت كة ئةمريثيركردن وة ريريثيرطرتن، دةب��وو ياوةرانى لةطةلر عومةرى كوري سةعددا بضن بؤ كوفة بؤالى عوبةيدولرالرى كوري زياد، بةالرم ئيمام حوسةين ئةو داوايةى بةالرم كوفة، واليى بؤالى نايةم هةرطيز وتى: رةتكردةوةو زؤر كوري سةعد عومةرى كة بينى ئيمام حوسةين كاتير سوورة لةسةر رؤيشتنى ئيمام حوسةين بؤالى عوبةيدولرالرى ك��وري سةعد عومةرى داي��ة ثيرشنيازى زي��اد، سير ك��وري تا وازمليرربهيرنن يةكةميان: ه��ةلر��ب��ذير��رير��ت، يةكيركيان ت��ا ةوة بؤ مةككة. دووةم: يان دةرؤم بؤ ئةوشويرنانةى بطةرميركة جيهادى ليريةو موجاهيدان لةوىر دذي كافران دةجةنطن. سيريةم: يان دةرؤم بؤ شامء لةوىر دةستدةخةمة ناو دةستى يةزيد. عومةرى كوري سةعد ثيرشنيازةكانى ثيرباشبوو وتى ة بؤالى يةزيد لةشامء بةئيمامى حوسةين: تؤ كةسيرك بن�رتا زي��اد، ك��وري عوبةيدولرالرى ب��ؤالى ��ةوة دةط��ةرمير منيش بزامن ئةو ضي دةلريرت، بةالرم ئيمام حوسةين كةسى نةنارد نارد سةعدى ك��وري عومةرى تةنها لةشام، يةزيد ب��ؤالى ئةو بؤضوونى بزانيرت تا واليى كوفة، بؤالى عوبةيدولرالرى ضؤنة لةسةر ثيرشنيازةكانى، كاتيرك عومةرى كوري سةعد لةثيرشنيازةكانى ئاطاداريكرد عوبةيدولرالرو الى طةرايةوة ئيمام حوسةين، عوبةيدولرالرى كوري زياد زؤرى ثيرباشبوو وتى: حوسةين خؤي كاميان هةلردةبذيرريرت با هةلريبذيرريرت، ئةمة هةليركى زيررين بوو بؤ ئيمام حوسةينء ياوةرانى، بةالرم بةناوى ليربوو كةسيركى عوبةيدولرالر لةكؤشكى لةوكاتةدا لةنزيكةكانى يةكيركبوو زيلجةوشةن(ء ك��وري )شةمري دةبيرت وانابيرت، شتى هةرطيز نةخ�ر وت��ى: عوبةيدولرالر، حوسةينء ياوةرانى بيرنةسةر حوكمى عوبةيدولرالرى كوري زياد، بؤية عوبةيدولرالريش بةوتةكةى شةمر بوغرابوو وتى: من. حوكمى بيرنةسةر ي��اوةران��ى حوسةينء دةبيرت ب��ةلرر زيلجةوشةنى كوري زياديش شةمرى كوري عوبةيدولرالرى : بلرير دارودةس��ت��ةك��ةى بةحوسةينء ب��رؤ ثيريوت: ن��اردو بةشةمر: وتيشي عوبةيدولرالر، حوكمى بيرنةسةر دةبيرت ئةطةر عومةرى كوري سةعد كة يةكيركبوو لةسةركردةكانى بةسةركردةى ببة هاوراتنةبوو، خؤت سوثاى عوبةيدولرالر، عومةرى عوبةيدولرالر، ثاشان كةسيية، )4000( سوثا ئةو

كوري سةعدى بة )4000( كةسةوة نارد بؤ ناوضةى )رةى(و بةلريرنيثيردابوو كة بيكاتة واليى ناوضةكة. دواتر شةمرى ئيمام طةيشتة هةوالريش بةريركةوتء زيلجةوشةن ك��وري عوبةيدولرالر، بةحوكمى رازيبيرت هةردةبيرت كة حوسةين رازي��ن��امبء هةرطيز س��وير��ن��دي��وارد: حوسةينيش ئيمام

ناضمةسةر حوكمى عوبةيدولرالرى كوري زياد.

بةخوا كييوفيية، سييوثيياكييةى حوسةين ئيمام دةترسينيت!:

ذمارةى ئةوكةسانةى لةطةلر ئيمام حوسةيندا بوون )72( كةسبوون، )5000( كوفةيش سوثاكةى وة كةسبوون، ك��ات��ير��ك ب��ةرام��ب��ةر ب��ةي��ةك��رتي وةس���ت���ان، ئ��ي��م��ام حوسةين ثيريوتن: زي��ادو ك��وري عوبةيدولرالرى سوثاكةى روويكردة ئايا ب��ك��ةن، نةفستان س��ةرزةن��ش��يت بةخؤتاندابضنةوةو دةطوجنيرت جةنط لةطةلر كةسيركى وةكو من بكةن؟! وة من كوري كضى ثيرغةمبةرةكةتان)j( مب؟! وة جطة لةمن لةسةر وة نيية! بوونى ثيرغةمبةريركيرت كضى كوري زةويدا رووى ثيرغةمبةر)j(ى خوا بةمنء براكةمى فةرمووة: )هذان سيدا شباب أهل اجلنة(. رواه الرتمذي. وقال شيخ األلباني: هذا احلديث، صحيح عن طريق رواية حذيفة وأبي سعيد وغريهما. طةورةو سةروةرى )حةسةنء حوسةين( دووانة ئةو واتة: ئةهلى بةهةشنت. بةردةوام ئيمام حوسةين سوثاكةى كوفةى زياد ك��وري عوبةيدولرالرى طويررايةلريي كة ب��ةوةى هةلردةنا )30( ئةوةبوو بكةن، يارانى لةئيمامء ثشتط�يى نةكةنء تةميمي، يةزيدى ك��وري ح��ورى بةسةرؤكايةتيى كةسيرك كة لةثيرشةنطى سوثاكةى عوبةيدولرالرى كوري زياددا بوو، ثشتط�يي خؤي بؤ ئيمامء يارانى دةربريء رايطةياند: من ئةطةر بةهةشتدا، بةسةر ئاطرو دؤزةخ هةلرنابذيررم هةرطيز لةشم وردوردبكةنء بيشمسوتيرنن. ثاشان ئيمام حوسةين بؤ ثيرنجشةممةى رؤذي ع��ةس��رى ن��ي��وةرؤو ثيرشنويرذيى زيادو ك��وري عوبةيدولرالرى دةستةى - دةستةكة ه��ةردوو وتي: كاتيرك ئةجنامدا، ضونكة الى خؤيشي- دةستةكةى ئيروة خؤتان ئيمامتان هةيةو ئيرمةيش ئيمامى خؤمان هةية. لةدواى جةنابتةوة ئيرمة بةلركو ، لةوةالرمدا ثيريانوت: نةخ�ره��ةردوو حوسةينةوة ئيمام ل���ةدواى بؤية ن��وير��ذدةك��ةي��ن. كاتى كاتيرك ب��ةالرم ئةجنامدا، عةسريان ن��ي��وةرؤو نويرذى نويرذى مةغريب نزيكبوويةوة، سوثاكةى عوبةيدولرالر رووةو نزيكبوونةوة، بةئةسثةكانيانةوة ي��اوةران��ى حوسةينء لةوكاتةدا ئيمام حوسةين بةجلوبةرطى سةربازييةوة خةوي بيست، ئةسثةكانى ثرمةى دةنطةدةنطء كة ليركةوتبوو، ليرياننزيكدةبنةوة، زانى كة سوثاكةى عوبةيدولرالر هةلرساو لةطةلر قسةيان بؤئةوةي نارد كةسيركى ضةند ئيمام بؤية

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

87 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

؟ بؤية عةباسي كوري عةليى كوري بكةنء بزانن ضيياندةوىركةسةوة )20( بةخؤيء حوسةين ئيمام براى ئةبوتاليبى لةوةالرمدا ئةوانيش لةطةلركردن، قسةيان اليانء رؤيشتنة كوري عوبةيدولرالرى سةرحوكمى بيرنة دةبيرت يان وتيان: هةوالرةكةيان طةرانةوةو ثاشان دةبيرت جبةنطن! يان زياد، دايةوة بةئيمام حوسةينء ئةويش فةرمووى: مؤلرةمتبدةنىر خؤمدا خ��وداى لةطةلر نويرذ ب�يليربكةمةوةو ئةمشةو با م��ةوة. ئ��ةجن��ام��ب��دةم، ث��اش��ان ب��ةي��ان��ى وةالرم���ت���ان ل��ير��دةط���رهةرخةريكى ئ��ةوش��ةوة ي��اوةران��ى ئيمامء ب���ةردةوام بؤية لةخودا ليرخؤشبوونيان داواى ب��وونء نويرذ ئةجنامدانى

دةكرد )رةزامةنديء رةمحةتى خوا لةهةموويان بيرت(.

لةرووداوةكةى حوسةين ئيمام شةهيدبوونى »تةف« لةسال )61(ى كؤضييدا:

سالري موحةرةمى )10ى هةينيي رؤذي لةبةرةبةيانى لةنيروان جةنط اق، ع���ر كةربةالى لةخاكى كؤضيي( 61ى حوسةين ئيمام ياوةرانى هةلرط�سا، دةستةكةدا ه��ةردوو سوثايةى ب��ةو بةرامبةر لةتواناياندانيية كة دةي��ان��زان��ى ئةوةبوو ئارةزوويان تةنها بةالرم بووةستنةوة، عوبةيدولرالر لةطةلر ئيمام حوسةيندا بكوذريرنء هةروايشبوو، يةكبةيةك هيضكةس وة ش��ةه��ي��ددةك��ران!! ئيمامدا ل��ةب��ةردةس��ت��ى لةئيمام حوسةين خؤيء كورة ش�ينةكةى نةمايةوة جطة بةناوى )عةليية بضووك( كة ئةويش نةخؤشبوو. ئةو رؤذة تا ئيمام حوسةين بةوشيروةية مايةوةو هيضكةس ئيروارةكةى خويرناويبكات دةس��ت��ى ك��ة ن��ةدةك��رد ئ���ةوةى ج��ورئ��ةت��ى بةكوشتنى كضةزاكةى ثيرغةمبةرى خوا)j(، تا كارطةيشتة وتى: هاواريكردو زيلجةوشةن ك��وري شةمرى كة ئ��ةوةى ض��واردةورى بكات، بؤ رؤلرةرؤتان دايكتان ئيروة، بؤ هاوار حوسةينء ئيمام شيانكردةسةر ه�ر بؤية بيكوذن، بطرنء ةكةيةوة دةهاتء ئاسا بةمشش�ر ئابلروقةياندا، ئيماميش ش�ردةضوو، وة ضةند كةسيركى لةسوثاى غةدرى كوفة كوشت، دةورير��ك ذم��ارةوة هيض زؤري��ى لةبةرامبةر ئازايةتيى ب��ةالرم

نابينيرت!دووب���ارة شةمر ه��اواري��ك��ردةوةو وت��ى: ه��اوار بؤ ئيروة! ئ���ةجم���ارة بةسةختى ب��ؤي��ة ض����اوةروان����ى ض��ى دةك�����ةن؟ )رةزام��ةن��دي��ى شةهيديانكرد ئيمامء شيانكردةسةر ه�رخواى لةسةر بيرت(. وة ئةوكةسةى كة راستةوخؤ بةشدارى لةكوشتنى ئيمام حوسةيندا كرد )سينانى كوري ئةنةسي نةخةعى( بوو، سةرى ئيمامى لةالشةى كردةوةو برديانةوة ب��ؤ ك��وف��ة ب���ؤالى ع��وب��ةي��دولر��الرى ك����وري زي����اد، ل��ةوير��ي��ش عوبةيدولرالرى نامةرد داريركى بةدةستةوة بوو سةيرى سةرى بةناودةميداو دةك��رد دارةك��ةى دةك��ردو حوسةينى ئيمام

لةوكاتةدا خةباتبوو!! جيهادو باشرتين ئةمة دةي��ط��وت: وت��ى: ن��ارةزاي��ي��ةك وةك ه��ةلر��س��او ماليك ك���وري ئةنةسي ثيرغةمبةرم من بيرطومان كارتكرد، خراثرتين سويرندبةخوا دي كة ناودةمى حوسةينى ماضدةكرد، ئةوشويرنةى كة تؤ

ئيرستا دارةكةى ثيردادةكةيت!.

ئةوانةى لةطةل ئيمام حوسةيندا شةهيدكران:شةهيدكران حوسةيندا ئيمام ل��ةط��ةلر ئ��ةوك��ةس��ان��ةى

لةئالوبةيتى خؤي بريتيبوون لة:)رةزام��ةن��ديء رةمحةتى خواى ع��ةل ئيمام ك��وران��ى -لةسةربيرت(: ئيمام حوسةين، جةعفةر، عةباس، ئةبوبةكر،

موحةممةد، عومسان.- كورانى ئيمام حوسةين: عةبدولرالر، عةل ئةكبةر.

- كورانى ئيمام حةسةن: عةبدولرالر، قاسم، ئةبوبةكر.حوسةين: ئيمام م��ام��ى عةقيلى ن��ةوةك��ان��ي ك���ورو -عةبدولرالرى موسليم، عةبدورةمحان، عةبدولرالر، جةعفةر،

كوري موسليمى كوري عةقيل. - كورانى عةبدولرالرى كوري جةعفةر: عةون، موحةممةد.

)j(خوا ثيرغةمبةرى لةئالوبةيتى كةس )18( نزيكةى شةهيدبوون.

ئةو ريوايةتانةى لةوبارةيةوة وتراون:يرتةوةو - ئيبنوعةباس )رةزامةنديى خوايان ليربيرت( دةط�ر )j(ثيرغةمبةرم لةخةومندا لةنيوةرؤذيركدابوو دةلر��ير��ت: شوشةيةكى ب���وو، ت���ؤزاوى تيركئالرؤزو ب��ذو ق��ذي بينى، ب��ةدةس��ت��ةوةب��وو خ��وير��ن��ى ت��ير��داب��وو ك��ة ك��ؤي��ك��ردب��ووي��ةوة، ثيرموت: ئةى ثيرغةمبةرى خودا)j( ئةوة ضيية بةدةستةوة؟ ئةويش فةرمووى: ئةوة خويرنى حوسةينء هاوةالرنييةتى، ئةم ةرةوةي ط������ر ك��ؤي��دةك��ةم��ةوة. خةريكم لةبةيانييةوة ئةو ئيبنوعةباس ك��ة رؤذةى ئ��ةو دةلر��ير��ت: ف��ةرم��وودةي��ة حوسةين ئيمام كة رؤذب��وو هةرهةمان بينيبوو، خةونةى

شةهيدكرابوو. )إسناده صحيح(.لةجنييةكان طويرم دةلريرت: يرتةوةو دةط�ر ئوموسةلةمة -بوو. طريانيان رؤلر��ةرؤو حوسةين ئيمام كوشتنى بؤ بوو

)سنده صحيح، فضائل الصحابة/ 2-766، رقم 1373(.

تؤلةو سزاى دونيا، ثيش تؤلةو سزاى قيامةت:حوسةين، ئيمام بةكوشتنى ئةمريكرد كة ئةوكةسةى خواى دريرذةينةكيرشا، زؤر بوو، زياد كوري عوبةيدولرالرى ث���ةروةردط���ار ت��ؤلر��ةى ل��ير��ك��ردةوةو م��وخ��ت��ارى ك���وري ئةبي ئةمةيش ليركردةوة، سةرى بةكوشتنىء هةلرسا عوبةيد، هاوكاريى كة لةوكةسةى ث��ةروةردط��ارب��وو خ��واى ت��ؤلر��ةى

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني88

زؤري كرد لةكوشتنى حوسةينى كوري عةليدا )رةزامةنديء رةمحةتى خوا لةهةردووكيان بيرت(.

ئيمام لةكوشتين بةشدارييانكرد ئةوكةسانةى حوسةيندا:

وة، ب���الر ن���اوداران���دا ذي��ان��ن��ام��ةي لةكتيربةكانى ئ���ةوةى لةشةهيدكردنى بةشدارييانكردووة راستةوخؤ ئةوانةى سةنانى ئ��ةوان��ي��ش: ب��وون ك��ةس دوو حوسةيندا ئيمام كوري ئةنةسي نةخعيء شةمرى كوري زيلجةوشةن بوون، حوسةينى ئيمام كوشتنى سةرثةرشتيى ئةوكةسةيش دةكرد، عوبةيدولرالرى كوري زياد بوو، عوبةيدولرالرو شةمر،

ئةم دوو كةسة لةيارانء اليةنطرانى ئيمام عةل بوون:لةكتيربةكةيدا )توسي( زي��اد: ك��وري عوبةيدولرالرى -1بةهاوكارو لةدؤستانى ئيمام عةل داناوة. )رجال الطوسي/

ص54، حتقيق: ممد صادق حبرالعلوم(.2- شةمرى كوري زيلجةوشةن: عةل منازي شةهرةوةردى ئيمام لةسوثاكةى )صفني(دا لةروداوةكةى شةمر دةلريرت:

عةليدا بوو.

وتةى كؤتايي:ئيمام كوشتنى هيرمامانثيركرد، لةثيرشةكييةكةدا وةك ح��وس��ةي��ن )رةزام���ةن���ديء رةمح��ةت��ى خ���واى ل��ةس��ةرب��ير��ت( اناندا موسولر بةسةر كة بوو كارةساتةكان لةطةورةترينى ن��ارةواي��ي ب��ةم��ةزلر��وم��يء ك��ة ل���ةوةى بيرطومانني وة ه��ات، ش��ةه��ي��دك��را، ب��ؤي��ة ئ���ةوك���ارةس���ات���ة ه��ةرط��ي��زاوه��ةرط��ي��ز بكةرانييةوة بةنيروضاوانى رةشة ثةلرةيةكى لةيادناكريرتء هةميشة ئيسالم ن��وير��ي ن���ةوةى ئيرمةى ثيرويستة ج��ا ..لةبالروكردنةوةى ب�و ديدى خاوةن ويذدانانةو دادطةرانةى ان��ةوةى ل��ةط���ر اب��ني خ���ر ب��نيء ج��ةم��اع��ةدا سوننةو ئةهلى ئةم وةك رووداويركى انةوةى لةط�ر بةتايبةتي رووداوةكان، اكردنء لةياديناكات! خ�ر هةرطيز ميرذوو كة مةرطةساتةى ل��ةرير��ي سةرضاوةى ان��ةوةى رووداوةك����ان وةك خ��ؤيء ط���رزيندووانةى رووداوة ئةو بةتايبةتي خؤيةوة، دروستى لةدلري بةالرم تيرثةريوة، بةسةرياندا زؤريش ماوةيةكى كة ثيرويستييةكى يادياندةكريرتةوة، ه��ةرت��ازةنء خةلركيدا انيركى خاوةن ويذدانء شةرعيي سةرشانى هةموو موسولرنةوةى ميرذووى بةتايبةتى سةحيحة، درووس��تء فةهمى زيررين س��ةردةم��ى رير��زدارت��ري��ن بةثاكرتينء كة ثيرشينان ميرذووة ئةو بيرزيادوكةم خؤي وةك دةبيرت ن��اوزةدك��راوةو

باسبكةين. : ئةهلى سوننةو جةماعة، زؤر بةروونيء بيرثيرضوثةنا دةلرنير )j(هةنديرك لةو هاوةلرة بةريرزانةى ثيرغةمبةرى ئازيز ، بةلرير

لةكاتى بوونى ثيرغةمبةردا)j(و بةتايبةتى لةدواى وةفاتى ئةويش تووشي هةلرة هاتوون، بةالرم ئةم هةلرةكردنة نةبؤتة هؤي ساردبوونةوةيان لةوةى كة سووربن لةسةر خؤبةخشني بؤ بانطةواز لةريري يان يةكتاثةرستيدا، كةليمةى لةريري )سةالمي ئيرباهيم باث�ةمان درووس��ت��ى راس��تء ئايينى يارانى جيهادى ك��ؤضء بانطةوازو ثاشان ليربيرت( خ��واي لةزيردى كةوتنةوةيان دوور س���ةروةرو ثيرغةمبةر)j(ى بةرطريكردنيان ه��ةروةه��ا مندالريان، ذنء ب��اووب��اث���انء )jموحةممةد( لةخؤشةويستةكةيان طيانيان ء ب��ةم��الرلةماوةى توشيهاتوون ئ��ةوان ه��ةالرن��ةى ئ��ةم كة وادةك���ات كردوويانة كة ضاكانةى هةموو ئةو لةبةرامبةر ذيانياندا

وةك دلرؤثةئاويرك واية لةبةرامبةر دةريايةكةوة.بيرت، خؤي وةك ميرذوو انةوةى ط�ر ثيرويستة زؤر بؤية وةك هةلرويرستدا، بوارو لةزؤر بووبيرت هةلرةيش ئةطةرضي يان ثيرشينان لةميرذووى هةندير شاردنةوةى بامسانكرد ئةمة دى، خةلركانيركى بؤ وازليرهيرنانى طويرثيرنةدانيء ب��ةدوادا ميرذوويشي شيرواندنى دةداتء زؤرت��ر زةرةرى ناخنؤر دلرنةخؤشء هةنديرك بؤ ؤشكردنيشة رير دير��تء ل��ةوالوة لةمالو ق��ال قيلء ه��ةزاروي��ةك كة دي��ن��ةوة بةسةر ئةمةيش بكةن، بؤ كةموزيادى خؤيان بةويستى بهيرننء تةنها هؤكارى سةرةكيي ئةم دةرطاكردنةوةية بؤ خةلركانيدي جةماعةيش سوننةو ئةهلى ء خاوةمنالر بكةنة خؤيان كة راستيية ئ��ةو ثيرويستة ةدا ل���ر ب��زان��ن!! بيرطانة بةميوانء ثةروةردطار نوسراوةو قةدةرةو الى خواى ئةمة بزانني كة ء مةحالر نوسيبيرتى ثةروةردطار خواى لةكاريركيش الدان انةوةى ئةم رووداوةدا نةطوجناوة، هةربؤية زيردةرؤييش لةط�رضونكة ريرثيرنةدراوة، شيروةيةك بةهيض حةرامةو ن��ارةواو رةمحةتى )رةزامةنديء حوسةين ئيمام كوشتنى هةرطيز طةورةترنييةو ثيرغةمبةران لةكوشتنى ليربيرت( خ���واى نةبووة، مةطةر ثيرغةمبةر يةحياى كورى زةكةريا )سةالمي نةرؤيء تاغوتاندا دذايةتيى لةريرى سةرى ليربيرت( خواي عومسان، )عومةر، وةك ئيمامانى هةروةها شةهيدنةكرا؟ ئيمام هةرطيز بؤية شةهيدنةكران،؟ ئةمانة هةموو عةلي( حوسةين طةورةترنةبووة لةمانةو رةوانيية بؤ هيض مرؤظيرك حوسةيندا ئيمام مةرطةساتى ميرذووى انةوةى ط�ر لةكاتى

زيردةرةويبكات لةهيض شتيركيدا.وصلى اهلل وسلم على سيدنا ممد وعلى آله وصحبه.

سةرضاوة:- حقبة من التأريخ مابني وفاة النيب )j( إىل مقتل احلسني

)عليه السالم( سنة 61 اهلجرية/ عثمان بن حممد اخلميس.

كارةساتى شةهيدكردنى ئيمام حوسةين لةذير رؤشنايي ديدو بؤضوونى ئةهلى سوننةتء جةماعةتدا

89 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

سالريركى ضةند ل��ةم��ير��ذووى بكؤلرينةوة ب���ةوردى ئ��ةط��ةر خ��ي��الف��ةت��ى ئ��ي��س��الم��ى ئ����ةوا دةب��ي��ن��ني ض��ةن��دي��ن ط���روثء زانيوة، حةقرت بةراسترتو خؤيان جيابوونةتةوةو دةستة ب���وب��اوةرير��ك��ى ئ��ةو ط���روثء دةس��ت��ةو تاقمانةش خ��اوةن��ى دياريكراوى تايبةت بةخؤيان بوونةو خةلركانيركيش باوةريان بةبةرنامةكانيان هيرناوة بةالرم نةك بةشيروازيركى طشتى، بةلركو كاريطةريشيان دةركةوتنيانء بؤ هةبووة تايبةت هؤكارى ه���ةب���ووةو ت��ةن��ان��ةت ه��ةن��دير��ك��ي��ان ن���اوى ق��وت��اخب��ان��ةي��ةك��ى كارييان برراوةتةبةر وةكو موعتةزيلةكان، كة ئيرمة زياتر ف�ربوونة؟ ضؤن كيربوونء موعتةزيلةكان بزانني مةبةستمانة س��ةردةمء ئةو ئاماذةيثيربدةم كةثيرويستة ئ��ةوةى سةرةتا بارودؤخةية ئةم دةستةيةى تيردادةركةوتووة، موعتةزيلةكان ئيسالمى كؤمةلرطةى فيكرى طؤرةثانى نيرو كؤمةلرةيةكيرتى بوون كة لةكؤتايى سةدةى يةكةمى كؤضي بةرامبةر بةسةدةي كؤمةلر يةكةمني ئةمةش سةريانهةلردا، زايينى حةوتةمى ا، عةقالرنيي نيرو ئةو كؤمةلرطةية بوو دةركةوتء رؤلر خؤى ط�رب�كردنةوةى ئاستى لةسةر رؤلريان بةرز ئاستيركى تا بؤية كةسةردةمى تيردانيية طومانى دروستكرد. سةردةمةكةيش خةليفة )مةئمون( باشرتين سةردةمء كاتيرك بوو بؤ دةركةوتن ب��ةب��زاوتء ك��را موعتةزيلةكانء فيكرى ب��الروب��وون��ةوةى و دان��ي��ث��ير��دان��را، ل��ةالي��ةن خ��ةل��ي��ف��ةوة ب��ةرةمس��ى ك��ة فيكريرك ج��ي��اواز راى دوو ع��ةب��اس��ي��ي��ةك��ان��دا ل��ةس��ةردةم��ى ض��ون��ك��ة بةكةلةثوري لةدةستطرتن بريتيبوو يةكةميان/ دروستبوو: لةثيروانةو زانايانء طةرانةوة بؤ دةقى فةرموودةو وازهيرنان بريتيبوو دووةميشيان/ لةناضاريدانةبيرت. تةنها قياس، ليركدانةوةى بؤ بةثيروانة كردنى ء ع��ةق��لر لةخستنةطةرى فةرموودةناسانء يةكةميان كؤمةلرةي ئالرؤزةكان. مةسةلة ل��ةث��ش��ت��ي��ان��ةوة خ��ةلر��ك��ي��ش��ن، ب����ةالرم ك��ؤم��ةلر��ةي دووةم���ي���ان موعتةزيلة بوون كةهةلرطرى كردنةوةي زانستة تازةكان بوون، ئةم دوو اليةنةدا رويدا لةنيروان فيكرى ناكؤكيي ء ملمالنيرلةمزطةوتةكانء حةلقة دةرسييةكانداو ضةكيشيان بريتيبوو

لةبةلرطةو منوونة، خةليفة مةئمون نزيكبووةوة لةدووةميانء ئةمةيش داواكارييةكانيان، جيربةجيركردنى بؤ ملكةضبوو موعتةزيلةو لةنيروان دروستبوو وا تيركةلرييةى ئةو بةهؤى خؤيان وا موعتةزيلةكان وات���ة: خ��ي��الف��ةت��دا، دةس��ةالرت��ى داوة، ب��ةع��ةق��لر بايةخيان زؤر ه��ةرئ��ةوان��ن ك��ة نيشاندةدا ئةمانةوة لةثيرش لةئيسالمدا ضونكة وانيية، ئةمة م ب��ةالركةسيركيش يةكةمني دراوة، عةقلرى بةاليةنى بايةخ زياتر )واص��لر��ى دادةن���رير���ت موعتةزيلةكان ب��ةدام��ةزرير��ن��ةرى ك��ة مامؤستايان بةسريي حةسةنى لة كاتيرك عةتا(ية، ك��ورى ان جيابوونةوة لةسةر مةسةلةى “حوكمى كةسيركى موسولرثيريوابوو ) )واصلر ئةجنامبدات ضيية؟” طةورة تاوانيركى كة جيابوونةوة بؤضوونة ئةم لةسةر ان، نةموسولر نةكافرةو ريرضكةى ريرطةو ) )واص��لر جيابوونةوة لةدوايئةوةى رويدا، بنةمايانةيش ئ��ةو بنةما، ثيرنج لةسةر دان��ا موعتةزيلةى سزا، ثاداشتء دادط��ةري، )يةكتاثةرستى، لة: بريتيبوون ثلةيةك لةنيروان دوو ثلةدا، فةرمانكردن بةضاكةو ريرطريكردن جياوازو ب�وبؤضوونى موعتةزيلةكان هةروةها لةخراثة(. خةليفةء بةمةسةلةى س��ةب��ارةت هةبوو بةخؤيان تايبةت نةبيرت” ق��ورةي��ش لةهؤزى خةليفة “درووس��ت��ة ثيريانوابوو لةسةر بوو خةوارجيةكان ب�وبؤضوونى هةمان كةئةمةيش خةليفة دةستنيشانكردنى : دةلر��نير موعتةزيلةكان خةليفة. دةبيرت لةريرطةى دياريكردنء هةلربذاردنةوةبيرت. وة دةيانوت: انان موسولر بةكؤكبوونى ئاشتيداو لةكاتى خةليفة دةبيرت دياريبكريرت نةك لةكاتى ناكؤكيء جياوازيدا. بؤضوونيركى هةموو مافى “خيالفةت كة ئةوةبوو موعتةزيلةكان ديكةى عةرةبيش غةيرى با بيرت عةرةب مةرجنيية ئيرت كةسيركة،

بيرت، ئةطةر بؤ خيالفةت بطوجنيرت ئةوا زؤر ئاسايية ئةوكةسة بكريرتة خةليفة، بةالرم ثيريانوابوو كةدةبيرت ب�وباوةرةيشيان ئةم دادثةروةربيرت” انء موسولر خةليفة نيية دةقيرك لةقورئاندا كة سةرضاوةيطرتبوو لةوةوة زياتر باسي لةجيرنشيين ثيرغةمبةر)j( كردبيرت، وة موعتةزيلةكان

ميذووي سةرهةلدانيب�وباوةري موعتةزيلة

كارزان عومسان كةالري

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني90

)اهلزيلة، لة: بريتيبوون ئةوانيش ثيركديرن طروث لةشةش النزامية، املعمرية، اجلبائية، الكعبية، البهشمية(.

ضةمكء ماناى موعتةزيلة:)إعتزال(: واتة جيابوونةوةى شتيرك لةشتة سةرةكييةكة. كة )ال��دخ��ان( لةسورةتى ئايةتةية ئ��ةو ئةمة بؤ بةلرطةيش چ ٹ ٹ ٹ ٿ ٿ چٿ دةف��ةرم��وير��ت: ط��ةورة خ��واى بةوة دةكريرت: كة الدخان. ثيرناسةيةكى ديكةى موعتةزيلة خؤتةرخانكردن لةسياسةتء وازهيرنان بةواتاى موعتةزيلة بةالرم دير��ت، شةرعييةكان زانستة بوونى ف�ر ثةرستشء بؤ زؤر موعتةزيلةكان كة لةبةرئةوةى الوازة، رادةيةك تا ئةمة لةخةليفةوة زؤري��ش وةرب��ط��رنء دةس��ةالرت حةزيانكردووة ئيسالمى ميرذوونوسانى زؤرى زؤرب��ةى ب��ةالرم نزيكبوون، لةسةرئةوة كؤكن كة موعتةزيلة بةواتاى: جيابوونةوة ديرت، ( ديرت. د. موحةممةد ئةمةيش دواى جيابوونةوةكةى )واصلراإلنسانية(دا احلرية ومشكلة )املعتزلة لةكتيربى ع��م��ارة ئةوانيان سوننةت كةئةهلى كؤمةلريركن موعتةزيلة دةلريت: ناوناوة موعتةزيلة، بةالرم ئةوان خؤيان ناويان لةخؤيان ناوة

ئةهلى عةدلء تةوحيد. هؤكارةكاني دةركةوتنى موعتةزيلةكان:

عةباسييةكان خةليفةي ه��ةرس��ير ثشتط�يكردني )1بةتايبةتيرت كؤمةلرةية، لةم واس��ق( موعتةسةم، )مةئمون، زياتر طوجناوبوو ئةم خةليفةية مةئمون، ضونكة سةردةمى

بؤ فراوانبوونء طةشةكردني ئةم رةوتة فيكريية. 2( مةئمون لةسةردةمى خؤيدا برياريركي دةركرد دةربارةي ان، تةنانةت بريارى ئةوةى دةركرد طرنطيدان بةبوارى وةرط�رعةرةبى، زمانى س��ةر بؤ ير��ت وةرب��ط���ر كتيربيرك هةركةسيرك خةالرتبكريرت، ث���ارةى كتيربةكة ق��ورس��اي��ى ب��ةق��ةدةر ئ���ةوا يؤنانىء كتيربى ضةندين اني وةرط�ر بؤ بوو هؤكاريرك ئةمة فارسىء هيندى ... تاد. بةتايبةتى بايةخيركى زؤر طةورةيان لةوكاتةدا لةبةرئةوةى يؤنانييةكان فةلسةفيية بةكتيربة دا فةلسةفةى يؤنانى كاريطةريى خؤى هةبوو، شويرنكةوتووانى ك��ردووة كتيربانةيان نووسنيء ئ��ةو ثةيرةويي موعتةزيلة يةكيرك )أب��واهل��زي��ل( ع��ةرةب��ى، زمانى بؤ راب���وون وةرط����ر كة كةسايةتييةوة ئةم لةريرطةى موعتةزيلةو لةرابةرانى بوو

انانةوة. فةلسةفةى يؤنانى هاتة ناو موسولر3( نووسيين ضةندين كتيربء نووسراويرتو بالروكردنةوةى كةشوهةوا ئةو لةدةرئةجنامى ئةمةيش ب�وباوةرةكانيان،

فيكرىء مةعريفييةوة بوو كة بؤيان رةخسابوو.بيينييةميياكييانييى بيييي�وبيييياوةرى ئيياييييييين لييةالى

موعتةزيلةكان:1- يةكتاثةرسيت )التوحيد(.

2- دادطةرى )العدل(.3- ثاداشتء سزا )الوعد والوعيد(.

4- ثلةيةك لةنيروان دوو ثلةدا )املنزلة بني املنزلتني(.)األم��ر لةخراثة ريرطريكردن بةضاكةو فةرمانكردن -5

باملعروف والنهي عن املنكر(.بةوردى ئةطةر )يةكخواثةرسيت(: يةكتاثةرسيت –1وةكو فيكريى قوتاخبانةى كؤمةلريرك بؤ خويرندنةوةبكةين ت��ةواوي��ان ب���اوةرى هتد( ... ئةشعةرى خ��ةواري��ج، )شيعة، بةيةكتاثةرستىء باالردةستيى خواى طةورة هةبوو لةهةموو موعتةزيلةكان ئةمة لةسةر ب��وون��ةوةردا، ذي��انء بواريركى لةو دوودلر طومانء ان موسولر نابيرت كة ب��اوةري��ان��واب��وو ديكةيشةوة لةاليةكى لةاليةك ئةمة هةبيرت، ب���وارةدا دوو نيية، دةيانووت: خواى طةورة وةكو شتومةكء جةستةكان خواى بةلركو ناوةرؤكيشة، نة رةطةزيركةو نة بةشيركةو نة

طةورة بةديهيرنةرى هةموو ئةو شتانةية.كاتيرك ث��ير��ي��ان��واب��وو م��وع��ت��ةزي��ل��ةك��ان دادطييةرى: -2 كؤكردةوةء مةخلوقاتى ط��ةورة خواى هاتء دواي��ى رؤذى طوناهةكاني ت���اوانء ل��ةس��ةر دا خ��ؤي ب��ةن��دةك��ان��ى س���زاى تاوانانةيان ئ��ةو بةندانة ئ��ةو ك��ةدةب��وو رؤذان��ةي��ان ذي��ان��ى ط��ةورة خ��واى كة ناطةيةنيرت ئ��ةوة سزادرانيان نةكرداية، ثيربةخشراوةو ذيريى مرؤظ لةبةرئةوةى ستةميليركردوون، دةبوو بةو ذيرييةى خؤى هةلرسوكةوتى بكردايةء نةبووايةتة م��رؤظ خؤى ثيريانوابوو ب��اوةرةي��ان بةم ت��اوان، هةلرةو ديلى

ئةجنامدةرى تاوانةكةيةو خودا لةضارةي نةنووسيوة. كة باوةريانوابوو موعتةزيلةكان سزا: ثاداشتء -3ل��ةرؤذى كة داوة خؤى بةبةندةكانى بةلريرنى ط��ةورة خ��واى دواييدا تاوانباران بةطويررةى تاوانةكانيان خباتة دؤزةخةوةو ثاداشتيانبداتةوة ك���ردووة ض��اك��ةي��ان ك��اري ئةوانةيشى خواى بةلريرنةى ئةم دةيانووت: بةبةهةشت، بةشادبوونيان خاوةنى خوا ضونكة ناويرت، طومانيركى شكء هيض ط��ةورة

بةلريرنى خؤيةتى بةرامبةر بةندةكانى.خ��ةوارجي��ةك��ان ثلةدا: دوو لةنيوان ثلةيةك -4ط��ةورةوةو بضووكء طوناهى نيروان نةدةخستة جياوازييان ئةجنامدا، ط��ةورةى طوناهيركى هةركةسيرك باوةريانوابوو: م بةالر كافرة. ئةوا بضووك طوناهى لةسةر بةردةوامبوو يان موعتةزيلةكان هةلرويرستيان وةرطرتء دةيانوت: ئةوكةسةى كة طوناهى طةورة دةكات، نابيرت بةكافر لةقةلرةمبدريرت، بةالرم

ميذووي سةرهةلداني بريوباوةري موعتةزيلة

91 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

انيش نيية، بةلركو ثلةيةكة لةنيروان ئةو دووانةدا. موسولر5- فةرمانكردن بةضاكةو ريطريكردن لةخراثة:

كةبةثيرى باوةرداريركة هةموو سةرشانى ئةركى ئةمةيش تواناى خؤى هةستيرت بةئةجنامدانى ئةوكارة، ئةم بنةمايةش سةرجةمى ضونكة بةموعتةزيلةكان، تايبةتنيية تةنها قوتاخبانة فيكرييةكانى ديكة باوةريان بةم بنةماية هةبووة.

مةسةلةى خةلقى قورئان )فةرمايشتى خودا(:ميرذووى لةطةلر يةكدةطريرتةوة قورئان خةلقى كيرشةى م��وع��ت��ةزي��ل��ةك��ان��دا، ض��ون��ك��ة ل���ةس���ةردةم���ى خ��ؤي��دا ئ���ةوان يةكةمى ل��ةس��ةردةم��ى بةتايبةت ورذان���د مةسةلةيان ئ��ةو كة ب��وو ئ���ةوان ثشتط�يى ق��س��ةو ل��ةس��ةر عةباسييةكاندا خةليفةى عةباسى زؤريرك لةزانايانى ئيسالمء فةرموودةواناني ناضاركرد كة ثابةندى ئةو بؤضوونةى موعتةزيلةكان بن، وة ب�وبؤضوونةى ئةم ثيرضةوانةى فةرموودةوانيرك ه��ةرزان��او دةك��ردةوة، كيرشةيان توشى س��زادانء ئةوا بوايةوة، ئةوان كيرشةى خةلقى قورئان كيرشةيةكى ديارى سةردةمى خةليفة مةئمون بوو، كة ت�ؤرو زؤرداريى موعتةزيلةكان دةيويست بةزؤر هةموو كؤمةلرطةى ئيسالمى خباتةسةر ئةو ب�وباوةرةى لةبةرتيشكي ئةمةيش خ��واي��ة، دروس��ت��ك��راوى ق��ورئ��ان كة ق��ورئ��انء س��ون��ن��ةت��دا ه��ةلر��ةي��ةو درووس��ت��ن��ي��ي��ة، ت��ا كةسيرك لةبةردةم ئةو ت�ؤرة فيكرييةدا خؤى راطرتء ئةو بؤضوونةى بوو، )ئيمام ئةمحةدى كورى حةنبةل( ئةويش رةتكردةوة، ئةنبارى ئةبوجةعفةرى خةليفة، الى بؤ بيبةن ثيرشئةوةى ئةى ثيريوت: حةنبةل(ء ك��ورى )ئةمحةدى ئيمام الى هاتة ب�وباوةرة بةم ئةطةر ئيرستا ثيرشةواى خةلركيت، تؤ ئيمام، خراثة رازيببيت، ئةوا خةلركيركى ئيرجطار زؤر دواتدةكةونء ئةم ئةطةر هةروا، رازييشنةبيت ئةطةر رازيدةبن، ئةوانيش طةرة برتسةو لةخواى تؤ هةردةمريت، جا ، نةتكوذىر ثياوة طرياو بيست ئ��ةم��ةى ئ��ةمح��ةد ئيمام ك��ة رازمي��ةب��ة، ب��ةم��ة خةليفة، ب��ؤالى برديان ئينجا اهلل، ماشاء اهلل ماشاء وت��ى: كةطةيشتة الى، خةليفة ليريثرسى: قورئان دروستكراوة يان ف��ةرم��وودةى ث���ؤز قورئانى ف��ةرم��ووى: ئةمحةد ئيمام ن��ا؟ فةرمانى بيست ئةمةى كةخةليفة دروستنةكراوة. خوايةو دا بة)150( ثياوى خؤى بؤئةوةي بةقامضى لةئيمام ئةمحةد دةلريرت: بوو، ئةم ستةمكارانة كةسةركردةى ئةبوزةر بدةن، هةريةكةمان تا ماندوودةبوو ليريدةدا، ئينجا يةكيركيرت دةهات ئةوةندةيان دةلريرت: ئةمحةد ئيمام تاماندوودةبوو. ليريدةدا ك��ةه��امت��ةوة هؤشيخؤم ل��ةه��ؤش��ض��ووم، دواي����ى ت��ا ���دام ل���يرمانط سالريركء شةش ماوةى بؤ فريرياندابووم. لةبةنديانة

كؤضيدوايى هةتا زؤري��ان��دا، ئةشكةجنةيةكى زيندانيكراو كرد كاريطةريى ئةو ليردانء ئةشكةجنةيةى بةسةرةوة مابوو، لةبةرئةو هةموو ئازارة، ئيمام ئةمحةد ثيرشئةوةى وةفاتبكات خويرنى بيرتةدةرةوة، )ميز( لةثيرشةوةي ئ��ةوةى لةجياتيي بةردةوامبوو ئةمحةد ئيمام ميحنةتةى ئةم ليردةردةضوو، ئةم بةخةليفة، ب��اهلل( )ال��واس��ق بوونى ك(و 220( س��الر تا خةليفةية ئيمام ئةمحةدي لةبةنديانة دةرهيرنا، بةالرم كاتيرك ئةمحةدى ئيمام رير��زى زؤر بةخةليفة ب��وو موتةوةكيل كة دةط����رتء دةي��وي��س��ت ب��ةه��ةرش��ير��وةي��ةك ب��ير��ت رازي��ب��ك��ات، واس��ق(دا معتصم، )مةئمون، خةليفة هةرسىر لةسةردةمى مةسةلةى خةلقى قورئان زؤر كاريكردبووة سةر ب�وباوةرى

ط��رت��ب��ووةوة، انانى موسولر ب���ى ت���ةواوى ��ان��انء م��وس��ولرثيرش لةسةردةمانى قورئان خةلقى مةسةلةى هةرضةندة ميرذوويية سةرضاوة لةهةندىر هةبووة، خةليفانةيشدا ئةم ئيسالمييةكاندا هاتووة كةكيرشةى خةلقى قورئان لةكؤتايى )جةعدى زمانى لةسةر سةريهةلرداوة ئةمةويدا دةولر��ةت��ى ك��ورى موحةممةدى م��ةروان��ى مامؤستاى دره���ةم(ى ك��ورى داواك��راو ثاشان لةدميةشق، ئومةيية بةنى دواخةليفةى )كوفة( ض��ووة ئينجا ب�وبؤضوونةكانى، لةترسى راي��ك��رد عةبدولرآلى كورى )خاليدى كوفة واليى بةدةستى لةويرشدا بةردةوامبوون موعتةزيلةكان بةهةرحالر ك��وذرا، قةسرى(

كيشةى خةلقى قورئان يةكدةطريتةوة لةطةل ميذووى موعتةزيلةكاندا، ضونكة لةسةردةمى خؤيدا ئةوان ئةو مةسةلةيان ورذاند بةتايبةت

لةسةردةمى يةكةمى عةباسييةكاندا لةسةر قسةو ثشتطيريى ئةوان

بوو كة خةليفةى عةباسى زؤريك لةزانايانى ئيسالمء فةرموودةواناني

ناضاركرد كة ثابةندى ئةو بؤضوونةى موعتةزيلةكان ببن.

ميذووي سةرهةلداني بريوباوةري موعتةزيلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني92

ل��ةس��ةرئ��ةوةى ك��ة ق��ورئ��ان دروس��ت��ك��راوةو سيفةتى خ��ودا نيية، بةالرم ئةوةى جيرطةى بايةخة كاتيرك كة موعتةزيلةكان انان موسولر ب���وب��ؤض��وون��ى ت���ةواوى كةناتوانن بينييان فةتواو بينييان كة ديرت دوايئةوة ئةمةيش كؤنرتؤلربكةن - زياترى كاريطةريى ئةهلى سوننة ثيرشةوايانى ليركدانةوةى هةية - ئةمةيان لةبةرذةوةنديى خؤياندا نةدةبينييةوة، بؤية بيرت بةهةرشيروةيةك مةئمونةوة خةليفة لةريرطةى ويستيان ليردانء زؤرداريء لةريرطةى بضةسثيرنن ب�وباوةرةكانيان توندوتيذىء ب��ةه��ؤى ك��ارةي��انء ب��ةم ئ��ةش��ك��ةجن��ةدان��ةوة، زؤردارييةوة توانييان قةناعةت بةكؤمةلريرك خةلركى بهيرنن تا باوةريانثيربكةن، بةالرم )إمام أمحد بن حنبل، أمحد بن نصر، نعم بن محاد، ممد بن نوح( ئةمانة ئةوكةسانة بوون مليان

قورئان كة لةسةرئةوةى سوربوون نةداو موعتةزيلةكان بؤ سيفةتء كةالمى خوايةو دروستكراونيية.

هؤكارةكاني لةناوضووني موعتةزيلةكان:وةرط��رت دةس��ةالرت��ى موتةوةكيل خةليفة ك��ة كاتيرك )1جةماعةتى ثشتط�يى بةتةواوى مةئمون، خةليفة ل��ةدواى وةستايةوةو موعتةزيلةكان دذى دةك��ردو سوننةى ئةهلى طةياندنى ب��الروك��ردن��ةوةو بؤ دةك��رد زؤرى ثشتيوانييةكى بةلرطةيانةى دةليلن لةسةرئةوةى كة قورئان ئةو فةرموودةو

سيفةتء كةالمى خواية.هةموو ث����ؤزدةك���ردو زؤر عةقلريان موعتةزيلةكان )2عةقلرييةوة، ليركدانةوةى ذير��ر دةخستة قورئانيان دةقيركى طويريان وةالياندةخستء تةقةبولينةكرداية عةقلريان ئةوةى

ثيرنةدةدا.ب����ؤ ض��ةس��ث��ان��دن��ى ���ن���ان���ى زةب�������رو ه���ير���ز ب���ةك���اره���ير )3شويرنكةوتوويان كؤمةلريرك ب��ؤئ��ةوةي ب�وبؤضونةكانيان، هةبيرت، بةالرم سةرةراى ئةمة خةلركيركى زؤر رقئةستوربوون ئةم ل��ةف��ةرزك��ردن��ى ت��ا ب���ةدواى هةليركدا دةط����ةران ب��ؤي��انء

ب�وبؤضوونة، رزطاريان ببيرت.4( هيرنانةوةى بةلرطةى بةهيرزى قورئانى لةاليةن ثيرشةواى بةلرطة ئ��ةو ك��ورى ح��ةن��ب��ةل(ةوة، )ئ��ةمح��ةدى ئةهلى سوننة بةهيرزتريان بةلرطةيةكى موعتةزيلةكان وايكرد بةهيرزانةيش وايكرد، ئةمةيش دةرئ��ةجن��ام��ي وةالرم���دان���ةوةى، بؤ نةبوو بروايان بةقةناعةتى خؤيان، يان بووبيرت بةزؤر ئةوانةيشى ئيمام ك��ارةى بةم كردبيرت، موعتةزيلةكان بةب�وبؤضوونى ئةمحةد وردةوردة لةو ب�وبؤضوونةيان ثاشطةزببنةوةو رؤذ لةدواى رؤذيش موعتةزيلةكان بةرةو كةمبوونةوة دةضوونء

ذمارةيان زؤر كةميكرد.5( خةليفة موتةوةكيل، زياتر بايةخى بةكتيربة ئيسالمييةكان دةدا، تةنانةت ضةندين قوتاخبانةى ئيسالمى دروستبوونء

دذى بؤضوونةكانى موعتةزيلةكان دةوةستانةوة.

سةرضاوةكان:1( كتييب “بلقء كةفى يةك دوو طومانى سةلةفى” ن. موحةممةد بوننيت، و. جنم الدين فرج أمحد، ضاثى يةكةم/ نوسينطةى تةفسري/

2011ز.2( ضةمكى خةالفةت لةئيسالمدا/ كاروان كامةران حممود/ ضاثى

يةكةم، ضاثةمةنى سيما، سليمانى، 2009ز.3( ميذووى ئايينةكان/ د. كةيوان ئازاد ئةنوةر/ بةرطى يةكةم،

ضاثى يةكةم، ضاثخانةى ضوارضرا، سليمانى، 2009ز.ان لةدةورانى مةنسورو رةشيدو 4( ئاورنطى ميذوو )زانستء وةرطريمةئموندا لةطةل تيشكيك لةسةر كةسايةتيى رةشيدو سةردةمةكةى/

جيهاد خاوةرى/ ضاثى يةكةم، ضاثخانةى طةنج، سليمانى، 2011ز.5( ضريؤكى ئايينةكان/ ن. سليمان مةزهةر/ و. لوقمان حاجى سليمانى، سةردةم، ثةخشى ضاثء دةزطاي يةكةم، ضاثى قادر،

2008ز.6( ثوختةى ميذووى ئيسالمى/ د. موحةممةد سوهةيل تةقوش، و.

نهاد جالل حبيب اللة/ ضاثى يةكةم، دارالفكر، بةيروت، 2009ز.غةريب موعتةزيلةدا/ لةبريوباوةرى قورئان خةلقى كيشةى )7

زاهري/ ذمارة )37(ي رؤذنامةى ضاودير، 2011/1/3ز.ئةبوحةنيفة، ئيمام )شافيعى، ئيسالم، ثيشةواكةى ذيانى ضوار )8

ماليك، ئةمحةد(/ ئارام عةبدولآل/ ضاثى دووةم، سليمانى، 2009ز.

موعتةزيلةكان عةقليان زؤر ثيرؤزدةكردو هةموو دةقيكى

قورئانيان دةخستة ذير ليكدانةوةى عةقلييةوة، ئةوةى

عةقليان تةقةبولينةكرداية وةالياندةخستء طوييان ثينةدةدا

ميذووي سةرهةلداني بريوباوةري موعتةزيلة

93 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

سةبارةت بةثرسةكاني، ئاينيء عةلانييةت، عةلانييةكان هةنديرك بؤضي ضيياندةويرت؟ ئيسالمييةكان ضيياندةويرت، سياسةت دينء جياكردنةوةي هةولري لةئيسالمييةكانيش وانينة راستة؟ لةئيسالمدا فةرمانرةوايي دةدةن، ئايا ئةو ت�رئيمام ن��ير��وان لةناكؤكييةكاني هةية؟ بووني ثشتاوثشت ئيسالميدا لةميرذووي دةخويرنريرتةوة؟ موعاوية ضي عةليء ي لةهةرمير هةبووة؟ ئيسالمي دةولرةتي بةناوي دةسةآلتيرك كوردستاندا ئيسالمييةكان خةريكي دروستكردني ثرؤذةي هاوبةشن، ئايا ئةو ثرؤذةية سةركةوتوودةبيرت؟ بؤضي تائيرستا دةمارط�يي حزبايةتي الي ئيسالمييةكاني كوردستان ماوة؟ بةعةلانييةكان؟ طؤظاري بةرامبةر بةديل ببنة ئايا دةتوانن ريرطاي شةرع ئةمانةو ضةندين ثرسياريرتي ئاراستةي بةريرز روونكردنةوةيان، بةمةبةسيت كرد، بازياني موحةممةد د.

فةرموون ئيروةو تاوتويركردني ئةو باسانة.رير���ط���اي ش����ةرع: م��ةس��ةل��ةي دي����نء ع��ةل��ان��ي��ي��ةت ض��ؤن سةريهةلردا، مامةلرةكردني دينء عةلانييةت بةض شيروةيةكة،

عةلانييةكان ضيياندةويرت، ئيسالمييةكان ضيياندةويرت؟ ال��رح��ي��م، ال��رمح��ن ب��س��م اهلل ب��ازي��ان��ي: د. م��وح��ةمم��ةد بةرنامةيةكة هةلربةتة دين: دةكةين. بةريرزتان هاتين بةخ�رلةاليةن خواي طةورةوة بؤ مرؤظةكان هاتووة، دين ملكةضيية بؤ ثةيرةويرك، دين واتة: )دينونة( بؤئةوةي هةم بةختةوةريي دنيايان دةستبكةويرت، هةم بةختةوةريي قيامةت، هةم دألء دةولرةت كؤمةلرطةو كاروباري هةم ئاسوودةبيرت، دةروونيان بةجواني بةريروةببةن، هةموو ملكةضنب، بةآلم عةلانييةتيش دينة دوورخستنةوةي عةلانييةت بؤضوونيركيرتة، دي��دو ل��ةذي��ان��ي خ��ةلر��ك، وةث��ير��ي��دةلر��نير )م��ي��ت��اف��ي��زي��ك��ي(: لةثشيت بةختةوةربيرت، ئينسان ذي��ان��ي ب��ؤئ��ةوةي س��رووش��ت��ةوة،

ثةيرةووثرؤطراميرطة لةدينةكان، دينيركة عةلانيةتيش بةمةرجير ثيادةيبكات، دةيةويرت دةكات، خؤي بانطةشةي بيرت، بؤ خوا بؤ خواية ئ��ةوةي نةكريرت، دنيا تيركةلري دين دةسةآلتداربيرت، سةرزةوي ثادشاو بؤ دنياية بؤ ئةوةيشي هيرلرة زياتر لةئيسالمدا بةريروةبضيرت، مرؤظةكان بةعةقلري وةعةقلري دي��اري��ك��ردووة، سوننةي ق��ورئ��انء طشتييةكاني تيردايةو مةجالي دةرف��ةت��ة ئ��ةو ل��ةض��وارض��ير��وةي مرؤظيش ب��ؤ ه��ةرس��ةردةم��ير��ك ل��ةث��ير��ن��اوي ئ��ةو رير��ط��ةي��ةي��ة ك��ة خ��واي كة ب��اس��ي��دةك��ات، )j(ثيرغةمبةرةوة ل���ةس���ةرووي ط���ةورة بانطةشةي خةلرك دةكات، بةبةرضاورووني كؤمةلريرك ثرسيار الي وةآلمةكانيان ثرسيارانة ئةو لةديندا، وةآلمدةدريرتةوة هاتوويت، لةكويروة : دةلر���نير كة هةية، كةمرت عةلانيةكان

د. موحةممةد بازياني:دوايئةوةي دةسةآلتي ئيسالمي لةسالي

)1924(دا نةما، حالةتيك دروستبوو بؤ زؤربةي زانايانء هةلطراني فيكري ئيسالميء تووشي سةرسامييةك بوون

ئا. ديدار: هيدي هةولريي

د. موحةممةد بازياني

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني94

وةآلمي ثرسيارة ئةم دةرؤي���ت؟ ك��وير بؤ هاتوويت، بؤضي هةية، وةآلمي ئاينةكاندا لةهةموو نيية، عةلانييةكان الي عةلانييةكان الي تةنيا ئيسالمدا، لةئاييين بةتايبةتي ئةوة هةية كة بةريركةوت هاتؤتة دنيا، دوايي ذيانء ثاشان مردنء تةواودةبيرت، وةكو هةموو شتيرك تةواودةبيرت، بةآلم كوير بؤ هاتوويت، بؤضي هاتيت، لةكوير تؤ دةلريرت: دين

دةرؤيت؟ ئةوانة وةآلميان لةديندا هةية.لةكؤمةلرطةدا، دين ثةيرةوكردني لةمياني ريرطاي شةرع: ه��ةرك��ارير��ك ك��ة ل��ير��دةك��ةوير��ت��ةوة، دةره��اوي��ش��ت��ةي كؤمةلريرك ل��ةب��ةرام��ب��ةر ملمالنيريةي ئ��ةو ه��ةي��ة، خ��ؤي ك���اردان���ةوةي لةضييةوة درووستبووني ه��ؤك��اري درووس��ت��دةب��ير��ت، دي��ن

سةرهةلردةدات؟عةلانييةت م��ير��ذووي ئ��ةط��ةر ب��ازي��ان��ي: م��وح��ةمم��ةد د. ثيادةكردني ئةوة شتيركة، ثاشان فيكر تةماشابكةين وةكو ب��ووة ملمالنيريةك ئ��ةوة ل���ةدةولر���ةت، دينة ج��ي��اك��ردن��ةوةي بةتايبةت لةئةوروثاوة بةرثابووة لةنيروان كةنيسةو زاناكاندا، زانسيت، دةرةجن��ام��ير��ك��ي دةطةيشتنة ك��ة زان��اك��ان ضونكة ةدا ملمالنير كةنيسة رازينةدةبوو بةو راستيية زانستييانة، ل�رزؤرجاريش كة زان��اك��ان، كةنيسةو لةنيروان دروس��ت��دةب��وو حكوميشيان واه���ةب���وو ج����اري ب����وون، دةس���ةآلت���داري���ش لةدةستدابوو، بةتايبةت لةئةوروثاو ضةرخةكاني ناوةراستدا زؤرجار كةنيسة زاناكاني سةربريوةو سوتاندوونيان، زؤرجار ياخود بةكوشنت، رادةي��ةي ئةو دةطةيشتنة ملمالنيريةكان دوورخستنةوةيان تةواودةبوو، بةآلم ئةو ملمالنيرية لةجيهاني جياوازةو ئيسالم ديين ضونكة دروستنةبوو، ئيسالميدا لةئيسالمدا طرنطي بةزانياري دراوة وةكو هزر، كة يةكةمني بينيويانة زانايان زؤرجار دةستيثيركردووة، بة)إقرأ( ئايةت دةس��ةآلت��داران��ي س��ةردةم��ي خ��ؤي��ان ل��ةراس��ت��ةرير��ي ئيسالم دةكةن، تةماشادةكةين بةردةوام بةرامبةريان الدةدةنء زولربةئاشكرا زؤر ئيسالميدا لةميرذووي ئ��ةوةش راوةس��ت��اون، ديارة، دةسةآلت لةو كاتة نةيدةويست بيرديين بآلوببيرتةوة، بةآلم ئيرستا دةسةآلت دةبير بةشورابيرتء دةسيت بةدةسيت كة انان، موسولر ناو كةوتؤتة لةوبارةوة ملمالنير بكريرت، دةسةآلتدار ستةميكردووة، جاري وا هةية شؤرشيانكردووة، ك��وري )سةعيدي ي��ان ئةشعةر( )ئينب ش��ؤرش��ةك��ةي وةك��و ك��وري )حةجاجي وةك��و ��ير��ك��ي زالر ب��ةرام��ب��ةر ك��ة جوبةير( )حوسنير شؤرشةكةي يان بةرثايانكرد، سةقةيف( يوسفي كوري يةزيدي بةرامبةر كة ئةبوتاليب( كوري عةلي كوري كةسيرك كة ب��ووة لةكاتيركدا ئةمةش بةرثايكرد، موعاوية خةلركيش دةك��ات، لةخةلرك زولر طرتؤتةدةستء دةسةآلتي لةميرذووي نةبيرت، ثاشاطةرداني كة دةدا ب��ةو بةيعةتيان لةنيروان ه��ةب��ووة ملمالنير حالرةتانة ل��ةو تةنها ئيسالميدا

قورئاني )j(ثيرغةمبةر موعجيزةي ثيرشةوادا، دةس��ةآلتء لةاليةن دراوة ن���ر كراوةية، ثةرتوكيركي قورئانيش ث���ؤزة، خواي طةورةوة، سةبارةت بةثرسيارةكةت، ئةم نيزاعة كةمرت لةزاراوة بةآلم ئيسالميدا، زاناياني لةنيروان درووستدةبوو زانستييةكاندا بؤمنوونة كرؤنيسكؤس دةيوت: »زةوي وةكو تؤثيرك وايةو دةسوريرتةوة، ئةوة ثيرضةوانةي ئةفكاري كةنيسة بوو، كة دةيوت: زةوي راستة! بةهؤي ئةوةوة ئازاريركي زؤر زانيارييانة ئةو لةسةر لةئيسالمدا بةآلم دةضيرذت« زؤريان

هةرطيز وانةبووة شتيرك رووبدات.تيؤرييةكاندا، فيقهيء جياوازة لةبوارة ش��ةرع: ريرطاي زياني ضةند تا ضؤنة، كيرشةية ئةو درووستدةبوو، كيرشة بةاليةني رؤحي ئيسالمي طةياندووة لةبةرامبةر جةماوةردا؟

فيكريية رؤح��يء حالرةتة ئ��ةو بازياني: موحةممةد د. روويداوة راستة، بةتايبةتي لةخةلرقي قورئاندا، واتة: قورئان لةخةليفةكاني ه��ةن��دير ئ��ةوةب��وو خ��وداي��ة، دروس��ت��ك��راوي هزريركيان موعتةسةم بةتايبةتي عةباسييةكان سةردةمي ثيرضةوانةي ئةمةيش خواية، مةخلوقي قورئان كة هةبوو سةردةمةيش ئ��ةو زان��اي هةندير وة قورئانة، ئايةتةكاني ب��ةت��اي��ب��ةت��ي ه���ةن���دير زان����اي ك��اس��ةل��ير��س ل���ةب���ةردةم م��الر��ي مةخلوقة، قورئان بوون بؤضوونة ئةو لةطةأل دةسةآلتداران، ئةو لةزاناكاني كؤمةلريرك حةنبةلء ك��وري ئةمحةدي بةآلم ئامادةي وة راوةستان، بؤضوونة ئةو لةبةرامبةر سةردةمة ئةوةش بوون قوربانيبدةن، ذيانيشيان لةزيندان بةسةرببةن، ملمالنيريةش ئةم سةردةكةوتن، زانايان هةر لةكؤتاييشدا ل��ةب��واري واه��ةب��ووة ج��اري خةليفةكان بةتايبةت ه��ةب��وو، لةزانايانيان ه��ةن��دير ئةفكاري ه��ةن��دير تةبةنيي فيكريدا كردووة كة ناشازبوون، بةآلم زاناكان ئامادةي ئةوةبوون كة

باجي زؤر لةثيرناويدا بدةن.ل��ةط��ةأل لةئيسالمييةكانيش ه��ةن��دير��ك ش����ةرع: رير��ط��اي ئةوةدانةبوون، كة دينء سياسةت لةكؤمةلرطةدا ثيادةبكريرت، دةدةن، ضةمكة دوو ئةو جياكردنةوةي هةولري بةشيروةيةك وانينة ت�ر ئةو ئايا دةدرير��ت، جياكردنةوةي هةولري بؤضي

راستة؟ئ��ةوةي دواي بلريرني دةت��وان��ني ب��ازي��ان��ي: موحةممةد د. حالرةتيرك )1924ز(دا لةسالري نةما ئيسالمي دةس��ةآلت��ي فيكري بةتايبةتي هةلرطراني زاناكان زؤربةي بؤ دروستبوو ئيسالمي تووشي سةرسامييةك بوون، ثاشئةوةي دةسةآلتي ئيسالمييةكان دةولر��ةت��ة ه��ةم��وو درووس��ت��ب��ب��وو، ئيسالمي كؤببوونةوة لةذيرر سيربةري خيالفةتي ئيسالميدا، لةناكاودا لةدةولرةت دين جياكردنةوةي ئيعالني ء ناميرينر خيالفةت دةكريرت، بةتايبةتي مستةفا كةمال ئةو فيكرةي ثةيرةوكرد، وابوو قةناعةتيان لةزاناكان هةنديرك دروستبوو حالرةتيرك

ديداريك لةطةل د. موحةممةد بازياني

95 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

لةشارستانيريت ئةوان وايكردووة بةئيسالمةوة ثابةندبوون سياسةت تيركةلري دي��ن »دةب��ير��ت وت��ي��ان بؤية دواب��ك��ةون، دةسةآلتي ل���ةدةرةوةي ئةوكةسانةي بةتايبةتي نةكةين« دةولر��ةت��ي ع��ومس��ان��ي دةي��اخن��وير��ن��د، دةي��ان��وي��س��ت السايي نيزامة عةلانييةكةي مستةفا كةمال بكةنةوة، بؤية نةتوانرا )j(ثيرغةمبةر بةتايبةتي جيابكريرنةوة، سياسةت دي��نء تسوسهم بنوإسرائيل )كانوا : دةفةرموير لةفةرموودةيةكيدا ثيرغةمبةر كة بةنوئيسرائيل سياسةمتةداراني .)... األنبيا ب����وون، ل��ةه��ةم��ان ك��ات��دا س��ي��اس��ةمت��ةدارب��وون، ه��ةرك��ات��ير��ك دةطرتةوة، ئةوي جيرطةي يةكيركيرت دةمرد، ثيرغةمبةريركيان ه����ةروةك ل��ةس��ورةت��ي )ال��ب��ق��رة(دا ه��ات��ووة ئ��ام��اذة ب��ؤئ��ةوة الي ض��وون��ة ك��ة بةنوئيسرائيل، دةم��راس��ت��ةك��ان��ي دةك���ات بؤئةوةي ة بن�ر بؤ »ثادشايةكمان وتيان: ثيرغةمبةرةكةيان، مالرومولركمان ل��ةس��ةر ضونكة خ���وادا، لةثيرناوي جبةنطني ئةوةية بطةريرنينةوة«. مافةمان ئ��ةو تاوةكو دةرك��راوي��ن، طةورة خواي جيابكريرتةوة، لةسياسةت دين ناتوانريرت كة فةرماني لةذيرر بتوانن بؤئةوةي بةمةليك، ناردن بؤ تالوتي دةستيبةدةسيت ل��ةوير��دا دي��ارة رزط��ارب��ك��ةن، خؤيان ئ��ةودا دةسةآلت دةردةكةويرت، هةتا سيفةتي مةليك دةردةكةويرت، واتة: سياسةت، سةلةيف دةكات، دةسةآلت باسي كة خةلرك »ضاوديرريكردني كة دةك���ةن، سياسةت راظ��ةي وا ساليح لةهةمان تيرطةيشتوونء لةوة زؤر كة ئوممةتة« كاروباري ثيشاندةدات، سياسةمتةدارةيش ئ��ةو مواسةفاتي كاتدا خواي كة جيابكةينةوة، لةسياسةت دي��ن دةت��وان��ني ض��ؤن هةذاربووةء ثياويركي ناوبراو كة هةلربذارد تالوتي ط��ةورة ئ��ةوة خ��ؤش��دةك��رد، ثيرستةي ك��اس��ب��ك��ارب��ووةو ل��ةوك��ات��ةدا كة بير لةبنةمالرةيةك تةنها نابيرت كة ، دةطةيةنير ئةوةيش قؤرغي دةسةآلت بكات، كة تةنها زانسيت هةيةو جةستةيشي شياوة، بةو زانستة بؤ بةريروةبردني دةسةآلت، ئةوة بةرزترين دةستيبةدةسيت ئايةتيركدا لةضةند ل��ةدي��ن��دا، سياسةتة دةس���ةآلت���ي ت��ير��داي��ة، ب��ؤي��ة ج��ةن��ط��ك��ردن ل��ةس��ةر دةس���ةآلت ئةوكةسانة ةدا شورا ل�ر بةلركو نيية، ئيسالميدا لةعةقيدةي

دادةنيرت، كةزانستء جةستةيشيان شياوة.رير��ط��اي ش���ةرع: زؤرج���ار ه��ةرك��ةس��ةو ب��ةش��ير��وةي��ةك باس ثيرناسةي جيا بةروانيين دةك��اتء ضةمكةكان لةطؤريين ضةمكة جياوازةكاني قورئان دةكةن، بؤمنوونة تيركةلركردني دينء سياسةت، ئةم جؤرة ب�كردنةوةية تا ضةند ريرثيردراوة؟

ثيرش مؤديررنةو باسي زؤرج��ار بازياني: موحةممةد د. رووداوةكانء دواي رووداوةكان دةكريرت، راستييةكةي ئةم ضةمكانة كاريطةريي رؤذئاواية لةسةر ميللةتاني ئيسالمي، بؤئةوةي شارةزابكةن خؤيان لةوبارةوة انان موسولر دةبير بزانن لةكويري رووداوةكانن، بةآلم دةبير ب�مةنداني ئيسالمي

)j(واب�بكةنةوة مادام لةسروشةوة ئةم قورئانة بؤ ثيرغةمبةربةكات سويرند ط��ةورة خ��واي كة ئيرمة ئةمرؤي تا هاتووة، )العصر( دةخوات، ئةو شةريعةتةي قورئانء سوننة بؤ هةموو

ڇ چ چ ]چ چ ئايةتي: ل��ةدواي ساتيركة، كاتء املائدة. گ[ ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇ ڇ مادام خواي طةورة خاوةني مرؤظةكانة، خاوةني ئةو زانستةية بةمرؤظةكاني دةدات، ئيرمة لةهةر سةردةميركدا دةتوانني بةو ةدا قورئانة ذياني خؤمان بةريروةببةين بةئيجتيهاد، واتة: ل�ر: »دةبيرت دين لةسياسةت جيابكريرتةوةو ئةو قسانةي كة دةلرنيردين بؤ مرؤظةكانة! سياسةتء دةسةآلتيش بؤ ئيرمة«. خواي )j(طةورة مةجالانثيردةدا كة هيرلريركي طشتييةو ثيرغةمبةر

بةسروش قورئان ثةيرةوييانكردووة، خةليفةكان ثاشان هاتووة، هةندير شتيرت جيربيل بةثيرغةمبةري)j( فةرمووة، ف��ةرم��وودةك��ان��ي ك��ة ش��رؤظ��ةي��ك��ردووة، )j(ثيرغةمبةريشخؤيةتي، هةرضي بةجوآلنةوة كردوويةتي لةناو ياوةرانيدا، خواي بؤمنوونة الساييانكردؤتةوة، سةحابةكانيش بؤية نويرذكردن ضؤنيةتيي بةآلم نويرذبكةين، فةرمانيداوة طةورة فةرموويةتي: )j(ثيرغةمبةر بةلركو باسنةكراوة، لةقورئاندا نويرذدةكةم« هةندير شتيرت هةية »نويرذبكةن وةكو ضؤن من )j(ثيرغةمبةر لةدواي نةبووة، )j(ثيرغةمبةردا لةزةمةني دان��اوي��ن، ب��ؤ ريرطةيةكي )j(ثيرغةمبةر بؤية داه��ات��ووة، سوننةتي وة بةسوننةتةكةم، »دةستبطرن فةرموويةتي:

ديداريك لةطةل د. موحةممةد بازياني

دةبيرت ب�مةنداني ئيسالمي واب�بكةنةوة، مادام ئةم قورئانة بةسرووش بؤ

ثيرغةمبةر)j( هاتووة، تا ئةمرؤي ئيرمة كة خواي طةورة

سويرند بةكات )العصر( دةخوات، ئةو شةريعةتةي قورئانء سوننة بؤ هةموو

كاتء ساتيركة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني96

خ��ةل��ي��ف��ةك��ان��ي راش���دي���ن« ب��ؤ من���وون���ة؛ ئ���ام���ارو ف��ةرم��ان��ط��ة لةسةردةمي ب��ةآلم ن��ةب��ووة، )j(ثيرغةمبةردا لةسةردةمي لةبةرئةوة دام��ةزرير��ن��را، خةتابدا ك��وري ع��وم��ةري ثيرشةوا سةربازيي دةبيرت بنوسريرتةوة، دةبيرت لة)بيت املال( بزانريرت لةهةمان يبكريرن، سةرذم�ر دةب��ير ئةمانة هةية، ث��ارة ضةند بةضي ثيريدةفةرموويرت ير��ت دةن���ر يةمةن بؤ موعاز كاتدا ئةطةر »بةقورئان، دةفةرمويرت: ئةويش دةكةيت؟ حوكميان لةقورئاندا نةبوو، لةسوننةتةكان، ئةطةر لةسوننةتةكانيشدا

نةبوو ئيجتيهاددةكةمء ماندوويشنامب« واتة: ئاييين ث�ؤزي ئيسالم دةرفةتي ئيجتيهادي تيرداية هةتا قيامةت، بؤية دكتؤر لةوة وتارةكانيدا جةخت لةزؤربةي عةبدوحلةميد موحسني دةكاتةوة كة وةحي ضؤن دابةزيوة، دةبيرت بةئيجتيهاد لةطةأل دةفةرمويرت: ط��ةورة خ��واي كاريثيربكريرت، س��ةردةم ك��اتء ط��ةورة خ��واي النحل. ڇڑ[ ڇ چ چ ]چ ذيرر دةضيرتة ك��ةس يةكةمني دةك���ات، ب��ةدادط��ةري ف��ةرم��ان دادط���ةرة، ثيرشةوايةكي ط���ةورة خ��واي ع��ةرش��ي س��ير��ب��ةري

��وازة خ���واي ط���ةورة ل��ةق��ورئ��ان��دا ب��اس��ي��ن��ةك��ردووة، ئ��ةو ش��يرخةليفة دةك��ات، كؤضيدوايي كاتير )j(ثيرغةمبةر بةلركو ئ��ةب��وب��ةك��ري س��دي��ق ل��ةش��وير��ين خ���ؤي دادةن����ير����ت، ت���ةي )بةنوسةعيد( لةطةأل عومةري كوري خةتاب حيواردةكةن، كة ئيروة ئةهلي مةدينةين، »ئيرمة دةلريرت يةكيان دابنريرت؟ كير ئةزيةتدةدران، دةكوذران، كة هاتنة مةدينة لةشاري مةككة ئةنساربوون ئيروة فةرمووي: ئةويش ثةيداكرد، عيزةتتان ئيرمة بؤ دينة ئةم لةسةرةتاوة ب��ةآلم ب��وون، ئيرمة ثالرثشيت جةنط س��األ ضةندين ئ��ير��وة، طةياندمانة ئيرمة داب��ةزي��وة، بةآلم ثيرغةمبةر)j( كة لةنيروان ئةوسء خةزرةجدا هةبوو، ئيمام كة ئةجناميرك طةيشتنة لةكؤتاييدا بوو، لةئيرمة هات بؤ ئاماذةي )j(ثيرغةمبةر كة خةليفة. بؤ ئةبوبةكر شياوة لةكاتيركدا قيامةتيية، ئوموري كة نويرذيدا، لةثيرش كردووة بةيعةتةكةي ئةبوبةكريش ئيمام دانيثيردادةنيرت، خ��ؤي تةواونابيرت، هةتا ئةوكاتةي تةواوي خةلرك متمانةيثيرنةدةن، دا. ئةبوبةكر بةئيمام بةيعةتيان كؤضكةران ئةنسارو بةآلم جيرط�بوو، لةويردا طشيتء شتيركي بووة بةيعةتةكة ئينجا ئيمام وتي«ئةطةر مردني، ثيرش ئةبوبةكريش ئيمام دواتر عومةر ببيرتة ثيرشةوا شتيركي باشة. بؤية موحةممةدي كوري ئةبوبةكر، كوري خؤي بوو، بةآلم نةيوت »ئةو لةشويرنم ببيرتة خةليفة« بؤية بةشورا ئيمام عومةر بووة خةليفة، كة ئةوكات تازة خةلرك لةدين هةلرطةرابوونةوة، زةكاتيان نةدةدا كة مايف هةذارانة، بؤية يةكيركي وةكو عومةري كوري خةتاب بةهيرزة، يةكيركيشة لةوكةسانةي ثيرغةمبةر)j( زؤر طرنطيثيرداوة ئةو خةلركةكةيش بةآلم بوو، خؤي ئيجتيهادي ئةوة دابنريرت، ضووة خةتاب ك��وري عومةري كاتيرك بؤية بةيعةتيانثيردا، لةئيروة ب��ةآلم بوومة دةس��ةآلت��دار، »م��ن وت��ي: س��ةر ميمبةر ضاكرتنيم، ئةطةر كاريركم كرد ثيرضةوانةي شةريعةتي ئيسالم ء وتي: بوو، ئةوا بةقسةم مةكةن« بؤية يةكيرك هةستا سةرثيرانان ئةطةر ثابةند بةشةريعةت نةبيت، »ئةي ئةم�ي موسولربةمشش�ر راستتدةكةينةوة«، سةبارةت بة عةبدولرآلي كوري دادوةربيرت ك��ورم عةبدولرآلي »دةبيرت فةرمووي: خؤيشي لةنيروانتاندا دواي مردمن، بةآلم نابيرت خؤي كانديدبكات بؤ

خةليفةيةتي«.رير���ط���اي ش�����ةرع: وات�����ة: ل��ةئ��ي��س��الم��دا ف���ةرم���ان���رةواي���ي

ثشتاوثشيت بووني نيية، بةلركو بةكارايي كةسةكةية؟ئ��ةوةي��ة بةلرطةيشمان ، ب��ةلر��ير ب��ازي��ان��ي: م��وح��ةمم��ةد د. تةميية ئينب ش��ةرع��ي��دا، سياسةتي ل��ةط��ةلر بطوجنيرت ك��ة دةفةرموويرت: »سياسةتي شةرعي بؤ ضاككردني دةسةآلتة« هةم ضاككردني بؤ داي��ن��اوة، ط��ةورة خ��واي ئ��ةم سياسةتة لةبةرئةوة ران��ةم��ةر، ه��ةم خ��ةلر��ك، ه��ةم دةس���ةآلت، شواني سةردةميركيرت بؤ لةسةردةميركةوة ضةمكانة ئ��ةم طؤريين

ديداريك لةطةل د. موحةممةد بازياني

ئيبن تةيمية دةفةرموويت: »سياسةتي شةرعي بؤ ضاككردني دةسةآلتة« ئةم سياسةتة خواي

طةورة دايناوة، بؤ ضاككردني هةم شواني رانةمةر، هةم خةلك،

هةم دةسةآلت، لةبةرئةوة طؤريني ئةم ضةمكانة لةسةردةميكةوة بؤ سةردةميكيتر حالةتيكي تةقليدية،

ضونكة ئةو سةردةمةي ئيمة هةندي ضةمك هةية، بؤنموونة لةباسي

دةسةآلت لةسةردةمي زوودا ئةمارةت بووة، خيالفةت بووة، واتة: هةمان ئةو دةسةآلتةية ئيستا باسيدةكات،

لةجياتي خيالفةتي ئيسالمي، دةتوانين بليين: دةسةآلتي ئيسالمي

97 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

هةندير ئيرمة سةردةمةي ئةو ضونكة تةقليدية، حالرةتيركي ضةمك هةية، بؤمنوونة لةباسي دةسةآلت لةسةردةمي زوودا ئةمارةت بووة، خيالفةت بووة، واتة: هةمان ئةو دةسةآلتةية ئيرستا باسيدةكات، لةجياتي خيالفةتي ئيسالمي، دةتوانني

بلريرني: دةسةآلتي ئيسالمي.ريرطاي شةرع: لةميرذووي ئيسالميدا بةشيروةيةكي طشيت،

دةسةآلتيرك بةناوي دةولرةتي ئيسالمي هةبووة؟حكومي س��الر��ي )1300( ئ��ةي ب��ازي��ان��ي: موحةممةد د. مةدينة. دةولر��ةت��ي ثيريدةوتريرت: كة لةمةدينة ئيسالمي وةكو مةدينة( )بةلرطةنامةي بةناوي هةبوو بةلرطةنامةيةك شاري كة دةس��ةآلت��دا، خةلركء لةنيروان واب��وو دةستووريرك انء مةسيحيء جولةكةو موشريكء يةهودي مةدينة موسولرتيردابوو، ثيرغةمبةر)j( لةبةلرطةنامةكةدا باسياندةكات وةكو بةرطريبكةنء كة هةية مافيان هةريةكةيان وة ئوممةتيرك، ئيسالمي دةولرةتي وشةي ئازارياننةدا، كةس سةالمةتنبء وةآلمي ثيرشئةوةي مةدينة. دةولرةتي دةوت��را: بةآلم نةبوو، ثرسيارةكةي ل��ةس��ةر دةم��ةوير��ت ب��دةم��ةوة، ث��رس��ي��ارةك��ةت رةس��ول؛ مةدينةي ب��دةم، روون��ك��ردن��ةوة هةندير ثيرشووتر ثيرشرت ناوي )يثريب( بوو، بةضووني ثيرغةمبةر)j( بؤ ئةو انان موسولر كةثايتةخيت رةسول، مةدينةي ناوينرا شارة بوو تا سةردةمي ئيمام عةلي كة دواتر ضووة شاري »كوفة« زياتربوون، اق لةع�ر عةلي ئيمام ه��ةواداران��ي لةبةرئةوةي ئةبوسوفيان ك��وري موعاويةي لةشامدا ئةوكاتة ضونكة شيروازيرك و ه��ةب��وو دةولر��ةت��ير��ك��ي دروستبووني س��ةرةت��اي ل��ةك��اردان��ةوة ه��ةب��وو ك��ة م��وع��اوي��ة داواي ئ���ةوةي دةك���ردو دةيوت: كاتيرك بةيعةت بةئيمام عةلي دةدةم كة بكوذاني ئيمام عومسان تةسليمبكات. موعاويةش لةبةرئةوةي دةولرةتيركي فةوزا كة بكات وا ئيجتيهاديركي نةدةبوو لةذيرردةستدابوو درووستببيرت، بةآلم ئةوان داواي ئةوةيان دةكرد كة بكوذةكة بدةنةوة دةستمان، ئةوة ئيجتيهاديرك بووة لةنيروان ئةو دوو )j(تةرةفة. دةولرةتي مةدينة كاتيرك درووستبوو كة ثيرغةمبةرضووة ناوشار، بةناوي مةدينة واتة: مةدةنييةت. بةلرطةنامةي ئيرستا دان��را بةشيروازيرك كة ب��وو، دةستوور يةكةم مةدينة هيرزيركي هةموو دةهيرنريرتء لةسةر دكتؤراي و ماجست�رتيرداية، وةكو ئاشتةوايي نةتةوةو هاووآلتيبوون، لةدادطاكان انان وةرط�اوةتةوة، ئةوة زؤرجار مايف جولةكةكان لةموسولر

ميرذووي ئيسالمي شاهيدة.ريرطاي شةرع: لةكيرشةو ناكؤكييةكاني نيروان ئيمام عةليء

موعاوية ضي دةخويرنريرتةوة، ضؤن رووياندا؟د. موحةممةد بازياني: ئةوة زؤر قسة هةلردةطريرت، بةآلم لير�ازيبيرت( )خ��وا عةلي ك��وري حةسةني بةكورتييةكةي؛ طةشبكات( رووي )خ��وا عةلي ئيمام شةهيدبووني دواي

حةسةن ئيمام كوفة خةلركي خ��ةوارجي��ةك��ان��ةوة، ل��ةالي��ةن هةلردةبذيررن بؤ ئيمامةتي، بةآلم خؤي تةنازولدةكات بؤئةوةي ئةو هةقة، لةسةر دةيزاني خؤي كة بةسبيرت، خويرنرشنت )j(سالرة ثيريدةوتريرت: سالري جةماعة، لةبةرئةوة ثيرغةمبةردةف���ةرم���وير���ت: »ب��ةه��ؤي ئ���ةو ك��ض��ةزاي��ةم��ةوة دوو ك��ؤم��ةلر انن« موسولر هةردوواليان كة ئاشتدةبنةوة، انان لةموسولرئيمام حةسةن تةنازول بؤ موعاوية دةكات بؤئةوةي جيهاني ف��ت��وح��ات دةس��ت��ث��ير��دةك��اتء ب��ةي��ةك، دوات���ر ب��نب ئيسالمي اناندا، موسولر لةنيروان دروستدةبيرت طةورة ئاشتةواييةكي ئةوة ئيجتيهاديركة، وةكو ئةوةي ثرسيار لةحةسةني بةسري دةكةن: بؤضوونت ضيية لةو ملمالنيريةي لةنيروان ئيمام عةليء

موعاويةدا دروستبوو؟ فةرمووي: »چىئ ىئ ىئ یی ی ی چ يب ىب مب خب حب جب ىئيئ مئ حئ جئ

البقرة«. ئةوان ئوممةتيرك بوون رؤيشنت، ئيرمة دةتوانني وانةو بةجيرنشيين ك��وري يةزيدي موعاوية ليروةربطرين، ثةندي خؤي دانا، بةآلم ئيمام عةلي لةثيرش وةفاتيدا وةسيةتينةكرد بؤ جيرنشيين كورةكاني، هةلرةيةكي زؤر طةورةبوو خيالفةت بوو بةبنةمالرةيي، ئيرستايش جيهاني ئيسالمي بةو دةردةوة ، بةآلم ب�مةنداني ئيسالمي جةخت لةوة دةكةنةوة دةنالريرينردةس��ةآلت��ة دةستيبةدةستيكردني لةئيسالمدا ئ��ةس��لر ك��ة بةلركو بنةمالرةيي، خؤسةثاندنء نةك ئاشتييانة بةشيروةي بتوانيرت بؤئةوةي ئةمينداربيرت، بةهيرزو ئةوكةسة دةبيرت زان��س��تء جةستةيشي ب��ةرير��وةب��ب��ات، ه��ةروةه��ا دةس���ةآلت ئةوانة بةريروةدةبات، ضؤن خةلرك بزانيرت دةبيرت ، تةواوبيرهيرزي ئةمرؤ ئةوكةسة، هةلربذاردني بؤ مةحةكن سةنطي زانستيش ئةو هيرزةية، بةآلم ثيرغةمبةر)j( ئاماذةيثيركردووة

حةق الي عةليي كوري ئةبوتاليبة.بةشيروازيرك رؤذئ��اواي��ي ه��زري ثيرتواية ش��ةرع: رير��ط��اي بةرامبةر ئيسالم بطؤريرت، دواي الضووني جؤرج دةبليو بوش

لةحوكم، ئةطةرضي دذايةتييةكي زؤري ئيسالميش كرا؟ب����ةآلم ب����ةلر����ي راس����ت����ة، ب����ازي����ان����ي: م����وح����ةمم����ةد د. خةلركيركي دي��ن، بةرامبةر ب��وو رؤذئ���اوا وريابوونةوةيةكي زؤريش دواي )11(ي ئةيلول هاتنة ناو ئيسالمةوة، زؤر زياتر ئةمريكايش حاجييةكاني تةنانةت رووداوة، ئةو ل��ةثيرش زياديكردووة، ئؤبامايش ئاماذةي بةمةككةي ث�ؤز كردبوو دانثيردانانيركي ئ���ةوة ئ��اش��ت��ةواي��ي��ة، ئ��اش��يتء ك��ةش��وير��ين تةواوبوو كة بةراسيت ئيسالم تةواوة، ئيرستا ئؤباما سةرداني س��ةردان��ي لةميسريش دةك���ات، ئيسالمييةكان س��ةن��ت��ةرة ، انان خؤشياندةوير ئةزهةر دةكات، ئةو شويرنانةي موسولربةضاويركي ضةكدارييةكان بزووتنةوة حالريشدا لةواقيعي ي لةهةرمير تالريبان، قاعيدةو سةيردةكران، منوونةي خراث شاآلويركي كةوتنةبةر كؤمةأل بزووتنةوةو كوردستانيشدا

ديداريك لةطةل د. موحةممةد بازياني

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني98

ديداريك لةطةل د. موحةممةد بازياني

هةمووي ليبيا نيية، بؤضوونةي ئةو ئيرستا بةآلم ط��ةورة، ئةمريكايش ب��ةآلم دي��ن، ب��ة ثابةنديشن ضةكبةدةستةو ئةمريكا بةرذةوةنديي لةبةرئةوة دةك��ات، لةطةأل مامةلرةي طؤرا، كة زياتر تةماشاي بةرذةوةنديي خؤيان دةكرد، زياتر لة)50( سالرة دذايةتيي اليةنة ئيسالمييةكان دةكةن، بةآلم كة ئيسالمييةكان، اليةنة بايداوةتةوة الي ئةمريكا ئةمرؤ ماوةيةك لةسوريا هةتا جةماوةري، مةسةلةيةكي بوونةتة شيروة بةهةمان ئيرستا بةآلم بيردةنطبوون، ئةمريكييةكان داواي رؤيشتين دةكةن، ئةم ناوضةيةي ئيرمة ثرة لةنةوتء طاز، ئةمريكايش تةماشاي ثةيوةنديء بةرذةوةنديي خؤي ، دةكات، يان دةبير دذ بةو شةثؤلة بيرت كة ئةم نيزامةي ناويريان ئةوةتا دةبير لةطةلرياندابيرت، ئةمريكا سياسةتي خؤي دةطؤريرت، ضونكة هةردةم بةديلي هةية، ئةطةر ئةو بةديلة نا بةديليرت هةية، هةم ثةيوةندييان لةطةأل دةسةآلتة تازةكان ئةمريكاو بؤ دوير��ينر دذايةتييةي ئةو هةميش ، ضاكدةبيركة كيسنجةر هيرنري كةمرتدةبيرتةوة، دةك��رير��ت ئ��ةوروث��ا ئةمريكي، دةرةوةي سياسةتي بليمةتي ثيريدةوتريرت: بةئاشكرا دةلريرت: »ئةمريكا دؤسيت هةتاهةتاييء دوذمين

هةتاهةتايي نيية«.جيرط�ببيرت ئيسالمي تةوذمي ثيرتواية ش��ةرع: ريرطاي

وةك ئةوةي لةتوركيا هةية؟باشرتيش ب���اوةرم���واي���ة م��ن ب��ازي��ان��ي: م��وح��ةمم��ةد د. ج���ير���ط����دةب���ير���ت، ت���ةج���روب���ةي ت���ورك���ي���او ت����ون����سء...

هاتنةسةرتةختء هةموو اليةك مامةلرةي لةطةأل دةكةن.ئيسالمييةكان كوردستاندا ي لةهةرمير ش��ةرع: ريرطاي ئةو ثيرتواية هاوبةشن، ث��رؤذةي دروستكردني خةريكي

ثرؤذةية سةركةوتووبيرت؟سةربطريرت، تةمةننادةكةم من بازياني: موحةممةد د. زؤر م��ن شتيركيرتة، واقيعيش شتيركة، تةمةننا ب���ةآلم ء ئةمرؤ بةنزيكي نازامن، ضونكة ثةند لةرووداوةكاني دويرينرهةيةء حزبييانةيان ديدوبؤضوونيركي تائيرستا وةرناطرن، نةيانتوانيوة وةكو ثيرويست مامةلرة لةطةأل ئةو رووداوانةدا كةم بةضاويركي زياتربيرت كورسييةكي حزبيرك ب��ك��ةن، بةضاويركي ئيسالمي يةكطرتووي دةك��ات، ئةويرت سةيري كةم سةيري كؤمةأل دةكات، رةنطة بيانووي ئةوةي هةبيرت بةدةستةوةبوويرت، ضةكي كؤمةأل ل��ةرؤذان رؤذير��ك ضونكة من : بلرير رةنطة كؤمةلريش فيكريشدا، لةبواري تةنانةت كورسي دوو ئيسالمي بزووتنةوةي هةية، كورسيم ضوار خؤي، بةبؤضووني نةهيرينر هيض ئةجمارة لةوانةية هةية، يان ئةوة ملمالنيري كؤن هيرشتا شويرنةواري مابيرت، يانيش كؤمةلرة كةسيرك هةبيرت بةرذةوةندييان لةدةستبدةن بةبووني

بةرةيةكي ئيسالمي.

رير���ط���اي ش����ةرع: ب��ؤض��ي ت��ائ��ير��س��ت��ا ئ���ةو دةم��ارط���ي��ي ئايا م��اوة، كوردستان ئيسالمييةكاني الي حزبايةتيية

دةتوانن ببنة بةديل بةرامبةر عةلانييةكان؟د. م��وح��ةمم��ةد ب��ازي��ان��ي: ل���ةب���ةردةم ئ���ةو س���ير الي��ةن��ة ئيسالميية بةو حالرةتةي ئيرستايان تةمسيلي بةسيتدةكةن، ئةوانة دابنيرني، ب��ة)100( ثةرلةمان كورسييةكاني ئةطةر بةهةرسيركيان )12( كورسييان هةية، واتة: لةكؤمةلرطةيةكدا )%12( انة موسولر زؤرب���ةي خةلركةكةي ئيسالمييةء كة

سياسيداء ل��ةب��واري دةدات ئةمانة ب��ؤ دةن���ط خ��ةلر��ك ي كورسييةك ي��ان واب���روات ئةطةر نيية، قورساييةيان ئ��ةو زياددةكةن يان كةمدةكةن، دةسةآلت ناتوانن بطرنةدةست، عةقيدةو لةبواري بةخؤياندابضنةوة ئيسالمييةكان دةب��ير دةعوةو راطةياندنء سياسةتء سرتاتيذ، ئيرستا حزبةكاني دةكةن، ثيرداضوونةوة كاركردنيشياندا لةميكانيزمي دنيا بؤمنوونة؛ لةميسرو تونسء جةزائ�، بةآلم دةبير ميكانيزمي كاريان بطؤرن، كة تةنها طوتاريان بؤ ئيسالمييةكان نةبيرت، يان تةنها بؤ حزبةكةي خؤيان نةبيرت، بةلركو طشتط�بيرت بؤ هةموو كوردستان، كة ذياني ئةو خةلركة بةرةو خؤشي ببةن، ضونكة سياسةتي ئيسالمي واية بؤ ضاوديرريكردني ذياني خةلرك، وة ئةو هةآلنةي هةيانة نةيهيرلرنء دةستيبةدةستيي دةس����ةآلت ب��ك��ةن، ت��ةن��ه��ا ئ���ةوة ن��ةب��ير��ت ل��ةب��ن��ةم��الر��ةي��ةك��دا قؤرخبكريرت، دةبير ملكةضبكةنء بزانن دةسةآلت تةشريفي كة بةطةجنةكان ب��وارب��درير��ت وة تةكليفيية، بةلركو نيية

ديندارن، نةك هةر سياسةتيركي رووت ثةيرةوبكةن.

كورتةيةك لةذياننامةي د. موحةممةد بازياني:قؤناغةكاني لةدايكبووة، كةركوك لةشاري )1953ز( سالي خويندني سةرةتاييء ناوةنديء ئامادةيي لةو شارةدا تةواوكردووة، سالي )1977ز( كؤليذي كشتوكالي لةزانكؤي سليماني تةواوكردووة، بةثلةي ثالنداناندا لةنةخشةسازيء باآلي دبلؤمي )1981ز( سالي ناياب بةثلةي سياسييةكاندا لةزانستة ماستةري وةرطرتووة، ناياب لةلةندةن وةرطرتووة، دكتؤراي لةياساي نيودةولةتيدا بةثلةي ناياب لةسةر )1994-1997ز( ساآلني لةماوةي وةرطرتووة، لةلةندةن ثارتيدا، حكومةتةكةي لةكابينةي ئيسالمي، بزووتنةوةي ليسيت سةنتةريكي )1998ز( سالي بووة، ئاوديري كشتوكالء وةزيري دامةزراندووةو سرتاتيذي، تويذينةوةي بؤ )هودا( بةناوي ئةهليي ئةندامي بةردةوامة، ئيستا تاكو سةنتةرةو ئةو بةسةرؤكي بووة ئيمتيازو خاوةني كوردستانةو رؤذنامةنووساني سةنديكاي كاراي سةرنووسةري طؤظاري )هودا(ية، ثيشرت ئةندامي مةكتةبي سياسيء بةرثرسي مةكتةبي راطةياندني بزووتنةوةي ئيسالمي لةكوردستان/

عرياق بووة.

99 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

يةكةم/ ثيناسةو جؤرةكاني سياسةتي شةرعي: س���ي���اس���ةت: وش���ةي���ةك���ي ع���ةرةب���ي���ي���ةو ئ��ةس��لر��ي ك���ردارةك���ةي ل��ة)س��اس ي��س��وس س��ي��اس��ة(ةوة ه��ات��ووة، بةهيواي شتيرك س��ةرث��ةرش��ت��ي��ك��ردن��ي ل��ة: بريتيية ك��ة رامياري نوسةر هةنديرك كورديدا لةزماني - ضاكردني، وشةكةوة، ماناي لةهةنديرك نزيكة كة بةكاردةهيرنن بؤ لةرامهيرناني رةنطة كة دةستةمؤكردن، رامهيرنانء واتة: يةكيركة ئةوة لةعةرةبييةكةيشدا كة هيرنرابيرت، ئةسثةوة ل��ةم��ان��اك��ان��ي )س���اس( ل����ةرووي زم��ان��ةوان��ي��ي��ةوة- ب��ةآلم زاراوةي���ةك���ي شةرعييةو ئ��ةم��ة زاراوةي���ي���ةوة: ل����ةرووي كة ئ��ةوةي وةك��و هاتووة، )j(ثيرغةمبةردا لةسوننةتي األنبياء( تسوسهم كانت إسرائيل بين )إن فةرموويةتي: متفق عليه، واتة: بةنوئيسرائيلييةكان -كة دواتر ناونران ريربةرايةتييان يء ك��ارط���ر ثيرغةمبةرةكانيان جولةكة- دةكردن. سياسةت هةية شةرعييةو هةية بيدعةييةو هةية ش�كيية، سياسةتي شةرعي ئةوةية كة: خةلركي هةلرنيريت ييان بةطويررةي شةريعةتي بؤ شةريعةتي ئيسالمء كارط�رئيسالم بكةيت، سياسةتي بيدعةيش ئةوةية كة: بةطويررةي ياساو ريرساي داهيرنراوي ثيرضةوانةي ئيسالم يان بةثيري نةطةيشتؤتة هيرشتا كة - دابونةريتيرك هةواوهةوةسء يرتييان بكريرت، ثلةي ش�ك- حوكمي ئةو خةلركةو كارط�رريرساي ياساو بةثيري كة: ئةوةية ش�كيش سياسةتي خةلركي رير��ب��ةراي��ةت��ي��ي س��ةرك��رداي��ةت��يء ش���ك ئةهلي م��رؤظ، دةستكردي بةياساي كة ئ��ةوةي وةك��و بكريرت، سؤشياليسيتء ريرساكاني ياساو وةك دةكريرت، حوكم

دميوكراسيء دابونةريتة بتثةرستييةكان.س��ي��اس��ةت زاراوةي ك��ة دةزان���ي���ت ئ���ةوة ل���ةم���ةوة ن��ة دةت��وان��رير��ت ب��ةش��ير��وةي رةه���او طشيت وةرب��ط���ير��ت، وازي��ل��ير��دةه��ير��ن��رير��ت، رةه���او طشتيش ب��ةش��ير��وةي��ةك��ي ن��ة ئةوةيانة ث��ي��ادةك��ردن��ة، م��اي��ةي ق��ب��ولر��ةو ئ���ةوةي ضونكة ئيسالمدا ش��ةرع��ي��ي��ةك��ان��ي رير��س��ا ل��ةض��وارض��ير��وةي ك��ة زانايانء شةرعناسان جيريدةبيرتةوة، ئةمةيش ئةوةية كة لةشةريعةتي كة ئةوةي شةرعي، سياسةتي ناويانناوة:

خوا برتازيرت، ئيدي ئةوة جير باسي رةفزة.

دووةم/ باسةكاني سياسةتي شةرعي: م��ةب��ةس��ت ل���ةو ب���اب���ةتء م��ةس��ةالن��ةن ك��ة زان��اي��ان ���ب���ةك���ان���ي س���ي���اس���ةت���ي ش���ةرع���ي���ي خ���ؤي���ان���دا ل���ةك���ت���ير

ليريانكؤلريونةتةوةو تؤماريانكردوون، وةك: حوكمي وةك��و خيالفةت: ئيمامةتء حوكمةكاني -سةرشاني، ئةركةكاني ئيمام، مةرجةكاني ئيمامةت،

ضؤنيةتيي دانانء شيروازي الداني. - حوكمةكاني وةزارةت: شةرعيرتييةكةيء بةشةكانيء م��ةرج��ي وةزي���رةك���ان���يء ئ��ةرك��ةك��ان��ي س��ةرش��ان��ي��ان - لةسياسةتي شةرعيء كتيربةكانيدا كة دةوتريرت: وةزارةت بةوةزارةتةكانييةوة حكومةتة لةتةشكيلكردني مةبةست كة م��ان��اي��ةي��ة ب���ةم وةزارةت، ي���ةك دام���ةزران���دن���ي ن���ةك ناشيرت ان موسوولر غةيرة وتوويانة: لةزانايان هةنديرك وةزارةتء س��ةرؤك��اي��ةت��ي��ي مةبةستيان وةزارةت، ب��ؤ حكومةتةكةيةتي نةك تةعينبووني بةوةزيري وةزارتيرك-.

- دياريكردني ديوانةكاني دةولرةتء حوكمةكانيان. - دياريكردني مافء ئةركي سةرثةرشتياراني دةزطا كاروباري وةكو بةرثرسانيان، دةولر��ةتء رةمسييةكاني حوكمةكاني ئةماندان، ريركةوتنء تةقةبةسء جيهادو طشيتء بةيتولالي ثارةوساماني حيسبةو داوةريء زميمةو ئةهلي حوكمةكاني وياليةتةكانء واليي داناني - بابةتانة ئةم وا. شتيرتي جزيةو رير��ذةي دياريكردني وةك دةيبينيت - هةموو اليةنةكاني سياسةتي ناوةكيء

دةرةكيي دةولرةت دةطرنةوة.سييةم/ كتيبةكاني سياسةتي شةرعي:

ئةمانةي خوارةوة طرنطرتينء بةناوبانطرتين سةرضاوة كتيريب ئةم بابةتانةن:

علي أبواحلسن - املاوردي السلطانية/ )األحكام -1بن ممد بن حبيب البصري البغدادي- كة سالري 450ك كؤضيدوايي كردووة( ئةمة كتيربيركي ضاكة، بةآلم هةنديرك دةلر��ير��ت: كة بؤضوونةي ئ��ةو وةك��و تيرداية ه��ةلر��ةي وردة بدريرت لةدارولئيسالمدا تةنفيزي وةزارةت����ي دةش��ير��ت جوةيين ئيمام هةلرةيةكةو ئةمةيش زمي��م��ة، بةئةهلي

لةكتيربةكةيدا )الغياثي( زؤر بةتوندي ثةرضيداوةتةوة.

سياسةتي شةرعيقادر عةزيز سوةيفي

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني100

2- )األحكام السلطانية/ أبويعلى - ممد بن احلسني كردووة( كؤضيدوايي سالري458ك كة - احلنبلي الفراء ئةميش زؤر نزيكة لةوةي نوسخةيةكي كتوميت كتيربةكةي ماوةردي بيرت، لةوانةيشة هةردووكيان لةزانايةكيرتي ثيرش سةلةفدا زاناياني لةنيرو ئةمة وةريانطرتبيرت، خؤيانةوة شتيركي ئاساييء سروشيت بووة، بةآلم جياوازييةكةيان حةنبةلييةكاني راي ئةبويةعال كتيربةي ئةم كة: ئةوةية نيية. ماوةرديدا لةوةي كة هيرناوةتةوة مةسةلةدا لةزؤر - خؤي لةتويرذينةوةكةي ، فةقير حامد موحةممةد شيرخ كة لةسةر نوسخةكةي خؤي كردوويةتي - ئةو بابةتانةي بؤية باسيكردوون، بةتةنها م��اوةردي كة جياكردؤتةوة ئةم نوسخة ضاثكراوةي فةقيري رةمحةتي هةروةكو ئةوةية

كة هةردوو كتيربةكةي ثيركةوة ضاثكردبيرت. إمام الغياثي/ أو الظلم التياث يف األم��م )غياث -3احلرمني أبواملعالي اجلويين، لةسالري 478ك كؤضيدوايي كة باسنةكردووة مةسةالنةي ئةو هةموو ئةم ك��ردووة( هةنديرك ب���ةآلم ب��اس��ي��ان��ك��ردووة، ئةبويةعال م����اوةرديء ب��اس��ي��رتي ط��رن��ط��ي وروذان��������دووة، وةك����و ح��وك��م��ي ئ��ةو زةمانانةي خةليفانةيان تيرداناميرنيرتء ثيرشةواي طةورةي يةكيركيان هةية، كتيربة دوو ضاثي ئةم نيية. دينةكةيش الديب(، عبدالعظيم )د. بةتويرذينةوةي قةتةرة، ضاثي بةتويرذينةوةي ميسرة ئةسكةندةرييةي ضاثي ئةويرتيان )د. فوئاد عةبدولونعيمء د. موستةفا حيلمي(، هةردوو

ضاثةكةيشيان لةسالري )1400ك( بوو. والرعية/ ال��راع��ي إص���ح يف الشرعية )السياسة -4كؤضيدوايي )728ك( لةسالري تيمية( إبن اإلس���م شيخ كردووة، ئةم كتيربة هةم لةدووتويري كتيربيركي سةربةخؤدا الفتاوى( )جمموع )28(ي بةرطي لةناو هةم ضاثكراوة،

كةي ئيبنوتةمييية خؤيدا لة)ل244-397(دا هةية. 5- )حترير األحكام يف تدبري أهل اإلس�م/ بدرالدين بن جاعة( كةسالري )733ك( كؤضيدوايي كردووة، كتيربيركي بةآلم نوسراون، ئاسان عيبارةتةكاني ثوختةو ك��ورتء بابةتةكاني ئةم لةباسةكاني هةردوو )األحكام السلطانية(

دواي - ئيبنوجةماعة باسةكاني زؤرينةي كةمرتن، كان باسي – وةزارةت خ��ي��الف��ةتء ئ��ي��م��ام��ةتء ب��اس��ةك��ان��ي دادطاكاني سةرؤكايةتيي دةك��ةن. جيهاد حوكمةكاني عةبدولونعيم، فوئاد د. بةتويرذينةوةي قةتةر، شةرعيي بةآلم ضاكة كتيربةكة ضاثيكردووة. )1405ك(دا لةسالري لةثةراويرزةكانيدا خ��ؤي راي هةنديرك ت��وير��ذةرةوةك��ةي لةهاوضةرخاني هةنديرك راي هةرشويرين كة دةربريووة، ئةمرؤ كةوتووة تيرياندا، راو بؤضوونةكانيش ثيرضةوانةي حةزةريانليربكريرت، ثيرويستة بؤية سوننةتن، قورئانء

وةكو شاراوةنني، زؤر شةرعي لةخويرندكاري هةرضةندة بؤمنوونة لة)ل78(دا دةلريرت: دةشيرت ثلة طشتيية باآلكاني يان زميمة، بةئةهلي بدريرت لةدارولئيسالمدا دةولر��ةت لة)ل92(دا دةلريرت: ئيسالم لةم سةردةمةدا رير بةكؤيلةيي ن��ادات، يان ل��ة)ل259(دا وةكو راي د. يوسف ق��ةرةزاوي س��ةردةم��ةداو ل��ةم زميمة ئةهلي ثيرويستناكات دةلر��ير��ت: دواتر لةبةربكةن.. تايبةت جلوبةرطي لةدارولئيسالمدا لةم بةرثةرضي هةنديرك ئةهلي زميمة(دا )باسي لةبابةتي

هةآلنة بةكورتي دةدةينةوة، إن شاء اهلل. عبدالوهاب الدين تاج النقم/ ومبيد النعم )معيد -6عةلي موحةممةد بةتويرذينةوةي هجري( 771 السبكي/ مامناوةنديدا ق��ةب��ارة لةكتيربيركي كةسانيرت، ن��ةج��ارو

ضاثكراوة. بالرتاتيب امل��س��م��ى ال��ن��ب��وي��ة، احل��ك��وم��ة )ن��ظ��ام -7

اإلدارية/ عبداحلي الكتاني( دوو بةرطة. ك��ؤن��ة طرنطةكاني ل��ةس��ةرض��اوة ب��وو ه��ةن��دير��ك ئ��ةم��ة شةرعيية كتيربة دةبيرت حةمتةن كة شةرعي، سياسةتي )كتاب وةكو خبويرنريرت، لةطةلردا سةرةكييةكانيرتيشيان األحكام( سةحيحي بوخاريء )كتاب اإلمارة(ي سةحيحي

موسليم. ئةوانةي وةك��و هةرضةندة ه��ةن، كتيربيرتيش هةنديرك

ثيرشوو طرنطنني بةآلم باسي باشيشيان تيرداية، وةكو: امللك أخ���ق يف الظفر وتعجيل النظر )تسهيل -1وس��ي��اس��ة امل��ل��ك/ ال��ق��اض��ي امل������اوردي/ 450 ه��ج��ري، ه�ل )م��ي تويرذينةوةي ب��ريوت( العربية/ دارالنهضة

السرحان/ 1381 هجري(. ال�������وزارة/ امل�������اوردي/ األس��ك��ن��دري��ة( 2- )ق���وان���ني موحةممةد د. عةبدولونعيمء فوئاد د. تويرذينةوةي

سولةميان سالري )1398ك(. 3- )دستور معامل احلكم/ ممد بن س�مة القضاعي/

454 هجري(.4- )الترب املسبوك يف نصيحة امللوك/ أبوحامد الغزالي/ 505 هجري/ مكتبة الكليات األزهرية، ط. 1378هجرية(. أبوبكر الطرطوشي املالكي/ 520 5- )سراج امللوك/

هجري(.إبن أبوالفرج واخللفاء/ امللوك مواعظ يف )الشفاء -6اجلوزي/ 597 هجري/ داراحلرمني/ قطر( تويرذينةوةي د.

فوئاد عةبدولونعيم سالري )1402ك(. بن علي بن السلطانية/ ممد اآلداب يف )الفخري -7

طباطبا/ 709 هجري(.كة زؤرن كتيربيرت ضونكة ب��ةس��ة، ه��ةرئ��ةوةن��دةي��ش دةك��ةن، باسيرتدا لةطةلر شةرعي سياسةتي باسةكاني

سياسةتي شةرعي

101 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ل��ةك��ت��ير��يب )ال��ع��م��دة يف إع����داد ال��ع�����دة(ي��ش��دا ب��اس��ي زؤر بةتايبةتي ك���راوة، شةرعي سياسةتي لةمةسةلةكاني

ئةوةي ثةيوةنديي هةبيرت بةكؤمةلركاريي ئيسالمييةوة. دارايي سياسةتي سةرضاوةكاني ضوارةم/

دةولةتي ئيسالمي: ث��ارةوس��ام��انء داراي���ي ب��رب��رةي ذي���انء ثةيكةري دةولرةتء سوتةمةني جةنطن، خواي طةورة دةفةرمويرت: ]ڭ ڭ ڭ ۇ ۇ ۆ ۆ ۈ ۈ ې[ النساء. مايةي كردويةتيية ط��ةورة خ��واي سامانةي ئ��ةو وات��ة: - طةويرلرةكانتان. طةمذةو دةس��ت مةيدةنة راط�ييتان بؤ ط��ؤراوة )و(ةك��ةي دواتر )قواما(ة ئةسلرةكةي )قياما(:

كةسرةكةي لةطةلر تا )ي( جا .- بطوجنيرت ثيرشيدا مايةي بووبيرتة سامان كة راط����ي���ي ذي�����ان، ب��ةلر��ط��ةي��ة لةسةر ثيرويستييء طرنطيي هةبووني، لةبةرئةو طرنطيء ك��اري��ط��ةرير��ت��ي��ي��ةي��ش��ير��يت كة خ������واي ط�������ةورة ل���ةه���ةم���وو ق���ورئ���ان���دا، ل���ةو ش��وير��ن��ان��ةي ب���اس���ي ج��ي��ه��اد ب���ةس���ام���انء ج��ط��ة - دةك�����������ات ط�����ي�����ان جيهادي )التوبة(- لةسورةتي خستؤتة سامان بةسةروةتء ثيرش جيهادي نةفسء طيانةوة! لةبةرئةوةي باسةكةي سورةتي بؤية بةيعةتوةرطرتنة، تةوبة، خستووة، سامان ثيرش طياني ئ��ام��ادةي��ي ك��ة ك��ةس��ير��ك ضونكة كةواتة دةرب���ري طيانبةخشيين ضونكة ب��ؤت��ةوة، لةمالربةخشني م���الر���ب���ةخ���ش���ي���ن���ةك���ة ه����ؤك����اري نةفسة، ج��ي��ه��ادي ب��ةرث��اك��ردن��ي بةثارةو سامانيش تفاقي جةنطء ��داوي��س��ت��ي��ي��ةك��ان��ي س���ةرب���ازي ث��ير. ل��ةك��ت��ير��يب )ال��ع��م��دة يف دةك������رريرإع�������داد ال���ع�������دة/ ع���ب���دال���ق���ادر بن لةمة باس بةتةفسيل عبدالعزيز(دا ئةوسةرضاوانةي ئةطةرضي كراوة. سياسةتي باسي كة بامسانكردن ش��ةرع��ي دةك����ةن، ه��ةري��ةك��ةي��ش��ي��ان دةولرةتي داراييي سياسةتي باسي

ثيرويستيي لةبةرطرنطييء ب��ةآلم دةك���ةن، ئيسالمييش باسةكاني دارايي بؤ دةولرةتي ئيسالميء وردكردنةوةيان، هةنديرك زانا بايةخي تايبةتي بةباسةكاني دارايي داوةو

كتيريب سةربةخؤي دةربارةي نوسيووة، وةكو:يعقوب أب��وي��وس��ف ال��ق��اض��ي )اخل�����راج/ ك��ت��ير��يب -1ب��ن إب��راه��ي��م/192 ه��ج��ري( ك��ة ق��وت��اب��يء ه��اورير��ي ئيمام

ئةبوحةنيفة بووة. 2- كتيريب )اخلراج/ ييى بن آدم القرشي/203 هجري(

لةمامؤستاكاني ئيمام بوخاري بووة. 3- )األموال/ أبوعبيد القاسم بن س�م/ 224 هجري/ ط.

سياسةتي شةرعي

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني102

مكتبة الكليات الزهرية( بةتويرذينةوةي موحةممد خةليل هراس، ئةمةيان طةورةترين كتيريب ئةم كؤمةلرةية.

لةسير هجري( 251 زنويه/ بن محيد )األم��وال/ -4فياض، زيب شاكر )د. تويرذينةوةي ضاثكراوة، بةرطدا للبحوث والدراسات اإلس�مية(. ئاسيت ط. امللك فيصل ئةبوعوبةيد )األموال(ةكةي كتيريب ئاسيت وةكو ئةمةيان إبن اخل��راج/ ألحكام )اإلستخراج كتيريب هةروةها واي��ة. هةية ضاثكراوةو ئةميش هجري( 795 احلنبلي/ رجب

بةآلم وةكو ئةوانةي ثيرشووتر نيية. كتيريب ك��ةم��رت كتيربدا ل��ةن��اس��ان��دن��ي ع��ادةت��ةن ئيرمة دةهيرنينةوة، هاوضةرخ سةردةماني دواينيء نوسةراني

ئاستيشيان -هةرضةندة خويرنةران دةمانةويرت ضونكة بةكةم بزانني- هةربةكتيربة كؤنةكان شارةزابكةين، ضونكة زةمانيركن، ض هيي زانييان ناسيء كتيربةكانيان ئةطةر ل��ةال ب��اي��ةخ��ث��ير��دان��ي��ان خ��وير��ن��دن��ةوةو هيممةتي زي��ات��ر بيرطومان - ثيرشينةكان جطةلةوةي ئةمة دروستدةبيرت، ةكةي ئوممةت نةوة ساحلر ثيرغةمبةر)j(و سير لةزةماني

نزيكرتبوون، وةك لةئيرمةو زةماني ئيرمة.بؤضووني دةربارةي هؤشدارييةك ثينجةم/ لةم سييةردةم لةنوسةراني هةنديك هةلةي

بابةتةدا:كاريطةريي سةردةم )جاهيلييةت(ي عةلةمانييةتي

هةنديرك لةسةر شةرعيدا سياسةتي لةباسةكاني خؤي ، ب��ةث��الر��ن��ةري ج��ؤراوج��ؤرو ب��ؤض��وون��ي ن��وس��ةران��ي ن���ويرحةقيقةتي سةرةتاي دروستكردووة. جؤراوجؤر ثلةي عةلةمانييةتي سةردةم دةطةريرتةوة بؤ شؤرشي فةرةنسا كة لةسالري )1789ز(دا بةرثابوو، كة كؤمةلريرك ديدوبؤضووني جياوازي لةطةلر خؤي راكيرشا، سةرةجنامي رةجني هةموو ط�داني ل��ةدةولر��ةتء بوو دين جويركردنةوةي اليةكيان دي���نء دي��ن��دارير��يت ب��وو ل��ةش��وير��ن��ةك��ان��ي خ��واث��ةرس��يتء ئيلغاكردنةوةي تةواوي دةسةآلتي دينء دينداران -بةسةر كؤمةآليةتيي ئابوورييء سياسيء ضاالكييةكي هةموو دينداران دينء دةستكيرشانةوةي ئةم بوو، دةولرةتاندا- ئةو بةهؤي دةولر��ةت كؤمةلرطةو ذياني لةئاراستةكردني هةموو دةستدريرذييةوةبوو كة ثاشاكانء ثياواني كلريرسا مومارةسةياندةكردو خؤيان بةسةرخةلركيدا ثيرسةثاندبوو، ئيرت دةيانضةوساندنةوة، ديندارييةوة دينء بةناوي كة بةمةيش ليريهةآلتن، بيرزارببوونء لةدينةكة خةلركةكةيش بوون، ستةمكاريي دةردةسةرييء جؤريركيرتي تووشي ئةمة ب���وو. ذير��ردةس��ت��ةي��ي لةكؤيلةييء ج��ؤرير��ك��ي��رت ك��ة شؤرشي وتاربيرذي م�ابؤي كة وتةيةي ئةو هؤي بووة كؤتا ب��ةري��ؤلر��ةي ثاشا »كؤتا ه��اواري��دةك��رد: فةرةنسا وتي: ه��اتء دوات��ر ماركسيش ك��ارل خبنكيرنن!« قةشة بةناوي كة بيين زؤري��ان ضونكة طةالنة«. ترياكي »دين دةك��را، ئيستيغالل دي��ن��دار ساويلكةو خةلركي دي��ن��ةوة بينييان ضؤن دةسةآلتداران بةو دينة خةلركي سردةكةنء لةسةر ئارام لةبةرخاتري خوا كة قةناعةتثيردةكةن وايان ئةو ثةميانة بطرن، ئةو هةموو ستةمء مةحرومبوونةيان ثياواني دةس��ةآلت��دارةك��انء حاكمة لةنيروان كة ثيسةي هةسيت هةولرياندةدا كة -تائيرستايش- بوو دينةكةدا بةكاربهيرنن ط���ةالن خ��وان��اس��ي��ي راس��ت��ةق��ي��ن��ةي دي��ن��ي��ي بةئوميردي ريرطرتنيان لةخةباتي خواويسيتء سةرنةطرتين ئيستيغاللكاران، درؤودةلةسةي راداني الدانء شؤرشي لةو جطة ن��اب��ووت��ك��ردووةو خةلركييان دن��ي��اي دي��نء ك��ة هةموو ستةمةي لةسةريان كردوونةتة ئةركي ملكةضيريتء دةس��رن��ةوة، خاوةنيرتييان دةدزنء سةروةتوسامانيان مةحروميرتيي طةدةزالنة ئةم شويرنيركدا كاتء لةهةموو خؤيانء دزراوي ساماني زي��ات��ردةك��ةنء ضةوساوةكان ئةمةيش ك��ةلر��ةك��ةدةك��ةن! زي��ات��ر دةستوثيروةندةكانيان )رةمحةتي م��وب��ارةك ك��وري ع��ةب��دولر��آلي نابينيت كؤنة،

خواي ليربيرت( ضؤن لةديررة شيعريركيدا دةلريرت:ين إل امللوك ... وأحبار سوء ورهبانها وهل أفسد الد

واتة: ضما غةيري ثاشاو حيربو راهيب )ثياواني ديين مةسيحي( كةسيرت ديين تيركداوة؟!

سياسةتي شةرعي

لةبواري ياسادارشتندا، عةلةمانييةت كةوتة دارشتني كؤمةليك برطةي دةستووريي كة بواري ياسادارشتن

دةكاتةوة بؤ كؤمةليك سياسةتمةدار بؤئةوةي لةجياتيي خواي طةورةو

باآلدةست خؤيانء لةجياتيي بةرنامةي شةريعةتةكةي خوا، ئةوان برياردةربكةن، خواي طةورة دةرهةق

ئةم شيركء كوفرةي ئةوانيش دةفةرمويت: ئةوكةسانةي بةوة حوكم ناكةن كة خواي طةورة ناردويةتيية

خوارةوة ئةوانة كافرن

103 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

دي�����ارة م��ةب��ةس��يت ل��ةث��اش��ا، ح��اك��م��ة دةس����ةآلت����دارة زاناي لةئةحبارةكانيش مةبةستيشي ستةمكارةكانةو فاسيدو موفسيدة كة خةلركةكة ضةواشةدةكةنء نايانهيرلرن كة ئ��ةوان��ةي ثيريةوةثابةندبن، ب��دؤزن��ةوةو راس��يت رير��ي مايةي دةكةنة دةسةآلتداران خؤيانء حةزي بؤ دينةكة هةقء كة - طؤريين لةهةولري طةالن دلرساردكردنةوةي ناهةق تيركةلردةكةنء ناهيرلرن جةماوةرةكة ثةي بةراستيي ن��ارةس��ةن شةرعيرتييةكي ك��ة ب��ب��ات- واقيعةكة دةقء دةس��ةآلت��داران، ستةمكاريي ث���ؤزي ثؤشاكي دةك��ةن��ة نيية نةبووةو شتيرك هيض فريوبدةن، بؤ عةوامةكةيان تا انان بووبيرت كاريطةريي خراثي لةسةر ئيسالمء موسولرنةجيسةي شةيتانيية هاوثةميانيرتيية ئ��ةم ب��ةق��ةدةر م��ةالي س��ي��اس��ةتء ستةمكاري دةس��ةآلت��داران��ي ن��ير��وان رؤلر��ةي هةنديرك كة واي��ك��ردووة ئةمةيشة عةمامةثيس، انان باوةر بةو وتةي ماركس بكةنء بيلريرنةوة، كة موسولردةلريرت: »دين ترياكي طةالنة« لةكاتيركدا دين لةمانيشء لةوانيش بةريية. عةلةمانييةتي سةردةم - كة بةرهةميركي لةهةموو خؤي ذةه��ري - بوو فةرةنسا شؤرشي ثيسي ء ديدو ب�ي طةالنةوة. بوارةكاني ئاراستةوانيدا رذاندة دلر

لةوانة:- لةبواري سياسةتدا: دميوكراسيريت هيرنايةكايةوة كة خؤي، مرؤظ دةسيت دةدات��ة ريرسا ياساو دارشتين مايف دادةرير��ذن، واي بويرت ياسا دةسةآلتدارةكان ضؤنيان كة كة جيري بناغةي سيستميركي سياسي، دةكةنة ئةمةيش ط��ةورةي��ش خ��واي دةط��رير��ت��ةوة.. شةريعةتةكةي دي��نء

دةره���ةق ئ��ةم ش����كء ك��وف��رةي��ة ك��ة ف��ةرم��ووي��ةت��ي: ]ھ ې ۆۆ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭ ڭ ۓ ۓ ےے كة هةية واي��ان طواية شةريكي ي��ان وات��ة: ال��ش��ورى. ]بؤخوايان داناوة كة ياساو ريرساي وا ددةريرذن كة خواي خواي ديين ثيرضةوانةي ضونكة ثيرنةداون. ريري ط��ةورة

طةورةي دايدةريرذن.. بوارةدا لةم عةلةمانييةت ياسادارشتندا: لةبواري -بواري كة دةستووريي برطةي كؤمةلريرك دارشتين كةوتة كة سياسةمتةدار كؤمةلريرك بؤ دةك��ات��ةوة ي��اس��ادارش��نت لةجياتيي خؤيانء باآلدةست ط��ةورةو خواي لةجياتيي بةرنامةي شةريعةتةكةي خوا ئةوان برياردةركةن، خواي طةورة دةرهةق ئةم ش�كء كوفرةي ئةوانيش دةفةرمويرت: ] ھ ھ ھ ھ ہ ہ ہ ہ ۀ ۀ [ناكةن كة خواي املائدة. واتة: ئةوكةسانةي بةوة حوكم

طةورة ناردويةتيية خوارةوة ئةوانة كافرن.لةم عةلةمانييةت كؤمةآليةتييدا: لةبواري -ك��ردؤت��ةوة، ئ��ازادي��ي كةسايةتي ب��ؤ ب���واري ب��وارةي��ش��دا

وةك����و ئ���ازادي���ي ك���وف���رك���ردن، ئ���ازادي���ي داوير��ن��ث��ي��س��ي، ئازادييةوةية، بةناوي كة بةرةآلييرت ش��ةراخب��واردن��ةوةو طةورة خواي دابنيرت. بؤ رةواي��ان سنووريركي بيرئةوةي ك��وف��رةي ئةمانيش دةف��ةرم��وير��ت: ئ��ةم ش���كء دةره���ةق

]ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پ پ پ ئ���ةوان���ةي وات�����ة: ال��ن��س��اء. ] ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ ك��ة ه���ةرب���ةدواي ه���ةواوه���ةوةسء ئ��ارةزووةك��ان��دا وير��لر��ن

دةيانةويرت ئيروةيش بةتةواوي الكةن بةالي ئةواندا. ئيعتيمادي عةلةمانييةت ئابوورييدا: بواري لة -هةموو لةهةر كة )ريبا( كردةسةر سووخواردن سةرةكي شةريعةتة ئامسانييةكاندا حةرامة. عةلةمانييةت رةفتاري سووداريي كردة ضوارضيروةي هةموو سةوداومامةلرةيةكي دةولرةتان. نيرواني خةلركيء كؤي تاكء نيروان ئابووريي خ���واي ط����ةورة دةرب������ارةي ب��ةره��ةلر��س��ت��ي��ك��ردن��ي ل��ةس��وو

ې ې ې ې ۉ ۉ ۅ دةفةرمويرت:]ۅ ئةهلي خ��ةلر��ك��ان��ةي ئ���ةو وات����ة: ال��ن��س��اء. ] ىىوئ دةستثيركردو خ��ؤي��ان��دا ل��ةن��ير��وان ستةميان ك��ة كيتاب خواو دينةكةي بانطةوازي طةياندني بةربةسيت بوونة ساماني س���ةروةرتء وةردةط���رتء ريبايان كة بةوةيش خةلركييان بةناهةق دةخوارد. عةلةمانييةتي جاهيلييةتي سةردةم، هةموو ئةم برطة شةيتانييانةي لةو خةلركة كردة لةثيرناسةي ئينجا دةس��ت��وور، ناويليرنان ث���ؤزو دةق��ي نووسي: دةستووريركدا لةهةموو دميوكراسيرتييةكةدا »ئةجنومةني ئوممةت بةدارشتين ياسا دميوكراسيريت، كة بةكوفري دةضةسثيرنيرت«. حوكمرانيشيان طةلة، ويسيت دادط��ا »داوةري���ي نةخشاندووة: شيروةية ب��ةم س���ةردةم بةياساية«. بةرةآلكردني ئازاديية تاكة كةسييةكانيشيان ئ��اوا خ��س��ت��ةروو: »ئ��ازادي��ي ب���وب��اوةر م��س��ؤط��ةرة« وة: دةقةكانيرتيشيان مسؤطةرة«. كةسايةتييةكان »ئازاديي هةروةها. ئا بةو شيروةية دةستوور جيري دينء برطةكاني دةستوور شويرين هةموو حوكمةكاني شةريعةتي طرتةوة، ثؤلثؤل خةلركي دةناسيرنريرت، بةث�ؤز دةكريرت، بةو كار سةرضاوةي بؤتة دةستوور ئةو، الي دةبةنة داوةرييان لةهةرشتيركدا ناكؤكييةكانيان، كيرشةو ض��ارةس��ةري ناكؤكبنب دةطةريرنةوةسةر دةستوورو ياساو دادطاكاني تا ،)j(يةكالييبكةنةوة، نةك بؤ الي خواو ثيرغةمبةري خوادةفةرمويرت: فةرمانيثيرداوةء ث��ةروةردط��ار خ��واي وةك ال��ن��س��اء. ىث[ خب حب جب يئ ىئ مئ حئ ]جئ ضارةسةري بؤ بةناكؤكي ليربوو هةركيرشةيةكتان وات��ة:

.)j(بطةريرنةوة الي خواو ثيرغةمبةركؤمةلرطةو مةرجةعييةتي ئيرستا دةس��ت��وورةي ئةم )فقهاء ثيرياندةوتريرت: هةيةو ياساناسي دةولر��ةت��ان��ة

سياسةتي شةرعي

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني104

الشرع( هةروةكو كة بةشةرعناسةكاني ئيسالم دةوتريرت: وامانليردةكةن ئةمانة هةموو الدستوري(! القانون )فقهاء خوايةكنء دةستوورانة »ئةم بلريرني: راراي��ي بيرطومانء لةجياتيي خواي ثةروةردطار دةثةرسرتيرن، بةوةي هةموو بةلرطةي دةبيرتة ئةمةيش ليروةردةط�يرت«، حوكمةكانيان بةشداريي يان دايرشتبيرت، كةسيرك هةرضي كة ئةوةي دارشتين كردبيرت، يان واذؤيكردبيرت ئةوا كافرة، هةروةها بةو كيرشةكانيان اليء دةبةنة داوةري��ي كةسانةي ئةو ياساو دةستوورة يةكالييدةكةنةوةو ئةوانةي داوادةكةن كيرشةكانيان لةدادطاي ئةو ياسايانةدا يةكالييبكريرنةوة، هةموو كافرن، ديسان هةموو ئةوكةسانةي بةمةزنء ث�ؤزي دةزاننء داوادةكةن ريرزيليربط�يرت، هةروةها ئةوكةسانةي انانةبيرت موسولر ن��اوي ناويشيان با جيربةجيريدةكةن، نويرذيش ركات هةزار رؤذانة با شايةمتانيشبهيرنن، يان

ٻ ٱ [ دةفةرمويرت: ث��ةروةردط��ار خواي ضونكة بكةن، ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پ پ ٻ ٻ ٻ ٹ ٹ ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ النساء. ] ڦ ڦ ڤ ڤ ڤ ڤ ٹ ٹ واتة: مةطةر ئةوكةسانة نابينيت كة وا الفليردةدةن طواية باوةريان بةوة هيرناوة كة بؤ تؤ هاتؤتةخوارةوة، هةروةها دةيانةويرت كةضي هاتؤتةخوارةوة، ثيرشرت كة بةوةيش ثيريشيانوتراوة: كة تاغوت! الي ببةنة خؤيان داوةري��ي بةكافري بزاننء شويرنينةكةون، ئةوانة شةيتان دةيةويرت ئةم ب��ب��ات. درير��ذي��ان��دا دوورو ويرلرييةكي ب��ةط��وم��راي��يء ب��ةزؤرداريء كافر ئيحتياللي كوفرينانةيش دةستوورة بةهيرزي سةربازييء ضةكداريي بةسةر طةالنيدا فةرزكرد، ك��ة ث��ير��ش��رت رؤذه���ةآلت���ن���اسء غ��ةرب��زةدةك��ان��ي م��ن��دالر��ي انان ريريان بؤ خؤشكردبوون، داط�كردني وآلتء موسولركردبوونء جوان طرنطء لةال وآلتانيان رووتاندنةوةي ك��ةط��واي��ة س���ازك���ردب���وون، ب��ؤ خ��ةلر��ك��ي��ان طشتيي راي ل��ةب��ةرذةوةن��دي��ي كوفرينانة دةس��ت��وورة ئ��ةم وةرط��رت��ين سةركةوتنيركي ضةسثاندني دابينكردنء خةلركةكةيةو لةكؤنرتين باآلي جةماوةرةكةية!! مةزنء دةستكةوتيركي انان موسولر وآلتي ناو كوفريين عةلةمانيي دةستووري - نالريرم: وآلتي ئيسالم - دةستورةكةي )1923ز(ي ميسر تةنانةت وةرط�ابوو، بةلضيكايي لةدةستووري كة بوو، ئةو ياسايي برطةيةكي ليركدانةوةي لةسةر كاتةي ئةو ئةو فوئادي مةليك نيروان كةوتة ناكؤكيي دةس��ت��وورة، زةغلولةوة، سةعد حكومةت س��ةرؤك��ي ميسرو كاتةي داوةرييةكةيان بردةالي داوةريركي بةلضيكايي كة جيرطري طشتيي دادطا تيركةلرةكاني ئةوكاتةي ميسربوو!! ئةمةيش مصر، تأريخ )موسوعة لةكتيربةكةيدا حوسةين ئةمحةد

هيرناويرتييةوة. ص1778( ج5/ قاهرية دارالشعب، ط. ئيرت لةو سالري )1923ز(ةوة ئةو دةستوورة بوو بةبناغةي ل��ةوآلت��ة زؤرير����ك لةميسرو ك��ة دةس��ت��وورير��ك��ي��رت ه��ةم��وو

عةرةبييةكاندا دادةريرذرا.)عةلةمانيريت( جاهيلييةتي حةملةي ئ��ةم ل��ةب��ةردةم سياسيء فيكريء هيرزيركي بةهةموو كة س��ةردةم��ةدا رؤشنب�يي خؤيةوة، شاآلويهيرناوةو هيرزيركي سةربازيي بينراوو راطةياندني دةزط��اي الفاويركي دةيثاريرزيرتء خؤيدا ب��ةدواي خ��ؤيء لةثيرش خويرندراوةي بيسرتاوو راكيرشاوةو ضينة )مةمخةلريية( باآلكةي هةموو كؤمةلرطةي انزان خؤبةموسولر خةلركي كؤمةلريرك ث��ير��وةه��ةلر��زن��اوة، خ��ؤي��ان ل��ةب��ةرت��نيء ت���ةوذم���ي ئ���ةو الف������اوةدا ن��ةط��رتء بةهةلرةداوان بةرةوث�ي ضوون، وتيان: ئيسالم هيضي لةم حوكمي كةمرتنييةو نويريانة ياساية دةستوورو تيؤريية دةستوورييانة لةطةلر ئيسالمدا دةطوجنيرتء دميوكراسيريت ضونكة بؤمانطةراوةتةوة!! بةناويركيرتةوة هةرشورايةو ئيسالم يةكةمني بووة لةريرزطرتين ئازادييةكاندا. ئةوةيان عةلةمانيريت الي ئ��ازادي��ي��ان��ةي ئ��ةو ك��ة ل��ةي��ادض��ووب��وو لةدينء هةلرطةرانةوةية سةربةستيي ئازادييء بةريرزة، شةراخبواردنةوةية. سووخؤرييء زيناكارييء ئازاديي جؤرة ئةم سؤشياليسيت حكومةتي هةنديرك كة كاتيرك دةستورانةيان ضةسثاند، هةبوو دةيوت: ئةمة ناوةرؤكي ئيسالمةكةية! يان ضةندين مةدحء سةناو ثيرداهةلرطوتين بةزيو هيرنابووية كايةوة. ديكة كة مةنهةجء نةفسييةتي كة لةميسري ئةو سةردةمةدا لةسةردةسيت روفاعة رافيع تةهتاويء ثاشان لةسةردةسيت شيرخ موحةممةد عةبدةو ل��ةس��ةردةس��يت دوات��ري��ش ه��ات��ةئ��اراوة. قوتاخبانةكةي ب��ةردةوام��ب��وو، موتوربةبازيية مةنهةجة ئ��ةم كةسانيرت ئيسالم ش��ةري��ع��ةت��ي هةرضؤنيركبيرت دةي��ان��وي��س��ت ك��ة ئةمةيش بطوجنيرنن، كوفرينانةدا دةستوورة ئةو لةطةلر يةكبطريرتةوة، ضونكة دينةكةي خوادا لةطةلر كاريركنيية بةدينةكةيانةوة انان موسولر دةخ��وازير��ت ط��ةورة خ��واي -كة بةرنامةي ذيانيانة- خؤيان لةجاهيلييةت دابركةنء

ک ک ]ک دةف��ةرم��وير��ت: وةك ليريجوداببنةوة، ثيس ث���اكء ب��ؤئ��ةوةي وات���ة: األن��ف��ال. ] گ گ ڻ

ڦ ڤ ]ڤ دةفةرمويرت: هةروةها ليركهةآلويرردريرن. خؤتانةو هيي خؤتان ديين وات��ة: الكافرون. ] ڦ ڦ دي��ين خؤيشم هيي خ��ؤم��ة. ب��ةآلم ئ��ةوان��ة ه��ات��نء ث��اكء ئةمانيش، هةجنةتةكةي هةموو تيركةلركردو ثيسةكةيان كة ب��وو خةجالرةتبووةكانيان ثيرشينة هةجنةتي وةك��و [ النساء. واتة: وتيان: ]ژ ڑ ڑک ک ک

ئيرمة مةبةستمان ضاكسازييء ثيركةوةطوجنانبوو!.

سياسةتي شةرعي

105 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

سياسيي رذمييييي لةتايبةمتةندييةكاني ئيسالمي:

خؤسةثاندنة، لةبةكؤيلةكردنء رقي ئايينيركة ئيسالم لةم ثيرناوةيشدا كرؤكي ثةيامةكةي بريتيية لة: ثةرستين ه��ةروةك تاغوت، رةنطةكاني هةموو بةكافرداناني خ��واو

ڃ ڃ ڃ ڃ ڄ ]ڄ دةفةرمويرت: ثةروةردطار چ چ چ چ ڇڇ گ [ النحل.

ه��ةرط��ةلء ل��ةن��او ئيرمة بيرطومان سويرندبةخوا وات���ة: ن���ةت���ةوةي���ةك���دا ث��ير��غ��ةم��ب��ةرير��ك��م��ان رةوان������ةك������ردووةو خوابثةرسنتء تةنها ثيريانبلريرت: كة ثيرمانراطةياندووة خؤتان دوورةثةريرزبطرن لةهةموو تاغوتء ثةرسرتاويركيرت. هةية، راستيية ئةم دةرب���ارةي هؤشياريي ان موسولر��ان��ي س���ادةي وةك��و ه���ةروةك ض��ؤن س��ةرب��ازير��ك��ي م��وس��ولرروب��ع��ي ك���وري ع��ام��ر ب��ةرؤس��ت��ةم��ي س���ةرك���ردةي فارسي خةلركي دةرهيرناني بؤ رةخساندووة ئيرمةي »خ��وا وت: بةندايةتيكردني ب��ؤ ب��ةن��دةك��ان��ةوة لةبةندايةتيكردني بؤ ئايينةكانةوة لةستةمي ب��ةن��دةك��ان، ث���ةروةردط���اري فراوانيي بؤ دنياوة لةبةرتةسكيي وة ئيسالم، دادطةريي دادط��ةريء عيززةتء ديين ئيسالمة ئةم دوارؤذ«. دنياو بةزةليليء كة لةشويرنكةوتوواني رازينابيرت ئازاديية، ناشيرت هيضكةسيرك بؤ بذين، ذيرردةستةيي ريسواييء خ��ةلر��ك��ي ب��ك��ات��ة ب���ةن���دةي خ���ؤي ل��ةك��ات��ير��ك��دا ب��ةئ��ازادي��ي دةفةرمويرت: ئوممةتة ئةم فاروقي ه��ةروةك لةدايكبوون، »لةكةيةوة خةلركيتان كردووة بةكؤيلة، لةكاتيركدا بةئازاديي ل��ةث��ير��ن��اوي ثاراستين ل��ةم روان��ط��ةي��ةوة ل��ةداي��ك��ب��وون؟« ف��ةرم��ان��رةواي ه��ةلر��ب��ذاردن��ي م��ايف ئوممةتدا شكؤمةنديي هاوكارييبكةنء دةبيرت راستورةوانبوو ئةطةر ثيردراوة، طويررايةلريان ئةطةر ئامؤذطارييبكةن، دةبيرت الربوو ئةطةر يان دةب��ير��ت عةزليبكةن دةزان����ي، ب��ةط��ةورة ن��ةب��وو خ��ؤي ي اليببةن، الرمياننيية لةوةي هةنديرك لةو بنةمايانةي رذميرروونبكةينةوة، بنياتنراوة لةسةر ئيسالمييان حوكمي دةربكةويرت بؤ تؤمةتةيان ئةو ثوضيي خةلركي بؤئةوةي سيؤقراتيية دةولرةتيركي ئيسالمي »دةولرةتي دةلريرت: كة

ضةند ب��ةك��ورت��ي ةدا ل����ر رؤذئ��اواي��ي��ان��ة«. بةتيرطةيشتين بنةمايةكي سنوردارتان بؤ رووندةكةينةوة:

فةرمانرةوايةك- بؤ هيض - يةكةم/ شةرعييةت نيية بةبي شورايةكي شةرعي:

لةنيروان لةبةرئةوةية سياسيية، ثيرويستييةكي ش��ورا دوو ف�����ةرزدا ب��اس��ك��راوة ك��ة ب��ري��ت��ني ل���ة: ف��ةري��زةي��ةك��ي ثةروةردطار هةروةك كؤمةآليةتي، فةريزةيةكي ثةرسنتء

ں ں ڱ ڱ ڱ ڱ ]ڳ دةفةرمويرت: ئةوانةيش وات��ة: ال��ش��ورى. ] ۀ ڻ ڻ ڻ ڻ نويرذةكانيان ضوونء ثةروةردطاريانةوة بانطةوازي بةدةم بةضاكي ئةجنامدةدةنء كاروباريان هةميشة بةراويرذكاريية لةنيروانيانداء لةو رزقء رؤزييةي كة ثيرمانداون، دةبةخشن.

ةدا شورا ثيرويستة لةكاتي هةلربذاردني فةرمانرةواداو ل�ردةسةآلت تةخيت بطاتة هيضكةسيرك بؤ نيية شةرعييةت بةبير شورا، ئةمةيش دةلريرني بةطويررةي وتةي ئةو زانايانةي

كة راستطؤيانة روونيانكردؤتةوة:ع���وم���ةري ك����وري خ��ةت��اب )خ����وا ل��ير���ازي��ب��ير��ت( ( 1

ف��ةرم��ووي��ةت��ي: »ه��ةرك��ةس��ير��ك ب��ةي��ع��ةت��ب��دات ب��ةث��ي��اوير��ك شويرنيبكةون، نابيرت ��ان��ان، م��وس��ولر اوير��ذك��ردن��ي ب��ةب���رتائيفةطةرييةوة، هةسيت بةهؤي بةيعةتيثيرداوة ئةوةيش لةم ريوايةتيكردووة. بوخاري ئيمام .» ب��ك��وذرير دةبيرت فةرموودةيةوة دةردةكةويرت، لةهؤكارةكاني بآلوبوونةوةي جيربةجيركردني نةبووني سياسيدا، ل��ةب��واري كوشتار

بنةماي شوراية.ئةم ( 2 كاري »خراثرتين دةلريرت: بةسري حةسةني

ئوممةتة دووانة: عةمري كوري عاس كة رؤذيرك ئاماذةيدا بةموعاوية بؤ بةرزكردنةوةي قورئانةكانء موغ�ةي كوري شوعبة كاتيرك ئاماذةيدا بةموعاوية بؤ بةيعةتدان بةيةزيد، ئةطةر ئةوانة نةبووناية، شورا تا رؤذي قيامةت دةمايةوة«

تأريخ اخللفاء للسيوطي ص79.خ��ي��الف��ةت ( 3 “وة دةف����ةرم����وير����ت: ئ��ةب��وح��ةن��ي��ف��ة

دةبيرت” راويرذثيركردنيان انانء موسولر بةكؤبوونةوةي أنظر مناقب اإلمام األعظم للكردي ج2.

بنةما شةرعييةكاني رذميي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

ئا: بةهيز ئةمحةد

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني106

“ئةي ( 4 دةفةرمويرت: عةبدولعةزيز كوري عومةري خةلركينة ... من تاقيكرامةوة بةم فةرمانة بةبير بؤضووني بةيعةتثيردامن انان موسولر راوير��ذي بير داواكاريمء خؤمء

لةطةردنتانداية خؤتان هةلريبذيررن”.لةبنةماكاني ( 5 “راوير��ذك��ردن دةلر��ير��ت: عةتيية ئينب

شةريعةتء تةواويي حوكمةكانة، هةركةسيرك راويرذنةكات تفسري ثيرويستة” كةنارط�كردني دين زانستء بةئةهلي

القرطيب ج4/ص249.ئ��ي��نب ح��ةج��ةري ه��ةي��س��ةم��ي ف��ةرم��ووي��ةت��ي: “ب��ؤ ( 6

م��وع��اوي��ةي ك����وري ئ��ةب��وس��وف��ي��ان ن��ي��ي��ة ل�����ةدواي خ��ؤي خؤي ل��ةدواي بةلركو سةرثةرشتيار، بكاتة هيضكةسيرك الصواعق بةشورابيرت”. اناندا موسولر لةنيروان دةب��ير��ت

احملرقة ص134. ثيرويستة ( 7 “لةواقيعدا دةلر��ير��ت: حيلمي موستةفا

ريرككةوتن ب��ير��ت، ت���ةواو راوير��ذك��ردن��ي دواي بةيعةتدان بةيعةتيدا ثياويرك ئةطةر ب��ةآلم خؤسةثاندن، بةبير بيرت انان، ئةمة بةكةسيركيرت بةبير طةرانةوة بؤ كؤمةلري موسولرواتاي ئةوة دةطةيةنيرت كة ثايةي طويررايةلريي شكاندووةء كردارةياندا ئةم ئةجنامداني لةطةلر ، لةكؤمةلر دةرض��ووة

حةقواية بكوذريرن”. نظام اخل�فة ص46.ب��ؤم��ان دةردةك��ةوير��ت ل��ةم��ان��ةوة س��ةرةجن��ام تيبيين/ لةسةر بنياتنراوة لةئيسالمدا فةرمانرةوايي ��ي رذمير كة بنضينةي شوراء جطة لةمةيش قبولر نيية، ئةطةر كةسيرك ثيرضةوانةي ئةمة بوو يان طؤرانكاريي تيرداكرد، ئةوا قازيي برياردةدات بةكوشتين خؤيء ئةوةي كة بةبير راويرذكردن لةسةرئةوةي شاهيدة طةورةترين واقيع بةيعةتيثيرداوة، اننشينةكاندا، موسولر لةدةولرةتة بةتايبةتي دةيلريرني، كة ضؤن فةرمانرةواكان طةيشتوونةتة تةخيت دةسةآلت بةبير ء زؤربةي جارةكانيرت بةزةبري شورا ئةمةيش جاريرك بةفيرلر

ئاطرء ئاسنء هةمووانيش سةرةجنامي ئةوة دةبينني.دووةم/ شةرعييةت بؤ فةرمانرةوا نيية، ئةطةر

هةلنةبذيررابيت:ب��ةف��ةرم��ان��رةوا ش��ةرع��ي��ي��ةت��دان س��ةرةك��ي��ي بنضينةي بووني بةبير ئوممةتةوة لةاليةن هةلربذاردني لة: بريتيية ان خاوةني موسولر ئوممةتي ترسيرك، بةرذةوةنديء هيض دةسةآلتة بؤ دياريكردنء هةلربذاردني فةرمانرةوا بةويسيت ثيريانواية: كة شيعةوةية بةثيرضةوانةي ئةمةيش خ��ؤي، دةقيرك بةثيري سةرثةرشتيار بوونةتة ئيمام فةرمانرةواء نةك هةلربذاردن، وة بةثيرضةوانةي تيرطةيشتين ئةو دةولرةتي س��ي��ؤق��رات��ي��ي��ةوةي��ة ك��ة ل��ةئ��ةوروث��ا ل��ةم��اوةي س��ةدةك��ان��ي ن��اوةراس��ت��دا ه��ةب��وو، ف��ةرم��ان��رةوا وةه��ا خ��ؤي دةبيين كة تا وازبهيرنني ب��ا ب��ةف��ةرم��ان��رةوا!!. ب��ووة خ��وا بةفةرماني

زاناياني ئيسالم ئةمةمان بؤ روونبكةنةوة:ئيمام عةلي )خوا رووي طةشبكات( دةفةرمويرت: ( 1

فةرمانرةوا- هيض كةسيرك فةرمانتانة -هةلربذاردني »ئةمة ئةوة فةرمانيثيردةدةن، ئيروة ل��ةوةي جطة تيريدانيية مايف بؤ منيش نيية فةرمانيثيربكةم بةبير ئيروة«. تأريخ الطربي

ج3077/6. لةوةي جطة دانامةزريرت »ئيمامةت دةلريرت: هةروةها انان دةبيرت«. الروض النضري للساغي بةبةيعةتي موسولر

ج18/5.بةسرة ( 2 لةزاناياني »هةنديرك دةلر��ير��ت: م���اوةردي

بةيعةتيان سةرثشككار، ئةهلي رةزامةنديي ثيريانوابووة: السلطانية األحكام ئوممةت«. ثابةندبووني بؤ مةرجيركة

ص10.ئينتيمايان ( 3 »ئ���ةوان���ةي دةلر���ير���ت: ئ��ةجل��وةي��ين

ب��ؤ ئ��ي��س��الم ه��ةي��ة س������ةرةراي راج��ي��اي��ي م��ةزه��ةب��ةك��انء ضةسثاويي لةسةر يةكدةنطن داواكارييةكان، جياوازيي بةطويررةي ضةسثاندني ريرطةي لةسةر ثاشان ئيمامةت، يةكالييكةرةوة بةشيروازيركي كؤكن، سةرثشكي دةقء بيربنةمايةو دةق ئةهلي مةزهةبي كة ليركؤلرينةوةكراوة بةشيروازي فةرمانرةوايي كة جطةلةوةي ناميرنيرتةوة هيض

هةلربذاردني تةندروست دةبيرت ». الغياثي ص54.ئةبويةعال ئةلفةراء دةلريرت: »ريرطةي ضةسثاندنء ( 4

حةلء ئةهلي لةاليةن هةلربذاردنة خيالفةت بةردةواميي عةقدةوة، بةآلم ريرطةي ضةسثاندني دةق نيية، وةك هةنديرك .» وادةلرنير ئةشعةرييةكان موعتةزيلةء لةفةرموودةوانانء

املعتمد يف أصول الدين.كة ( 5 ضةسثا “ئ��ةط��ةر دةلر��ير��ت: حةرةمةين ئيمامي

ئيمامةت بةطويررةي دةقيرك نةضةسثاوة بؤ هيض كةسيرك ئةمة بةلرطةية لةسةرئةوةي بةطويررةي هةلربذاردن دادةمةزريرت”.

ملع األدلة ص114.ب��ةلر��ط��ةي ( 6 “ل��ةخ��راث��ةي دةق، ب��اق��الن��ي دةلر���ير���ت:

ضةسثاندني ئةو هةلربذاردنةية كة لةسةري ريرككةوتووين”. التمهيد ص164.

“ئيمامةت ( 7 دةلر���ير���ت: ئ��ةش��ع��ةري ئ��ةب��وح��ةس��ةن��ي ب��ةرير��ك��ك��ةوت��نء ه���ةلر���ب���ذاردن دةض��ةس��ث��ير��ت ب��ةب��ير دةقء

دامةزراندن” امللل ص103.عةبدولقادر عؤدة دةلريرت: “ئيمامةت لةيةك ريرطةي ( 8

ئةويش نيية، دووةم����ي ك��ة دادةم���ةزرير���ت م��ةش��روع��ةوة اإلس���م ع��ةق��دةوة”. ح��ةلء ئةهلي لةريرطةي هةلربذاردنة

وأوضاعنا السياسية ص146.ه��ةروةه��ا دةلر��ير��ت: “ه��ةلر��ب��ذاردن��ي س��ةرؤك��ي دةولر��ةت��ي ئ��ي��س��الم��ي، ل��ةف��ةرم��ان��ةك��ان��ي ئ���ةو ئ��ومم��ةت��ةي��ة ك��ة خ��واي

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

107 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئةطةرضي دان��اوة، اناندا موسولر لةنيروان ش��وراي ط��ةورة هةية ب��ؤي ئ��ومم��ةت ن��ةب��ير��ت، فةرمانةكاني لةطرنطرتين سةرؤكيرك بؤ دةولرةت دةستنيشانبكات هةركاتيرك ثؤسيت يان عةزلكردن ي��ان م��ردن بةهؤي ضؤلربوو سةرؤكايةتي دةستلةكاركيرشانةوةوة، ناشيرت لةسةر هيض بؤضوونيركيرت بةهةرشيروةيةك بيرت برياربدةن كة ببيرتة هؤي ثةكخستين

] ں ں ڻ دةفةرمويرت: كة طةورة خواي فةرماني ۀ[ الشورى«.

»بةجيرنشينكردني ( 9 دةلر��ير��ت: نةبهاني تةقيةدين بةجيرنشينيي ثةميانداني وات��ة: بؤخؤي، خةليفةيةكيرت ل��ةب��ةرئ��ةوةي راستنيية، ل��ةخ��ؤي جطة كةسيركيرتي ب��ؤ ش��ةرع��ةوة ل����ةرووي نييةء ئ��ةو مولركي ك��ة بةخشينيركة ك��رد خةليفةيةكيرتي خ��ةل��ي��ف��ةي��ةك ئ��ةط��ةر جائيزنيية،

جيرنشينييةكةي جائيزنييةو ئ��ةوا خ��ؤي بةجيرطرةوةي كةسة لةو طريربةستةكةي ضونكة دانامةزريرت، بةرةهايي دةك��ات«. طريربةستة ئ��ةو خ��اوةن��داري��ي كة وةرن��ةط���اوة

الشخصية اإلسالمية ج/2 ص31.����ت: “ب��ةت��ةئ��ك��ي��د ( 10 ع���ةب���دول���وةه���اب خ��ي��الف دةلر����ير

لةثالريروران جطة نابيرت بةجيرنشينكردن يان ثةمياندان لةسةلةفةوة بؤ خةلةف، وة ئوممةتيش دواي ئةوة خاوةني هةلريبذيررير كة هةركةسيرك بؤ يةكالييكةرةوةية وت��ةي

بةئيمام”. السياسة الشرعية ص56. س��ةي��ي��د ق��وت��ب دةلر���ير���ت: “ف���ةرم���ان���رةوا ن��اط��ات��ة ( 11

ويسيت ئةويش نةبيرت، رير��ط��ةوة لةيةك جطة جيرطةكةي رةه���اي ه��اووآلت��ي��انء ه��ةلر��ب��ذاردن��ير��ك��ي ئ����ازادة”. اإلس��الم

والسالم العالي ص122.

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

درةخيت ئيسالم و درةخيت ديوكراتي

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني108

بةهةلربذاردن ف��ةرم��ان��رةوا، “ب��وون��ة دةلر��ير��ت: ه��ةروةه��ا رةها بةئازادييةكي ب��ةت��ةواويء انانةوة موسولر لةاليةن بيانبةستيرتةوةو نابيرت ف��ةرم��ان��رةوا ثةمياني دةب��ير��ت، ئةطةر هةية، لةخيرزاندا ه��ةروةك��و نابيرت بةم�اتطريش نيية”. بؤ سةرثةرشتياريي ئةوا رازينةبوون انان موسولر

العدالة اإلجتماعية يف اإلسالم ص103. شيرخ ئةبوزوهرة دةلريرت: »بةتةئكيد دياريكردني ( 12

خؤي، دواي بؤ ثيرشووةوة خةليفةي لةاليةن- –كةسيرك ئيسالمء بؤ لةدلرسؤزيركةوة لةثيرشنيازيرك جطة نيية هيض ��ان��ان ك��ة ب��ؤي��ان ه��ةي��ة رازي����نب ب��ةو ج���ةم���اوةري م��وس��ولرحنبل بن أمحد عن كتاب رةتيبكةنةوة«. يان هةلربذاردنة

ص149. هةلسةنطاندن: ئايا ثاش ئةمة زولر نيية بةنارةواو بؤ دذايةتيكردن، بوتريرت: دةولرةتي ئيسالمي سيؤقراتيية؟!! يركي تاريكيي ئايا ئةطةر ثاش ئةمة بوتريرت: ئيسالم رذميرخ��ؤس��ةث��ير��ن��ةرة!! ئ��ةط��ةر ه��ةرك��ةس��ير��ك وردب��ير��ت��ةوة لةمةي ئةطةر دةستدةكةويرت دلرنياكةرةوةي هةوالريركي دةيلريرني ئةهلي ئينساف بيرت، هةرضةندة ئينساف لةدنيادا كةمة!.

كةسيرك ئةطةر رةواندنةوةي: يةكةمء طوماني يةكيرك دةبينني شةرعيدا سياسةتي لةكتيربةكاني بلريرت: ريرطةي عةهدة، هةروةك ئيمامةت لةريرطةكاني طريربةسيت

ضؤن ماوةرديء كةسانيرتيش بؤضوونيان وابووة؟ ثاآلوتنء تةنها يةكيركيان/ ج��ؤرة: دوو عةهد وةآلم/ بيرت، مولزةم ثيريةوة ئوممةت بيرئةوةي ثيرشنيازكردنيركة دةتوانيرت خؤيةتي ويسيت بةثيري بيين ئوممةت ئةطةر رةزامةندبيرت، يان ئةطةر ويسيت دةتوانيرت رةفزيبكاتةوة، ئةو ضونكة ناضاريبكات، ناتوانيرت هيضكةسيش ثاشان ئيمام ئةمةيش هةلرويرستة. ط���ةورةي ف��ةرم��انء خ��اوةن��ي بؤ »ئيمامةت دةلر��ير��ت: ئ��ام��اذةي��ث��ير��ك��ردووةو ئةبويةعال بةهؤي بةلركو نابةسرتيرت، عةهد بةهةمان عةهدثيردراويرك انانةوة دادةمةزريرت«. األحكام السلطانية عةهدي موسولر

ص25. هةروةها وتويةتي: »ئيمامةتي بةلريرنثيردراو دادةمةزريرت ثاش مردني-ئةو خةليفةيةي بةلريرنيثيرداوة- بةهةلربذاردني

ئةهلي ئةوكاتة«.دووةميان/ ثةميانثيردان بةواتاي م�اتطريي، فةرمانيركة

لةشةرعدا نةطوجناوة. دةرب��ارةي »هةركةسيرك دةلريرت: بةغدادي عةبدولقاه� فةرموويةتي: ئةبوبةكر- بةئيمامةتي واتة: – بلريرت ئةوة

ئيمامةت بةم�اتطريي نابيرت«. أصول الدين ص184.ئينب حةزم وتويةتي: » لةوةدا جياوازيي نيية لةنيروان هيضكةسيرك لةئةهلي ئيسالمدا، كة ناشيرت م�اتطريي تيردا

-لةفةرمانرةواييدا- بيرتةدي«. الفصل 167/4. لةبةرئةوة يةزيدي بؤ كرد موعاويةيان عةهدي دذايةتيي ه��اوةآلن

كوري.لةاليةن ك��ة وت��اري��دا، لةمةدينة م���ةروان ك��ة كاتيرك -م��وع��اوي��ةوة ك��راب��وو ب��ةس��ةرث��ةرش��ت��ي��اري ح��ي��ج��از، وت��ي: »خ�����واي ث����ةروةردط����ار ث��ي��ش��ان��ي ئ��ةم���ول��وئ��م��ي��ين دا ك��ردي ئ��ةوي��ش ض���اك، وانينيركي ت�ر ك��وري��دا ل��ةي��ةزي��دي ئةبوبةكرء بةجيرنشينداناني هةروةكو خؤي بةجيرنشيين جياوازييةي ئةو ئةبوبةكر كوري عةبدورةمحاني عومةر، روون����ك����ردةوةو وت���ي: س��ون��ن��ةت��ي ه����ةق���لء ق��ةي��س��ةرة، كةسوكاري لةكورو يةكيرك هيض ئةبوبةكر سويرندبةخوا لةبةر ئةمةي موعاويةيش وة بةجيرنشني، نةكرد خ��ؤي هيض نةكردووة جطة لةبةزةييء ريرزيرك نةبيرت بؤ كورةكةي

خؤي«. بوخاريء موسليم ريوايةتيانكردووة.لةكتيريب )اإلمامة والسياسة ص173(ي ئينب قوتةيبةدا مةدينةو بؤ ه��ات موعاوية ك(دا 50( »لةسالري ه��ات��ووة خةلركي سةردانيانكرد، كاتيرك جيرط�بوو ناردي بةشويرين ضوار عةبدولرآلكةدا: )عةبدولرآلي كوري عةباس، عةبدولرآلي كوري جةعفةري كوري ئةبوتاليب، عةبدولرآلي كوري عومةر، كة بةثاسةوانةكةي فةرمانيدا زوبةير(، كوري عةبدولرآلي ئةمان هةموويان بيرتةذوورةوة هةتا نةهيرلريرت هيضكةسيرت دةضنةدةرةوة، كاتيرك دانيشنت موعاوية لةوبارةيةوة وتي: نزيكبؤتةوة، ئةجةل الوازبوون، ئيرسكةكامن ث�بوومء من دةمةويرت وةآلمبدةمةوة، بؤئةوةي بانطبكريرم وايبؤدةضم لةثاش خؤم يةزيدي كورم بكةمة جيرنشني بةسةرتانةوةو عةبدولرآلكاني ئيروة ضونكة دةوير��ت، ئيروةم رةزامةنديي ق��ورةي��ش��ن، دةس��ت��ةب��ذير��رو ب��اش��رتي��ن��ي��ان��ن، ئ��ةوةي��ش كة ئةوان كة ئةوةية ئامادةنةبن، وايكرد حةسةنء حوسةين واننيء ت�ر باشيي لةسةر خؤيانن، باوكي عةليي ك��وري ئةم�ولوئمينني وةآلم��ي بؤيان، خؤشةويستيم زؤري��ي دةمةويرت: ومت ثيرتاندابيرتةوة، بةزةيي بدةنةوة خوا بةخ�ر

شةرعييةتبدةن بةم كارة«!!.كوري عةبدولرآلي بةآلم وةآلمينةدايةوة. عةباس ئينب بوويت ت��ؤ لةخوابرتسة م��وع��اوي��ة »ئ��ةي وت��ي: جةعفةر سةيري تؤين، ذيرردةستةي ئيرمةيش بةسةرثةرشتيارو بةرثرسياردةبيت سبةي ضونكة بكة، ذيرردةستةكانت وتي: زوبةير ك��وري عةبدولرآلي هةروةها بةرامبةريان«. »ئ����ةي م��وع��اوي��ة ل��ةخ��واب��رتس��ة، ئ��ي��ن��س��اف ب��ةك��ارب��ه��ير��ن��ة مامي كوري عةباسي كوري عةبدولرآلي ئةمة لةنةفستدا، جةعفةري ك��وري ع��ةب��دولر��آلي ئ��ةوةي��ش )s(ثيرغةمبةرة)s(ي كوري مامي ثيرغةمبةرة)خاوةن دووبالر )ذواجلناحني

ي خواية، منيش عةبدولرآلي كوري زوبةيرم، كوري ثوري

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

109 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

حوسةيين ح��ةس��ةنء عةليش خ���وام، ثيرغةمبةر)s(ي ، لةخوابرتسة ئةي ليربةجيرماوة، تؤيش دةزانيت ئةوان كنيرموعاوية، تؤيش دادوةريت لةنيروان ئيرمةء نةفستدا«. بةآلم عةبدولرآلي كوري عومةر وتي: »ئةم خيالفةتة نة ه�ةقليء لةباوكيانةوة ك��وران كة كيسرايية، نة قةيسةرييء نة ثيريهةلردةسام م��ن واب��وواي��ة ئ��ةط��ةر وةري��ب��ط��رن، ب��ةم���ات لةثاش باوكم، سويرندبةخوا هيض شتيرك نةيربدمة ذوورةوة لةطةلر شةش كةس لةهاوةآلني شورادا، جطة لةوةنةبيرت كة لةقورةيشدا ئةوةنةبيرت تةنها بةمةرجنةط�اوة، خيالفةت لةو ئةوةبيرت ئةهلي كة كةسيرك بؤ هةية تايبةمتةندييةك وةكةسيرك ثير�ازين لةناخياندا انان موسولر كةسانةي لةبةرئةوة رةزامةندييانة«. جيرطةي ثاريرزكارترينيانةء بةخيالفةتي دذ ت��اب��ي��ع��ني ه�����اوةآلنء زؤرب�����ةي دةب��ي��ن��ني بةخيالفةتي دذ بةرهةلرستييانكردووة، بوونء م�اتطريي بةشةرعييان زانيوةء بةه�ةقلييان ضونكة ب��وون، يةزيد لةو ضةكيان ق��ةدةغ��ةك��ردووةو بةيعةتثيردانيان نةزانيوة، لةحةق بةرطريكردندا لةثيرناوي هةلرطرتووةو ثيرناوةدا انانةي موسولر ئ��ةو هةموو ئشكراية ب��وون، شةهيديش زؤرب��ةي س��ةردةم��ةدا لةم دةزان��ن ناسيوة، دينةكةيان كة شةرعييةتيان هةموويان، نةلريرني ئةطةر دةسةآلتدارةكان ضونكة وآلت��ةك��ان��ي��ان��دا، دةس���ةآلت���ي ل��ةوةرط��رت��ين نيية وةك م�اتطرييةوةية بةهؤي يان دةسةآلتيان، طةيشتنة بووة ثاشان بةهؤي كودةتاي سةربازييةوة يان ثاشاكان، لةكاتي ك��ردووة لةفيرلريان ثر رووكةشيء هةلربذاردنيركي خودا بةرهةلرستكاريان، بةحزبةكاني رير��ن��ةدان نةبوونء

ثشتيوان بيرت واقيعيش طةورةترين شاهيدة.

ب��ةك��ورت��ي رةوانيييدنيييةوةي: دووةمء طوماني شياوو ه��ير��زةوة، بةهؤي س��ةرك��ةوت��وو كةسي ئيمامةتي لةسةرة، ئيجماعي بلريرت كةسيرك ب��ةآلم رير��ط��ةث��ير��دراوة!،

ثيرويستة وةآلمدانةوةي لةو رووانةوة بيرت:ثيرشةواي ط��وير��راي��ةلر��ي��ي ثيرويستة ةدا ل����ر ل��ةراس��ت��ي��دا ئيمام بكريرت، ناضاركردنةوة هيرزو بةهؤي سةركةوتوو ئةطةر كةسيرك »وة دةلر��ير��ت: حةنبةل ك���وري ئ��ةمح��ةدي س��ةرك��ةوت ب��ةس��ةري��ان��دا ب��ةه��ؤي ه��ير��زةوة ب��ةوةي��ش بوو كةسيرك هيض بؤ ئةم�ولوئمينني، ثيريوترا: بةخةليفةء حةآللر نيية كة برواي بةخواو بةرؤذي دوايي هةبيرت شةوي السلطانية األحكام نةزانيرت«. بةئيمام ئةو بةسةردابيرتء

ألبي يعلى ص4. »هةركةسيرك دةفةرمويرت: شافيعي ئيمام هةروةها ن��اوب��ربير ه��ةت��ا ه��ير��زةوة ب��ةه��ؤي بةدةستهيرنا خيالفةتي ب��ةخ��ةل��ي��ف��ةء خ��ةلر��ك��ي ل���ةس���ةري ي��ةك��دةن��ط��ب��وون، ئ���ةوة

خةليفةية«. مناقب الشافعي للبيهقي ج1/ص439.ب��ةآلم ك��ة دةلر���نير ك���ؤراي زان��اي��ان��ي ل��ةس��ةر هةية، ( 1

كؤراي مةسةلةي باسي ثاشان بيربنةمايةء شتيركي ئةوة زانايان دةكةم لةشويرنيركيرتي ثةيامةدا بةثشتيواني خوا، لةم بكةم زانايان جياوازيي باسي كة بةسة ئةوةندةيش

مةسةلةيةدا.بةشيروةيةكي ثيرويستكردووة، طويررايةلرييان ئةوانةي كافرة دةس��ةآلت��دارة ئةو كة ثيرنةكردووة فةرمانيان رةه��ا بطريرتةوة دةرض��ووان��ةي��ش خ��وا لةفةرماني خ��راث��ةك��ارء خراثةكارييان ثةكخستووةو ئيسالميان شةريعةتي كة لةناوبردووة، نةسل(يان بةرثاكردووةو )حةرسء لةوآلتدا بةثايةداركردني بةستؤتةوة ئ��ةوةي��ان تيردانيية طوماني دةلريرت: بطال( )إب��ن ه��ةروةك لةفيتنةوة، ترسان ش��ةرعء : ك����ؤران ل���ةس���ةرئ���ةوةي ك��ة كةسي »ف��ةق��ي��ه��ةك��ان دةلر�����نيرجومعةو ئ��ةط��ةر ثيرويستة، ط��وير��راي��ةلر��ي��ي س��ةرك��ةوت��وو جار زؤرب��ةي وة ثايةداربكات، جيهادكردن جةماعةتء طويررايةلريكردني ئةوا ستةمليركراودا، لةطةلر دادطةربيرت ئاذاوة لةوةدا ضونكة لةفةرمانةكاني، لةدةرضوون باشرتة

.» دادةمركيرتةوةء خويرن نارذيرنريرلةسةر ك��ؤران “فةقيهةكان دةلريرت: حةجةر ئينب حافز ثيرويستبووني طويررايةلريكردني دةسةآلتداري سةركةوتوو، هةروةها جيهادكردن لةطةلريدا، وة طويررايةلريكردني باشرتة لةدةرضوون لةفةرمانةكاني، ضونكة بةمةيش ريرطريدةكريرت لةمة هيضكةسيرك ئاذاوة، دامركاندنةوةي لةخويرنريرذييء ئاشكراي كوفريركي دةسةآلتدار كاتيرك مةطةر بةدةرنابيرت طويررايةلريكردني، شياونيية لةوكاتةدا ليردةربكةويرت، لةدذي بةرةنطارييبكريرتء توانا بةثيري ثيرويستة بةلركو

جبةنطن”. الفتح ج17/13.دةليييييييني: دةس�����ةآلت�����داران�����ي زؤرب��������ةي وآلت���ان���ي ئاشكرايان كوفري زؤر بةشيروةيةكي اننشني، موسولربةثشتيواني باسيدةكةين ئيرستا هةروةكو ليردةركةوتووة،

خوا. »ه��ةرك��ات��ير��ك دةلر���ير���ت: ئيبنوتةمييية شيرخولئيسالم بةهؤي سياسةتياندا بةسةر هةبوو ت��وان��اي -كةسيرك- ئةوة ناضاركردنيانةوة، بةهؤي يان بؤي طويررايةلرييانةوة فةرمان ئةطةر طويررايةلريكراو، دةسةآلتداريركي دةبيرتة بةطويررايةلريكردني خوا بكات«. منهاج السنة ج1/ ص132. بهيرنمةوة زاناية ئةو وتةي هةنديرك ئةطةر ئاسايية )4داناننير ئةوانة بؤ وتةي ثيريانوانييةو هيض قورساييةك كة زالربوو بةدةسةآلتداري سةركةوتوو دةدةن كة شةرعييةت

بةهؤي ئاطرو ئاسنةوة:1( ئ��ي��نب ح���ةج���ةري ه��ةي��س��ةم��ي دةلر����ير����ت: »ك��ةس��ي

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني110

ل��ةس��ةرة، مايف ب��ةه��ؤي ه��ير��زةوة، فاسقةء س��زاي زالر��ب��وو فةرمانيثيربكرير نابيرت ء بةلريرنيثيربدرير نيية ئ���ةوةي ء بةضاكةكاري، بةهؤي زالربوونييةوة، بةلركو هةقواية البربيرب��اروط��وزةران��ة خراثةكانيء ك���ردارة ء بةرهةلرستيبكرير

«. الصواعق احملرقة ص6. ثيسةكةي ئاشكرابكريرلةاليةني ن��اض��ارك��راي��ن »ئ��ةط��ةر ���ت: دةلر���ير ب��اق��الن��ي )2ثشتيواني ك��ة ب��ةه��ةن��دير��ك��ةوة وةب���ةس���رتاب���ووة ئ�����ةوةوة، نةضةسثاوةء ب��ؤ ئيمامةتي ئ��ةوك��ةس��ة ئ���ةوا ��دةك��ةن، ل��ير، دةبيرت ئيرمةيش لةخانةي ثيرويستة طويررايةلرييشي نةكريرالتمهيد بةسةريدا«. سةركةوتندابني بةرهةلرستيكردنء

ص181.ئيمامةتي دووةم، »وت���ةي دةلر��ير��ت: قةلقةشنةدي )3لةبةيعةتدانء بةجطة ئيمامةت ضونكة ، ث��ير��دان��ام��ةزرير«. مآثر اإلناقة يف هاتنةديي تةواوي مةرجةكان دانامةزرير

معامل اخل�فة 59/1.رازيبوون انان »موسولر دةلريرت: عؤدة عةبدولقادر )4ب��ؤم��اوةي��يء ث��ير��ش��ةواي��ةت��ي��ي كةسي ب��ةف��ةرم��ان��رةواي��ي ستةمكارء دةسةآلتدارة دةرب��ارةي بةبيردةنطبوون زالربوء ترسانيان بؤ دةط��ةرير��ت��ةوة رازيبوونيشيان فاسقةكان، لةفيتنة، بةآلم نةيانزاني كة خؤيان لةفيتنةدا دةرنةضوون، بةوةيش لةفةرماني خ��وا، ب��ةدةرض��وون رازي��ب��وون ب��ةوةي ب��ةرزراب��ط��رن«. خ��وا فةرماني )نةيانتواني( بيردةنطبوون

اإلس�م وأوضاعنا السياسية ص170.هيرزي »بةكارهيرناني دةلريرت: ب��ةدري عةبدولعةزيز )5ماددي بؤ طرتنةدةسيت دةسةآلتء خؤسةثاندني كةسيركي نابيرت ن��ةوي��س��رتاوةو ئ��ةوة ئوممةتدا، بةسةر دياريكراو نةشياوةو لةشةرعدا ئةوةيش بةدةسةآلتداريريت، رازي��نب ئيسالم ثير�ازينيية، ئةطةرضي ئةو كةسة رايبطةيةنيرت كة بنةماكاني بةثيري ئوممةت جيربةجيردةكاتء ئيسالم ئةو

بةريروةدةبات«. اإلس�م بني العلماء واحلكام ص21.6( م��وح��ةمم��ةد م���وب���ارةك دةلر���ير���ت: »ل��ةراس��ت��ي��دا ئ��ةو بؤضوونةي لةرووي دوورخستنةوةي فيتنةو جةنطي نيروان انةكان موسولر فةقيهة ثيرويستة هاتووة، انانةوة موسولرض��اوي��ث��ير��داخب��ش��ير��ن��ن��ةوة ب���ؤ ب��ةدةس��ت��ه��ير��ن��ان��ي ب��ن��ةم��اء دابةزينبيرت بةبيرئةوةي بيرت، ريركخستنيرك كة جيرطرةوةي ريربازيركي ل��ةس��ةر رؤيشتنبيرت وة ش��ةرع��ي، لةحوكمي سةركةشن كةسانةي ئ��ةو ب��ؤئ��ةوةي لةحوكمدا مةشروع )احلكم اإلس���م نظام دروستبكةن«. مةترسي نةتوانن

والدولة( ص77.

ل��ةوآلت��ة ث��ير��وي��س��ت��ة ك���ة ئ�����ةوةي هةلسةنطاندن: اننشينةكاندا بةشيروةيةكي طشيت بآلوبكريرتةوةء موسولر

دةس��ةآلت ب���ةزؤرداري نابيرت كة ئةوةية ، بايةخيثيربدرير، ئ���ةط���ةرض���ي ئ����ةو ك���ةس���ةي دةس��ةآلت��ي��ش ب��س��ةث��ير��ن��ريردةط��رير��ت��ةدةس��ت ح��وك��م ب���ةش���ةرع ب��ك��ات، ض��ون��ك��ة تاكة لةهةلربذاردني بريتيية فةرمانرةوايي، شةرعيي ريرطةي فةرمانرةوا لةاليةن ئوممةتةوة، جطةلةوة بةهؤي م�اتطري جطة هةركةسيرك ئةطةر ديكتاتؤري، يان ناضاركردن يان وةك ئوممةت لةسةر ثيرويستة ئةوا طرتةبةر، ريرطةي لةو ثاريرزطاريبكةن بؤئةوةي بووةسنت ل��ةرووي��دا ضاوديرريرك لةكياني ئوممةتةكة، بؤئةوةي نةبيرتة طالرتةجاري بةدةسيت بةكاريبهيرنيرتء ئ���اوا وي��س��ت ه��ةرض��ؤن��ي ت��اغ��وت��ةوةء ئ��ةوي��ش هيضي ب��ؤ س��ةرب��ري��ن��ط��ةء وةك���و م��اآلت��ير��ك بيبات

بةدةستنةبيرت.

سييييييييةم/ رةخيينييةطييرتيين لييةفييةرمييانييرةواو راستكردنةوةي مايف ئوممةتة:

ب��ير��ط��وم��ان ل���ةم ش��ةرع��ة ث�������ؤزةدا ض��ةس��ث��ير��ن��راوة كة بةلركو رةهانيية، فةرمانرةوايةكي لةئيسالمدا فةرمانرةوا انيرك فةرمانرةوايةكي ثابةندة بةشةرعةوةء هةموو موسولره��ةروةه��ا الي���دا، ئ��ةط��ةر ه��ةي��ة بةرهةلرستيكردنيي م��ايف ه��ةروةك لةئيسالم، رةخنةطرتن نابيرتة رةخنةليرطرتين ئيسالم بةلركو ثيريانواية، طومراكان ة ث�ر هةنديرك شيعةو وتين كة ب��ةوةي ريربازةكانيرتةوةية هةموو ل��ةس��ةرووي بةمافيرك، الدةردا ف��ةرم��ان��رةواي لةبةرامبةر حةقي وت��ةي ضونكة دان���اوة، شةرعييةكان لةئةركة بةئةركيرك بةلركو انانة. فةرمانرةوا نويرنةري خوانيية، بةلركو نويرنةري موسولرئامؤذطاريكردنيء مايف خةليفةو هةلربذادني مايف ئوممةت ئ��اراس��ت��ةك��ردن��يء راس��ت��ك��ردن��ةوةي ه��ةي��ة، ئ��ةط��ةر هةلرةو هةية، ثلةيةي ل��ةو البردنيشي م��ايف بةلركو خراثةيكرد، ئةطةر شتيركي ليربينرا كة البردني ثيرويستبكات. دةسةآلتي فةرمانرةوادا راستكردنةوةي لةضاوديرريكردنء ئوممةت نكولريي كةسيرك هيض مشتومربيرت، جيرطةي نيية شتيرك دةسةآلتي ئوممةت لةم بوارةدا ناكات، جطة لةو فاسقانةي ، كة دةيانةويرت فةرمانرةوا لةثلةي خواي بيرهاوتادا دابننيربؤئةوةي هيضكةسيرك نةتوانيرت ئةوةي فةرمانرةوا دةيكات )أفضل دةفةرمويرت: )s(ثيرغةمبةر ليربثرسيرتةوة. هيضي اجلهاد كلمة حق عند سلطان جائر(. رواه أبوداود والرتمذي وتةيةكي وتين باشرتين جيهاد واتة: وهو حديث حسن. حةقة لةالي دةسةآلتداريركي ستةمكار. ثلةوثايةي كةسي خراثةكاردا ستةمكارو دةس��ةآلت��داري ل���ةرووي حةقبيرذ باشرتين ئ��ةم��ة بةلركو م��وج��اه��ي��دة، ث��ل��ةوث��اي��ةي ه��اوت��اي دةط��ةي��ةن��ير��ت ج��ي��ه��ادة سياسيية ئ���ةو وات����اي ج��ي��ه��ادةو ��ان��انء ك��ة ب��ةش��ي��وةي��ةك��ي ط��ش��يت ج���ةم���اوةري م��وس��ولر

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

111 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئةمةيش وازيانليريهيرناوة، ئيسالم زاناياني بةتايبةتييش ء بةرطي وايكردووة كافرة خراثةكارةكان لةطةردنيان بئالرنيرترسء برسيرتييان ثيربضيرذن، ثةروةردطار راسترتين وتةي فةرمووة دةربارةي ئةو طةالنةي سةرثةرشتيكردني خؤيان طويررايةلرييدةكةن، بةكويررانةيش بةكافريركء سثاردووة

ۀ ڻ ڻڻ ژںڻ دةف��ةرم��وير��ت: وةك ھ ھ ھ ہ ہ ہ ہ ۀ ھےژ ال��زخ��رف. وات��ة: )ف���ع��ةون( هيض نرخي سةيريدةكردن، بةسووكي طةلةكةي، ق��ةومء بؤ دان��ةن��ا ئ��ةوان��ي��ش م��ل��ك��ةضء ف��ةرم��ان��ب��ةرداري ب����وون، ب��ةراس��يت خوا طوناهكاربوون. تاوانبارو فاسقء قةوميركي ئةوانة دةفةرمويرت: جا كاتيرك ئيرمةيان تورةكرد، ئيرمةيش تؤلرةمان ليرسةندن، هةرهةموويامنان لةدةريادا خنكاندو نقومكرد. ف��ةرم��وودةي��ةي ئ��ةو ل��ةش��ي��ك��ردن��ةوةي ئيمام خ��ةت��اب��ي ث��ير��ش��وودا ف���ةزلر���ي ج��ي��ه��ادي س��ي��اس��ي روون���دةك���ات���ةوةو دةف��ةرم��وير��ت: »ئ���ةوةي واي��ك��ردووة )وت���ةي ه��ةق( ببيرتة جيهاديكرد ه��ةرك��ةس��ير��ك ل��ةب��ةرئ��ةوةي��ة جيهاد باشرتين ترسداء ئوميردء لةنيروان راراي���ة ئ��ةوا دوذم��ن��دا ل���ةرووي بةسةريدا؟ سةردةكةون يان سةردةكةويرت ئايا نازانيرت: هةق كاتيرك ئةطةر لةبةردةميداية، دةسةآلتيش خ��اوةن ببيرتة لةوانةية ئةوا بةضاكةكاري، فةرمانيثيربكات بلريرتء ئةمةيش لةسةرة، مردني مةترسيي لةناوضوونيء هؤي لةثيرناوي جيهاد، جؤري باشرتين ببيرتة ئةوة وايكردووة

زالربوونيداية بةسةر ترسدا«، معال السنن )190/6(. - ئةمانةيش ضةندين بةلرطةن كة دان بةو مافةدا دةننير لةس�ةي ثيرغةمبةر)s(و خةليفةكاني راشيديندا، ئةوانةي

كة فةرمامنانثيركراوة شويرنيانبكةوين: )s(خوا ثيرغةمبةري :)s(ثيغةمبةردا لةس�ةي بةهاوةآلني رير��ط��ةي��داوة ب���ووة، مةعسوميش ه��ةرض��ةن��دة قةزيةيانةدا ل��ةو بةهةنديرك ثيرداضوونة موناقةشةو كة بؤضوونةكاني لةسةرنةبووة، وةحييان بةلرطةي كة بكةن وةرطرتوونء ئاراميطرتووة لةسةر تونديي هةنديركيشيان، ئاسانكاريشبووة كةضي ثيرغةمبةرانةو ث��ير��ش��ةواي ئ��ةو دةولرةتة فةرمانرةواكاني ئايا لةسةركردايةتيكردنيدا، ش��ير��وةي��ةي��ة؟!! ب��ةو ه��ؤش��ي��اري��ي��ان اننشينةكان موسولرئ��ةوان��ة ف��ةرم��ان��رةواي��ان��ير��ك��ن دةس��ةآلت��ي��ان زةوت��ك��ردووةء ئ��ارةزووةك��ان��ي بةثيري دزي���وةو زؤري���ان مالروسامانيركي خؤيان خةرجيدةكةن، وآلتء هاووآلتيانيان هةذاركردووة، وشكانيء دةرياو ئامسانيان خستؤتة خزمةتي دوذمناني ئيسالمةوة، ئةطةر بةرهةلرستكاران بةرهةلرستكارييان بكةن، دةيانكوذن يان راثيرضي زيندانة تاريكةكانيان دةكةنء لةناو هةلردةبةسنت، بؤ بيربنةمايان تؤمةتي ضةندين خةلركيشدا

ئةطةرضي ئةوان زاناترين كةسن بةوةي كة بيرتاوانن. ئةطةر مرؤظايةتي، ثيرشةواي خزمةتي بؤ بطةريرينةوة ايي بةخ�رلةسياسةتي وةرطرين بةسوود وان��ةي ضةندين دةتوانني

بةريروةبردني هاووآلتيياندا.كة: هيرناويةتي )طبقات(دا لةكتيربةكةي سةعد ئينب )s(ثيرغةمبةر س��ةردان��ي بؤ ض��وو عةباس ك��وري فةزلري لةكاتي نةخؤشيي كؤضيدوايي كردنيدا، بةفةزلري فةرموو: ئةي فةزلر ئةم ثارضةية بثيرضة بةسةرمةوة، ئةويش ثيريةوة دةستتبهيرنة، ف��ةرم��ووي: )s(ثيرغةمبةر ثاشان ئاآلند، ( وتي: ثاشان ثيرغةمبةر)s( دةستيطرمت هةتا ضووة )فةزلركردء خ��واي ستايشي سوثاسء ثاشان مزطةوتةكةوة، دوايي فةرمووي: )بةتةئكيد منيش مرؤظم، زيامن بةئابرووي هةركةسيرك طةياندووة، ئةوة ئابرووي منة با تؤلرةي خؤي طةياندبيرت، بةثيرسيت زي��امن ك��ة هةركةسيرك ب��ك��ات��ةوة، ئةمة ثيرسيت منة با تؤلرةي خؤي بكاتةوة، وة هةركةسيرك با مالرةكةمة ئ��ةوة بةمالرةكةي زيانطةياندن بوومةتةهؤي ليريبباتةوة، بزانن لةثيرشرتينتان لةالي من كةسيركة لةوةدا ليرمخؤشدةبيرت(. يان وةريدةطريرتةوة كة هةية شتيركي

الدولة القانونية ملنري البياتي ص69. عومةري كوري خةتاب)خوا لير�ازيبيرت(: بةرهةلرستييكرد ي حودةيبييةدا، كاتيرك كافرةكاني قورةيش لةكاتي سوحلرهةنديرك ثيرغةمبةردا)s(ء لةطةلر كرد يان سوحلر داواي خةتاب)خوا ك��وري عومةري هةبوو، ناخؤشيان مةرجي تؤ ئايا خ��وا، ثيرغةمبةري »ئ��ةي ف��ةرم��ووي: لير�ازيبيرت( . وتي: ئايا ثيرغةمبةري خوا نيت؟ ئةويش فةرمووي: بةلريرئايا . وتي: بةلرير فةرمووي: ئةويش ان نني؟ ئيرمة موسولر. وتي: ئةوان هاوبةشدانةران نني؟ ئةويش فةرمووي: بةلريربؤضي لةدينةكةماندا نزميبنويرنني؟ ئةويش فةرمووي: من ئةويش ناكةم ئةو بيرفةرماني ثيرغةمبةريم، خواو بةندةي ض�ؤكيركي ئةمة مسلم. أخرجه نامفةوتيرنيرت«. هةرطيز طويريليرطرتء ئارامطربوو )s(ثيرغةمبةريش بةناوبانطة،

ريرزي لةهةسيت طرتء ريرطرييليرنةكرد.ب��ةدواداض��وون��ي��ان “)ه����اوةآلن( دةلر��ير��ت: ئيبنوتةمييية فةرمانةكاني ل��ةك��ارء ك��ة ئيجتيهادانةي ب��ةو دةك���رد ب��ؤ دينةوة بةبةرذةوةندييةكاني ثةيوةندييان دونيادابوونء ه��ةب��وو، ئ��ةوةي��ش دةروازةي����ةك����ة ب���ؤي ش��ي��اوب��وو ك��اري ئ��ومم��ةت...”. ب��ةك��ؤراي خ��ؤي بةئيجتيهادي تيردابكات شيكردنةوةي دةطاتة ثاشان ص191. املسلول الصارم جؤرةكاني ئةو بةدواداضوونانةي كة بؤيانكردووةء ئةويش زياترن زؤر هاوشيروةكاني منوونةيةء ئةم ضةسثاوبووة. لةوةي بةسنوورداري باسبكريرن، بةناوبانطن بؤ هةركةسيرك كة بيةويرت بةشيروةيةكي هؤشيارانة خويرندنةوةي هةبيرت

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني112

بؤ ذياننامةي ثيرغةمبةر)s(، ئيرستايش دةضينة خزمةتي خةليفةكاني راشيدين، لةسةرووي هةموويانةوة ئةبوبةكري

سدديق )خوا لير�ازيبيرت(:)خييوا سييدديييقييدا ئييةبييوبييةكييري لةذياننامةي خؤيدا )س��رية(ك��ةي ل��ة ئيسحاق ئينب لي�ازيبيت(: دةلريرت: طواستويةتييةوةو ماليكةوة ك��وري لةئةنةسي بةياني ب��ؤ لةسةقيفة، بةئةبوبةكر ب��ةي��ع��ةت��درا »ك��ات��ير��ك ئةبوبةكر لةسةر مينبةر دانيشت، ثاشان عومةر قسةيكرد، دوايي ئةبوبةكر قسةيكرد، سوثاسء ستايشي خواي كردء ثاشان فةرمووي: ئةي خةلركينة كراوم بةسةرثةرشتيارتان ئةطةر هاوكارميبكةن، ضاكبووم ئةطةر نيم، باشرتينتان درؤيش ئةمانةتةء راستطؤيي راستمبكةنةوة، خراثبووم بؤ مافةكةي هةتا بةهيرزة ل��ةالم ئيروة الوازي خيانةتة، هةتا الوازة بةهيرزتان خ��وا، بةثشتيواني دةطةريرنمةوة قةوميرك هيض خوا. بةثشتيواني ليروةردةطرمةوة مافةكةي خ��واي ئيلال خ����وادا، ل��ةث��ير��ن��اوي لةجيهاد وازن��اه��ير��ن��ير��ت لةناو فاحيشةيش دةك��ات، سةرشؤرييان توشي ط��ةورة توشي ط��ةورة خ��واي ئيلال بآلونابيرتةوة كؤمةلريركدا هيض ب��ةآلي��ان دةك����ات، ط��وير��راي��ةلر��ي��م��ب��ك��ةن ه��ةت��ا ط��وير��راي��ةلر��ي��ي خواو بيرفةرمانيي ئةطةر دةك���ةم، )s(ثيرغةمبةر خ��واو ناميرنيرت«. لةسةرتان طويررايةلريم كرد )s(ثيرغةمبةرمانةوةيةكيرتدا البداية والنهاية إلن كثري ج6/ ص301. لةط�رهاتووة: »من تةنها شويرنكةوتوومء داهيرنةرنيم – لةديندا خ��وارب��ووم ئ��ةط��ةر بةيعةمتبدةني راس��ت��ب��ووم ئ��ةط��ةر -

راستمبكةنةوة«.

راس��ت��ك��ردن��ةوةء تيردانيية طوماني بييةدواداضييوون: بةرةخنةطرتين بةخشينةوةية ذي��ان ئ��ةوة ثالرثيروةنان، سياسييانة، ئةطةرضي لةتوندترين شيروةيدابيرت كة ئةويش خةليفةي ب���ةك���رداري، ستةمكاريية بةرهةلرستيكردني راشيدي يةكةم دانيناوة – وةكو دةيبينني- بةهةمان شتدا يان بةدةربرينيرك كة زؤر وردةكاريي تيرداية، لةاليةن خؤيةوة ب��ن��ةم��اي رةخ��ن��ةط��رت��ين س��ي��اس��يء ئ��ازادي��ي رادةرب���ري���ين ثيرغةمبةري مينبةري لةسةر لةمزطةوتء راط��ةي��ان��دووة، خوادا)s( داواي لةخةلركي كردووة كة مايف بةكارهيرنانيان بةبيررتسء كيرية ئةمة باشة لةرووبةرووبوونةوةيدا، هةية يان لةكويريداية؟ خؤسةثاندن ئايا واي��وت��ووة؟ دوودلر���ي ان لةسةرووي رةخنةليرطرتنةوةية؟!!!. فةرمانرةواي موسولر)خوا خةتابدا كييوري عييومييةري لةذياننامةي عومةري دةرب��ارةي دريرذ فةرموودةيةكي لي�ازيبيت(: كوري خةتاب لةو بوارةدا هةية بةآلم كؤتايي بةم ثارضةيةي

دةهيرنني.

راوةتةوة ئةبويوسف دةلريرت: »لةحةسةني بةسرييةوة ط�رعومةر ئ��ةي وت: خةتابي ك��وري بةعومةري ثياويرك كة ثيريوت: ك��ةس��ير��ك دووب���ارةي���ك���ردةوة، زؤر ل��ةخ��واب��رتس��ة، عومةر لةئةم�ولوئمينني، دووبارةتكردةوة زؤر بيردةنطبة ، وانةلرنير ئةطةر تيردانيية يان خ�ر وازيليربهيرنة ثيريفةرموو: يش لةئيرمةدا نيية ئةطةر قبولرينةكةين«. كتاب اخلراج خ�ر

ألبي يوسف ص19.هةروةها كاتيرك عومةري كوري خةتاب )خوا لير�ازيبيرت( وت���اري���دا ب��ؤ خ��ةلر��ك��ي ك��ة خ��ي��الف��ةت��ي وةرط�����رت ل����ةدواي بةهاووآلتياني ل��ير���ازي��ب��ير��ت( )خ��وا س��ددي��ق ئةبوبةكري لةرةخنةطرتنء بةمافةكانيان، بةرضاوروونيكردنةوة وتء راس���ت���ك���ردن���ةوةي ك��ات��ير��ك ث��ير��وي��س��ت��ي��ك��رد، ئ��ةط��ةرض��ي يش بيرت، فةرمووي: »هةركةسيرك لةئيروة الرييةكي بةمشش�رلةناوةراسيت ئةعرابييةك راستيبكاتةوة« با تيردابينيم خ��ةلر��ك��ةك��ةوة وةآلم���ي���داي���ةوةو وت���ي: ئ��ةي ع��وم��ةر ئةطةر ةكامنان راستتدةكةينةوة. خوارييةكت تيرداببينني بةمشش�رئةويش فةرمووي: سوثاس بؤ ئةو خوايةي كةساني واي بةمشش�ر ع��وم��ةر الري���ي بةخشيوة، ع��وم��ةر بةئوممةتي

راستدةكاتةوة«.رؤذير����ك ئ��ي��م��ام ع��وم��ةر)خ��وا ل��ير���ازي��ب��ير��ت( وةس��ت��اب��وو دةكردء دانيشتةكةي ئامادةبووي لةهاوةآلني ثرسياري ئةم�ولوئمينني ئ��ةط��ةر ضيية “ب��ؤض��وون��ت��ان ف��ةرم��ووي: ئ��اف��رةت��ير��ك؟ ئيمام ل���ةس���ةر خ��راث��ةك��اري��ي ش��اه��ي��دب��ير��ت دةهيرنيرت شاهيد ضوار فةرمووي: لير�ازيبيرت( عةلي)خوا ، ي��ان ج��ةل��دةي ت��ؤلر��ةس��ةن��دن��ةوةي ن��اوزران��دن��ي ل��ير��دةدريرانانيرت موسولر ثلةوثايةي وةك��و ب��وارةدا لةو ثلةوثايةي عةلي دةبينني ةدا ل���ر القيم. إلبن احلكمية الطرق واي��ة”. كوري ئةبوتاليب)خوا لير�ازيبيرت( بةعومةري كوري خةتاب رادةطةيةنيرت كة ئةويش كةسيركة وةكو خةلركانيرت، لةبةردةم ياساي ثةروةردطارداو ثلةوثايةو دادطةرييء ثاريرزكارييء

وةرعةكةي شةفاعةتي بؤ ناكةن.الي بؤ درابوو ن�ر ثؤشاك »كؤمةلريرك دةلريرت: )العتيب( ه��ةرث��ي��اوير��ك كراسيركي داب��ةش��ي��ك��ردنء ئ��ةوي��ش ع��وم��ةر، بةركةوت، ثاشان سةركةوت بؤ سةر مينبةر كة بةشي دوو ئايا خةلركينة ئةي فةرمووي: ثاشان لةبةردابوو، كراسي بؤضي فةرمووي: طويرناطرين، وت��ي: سةلان طويرناطرن؟ هةريةكةء تؤ ضونكة وت��ي: ئةويش ئةبوعةبدولرآل؟ ئ��ةي كراسيركت ثيرداوينء خؤت بةشي دوو كراست هةلرطرتووة. بانطيكرد ثاشان ثةلةمةكة، ئةبوعةبدولرآل ئةي فةرمووي: وتي: دوايي وةآلمينةدايةوة، عةبدولرآل، هيض كةسيرك ئةي ئةي عةبدولرآلي كوري عومةر، ئةويش وتي: لةخزمةتتدام ئةو بةخوا سويرندتدةدةم ثيريوت: ئةم�ولوئمينني، ئةي

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

113 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

، ثاشان كراسةي ثؤشيومة كراسي تؤية؟ وتي: بةخوا بةلريرطويرتليردةطرين«. ئيرمةيش ء بلرير ئيرستا ئا وتي: سةلان ج��ير��ط��ةي س��ةرس��ورم��ان��ة ك��ة م��ايف رةخ��ن��ةط��رت��ين سياسي بكريرت لةخةليفة ليرثيرضينةوة كة ثلةيةي ئةو طةيشتبيرتة لةسةر تةنها كراسيرك! دةبا سةيري دةسةآلتداراني وآلتاني انان بكةين لةرؤذهةآلتء رؤذئاوايدا، شتانيركي زؤر موسولرسةرسورهيرنةر دةبينني لةبةف�ؤداني مالروساماني ئوممةت ط��ةورة، كؤشكانيركي ض��ير��ذوةرط��رت��نء ئ���ارةزووةك���انء ب��ؤ هاردةبنء شيرتء بكريرتةوة رووب��ةرووي��ان رةخنة ئةطةر رةخنةطرةكانء ثالري دةدةن ناش�ين تؤمةتي ضةندين ء نابةجير ناش�ينء شتيركي بةهةموو تاوانبارياندةكةن ئةوانة : راطةياندنيشانةوة دةلرنير بةكريرط�اوةكاني لةدةزطا دذي ئاسايشي وآلتنء دذايةتيي بةرذةوةنديي باآلي وآلت خوا ليريانبدريرت. ئاسنني بةدةستيركي هةردةبيرت دةكةنء

بينكوذيرت بؤضي وا درؤدةكةن. “من فةرمووي: لير�ازيبيرت( عومةر)خوا ئيمام هةروةها لةخةلركةكةتان بةكارنةهيرناوة، كاربةدةستةكامن بؤئةوة بدةنء جنيرو بةناموستان بدةن، مالرتان ليربسةنن، بةآلم بؤئةوة ثيرغةمبةرتان ثةروةردطارء سوننةتي بةكارمهيرناون كتيريب بكةن، هةركةسيرك لةاليةن كاربةدةستةكةيةوة ستةميركي ف�رليركراوة، ثيرويست بةمؤلرةتي ئةو ناكات، با خؤي بطةيةنيرتة كوري عةمري ثاشان وةربطرمةوة، بؤ تؤلرةي تا من، الي عاس وتي: ئةي ئةم�ولوئمينني ئايا ئةطةر ئةم�يرك تةميري ثياويركي ذيرردةسيت خؤي كرد تؤلرةي ليردةكةيتةوة؟ عومةر بينيومة بةتةئكيد ليرنةكةمةوة، تؤلرةي بؤضي فةرمووي:

ثيرغةمبةري خوا)s( تؤلرةي لةخؤي كردؤتةوة؟. هةروةها ئيمام عومةر نامةيةكي نووسي بؤ ئةم�ةكاني انان مةدةن سةربازةكانيء تيريدا فةرموويةتي: “وا لةموسولروا كافريانبكةن، مةكةن بيربةشيان وا بكةن، رسوايان كة تاوانباريان مةكةن دووضاري فيتنةيان بكةن، وة بةمةستيرك دايامنةبةزيرنن كة بيانفةوتيرنن”. الطبقات الكربى إلبن سعد

.281/3ئيمام عومةر رؤذيرك وتاريداء فةرمووي: “ثيرمخؤشة منء مبانبات قولردا لةدةريايةكي لةكةشتييةكدابني ئيروةيش ��ان��ان دةس��ت��ةوس��ان ب��ؤ رؤذه����ةآلتء رؤذئ����اوا، وة م��وس��ولرسةرثةرشتياريان، بكةنة لةخؤيان ثياويرك ل��ةوةي نةبن الي��دا ئ��ةط��ةر دام���ةزراوب���وو شويرنيبكةونء ئ��ةط��ةر ث��اش��ان بيكوذن، تةحلة فةرمووي: ضي دةبوو ئةطةر بتوتاية: ئةطةر كوشتنةكة ، ن��ةخ���ر ف��ةرم��ووي: ئةويش اليببةن، الرب���وو، الكربى إلبن الطبقات بؤ كةسي دواي خؤي”. برينداركارة وانينيان بووة سعد 281/3. ثاكوبيرطةرديي بؤ خوا ئةوة ت�ر

رؤذئ��اواي��ي ذي��اري ثيرشكةوت بةمة ب��ةراس��يت كوشنت، بؤ لةراستكردنةوةي فةرمانرةواكاندا، رةمحةتي خوات ليربيرت دةرب��ارةت خوا ثيرغةمةبةري كةسةي ئةو ئةي عومةر ئةي ء زمانييةوة دةوتريرت(. رواه فةرموويةتي: )هةق لةسةر دلر

الرتمذي. ئاي ضةندة جوانة ئةوةي موحةممةد عةبدة وتويةتي: انان لةضةرخي يةكةمدا وةكو سةردةمي ئةبوبةكرو “موسولرلةضاوديرريكردني دةرؤي��ش��نت، رير��ب��ازة ئ��ةم لةسةر عومةر دةطةيشتة ت��ا طشتييةكان، ب��ةك��ارة ه��ةلر��دةس��ان ئ��ةوان��ةي دةكرد، بةرهةلرسيت فةرمانء حوشرت، ه��ةذاري شوانيركي ه����ةروةك ع��وم��ةري ك���وري خ��ةت��اب - ل��ةك��ات��ير��ك��دا ك��ة ئةو ثيركاويةتيء ثيريوابوو لةبةرئةوةي بوو- ئةم�ولوئمينني

لةسةر راستيية”. تفسري املنار ج4/ ص44.

)خوا عةففاندا كييوري عومساني لةذياننامةي ه��ةلر��ةي��ك��رد ه��ةن��دير��ك ع��ومس��ان ئ��ي��م��ام لي�ازيبيت(: ل����ةب����واري ف���ةرم���ان���رةواي���ي���دا، ض��ون��ك��ة ل��ةدي��اري��ك��ردن��ي نارةزاييةكي بةمةيش سةركةوتوونةبوو، والييةكانيدا ويستيان لةهاوةآلنيش هةنديرك رووبةروويبووةوة، طشيت دةربارةي كارةكاني ليركؤلرينةوةي لةطةلردا بكةن، ئةوانيش زوب��ةي��ر، ��ة، ت��ةحلر غ��ي��ف��اري، )ئ���ةب���وزةري ل��ة: بريتيبوون ئةبوتاليبء... ك��وري عةلي ب���رواداران، دايكي عائيشةي

هتد(، خةلركي كؤبوونةوة لةالي ئيمام عةليء شكاتيانكرد بةمةسيت سزاداني ئيمام عومسان، هةروةها داوايانليركرد ضوو ئةويش بكات، لةطةلردا طفتوطؤي ئ��ةوان لةجياتيي بؤاليء ئامؤذطارييةكي ثرماناي كرد، داكؤكيي لةهةموو ئةو شتانة كرد لةالي كة ئةوان داكؤكييان ليركردبوو، هةتا ئيمام بؤئةوةي خةلركي بؤ »قسةبكة وتي: ملكةضبوو عومسان ، تا بتوامن ئةوةي بةزؤرداري ليريانوةرط�اوة، مؤلرةمتبدةنيرمةوة«. هةروةها وتي: »من تةوبةدةكةمء الدةضمء بؤيانبط�رانان، موسولر لةسةر نةنطييبيرت كة شتيرك بؤ ةوة ناطةرميربيستومة لةثيرغةمبةري خواوة)s( دةيفةرموو: )هةركةسيرك ه��ةلر��ةي��ك��رد ب��ا ت��ةوب��ةب��ك��ات، ه��ةرك��ةس��ير��ك ت��اوان��ي��ك��رد با تةوبةبكات، بةوةيش بةرةو لةناوضوون ناروات، هةركةسيرك دوورتردةكةويرتةوة ئةوكاتة لةستةمكردندا، بةردةوامبوو لةريرطةو منيش يةكةم كةسم ثةندوةردةطرم. داواي بةخشني

دةكةم لةخوا لةوةي ئةجناممداوة...(.

)خوا ئةبوتاليبدا كييوري عةليي لةذياننامةي ك���وري ع��ةل��ي ل��ةذي��ان��ن��ام��ةي ه���ةروةه���ا لي�ازيبيت(: ه��اوةآلن��ي ه��اوش��ير��وةي من��وون��ةي ض��ةن��دي��ن ئةبوتاليبدا

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني114

بةجوانرتين فةرمانرةواييدا لةكاتي كة دةبينني ثيرشوو لةطةلر كاتيرك بؤمنوونة: هةلرسوكةوتيكردووة، شيرواز جولةكةيةكدا كيرشةي بوو لةسةر دزيين زريريةك، ثاشان ث��ير��ك��ةوة ض��وون��ة ب��ةردةم��ي ق��ازي��ي ش��ةرع��ي��ي ئوممةتي ن���اوي جولةكةكةي ق��ازي��ي ك��ة ل��ةوك��ات��ةدا ��ان، م��وس��ولرخويرندةوة بةناوي ئةسلريي خؤيةوة بانطيكرد، بةآلم كاتيرك ناويهيرنا، بة)ئةبوتوراب( خويرندةوة عةلي ئيمام ن��اوي بةسةر تيردابوو زياتري فةزلري لةريرزو جؤريرك ئةمةيش ثيريفةرموو: عةلي ئيمام لةبةرئةوة تؤمةتبارةكةيرتدا، دةبيرت دادطةرتربيت، منيش بةناوي خؤمةوة بانطبكةيت. عةلي ئيمام ضونكة دادطاييكردن، قازيي كاتيرك ثاشان قازيي لةبةرئةوة ئ��ةوة، هيي زريركة كة نةبوو شاهيدي دادطةريي كاتيرك ئةويش بةجولةكةكة، داي��ةوة زريركةي ان اناني بؤ دةركةوت خؤيشي موسولر ئيسالمء موسولرانان موسولر دادطةريي تاقيكردنةوةي بؤ ضونكة ب��وو، مايف زريركة ئةطينا بةكارهيرنابوو زريريةي ئةو مةسةلةي ئيمام عةلي بوو. بةراسيت ئوممةتيركي بيرويرنةبوون كاتيرك كة ثةروةردةكرابوون بةقورئانء سوننةتةكاني ثيرغةمبةري بيردةسةآلتيء لةكاتي شيروة بةهةمان )s(ثيرشةوامانلةمانةيش ثابةندبوون. جطة ثيريةوة دةسةآلتداريشياندا دةت���وان���ني دةي�����انء س����ةدان من��وون��ةي��رتي س���ةروةري���ي كة بهيرنينةوة فةرمانرةوايياندا لةكاتي انان موسولر

ميرذووي مرؤظايةتي شانازييان ثيروةدةكات.ك��ةوات��ة: ئ��ومم��ةت م��ايف رةخ��ن��ةط��رت��ن ل��ةف��ةرم��ان��رةواء سلرةمينةوة بةبيررتسء ئامؤذطاريكردني ليرثيرضينةوةو هةية، دوورخستنةوةيشي الب���ردنء م��ايف بةلركو هةية، ئ��ةط��ةر ب��ةم��ةرج��ةك��ان��ي ث��ةمي��ان��ن��ام��ةي ب��ةي��ع��ةت��ةك��ةي��ةوة بيرنياز خ��ؤي ف��ةرم��ان��رةوا نابيرت ضونكة ثابةندنةبوو، بزانيرت لةئامؤذطاريكردن، ئةطةرضي لةثلةي خةليفةكاني ةدا ل����ر ك��ةس��ان��ي��رت، ج��اي ض ئ��ةم��ة ب��ير��ت، راشيدينيشدا دةبينني خةليفةكاني راشيدين ئةم مافةيان راطةياندووةء بةشيروازي بةكاريبهيرنيرت كة لةئوممةت داوايانكردووة

ئازاديي رادةربرين لةضوارضيروةي ئيسالمدا.كؤتاييدةهيرنني بةم رووداوة: لة)سري أع�م النب�ء ج2/ ص372(دا هاتووة: »كة عومةر)خوا لير�ازيبيرت( هات بؤ كوري موحةممةدي -زةوييةكة-(ء حارثة بين )مشربة سةلةمةي بيين، ثيريوت: ئةي موحةممةد ضؤن دةمبينيت؟ بةوشيروةيةي ثيرمخؤشةو كة وادةتبينم وت��ي: ئةويش بةهيرزيت دةك��ات، تؤ بةضاكةي ح��ةز هةركةسيركيرت كة تيريدا، دةستثاكيت مالروسامان، ك��ؤك��ردن��ةوةي لةسةر بةئازايةتي الربيت ئةطةر لةدابةشكردنيدا، دادط��ةري��ت بةشة، ئ��ةو راستكردنةوةي ه���ةروةك راستتدةكةينةوة

ئةويش فةرمووي: سوثاس بؤ ئةو خوايةي نةتةوةيةكي ثيربةخشيووم، ئةطةر البدةم راستمدةكةنةوة«.

ضةسثيرنراوة، ئيسالميدا لةشةريعةتي دةرةجن����ام: ، سزابدرير ثيرويستة كرد، تاوانيركي دةسةآلتدار ئةطةر ئةوةيش ثيرغةمبةر)s( وةك ثيرشةنطيرك لةنةفسي خؤيةوة دةستيثيركردووةو لةكاتيركدا نةخؤشبوو فةرمووي: )ئةي خةلركينة هةركةسيرك من قامضيم لة ثشيت داوة، ئةوة ثشتمة با تؤلرةي خؤي بكاتةوة، وة هةركةسيرك جنيرومثيرداوة با ليرسةندووة، م��الر وةهةركةسيرك ثيربداتةوة، جنيروةكةم ث���ؤزة، ئيسالمة ئ��ةم ليريبباتةوة(. ب��ا مالرةكةمة ئ��ةوة فةرمانرةواكان بؤ ثاريرزراني لةتاوان سيفةتي هةرطيز لةتؤلرةليرسةندنةوةو تاوانيانكردبيرت كاتيرك بريارنةداوة، بةشةرع بةرامبةر خةلركي ضونكة نةبةخشراون، سزادان بيردةسةآلتدا دةسةآلتدارو لةنيروان جياوازيي يةكساننء

نيية. ئةعزةمي ئيمامي ئةطةر « دةلر��ير��ت: هومام بن كةمال مرؤظيركي م��الر��ي ي��ان ك��وش��ت، مرؤظيركي ��ان��ان م��وس��ولر

بةف�ؤدا، ليريوةردةط�يرتةوة«. فتح القدير ج4/ ص160. لةتيركراي »خةليفة دةلر��ير��ت: خةلدون ئينب ه��ةروةه��ا انان جياناكريرتةوة، جطة لةوةي كة جيربةجيركاري موسولر

حوكمةكانء ثاريرزطاري ئايينة«. املقدمة ص683. لةم بارةيةوة موسا جارولرآل، رةخنة لةوانة دةطريرت كة دةلريرت: وةسفدةكةنء بةسيؤقراتي ئيسالمي حكومةتي لةسةردةمي هةرطيز ه��ةرط��ي��زاو ئيسالمي »حكومةتي راشيدينيشدا خيالفةتي لةسةردةمي ثةيامء دابةزيين زؤري��ن��ةي ئةطةرضي ن��ةب��ووة، سيؤقراتي حكومةتيركي واية طومانيان رؤذئاواييةكان لةعةرةبء زانست ئةهلي كة سيؤقراتي بووة«. الوشيعة يف نقد عقائد الشيعة ص3.

ضوارةم/ هيض ثايةء شكؤيةك بؤ دةولةت نيية بةبي شةرعييةت:

ئ���ةزم���وون���ةك���ان���ي ذي�����ان ب����ةط����وير����رةي ض���ةرخ���ةك���ان زةويي لةسةر دةولر��ةت كة سامء شكؤي دةرياخنستووة بةكردنةوةي نة ئاسنء ئاطرو بةسياسةتي نة واقيعدا بةنديانةكانء نة بةفشارخستنةسةر دذة سياسييةكانء دةستدريرذي بةستةمء نة خاوةنكردارةكان، بانطخوازة لةزةويدا ديرتةدي، بةلركو بةدادطةريء ويذدانء ريرزطرتين لةهةلربذاردني ثيريان تةواو مايف بةخشيين هاووآلتيانء ريرزء بةدةسةآلتداريان، ببيرت دةيةويرت كة كةسةي ئةو ث��اي��ةو شكؤي دةولر����ةت دير��ت��ةدي، ب��ةآلم ث��ةي��رةوك��ردن��ي تةختةء زماني ء ت��ون��دوت��ؤلر دارح��ةي��زةران��ي سياسةتي دوورووي��������يء دةم����ةوةري����يء ش���ةرةق���س���ةي س��ي��اس��ي،

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

115 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ئةو شكؤي سامء هيرنانةديي هؤكاري دةبيرتة بيرطومان بانطةشةي سةربازيي ستةمكاري تاقميركي دةولر��ةت��ةي ب��ؤ دةك����ةن، ض��ون��ك��ة ث��ةي��وةن��دي��ي ن��ير��وان دةس���ةآلت���دارء هاووآلتيان نابيرت لةسةر بنةماي زؤردارييء خؤسةثاندن دامب���ةزرير���ت، ب��ةلر��ك��و دةب��ير��ت ل��ةس��ةر ب��ن��ةم��اي متمانةي دوواليةنة لةنيروان دةسةآلتدارو هاووآلتيانداء بةشيروازي ل��ةب��ةرئ��ةوة دامب���ةزرير���ت، خؤشةويسيت ط��وير��راي��ةلر��ي��يء والييةكاني ئامؤذطاريي كاتيرك خةتاب ك��وري عومةري نةمكردوون بؤئةوة من خواية »ئةي دةيفةرموو: دةكرد هةركةسيرك سزايانبدةن، مالريانليروةرطرنء تا بةوالي ئةم�ةكةي ستةميليركرد، ئةوا فةرماني مين لةسةرنيية«. راوةتةوة كاتيرك خةلركي هةروةك لةميرذووي ئيسالميدا ط�رموبارةكي كوري عةبدولرآلي لةدةوروثشيت كؤببوونةوة كة – دلرييةوة بةبةزةيي نةرمونيانييء بةهؤي موجاهيد كؤكةرةوةي زانستء كردارو جيهادبوو لةخؤيدا- هارونة رةش��ي��د س��ةري��س��ورم��ا ل��ةو م��ةش��ه��ةدء رةوع���ةت���ةي ئ��ةو، هاوسةرةكةي ثيريوت: »ئةوة ثاشاية، هارونة رةشيد ثاشا قامضيء طؤضانء بةهؤي ليريكؤدةبنةوة كة خةلركي نيية

بةرذةوةنديء ترسةوة«. »ئةطةر دةف��ةرم��وير��ت: ئيبنوتةمييية شيرخولئيسالم )وات��ة: بةسةرياندا زالربوونبوو مةبةسيت )ف��ةرم��ان��رةوا( لةبةجيرهيرناني سنوورةكاندا(و بةجيرهيرناني سةركردايةتيدا ب���ؤئ���ةوةي ب���ةط���ةورةي ب���زان���ن، ي���ان ب���ؤئ���ةوةي ه��ةرض��ي مالروسامانيركي ويست دةستيبكةويرت، ئةوا مةبةستةكةي ���ت���ةوةو ب��ةس��ةرخ��ؤي��دا دةش��ك��ير��ت��ةوة، ث��ير��ض��ةوان��ة دةب���يرن���ةوة ك��ة ع��وم��ةري ك����وري ع��ةب��دول��ع��ةزي��ز )خ��وا دةي���ط����رببيرتة خةليفة جيرطري وةليدي ئةوةي لير�ازيبيرت( ثيرش ،)s(كوري عةبدولةليك بوو لةشاري مةدينةي ثيرغةمبةرحةجاج بةريروةيدةبردن، ضاكةخوازانة بةسياسةتيركي درا بؤيان، خراثرتين سزايدةدان، دةربارةي اقةوة ن�ر لةع�رهةيبةتي وتي: كردو مةدينة لةخةلركي ثرسياري عومةر لةناوتاندا ضؤن بوو؟ وتيان: نةماندةتواني سةيريبكةين، وت����ي: خ��ؤش��ةوي��س��ت��ي��ت��ان ب����ؤي ض����ؤن ب����وو ؟ وت��ي��ان: وتي: ل��ةالم��ان، خؤشةويسترتبوو خؤمان لةكةسوكاري بؤ س��ير لةنيروان وتيان: ضؤنبوو؟ لةطةلرتاندا س��زادان��ي ئةوةيش ئةوة هةيبةتء ساميء بوو، وتي: قامضيدا دة لةئامسانةوة كة سزادانيبوو ئةوةيش خؤشةويسيتء

فةرمانيثيركراوة«. جمموع الفتاوى 28/ ص329. راس��تء شكؤي س��امء بيةويرت هةردةولرةتيرك ئةطةر درووسيت هةبيرت، ثيرويستة لةسةري دادطةربيرتء ريرزي هاووآلتياني بطريرت، بةبير ئةم شيروازة طوجناوة بيرطومان دةبابةكاني ئةطةرضي جيرط�نابيرت، ئوممةت طوزةراني

ه��ةم��وو ج��ي��ه��ان وةك خ��ير��زان��ير��ك ي��ارم��ةت��ي��ب��دةن. ب��ةآلم دةولرةتاني رؤذئاوا نزيكرتن لةسةقامط�يي وةك لةدةولرةتة سادةوةية، شتيركي تةنها بةهؤي اننشينةكان، موسولردادطةريية بةرثاركردني طةلةكانيانء ريرزطرتين ئةويش لةبةرئةوة شيرخولئيسالم ئينب لةسةر طةورةو بضووكيان، لةدونيادا خةلركي »فةرمانةكاني فةرموويةتي: تةمييية لةطةلر ئةو دادطةرييةي تيريانداية بةهاوبةشيي جؤرةكاني لةطةلر كة ل��ةوةي زياتر ب��ةردةوام��دةب��ن، راس��تء خراثة ستةمكردن لةمافةكاندا بيرت، ئةطةرضي لةطةلر خراثةيشدا لةبةرئةوة وتراوة: خوا دةولرةتيركي دادطةر هاوبةشنةبن، دةولر��ةت��ي وة ب��ير��ت، كافريش ئةطةرضي ث��اي��ةداردةك��ات بيرت. انيش موسولر ئةطةرضي ثايةدارناكات ستةمكار هةروةها وتراوة: دونيا بةردةوامدةبيرت لةطةلر دادطةريء كوفردا وة بةردةوامنابيرت لةطةلر ستةمكاريء ئيسالمدا«.

جمموع الفتاوى 28/ ص146. ه���ةروةه���ا ئ��ي��نب خ��ةل��دون ك��اري��ط��ةري��ي��ة خ��راث��ةك��ان��ي )املقدمة( لةكتيريب بةشيركي رووندةكاتةوةو ستةمكاري

دا تةرخانكردووة بةناوونيشاني )ستةمكاريي بانطخوازة طومان »وا دةف��ةرم��وير��ت: ئاوةدانييةكان(، تيركداني بؤ وةرط��رت��ين ل��ة: بريتيبيرت تةنها ستةمكردن ك��ة م��ةب��ةن ء مولرك لةدةسيت خاوةنةكةي بةبيربةرانبةرء هؤكاريرك مالرل��ةم��ة، طشتط�ترة ب���ةآلم ب��ةن��اوب��ان��ط��ة، ئ��ةم��ة ه����ةروةك لةكارةكةي يان هةركةسيرك مولركي كةسيركيرت وةربطريرت يان داوايليربكات، خ��ؤي م��ايف ب��ةب��ير ي��ان بيربةشيبكات فةرزينةكردبيرت، ش��ةرع كة فةرزبكات لةسةر ئةركيركي هةمووي ئةمة نةطبةتيي بةآلو ستةميليركردووة.... ئةوا تيركضووني دةب��ير��ت��ةه��ؤي دةط��ةرير��ت��ةوةو دةولر��ةت��ةك��ة ب��ؤ حيكمةتيركي ئ��ةوة ب��زان��ة ب��ن��ي��ات��ن��راوة... تيريدا ئ���ةوةي ستةمي كة شةريعةتة دارير���ذةري بةمةبةسيت ويسرتاوو تيركضووني خراثبوونء ل��ةوةوة ضونكة حةرامكردووة، ئ��اوةدان��ي��ي��ةك��ان س���ةره���ةلر���دةدات«. ه���ةروةه���ا دةلر��ير��ت: نهيرينء خويرنء ث�ؤزيء ء مالر »دةستدريرذيكردنةسةر خراثةكاريء طرفتء هؤكاري دةبيرتة خةلركي، ناموسي ايي رادةكيرشيرت بؤ كوشتارو كاولكاري، دةولرةتةكة بةخ�رلةثيرناوي ريرطريكردن لةم خراثانة، شةرع هةموو ئةوانةي

قةدةغةكردووة«.

سةرضاوةكان:كتييب )فصل الكالم يف مواجهة ظلم احلكام/ الشيخ

أبو عبدالفتاح علي بن حاج(.تةفسريي ئاسان/ بورهان موحةممةدئةمني. هةنديك سةرضاوةيرت.

بنةما شةرعييةكاني رذيي سياسيي ئيسالمي بؤ هةلبذاردني فةرمانرةوا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني116

خ���ة لر���ك���ان���ير���ك وادة زان����������ن ج���زي���ة ل���ةئ���ي���س���الم���دا ب��ؤ ذيرردة ستة ية ، خة لركاني ليركردني زولر سة رشؤركردنء هة رضة ندة لة ميرذوودا تائيرستا هة رطة لء هؤزيرك لةجة نطدا هة نديرك ئة و ئ��ة وا بةرانبة رة كةيدا بةسة ر سة ركة وتبيرت لةكؤنء ب��ة ردة وام ئة مة كة دا دة نيرت، بؤ ريرساي ياساو لةنة تة وة يةك طرتووة كانيش دة بينريرت ه��ة ي��ةء ن��وير��دا ي��اس��اي��ة ك ض��ة س��ث��ي��وة، وات���ة: رير���ط���ةي���ث���ير���دراوة ء وة ك لةجة نطة كة دا ك��ة ت��ة ي��ة دة س��ة الر ئ��ة و س��رووش��ت��ي��ي م��ايف ت��ي والر ض��ووة ئة مريكا كاتيرك بؤمنوونة س��ة رك��ة وت��ووة، هيرناية ريرساي ياساو كؤمة لريرك ئة فغانستان، اقء ع���رت��ان��ة وةو ب��ةئ��ارة زووي خ��ؤي س���ة روة تء ساماني ئ��ةو والردة بيرت م ب���ة الر خ��ؤي، ب��ؤ ئ��ة دزير��ت ضة تة وة ك خة لركةكة بثرسنيء بزاننيء تيرفكرين ئايا لةئيسالمدا جزية ضييةء بؤضي بة كارديرتء هؤكاري ضيية يان خة لركيرك وة ك وشة ي بؤ ثيرزلدة كات، خؤي ورطي بة كاريدةهيرنيرتء ئة نفالة كة بكة ين ثيرناسة ي ثيرويستة جزية وشة ي روونكردنة وة ي

تا ليريتيربطة ين... وشة ية كي لةبنضينةدا وشة ية ئة م جزية : ثيناسة ي )ج، ل��ة: بريتني كة ثيركهاتووة ثيت لةسير عة رة بييةء لة وكردارة ي ثاداشت )ج��زاه مبا صنع(: بةواتا ي ز، ي( ك��ردووت��ة، ي��ان ع��ة رة ب دة لر��ير��ت: »ج��زى جي��زي« وة ئة م ث��اداش��ت��ةوة وة ك تة بة ري ل��ةوش��ة ي وش��ة ي��ة دات��اش��راوة من مامنحوا ج��زاء أعطوها أنهم »مبعنى دة ف��ة رم��وير��ت: ب��ؤئ��ة وة ي ئاسايشت األم���ن« وات���ة: دان���ي ث��اداش��ت��ير��ك��ة لة سةر ديرت، زة ريبة وة ك ئة مرؤدا ل��ةزاراوة ي . بثاريرزريرهةروةها دان��راوة، مة جوسيية كان نة سرانيء جولة كةء كؤمة لريرك بؤضووني لة سة ر وة ردة ط�يرت لة موشريكة كان ب���ؤئ���ة وة ي دةس���ةآلت���ي ئيسالمي ئ��ي��س��الم، ل��ةزان��اي��ان��ي ثاريرزطارييانليربكات، ئة طة ر نة يتواني ثاريرزطاريانليربكات

ئةوا نابيرت جزية يان ليروة ربطريرت. بيرتة ثيرشة وة بؤضي دة بيرت جزية لة وانة ية ثرسياريرك وة ربط�يرت؟ ئة وكة سانة ي كة باس لةدامة زراندني دة ولرة ت دة كة ن ية كيرك لةبنةماكاني سيستمي دة ولرة ت ئة وةية كة : باج )زة ريبة( لةخة لركة كة ي وة ردة طريرت، بؤمنوونة لة هة موو نة رويذ وة ك تيركي لة والر هة ية، زة ريبة دنيادا تيركي والرلة)36%( زة ريبة لةخة لركي وة ردة يطريرت، لة زؤربة ي زؤري لةراستيدا ريرذة يةية ، ئة م هاوشيروة ي ئة وروثيدا تاني والرريرطة بة ضةندين جطة لة وة ي خة لركة، خويرنمذيين ئة مة فريرداني )ريرطةوبان، ث��ارة ي وة ك ليردة سيرنن، ثارة يرتت تة نانة ت س��ة رش��ةق��ام��ةك��ان(، ك��ارة ب��اي خ��ؤلر��وخ��اش��اك، وة ردة طريرت. لةتؤيشي ئة وروثيية كان ت��ة والر حكومة تي )سؤسيال( ياتي كؤمة الر يارمة تيي لةدة زطاي باس كاتيرك بة لركو نيية ، حكومة ت ثارة وثولي هيض ئةمة دةك��رير��ت، ث���ارة ي دة ي���ان ك��ة س��ي وة ك���و م��نء ت��ؤي��ة ك��ة ك��اردة ك��ة نء سيستة ميرك وة ك راستة ئ���ة وان، بؤ دة سيرنن لةئيرمة ي دادوة ريية كي هيض لة راستيدا م ب��ة الر ث��ي��ادةك��راوة، ئ��ةوة ثيردة وتريرت مشة خؤريي سيستة مي وة ثيروة ديارنيية، ب��ة آلم بة خيروبكريرت، كة سيركيرت م��ن ذي��ان��ي ل��ة س��ة ر ك��ة هاوشيروة ي انان موسولر نيية، زة ريبة باجء لةئيسالمدا ج��ول��ة ك��ةو ن��ة س��ران��ي��ي��ةك��ان زة ك��ات��ي��ان ل��ير��وة ردة ط���ير��ت، ئةهلي ئ��ة وةي بةزة كاتء ناونراوة انان موسولر ئ��ة وةي كة مةء ثارة ية كي ئة مة كة جزية ، ثيريدة وتريرت زميمة ئيسالمي، دة ولرة تي بؤ ناكة ن سة ربازيي لةبةرامبة ريدا ضونكة سة ربازيكردن لة دة ولرة تي ئيسالميدا بة نداية تيية، بيربة شنء بة نداية تيية ل��ة و اننني موسولر كة ئة وانيش ئة مة كة ليروة ردة ط�يرت، كة ميان ثارة ية كي ئة وة لة بري تة نها ثارة ية كي سة رة تايية و ئة م ثارة ية ثيرشرت جولة كة ء وة ريانطرتووة خؤياندا لةفة رمانرة وايي نة سرانيية كان

رةواندنةوةي ضةند طومانيكدةربارةي جزية لةئيسالمدا

مةال سةعيد ثينجويين

117 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

رةواندنةوةي ضةند طومانيك دةربارةي جزية لةئيسالمدا

لة خة لركاني ذيرردة سيت خؤيان، تة نانة ت عة رة بيش ثيرش هاتين ئاييين ئيسالم وة ريانطرتووة . هةركاتيرك جولة كة كان يان نة سرانيية كان فة رمانرة وايي ناوضة ية كيان كردبيرتء بة زؤرداري ثارة يان لةذيرردة ستدابووبيرت انانيان موسولرسة رانة ، )جيباية (: ناويانناوة ئ��ة وان ل��ير��وة رط��رت��وون ء ئة وكة سانة ي كة رة خنة دة طرن دة بيرت جياوازيي لةنيرواني زة ريبة ي ئيرستاو جيباية ي كؤنء جزية ي ئيسالمدا بكة ن، ئة وكاتة دة ردة كة ويرت كة ئة م ئيسالمة بؤ هة موو كة سيرك سةرضاوة كة ي جيبايةيش وشة ي بووة ، بة رة كة ت و خ�رثاس جابيي كاتيرك ضؤن جابي، وشةي بؤ دة طة ريرتة وة وشة يةي ش ئ��ة م وة ردة ط��رير��ت، لة سةرنشينةكاني ث��ارة سة ردة مة ئة و فة رمانرة واي سة راني كة هاتووة ل��ة وة وة ء الوو لة مندالر وة ربطرن كة سيرك لة هة موو دة بوو جيباية نة وة رن��اط��رير��ت، ك��ة س لة هة موو جزية ئيسالم خؤ ث���، لةمندالري وة ردة طريرت، نة لة ذني وة ردة طريرت، نة لةهة ذارو

ثة ككة وتة ي وة ردة طريرت.ثيويستة كي جزية بدات؟:

هاتين ئيسالم دادثة روة ريء خؤشنوديء كارئاساني بيرباوة ر لة خة لركي جزيةيش خة لركي، ه��ة م��وو ب��ؤ ب��وو

بةئيسالم كة وة ردة ط�يرت بريتني لة كؤمة لريرك كة س:ي����ة ك����ة م( ل���ةئ���ي���س���الم���دا ب�����ة س ث����ي����اوان ج���زي���ة ي���ان

ليروة ردة ط�يرتء لة ئافرة ت وة رناط�يرت.بلوغ بةتة مة ني كة ئ��ة وةي ط��ة ورة و لة كةسي دووة م(

طة يشتووة وةردةط�يرتء لةمندالر وة رناط�يرت.تواناي كة باش تة ندروست لةخة لركي جزية سيرية م( لة خة لركي وة ردة ط���ير��ت، هة بيرت سة ربازيي ك��ارك��ردنء

نة خؤشء ثة ككة وتة و كة مئة ندام وة رناط�يرت.كيتاب ئةهلي لةدة ولرة مة نداني تة نها جزية ض��وارة م( ه���ةروةه���ا ي���ة ه���ودي، ن���ةس���ران���يء وة ردة ط�����ير����ت وة ك مة جوسيء موشريكةكان ئة طة ر دة ولرة مة ندبن، واتة: كاتيرك م تواناي ثارةدانيان هة بيرت، جزية يان ليروة ردةط�يرت، بة الرهةبوون بيردة رة تان ه��ة ذارو كؤمة آل نةدا ئة و لة ناو ئة طة ر دة بيرت ث��ارةوة ردة ط��رنء انان موسولر لةبة يتولالي ئة وا

بة خيروبكريرن.كة ئة وكة سانة ي حاخامء لة راهيبء جزية ثيرنجة م( خؤيان دينة كة ي عيبادة تي بؤ ساغكردؤتة وة خؤيان وة رناط�يرت، بة لركو جزية تة نها لة وكةسة وة ردة ط�يرت كة

انان. موسولر ل��ةدذي هة بيرت كوشتاري جة نطء تواناي

س��ة رجن��ب��دة ي��ن ئ���ة ط���ة ر ضيية نييدة ؟: جزية بييةهيياي ل��ة وك��ة س��ان��ة ي ك���ة رة خ���ن���ةدة ط���رن ل��ةج��زي��ة، ك��ة ط��واي��ة ، دايدة ننير طة النيرت سة رشؤركردني زؤرداريء ء ب��ة زولر��ان��ان��ي��ش ل��ةب��ة رم��ب��ة ري��دا رومن���ان���ك���ردة وة ك��ة م��وس��ولرزل ق��س��ة ي ك��ة ئ��ة وك��ة س��ان��ة ي م ب����ة الر دة دة ن، زة ك����ات ضة ندة و جزية بة هاي لة سالريركدا بزانن ئة طة ر دة ك��ة ن، سة رشؤردة بن. خؤيان ئة وكاتة دلرنيام ضة ندة، زة ك��ات

بابزانني موسولانانء بيباوةران ضة نديك ثارة يان ليوة ردة ط�يت؟

لةئة ندة لوسةدا دةخةينةروو جزيةوةرطرتن منوونةي ���ان���ان ض��ة ن��دير��ك ت���ا ب���زان���ني ل����ة وس����ة ردة م����ة دا م���وس���ولرثارة يانداوة ء خة لركي ئة ندة لوسيش ضة نديرك ثارة يانداوة جزية يان بامسانكرد كة س��ة رة وة ئة ومة رجانة ي لة سة ر ليرسة ندراوة ، ئة وكة سانة ي كة تواناي جزية دانيان هة بووة انان موسولر م باالر بةخشيوة ، )1(ديناريان هة مووسالريرك ئة طة ر ليروةرط�اوة ، بة زة كات خؤيان ساماني )2.5%(ي جزية يان ئ��ة وا جبة نطيناية انان موسولر شانبةشاني ئة طة ر دة دراي�����ةوة، خؤيشيان ه��ة ق��ي ل��ير��وة رن��ة دة ط���او بةراورديبكة ين لة طة لر زة ريبة ي هة رسة ردة ميركدا هة ميشة بة خشيوة ك��ة م��ي��ان ئيرجطار ث��ارة ي��ة ك��ي زمي��م��ة ئةهلي تدا دة بيرت )50%( زة ريبة انان، ئيرستا لة زؤر والر بةموسولرزانيمان ئيرستا ،)%70( دة طاتة زؤرجاريش ب��دةن، يان انانء موسولر لةزة كاتي كة مرتبووة جزية هة ميشة كة

تان. كة مرتيش بووة لة ثارة ي زة ريبة ي والر ثيرغة مبة ري خوا)j( فةرمانيثيركردووين كة قورسايي ن��ة خ��ة ي��ن��ةس��ة ر ئ��ة ه��ل��ي ك��ي��ت��اب وة ك ل���ة م ف��ة رم��ودةي��ة دا ئا ماذة ي بؤ كردووة و دةفةرمويرت: }»أل من ظلم معاهدا، بغري شيئا منه أخذ أو طاقته، فوق كلفه أو انتقصه، أو الذي أن��ا أي ال��ق��ي��ام��ة«. ي��وم حجيجه ف��أن��ا نفس طيب ه يوم القيامة. رواه أبوداود والبيهقي يف أخاصمه وأحاجا سننهما، واحلديث أورده األلباني يف السلسلة الصحيحة{.

يان لةثة ميانثيردراويرك، ��ب��ك��ات زولر هة ركة سيرك وات��ة: ئازاريبدات، يان كاريركيثيربكات كة لةتواناي ئة ودانة بيرت، يان شتيركي ليروةربطريرت كة بةرة زامة نديي ئة ونة بيرت، من

ثشتوانيليردة كة م لة رؤذي قيامة تدا.

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني118

بييةراوردي ريسيياكاني جةنييط لةنيييوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

ن: د. سةيد موستةفا ئةمحةد ئةبوخلةير و: د. دارا طول

جيري خؤيةتي لةم طوتارةدا ئاماذة بةراستييةكي درةوشاوة بكريرت ئةويش: داناني ياساكاني جةنطة لةاليةن فيقهزانة نيرودةولرةتي ياساي ثيرشئةوةي زؤر انةكانةوة موسولرموحةممةدي فيقهزان بكات، لةبةندةكاني لةزؤريرك باس شةيباني يةكةم كةسة كة ريرساو بنةماو حوكمةكاني ئةم والسري الكبري )السري دووكتيربيدا لةدووتويري زانستةي انيا الصغري( دارشتووة، بؤية بؤ ريرزليرطرتين، لةوآلتي ئةلركؤمةلرةيةك بةناوي ئةو زانايةوة ناونراوة. لةم طوتارةماندا ب�������ةراوردي ن���ير���وان رير��س��اك��ان��ي ج��ةن��ط ل��ةش��ةري��ع��ةت��ي دةكةين، نيرودةولرةتيدا هاوضةرخي ياساي ئيسالميء ريشةيةكي لةئيسالمدا ريرسايانة ئةم كة بيسةليرنني تا هةموو ت��ا )s(لةثيرغةمبةرةوة ه��ةر ه��ةي��ةو، ث��ت��ةوي��ان ثيادةكردني ثيادةيانكردوون، ي بيردرير انان موسولرةويكردنيان ان بةث�ر ريرساكاني جةنط عيبادةتةو موسولرلةخودا نزيكدةبيرتةوة، ئةمةيش بةرزيي ياساي خودايية كة بؤ هةموو خةلرك رةمحةتة، هةرضةنديش لةب�وباوةردا ثيرضةوانةينبء لةسةري لةطةلريدا جبةنطن، ديارة ئةوةيش

طةورةيي ئيسالم دةردةخات. لةشةريعةتي جةنط ريساكاني يييةكييةم/

ئيسالمدا:ي��اس��ان��اس��ة رؤذئ���اواي���ي���ةك���ان ل��ةك��ؤن��ةوة ئ��ام��اذةي��ان وردي ئاطاداربووني ئيسالميء شةريعةتي بةطةورةيي لةنوسينةكانياندا ك���ردووة، مةلرطة كور لةثيرداويستيي لةئيسالمةوة ك��ة ب��ةرزن��رخ��ان��دووة ي��اس��اي��ان��ةي��ان ئ���ةو وةرط�اون. جيري ئاماذةية لةضةند كؤنطرةيةكي زانستيي نيرودةولرةتييدا، هةر لةسالري )1932ز(ةوة، دان بةئيسالمدا ليروةرطرتن، ياسادانانء جيهانيي سةرضاوةيةكي وةك

نراوة، لةوانة:سالري لةالهاي، نيرودةولرةتي بةراوردكاريي ياساي .1

)1932ز(.2. كؤنطرةي الهاي، كة سالري )1937ز( بةسرتاوة.

ل��ةاله��اي، سالري ب���ةراوردك���ار ي��اس��اي ك��ؤن��ط��رةي .3)1938ز(.

4. كؤنطرةي نيرودةولرةتيي لةواشنتؤن، سالري )1945ز(.ياساي بؤ ن��ير��ودةولر��ةت��ي ل��ةك��ؤري مافةكان بةشي .5

بةراوردكار لةثاريس، سالري )1951ز(.دراون طرنط ياساطةلي لةسةر بريار كؤنطرانةدا لةو

وةك: أ. داناني تةشريعي ئيسالمي وةك ضوارةم سةرضاوة بؤ

بةراوركردني سةرضاوةي ياساكان.ب. شةريعةتي ئيسالمي سةربةخؤيةو لةياساي رؤماني

يان هةرسةرضاوةيةكي ديكةوة وةرنةط�اوة.ج. طوجناني فيقهي ئيسالمي بؤ طشت كاتء شويرنيرك.

لةدادطاي ئيسالمي شةريعةتي نويرنةرايةتيكردني د. نيرودةولرةتيدا.

لةسالري ب��ةراوردك��اري ياساي بؤ اله��اي لةكؤنطرةي بؤ ئ��ام��اذة )الم��ي���(، ف��ةرةن��س��ي ياساناسي )1932ز(دا ئيسالمي لةتةشريعي ك��ة دةك���ات ط��ةورةي��ة رير���زة ئ��ةو ئةم ئةمريكاي ئ��ةوروث��او ياساناساني ل��ةالي��ةن ن���راوة، ���ت: “ل��ةش��ةري��ع��ةت��ي ئ��ي��س��الم��ي��دا ضةند ض���ةرخ���ةو دةلر���يررةط��ةزير��ك ه��ةن ئ��ةط��ةر ب��اش داب��رير��ذرير��ن، ئ��ةوا تيؤريء طشتط�يء ل��ةب��ةرزيء كة ليربنياتدةنرير واي��ان بنةماي لةباشرتين هيضيان ثيرشكةوتندا، ل��ةط��ةلر رير��ك��ردن��ي��ان كةمرتنيية”. ئيرستا رؤذئاواييةكاني ياسايية تيؤريية دانيان كة هةن ديكةيش رؤذئاوايي ياساناساني هةروا ب��ةج��ير��دةس��يت ئ��ي��س��الم ل��ةس��ةر ي��اس��اي ن��ير��ودةولر��ةت��ي��ي دي ميشيل وس��وارس، )فيتوريا لةوانة: ن��اوة، طشتيدا لةثةميانطةي ن��ير��ودةولر��ةت��ي ي��اس��اي مامؤستاي ت���وب( ئةم كة لةهؤلرةندا، لةالهاي نيرونةتةوةيي ليركؤلرينةوةي بةتايبةتي حوكمانة، بنضينةو ل��ةو زؤرير��ك��ي ياساناسة ثيرش زؤر ئيسالم ك��ة ب��اس��ك��ردوون، جةنط ريرساكاني ه��ةروا ريركيخستوون، داي��ن��اونء ن��ير��ودةولر��ةت��ي، ياساي بؤ لير�ازيبيرت( )خ��وا سديق ئةبوبةكري راسثاردةكةي لةبةشي ئةمةيشي هيرناوةتةوة، بةمنوونة سةربازةكاني، ل��ير��ك��ؤلر��ي��ن��ةوةي��ةك��ي س��الر��ي )1926ز( ل��ةك��ؤم��ةلر��ة ي��ةك��ةم هةروةها باسكردووة، نيرودةولرةتي ياساي ئةكادميياي

119 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ك��ة خةليفة )احل��اك��م ب��اس��ك��ردووة ف��ةرم��ان��ان��ةي��ش��ي ئ��ةو لةقورتوبة )963ز( سالري ل��ةوب��ارةي��ةوة عبدالرمحن( بن دةريكردوون، واتة: ثيرش بؤ ئاشيت كاركردني كةنيسةي ���ذوون���ووس )س��ي��دي��و( ث��اث��اي��ي، ه����ةروا ل��ةوان��ةي��ش: م���يرلةكتيربةكةيدا )ميرذووي عارةبان، ل152(، كة تيريدا زؤريرك رؤذئ���اواوة، شارستانيي بةسةر ئيسالمي لةثةسةنديي

بةتايبةت لةياساي نيرودةولرةتيدا، ذماردووة.لةثةرتوكةكاني ئيسالمي شةريعةتي فةقيهةكاني وتةسةلي ذياننامةي ثيرغةمبةر)s(و باسي جيهاددا بةت�رمرؤييان ن��ير��ودةولر��ةت��ي��ي ي��اس��اي حوكمةكاني بنضينةو رون���ك���ردؤت���ةوةو ب���اس���ك���ردووة، ك��ة ل��ةق��ورئ��ان��ي ث����ؤزو جيرنشينة ثيرغةمبةر)s(و ذي��ان��ن��ام��ةي ف���ةرم���وودةو شويرنيانكةوتوونء ئةوان دواي ئةوانةيش راشيدةكانء

لةسةر بةرنامةي ئةوان ريريانكردووة، هاتووة.ب��ن��ض��ي��ن��ةي ي���ةك���ةم/ ج��ي��ا ل��ةه��ةم��وو ط����ةلء دةس��ت��ةو ياسايةكيرت، ئيسالم سووربووة لةسةر ثاراستين طياني

ٱ ٻ ٻ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ك��ارل��ةج��ير خ���واي م���رؤظ، ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پ پ ٻ ٻ ٹ ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڦ ڤ ڤڤ ڤ ٹ ٹ ٹ ڃ ڃ ڃ ڄ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ

ڃ چ ژ املائدة. پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ فةرموويةتي: هةروةها ٺٿ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ پ پ پ

ٿ ٿ ٿ ٹ ٹ ٹ ژ الفرقان.ل��ةط��ةلر ل��ةج��ةن��ط��ان رير��ط��ري��ك��ردن دووةم/ بنضينةي ئ��ةوان��ةي دةس��ت��درير��ذي ن��اك��ةنء ح��ةرام��ك��ردن��ي جةنطي لةخؤكردني بةرطري م��ايف ثيرداني لةطةلر دوذمنكارانة، مرؤظايةتي نزيكانة ئ��ةم تا كة انان، بةموسولر شةرعي

ژوئ دةفةرموويرت: باآلدةست خواي نةيناسيبوو، ۇئ ۇئ ۆئ ۆئ ۈئ ۈئ ېئېئ ېئ ىئ ىئ ىئ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ی ی ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀڀ ڀ ڀ پ پپ ٿ ٿٹ ٹ ٹ ٹڤ ڤ ڤ ڤ ڦ ڦ ڦ ڦ ڄ ڄ ڄ ڄ ڃ ڃ ڃ ڃ چ چ چ چڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڌ ڎ ڎ ڈ ڈ ژ گ گ گ گ ک ک ک ک ڑڑ ژ البقرة. ںژ ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳڳ

بنضينةي سيريةم/ بؤ بةرثةرضدانةوةي ستةمكاريي، ئيسالم ةيشدا دةبيرت سزاكة وةك ئةوةبيرت ريري بةجةنط داوة، ل�ربؤ هاندانيان لةطةلر ك��راوة، انان بةموسولر بةرانبةر كة

ليربوردن ئةطةر طوجنا، خواي بةتوانا دةفةرموويرت: ژٱ

ٻ ٻ ٻ ٻپ پ پ پ ڀ ڀ ڀ ٹٹ ٹ ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀ ٹ ڤ ڤ ڤ ڤ ڦ ڦ ڦ ڦ ڄ چ چچ ڃڃ ڃ ڃ ڄ ڄ ڄ

چڇ ڇڇ ڇ ڍ ڍ ژ احلج.ې ۉې ۉ ۅ ژ فةرموويةتي: هةروةها ې ېى ى ائ ائ ەئ ەئ وئ ژ النحل.)خ��ي��ان��ةت( ن��اث��اك��ي س���زاي وةك ض����وارةم/ بنضينةي

لةطةلر ئيسالمي دةولر��ةت��ي ثةميانةي ئ��ةو شكاندني و ريرثيرداوة، جةنطي ئيسالم دةيبةستيرت، دةولرةتانيرتدا

خواي جيهانيان دةفةرمويرت: ژ چ چ چ چ ڇ ڇ

ڈ ڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇ گ گ گ ک ک ک ک ڑ ڑ ژ ژ ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ڳ گ ھ ہ ہ ہ ۀہ ۀ ڻ ڻ ڻ ڻ ں ں

ھ ھ ژ األنفال.گگ ک ک ک ک ڑ ژڑ دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةروا ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ڳ گ گ ۀ ڻ ڻ ڻڻ ں ں ڱ ڱ ھ ھ ھ ھ ہ ہ ہ ہ ۀ ۇ ۇ ڭ ڭ ڭڭ ۓ ۓ ے ے

بةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

فةقيهةكاني شةريعةتي ئيسالمي، لةثةرتوكةكاني ذياننامةي

ثيغةمبةر)s(و باسي جيهاددا بةتيروتةسةلي بنضينةو حوكمةكاني

ياساي نيودةولةتيي مرؤييان رونكردؤتةوة، كة لةقورئاني ثيرؤزو )s(فةرموودةو ذياننامةي ثيغةمبةرو جينشينة راشيدةكانء ئةوانةيش

دواي ئةوان شوينيانكةوتوونء لةسةر بةرنامةي ئةوان رييانكردووة، هاتووة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني120

ۅ ۋ ۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆ ۆ ې ې ې ۉ ۉ ۅ ۆئ ۇئ ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ ىائ ېى ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ پ پ

پ پ ڀ ڀ ڀ ژ التوبة.سةرخستين ب��ؤ جةنطي ئيسالم ثيرنجةم/ بنضينةي

ستةمليركراوان ريرثيرداوة، خواي طةورة دةفةرمويرت: ژٱ ڀ ڀ پ پ پ پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ٹ ٹ ٹ ٹ ڤ ڤ ڤ ڤ ڦ ڦ ڦ ژ النساء.چ چ چ ژچ دةف���ةرم���وير���ت: ه���ةروةه���ا

ڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ڇ ڇ ڇ ڇ گ ک ک ک ک ڑ ڑ ژژ ڈ ڈ ڎ گ گ گ ڳ ڳڳ ڳ ڱ ڱ ڱ ڱ ہ ہ ہ ہ ۀۀ ڻ ڻ ڻ ڻ ں ں ھ ھ ھ ھ ے ےۓ ۓ ڭ ڭ ڭ

ڭ ۇ ۇ ۆ ۆ ژ األنفال.بنضينةي شةشةم/ ئيسالم فةرماني بةشويرنكةوتوواني دوذمناني ترساندني ب��ؤ ثيرويست ه��ير��زي ك��ة ك���ردووة بكةن، لةطةلردا دوذمنكارانةيان ك��اري نةك ئامادةبكةن، كة ثيردةكات بةهيرز سوثايةكي بةثيركهيرناني فةرمانيان

هةموو تواناء هيرزي خؤياني بؤ خبةنةطةر: ژ ۇ ۆ ۆ ۈ ۈ ٴۇ ۋ ۋ ۅ ۅ ۉ ۉ ې وئ ەئەئ ائ ائ ى ى ې ې ې ىئ ېئ ېئ ېئ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئ

ىئ ژ األنفال.جةنط ج��اردان��ي ه��ان��ي ئيسالم ح��ةوت��ةم/ بنضينةي ف��ةرم��وودةي ل��ةدوو ه���ةروةك دةدات، بةرثابووني ثيررش بةعةلي جيادا، غةزاي لةدوو كة )s(خوادا ثيرغةمبةري دةفةرمويرت، جةبةل ك��وري موعازي ئةبوتاليبء ك��وري أبوا ف��إن ل��لمي��ان، تدعوهم حتى تقاتلوهم “)ل ه��ات��ووة ثم قتي�، منكم ويقتلوا يقاتلوكم حتى تقاتلوهم ف��� بأن ذلك من خ��ريا لكم هل هلم وقولوا القتيل هذا أروه��م رج� يديك على اهلل يهدي فألن اهلل... إل إله ل تقولوا: وغ��رب��ت(. ال��ش��م��س عليه ل��ك م��ا طلعت خ���ريا واح����دا

بةرثابووني ثيرش جةنطاني ج��اري ئيسالم شيروةية بةم داوة، نيرودةولرةتي دان��راوي لةياساي بةر زؤر جةنطةكة، كة ئةو بنضينةية تا سةرةتاي سةدةي بيستةم نةزانرابوو، سالري )اله����اي(دا دووةم���ي لةكؤنطرةي كاتيرك ئ��ةوي��ش )1907ز(، بارون ميشيل دي توب ئةو راستييةي راطةياند.

بنضينةي هةشتةم/ ئيسالم لةجياكردنةوةي جةنطاوةرو ن��ةج��ةن��ط��ي��ودا ث��ير��ش��ةن��ط��ة، ه������ةروةك ل��ةوةس��ير��ت��ةك��ان��ي

لةهةموو سوثاكان س��ةرك��ردةي بؤ كة )s(ثيرغةمبةردااهلل بإسم “)انطلقوا دةي��ف��ةرم��وو: دةي��ك��ردن، غ��ةزاي��ةك��دا صغريا ول طف� ول شيخا تقتلوا ل رسوله بركة وعلى وأحسنوا وأصلحوا ختونوا”، ل “أي تغلوا ول إم��رأة ول “)ل إن اهلل ي��ب احمل��س��ن��ني(”. ه��ةروةه��ا دةي��ف��ةرم��وو: الصوامع(”. أصحاب تقتلوا ول عسيفا، ول ذرية تقتلوا بيين، ك����وذراوي ئافرةتيركي ل��ةغ��ةزاك��ان��دا لةيةكيرك وة ف����ةرم����ووي: “)م�����ا ك���ان���ت ه����ذه ت��ق��ات��ل أو ل��ت��ق��ات��ل(”.

نابيرت كة )s(ثيرغةمبةرة راسثاردةي نؤيةم/ بنضينةي دةف��ةرم��ووير��ت: وةك بسوتيرنريرت، بةئاطر شتيرك هيض ال����ن����ار(”. رب إل ب���ال���ن���ار ي���ض���رب أن ي��ن��ب��غ��ي “)ل

تايبةتء مولركي ذير��رخ��انء ثاراستين دةي��ةم/ بنضينةي ي��ةك��ةم جيرنشيين ئ��ةب��وب��ةك��ري س��دي��ق ئ��ةوةت��ا ط��ش��يت، لةكاتي جةنطي دةي ن����ر ي��ةك��ةم ئ��ةم���ي ��ان��ان، م��وس��ولرير��تء دةلر��ير��ت: “ )ل )ئوسامةي ك��وري زةي���د(دا رادةس��ث���رطف� تقتلوا ول متثلوا ول تغدورا ول تغلوا ول ختونوا ول خن��� تقطعوا ول إم��رأة ول كبريا شيخا ول صغريا حترقوه ول تقطعوا شجرة مثمرة ول تذحبوا شاة ول بقرة ول بعريا إل ملأكلة وسوف مترون على قوم فرغوا أنفسهم

يف الصوامع فدعوهم وما فرغوا أنفسهم له(”.ئةو ئةم�ي بؤ لير�ازيبيرت( )خوا لةوةسيرتةكةيدا وة راسثاردةكةي بؤ ئةمةي دةض��وو، شام ب��ةرةو سوثايةي فإن جمروحا تقاتل “)ول فةرمووي: زيادكردو ثيرشووي عنك، وعي ما لك فإن الك�م من أقلل منه، ليس بعضه ول سرائرهم يف اهلل إىل وكلهم ع�نيتهم الناس من وأقبل وأستودعك فتفسده، تهمله ول فتفضحه عسكرك حتبس

اهلل الذي ل تضيع ودائعه(”.بنضينةي يانزةيةم/ ئيسالم بةرنامةيةكي بؤ مامةلرةكردن ل��ةط��ةلر ديلةكان دان���اوة ك��ة رير��زط��رت��ن، ذي���انء ك��ةرام��ةت ث��اراس��ت��ن��ي��ان ك����رؤكء م��ةب��ةس��يت ب��ةرن��ام��ةك��ةي��ة، خ��واي

ٿ ٿ ٿ ٺ ژ دةف���ةرم���ووير���ت: ب��ةب��ةزةي��ي ڤ ڤ ڤ ٹ ٹ ٹ ٹ ٿ ڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ڦ ڤ چ چ ڃ ڃ ڃڃ ڄ چچ ڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڌ ڎ ڎ گ گ گ ک کک ک ڑ ڑ ژ ژ ڈڈ

گ ڳژ البقرة.هةروةها خواي ميهرةبان فةرموويةتي: ژ ۈ ۈ ٴۇ ۋ ۋ ۅ ۅ ۉ ۉ ې ېې ې ى ى ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئ وئ ەئەئ ائ ائ

ېئ ېئ ېئ ىئ ىئ ىئ ی ژ األنفال. پ ٻ ٻ ٻ ٻ ٱ ژ فةرموويةتي: ه��ةروةه��ا

بةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

121 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

پ پ پ ڀ ڀ ڀ ڀ ٺ ٺ ٺ ٺ ٿ ٿ ٿ ٿٹ ٹ ٹ ٹ ڤ ڤ ڤ ڤ ژ ڃ ڃ ڃ ڃ ڄڄ ڄ ڄ ڦ ڦ ڦ ڦ

األنفال.ڍ ڍ ژ لةسورةتي )حممد(دا دةفةرمويرت: دووبارة ک ک ڑ ڑ ژ ژ ڈ ڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ک ک گ گ گ گڳ ڳ ڳ ڳ ڱ ڱ ڱ ڱ ہ ہ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻڻ ں ں

ھژ حممد.ٿ ٿ ٿ ٿ ٺ ژ دةفةرمويرت: هةروةها

ٹ ٹ ٹ ژ اإلنسان.“)إستوصوا دةفةرمويرت: )s(ثيرغةمبةريش هةروةك باألسرى خريا( أخرجه الطرباني يف )الصغري، ج1، 250(”.

برياري ئيسالم بؤ سةرةجنامي ديلةكان لةسير رةطةزدا خؤي دةبينيرتةوة، ئةوانيش: باش مامةلرة لةطةلر كردنيان سةرانة يان ئازادكردن دياريدةكريرت، سةرةجناميان تا ليرضاوةرواندةكريرتء، باشيان لةوانةي ليرسةندن )فدية( كوشتين تاوانباراني جةنط دواي دادطاييكردنء برياري

دادطا. مافيان لةئيسالمدا بنضينةي دوانزةيةم/ كوذراوانيش، لةشيرواندنيان، رير��ط��ري��ك��ردن ل��ةوان��ةي��ش: ث���ارير���زراوة، ولو واملثله )إياكم فةرموويةتي: )s(خودا ثيرغةمبةري دةنيرذريرنء بيرباوةران كوذراواني هةروا العقور(، بالكلب ء ك��ؤآلن��ان��دا ف��رير��ن��ادرير��ن، ب��ؤئ��ةوةي ئ��اذةآلن ل���ةس���ةرةرير

نةياخنؤن. بنضينةي سيانزةيةم/ ثاراستين مايف مرؤظ بؤ ذيانء، هةموو بةكوشتين م��رؤظ ي��ةك كوشتين يةكسانكردني

خةلرك، وةك خواي ذييةنةري بونةوةران دةفةرمويرت: ژپ ٿ ٿ ٺ ٺ ٺ ٺ ڀ ڀ ڀ ڀ

ٿ ٿ چ ژ الائدة.ريركخستين ي��اس��او ئيسالم ض���واردةي���ةم/ بنضينةي تايبةتي بؤ ناكؤكيية ناوخؤييةكان - ئةوانةي روكاريركي نيرودةولرةتي وةرناطرن- داناوة، ئةويش لةريرطةي مةبدةئي لةنيروان ناكؤكييانةي ئ��ةو ض��ارةس��ةرك��ردن��ي بةئاشيت لةقورئاندا ميهرةبان خ��واي روودةدةن، اناندا موسولر

ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ئاماذةية ريركةوتن )صلح( ةدا ل�ر احلجرات. ژ ںڻ ۈ بؤ بةكارهيرناني هؤكاري ناتوندو ئاشتييانة بؤ ضارةسةري لةجةنطان بةرطريكردن مةبدةئي لةطةلر ناكؤكييةكان، لةطةلر وآلتي دةستدريرذيكةردا، خواي طةورة فةرمويةتي:

ژ ڻ ڻ ڻ ۀ ۀ ہ ہ ہ ہ ھ ھ ھ ھے ۈ ژ احلجرات.

انان بةموسولر فةرمان بةشيروةي ث��ةروةردط��ار ةدا ل���رتواناكاندا طشت سازكردني لةثيرناوي )فقاتلوا( دةلريرت: هةموو ان��ةوةي ط���ر خاوةنةكةيء بؤ هةق ان��ةوةي ط���ر بؤ

ستةمكارو ستةمليركراوان بؤ رازيبوون بةفةرماني خوا.

هاوضةرخي لييةييياسيياي جييةنييط ريييسيياكييانييي نيودةولةتاندا

نيرودةولرةتيي ي��اس��اي ئيسالمدا، ل��ةط��ةلر ب��ةب��ةراورد جةنطدا ريرساكاني ةوي��ك��ردن��ي ث���ر ل��ةدان��انء ه��اوض��ةرخ طةليرك دواكةوتووة، نةك هةرئةوة بةلركو رةطةزي بةراورد لةسةرةتاوةو ثيرش لةنيروانياندانيية، ضونكة ئيسالم هةر راط��ةي��ان��دووة، ريرسايانةي ئ��ةو جةنطةكان بةرثابووني يان )s(ثيرغةمبةر لةسةرزاري يان لةقورئاندا، ئةويش خةليفةو م�اني سوثاكانةوة هاتووة، بةثيرضةوانةي ياساي ثيرشوو س��ةدةي لةسةرةتاي تةنها كة نيرودةولرةتييةوة دةرةك��ي��ي ن��اوخ��ؤي��يء ط���ةورةي جةنطي ضةندين دواي م��الر��وير��ران��ك��ةري م��رؤت��ي��اب��ةرو، كوشتين ن��ير��ودةولر��ةت��ي��ي ض��ةن��دي��ن مليؤن ك���ةسء خ��اث��ورك��ردن��ي ض��ةن��دي��ن ش��ارو ئاوةداني بةسةر دانيشتوانةكانيانداو، دواي بةكارهيرناني ه��ةرض��ي ل��ةدةس��يت م��رؤظ دير��ت ب��ؤ ك��وش��نتء سرينةوةي ئةويرتو دةستنةثاراسنت لةهةرضي بةردةست ديرت لةتةرء ء ثةككةوتة، شويرناني ئاساييء وشك، ث�و جوان، مندالرئ��اوةدان��ي��ي��ةك��ان، ب��ذير��ويء س��ةرض��اوةي ثةرستطةكانء جةنط بةياساكاني رازي��ب��وون دان���انء دواي ت��ةن��ان��ةت 1949ز(و سالري )جنيرظ ثةمياننامةكاني ض��وار لةهةر )1977ز( لةسالري بؤزيادكراوةكانيان ثرؤتؤكؤلة دوو

سةركاغةز مةرةكةبي وةك ياسايانة ريركخسنتء ئةو دا، ثاراستين بؤ نيرودةولرةتي مرؤيي ياساي كاري مانةوة. ك��ورت��دةب��ير��ت��ةوة، جةنطةكاندا لةكاتي م���رؤظ مافةكاني ئةوانيش لةكؤمةلريرك بنضينة ثيركديرن كة وآلتان لةسةريان كة جيرط�بوون، مةدةنيدا لةكؤمةلرطةي ريرككةوتوونء توندوتيذيدا لةبةكارهيرناني دةك��ات سنوردانان داواي لةكاتي جةنطةكانداو، ثاراستين كةساني بةشداري كردة تيريدا لةبةشداريكردن دةست ئةوانةيش سةربازييةكانء الشةرةكان، ديلء ثيركراوان، بريندار، وةك: هةلردةطرن، جةنطةكاندا لةكاتي توندوتيذي سنورداركردني بةنيازي تةنها بؤ ئةو كارانةي ثيرويستيية سةربازييةكان دةيانسةثيرنن.

ريركةوتننامةكاني نيرودةولرةتي، ياساي سةرضاوةكاني )الهاي ساآلني 1899، 1907ز(ن بةتايبةتي ئةو مادانةي ريرطةيان جةنطةكاندا لةكاتي دةدوير��ن هؤكارانة لةو كة ثيردراوة، هةروةها ضوار ريركةوتننامةكةي )جنيرظ، سالري

بةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني122

1949ز(، زياتر لةئةوةيش جارداني نيرونةتةوةيي تايبةت كاتي كتوثرةكانء لةكاتة ئافرةتان ء مندالر بةثاراستين دذايةتيي ريركةوتننامةي )1974ز(و سالري جةنطةكاندا ئ��ةش��ك��ةجن��ة، م��ام��ةلر��ةي خ����راث، س���زادان���ي ق���ورس ي��ان نامرؤيي سالري )1984ز(، هةموو ئةم ريركةوتنناماننةيش ئةشكةجنةنةداني، ل��ةذي��ان، ك��ةس هيض بيربةشنةكردني س���زان���ةدان���ي ب��ةش��ير��وةي��ةك��ي ق����ورس ي����ان درن����دان����ةي كةرامةتشكنير بةشيروةيةكي هةرةمةكي، دووثاتدةكةنةوة. ب��ةدةس��ت الوازي���يء ياسايانة ئ��ةم زؤري��ش��ي��ان��دا ل��ةط��ةلر ئةو ل��ةوآلت��ان ه��ةن��دير��ك ضونكة دةن��الر��ير��ن��ن، شكستةوة وآلتانةيش ئ��ةو تةنانةت ناضةسثيرنن، ريركةوتننامانة

ثةمياني ضةسثاندنيان دةدةن ثابةندي هةموو بةندةكاني ثيريانةوة ثابةندبوون ريركةوتننامانة ئةم لةكاتيركدا نابن، ب��ؤ وي��س��يت ئ���ةو الي��ةن��ان��ة دةط���ةرير���ت���ةوة ك��ة ئ��ي��م��زاي��ان لةسةركردوون، هيض شتيرك نيية ناضاريانبكات ريرزيبطرن، ئ��ةوي��ش ل��ةب��ةرن��ةب��وون��ي دةس���ةآلت���ير���ك ك��ة ض��اودير��ري��ي نيرودةولرةتي ياساي حوكمةكاني رير��س��او ضةسثاندني وآلتانةيش ئ��ةو نيروخؤيي ي��اس��اي ب��ؤ ه���ةروةك ب��ك��ات، ه��ةم��ان ش��ت راس���ت���ة. ه���ةروةه���ا ئ���ةو ي��اس��اي��ان��ةي ل��ةو ريركةوتننامانةو هةموو ريرساو حوكمةكاني ديكةي ياساي لةبلرنديياندا نة لةثلةو نة هاتوون، نيرودةولرةتيدا مرؤيي

كة ئيسالمي شةريعةتي ياساكاني ئاسيت طةيشتوونةتة هةموو دةبينني بؤية ثةرستنة، بةندةكاني، ةوكردني ث�رثابةندي بةجيرنشنيء سةركردةو سةربازةوة انان موسولرئةو ريرسايانة دةبن، هيض شايةتييةكيش لةوة روونرتنيية لير�ازيبيرت( )خوا خةتاب كوري عومةري خةليفة كاتيرك لةطةلر وةل��ي��د( ك��وري )خاليدي سوثاكاني س��ةرك��ردةي )أن دةفةرمويرت: الدةداتء زؤرةكانيشيدا، سةركةوتنة لةسةركارالبردني هؤكاري واتة: رهقا(. فيه خالد سيف

زؤر كوشتنة.ياساي دانراوي نيرودةولرةتي كاتيركي زؤرو طؤرانكاريي بنضينةي هةنديرك طةيشتة تا ويست زؤري دواي��ةك��ي ضةسثاندووني، س��ةدة ضةندين ثيرش ئيسالم كة ب��اآل ي��اس��اي ن���ير���ودةولر���ةت���ي، ئ���ةو رير��س��اي��ان��ةي ل��ةس��ةدةي ناكؤكيية ه��ةم��وو ب��ةس��ةر ثيريانطةيشتووة بيستةمدا ضةكدارةكاندا نةيضةسثاندوون، ضونكة ضةند مةرجيركي جةنطةكاندا ب��ةس��ةر ضةسثاندنيان ب��ؤ دي��اري��ك��راوي دان������اوة، ل���ةوان���ةي���ش دةب���ير���ت دةولر���ةت���ان���ي ج��ةن��ط��ك��ةر ئةو لةنيروان جةنطةكةيش رابطةيةنن، جةنط بةرةمسي دةولرةتانةدا بيرت كة ياساي نيرودةولرةتي دانيثياداناونء هةلربط�سيرنيرتء، جةنطةكة وآلت م���ي ي��ان س���ةرؤك ه��ةرج��ةن��ط��ير��ك ي��ةك��ير��ك ل���ةو م���ةرج���ان���اي ت���ير���دا ن��ةب��ير��ت ن��ير��ودةولر��ةت��ي دةض��ير��ت��ةدةرةوةو ل��ةض��وارض��ير��وةي ياساي ن��اض��ير��ت��ة ذير����ر ئ��ةح��ك��امء ي��اس��اك��ان��ي��ي��ةوة، ئ��ةم��ةي��ش تيذتربيرت. توندو ديكة لةجةنطةكاني زياد وايليردةكات

لةاليةنة نةريرنييةكاني ياساي نيرودةولرةتي ئةوةية هةموو هةموو بةكارهيرناني ب��ؤ وآلت ه��ةن��دير��ك دةدات���ة مافيرك هؤكاريرك لةجةنطدا، لةهةمان كاتدا رير بةبةرانبةرةكانيان كةم نةبيرت بةدةطمةن بةكاربهيرننء هؤكارانة ئةو نادات لةاليةن كة هةية نيرودةولرةتي ياساي دان���راوي ريرساي ياساي ه��ةروةه��ا ليربط�يرت. رير��زي دةولر��ةت��ان��ةوة طشت كة - ناوخؤييةكاني ضةكداريية ناكؤكيية نيرودةولرةتي، س��ةدةي س��ةرةت��اي تا نيية- نيرودةولرةتييان رووي��ةك��ي بيست ريركنةخستبوو، هةتا ئةو ضوارضيروة بؤ دانانةيش ت��ة ئ��اس��يت ئ����ةوةي ل��ةئ��ي��س��الم��دا ه��ات��ووة. ن��ةط��ةي��ش��ت��ور

حةرامنةكردووة، جةنطي بةئاشكرا نيرودةولرةتي ياساي ث���ةمي���ان���ن���ام���ةي )4/2(ي م�������ادةي ل����ةدةق����ي ت���ةن���ه���ا نةتةوةيةكطرتووةكاندا نةبيرت كة تيريدا هاتووة: “ئةنداماني دةس���ت���ةي ن��ةت��ةوةي��ةك��ط��رت��ووةك��ان ن��اب��ير��ت ه���ةرةش���ةي بةكارهيرناني هيرز، دذي سةالمةتيي زةوي يان سةربةخؤيي بةكاريبهيرنن، ي��ان بكةن دةولر��ةت��ير��ك��ي��رت هيض سياسيي بةشيروةيةك كة لةطةلر ئاماجنةكاني نةتةوةيةكطرتووةكاندا جةنط حةرامكردني ياساي ضيركردني بؤ ن��ةي��ةن��ةوة”،

بةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

لةاليةنة نةرينييةكاني ياساي نيودةولةتي ئةوةية هةموو مافيك

دةداتة هةنديك وآلت بؤ بةكارهيناني هةموو هؤكاريك لةجةنطدا، لةهةمان

كاتدا ري بةبةرانبةرةكانيان نادات ئةو هؤكارانة بةكاربهيننء بةدةطمةن نةبيت كةم ريساي دانراوي ياساي نيودةولةتي هةية كة لةاليةن طشت

دةولةتانةوة ريزي ليبطيريت

123 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

لةو كة خاياند، زؤري كاتيركي نيرودةولرةتيدا لةياساي كة بةسةرداهات واي مةرطةساتي مرؤظايةتي ميانةيةدا ريرطةثيردان، بةقؤناغةكاني ئةويش ئةستةمة، انةوةي ط�ردواتر بةرتةسككردنةوة ئينجا حةرامكردندا بةهؤي مادةي تيرثةري. نةتةوةيةكطرتووةكانةوة ثةمياننامةي )4/2(ي

ياساي دانيثيرداناوة، ئيسالم كة بةرطريكارانة جةنطي )51(ي ل��ةم��ادةي تةنها ثيرينةطةيشتووة ن��ير��ودةولر��ةت��ي دةلريرت: كة نةبيرت نةتةوةيةكطرتووةكاندا ثةمياننامةي “ئةم ثةمياننامةية مايف سروشتيي هةروآلتيرك، بةتةنها يان ، لةبةرطري لةخؤكردندا الواز يان كةمناكاتةوة، بةكؤمةلرش��ي��ك��ردةس��ةر ئ���ةط���ةر ه���ات���وو ه��ير��زير��ك��ي ض���ةك���دار ه���رئةمةيش ن��ةت��ةوةي��ةك��ط��رت��ووةك��ان، لةئةنداماني يةكيرك ت��ا ئ��ةجن��وم��ةن��ي ئ��اس��اي��ش��ي ن��ير��ودةولر��ةت��ي رير��وش��وير��ين نيرونةتةوةيي ئاسايشي ئاشيتء ثاراستين بؤ ثيرويست دةط��رير��ت��ةب��ةر، ئ��ةو رير��وش��وير��ن��ان��ةي��ش ك��ة ئ��ةن��دام��ان بؤ ئةجنومةني دةب��ير��ت دةي��ط��رن��ةب��ةر ل��ةخ��ؤك��ردن ب��ةرط��ري ريروشويرنانةيش ئ��ةو بيانزانيرت، ب��ةزووي��ي ئاسايش ��وةي��ةك ك��ارن��اك��ةن��ةس��ةر م��ايف ئ��ةجن��وم��ةن، ض بةهيض ش��يربؤ ثيرويست ك���اري دةزان���ير���ت بةثيرويسيت ك��ة ك��ات��ير��ك ثاراستين ئاشيتء ئاسايشي نيرودةولرةتي ئةجنامبدات”.

بةكؤمةلري -بةرطريي كؤمةلركاري بةجةنطي س��ةب��ارةت شةرعي- دذي دةستدريرذيكةر، ئةوة ياساي نيرودةولرةتي ه��ي��ض��ي ل����ةب����ارةوة ن����ةوت����ووة، ج��ط��ة ل��ةث��ةمي��ان��ن��ام��ةي ن��ةت��ةوةي��ةك��ط��رت��ووةك��ان ك��ة ل��ةدووت��وير��ي م���ادةي )51(

ي ت��اي��ب��ةتء ب��ةن��دي ح��ةوت��ةم��ي��دا ب��اس��ي��ك��ردووة، ب��ةآلم لة)14( زياتر ثيرش ئةم سيستمةي ئيسالمي شةريعةتي

س��ةدة ناسيوة، ه���ةروةك ث��ةروةردط��ار دةف��ةرم��وير��ت: ژ ڻ ڻ ںڻ ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڻ ۀ ۀ ہ ہ ہ ہ ھ ھ ھ ھ ۈژ

احلجرات.ياساكاني لةريركخستين نيرودةولرةتي ياساي ه��ةروا جةنطداو، بةتايبةتي لةجارداني مايف ذياندا بؤ طشت كةس ذيانة، مايف ئةم بيردابينكردني ئاشكراية دواكةوتووة، زؤر هةموو مافةكانيرتي مرؤظ تراويلكةو خةيالرن، لةبةرئةوةيشة رةنطيركي دان��اوةو بؤ تايبةتييان ريرساي ياسادانراوةكان ذي��ان م��ايف ةوةي��ة ل���ر داوة، بةثاراستين ن��ير��ودةولر��ةت��ي��ي��ان ب��ةم��اف��ير��ك��ي س��روش��يت ي���ان ب��ن��ةرةت��ي��ي ث��ير��ن��اس��ك��راوة كة دانراوةكان مرؤيية ياسا لةهةموو ليرناكريرتء تةنازولي مرؤظء بؤ بةدةستة ذين خ��وداي دياريي ضونكة بلرندترة، ياسا، بةثيري لةسةرزةوي. ذيانة بةردةوامبووني بنضينةي مردن هةتا بوونةوة سةرةتاي لةضركةكاني م��رؤظ ذياني بةهةمانشيروة، لةشيشي ئةندامةكاني هةروةها ثاريرزراوة،

ثةكخستين واتة: سةريركي، هةردةستدريرذيكردنة ضونكة وة مرؤظ، كليا( أو )جزئيا هةندةكيي يان هةمةكي ذياني بةتاوان ياساوة لةاليةن بيرت هةرضؤنيرك دةستدريرذييةكة دادةنريرت جا كارةكة ببيرتة هؤي لةناوداني ذيان، برينداري يان بةويست بةجيربهيرلريرت، خ��راث كاريطةرييةكي ي��ان بيرويست ئةجنامدرابيرت، ئةمة ئةطةر ئةوةيش بزانريرت مايف مامةلرةكردنء باش مةعنةوي، لةشيء سةالمةتيي ذي��ان بةكارنةهيرناني توندوتيذي دذي مرؤظ دةطريرتةوة، هةروةها ب���وب��اوةرو دي��ن، ناموس، بؤ دةستنةبردن تاآلننةكردن، كةلةثوري مرؤظء ستةمليرنةكردنء نةترساندنيان دةطريرتةوة.

دامةزراندني مافة، بةو طرنطيدان زياد لةدةرةجنامةكاني لةليركؤلرينةوةي كة مرؤظة، مافةكاني نيرونةتةوةيي لقيركي تايبةمتةندةو، ئاشتيدا لةكاتي م��رؤظ مافةكاني طشت زؤرير����ك ل��ةب��ةلر��ط��ةن��ام��ة، ئ���اط���اداريء رير��ك��ةوت��ن��ن��ام��ةئ��ن كة ث��ير ل��ةس��ةر ثاراستين م��ايف ذي��ان ب��ؤ ه��ةم��ووان دادةط���رن، جارنامةي سيريةمي م��ادةي طرنطرتينيان كة دةرك���راون، تيايدا كة )1948ز(ة سالري مرؤظي مافةكاني جيهانيي ه��ات��ووة: “ه��ةم��وو ك��ةس م��ايف ذي��ان، ئ���ازاديء سةالمةتيي جارنامة هةمان ثيرنجةمي مادةي هةروةها هةية”. كةسيي سزا ئةشكةجنة، دووض���اري ك��ةس هيض نابيرت “ دةلر��ير��ت: ببيرتةوة”. كةرامةتروشنير درندانةو يان توند مامةلرةي يان

تايبةت نيرودةولرةتيي ثةمياني يةكةمي لةبرطةي ه��ةروا ئةوة )1966ز(دا سالري سياسييةكاني مةدةنيء بةمافة بذي، كةسيركة هةموو “مايف سروشتيي دووثاتكراوةتةوة: بةشيروةيةكي نابيرت بثاريرزيرت، بؤ مافةي ئةو ياسايش ه���ةرةم���ةك���ي، ه��ي��ض ت��اك��ير��ك ل���ةذي���ان ب��ير��ب��ةش��ب��ك��رير��ت”.

ه���ةروةه���ا دووب�����ارة ض��ةن��دي��ن ث��ةمي��ان��ن��ام��ةو رير��ك��ةوت��ين ثاراستين كة ه��ةن م��رؤظ مافةكاني يي هةرمير ناوضةييء سيريةمي بةندي ل��ةوان��ة دةسةثيرنن، بةتوندي ذي��ان م��ايف )1945ز(، سالري مرؤظي مافةكاني عةرةبيي ثةمياننامةي مافةكاني بؤ ئةفةريقايي ثةمياننامةي ضوارةمي م��ادةي مرؤظء طةالن سالري )1979ز(، بةشي يةكةمي برطةي يةكةم مرؤظ مافةكاني ئةوروثايي ريركةوتين دووةم��ي لةمادةي سالري )1950ز(، جارنامةي ئةمةريكايي مافء ئةركةكاني ئةمةريكايي وآلتاني ريركخراوي لةاليةن دةرض��وو مرؤظي بةبرياري ذمارة )30( لةمادةي يةكةمي كؤنطرةي نؤيةمي ئةو هةموو تيركرا )1948ز(، سالري ئةمةريكايي وآلتاني لةذيان مرؤظيرك هيض بيربةشنةكردني دووثاتي مادانةيش ئةوةيش ه��ةروا دةك��ةن��ةوة، بيرسةروبةرةيي بةشيروةيةكي نابيرت هيض كةس دووضاري ئةشكةجنة، تؤخدةكةنةوة كة س��زا ي��ان م��ام��ةلر��ةي توند ي��ان درن��دان��ةو ك��ةرام��ةت��رو شنير

ببيرتةوة”

بةراوردي ريساكاني جةنط لةنيوان ئيسالمء ياساي هاوضةرخي نيودةولةتيدا

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني124

دةرخستنى كؤرثةلةزانيدا لةميرذووى دةستثيك: قؤناغة جؤراوجؤرو يةك لةدواي يةكةكان كة كؤرثةلة ثيريدا ئالرؤزةكان، قورسء لةمةسةلة بووة يةكيرك تيرثةردةبيرت، زؤرزؤر ق��ةب��ارة ب��ؤئ��ةو دةط��ةرير��ت��ةوة ئةمةيش ك��ارى ه��ورلةهةفتة بةتايبةتى لةقؤناغةكانيدا، كؤرثةلة كة بضوكةى دةطةريرتةوة هةروةها هةيةتى، سكثريدا يةكةمينةكانى بةبآ نةبوونى سةيركردنء ثشكنينى كؤرثةلة ئاسان بؤ لةمندالرداندا، تايبةتى ثيرشكةوتووى ى ئام�ر تةكنيكء لةبةرئةوة هةتا سةدةى )17ز( كة وردبني دروستنةكرابوو، ئةم ب��ؤ راس��ت تيرطةيشتنى س��ةدة ضةندين ب��ةدرير��ذاي��ى و مآ زانستة نةبوو، بطرة نةدةزانرا كة رورلر هةريةك لةن�ر

لةدروستكردنى كؤرثةلةدا ضيية؟ ئ��ةم��ة ل��ةك��ات��ير��ك��دا ك��ة ق��ورئ��ان��ى ث����ؤز م��ير��ذووةك��ةى دةطةريرتةوة بؤ سةدةى )7( زاييينء يةكةمني سةرضاوةى جياوازو لةقؤناغة باسى كة مرؤظايةتيشة ب��ةردةس��يت جياكةرةوةكانى كؤرثةلة كردبيرت. قورئانى ث�ؤز ضةندين زاراوةو ناوى بؤ قؤناغةكان داناوة كةبةهؤى ئةو زاراوانةوة ثيرناسةى وردى رووكةشى دةرةوةى كؤرثةلةو طرنطرتين دةكات، ناغةكان لةقور هةريةك ناوةوةى رووداوى كردارو سةليرنراويشة زاراوةكانى قورئانى ث�ؤز بؤ قؤناغةكانى ك��ؤرث��ةل��ة، من��وون��ةي��رتي��نء ش��ي��اوت��ري��ن ن����اونء ه��ةم��وو ئةومةرجانةى تيرداية كةثيرويستة لةزاراوةى زانستيى زؤر

ورددا هةبن.قؤناغةكانى )املؤمنون(دا لةسورةتى ط��ةورة خ��واى

ك��ؤرث��ةل��ة روون��دةك��ات��ةوةو دةف��ةرم��وير��ت: ژگ ڳ ڻ ڻ ڻ ں ں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ ڳ ڳ ھ ھ ہ ہ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ڭڭ ڭ ڭ ۓ ۓ ے ے ھ ھ بةراسيت واتة املؤمنون. ژ ۇ ۇ ۆ ۆ ۈ ثاشان بةديهيرناوة، لةقور لةثيركهاتةيةك مرؤظمان ئيرمة ثاريرزراودا كة لةبارو لةجيرطةيةكى نوتفةيةك كردومانةتة دلرؤثة ك��ردة ئاوةكةمان نوتفة ثاشان دايكة، مندالردانى خويرنيركى مةيو، ثاشان خويرنة مةيوةكةمان كردة طؤشتثارة،

ثاشان طؤشتثارةكةمان كردة ئيرسك، دوابةدواى ئةوةيش لةشيروةيةكيرتدا ثاشان داثؤشي، بةطؤشت ئيرسكةكةمان دةرم��ان��ه��ير��ن��اوة )ش��ير��وةى ئ��ادةم��ي��زاد(، ب��ةراس��ت��ى خ��واى

طةورةيش بةرزو ث�ؤزةو باشرتين بةديهيرنةرة.

قوناغةكانى ئةم ليكولينةوةية: قوناغى يةكةم )نطفة(:

ثيرناسةى زاراوةيى )نطفة(: لةزمانى عةرةبيدا وشةى من )القليل لةوانةيش: هاتووة مانايةك بةضةند )نطفة( بةئةندازةى لةئاو كةميرك واتة: قطرة( يعدل والذي املاء ص335(دا ال��ع��رب/ )ل��س��ان نؤيةمى لةبةرطى دلر��ؤث��ير��ك. لةبارةى )نطفة(وة دةلريرت: »والواحدة نطفه، ونطفة شبهت ئاو، بةدلرؤثيرك ضويرنراوة )نطفة( وات��ة: امل��اء«. بقطرة )لسان ص258-259(و ج6، العروس/ لة)تاج هةروةها : »ونطفت آذان العرب/ ج9، ص336( لةم بارةيةوة دةلرنيراملاشية وتنطفت، إبتلت باملاء فقطرت«. واتة: تكانةوةى ئاوى دلرؤثى تةردةبيرتء كاتيرك ئ��اذةأل لةطويرضكةى ئاو

ليردةتكيرت.ئيمام كة )j(ثيرغةمبةردا ث���ؤزى لةفةرموودةيةكى اويرتييةوة، ط�ر ل42(دا )ب1، لةسةحيحةكةيدا موسليم قياما ن��زل )فلم فةرمويةتى: كة هاتووة )نطفة( وش��ةى ننتظره حتى خرج إلينا وقد إغتسل ينطف رأسه باملاء(. ثيرغةمبةرمان)j( دةكرد، راوةستابووين ضاوةريري واتة: دلرؤثةئاو ردب��وو ش��ور خ��ؤى ه���ات���ةدةرةوةو ب��ؤالم��ان هةتا

لةسةرى دةتكاية خوارةوة. ل166( ل��ة)ب3، لة)مسند(دا ئةمحةد ئيمام هةروةها

ليريانرازيبيرت( )خ���وا م��ال��ي��ك��ةوة ك���ورى ل��ةئ��ةن��ةس��ى دا )j(اويرتييةوة دةفةرمويرت: )كنا جلوسا مع رسول اهلل ط�رفقال: يطلع عليكم اآلن رجل من أهل اجلنة، فطلع رجل من دانيشتبووين واتة: وضوئه(. من حليته تنطف األنصار لةطةأل ثيرغةمبةرى خوادا)j( فةرمووى: ئيرستا ثياويركتان ثياويركى ئةوة ثاش ليردةردةكةويرت، بةهةشت لةئةهلى )ئ��ةن��س��ار( دةرك����ةوتء ب��ةه��ؤى دةس��ت��ن��وير��ذةك��ةي��ةوة ئاو

وةسفى قوناغةكانى كورثةلةو: خاليد بةرزجنى

125 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

لةريشى دةتكاية خوارةوة. )j(اهلل برسول يهودي )مرا ديكةدا: لةفةرمودةيةكى وهو يدث أصحابه، فقالت قريش: يايهودي إن هذا يزعم أنه نيب، فقالت: ألسألنه عن شيء ليعلمه إلا نيب، فجاء حتى جلس ثم قال: يا ممد)j( مم خيلق اإلنسان؟ فقال رسول اهلل)j(: يا يهودي من كل خيلق من نطفة الرجل ثيرغةمبةرى بةالى جولةكةيةك وات��ة: امل��رأة(. نطفة ومن دةك��رد، هاوةلرةكانى بؤ قسةى كة رؤيشت )j(خوادا

قورةيشييةكان بةجولةكةكةيان وت: ثيرغةمبةرم، من دةلريرت: ثياوة ئةو ج��ول��ةك��ةك��ةي��ش وت���ى: ئ��ير��س��ت��ا من ثيرغةمبةر ل��ير��دةك��ةم، ثرسياريركى ن��ةب��ير��ت ك��ةس��ى دي��ك��ة ن��اي��زان��ير��ت، وتى: ثاشان دانيشت، هات ثاشان لةضى م��رؤظ )j(موحةممةد ئ��ةى )j(بةديدةهيرنريرت؟ ثيرغةمبةريشف����ةرم����ووى: ئ���ةى ج��ول��ةك��ة، م���رؤظ بةديدةهيرنريرت، لةهةردووكيانةوة ل��ةن��وت��ف��ةى ث���ي���او و ل���ةن���وت���ف���ةى

ئافرةتةوة.ل��ةط��ي��ان��دارى )ن��ط��ف��ة( زاراوةى كة دةستثيردةكاتء مةنةوىء هيرلكوريان )اإلن��غ��راس( ضاندن بةقؤناغى كؤتاييثيرديرت. )احل����رث(، ك��ير��آلن دروستبوونيدا لةماوةى )نطفة(يش

ناغانةدا دةروات: بةم قورئ���اوى ب��ةت��ةك��ان دةره��ات��وو )م��اء الدافق(: ئاوى ثياو بةتةكان دةروات، هةروةك لةقورئانى ث�ؤزدا هاتووة:

ڤ ٹ ٹ ٹ ٹ ٿ ٿ ٿ ژ مرؤظ با وات��ة: الطارق. ژ ڤ ڤ بةديهيرنراوة، لةضى تةماشابكات ل��ةئ��اوير��ك��ى ب���ةت���ةك���ان دةرث����ةري����و ب���ةدي���ه���ير���ن���راوة. ئ�����ةوةي ج��ير��ط��ةى هؤكارى ث���ؤز قورئانى س��ةرجن��ة، بؤ ب��ةت��ةك��ان، ئ��اوةك��ة ثالرثيروةنانى خودى ئاوةكة خؤى دةطةريرنيرتةوة، ه����ةروةك وش���ةى )داف����ق( ك��ة )إس��م الفاعل(ة واتة: بة)بكةر( هاتووة نةك

بة)إسم الفعول(، وةك لةتةفس�ى قورتوبى بةرطى دووةم بةرطى )جاللني( تةفس�ى )مج��ل(ى لةثةراويرزى )ل4(و ثيرنجةم )ل419( بةرطى القدير( )فتح ضوارةم )ل517(داو

دا، لةبارةى بةكارهيرنانى وشةى )دافق( كة بة)إسم الفاعل( نفسه، للماء التدفق يسند ال��ق��رآن »أن : دةلر���نير ه��ات��ووة قورئانى وات��ة: ذاتية«. دفق قوة للماء أن إىل يشري ما خؤى ئ��اوةك��ة ب��ؤ ئ��اوةك��ة ثالرثيروةنانى ه��ؤك��ارى ث����ؤز، دةطةريرنيرتةوة، ئةمةيش ئاماذةية بؤئةوةى كة ئاو هيرزيركى

وينةى هيلكؤكةيةك سةد جار طةورةكراوة، بةهؤى مليونان كولكى بضووكةوة لةناو شلةكانى جوطةى هيلكةدا ثاليثيوةدةنريت بو ناوجوطةى هيلكة.

وةرطرياوة لةكتيبى:)Nilsson et al, Achild is Born, Newyork, Delacorte Press, 1982(

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني126

ثالرثيروةنانى خؤيى تيرداية. بؤئةوةي كردارى زانستى سةردةميش سةلاندويةتى مةنةوييةكانى ط��ي��ان��دارة ثيرويستة رووب����دات، ثيتاندن تةكاندابنء ء مجوجولر لةزيندوويرتىء ب��ةردةوام ينة ن�ربةهةمان شيروة هيرلكةيش بةردةوام لةزيندوويرتىء جولرةو

تةكاندابيرتء بةرةو قةناتى )ظالوب( بروات.

Human Reproduction( كتيريب: )3(ي لةضاثى Essentials of Reporductive and Perinatalظيللى( )ثةيجء زان��ا ه��ةردوو كةنوسراوى )Medicine

طياندارة ث��ي��اوو ل��ةئ��اوى جطة »ئاشكراية ه��ات��ووة: ي��ة كردارى يارمةتيي ديكة رةط��ةزى ضةندين مةنةوييةكان، ثرؤستاطالندين: م��اددةى لةوانةيش، دةدةن، ثيتاندن

وينةى هيلكوكةيةكى نةثيتينراو لةناو لوضةكانى جوطةى هيلةكةدا، ضاوةروانى سثريميك دةكات تا ثيكةوة مروظيكى نوى بنياتبني، ثةردة لوضةكان ضةندين رذين دةردةدةن كة كارى ليكردنةوةى ثةردةى دةرةكيى خانةكان ئةجنامدةدةنء رى بةطياندارى مةنةوى دةدةن بطةنة

ثةردةى ثاريزةرى هيلكوكة. وةرطرياوة لةكتيبى:

)Nilsson et al, Achild is Born, Newyork, Delacorte Press, 1982(

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

127 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

هاتنةوةيةكء ه��ؤى دةبيرتة ك��ة )Prostaglandin(ة، ب��ض��وك��ب��وون��ةوةى م���ن���دالر���دان، ئ��ةم��ةي��ش دةب��ير��ت��ة ه��ؤى طواستنةوةى طياندارة مةنةوييةكان بؤ شويرنى ثيتاندن«.)The developing human( كتيريب: ل��ة)ل10(ى

مامؤستاى م���ور(ةو )كيث ثرؤفيسؤر لةنوسينى كة دا ك��ؤرث��ةل��ةزان��ي��ي��ة ل��ةزان��ك��ؤى ت��ؤرن��ت��ؤى ك��ةن��ةدا، دةلر��ير��ت: »بةهةمان شيروةيش ئاوى ئافرةت جطة لةهيرلكة، ضةندين يارمةتيى ك��ةب��ةش��داري��دةك��ةنء تيرداية دي��ك��ةى رةط���ةزى كة ئةنزيم هةندآ لةوانةيش: دةدةن، ثيتاندن ك��ردارى لةطياندارى وا دةي��رير��ذن، م��ن��دالر��دان رووى قةناتةكانء مةنةوى دةكةن تواناى ثيتاندنى هةبيرت، ئةويش بةالبردنى

ثرؤتينى شةكريي لةسةر طياندارة مةنةوييةكة«.لةدايكبوونى وات��ة: )Achild is Born( كتيربى لة ل��ة)ل28(دا نيلسورن (Nilsson) ة نوسراوى كة منداأل دةلريرت: “ئةم ئةنزميانة جطةلةوةى كةدةبنة هؤى البردنى ثرؤتينى شةكريى لةسةر طياندارى مةنةوى، هةلريشدةسن داوةو ئةو خانانةى كة ض��واردةورى هيرلكةيان بةالبردنى

ثةردةى هيرلكة لةبةردةم طياندارى مةنةويدا دةردةخةن«.كةواتة: وشةى )نطفة( بةماناى بريركى كةمى شلة ديرت، ئةم زاراوةية وةسفى ئةو برة شالنة دةكات كة بةشيروةي

(ةوة دةريرذريرن. و مير بةتةكان لةاليةن )ن�ربةضةند )س�لة( وشةى عةرةبيدا لةزمانى )الس�لة(: م��ان��اي��ةك ه��ات��ووة ل��ةوان��ةي��ش: ل��ة )ل��س��ان ال��ع��رب/ ج11، اللغة/ )تاج قاموس احمليط/ ج3، ل7(و ( و ص388(دا ص377-378(دا العروس/ج7، )تاج ص1731(و ج5، واتة: رفق«. يف وإخراجه الشيء إنتزاع »الس�لة : دةلر��نير

راكيرشانى شتيركء دةرهيرنانى بةهيرواشىء لةسةرخؤيى.ج3، احمليط/ لة)القاموس )س�لة( ديكةى مانايةكى ص47( و)تاج العروس/ ج7، ص377–378(دا هاتووة: بةماناى هةروةها واتة: الطويلة(. السمكة أيضا )تعين

ماسيى دريرذكؤلة ديرت. هةروةها سةبارةت بةوشةى )املاء املهني( لةتةفس�ى )طربي/ ج21، ص59(و تةفس�ى )قرطيب/ ج19، ص159(

: مةبةست لة)الس�لة( ئاوى ثياوة. ئةطةر بروانينة دا دةلرنيرطياندارة مةنةوييةكانيش بؤمان دةردةكةويرت كة بةشيركن لةئاوى ثياوو لةسةرشيروةى ماسيى دريرذكؤلة بةهيرواشى ل��ةئ��اوى ث��ي��او )م��اء امل��ه��ني(ةوة دير���ن���ةدةرةوة. قورئانى دةكات، ئةوانة هةموو بؤ ئاماذة ئايةتةدا لةم زيش ث�ور

ۇ ۇ ڭ ڭ ڭ ڭ ۓ ژۓ دةفةرمويرت: وةك

ۆ ژ السجدة. بةقةناتى ثياو ئ��اوى ثيتاندندا، ك���ردارى ل��ةم��اوةى هيرلكة رووى ب��ةرةو ظالوبدا لةقةناتى هةتا دةروات زير��دا ثياو لةئاوى كةميرك ئاشكراية، ئ��ةوةى ب��ةآلم دةبيرتةوة، دةطاتة ئةو شويرنةو تةنها يةك طياندارى مةنةوى هيرلكةكة ا خ�ر طؤرانكارييةكى يةكسةر ئةوةيش لةدواى دةبريرت، ناهيرلريرت كة بةجؤريرك روودةدات هيرلكةكةدا لةثةردةى بةضوونة ب��ض��ن��ةذوورةوة، ديكة مةنةوييةكانى طياندارة ذوورةوةى ئةو طياندارة مةنةوييةيش بؤ هيرلكة، هيرلكةى

ثيتيرنراو دروستدةبيرت.موسليم ئيمام ك��ة )j( ثيرغةمبةر ف��ةرم��وودةي��ةك��ى اويرتييةوة، ط�ر )ل1064( دووةم بةرطى لةسةحيحةكةيدا ئاوى لةهةموو ثيتاندن ك��ردارى كة دةك��ات ب��ةوة ئاماذة ثياويرك روونادات، هةروةك دةفةرمويرت: )ما من كل املاء يكون الولد( واتة: هةموو ئاوى ثياويرك نابيرتة منداأل. بةو طياندارةى هةزاران لةو مةنةوى طيانداريركى تةنها رة جوربةوةيش دروستدةكات، ثيتاندن ك��ردارى ثياودا ئ��اوى مانا ئةو هةموو بةورديي زؤر )j(ثيرغةمبةر وةسفةكةى

زانستييانة دةردةخات كة زانستى ئةمرؤ دةريستوون.دلرؤثى ئاويرتة )نطفة أمشاج(: هيرلكةى ثيتيرنراو شيروةي دلرؤث وةردةطريرت، ئةمةيش بةتةواوى لةطةأل ماناى يةكةمى واتة ديرت، دلرؤث كةبةماناى )نطفة(دا دةطوجنيرت وشةى )نطفة أمشاج( بةماناى دلرؤثيركى ئاويرتة لةدوو ئاو ديرت، ئةم قؤناغةيش لةسةرةتاى دروستبوونييةوة كة بةشيروةي ناسراوة، ثيتيرنراو( )هيرلكةى يان بة)زايطؤت( زانستى قورئانى ث�ؤز ئاماذة بؤ ئةم قؤناغة دةكاتء دةفةرمويرت:

ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ ائ ى ى ژ هةية طرنط زؤر خالريركى ةدا ل����ر اإلن��س��ان. ژ ۆئ ۇئ كةثةيوةنديى بةم دةقة قورئانييةوة هةية، ئةويش وشةى بةآلم وشةى تاك( هاتووة، )ناوى )نطفة(ية كة بةشيروةي لةريرزمانى هاتووة، )كؤ( بةشيروةى سيفةتة كة )أمشاج( عةرةبيدا هةميشة دةبيرت )صفة( شويرنكةوتةى )موصوف(

بيرت واتة: ئةو شتةى كةوةسفدةكريرت ئةطةر تاك يان كؤ بةآلم هةبيرت، حالرةتى هةمان وةسفةكةيش دةبيرت بيرت، )موصوف( شويرنكةوتووي )صفة( دةبينني ئايةتةدا لةم نيية، ضونكة )نطفة( تاكةو سيفةتةكةى كة)أمشاج(ة كؤية. م��وف��ةس���ة زان����ا ل����ةالى أم���ش���اج( )ن��ط��ف��ة زاراوةى ه���ةروةك ئ��اش��ك��راب��ووة، ث����ؤز ق��ورئ��ان��ى ثيرشينةكانى صاويى ث��ةراوير��زى ص121(و ج19، )قرطيب/ تةفس�ى

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني128

تةفس�ى )جاللني/ ج4، ص273(و )فتح القدير/ شوكاني/ معنى يف لكنها مفردة »النطفة وتويانة: ص344( ج5،

اجلمع«، واتة: )نطفة( تاكة بةآلم لةماناى كؤدا ديرت.ماناية ئ��ةم ب��ةروون��ى زؤر دةتوانيرت ئةمرؤ زانستى ليركبداتةوة، بةوشيروةيةى كة تويرذةرةواني ثيرشوو لةدةقة

قورئانييةكةوة بةلرطةيان هيرناوةتةوة.سيفةتيركى زانستييةوة لةروانطةى )أمشاج( وشةى )نطفة( وش��ةى وةسفى ب��ةت��ةواوى ب��ةوردىء زؤر كؤيةو

ئاويرتةيةى ئةو بور ئاماذةية ئةمةيش كة دةك��ات، تاك ى هةموو نةوةكانى ب��اوانء سيفةتةكانى دروستدةبيرتء ك��ؤرث��ةل��ةي��ةك ه��ةلر��دةط��رير��ت. ئ��ةم ق��ؤن��اغ��ة ل��ةط��ةلر ئ��ةوةى بةضةند دابةشبوون طةشةكردنء لةسةر بةردةوامدةبيرت خ��ان��ةي��ةك��ى ب���ض���ووكء ب��ض��وك��رتةوة ك��ة ن���اودةب���رير���ت بة يان ثالستيؤال ي��ان س )ث��الس��ت��ؤم���ر )blastomeres(ئةرمية(، بةالرم شيروة دلرؤثييةكةى خؤى دةثاريرزيرت. لةثاش ئةمة بة ضوار رؤذ بارستةيةكى طؤيى لةخانة دروستدةبيرت كة ناودةبريرت بةتؤوةسور يان توويى )morula(. دواى وات��ة: )blastocyst(بة )نطفة( ثيتان، رؤذي��رتي ثيرنج خانةكانى ئةمةيشدا لةطةأل ناودةبريرت، بؤشايى ئةرمية لةم )نطفة( هةرضةندة كةرتدةبن. دووب��ةش بور تؤوةسور بةآلم دابةشدةبيرت، ل��ةن��اوةوة خانةيةك ضةند بؤ كاتةدا سروشتء شيروةى دلرؤثةيى خؤى لةدةستنادات، ئةويش رووخ��س��ارى ك��ةخ��ورىء ئةستورةكةيةوة ث���ةردة ى ب��ةه��وردةثاريرزيرت، لةهةموو ئةوقؤناغةي كة بامسانكرد، زاراوةى شيروةيةكى طةشةكردنةكانيدا لةهةموو أمشاج( )نطفة زؤر تةواوو طوجناو دةدات بة)نطفة(، هةروةها لةوكاتةدا ئ��اف��رةت، ش��ير��وةى )دلر��ؤث(ي��ش ث��ي��اوو ل��ةئ��اوى بةشيركة دةبينيرتةوة، خ��ؤى )نطفة(دا لةماناي كة وةردةط��رير��ت، لةوشةى كة هةلردةطريرت زؤر تيركةلريركى ضةند هةروةها قؤناغةى ئ��ةم لةبةرئةوة دةبينيرتةوة، خ��ؤى )أم��ش��اج(دا قؤناغةكة ن��اوةوةى ثيركهاتةى دةرةوةو شيروةى كؤرثةلة تؤوةسور يان )مؤريوال زاراوةى لةكاتيركدا دةردةخ��ات، يان تويي( كةبةماناى: شتيركى بيربؤشايىء ناوثر ديرت كة شلنةبيرت، زاراوةيةكى ثراوثرنيية بؤ ئةم قؤناغة، هةروةها هةموو ئةو زاراوانةى ديكة كة بؤ ئةم قؤناغة دانراون وةكو خانةيى، هةشت خانةيىء ضوار خانةييء دوو قؤناغى ئةو وةك ناطةيةنن قؤناغةكان ماناى بةتةواوى هيضيان دان��اوة قؤناغةى ئ��ةم ب��ؤ ط���ةورة خ��واى ك��ة ثيرناسةيةى

ئةويش )نطفة أمشاج(ة.

)نطفة‌ ثيتينراو هيلكةى ثيكهاتنى ئةجنامةكانى أمشاج(:

بةديهينان )اخللق(:ضونكة مرؤظة، بوونى راستةقينةي س��ةرةت��اى ئةمة هةلرطرى - ه��ير��لر ب��ور )23( ث��ي��او - م��ةن��ةوى ط��ي��ان��دارى )23( كة هيرلكور شيروةيش بةهةمان تيرداية، بؤماوةيى هةلرطرة ذم���ارةى ن��ي��وةى ك��ة ه��ةي��ة، ب��ؤم��اوةي��ى هةلرطرى م��رؤظ��دا، خانةيةكى ل��ةه��ةر دةن��وير��ن��ير��ت ب��ؤم��اوةي��ي��ةك��ان يةكدةطرنء هيرلكةدا لةطةأل م( )سث�ر مةنةوى طياندارى خانةيةكى نويرى مرؤظ كة ذمارةى كرؤمؤسؤمةكانى )46( كةهةلرطرى خانةيةيش ئةو بةبوونى ثيركدةهيرنن، دانةية ئةو ذمارة كرؤمؤسؤمةية، بونةوةرى مرؤظ دروستدةبيرتء ه��ةم��وو ه��ةن��ط��اوةك��ان��ى دوات���ري���ش ث��ش��ت ب���ةم ه��ةن��ط��اوة دةبةسنتء لةمةوة سةرضاوةدةطرن، كةواتة: ئةمة يةكةمني

هةنطاوة بؤ بوونى بةديهيرنراويركى نوآ.أم��ش��اج(دا )نطفة لةثيركهاتين ئ��ةجن��ام دووةم���ني ب( بريتيية لة: كردارى ئةندازةط�ى )التقدير( يان )بةرنامةى ج��ي��ن��ةك��ان(: ث���اش ض��ةن��د ك���اذير���رير���ك ل��ةدروس��ت��ب��وون��ى مرؤظيركى نوآ، لةناو خانةيةكى تةواودا كرداريركى ديكة كة سيفةتانةية ئةو يةكطرتنى ئةويش دةستثيردةكات، لةداهاتوودا لةسةر كؤرثةلةكة دةردةكةون، واتة: سيفةتة ك��ردارةدا ل��ةم بةزيوةكانيش سيفةتة ه��ةروةك زالر��ةك��ان، دي��اري��دةك��رير��ن ك��ة ل��ةوان��ةي��ة ل��ةن��ةوةك��ان��ى داه��ات��ووت��ردا ئ��ةن��دازةط���ي��ى وةسفةكانى ج��ؤرةي��ش ب��ةو دةرب���ك���ةون،

كؤرثةلةو دياريكردنيان تةواودةبيرت.وشةى )تقدير( لةزمانى عةرةبيدا بةم مانايانة ديت:

واتة: وتهيئتة(. أمر تسوية يف والتفكري )الرتوية -1امانء ب�كردنةوة لةئةجنامدانء ئامادةكردنى كاريرك. ت�ر

خةمآلندن وات��ة: عليها(. يقطعه بع�مات )تقديره -2بةنيشانةو هيرمايةك كة طومانى تيردانةبيرت.

3- )أن تنوي أمرا بعقدك، تقول: قدرت أمر كذا وكذا، وات��ة: ،)76/5 ال��ع��رب )ل��س��ان عليه وع��ق��دت نويته أي: بلريريت: بهيرنيتء كاريرك لةئةجنامدانى برياردان نييةتى واتة خةمآلندومة، كردؤتةوةو كاريرك لةئةجنامدانى ب�م

نييةمتهيرناوةو بريارى ئةجنامدانى كاريركم داوة. قورئانى ث�ؤز لةئايةتةكانى )17، 18، 19(ى سورةتى )ع���ب���س(دا ل��ةي��ةك��ةم��ني ق��ؤن��اغ��ةك��ان��ى )ن��ط��ف��ة أم��ش��اج(دا يةكةكةى يةكلةدواى ك��ردارة ه��ةردوو بؤ ئاماذةيكردووة

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

129 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

وةك والتقدير(، )اخللق وات��ة: ئةندازةكردن بةديهيرنانء ژ ک ک گ گ گ گ ڳ ڳ ڳ ڳ ڱ دةفةرمويرت:

ڱ ڱ ڱ ں ژ عبس.)نطفة لةثيركهاتنى ب��ةره��ةم ئ��ةجن��امء سيريةمني ج( أمشاج(دا بريتيية لةدياريكردنى رةطةز )حتديد اجلنس(: لةكردارى ئةندازةكردن كة لة)نطفةى أمشاج(دا روودةدات 46(ى ،45( ئايةتى ه��ةروةك دياريدةكريرت، ) م��ير و )ن���ر

سورةتى )النجم( ئاماذة بةوة دةكاتء دةفةرمويرت: ژٱ النجم. ژ ڀ ڀ پ پ پ پ ٻ ٻ ٻ ٻ و ميري واتة: بةبيرطومان خواى طةورة هةردوو رةطةزى ن�رئةندازةدةكريرت. كة كاتيرك لة)نطفة(يةك دروستكردووة خؤ ئةطةر ئةو طياندارة مةنةوييةى كة لةثيتاندنى هيرلكةدا سةركةوتنى بةدةستهيرنا، كرؤمؤسؤمى )Y(ي هةلرطرتبوو )X(ى كرؤمؤسؤمى ئةطةر )كور(دةبيرت، ئةجنامةكة ئةوا

هةلرطرتبوو ئةجنامةكة )كض(دةبيرت.)نطفة( بريتيية لةكيرآلنء ضاندن د( قؤناغى ضوارةمى

)احلرث واإلنغراس(: )ن���ط���ف���ة( ه���ةت���ا ث���ير���ش ق���ؤن���اغ���ى ك����ير����آلنء ض��ان��دن دةم��ير��ن��ير��ت��ةوةو ب���ةج���وآلوى )Implantation( ي���ان قؤناغى ب��ةم��ن��دالر��دان��ةوة لكاندنيشى ب��ةث��ير��وةن��ووس��انء ����دةك����ات، ف����ةرم����وودةي����ةك����ى ج���ير���ط����ب���وون دةس����ت����ث����يردةف��ةرم��وير��ت: دةك���اتء ب��ةوة ئ��ام��اذة )j(ثيرغةمبةريشال��رح��م ب��ع��دم��ا تستقر يف ال��ن��ط��ف��ة ع��ل��ى امل��ل��ك )ي��دخ��ل صحيحه يف مسلم رواه يوما( وأربعني مخسة أو بأربعني الى ب���ؤ دةض���ير���ت ف��ري��ش��ت��ة وات�����ة: ح2(، 2037 ج4/ رؤذ )45( ي��ان ب���ة)40( لةمندالرداندا دواىئ���ةوةى نوتفة )نطفة أمشاج(دا، تورةكةى لةكؤتا قؤناغى جيرط�دةبيرت، بةرووثؤشى )blastocyst( اجلرثومة( )كيس ن��ةذادى لةناو تؤو ضاندنى لةشيروةى كة دةضيرنريرت، مندالرداندا كردارةيش ئةم دةضيرت. زةوي كيرآلنى لةكردارى خاكدا ث��ير��دةدات، ئ��ام��اذةى )البقرة( سورةتى )222(ى ئايةتى

ه���ةروةك خ��واى ط��ةورة دةف��ةرم��وير��ت: ژۅ ۉ ۉ وئ ەئ ەئ ائائ ى ېى ې ې ې وات���ة: ال��ب��ق��رة. ژ ۈئ ۆئ ۆئ ۇئۇئ وئ خيرزانةكانتان شويرنى كيرآلن )كيرلرطة(ن بؤ ئيروة، ئيروةيش طةورة خواى وةكو ضؤن بكيرلرن تيريدا ويستتان هةرضؤن ئايةتةدا ئةم لةتةفس�ى ه��ةروةك فةرمانيثيركردوون... ل392(و ل��ة)ب2، تةبةرى ل170(و ل��ة)ب2، ئةبوحةيان : )شبه اجلماع باحلرث إذ قورتوبى لة)ب3، ل92(دا دةلرنير

واتة: كالنبات(، والولد كاألرض والرحم كالبذرة النطفة )نوتفة( كة بةكيرآلن ليركضويرنراوة جووتبوون ك���ردارى زةوييةكة وةك��و مندالردانيش واي��ةو رووةك ت��ؤوى وةك وايةو مندالرةكةيش وةكو رووةكةكة واية. بةم ضاندنةيش قؤناغى كيرآلن دةستثيردةكات كةتةمةنى )نطفة( لةوكاتةدا مندالرداندا ل��ةرووث��ؤش��ى )نطفة( لةراستيدا رؤذة، )6()تورةكةى نةذادى( بةهؤى ضةند خانةيةكةوة دةضيرنريرت مندالردانةوة بةديوارى طةشةدةكاتء لة)نطفة(ةكةوة كة دةنوسيرت، لةكؤتاييشدا )ويرآلش( دروستدةكات، هةروةك زاناكانى دةض��ير��ن��رير��ت. ل��ةخ��اك��دا رووةك )ت���ؤو(ى ض��ؤن زاراوةى رووداوةدا ئ��ةم ل��ةوةس��ف��ى ك��ؤرث��ةل��ة ئيرستاى لةماناكةيدا كة بةكاردةهيرنن )Implantation( ضاندن كيرآلنيش قؤناغى دةضيرت، )ح��رث( كيرآلن لةوشةى زؤر ئةم بةكؤتاييهاتنى )نطفة(ء لةقؤناغةكانى قؤناغة كؤتا خرةوة دلرؤثى )نطفة(: لةشيروةى كؤرثةلةكة قؤناغةيش هةتا دةنوسيرت مندالردانةوة بةديوارى دةطويرزريرتةوةو ل��ة)15(ي��ةم ئ��ةوةي��ش دةس��ت��ث��ير��ب��ك��ات، ن��وآ قؤناغيركى رووى هةموو ث���ؤز قورئانى ج��ؤرة ب��ةو دةب��ير��ت. ذدا رورقؤناغةكانى )نطفة( هةر لةدةستثيركردنييةوة هةتا كؤتايى وةسفدةكات، زانستى زاراوةيةكى ضةند بةبةكارهيرنانى طةورة، وردبينى بةكارهيرنانى بةبآ ئةستةمة لةكاتيركدا بتوانريرت طةشةسةندنةكانء طؤرانكارييةكان كة لةماوةى كارى ئةمةيش قؤناغى )نطفة(دا روودةدةن دةرخبريرن، هورقورئانى )نطفة(. بضوكةكةى زؤر قةبارة بور دةطةريرتةوة دياريكرد، داف��ق( بة)ماء )نطفة(ى قؤناغى يةكةم ث���ؤز

ٿ ٿ ٿ ٹ ژ ث��ةروةردط��ار دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةروةك ناغى ٹ ٹ ٹ ڤ ڤ ڤ ژ الطارق. هةروةها كؤتا قوربةضاندنى )نطفة( لةشويرنيركى زؤر جيرط�دا كة مندالردانةء لةو ئاشكرايشة دياريكرد، ن��اوي��ربدووة، مكني( بة)قرار لةبارةى زانيارييانةى ئةم ث�ؤز قورئانى كة سةردةمةى قؤناغة يةكةمينةكانى دروستبوونى مرؤظةوة باسكردووة، انةكان، لةموسولر جطة ت��وير��ك��ارى ثزيشكةكانى زان���او ب����وب���اوةري���ان واب�����وو ك���ة م����رؤظ ل��ةخ��وير��ن��ى ح���ةي���زةوة دروستدةبيرت. ئةم بؤضوونةيش بةردةوامبوو هةتا سةدةى طياندارى داه���اتء )microscope( وردب���ني ك��ة )17(مةنةوىء هيرلكة دةرخرا، هةروةها ضةندين ب�و بؤضوونى كة ،)18( س��ةدةى هةتا هةبوون بةربآلو ديكةى هةلرةى بؤ ثيرويسنت هيرلكة مةنةوىء لةطياندارى هةريةك زان��را The ،)دووطياني. -ثةرتوكى زاناى بةناوبانط )كيث مور

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني130

.)developing humanضةندين ل���ةدواى مرؤظايةتى زانستى ب��ةوج��ؤرةي��ش كة زانستييانةى راستيية ئةو بطاتة توانى ئينجا سةدة، لةقورئانى ث�ؤزو فةرمودةكانى ثيرغةمبةردا)j( هاتوون.

- وةسفكردنى مندالدان بة)قرار مكني(: قورئانى ث�ؤز وردترينء طشتط�ترينء مانابةخشرتين وةسفى بؤ )نطفة(و ئةو شويرنةيشى كة تيريدا جيرط�دةبيرت

ڻ ڻ ڻ ں ں ڱ [ دةفةرمويرت: وةك ك��ردووة، لةجيرطةيةكى نوتفةكةمان ثاشان واتة: املؤمنون. ] ڻ

ثاريرزراوو لةباردا كة مندالردانى دايكة دامةزراندووة. وشةى )قرار( لةئايةتة ث�ؤزةكةدا ئاماذة بؤ ثةيوةنديى نيروان كؤرثةلةو مندالردان دةكات، هةروةك لة)مقايس اللغة/ لةبارةى ص84(دا ج5، العرب/ )لسان ص7-8(و ج5، اجلنني(، إستقرار مكان )فالرحم : دةلرنير )قرار(ةوة وشةى هاوسةنطبوونى جيرط�بوونء شويرنى م��ن��دالر��دان وات��ة: كؤرثةلةية. بةآلم وشةى )مكني( ئاماذةدةكات بةثةيوةنديى العروس/ لة)تاج ه��ةروةك داي��ك، لةشى مندالردانء نيروان إستقرار معناه: )قرار دةلريرت: زوبةيدى ص486(دا ج3، وإسرتاح، وكذلك القرار هو مكان يستقر فيه املاء ويتجمع(، هةروةها ح��ةوان��ةوة، جيرط�بوونء وات��ة: )ق��رار( وش��ةى كؤدةبيرتةوة. جيرط�دةبيرتء تيريدا ئاو شويرنيركة )ق��رار( لةمندالرداندا شويرنة ئةو وةسفى ث�ؤز قورئانى ه��ةروةك دةكات كة )نطفة(ى تيردا جيرط�دةبيرت بةوةى كة )قرار(ة. بيرطومان زانستيش زؤريرك لةدريرذةى ئةم وةسفة طشتط�ة

مانابةخشةي دةرخستووة. كؤرثةلة داهاتووةكانى قؤناغة )نطفة(و بؤ مندالردان سروشتى ئ���ةوةى ل��ةط��ةأل مانطيية، )9( ئ��ارام��ط��ةي��ةك��ى لةش واية هةموو تةنيركى دةرةكىء بيرطانة بكاتةدةرةوة، دةداتآ. دةطريرتةخؤىء خؤراكى كؤرثةلة مندالردان بةآلم هةية ب��ةس��ت��ةرةدةم��ارى ماسولكةو ض��ةن��دي��ن م��ن��دالر��دان كؤرثةلة لةناوخؤيدا دةثاريرزيرت. مندالردان بور طةشةكردنى كؤرثةلة وةآلمدةداتةوةو بةريرذةيةكى طةورة دةكشيرت هةتا

لةطةأل طةشةكردنيدا بطوجنيرت. كؤرثةلة لةدواى شلةى ئةمينؤسى كةبريتيية لة)ثةردةى ضينيرك بةضةند بةويرآلشةوة نوسيرنراوة كة ئةمينؤسى( ئةستورةكانى ماسولكة ضينى ل��ةوان��ة: دةورةدةدرير����ت، ئةمانةيش هةموو مندالردان، بةديوارى ثاشان مندالردان، يارمةتيى كؤرثةلة دةدةن كة لةشويرنيركى طوجناودابيرت بؤ

جيرط�بوونء طةشةكردنيركى باش.بةوجؤرة وشةى )قرار( لةقورئانى ث�ؤزدا بؤ ئةو هةموو ئةركةكانى كة بةكارهيرنراوة، جطةلةوانةيش مانايانةو كةشويرنيركى روان��ط��ةي��ةى ل��ةو دةطريرتةخؤى، م��ن��دالر��دان لةطةياندنى نيشتةجيركردن جيرط�بوونء بؤ ط��وجن��اوة

بةطةشةكردنةكةى. ك��ةوات��ة: وش���ةى )ق����رار( ك��ة ق��ورئ��ان��ى ث����ؤز وةسفى كؤدةكاتةوة راستييانة ئةو هةموو ثيركردووة، مندالردانى

كةزانست دةريستوون.بةتوندى جيرط�كراو ب��ةم��ان��اى )م��ك��ني( وش��ةى ب��ةآلم ديرت، هةروةك زؤريرك لةموفةس�ين ئةو ماناية باسدةكةن، )طربي/ ص24(، ج3، كثري/ لة)إبن هةريةكة لةوانةيش: : دةلر����نير ص398(، ج6، ح��ي��ان/ و)أب����و ص7( ج18، بةماناى )مكني( وشةى وات��ة: بقوة( مثبت تعين: )مكني ديكةى ئايةتيركى ه���ةروةك بةتوندى، دير��ت جيرط�كراو قورئانى ث�ؤز ماناى وشةى )مكني( رووندةكاتةوة بةوةى ئايةتى )54(ى بةتوندى، ئةويش كة: دام��ةزراوو جيرط�ة

ڤ ڦ ڤ ڤ ژ دةفةرمويرت: كة )يوسف(ة سورةتى ةدا )مكني( بةماناى ڦ ڦ ڦ ڄ ڄ ژ يوسف. ل�ربؤ ئ��ام��اذةدةك��ات وشةيةيش ئ��ةو دير��ت، التمكني( )ق��وي ثةيوةنديى مندالردان بةلةشى دايكء شويرنة منونةييةكةى بؤ بةديهيرنانء طةشةكردنى بوونةوةريركى نوآ، مندالردان دةكةويرتة ناوةراستى لةشةوةو لةناو مةلربةندى حةوزدايةو كة دةورةدراوة بةستةر ماسولكةو ئيرسكء بةضةندين )مكني(ة، وات���ة: جيرط�يدةكةن، ل��ةش��دا ل��ةن��او بةتوندى ئةم وشةية ل��ةس��ةرداوة، بريارى ث���ؤز قورئانى ه��ةروةك جيرط�بوونى ك��ةدام��ةزران��دنء مانايانةى ئ��ةو لةهةموو جؤرةيش بةو دايكدا. لةلةشى رووندةكةنةوة مندالردان لةشى مندالردانء نيروان كةثةيوةنديى وةسفيرك هةموو دايك بطريرتةخؤ، دةضيرتة ذيرر ماناى هةردوو وشةى )قرار(

ثراوثر ت��ةواوو ماناى دوو هةردووكيان كة )مكني(ةوة و دةطةيةنن لةهةقيقةتى مندالردانء ئةركة وردةكارييةكانيدا، ناكات، وةسفة دوو ئةم بةطرنطيى درك كةسيش دي��ارة بةطةشةكردنى هةبيرت كةزانياريى نةبيرت يةكيرك مةطةر

كؤرثةلةو ثيرويستييةكانى مندالردان.ثوختةي باس:

يةكةم بؤ )j(ثيرغةمبةر سوننةتى ث���ؤزء قورئانى قؤناغ لةقؤناغةكانى كؤرثةلة وشةي )نطفة(ى بؤ داناوة كة وشةيةكى عةرةبييةو ئاماذةية بؤ كةميرك لةئاو يان دلرؤثيرك

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

131 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

دايكةوة باوكء ئاوى لةكةميرك كؤرثةلة بةو جؤرة لةئاو، دروستدةبيرت، ثاشان لةقؤناغى ثيتنير )زايطؤت(دا شيروةى لةئاوى ثيتيرنيشدا، لةثيرش وةردةط��رير��ت، خر ثيركى دلروردةبيرتة بةوةيش ديرتةدةرةوة مةنةوى طياندارى ثياوةوة ث���ؤزدا قورئانى لة ه��ةروةك ثياو، لةئاوى )س�لة(يةك

هاتووة.ماسيى ل��ةش��ير��وةى )Sperm( م��ةن��ةوي ط��ي��ان��دارى )س�لة( لةماناكانى يةكيركة كةئةوةيش دريرذكؤلةداية، بؤ ث���ؤز قورئانى الطويلة(ديرتء )السمكة بةواتاى كة وةسفى ئةم قؤناغة بةكاريهيرناوة. بةكردارى ثيتنير لةنيروان طياندارى مةنةوىء هيرلكةدا كؤرثةلةكة شيروةى دلرؤثيركى ئافرةتء و ثياو ئ��اوى ثيركهاتةى كة وةردةط��رير��ت خ��ر

قورئانى ب��ؤم��اوةي��ي��ة، سيفاتى ت��ير��ك��ةلر��ك��راوى ض��ةن��دي��ن داناوة، قؤناغة ئةم بؤ أمشاج(ى )نطفة ث�ؤزيش وشةى كة وةسفيركى مانابةخشة، ضونكة لةشيروةى دلرؤثيركداية، كة تيركةآلوانةيش ئ��ةو ه��ات��ووةو ب��ةت��اك )نطفة( وش��ةى لةنوتفةكةداية بةوةسفى )كؤ( هاتوون كة وشةى )أمشاج(

ة. ه����ةروةه����ا ق���ورئ���ان���ى ث������ؤز روون����ي����ك����ردؤت����ةوة كة وةسفةيش ب��ةو )احل����رث(ةء ك��ير��آلن شويرنطةى ئ��اف��رةت ئافرةتدا لةمندالردانى )نطفة( كة دةردةك��ةوير��ت بؤمان بةطؤرانكارى دةستدةكات )نطفة(ةكة ثاشان دةضيرنريرت، ه��ةت��ا دوات���ر دةب��ير��ت��ة ه��ةلر��واس��راو )ع��ل��ق��ة(ي��ةك. ه��ةروةه��ا ق��ورئ��ان��ى ث�����ؤز روون���ي���دةك���ات���ةوة ك���ةئ���ةو )ن��ط��ف��ة(ةي��ة

وينةيةكى وردبينيى نوتفة لةقوناغى تويى )موريوال(دا

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني132

ب��ةدوو ك��ة لةشويرنيركدا جيرط�دةبيرت، داي��ك��دا لةلةشى وةس��ف��ى ث��ةي��وةن��دي��دار ب��ةك��ؤرث��ةل��ةو ط��ةش��ةك��ردن��ةك��ةي��ةوة و)مكني( )ق��رار( وش��ةى وةسفةيش دوو ئةو وةسفكراوة،

لةطرنطرتين دةطةيةنن دةرب��ري��ن ماناو تةواوترين كة ن، ت��اي��ب��ةمت��ةن��دي��ي��ةك��ان��ى م���ن���دالر���دانء ج��ي��اك��ةرةوةك��ان��ي��دا. )j(ثيرغةمبةر سوننةتةكانى ث���ؤزو قورئانى ب��ةوج��ؤرة زياتر لة)1400( سالرة، ضةندين زاراوةيان ثيرشكةشكردووة كةوةسفى قؤناغةكانى كؤرثةلة دةكةن، كة بةتةواوى لةذيرر رؤشنايى زانستء زانيارييةكانى سةردةمدا لةطةأل بنةرةتى زاراوةكاندا طوجناون، ضونكة بةوردى وةسفيان بؤ هةموو رووك��ةش��ى ك��ة بةشيروةيةك ثيرشكةشكردووة، قؤناغيرك دةرةوةو طرنطرتين رووداوةكانى دروستكردنى ئةو قؤناغة دووثاتيبكةينةوة كةدةمانةويرت ئةوةى ةدا ل�ر دةطريرتةوة، لةم ن��وآ ت��وير��ذي��ن��ةوةى ب��ةردةوام��ب��وون��ى ضةندين ل��ةط��ةأل زياتر قورئانييةكان زاراوة دةكريرت كة ئةوةية بابةتةدا، ناوةندة ئيرستاى بةكارهيرنراوانةى زاراوة لةو طوجناوبن زانستييةكان، بةجؤريرك كةزاناو ليركؤلرةرةوةكان بةكاريبهيرنن

لةجياتيى زاراوةكانى ئةم سةردةمة.

ئةى مرؤظ ضؤن بيرباوةرى دةكةيت؟!لةنيشانةكانى خواى طةورة لة)نطفة(دا:

ل��ةخ��ؤت ك����ردووة، ثيرش * ئ��ةى م��رؤظ ئايا ث��رس��ي��ارت لةدايكبوونت لةكوآ بوويت، ئايا ثرسيارت لةخؤت كردووة دةزانيت ئايا دروستبوويت؟! لةضى دروستبوويتء ضؤن مرؤظ لةشى بيرطومان دةستيثيركرد؟! دروستبوونت ضؤن فرميرسك، ئ��ارةق، لةوانة: دةرير��ذير��ت زؤر رذيرنى ضةندين كةئةمةيان مةنةوى، طياندارى هةروةها ش�، ميز، ليك، نيية، ديكة ل��ةدةردراوةك��ان��ى ك��ام هيض وةك دةردراوير��ك��ة نةتةوةكان ه��ؤزو ط��ةلء هةموو دةردراوةوة ل��ةم ضونكة ثةيدادةبن. بيرطومان تؤى مرؤظ، دوو كةرتى نيوةيى بوويت، ديكةيشيان نيوةكةى رذاندوويةتىء باوكت نيوةيةكيان بةيةك ن ض��ور نيوةية دوو ئايا ئ��ةم رذان��دووي��ةت��ى. دايكت ب��اآلدةس��تء خ��واى بةئةندازةط�يي ئةمة ئايا طةيشنت؟ سؤزو خؤشةويستىء كآ نيية؟ زاناية زؤر شكؤمةندو كارى بةزةيى نيروان هاوسةرةكانى بةديهيرنا، هةتا ببيرتة هور

هاوسةرط�ى؟ كآ نيوةتى لةباوكتةوة ئامادةكردو بوارى بؤ رةخساندو يارمةتيدا بةجولرةو خؤراك؟ كآ لةشويرنيركةوة بؤ شويرنيركى لةطةأل بةيةكطةيشتنى ريرطةى رؤيشنتء خستيية ديكة

لةبةردةميدا دةرطاكانى ئاسانكردو بؤ ديكةدا نيوةكةى هةتا هيرنايةوةيةك دايكتى مندالردانى كآ ئايا واآلك��رد؟ ب��ؤ ج��وآلن��ةوةو ب��اوك��ت ن��ي��وةي��ةى دي��ك��ةى ئ��ةو يارمةتيى

طويرزانةوة بؤ شويرنى بةيةكطةيشتنى ئةندازةكراو، بدات؟طواستةوةو ل��ةداي��ك��ةوة ت��ؤى نيوةيةى ئ��ةو ك��آ ئايا نيوةكةى ه���ةردوو ك��آ ئ��ام��ادةك��رد؟ ب��ؤ خ���ؤراكء شويرنى دياريكراوو شويرنيركى دياريكراوو لةكاتيركى كؤكردةوة لةذينطةيةكى دياريكراوو لةماوةيةكى دياريكراوى تةمةنى م��اوةو ل��ةو كةبتوانيرت بةشيروةيةك ك��ؤك��ردةوة دايكتدا، بنياتنانى هةتا هةلربطريرت، كؤرثةلة دياريكراوةدا شويرنة

دروستكراويركى نوآ ئاشكرابكات؟بةدةستهيرنانى بؤ ئةندازةط�يةى هةموو ئةو كآ ئايا

بةديهيرنراويركى بيرويرنة ئةندازةكرد كة توري مرؤظيت؟ ب��ةدي��ه��ير��ن��راوير��ك ك��ةك��اروب��ارةك��ان��ى ب��ةرير��ك��وث��ير��ك��ى بور ئ��ةن��دازةك��ردن لةكاتدا، ئ��ةن��دازةك��راوة، ب��ؤى رير��ك��خ��راوةو روخسارو لةشيروةو ئةندازةكردن لةشويرندا، ئةندازةكردن ب���وارةك���ان���دا، ئ���ةن���دازةك���ردن ل���ةرذير���نء ه��ؤرم��ؤن��ةك��ان��دا، ئةندازةكردن لةتايبةمتةندييء سيفاتةكاندا، ئةندازةكردن ل��ةه��ةلر��س��وك��ةوتء ت��وان��اك��ان��دا، ئ��ةن��دازةك��ردن ل��ةم��ن��داألء ن���ةوةك���ان���دا، ئ���ةن���دازةك���ردن ب���ور داه���ات���وو دةره��ير��ن��ان��ى غ��ةي��ب��ي��ي��ات��ةك��ان��ى راب�����ردوو ب��ؤ ك��ات��ى ئ��ير��س��ت��ا. ئ��اي��ا ك��ىر نةوةكانى منداألء بؤ باث�انى باوانء تايبةمتةندييةكانى داهاتوو طواستةوة؟ تؤ ئةى مرؤظ، كارو ثلةوثايةت هةرضى ثايةدار، يان بيردةستةالرتيت ط��ةورة، يان مندالريت بيرت، ئاويركى ت��ؤ ن���ةزان، ي��ان زان��اي��ت ي��ان س���ةرؤك، ثادشايت بوويتة ئ��ةن��دازةك��راو بؤ كاروبارةكانت كةمنرخبوويتء ئةمانةوة لةثشيت ئايا بينا. بيسةرو ت���ةواوو مرؤظيركى

ئةندازةط�ىء ريركخسنت بةديناكريرت؟! ئايا ريركةوت ثيركيهيرنا؟ ئايا )نطفة( بور خورى ثيركيهيرنا؟ يان رذيرنء هؤرمؤنةكان بوون؟ ئايا كام لةمانة لةثشيت ئةم شيروةو داناييانةى ئةندازةكردنة وردو ريركخستنة هةموو بوون؟! شويرنةكاندا كاتء تايبةمتةنديء ئةركء قةبارةو يان ئةمانة تواناى خواى طةورةو بةديهيرنةرو داناو زانامان نيشاننادةن، كة زانياريى تةواوى بةهةموو شتةكان هةية؟ رةخ��س��ان��دووةو طرنطييةكى ئ��ةركء ئةنداميرك هةموو بؤ طرنطييةكاندا ئ����ةركء ل��ةن��ير��وان ت�����ةواوى ط��وجن��ان��دن��ى

گ ک ک ژ دةفةرمويرت: طةورة خواى فةراهةمهيرناوة. گ گ گ ڳ ڳ ڳ ڳ ڱ ڱ ڱ ڱ ں ں ڻ ے ے ھ ھ ھ ھ ہ ہ ہ ہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻ

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

133 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ضي ئادةميزاد، بضيرت بةكوشت وات��ة: عبس. ژ ۓ ۓ خوا ب���ن��اك��ات��ةوة( )ب��ؤض��ي كافربيرت؟! ك��ة واي��ل��ير��ك��ردووة هةموو بةديهيرناوةء لةنوتفةيةك بةديهيرناوة؟! لةضيي ئةندازةط�يي ثيربةخشيوةو ن��اوةوةي دةرةوةو ئةنداماني ذياني ل����ةوةودوا ئ��ةجن��ام��داوةو لةدروستكردنيدا وردي لةثةيرةويكردني سةرثشكيكردووة ئاسانكردووةو بؤ ريرطةي ضاكة يان خراثة، ئيمان يان كوفر، )دوايئةوةي كة سةرةجنامياني ك��ردووةو بؤ هةردووكياني دةستنيشاني روونكردؤتةوة( لةوةودوا دةميريرنيرتء دةياتة ناو طؤرةوة، ثاشان كاتيرك بيةويرت زيندوويدةكاتةوة، بةراسيت، ئةوةي كة خوا فةرمانيثيرداوة هيرشتا ئادةميزاد بةجيرينةهيرناوة.

هةرئةو سةرةتايةى كة بة)نطفة( دةستيثيركردو ضةندين كةبةضاوى تيردابوو بؤيةكانى كرؤمؤسؤمةكانء بؤماوةو ريركء بةمرؤظيركى ظايةتى مرور بنياتى نابينريرن، ئاسايى ثركرد زةوي��ي بةهةولروتيركؤشانى ليردروستبوو، ت��ةواو لةشارستانييةت، كةواتة: ئةو زاتةى كةيةكةجمار ئةندازةى ئ��ةن��دازةو ديكةيش جاريركى دان���ا، دروس��ت��ك��ردن ل��ةس��ةر ق���ةدةرى ل��ةس��ةر دادةن��ير��ت��ةوة، خ��واى ط���ةورة زؤر راستى

دةفةرمويرت: بيرباوةردا مرؤظيركى لةوةسفى كة فةرمووة، گ ک ک ک ک ڑ ڑ ژ ژ ڈ ڈ ژ گ گ گ ڳ ڳ ڳڳ ڱ ڱ ڱ ڱ ں ں ھ ھ ہ ہ ہہ ۀ ۀ ڻ ڻ ڻ ڻ ھژ يس. واتة: ئايا ئادةميزاد سةرجنينةداوة كة: ئيرمة بووةتة ا خ�ر كةضي لةنوتفةيةك، بةدميانهيرناوة بيرطومان دوذمنيركي ئاشكراو دذايةتيماندةكات؟! منوونةي الوازييء خؤي بةديهيرناني ه��ير��ن��اوةت��ةوةء ئيرمة ب��ؤ ب��ير��دةس��ةآلت��ي زيندوودةكاتةوة ئيرسكانة ئةم كير دةي��وت: لةب�كردووة، كة زات��ةي ئ��ةو : ثيريانبلرير ثرتوكاون؟! رزي��وو لةكاتيركدا يةكةجمار دروستيكرد، هةرئةويش زيندوويدةكاتةوة، ئةو

بةهةموو بةديهيرنراويرك زاناو ئاطادارة.- ئايا ئةم بةرهةلرستييةي كةسيرك كة تنؤكيركي رذيرنراو زةوىء ث��ةروةردط��ارى رووب��ةرووى دةتوانيرت )نطفة(بوو، ئامسانةكانء بةديهيرنةرى ذيانء زيندةوةران ببيرتةوة، ئايا زةويدا بةسةر ضاخ ضةندين بيرطومان نيية؟ ناذيري ئةمة ظة هةرناوو بونيشى نةبوو، لةثاشان كراية تيرثةري ئةم مرورس��ةرزةوى هيرناية خ��ؤى نةوةكانى س���ةرزةوىء ط��ةورةى بةهؤكارةكانى ئةوةيش ل��ةدواى ئاويرتة، لة)نطفة(يةكى ببيرتة هةتا ريرزدارتركرا هتد( بيننيء... )بيسنتء زانستى هةلرطرتنى رير��ن��م��اي��ىء وةرط��رت��ن��ى ب��ؤ ئ��ام��ادة مرؤظيركى

ۋ ٴۇ ۈ ژ دةفةرمويرت: ث��ةروةردط��ار ه��ةروةك ئةمانةت، ۋ ۅ ۅ ۉ ۉ ې ې ې ې ى ى ائ اإلنسان. ژ ۆئ ۇئ ۇئ وئ وئ ەئ ەئ ائ واتة: بةراستى ماوةيةكى زؤر لةرؤذطار بةسةر ئادةميزاددا هات، كة شتيركى وانةبوو ناوبربيرت، بيرطومان ئيرمة مرؤظمان لةتيركةلرةيةك )نوتفةو هيرلكؤكةيةك( دروستكرد، لةكاتيركدا بيسنتء دةزط���اى هةربؤية تاقييبكةينةوة، دةم��ان��ةوير��ت

بينينمان ثيربةخشى.كردةوانةى ئةو تةواودةبير�تء تاقيكردنةوة بةوجؤرة هةرضى دةس��ت��ي��دةك��ةوير��تء بيانكات ويستويةتى م��رؤظ خ��راث��ةك��ارىء تةنها ل��ةن��اودةض��ن، ل��ةدون��ي��ادا شتةكانة ضاكةكارى دةميرنيرتةوةو ثاداشتيش لةسةر ئةوانة دةبيرت.

سةرضاوةكان:القرآن الكريم.

القرطيب/ ط. دار إحياء الرتاث العربي.الطربي/ ط. دارالفكر، بريوت.

أبوحيان/ ط. دارالفكر، بريوت.إبن كثري/ ط. دارالكتب العلمية، بريوت.

الشوكاني/ ط. داراملعرفة، بريوت.تفسري اجلاللني.

صحيح مسلم/ ط. دار إحياء الرتاث العربي.

مسند أمحد/ ط. املكتب اإلسالمي، بريوت.لسان العرب/ ط. دار صادر، بريوت.

القاموس احمليط/ ط. مكتبة ومطبعة احلليب، مبصر.تاج العروس/ ط. دارالفكر للنشر والتوزيع.

الصحاح للجوهري/ ط. القاهرة.مقاييس اللغة/ ط. مكتبة ومطبعة احلليب، مبصر.

اإلعجاز مؤمتر قدم يف )حبث األجنة علم تأرخيية يف نظرة العلمي بباكستان(.

)كيث ثروفيسور )The developing human( كتيبى مور(.

Human Reproduction Essentials of( كتيبى Reporductive and Perinatal Medicine, 3rd

)edition)Achild is Born( كتيبى

وةسفى قوناغةكانى كورثةلة

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني134

ط��ةورةي��ان ئةركيركي ب��اوك داي��كء خيرزانيدا لةذياني ل���ةس���ةرش���ان���ة، ب�������ةوةي ك����ة ض�����ؤن م���ن���دالر���ةك���ةي���ان

ي رةفتارو طوفتاري ث����ةروةردةب����ك����ةنء ف�رجوانء ثةسةنديان بكةن. دايكء باوك هةولربدةن دةبيرت م��ن��دالر��ةك��ان��ي��ان ب���ةش���ير���وازير���ك���ي ء ضاكةكار سالر

لةمندالرةكانياندا باش كةسايةتييةكي ثةروةردةبكةنء لةسةرةتاي ه��ةر دةب��ير��ت ك��ارةي��ش ئ��ةم دروستبكةن، هاتنة ث��ير��ش ب��ةلر��ك��و دةستيثيربكريرت، ك��ؤرث��ةي��ي��ةوة دن��ي��اي م��ن��دالر��ةك��ةي��ان، دةب��ير��ت ه��ةولر��ب��دةن

ثةروةردةكردني مندالليييةسيييةر بيييةرنييياميييةي ئيييييسييالم

ئا: دايكي ئاناء

135 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

زةمينةيةكي برةخسيرننء ئ���ارام خ���ؤشء كةشيركي ط��وجن��او ل��ةذي��ان��ي��ان��دا ب��س��ازير��ن��ن ب��ؤ ث��ةروةردةك��ردن��ي مندالرةكةيان، ضونكة بضوكرتين رةفتارو طوفتاري دايك . يان باوك، كاريطةريي راستةوخؤ دادةنيرت لةسةر مندالربؤ ثةروةردطارة ئاييين كاملررتين ئيسالم لةبةرئةوةي رةفتاري هةلرسوكةوتء ريرطةيةيشدا لةم مرؤظايةتي، ثيرغةمبةري خوا )j( دةكريرتةوة ثيرشةنط بؤ ذيان، مندالر دروس��تء بةثةروةردةكردنيركي ثيرويستيي لةذيانيدا تيربطةيةنريرت دةب��ير��ت ه��ةي��ةو ليرهاتوو ثيرشةنطيركي لةوةي كة ثيرويستة ض جؤرة كردارو طوفتاريركي هةبيرت، ي ئةوة بكريرت كاتيرك سةختييةكاني هةروةها دةبيرت ف�رذيان ديرنة ريرطةي ضؤن ضارةسةريان بؤ بدؤزيرتةوة، وة لةطةلر رووداوةكاني ذياني رؤذانةيدا بكريرت دةبيرت ف�رهةلربذاردني هةلرسوكةوتبكات. شياو بةشيروازيركي ثيرشةنط بؤ ذيان كاريطةريي زؤر دادةنيرت لةسةر كردارو ثيرغةمبةري طةورةيش خ��واي وة ئةوكةسة، طوفتاري ئازيزي )j( بةباشرتين ثيرشةنط ناوبردووة بؤ هةموو

جيهان، هةروةك دةفةرمويرت: ]وئ ۇئۇئ ۆئ ۆئ ۈئ ۈئ ېئ ېئ ېئ ىئ ىئ ىئ ی ی ی ی جئ )j(خوادا لةثيرغةمبةري بةراسيت واتة: األح��زاب. ]تا بةديدةكريرت ريركوثيرك ت��ةواوو منوونةي باشرتين ضاويليربكةنء شويرنيبكةون، بةتايبةت بؤ ئةو كةسانةي )رةزامةنديي( خوايان مةبةستة، )سةرفةرازيي( قيامةت ب��ةزؤري��ي خ��وا ي��ادي ب����ةدةوام( )هةميشةو ئاواتيانة،

ئةجنامدةدةن )زمانيان ثاراوة بةيادي ئةو(.ش�ينةكاني بةوتة ثيرشئةوةي )j(نازدار ثيرغةمبةري هةلرسوكةوتي بةرةفتارو خةلركي، بؤ ريرنيشاندةربيرت جواني ببوة ثيرشةنطيرك بؤ خةلركي. مندالر ض كوربيرت يان كض، يةكيركة لةطةورةترين نيعمةتةكاني خواي ثةروةردطار كة دةيبةخشيرتة بةندةكاني، مندالر طةورةترين نيعمةتةو و خؤشيية بؤ دايكء باوكي لةدنياو قيامةتدا، مايةي خ�رئةلربةتة بؤ ئةو دايكء باوكانةي كة مندالرةكانيان لةسةر رير��ب��ازي ئيسالم ث����ةروةردةدةك����ةن، ن��ةك ئ��ةو داي��كء بةريرطةي ن��ادةنء بةمندالرةكانيان ط��وير كة باوكانةي مايةي ن��ةك نة منداالر ئ��ةوج��ؤرة دةرؤن، ج��ؤراوج��ؤردا شةرو ناخؤشني بؤ خؤيانء دايكء باوكيان، بةلركو دةبنة لةدنياي كؤمةلرطةيةك. بؤ شةرمةزاري نةنطيء مايةي

بةرضاوو ثيرشكةوتنة هةموو ئ��ةو س���ةرةراي ئ��ةم��رؤدا تةكنةلؤذيا زؤرةي لةبةردةستدان، مرؤظةكان زؤر بايةخ بة دين دةدةنء ثةروةردةكردني مندالر لةسةر بضينةي رؤذئاواييةكانيش خيرزانة تةنانةت طرنطة، زؤر دي��ن ثيرطةي كؤمثيوتةري، ياريي كة: كردووة بةوة دركيان سينةما... تةلةفزيؤنء ضاتكردن، سةرطةرمي، ياريء

هتد. نيازي رؤحيي مندالرةكانيان دابينناكات، وة تاكة ثتةوكردني زياتر مندالرةكانيان ئاسودةبووني بؤ ريرطة يةتييةكانء شيروازي ثةروةردةكردني ثةيوةنديية كؤمةالر

نةوةكانيانة. ثةروةردةكردن: ئةدةب، بةكردارو طوفتاري شايستةو بةماناي: ث��ةروةردةك��ردن ثيرناسةكراوة، مرؤظ شياوي كردني كةسيرك ديرت، بةخيروكردن، ئةدةبء رةوشت ف�ربةخيروكردني ث����ةروةردةك����ردن: طشيت ب��ةوات��اي��ةك��ي يان ئةوكةسة بؤ شياوبيرت شايستةو كة هةرشتيرك دةستةواذةيةكة ث��ةروةردةك��ردن: ه��ةروةه��ا شتة. ئ��ةو ثيرناسةيش ئةم تواناكان. ثيرطةياندني دياريكردنء بؤ ئ��ةوة دةط��ةي��ةن��ير��ت ك��ةوا م��رؤظ��ةك��ان خ��اوةن��ي ضةندين دروس��ت ب��اشء بةشيروةيةكي تا ج��ؤراوج��ؤرن تواناي ثةروةردةنةكريرن ناتوانريرت بةشيروةيةكي شياو سوديان وان، زيو ئالرتونء كانطةي وةك مرؤظةكان ليرببينريرت. كانطة ئةو دةتوانيرت دروست ثةروةردةيةكي تةنها كة شاراوةكانيان لةتوانا سود كةشفبكاتء طرانبةهايانة كة كةسيركة م��ن��دالر ئيسالمدا لةديدطاي وةرب��ط��رير��ت. جؤراوجؤرةكاني اليةنة هةموو ثةروةردةيةء وةرط��ري وةك: بؤماوةيي، ذينطة، هؤكارةكاني ذيان، ثةيوةنديية يةتييةكان، لةثةروةردةكردني مندالردا كاريطةريي كؤمةالر

طرنطيان هةية.سير اليةني زؤر طرنط هةية كة راستةخؤ ثةيوةندييان

بةثةروةردةكردني مندالرةوة هةية، ئةوانيش بريتني لة:ك��ؤم��ةلر��ط��ة. خ��ير��زان ق��وت��اخب��ان��ة، 3- 1- خ��ير��زان، 2- لةدايكدةبيرت كة مندالر اليةنة، طرنطرتين طةورةترينء لةويذدانيدا رةوشتجواني ميهرةبانيء ثاكة، فيرتةتي ضاالكن، ئةركي دايكء باوك ئةوةية كاريطةريي باشيان هةبيرت لةسةريء هةولربدةن ئةو فيرتةتة ثاكةي مبيرنيرتء

بيخةنة سةرريرطةي ئيمانداري.دايكانء ب��ةردةم دةخةينة ئامؤذطاري ضةندين ةدا ل���ر

ثةروةردةكردني مندال لةسةر بةرنامةي ئيسالم

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني136

باوكاني بةريرز بؤ ثةروةردةكردني مندالرةكانيان:1- دلرطةرمكردنء ئارةزوومةندكردني مندالر بةمةبةسيت ن��ي هاوتةمةنيدا م��ن��داالر ل��ةط��ةلر م��زط��ةوت، ب��ؤ ض��وون��ي

لةتةمةني )7( سالرييةوة.2- ه��ات��وض��ؤك��ردن��ي خ��زم��وك��ةسء ن���اس���راوان ل��ةط��ةلر

ي بةجيرهيرناني سيلةي رةحم بنب. ندا، تا ف�ر منداالرباآلثؤشي خؤشةويستكردني ئارةزوومةندكردنء -3

)ثؤشاكي شةرعي( الي كضة مندالرةكان.. 4- بةرنامةدانان بؤ كاتة بةتالرةكاني مندالر

كردني هونةري مالرداريي بةكضان. 5- ف�رب���ؤ س���ةف���ةرك���ردن���ي خ���ير���زان���ي، ب���ةرن���ام���ةدان���ان -6

بةلةبةرضاوطرتين شويرنء شيروازي سةفةركردن.7- قسةكردن لةطةلر مندالرةكةت، بةجؤريرك ليرتتيربطات.

ء ح��الر انانء بةموسولر مندالرةكةت ئاشناكردني -8انان. طوزةراني موسولر

دا مندالرةكةت لةطةلر 9- لةكاتي بةجيرهيرناني كاريركي خ�ري ئةجنامداني ضاكةكاري ببيرت. خؤت ببة، بؤئةوةي ف�ر

بؤ ضاكةكارانيان ض�ؤكي وتةو ثةندو ثيرويستة -10باسبكريرت.

11- ليرثرسينةوةيان لةهةر رووداويرك كة لةناو خيرزاندا روودةدات.

باشء خيرزانة لةطةلر ثةيوةنديي دروستكردني -12خواناسةكاندا.

طوفتارو كة ئةوةبني ئ��اط��اداري هةميشة دةبيرت -13لةسةر دةبيرت كاردانةوةي طةورةكاني خيرزان، كرداري

. مندالرلةدلري هاوريريةتي خؤشةويسيتء دروستكردني -14

ندا. منداالر15- دةبيرت دايكء باوك هةولربدةن بةيةك شيرواز لةطةلر

مندالرةكانياندا هةلرسوكةوتبكةن.ن بةكاري سودمةند. كردني منداالر 16- ف�ر

بةخواردني هةرجؤرة خواردنيرك كردني مندالر 17- ف�ري بيانوطرتن نةبن. كة لةسةر سفرةداية، تا ف�ر

كة نةطرن ئةوة بيانووي خب��ةونء زوو بكريرن ف�ر -18ناويررن لةجيرطةي تاريكدا يان بةتةنها خبةون.

ء ل�����ةدلر ث��ةس��ةن��د ت�����ؤوي رةوش�����يت 19- روان����دن����ي دةروونياندا.

20- خويرندنةوة لةاليان خؤشةويستبكريرتء هةولربدريرت كتيربخانةي تايبةت بةخؤيان بؤ دروستبكريرت.

كة بةوةي مندالرييةوة لةتةمةني هةر كردنيان ف�ر -21ثيرويستة ريرز لةميوان بطرنء ميوان خؤشةويست بن.

22- جةختكردنةوة لةسةرئةوةي كة ذياني ثيرغةمبةران يبنب. )سةالمي خوايان ليربيرت( خبويرننةوةو ف�ر

بكريرت. 23- سوننةتةكاني ذيانيان ف�ربؤضي كة شيبكريرتةوة، بؤ عيبادةتيان وات��اي -24

دةبيرت عيبادةتي خواي طةورة بكةن.بكريرن كة كارةكاني دونيا ثةيوةندييان بةرؤذي 25- ف�ردواييةوة هةيةو ئةطةر كاري ضاكة بكةن ئةوا ثاداشيت

ضاك وةردةطرنء بةثيرضةوانةيشةوة.بةخشوعةوة نويرذةكانيان بؤئةوةي كردنيان ف�ر -26

رابطرنء ثةلةنةكةن تيريدا.بةضاكةو فةرمانكردن وردةوردة بةئارامييةوة -27

بكريرت. ريرطريكردن لةخراثةيان ف�ر28- ليرخؤشبوونيان لةكردني كاريركي خراثدا، بةمةرجي

ئةوةي دووبارةينةكةنةوة.29- هةولربدريرت تا كةسيركي بةقةناعةت بن.

مندالرةكان سةيركردني بةيةكسان طرنطيدان -30ل���ةداب���ةش���ك���ردن���ي ش���ت���ةك���ان���داء ج����ي����اوازي ن���ةك���ردن

لةنيروانياندا.31- خؤشةويستكردني كاري ضاكة لةاليانء هةلرنانيان بؤ

ئةجنامداني.مندالر ب��ؤ خ��ؤش ئ���ارامء كةشيركي دروستكردني -32

لةمالرةوة.بكريرت. 33- دةبيرت زاراوة شةرعييةكانيان ف�ر

34- راهيرنانيان لةسةر ئارامطرتن.35- هةموو هةولرةكان خبريرنةطةر بؤ جوانرتين ثةروةردةي طةورةكة لةمندالرة ضاو مندالريرت ضونكة يةكةم، مندالري

دةكةن.36- ئاشكراكردنء دروستكردني كاريطةريي دايك لةذياني

كضةكةيدا، هةروةك كاريطةريي ئافرةت لةئيسالمدا.لةجيهاندا رووداوان�����ةي ل��ةو ب��اوك ئ��اط��ادارب��وون��ي -37روودةدةن، تا بتوانيرت لةم سةردةمةدا لةطةلر مندالرةكةيدا بكةويرتة طفتوطؤ، نةك مندالرةكةي لةباوكي شارةزاتربيرتء م��ي��ب��دات��ةوة، وةالر نةتوانيرت ليربكات ثرسياريركي كاتيرك

ثةروةردةكردني مندال لةسةر بةرنامةي ئيسالم

137 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ثةروةردةكردني مندال لةسةر بةرنامةي ئيسالم

لةباوكي مندالرةكة خؤي كة ئةوةي هؤي دةبيرتة ئةمةيش ثيرنةكاتء ثرسي كاروباريركدا لةهيض بزانيرتء بةزيرةكرت

بلريرت: خؤم لةو باشرت دةزامن.منداآلن، تاكةكةسييةكاني توانا لةبةرضاوطرتين -38بةثيري هةولربدريرت دةب��ير��ت ج��ي��اوازنء تواناكان ضونكة

تواناكانيان هةلرسوكةوتيان لةطةلر بكريرت.خؤبةدوورطرتن ضاكةكاريء لةسةر جةختكردنةوة -39

لةخراثةكاري.زياتر ئةطةر واتة: لةثةروةردةكردندا، يةكسانبوون -40ثةروةردةيانبكة، شيرواز بةيةك ئةوا هةبوو، لةمندالريركت

نةك بةضةند ريرطةيةكي جياواز.ئ��ةوا م��ن��دالر��ةك��ةت��دا، ب��ةس��ةر دا كاريركت هةركاتيرك -41

لةئةجنامداني ضاوديرريبكة.كردني زالربوون بةسةر نةفسدا. 42- ف�ر

43- كؤنرتؤلركردني تورةييء خةمشطينييان.44- كؤنرتؤلركردني سةركيرشييةكانيان.

45- دةبيرت طويريانليربط�يرتء بةثيري توانا داواكارييةكانيان جيربةجيربكريرت.

شايستةي ب��ةش��ير��وةي��ةك ك��ض��ان ث���ةروةردةك���ردن���ي -46كةسيرتيي ئافرةت بيرت.

ئ���ةجن���ام���دةدةن دةب��ير��ت ك���ارير���ك���ي ض����اك 47- ك��ات��ير��ك تةشويقبكريرنء ديارييان ثيرشكةشبكريرت.

ميردا و ن���ر تومخي ل��ةن��ير��وان ك��ة بكريرن ف�ر دةب��ير��ت -48جياوازيي هةية.

نيعمةتةكاني بةسيفةتةكانء مندالر ئاشناكردني -49خواي طةورة.

50- هةولربدريرت زياتر بةئامؤذطاري مندالر دوورخبريرتةوة بةليردان، ضونكة نةك لةوكارة خراثانةي ئةجنامياندةدات، باوكي لةدايكء رير��ز لةترسدا ئةومندالرة وادةك��ات ليردان

بطريرت، نةك لةخؤشةويستيي بؤيان.دةبيرت ه��ةروةه��ا شياو، قوتاخبانةي هةلربذاردني -51هةولربدةن ليربكةنء ثرسياريان هاوريركانيان دةرب���ارةي

هاوريركانيان ببينن.52- ث��ير��وي��س��ت��ة ط����وير ب��ؤ م���ن���دالر ب��ط���ي��ن، ت��ا ب��ت��وان��ني

لةكارةكانيدا ريرطةي راستء دروسيت نيشانبدةين.نزاي هةولربدةين كاتةكانيشدا لةسةخترتين دةبيرت -53هيدايةتيان و خ�ر نزاي هةميشة نةكةينء لةمندالر خراث

بؤ بكةين.ك����ؤب����وون����ةوةك����ان����دا ل������ةك������ؤرو ه�����ةولر�����ب�����درير -54

بةشدارييانثيربكريرت.ئةوةبنب ي ف���ر تا ، بةسةردابدريرت فةرمانيان ك��ارو -55

لةسةرثيري خؤيان بووةسنت.ئةجنامداو ثيركةوة هةلرةيةكيان مندالرت دوو ئةطةر -56طةيشتيتة ئةو بروايةي كة دةبيرت ليريانبدريرت، لةيةكيركيان مةدةو لةويرتيان خؤشبيت، كاتيرك كة سزات بؤ دانان، ئةوا

دةبيرت سزاكة بؤ هةردووكيان بيرت.57- كؤبوونةوةي خيرزاني دابنريرتء هةركةسة بؤضووني

خؤي لةكؤبونةوةكةدا بلريرت.كارو هةرضي دابنيشنء خؤيان نابيرت باوك دايكء -58

فةرمانيانة بةمندالرةكانيان ئةجناميبدةن.دراوس��ير دؤستانء خزمانء باسنةكردني بةخراثة -59

. الي مندالرخؤهةلرقورتاندن زؤر لةزؤربلريرييء دووركةوتنةوة -60

لةكاروبارةكانياندا.هةرضي ب��ؤئ��ةوةي هةرةشةيانليربكريرت زؤر نابيرت -61

كاريانة بةترسةوة ئةجنامينةدةن.ي وةسواس نةبوون لةئةجنامداني كارةكانياندا. 62- ف�ر

بةسةر مافيان ب��اوك داي��كء كة بكريرن ئ��ةوة ي ف���ر -63مندالرةكانيانةوة هةيةو رةجنيان لةطةلردا كيرشاونء دةبيرت بكةن ط���ةورة خ��واي سوثاسي ه��ةروةه��ا ريرزيانليربطرن،

لةبةرانبةر ئةونيعمةتة زؤرانةي ثيريبةخشيون.لةبةرانبةر ئاميرز خؤشةويسيت وش��ةي كردني ف�ر -64

دايكء باوكياندا.ثشتبةخؤيانببةسنت كة بةجؤريرك ثةروةردةكردنيان -65

لةئةجنامداني كاروبارةكانياندا.باوك داي��كء كة بدريرت ئةوة هةولري دةتوانريرت تا -66

لةبةرضاوي مندالرةكانياندا شةرنةكةن.67- رير��ط��ةن��ي��ش��ان��دان��ي��ان ل��ةروان��ط��ةي ش���ةرع���ةوة، ن��ةك

لةروانطةي هةستء سؤزي باوكء دايكايةتييةوة.مندالر لةبواري بةئةزموون، بةكةساني راويرذكردن -68

بةخيروكردندا.69- ياريكردن لةطةلر مندالردا.

بتوانيرت تا هاوريربيت، مندالرةكةتدا لةطةلر هةولربدة -70هةموو شتيركت لةال باسبكات.

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني138

احلمدهلل ال�ذي ج�عل الص�ة عم�اد ال��دين، وال�ص�ة وال�س�م على م�ن ل نيب بعده ممد بن عبداهلل)j( الذى بلغ الرسالة وأدا األمانة ونصح األماة وج�اهد يف اهلل حق ج�����ه����اده، وحنن على ذلك م�ن الشاهدين، وعلى آله وأصحابه أجعني وبعد..

ب��ةروون��ى اناندا لةموسولر رير����ك زور ل��ةن��او دي��اردةي��ةك ذان��ة رور لةئيرمة هةريةك طازندةيةكةو ئةويش دةبينريرت، ملكةضىء كةميى ل��ة: بريتيية ك��ة دةك��ةي��ن، مانى لةخورامانء ب�كردنةوة لةناو نويرذةكامناندا، خؤبةكةمزاننيء ت�ركاريركى هور لةنويرذدا، ملكةضيى نةبوونى بةدلرنياييةوة يةوة نويرذخويرن ناتوانيرت تاموضيرذ لةو سةرةكيية كة بةهوربةندايةتيية طةورةية وةربطريرت، هةروةك نةمانء هةلرط�انى ل��ةن��وير��ذةك��امن��ان��دا، ام���ان ت����ر ب���ك��ردن��ةوةو ملكةضييء دونياوة ذيانى بةماددةو سةرقالربوومنان بور دةطةريرتةوة انى داط�كردووة! ئةمةيش ثالرنةريركة تا نويرذ وةك كة دلرثيريهةلردةستيرتء جةستة كة سةيربكةين خوونةريتيرك سةرةجنام كةمرتين ضيرذى دةروونى لةو نويرذة وةردةطرين! دةطةريرتةوة دلر وةكاتيرك بيرئاطاية، لةنويرذةكة دلر ضونكة بارة ئاسايىء تةندروستةكةى خورى، كة لةطةلر دابةستنى ن���وير���ذدا خ���ورى خ��الر��ي��ب��ك��ات��ةوة ل��ةه��ةم��وو ط��رف��تء كيرشة دونياييةكانء بةتةنها ئاطاى لةالى نويرذةكةى بيرت، ئةطةر بةدلرنياييةوة ئةوكاتة راط��رت، نويرذمان رؤحييةتةوة بةو تاموضير�ذى دةروونى لةنويرذةكة وةردةطرين، ئةوكةسانةى لةنويرذكردن كاتيرك هيض ئةجنامدةدةن، نويرذ بةوشيروازة ئةجنامدانى ل��ةط��ةلر ب��ةث��ير��ض��ةوان��ةوة ب��ةلر��ك��و ب��ير��زارن��اب��ن، هةرنويرذيركدا بةردةوام لةضاوةروانيدان تا كاتى نويرذيركيرت ثةروةردطاريان. خزمةتى بضنةوة دووبارة ثيرشةوةو بيرتة بيرطومان هةركةسيرك بةخشوعء ملكةضييةوة نويرذ رابطريرت، هيض كاتيرك بيرزارى روويتيرناكات، ضونكة لةوة تيرطةيشتووة

و موناجات دةطةيةنيرت لةطةلر كة نويرذكردن واتاى طفتوطورزاتى ث�ورزى خوادا، نويرذ بور نويرذخويرنة راستةقينةكان وةك منوونةى كةسيركى تينوو وةهاية كة ئاوى سويرر خبواتةوة، هةتا ئاوى زياتر خبواتةوة زياتر تينويةتى روويتيردةكات، وةك عومسانى كورى عةففان )خوا لير�ازيبيرت( دةفةرميرت: )لوطهرت قلوبكم ماشبعت من ك�م اهلل، وما أحب أن يأتي

عليا يوم وليلة الا أنظر يف ك�م اهلل(.لةوتةى هةرطيز ئ��ةوا ثاكدةبوون دلرةكان ئةطةر وات��ة: ش��ةوو ثيرمخورشنيية ت���رن��ةدةب��وون، ث���ةروةردط���ار خ��واى دةك���ةمء ق���ورئ���ان س��ةي��رى ئيلال ب��ةس��ةرم��دا، ب��ير��ت ذ رور

ليريورددةمبةوة.م��ل��ك��ةض��ي��ى راس��ت��ةق��ي��ن��ة ل����ةن����وير����ذدا ل�����ةالى ئ��ي��م��ام ئيمان بةملكةضيى ل��ير���ازي��ب��ير��ت( )خ���وا ئيبنولقةييم »ملكةضينواندني ب��ةوةى: ثيرناسةيدةكات ن��اودةب��رير��تء و دلر ب��ور خ��واى ث��ةروةردط��ار ب��ةط��ةورةزان��نيء رير���زو شكوردلرةكان ملكةضي دير��ت��ةدى، لةخوا ش�ةرمكردن هيرمنىء ل��ةت��رسء ث��ري��ان��دةك��ات ن��ةرم��دةك��اتء خ���وادا لةئاستى ه��ةروةه��ا ث���ةروةردط���ار، خ���واى خورشةويستيى ش���ةرمء مرؤظدا ل��ةدةروون��ى ئاساندةكاتء نويرذ ملكةضينواندن سةعدى ناسر ب��ن ع��ةب��دورةمح��ان خورشةويستيدةكات،

ۇ ڭ چڭ ئايةتي: لةتةفس�ى لير�ازيبيرت( )خ��وا چ البقرة. فةرموويةتى: »نويرذكردن لةالي ۇ ۆ ۆ ب��ير��ربواي��ان ق��ورسء ن��ارةح��ةت��ة، تةنها ل��ةالى ب����روادارانء لةخواترسان ئاسانة، لةبةرئةوة ملكةضىء ترسان لةخواء نويرذكاران نويرذكردنء بؤ كة ثاداشتةى بةو ئوميردبوون ء دلر هةلرسيرتء بةئةركةكانى لةبروادار وادةكات دانراوة، بةدةستهيرنانى لةثيرناوي بؤئةوةي فراواندةكات دةرووني ثاداشتء ليرخورشبوونى خ�واى طةورةو رزطاربوون لةسزاى بريتيبيرت ن��وير��ذك��ردن ئةطةر ئاسانبيرت«. ل��ةالى ئ���ةودا،

ثةيظيكسةبارةت بةخشوعى نويذ

[email protected] كاروان رةشيد موحيدين

139 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

ثيرويستة ئ��ةوا بةندة، ث��ةروةردط��ارو نيروان لةثةيوةنديى ثيرويستة رزطاربكات، دونيا لةسةرقالريى ظ� مرور نويرذة ئةو ب��اوةردار بةرةو الى زاتى ث�ورزى خوا ببات، ظى نويرذ مرورظ لةسةر هةروةك ثيرويستة نويرذ بةردةواميى ببةخشيرتة مرورلةسةر ظ م���رور دةب��ير��ت راس��ت��ى، شويرنكةوتين ه��ي��داي��ةتء وة دام��ةزراوب��ك��ات، جيرط�و ئيسالم ث����ورزى ب��ةرن��ام��ةى ئةجنامدانى نييةتيى ضور كة بدةين بةوة ئاماذة ثيرويستة كةسانيرك ج��ي��اوازة، كةسيركيرت ب��ور ل��ةك��ةس��ير��ك��ةوة ن��وير��ذ ء دلر ي��ةوة ب��ةوه��ور وةرط��رت��ووةو خوونةريت وةك نويرذيان وةرينى ل��ةرووى سةرئةجنام نيية، نويرذةكة الى هورشيان رانيرك تاوان�ةوة وةك ثيرش نويرذكردنةكة دةميرننةوةو هيض طوربةئاراستةى ن��اي��ةت ك��ردةوةك��ان��ي��ان��دا ت����ةرازووى ب��ةس��ةر كةمبوونةوةى خراثةكانء زيادبوونى كردةوة ضاكةكانيان، ضونكة نويرذةكةيان ئةوةندة بةخؤزةليلكردنء ملكةضييةوة كارى وةرينى تاوانةكانيان، بةالرم ئةجنامنةداوة كة ببيرتة هوربور يان خور زييةوة دلرسور بةترسء هيرندة دووةم، مةلر كورنويرذ ئامادةدةكةن كة سةرةجنام خواى طةورة راستةوخور خورشدةبيرت، لةتاوانةكانيان وةردةط��رير��تء نويرذةكةيان ئةو طةورةيى نويرذو لةطرنطيى كةسانة رة جور ئةم ضونكة )خوا حةسةنة كورى عةلي ئةوة تيرطةيشتوون، عيبادةتة

را، كة لير�ازيبيرت( كاتيرك دةستنويرذى دةطرت رةنطى دةطوردةيوت: لةوةالرمدا ليرهاتووة؟ وات بورضى ثرسي�اريليردةكرا »ئيرستا كاتى ئةجنامدانى ئةمانةتيركةو تيريدا بةندة لةطةلر دةكات، منيش لةبةرشةرمء ترمسة ثةروةردطاريدا طفتوطورلةبةديهيرنةرةكةم وا رةنطم زةردهةلردةطةريرت!« ئةو نويرذةى كة وتةيةك لةضةند بريتينيية تةنها داواي��دةك��ات ئيسالم ئةندامةكانى لةاليةن كة جولرةيةك ضةند بوتريرنء بةزمان ج��ةس��ت��ةوة ئ��ةجن��ام��ب��درير��ن، ب��ةلر��ك��و ئ��ةو ن��وير��ذةى ئيسالم ملكةضيية ء بةعةقلر ب�كردنةوةية دةوير��ت لةئيماندارانى ل�ةدلردا، هةروةك لةرورذى دواييدا نويرذ يةكةم عيبادةتيركة كة لةئةبوهورةيرةوة لةبةندةكان دةكريرت، لةبارةيةوة ثرسيار )خوا لير�ازيبيرت( ثيرغةمبةر )j( فةرموويةتى: )إن أوال ما ياسب به العبد يوم القيامة من عمل ص�ته، فإن صلح�ت فق��د أفلح وأنح، وإن فس�دت فقد خاب وخس�ر فإن انتق�ص من فريضته شيء، قال رب عز وجل: أنظروا هل لعبدى من تط�وع فيكمل بها من انتقص من الفريضة؟ ثم تكون سائر

أعماله على هذا(.نء ربةى زانايانى كور سةبارةت بةحوكمى نويرذنةكةر، زوركافرو نةكات نويرذ »هةركةسيرك وةهاية: بورضوونيان نوىر بيرباوةرةو لةئيسالم دةضيرتةدةرةوةو، ثةيوةنديى بةئايينى

ثةيظيك سةبارةت بةخشوعى نويذ

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني140

دانيانناوة كة ف��ةرم��وودان��ةى ئ��ةو ناميرنير�ت، ئيسالمةوة بةكافربوونى نويرذنةكةردا وةك: لةعةبدولرالرى كورى عةمرى )j(هاتووة: كة ثيرغةمبةر )كورى عاسةوة )خوا لير�ازيبيرتعليها حافظ )من فةرمووى: دةكردو نويرذى باسى ذيرك رورالقيامة، ومن مل يافظ نورا وبرهانا وناتا يوم له كانت عليها مل تكن له نورا ول برهانا ولناتا، وكان يوم القيامة بن خلف( رواه أمحد أب��ي و وف��رع��ون وه��ام��ان ق��ارون مع

والطرباني وإبن حبان وإسناده جيد.بةريركوثيركى ثاراستء نويرذةكانى هةركةسيرك وات��ة: بةلرطةو بةرووناكىء ئةبن ى بور بيرطومان ئةوا ئةجناميدان نةيثاراسنت، هةركةسيرك وة دواي��ي��دا، ذى ل����ةرور رزط���ارى لةرورذى وة رزطاربوون، نة بةلرطةو نة رووناكىء ئةبنة نة كورى ئوبةيى هامانء ف�عةونء ق��ارونء لةطةلر دواييدا

خةلةفدا حةشردةكريرت(!!. )j( يرت�ةوة كة ثيرغةمبةر جابر )خوا لير�ازيبيرت( دةيط�رترك والكف��ر الش�رك وب��ني الرجل بني )إن فةرموويةتى:

الص�ة( رواه مسلم/ صحيح مسلم ص26.واتة: لةنيروانى ثياو )هةركةسيرك(ء لةنيروانى بيرباوةرييدا وازهيرنانة لةنويرذكردن، هةركةسيرك واز لةنويرذكردن بهيرنيرت

ئةوا كاف�رو موشريكة.كة يرتةوة دةيط�ر ) لير�ازيبيرت )خوا بورةيدة هةروةها وبينهم بيننا ال��ذى )العهد فةرموويةتى: )j( ثيرغةمبةر وات��ة: م�اجة. إب�ن رواه كف��ر(. فقد تركها فمن الص�ة، جياوازيى نيروان ئيماندارانء بيرباوةران نويرذة، هةركةسيرك كة ه��ةن ف��ةرم��وودة ضةندين ب��ير��ب��اوةرة. ئ��ةوا نويرذنةكات لةروالرةتدا وا ثيرويستدةكةن كة نويرذنةكةر كافرةو خويرنى )سةلةفء دواي��ني ثيرشنيء لةزانايانى ر زور ب��ةالرم حةالرلرة، ماليكء ئيمام ئةبوحةنيفةو ئيمام لةوانةيش: خةلةف( كافرنيية »نويرذنةكةر كة ئةورايةن لةسةر ئيمام شافيعى، ثيرويستة وة فاسيقة، دةرض���ووةو خوا لةفةرمانى بةلركو داوايليربوردنء ثةشيمانبوونةوةى ليربكريرت، ثاشان ئةطةر ئةمة ئةكوذريرت«، شةرعى بةحةددى ثةشيماننةبوويةوة ضةندين ماليكء شافيعىء لةئيمام هةريةكة بورضوونى ل��ير���ازي��ب��ير��ت( )خ���وا ئةبوحةنيفةيش ئ��ي��م��ام زان���اي���رتة.. سةرزةنشتء بةلركو ناكوذريرت »نويرذنةكةر دةفةرمويرت: بةنويرذكردن«، دةس��ت��دةك��ات��ةوة هةتا زيندانييدةكريرت، دوو لةنيروان جياوازيدةكةن لةزانايان هةنديرك هةروةها

نويرذناكاتء لةبةرئةوةي يةكيركيان: نويرذنةكةردا، كةسى بةنويرذكردن ب��اوةرى ئةويرتيان: ب��ةالرم ثيرينيية، ب��اوةرى بةالرم ئيسالم سةيريدةكات، ثايةيةكى طرنطى هةيةو وةك يةكةميان نويرذنةكردنييةتى، ك��ارى ه��ور تةممةلرييةكةى لةبةرتةممةلر ئةوكةسةى ب��ةالرم كافردةبيرت، دةستبةجىر ) لير�ازيبيرت )خ��وا ئةبوحةنيفة ئيمام وةك نويرذناكات زيندانيدةكريرت دةك��رير��تء »س��ةرزةن��ش��ت دةف��ةرم��وير��ت: ئيمام ن��وير��ذةك��ان��ى«. بةئةجنامدانى دةس��ت��دةك��ات��ةوة ت��ا ئةمحةديش )خوا لير�ازيبيرت( فةرموويةتى: »هةركةسيرك ظ لةبةرتةممةلر نويرذنةكات كافردةبيرت«، ضونكة ئةط�ةر مرورنويرذدةكات، ئةوا هةبيرت، بةنويرذك�ردن ب��اوةرى بةراستى سةرةكييةكةى ك��ارة ه��ور نويرذنةكات هةركةسيرك ك��ةوات��ة ئةوةية كة باوةرى بةنويرذكردن نيية، لةبةرئةوة هةركةسيرك ضونكة نيية، ئيماندار ئ��ةوا نةبيرت بةنويرذكردن ب��اوةرى

بةكةسيرك دةوتريرت ئيماندار كة بةتةواوى:1( سةرى بةندايةتى دانةويرنيرت بور خواى طةورة.

2( طويررايةلريى فةرمانةكانى خواو ثيرغةمبةر )j( بيرت.كة شتيركة ي��ةك��ةم ن��وير��ذ ئاماذةمانثيردا، ثير�شرت وةك ذى دواييدا لةبارةيةوة لةبةندة ثرسياردةكريرت، هةر لةرور

سةبارةت بةنويرذ خ�واى طةورة دةفةرمويرت: چ مخ جس حس خس مس حص چ املدثر.

كارى مانةوةيان واتة: كاتيرك ثرسياريانليردةكريرت لةهورئةوةية مانةوةمان كارى هور : دةلر��نير ئةوانيش لةسةقةردا، مةلر نويرذكاران نةبووين. ئاشكراية كة ئيرمة لةدونيادا لةكوربةراهيرنانى سةبارةت دورزةخ. لةناوةكانى ناويركة سةقةر فةرموويةتى: )h(ثيرغةمبةرى خوا نويرذكردن لةسةر مناالرن )ك��ات��ير��ك م��ن��الر��ةك��ان��ت��ان ت��ةم��ةن��ي��ان ب���وو ب�����ة)7( س����االرن، فةرمانيانثيربكةن بةنويرذكردن، لةتةمةنى )10( ساالرندا ئةطةر كة ئةوةبيرت ب��ور ليردانةكة واتة: ليريانبدةن(. نويرذياننةكرد رابير�نء لةسةري نويرذبنبء ئةجنامدانى نييةتيى ضور فير�رى ليردانةكة بةواتايةكيرت ش��ارةزاب��ن، نويرذخويرنان رةوشتى

ثيرويستة بور تةميركردن بيرت!.تاييدا سةبارةت بةطرنطيى نويرذو تاموضيرذء خشوعء لةكورملكةضى لةنويرذدا، وتةيةكى زاناى ثايةبةرز ئيبنوتةمييية )رةمح���ةت���ي خ���واى ل��ير��ب��ير��ت( ب��ةمن��وون��ة دةه��ير��ن��ي��ن��ةوة كة دةفةرمويرت: »إن يف الدنيا جن�ة من مل يدخلها مل يدخل جنة

اآلخرة(، واتة: مةبةست لةبةهةشتى دونيا نويرذة!.

ثةيظيك سةبارةت بةخشوعى نويذ

141 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

موعجيزةية زيندووترين ئامسانيء كتيريب كؤتا قورئان ب��ةط��ةورةت��ري��ن فريشتةدا ط����ةورةوة ل��ةالي��ةن خ���واي ك��ة دراوةت����ة خ�����وارةوة ب��ؤ ك��ام��لر��رتي��نء ث��اك��رتي��ن م��رؤظ ن�����رلةسةرزةويدا. خواي طةورة بةناردنةخوارةوةي ئةم كتيربة بيرباوةريء ش�كء لةزةلكاوي بةرزو ث�ؤزة مرؤظايةتيي تةوحيدء ئيمانء ط��ولر��زاري ب��ةرةو دةرهيرناو خ��وراف��ات زؤربةي كة بةداخةوة م بةالر رزطاريكردن. ئةخالقي جوان ئيمانيان كة ئةوانةي يان ثيرينية، ئيمانيان مرؤظةكان جيربةجيرناكةن. رير��ن��م��اي��ي��ةك��ان��ي ب��ةب��اش��ي ث��ير��ي��ه��ير��ن��اوة طومراتريين دةتوانيرت كة قورئان جاريرك سةلاندويةتي م���رؤظ���ةك���ان ب���ةش���ارير���ط���ةي ه��ي��داي��ةت رير��ن��م��اي��ي��ب��ك��اتء لةضةندين بةرهةمبهيرنيرت. كؤمةلرطة باشرتين ل��ةئ��ةوان ��ط��ةدا ئ��ةوةم��ان ب��ؤ دووث��ات��دةك��ات��ةوة ك��ة ت��ا كؤتايي ج��يركةسانة ئةو كة ئةبيرت توانايةي ئةو لةسةرزةويدا ذيان دةطةيةننء خؤي وةك دينةكة كة كؤمةلرطةيةي ئةو يان ثيادةيدةكةن، بكاتة منوونةي مرؤظء كؤمةلرطة. بةداخةوة يةكةكاني ل��ةدواي يةك حوكمة س��ةردةمء بةتيرثةربووني زؤر دنياييةوة خةريككردو بةشيت انان، خؤيان موسولرشيت نةطوجناوو نةشياويان هيرناية ناو ياساكاني خواي بةثيرغةمبةري طةياندبووي قورئانةوة لةريرطةي كة طةورة سةروةرمان)s(، وة ئةويش بةجوانرتين شيروة طةيانديية تائيرستا ك��ة ك���ار ن��ةش��ي��اوت��ري��ن م��رؤظ��اي��ةت��ي. ت����ةواوي كردوويانة ان بةناوموسولر طةندةلري فةرمانرةواياني لةطةلر قورئاندا ئةوةية كة: هةنديرك لةياساكاني قورئانيان ب��ةدلر��ن��ي��ي��ة، ض��ون��ك��ة ل��ةط��ةلر ط��ةن��دةلر��ي��ي��ةك��ان��ي خ��ؤي��ان��دا ناطوجنيرت، جا لةجياتيي ئةوةي خؤيان بطؤرنء بطوجنيرنن لةطةلر ئةو ياساو ريرسايانةدا هاتوون )تةئويلء تةفس�ي( لةبةرنامةو زةرةرمةندنةبن خؤيان تا طؤريوة قورئانيان زؤربةي ئيرستا كة وايليرهاتووة تةنانةت خؤياندا، كاري ان بةموسولر خؤيان ان موسولر تاني والر حاكماني زؤري ياساكاني س��ير��ب��ةري »ل���ةذير���ر : دةلر�����نير ن����اوزةددةك����ةنء

دةستيان ه��ةم��ووي��ان كةضي حوكمدةكةين«. ق��ورئ��ان��دا تاني الدينيي رؤذئاواوة، تيركةلرةو ثابةندن بةياساكاني والروكردنةوةي حوكمي ئةوان، كة لةهةمانكاتدا هةلردةسن بةبالرطواية ياساكاني قورئان كؤنبوونء بةكةلركي ئةم سةردةمة ئةمانةدا ل��ةرووب��ةرووب��وون��ةوةي خؤشبةختانة ن��اي��ةن. ئوممةتي ئةم لةناو لةخواترس ثياوضاكانيركي زانايانء بةبةرثةرضدانةوةيانء هةلردةسن كة م��اون ئيسالمةدا وةستاونء بةرانبةريان قاميييةوة بةثشت كيرويرك وةكو ئةسرار دكتؤر رؤشندةكةنةوة. خةلركي بؤ باتلر ح��ةقء بةخامةكةي خةريكي كة ثياوانةي لةو يةكيركة ئةمحةد، انانة دةربارةي مافةكاني بةرضاورؤشنكردنةوةي موسولرلةليركؤلرينةوةيةكي منيش باسةي ئةم لةسةريان، قورئان ئةو ثياوة بةريرزةوة سةرضاوةيطرتووة بةناوي )مافةكاني كورتي بةشيركي ةدا ل�ر من انان(، موسولر لةسةر قورئان بةريرزي بةرضاوي خويرنةراني ليركؤلرينةوةية دةخةمة ئةو طؤظاري ريرطاي شةرع، بةهيواي ئةوةي سوودبةخشبيرت. ��ن��ج م���ايف س��ةرةك��ي��ي ل��ةس��ةر ه��ةم��وو ق��ورئ��ان��ي ث����ؤز ث��ير

انيرك هةية: موسولريةكةم/ ئيمانثيربوونء ريرزليرطرتين.

دووةم/ خويرندنةوةي بةراستء رةواني.بوونيء ليرتيرطةيشتين. سيريةم/ ف�ر

ض�����وارةم/ ث��ةي��رةوي��ك��ردن��يء رةن���ط���دان���ةوةي ل��ةذي��ان��ي رؤذانةماندا.

ثيرنجةم/ بانطةوازبؤكردنيء روونكردنةوةو تةفس�كردني.ناوةرؤك:

ئيمانثيربوون رير��زل��ير��ط��رت��ين ئ��ي��م��ان��ث��ير��ب��وونء ي���ةك���ةم/ اليةنةوة ل��ةدوو قبولركردن قبولركردن، وةرطرتنء وات��ة: ط��وت��ار، ب��ةزم��انء ئيعرتافثيركردني ج��ير��ب��ةج��ير��دةك��رير��ت:

. بةراستزاننيء ئيقرارثيركردني بةدلر��ان دادةن���رير���ت ك��ة ب��ةزم��ان ك��ات��ير��ك ك��ةس��ير��ك ب��ةم��وس��ولرط��ةورةي��ةء خ���واي كتيريب ق��ورئ��ان ك��ة ب���ةوةدا دانبنيرت

مافةكاني قورئانلييييييةسييييييةر ميييييوسيييييوليييييانيييييان

ئا: باران ئاريايي

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني142

ه��ات��ؤت��ةخ��وارةوة ال��س���م( جوبرةئيلةوة)عليه ل��ةالي��ةن )s(سةروةرمانة ثيرغةمبةري ك��ة م��رؤظ ث���ؤزت��ري��ن ب��ؤ

نةبووة طومانيركي هيض ثاراستوويةتيء خؤيدا لةدلري ء ئيمان ئةندازةي تا ثةيامةكةيدا. درووستيي لةراسيتء زياتردةبيرتء قورئان رير��زي ئ��ةوا زياتربكات بةقورئان ريرزليرطرتنء ضونكة ان، موسولر ل��ةالي طةورةتردةبيرت يةكرتين، مةلزومي الزمء قورئان ث�ؤزداناني بةطةورةو

ڳ ڳ ڳ ڱ هةروةك ثةروةردطار دةفةرمويرت: ژ ڱ ڱ ڱ ںں ڻ ڻ ڻ ڻ ۀ ۀ ہ ہ ہ ہ ھ ھھ ھ ے ےۓ ۓ ڭ ڭ ڭ ڭ ژ البقرة. واتة: ثيرغةمبةرو ئيمانداران

ب��اوةري��ان هةية ب���ةوةي ك��ة ل��ةالي��ةن ث��ةروةردط��اري��ان��ةوة ه��ات��ؤت��ةخ��وارةوة، ه��ةم��ووي��ان ب���اوةري���ان ه��ةي��ة ب��ةخ��واو ) دةلرنير )وة ثيرغةمبةرةكاني كتيربةكانيء فريشتةكانيء ثيرغةمبةراني لةنيروان ناكةين جياوازييةك ج��ؤرة هيض )بؤ ملةكةضني ء ط���وير���راي���ةلر : دةلر����نير ه��ةروةه��ا خ����وادا. ليرماخنؤشببة سةرةجنامء ثةروةردطارا بةديهيرنةرمان(...

طةرانةوةمان بؤالي تؤية.ل��ير��ي��ان��رازي��ب��ير��ت( )خ���وا ه���اوةآلن���ي ثيرغةمبةر)s(و باوةريان بةقورئان ثتةوبوو خؤشةويستييةكي تايبةتييان وةردةطرت، ضيرذيان تامء لةخويرندني قورئان، بؤ هةبوو سةرةراي ماندووبوونء نةخؤشي هةولرياندةدا بةتايبةتي

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

143 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

لةنويرذي شةواندا زؤرترين ئايةت خبويرنن، هؤكارةكةيشي بةقورئان ب��ةران��ب��ةر ئ���ةوان يةقيين ب���اوةرو ك��ة ئ��ةوةب��وو هةيانة. انان موسولر ئيرستا ك��ة ل���ةوةي زي��ات��رب��وو زؤر ث�ؤز قورئاني لةئايةتةكاني تام ضيرذو ئيرمة بؤضي ئايا ا خ�ر دةخويرنني كةم ئايةتيركي ضةند كاتيرك وةرناطرين، ئةمةيش هؤكاري الوازيء سسيت بيرطومان هيالكدةبني؟

ئيمامنانة بةرانبةر بةو قورئانة ث�ؤزة.ۀ ۀ ہ ہ ژ هةروةك خواي طةورة دةفةرمويرت: ہہ ھ ھ ھ ھے ے ۓ ۓ ڭ ڭ ڭ ۅ ۋۋ ٴۇ ۈ ۈ ۆۆ ۇ ۇ ڭ )ميللةتاني وات��ة: ال��ش��ورى. ژ ۉېې ۉ ۅ كيرشةو ج��ي��اوازيء ج���وو( ط���اورو بةتايبةتي ث��ير��ش��وو، هاتين ل���ةدواي مةطةر نيروانيان، نةكةوتة دووب��ةرةك��ي زانستء زانياريي تةواو بؤيان، ئةمةيش لةبةر حةسادةتء دروستبوو، بؤيان ريرطة لةراستة الدانيان ستةمكارييء كة نةبواية ثةروةردطارت ثيرشووتري برياري ئةطةر خؤ تا كاتيركي دياريكراو )مؤلرةتيداون( فةرماني تياضوونيان كة ثشتاوثشت كتيريب خوا ئةوانةي بيرطومان دةردةكرا، طةيةنرا بةدةستيان لةنةوةكاني داهاتوو، كةوتنة طومانء

دوودلرييةوة، خةلركيشيان خستة طومانةوة دةربارةي.رؤذانةياندا لةذياني قورئان كة قورئانن، دؤسيت كة رةن����ط����ي����داوةت����ةوة، ب���ؤي���ة ه�����اوةآلن�����ي ث��ير��غ��ةم��ب��ةري ضونكة دادةنيشنت، لةمةجليسيدا زؤر )s(سةروةرمانمةجليسيان ب��وو، يةقني ئيمانء ثيرشةنطي س��ةروةرم��ان تةنانةت لةئيرستادا ئيرمة ك��ة ل��ةن��وور ث��رب��وو هةميشة

ناتوانني ويرناي ئةو مةجليسة ثرنوورة بكةين.كةوا بةدووربطرين كةسانة لةو خؤمان هةميشة دةبيرت تةماشادةكةنء ميرذوويي كتيربيركي وةك ث�ؤز قورئاني ئيمامنان سستبووني ل��ةس��ةر دةب��ير��ت ك��اري��ط��ةري��ي��ان

بةقورئاني ث�ؤز.تةنها باوةربوون بةقورئان بؤ ثاريرزطاريليركردني بةسنيية، ث���ؤزة كتيربة ئ��ةم ك��ة هةبيرت يةقينمان دةب��ير��ت بةلركو تا مرؤظايةتي بؤ دراوة ن����ر موتةعالةوة خ��واي ل��ةالي��ةن دةتوانني كاتة ئ��ةو بؤيان، ريرنيشاندةربيرت هيدايةتء ء دةرووني خؤماندا شؤرشيركي طةورة بةرثابكةينء لةدلرل��ةق��ورئ��ان نيعمةتيركي ك���ةوا ئ��ةجن��ام��ةي ئ���ةو ب��ط��ةي��ن��ة دةبيرتة قورئان خويرندني مرؤظايةتي، بؤ طةورةترنيية ميرشكمان ء دلر بةنورةكةي جةستةمانء رؤحء خؤراكي رووناكدةبيرتةوة. دووةم/ خويرندنةوةي بةراستء رةواني:

)ت����وة( ئ��ةم وش��ةي��ة ب��ؤ خ��وير��ن��دن��ةوةي ق��ورئ��ان��ي ث���ؤز م هةريةك لةم وشانة واتاي تايبةتيي بةكاردةهيرنريرت، بةالرث�ؤزنء كة كتيربانةي بةو تايبةتة )ت���وة( هةية، خؤي بكريرت، ياساكانيان ثةيرةوي ء ريرزيانليربط�ير دةبيرت خويرندنةوةي بؤ بةكاردةهيرنريرت طشتييةو )قراءة( م بةالره��ةم��وو ك��ت��ير��بء ن��وس��راوير��ك. س��ةرةت��ا وش���ةي )ق���راءة( بةكاردةهيرنرا بؤ ئةو كةسانةي كة شارةزابوون لةزانستة لةثاشاندا ناودةهيرنران، ب��ة)ق��اريء( وة قورئانييةكاندا كة قورئاخنويرنانةي كةسة ئ��ةو بؤ بةكارهيرنرا وشةكة تةجويد. زانسيت بةقةواعيدو دةدةن تايبةتي طرنطيي بةملكةضيء كة ئاسايي خويرندنةوةيةكي واتة: )ت�وة( وض��اك��ة خ��ش��وع��ةوةب��ير��ت ب��ةه��ي��واي دةس��ت��ك��ةوت��ين خ���رلةخويرندنةوةي. سةرةراي ئةوةي كة خويرندنةوةي قورئان ثتةوكردني ت��ازةك��ردن��ةوةو بؤ هؤكاريركيشة عيبادةتة، ئيمان. يةكجار خويرندنةوةو تيطةيشنت لةقورئان بةسنيية تيربطةين، ئايةتةكاني لةماناي ب��ةت��ةواوي كة ب��ؤئ��ةوةي بةلركو دةبيرت بةردةوام خبويرنريرتةوة، ضونكة خويرندنةوةي ضؤن ه���ةروةك رؤح، ب��ؤ خ���واردن دةبيرتة ق��ورئ��ان زؤري بةهةمان هةية ب��ةخ��واردن ثيرويستيي م��رؤظ جةستةي كة هةية ب��ةخ��واردن ثيرويستيي مرؤظيش رؤح��ي شيروة ثةروةردطار خواردنة. لةو بةشيركة قورئان خويرندنةوةي

دةفةرمويرت: ژۆ ۈ ۈ ٴۇ ۋ ۋ ۅ ۅۉ ائ ائ ىى ې ې ې ۉې ئةي واتة: العنكبوت. ژ ەئەئ وئ وئ ۇئ ۇئۆئ لةقورئان رةوان��ةدةك��رير��ت ب��ؤت ئ���ةوةي )s(ثيرغةمبةرضونكة ئةجنامبدة، بةضاكي نويرذيش بيخويرنةرةوةو نادروسيت تاوانء لةطوناهء بةرهةلرسيت نويرذ بةراسيت ط��ةورةت��رو ش��ت لةهةموو خ��وا ي��ادي بيرطومان دةك���ات، بةنرخرتة )كة دةبيرت لةكاتي نويرذو كاتيرتيشدا ب�وهؤشي ئيماندار، دابطريرت(و خوا خؤي زاناية بةهةموو ئةو كارو

كردةوانةي كة ئةجناميدةدةن .ه��ةروةه��ا خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وير��ت: ژ ڄ ڄ ڇ ڇ ڇ چچ چ چ ڃ ڃ ڃ ڃ دةس��ت��ةي��ةك وات����ة: ال��ب��ق��رة. ژ ڌ ڍ ڍ ڇ بةضاكيء ثيربةخشيون )ق��ورئ��ان(م��ان كتيرب ل��ةوان��ةي هةيةو ثيري ب��اوةري��ان ئةوانة دةوري��دةك��ةن��ةوة، ب��ةوردي ئةو ئا بروايثيرينةبيرت، ئ��ةوةي م ب��ةالر )باوةريثيردةهيرنن(

جؤرة كةسانة لةزيامنةندةكانن. خويندنةوةي كة دةردةك��ةوير��ت بؤمان ئايةتةوة ل��ةم

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني144

قورئان ضةند مةرجيركي هةية، لةوانةيش:ياساكاني بةثيري قورئان خويرندنةوةي تةجويد: أ(

تةجويد.ثيرغةمبةري لةفةرموودةي رؤذان��ة: خويرندنةوةي ب( ان لةماوةي سةروةرماندا)s( هاتووة كة دةبيرت موسولرمانطيركدا جاريرك قورئان خةمتبكات، ياوةراني سةروةرمان )خوا ليريانرازيبيرت( عادةتيان وابوو لةماوةي هةفتةيةكدا

جاريرك قورئانيان خةمتدةكرد.ج( خ��وير��ن��دن��ةوةي ب��ةدةن��ط��ي خ����ؤش: ث��ير��غ��ةم��ب��ةري بأصواتكم(. القرآن )زينوا دةفةرمويرت: )s(سةروةرمانبةقورئان ببةخشن زينةت خؤشةكانتان بةدةنطة وات��ة: ان لةكاتي خويرندنةوةيدا، واتة: هةموو مرؤظيركي موسولرثيرويستة بةثيري تواناي بةدةنطي خؤش قورئان خبويرنيرت. د( جيربةجيركردني ئادابي رووخساريء دةرووني: ئةركي كةالمي خويرندنةوةي لةكاتي انانة موسولر سةرشاني جا رةضاويبكةن، هةية ئادابيرك ضةند ط���ةورةدا خ��واي ديكةيان هةنديركي رووك��اري��نء ئ��اداب��ان��ة ل��ةو هةنديرك

دةروونني. وةك: رووكيييارييييييييةكيييان ليييةئيييادابييية ق��ي��ب��ل��ة، رووةو دان���ي���ش���نت دةس���ت���ن���وير���ذ، ه���ةب���وون���ي دةس��ت��ث��ير��ك��ردن ب���ة)أع���وذ ب���اهلل م��ن ال��ش��ي��ط��ان ال��رج��ي��م(. ط��ةورةي��ي ك��ة ئ��ةوةي��ة دةروونييةكانيش: ئادابة هةمووماندا ل��ةدلر��ي موتةعالة خ��واي ك��ة ك��ةالم خ���اوةن ب���ن���ةخ���ش���ير���تء ب���ةخ���ش���وع���ةوة ق�����ورئ�����ان خب���وير���ن���ني. ه( خويرندنةوةي بةتةرتيل: بةرزترين ثلةي خويرندنةوةي بةئاطاييةوة بةلةسةرخؤييء كة ئةوةية ث�ؤز قورئاني باش كاريطةريي بةتةرتيل قورئان خويرندنةوةي بيرت، بةثيرغةمبةري ط���ةورة خ��واي دادةن��ير��ت. دلر��ةك��ان ل��ةس��ةر

سةروةرمان)s( دةفةرمويرت: ژ ٺ ٺ ٺ ٿ ٿ ٿ قورئان دةوري زياتريبكةو ياخود واتة: الزمل. ژ ٿ كورتبوو(. شةوطار ئةطةر )لةشةونويرذةكاندا بكةرةوة و( لةبةركردن: بؤئةوةي بتوانني قورئاني ث�ؤز بةرةواني ب��ةداخ��ةوة ك��ة ل��ةب��ةري��ب��ك��ةي��ن، ثيرويستة خب��وير��ن��ي��ن��ةوة ل��ةب��ةرك��ردن��ي ق��ورئ��ان��ي ث�����ؤز زؤر دةط��م��ةن��ب��ووة ل��ةم

سةردةمةدا.يةكيركيرت ليتيطةيشتين: ف�بوونيء سييةم/ ��ان ئ���ةوةي���ة كة ل��ةم��اف��ةك��ان��ي ق���ورئ���ان ل��ةس��ةر م��وس��ولربزانني تيربطةينء ئايةتةكاني لةواتاي شيروة بةباشرتين لةسةر جةخت لةبةرئةوة داب��ةزي��وون، مةبةستيرك ض بؤ

لةماناكةي ب��اش��رت ت��ا ك���راوة ق��ورئ��ان زؤرخ��وير��ن��دن��ةوةي تةواو تيرطةيشتين كة بزانني ئةوةيش ئةبيرت تيربطةين. سادةءسانانييةء كاريركي ث�ؤز قورئاني لةئايةتةكاني هةمووكةس ناتوانيرت بةئاساني ليريتيربطات، بةلركو بةثيري ء كؤششةي كة دةيكةين دةتوانني بةهرةمةندبني ئةو هةولرلةو خةزيرنة بيركؤتاييةي خواي طةورة، هةرضةندة مرؤظةكان ي وب�ر هؤمشةندو كؤششمةندبن ناتوانن لةبةرةكةتء خ�رئاوبنب، بؤية نابيرت وابزانن كة قورئاني ث�ؤز بةتةواوي ت�ربةيةكجار خويرندنةوةي قورئاني ث�ؤز بةتةواوي لةماناي

هةمووي تيرطةيشتوون.ل��ةف��ةرم��وودةي��ةك��دا )s(سةروةرمان ث��ير��غ��ةم��ب��ةري دةف����ةرم����وير����ت: )ق����ورئ����ان ط��ةجن��ي��ن��ةي��ةك��ة ه��ي��ض��ك��ات كؤتايي ناطةيتة هيضكات كةمنابيرتةوة، لةمروارييةكاني

ييء تير�اميرنيت(. ئةو طةجنينةية هةرضةندة بضيتة قوالررةنطدانةوةي ثةيرةويكردنيء ضيييوارةم/ قورئاني لةمافةكاني يةكيركيرت رؤذانةماندا: لةذياني ث�����ؤز ب��ةس��ةرم��ان��ةوة ث���ةي���رةوي���ك���ردنء ح��وك��م��ك��ردن��ة لةريرزطرتينء سةرةكي مةبةسيت ضونكة بةياساكاني، ئةوةية بؤ تةنها ليرتيرطةيشتين، ماناكردنء خويرندنةوةء فالرضيء ض���ؤكء كتيريب ق��ورئ��ان حوكميثيربكريرت. كة سيحرو ساح�ةكان نيية، هةتا بةخويرندنةوةي كارةكامنان يركيشمان دةستبكةويرت، خواي طةورة جيربةجيرببيرتء خ�رلةقورئاني ث�ؤزدا ئاماذةي بةوة كردووة كة ئةطةر كةسيرك لةكارةكانيدا حوكميثيرنةكاتء خبويرنيرتةوةو ق��ورئ��ان ث��ةروةردط��ار خ��واي نيية. سوديركي هيض رةنطنةداتةوة

ڈ ڈ ڎڎ ڌ ڌ ڍ ڍ ژڇ دةفةرمويرت: ک ک ک ڑ ڑ ژ ژ ڱ ڳڳ ڳڳ گ گ گ گ ک ۀ ڻڻ ڻ ڻ ں ں ڱ ڱڱ ۀ ہ ہ ہ ہ ھ ھ ھھ ژ املائدة. ريرنمويي رةوانةكردووة تةورامتان كة كاتيرك ئيرمة واتة: رووناكيش نوورو وة وضاكةيةك(، )بؤ هةموو خ�ر تيابوو ب���وو )ل���ةن���او ت��اري��ك��س��ت��ان��ةك��ان��دا( ئ���ةو ث��ير��غ��ةم��ب��ةران��ةي جولةكةيان حوكمي ف��ةرم��ان��ب��ةردارب��وون م��ل��ك��ةضء ك��ة زانا ثةروةردطارناسةكانيانء زان��ا ه��ةروةه��ا ثيردةكرد، لةكتيريب ب��وو ل��ةالي��ان ئ���ةوةي ش��ةرع��ن��اس��ةك��ان��ي��ش��ي��ان، ثةيرةويياندةكرد لةبةرياندةكردو دةيانثاراستء خوا شاهيديشبوون لةسةري )كةواتة: ئةي زاناياني جولةكة، لةمن تةنها بةلركو مةترسن، لةخةلركي ئيمانداران( ئةي

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

145 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

برتسنء ئايةتةكاني من بةنرخيركي كةم مةفرؤشن )ئةطةر هةموو دنيايش بيرت هةركةمة( جا ئةوةي حوكمء داوةري بةرنامةية نةكات كة خوا رةوانةيكردووة، ئةو جؤرة بةو

كةسانة لةريزي كافراندان.بؤ كةسانيرك كة هيرشتا نةطةيشتونةتة ئةو قةناعةتةي كة قورئان كتيربيركي ئامسانيية، خويرندنةوةو طةران بةشويرين ئايةتةكانيء هؤكاري دابةزينيان كاريركي ئاسايية كة دواي ئةمانة دةطاتة ئةو راستييةي كة جطة لةقورئان بةديليركي ديكة نيية تا مرؤظةكان بطةيةنيرتة كامةرانيء سةرفةرازيي هةية باوةريان كة كةسانةي ئةو م ب��ةالر جيهان، ه��ةردوو كة هؤكارةبيرت بةو تةنها قورئان خويرندنةوةي دةبيرت تا بكةن حوكمةكاني ث��ةي��رةوي��ي ليريتيربطةنء بةباشي سةرريرطةي بياخناتة ذيانيانداء بةسةر بيرت طؤرانكاري خالريركي كارانة ئةم بةئةجنامداني دوارؤذ. سةرفةرازيي بةهةر لةدلرةكاندا دروستدةبيرت، وة دةستثيركي هيدايةت خواي ئةندازةيةيش بةو نزيكبيت لةقورئان ئةندازةيةك ثةروةردطار وةك هيدايةت. سةرريرطةي ئةختاتة ط��ةورة

ېئ ۈئ ۈئ ۆئ ۆئ ژۇئ دةف���ةرم���وير���ت: ېئژ حم��م��د. وات���ة: ه��اوك��ات ل��ةط��ةلر ئ���ةوةدا ئ��ةوان��ةي )بةطوفتاري طرتؤتةبةر ئيماندارييان هيدايةتء ريربازي ط��ةش��ةدةك��اتء دي��ن��داري��ي��ان ه��ي��داي��ةتء )sثيرغةمبةرثةرةدةسيرنيرت، خوايش خواناسييء ثاريرزكارييان زياتر كة مانايةي ب��ةو ط��ةش��ةدارت��ري��دةك��ات. ثيردةبةخشيرتء انيرك قورئان بكاتة سةرمةشقي ذيانيء ئةطةر هةرموسولرثةيرةويبكاتء بيكاتة رووناكيي ريرطةي، بيرشك هةنطاوي بةرةو )الصراط املستقيم( ناوةو دةطاتة ثلةي هيدايةتء م ئةو كةسانةي كة قورئان دةخويرننةوةو خؤشنوودي، بةالردةط���ةرير���ن ب����ةدواي زان��س��ت��ة ق��ورئ��ان��ي��ي��ةك��ان��داو خ��ؤي��ان لةناو ناش�ينن قيزةونء زؤر كةسانة ئةو كاريثيرناكةن، خةلركي تا ئةجنامدةدةن كارانة ئةو ضونكة كؤمةلرطةدا، ض��ةواش��ةب��ك��ةنء ل��ةرير��ي راس��ت الي��ان��ب��دةن. ث��ةروةردط��ار

دةفةرمويرت: ژ چ چ چ چ ڇ ڇ ڇ ڇ ڍ ڍ ڌڌ ڎ ڎ ڈ ڈ ژ ژ ڑ ڑک ڳڳ ڳ گ گ گ گ ک ک ک ڻ ڻ ڻ ڻ ںں ڱ ڱ ڱ ڱ ڳ

ۀ ۀ ژ البقرة.بةاليةوة نيية نةنط نييةو باكي خوا بةراسيت وات��ة: هةرمنوونةيةك بهيرنيرتةوة، بةميرشوولةيةك لةويش بضووكرت باوةريانهيرناوة، ئةوانةي جا سةرييةوة(ية، بةسةر )كة

ئ����ةوة ض���اك���دةزان���ن ئ����ةم من���وون���ةي���ة راس���ت���ةو ل��ةالي��ةن : دةلرنير بيرباوةرن، كافرو ئةوانةيش ثةروةردطاريانةوةية، خوا مةبةسيت ضيبوو لةم منوونةيةدا؟ )خواي طةورةيش زؤريركيرتيشي ثيرطومرادةكاتء زؤرير��ك��ي دةف��ةرم��وير��ت( ثيرهيدايةتء ريرنموييدةكات، بةآلم ديارة جطة لةالرو ويررو

ياخيء تاوانباران كةسيرت طومراناكات.روونكردنةوةو بانطةوازبؤكردنيء ثينجةم/ تةفس�كردني: يةكيركيرت لةمافةكاني ئةوةية كة لةسةر كةسانيرت خؤي تواناي بةثيري واجبة انيرك هةرموسولر

لةئةمرو نةهييةكاني قورئان ئاطاداربكاتةوة.

ب���ان���ط���ةوازك���ردنء ط��ةي��ان��دن��ي ح��وك��م��ةك��ان��ي ق��ورئ��ان كة ب��وو، )s(سةروةرمان ثيرغةمبةري سةرةكيي ك��اري ئيسالمي، ئوممةتي ت���ةواوي طةيانديية بةئةمانةتةوة انانة لةدواي كؤضي ئةو زاتة ثاكة ئةركي سةرشاني موسولرقورئان، حوكمةكاني لةسةر زانيارييةكانيان بةثيري كة خوا وةك بةخةلركي. بيطةيةننةوة بكةنء بؤ بانطةوازي

وئ ەئ ەئ ائائ ى ژى دةف���ةرم���وير���ت: وات��ة: إب��راه��ي��م. ۈئۈئژ ۆئ ۆئ ۇئ ۇئ وئ ب��ؤ خ��ةلر��ك��ي بةطشيت تا ئ��ةم )ق��ورئ��ان��ة( راط��ةي��ان��دن��ير��ك��ة

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

يةكيك لةمافةكاني قورئاني ثيرؤز لةسةرمان، بريتيية لةثةيرةويكردنء حوكمكردن بةياساكاني، هةروةها مةبةستي سةرةكيي لةريزطرتنء

خويندنةوةء ماناكردنء ليتيطةيشتني قورئان بؤ ئةوةية كة حوكميثيبكريت، ضونكة قورئاني ثيرؤز كتيبي ضيرؤكء

فالضيء سيحرو ساحيرةكان نيية، تةنها بةخويندنةوةي كارةكانمان

جيبةجيببنء سووديشمان دةستبكةويت

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني146

ب��ةه��ؤي��ةوة وري��اب��ك��رير��ن��ةوةو ئ��ام��ؤذط��اري��ي ث��ير��وةرب��ط��رن، ب���ؤئ���ةوةي ب��زان��ن ب��ير��ط��وم��ان ئ���ةو زات���ة خ��واي��ةك��ي ت��اكء ب�وهؤشةكان خاوةني كة( ئةوةية بؤ )هةروها تةنياية، ئ��ةوةداب��ن )ل��ةه��ةولر��ي تيرفكرن وةرب���ط���رنء ي���ادا وةري���ي

رزط��ارب��ك��ةن(. دؤزةخ ل��ةس��زاي خةلركيش خ��ؤي��ش��ي��انء ڇ ڇ چ چ چ چ ژ دةف��ةرم��وير��ت: ه��ةروةه��ا ڑ ژ ژ ڈڈ ڎ ڎ ڌ ڌ ڍ ڇڍ ڇ واتة: املائدة. ژ گ گ گ گ ک ک ک ڑک ثةياميركت فةرمانء هةرضي فرستادة، ثيرغةمبةرو ئةي بيرماتلري( )بيردوودلري، ثةروةردطارتةوة لةاليةن ديرت بؤ

رايبطةيةنة، خؤ ئةطةر بةو كارة هةلرنةسايت، ئةوة ماناي )دلرنياشبة نةطةياندووة )بةتةواويي( ثةيامةكةيت واية كة( خوا دةتثاريرزيرت لةخراثةي خةلركي، ضونكة بةراسيت

خوا هيدايةتي قةومء هؤزي بيرباوةران نادات.بانطةوازيركة، بؤخؤي قورئان حوكمةكاني بووني ف�رم بةرزترين ثلةي بانطةواز روونكردنةوةو تةفس�كردني بةالرشيرواز بةجوانرتين دةبيرت خةلركيء بؤ ئايةتةكانييةتي ثيريانرابطةيةنريرت كة هؤكارةكاني دابةزيين ئةم ئايةتانة

تةفس�كردني روون���ك���ردن���ةوةو ل��ةك��ات��ي وة ض��ي��ب��وون، ئايةتةكاندا دةبيرت ئاسيت خويرندةواريي كةسي بةرانبةر هةموو كة بطةيةنيرت بانطةوازي بةجؤريرك رةضاوبكريرت،

كةسيرك بتوانيرت ليريتيربطات.هةرتاكيركي ل��ةس��ةر مافانةن ئ��ةو س���ةرةوة ئةمانةي ���ان ث��ير��وي��س��نت ب���ةران���ب���ةر ب��ةق��ورئ��ان��ي ث����ؤز م���وس���ولره��ةولر��ي ل��ةس��ةرم��ان ثيرويستة وة ج��ير��ب��ةج��ير��ي��ان��ب��ك��ات، ئوممةتي بيطةيةنني، ش��ير��وة ب��ةج��وان��رتي��ن ب��دةي��نء ب��ؤ خواي كةالمي كة ئوممةتة خؤشبةخترتين ان موسولرثيرطةيشتووة، بةبيردةستكاري ب��ةج��وان��يء موتةعالي انانة، ئةمةيش جيرطةي شانازييء خؤشبةختيي موسولرانان قورسرتدةكات، ضونكة م كاري سةرشاني موسولر بةالرطويرثيرنةدانء نةطةياندي دةبيرتة هؤكاري خةسارةمتةنديي دنياو قيامةت. ثيرش ئيرمة بةنوئيسرائيل خاوةني ثةيامي ثيرغةمبةردا)سةالمي بةضةندين ب���وونء ط���ةورة خ��واي م ب��ةالر رةوان��ةك��ردب��وون، ب��ؤ كتيربيشي ليربيرت( خ��واي��ان بةرانبةر نةبوون بةرثرسياريرتيدا لةئاسيت نةيانتوانيء ثةيامي خواي طةورة، بؤية خواي طةورة ئةو ئيفتيخارةي بةم شيروةيةش وة )s(موحةممةد بةئوممةتي بةخشي

ژ ژژ دةفةرمويرت: ث��ةروةردط��ار هؤشداريثيردان. ڑ ڑ ک ک ک ک گ گ گگ ڳ

ڻ ڻ ڻ ں ں ڱڱ ڱ ڱ ڳ ڳڳ

تةوراتيان كة ئةوانةي منوونةي وات��ة: اجلمعة. ژ ڻ

بؤ رةوانةكرا تا ثةيرةوييبكةن، كةضي ثةيرةويياننةكرد، )ئاي هةلرطرتبيرت، كتيريب بارة كة وان طويردريرذيرك وةك: ئايةتةكاني كة ئةوانةي منوونةي ناش�ينة ضةندة كة( خوا بيرطومان ثيرينيية، بروايان ب��ةدرؤدةخ��ةن��ةوةو خوا

هيدايةتء ريرنمووني ستةمكاران ناكات.���ان ل��ةئ��اس��يت ب����ةداخ����ةوة ئ��ير��م��ةي ك�����وردي م���وس���ولرنةك ضونكة ب��ةق��ورئ��ان، ب��ةران��ب��ةر بةرثرسياريرتيدانني ت��ةك��ةم��ان��دا ق��ورئ��ان��ةك��ة ن��اط��ةي��ةن��ني ب��ةلر��ك��و رؤذان����ة ل��ةوالرسوكايةتي دةزان��ير��ت ��ان ب��ةم��وس��ولر خ��ؤي )99%(ي ك��ة فريردةدريرتة دةسوتيرنريرتء دةكريرتء بةقورئانةكةمان تةنةكةي خؤلر يان ورددةكريرتء سةري سندوقي ميوةي ت��ان��ي والر ��ان��ان��ي م��وس��ولر نةمانبيين ث��ير��دادةث��ؤش��رير��ت، بةو بةرانبةر نيشانبدةن ئةوتؤ نارةزايةتييةكي ئيرمة ك����ردةوة ن��اث��ةس��ةن��دان��ةي ك��ة ئ��ةجن��ام��دةدرير��ن، ض ج��اي بضةسثيرنريرت، ح��وك��م��ةك��ان��ي ت��ا ه��ةولر��ب��درير��ت ئ���ةوةي بةداخةوة هةموومان لةئاسيت الوازترين ئيمانةكةداين كة

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

فيربووني حوكمةكاني قورئان بؤخؤي بانطةوازيكة، بةالم بةرزترين

ثلةي بانطةواز روونكردنةوةو تةفسيركردني ئايةتةكانييةتي بؤ خةلكيء دةبيت بةجوانترين

شيواز ثييانرابطةيةنري كة هؤكارةكاني دابةزيني ئةم ئايةتانة ضيبوون، وة لةكاتي روونكردنةوةو تةفسيركردني ئايةتةكاندا دةبيت

ئاستي خويندةواريي كةسي بةرانبةر رةضاوبكريت، بةجؤريك بانطةوازي

بطةيةنيت كة هةموو كةسيك بتوانيت لييتيبطات

147 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

مافةكاني قورئان لةسةر موسولانان

سةروةرمان باسيكردووة وةك لةفةرموودةدا هاتووة: }عن رسول قال: مسعت عنه( اهلل )رضي اخل��دري أبي سعيد فإن بيده، فليغريه منكرا منكم رأى من يقول: )s(اهللمل يستطع فبلسانه، فإن مل يستطع فبقلبه، وذلك أضعف اإلميان{. رواه مسلم. واتة: هةركةس لةئيروة خراثةيةكي ئةوا نةيتواني ئةطةر خؤ بيطؤريرت، بةدةسيت با بيين بةزوباني، ئةطةر ئةوةيشي ثيرنةكرا بةدلري ثيريناخؤشبيرت،

بةراسيت ئةوةيش نزمرتين ثلةي باوةرة.ب���م��ةن��دير��ك ل��ةوت��ةي��ةك��ي��دا دةلر����ير����ت: »ق����ورئ����ان من ليردروستكردوويت، مةرطم ئ��اوازي كة تؤم شةرمةندةي طويريانليرتبيرت، بةرز بةدةنطي برؤنء نيركدا بةكؤالر ئةطةر ثرسيار لةيةكرتي دةكةن: كير مردووة؟، ئاي ئيرمة ضةندة غافلرنيء نازانني كة خواي طةورة تؤي بؤ مردوو نةناردووة، قورئان من شةرمةندةي تؤم كة تؤم لةكتيربيركي كردارييةوة يةكيرك مؤزةخانةكان، ئةفسانةي كتيربيركي ك��ردووةت��ة شانازي بةخؤيةوة دةكات بةوةي كة لةبضوكرتين شيروةدا كردؤتة تؤي كة كةسيركيرت خؤشحالرة نوسيوةتةوة، تؤي تؤي ك��ة ب���ةوةي خؤشحالرة كةسيركيرت ف���ةرش، تابلؤي ن��اردووة تؤي ط��ةورة خواي ئايا نوسيوةتةوة، بةئالرتون تا مؤزةخانةت ليردروستبكةين؟، قورئان من شةرمةندةي تؤم تةنانةت ئةو كةسانةيش كة دةختويرننةوة، بةجؤريرك لةطؤرانييش ط��وير ئ��ةوان��ةي دادةن��ي��ش��ن، لةبةرانبةرتدا دةط�����رن ل���ةرووي���ان���ن���اي���ةت ب����ةو ش���ير���وةي���ة ل��ةب��ةران��ب��ةر كةسانةي ئةو بؤ خؤشحالري دابنيشن، طؤرانيبيرذةكةدا يي كة ئايةتة ث�ؤزةكانت دةخويرننةوة، وا دةضنة ناو قوالرماناكةيةوة وةك ئةوة واية لةوكاتةدا ئايةتةكة دابةزيبيرت، تةنها دةي��ك��ةن، بةقورئان بةرانبةر انان موسولر ئ��ةوةي

بةشيركة لةئيسالم، كة داويانة لةخاضي جةهالةت«.رؤذئاواييةوة: ب�مةنداني لةديدي قورئان لةدينةكاندا يةكيرك »لةهيض دةلريرت: طيؤركيل ظؤرذيل *بةهايان طرنطيء قورئان، خةختكردنةوةي بةئةندازةي ئيالهي لةمةعريفةكاني يةكيركة قورئان بةزانست، نةداوة ل��ةع���ف��انء فةلسةفةدا زي��ات��ر م��رؤظ��ةك��ان ه��ةرض��ةن��دة ك��ة رؤبضن ناتوانن بةئةندازةي قورئان لةنهيرنييةكان تيربطةن«. ����ت: »ق���ورئ���ان ج���ط���ةل���ةوةي ج��وان��رتي��ن * س���وم���ار دةلر����يرك��ت��ير��يب ئ���ةدةب���ي���ي���ة، ه����ةروةه����ا ت������ةواوي ي��اس��اك��ان��ي: تيرداية«. يةتي كؤمةالر لةشكريء كيشوةري، رةوش��يت، * كارايل )ميرذوونوسء دانشمةندي بةناوبانطي ئينطليزي( سةيريركي ب��ووة يةكجاريش ب��ؤ تةنها »ئ��ةط��ةر دةلر��ير��ت:

راستيية كة دةبينني ث�ؤزةبكةين، كتيربة ئةم ناوةرؤكي ب��وون، ش��اراوةك��ان��ي تايبةمتةنديية ب��ةرج��ةس��ت��ةك��انء بةشيروةيةك لةناوةرؤكي قورئان دان كة طةورةييء راستيي دةبينريرت، لةئايةتةكانيدا ش��ير��وة بةجوانرتين ق��ورئ��ان نيشاندةداتء قورئان طةورةيي لةخؤيدا خؤي ئةمة كة كتيربيركيرتي ل��ةه��ي��ض ك��ة ب��ةق��ورئ��ان��ةوة ت��اي��ب��ةت��ة ت��ةن��ه��ا زان����س����يتء رام����ي����اريء ئ���اب���ووري���دا ب���ةدي���ن���اك���رير���ت«. اني( ئةلر ط��ةورةي شاع�ي )فةيلةسوفء طؤتة *-- -قورسيي بةهؤي )لةوانةية( كة كتيربيركة »قورئان دةلريرت: دةرب��ري��ن��ةك��ان��ي��ي��ةوة ل���ةس���ةرةت���ادا خ��وير��ن��ةر ب��ةج��وان��ي م بةهؤي بةردةواخمويرندنةوةي قورئانةوة ليريتيرنةطات، بةالردلري كة لةالي خويرنةرةكةي خؤشةويستدةبيرت بةجؤريرك

دةروات بةالي جوانييةكانيدا«.كتيربة ئ��ةو ق��ورئ��ان »ب��ير��ط��وم��ان دةلر���ير���ت: سنايش *لةثشتةوةيدا نة ل���ةرووب���ةروويء نة باتلر كة ت��ةواوةي��ة ناتوانيرت هيض زيانيركي ثيربطةيةنيرت، ئةم كتيربة شايستةي بةزانستء انان موسولر ئةطةر شويرنيركة، كاتء هةموو ثيادةيبكةن هةلرسوكةوتبكةنء ق��ورئ��ان حوكمةكاني ت��ان��ي ئ���ةوا دةت���وان���ن س��ةرجن��ي ه��ةم��وو م��ي��ل��ل��ةت��انء والرل��ةراب��ردوودا هةرضؤن رابكيرشن، خؤياندا ب��ةالي جيهان تاني والر زؤري زؤرب��ةي ئةجنامبدةنء كارة ئةو توانييان ث�����ؤزةوة«. كتيربة ئ��ةو حوكمي خ��س��ت��ةذير��ر دون��ي��اي��ان ن���ير���ك���ي �����ت: »س���االر * راك���س���ت���ؤن س��ك��ؤت��ل��ةن��دي دةلر�����يرهةموو ت��ا دةط���ةرام راستييةكاندا ب���ةدواي دوورودرير����ذ راس��ت��ي��ي��ةك��امن ل��ةئ��ي��س��الم��دا دؤزي����ي����ةوة، دواي���ئ���ةوةي م����ي هةموو ق��ورئ��ان��ي ث����ؤزم ب��ي��ينء خ��وير��ن��دم��ةوة، وةالرث��رس��ي��ارةك��امن ل��ةق��ورئ��ان��دا دؤزي���ي���ةوة، ق��ورئ��ان ت��رسء دةيسةليرنيرت ن��اه��ير��لر��ير��تء م��رؤظ��ةك��ان الي دلر���ةراوك���ير ��ي��داي��ة ل���ةالي���ةن خ����واي ط����ةورةوةي����ة«. ك���ة ه���ةرض���ي ت��يركتيريب »ط��رن��ط��رتي��ن دةلر���ير���ت: ظينو ج���ؤرج ه��ةرب��ةرت *كتيربة ئ��ةم كاريطةرييةي ئ��ةو ضونكة ق��ورئ��ان��ة، جيهان نةيتوانيوة كتيربيركيرت هيض تائيرستا دايناوة لةجيهاندا داي��ب��ن��ير��ت، ق��ورئ��ان ك��ت��ير��يب: زان��س��ت، دي���ن، ك��ؤم��ةلر��ط��ة، ياساكاني حوكمء هةميشةيي، بؤ م��ير��ذووة، رةوش���تء طوجناون«. زؤر سةردةمةدا ئةم ياساكاني ذيانء لةطةلر

كة ب��وو ئينطليزي )س��ي��اس��ةمت��ةدارير��ك��ي ط��الدس��ت��ؤن *قورئاني لةطةلر خؤيدا بردة ناو ثةرلةماني ئينطليزء وتي: سةركةوتين طةورةييء مابيرت، ئيالهيية كتيربة ئةم »تا

ئينطليستان لةناو ميللةتاني ئيسالميدا مةحالرة«.

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني148

زانست بةثيرشكةوتين رؤذئاوا تء لةرؤذهةالر كةس زؤر رؤكيرتء فرؤكةو ثيرشكةوتن وائ��ةزان��ن دةستخةرؤئةبنء كارةبايية! راديؤو شؤرةري نيوترؤنيء ئةتؤميء بؤمباي م ئةمة لةراستيدا ثيروةرنيية! ضونكة ثيروةري راستةقينة، بةالررادةي بةرزبوونةوةي ئاسيت هةسيت مرؤظة، بةرزبوونةوةي خ���ودي م��رؤظ��ة ب��ةس��ةر ث��ير��داوي��س��ت��ي��ي��ةك��ان��ي��دا، ث��ير��وةري .. خؤيةتي م���رؤظ رير��زط��رت��ين ث��ل��ةي م���رؤظ، ثيرشكةوتين ئةم ثيروةرةيش وةنةبير ئايينةكان، يان زانسيت خوورةوشت لةخؤيانةوة بةهةوانتة وتبيرتيان بيرئةوةي نرخيركي لةجيهاني واقيعدا هةبيرت، ميرذوو بهيرننةوة ثيرشضاوي خؤتانء بزانن

ض نةتةوةيةك - كة ئةندامةكاني هةرخةريكي ئارةزووضيريت ب��ووب��نء ل��ةس��ن��ووري ئ��اس��اي��ي م��رؤظ��اي��ةت��ي دةرض��ووب��ن- ضيبوو مابيرتةوة؟! ب��ةردةوام يةكطرتوويي بةثتةوو تواني هيرناية كؤني ف��ارس��ي ك��ؤنء رؤم��ان��ي ك��ؤنء يؤناني ك��ة خوارةوةو رماندي؟! ضيبوو ستووني ئيسالمي لةسةردةمي رووتء فةرةنساي نةتاندي رووخاند؟! عةبباسييةكاندا بةرةالر ضؤن لةجةنطي دووةمي جيهانييدا لةطةلر يةكةم طورزدا ؟! ضونكة نةتةوةيةك بوو هةرخةريكي ضؤكيداداية سةرزةويرهةواوهةوةس بوو، ئامادةبوونيركي دةروونيء مادديي واي ضونكة بكات!! تةكةي لةوالر بةرطريي وايليربكات نةمابوو

بةوةندة زانست دةستخةرؤ مةبنن: د. موحةممةد قوتب و: ثةيام تةها

149 ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني

سةماطاكاني ت��ةالرو كؤشكء رووخ��ان��ي ب��وو ن��ةت��ةوةي��ةك بوونء لةثاراستين وةك طرنطبوو ب��ةالوة زياتر ثاريسي ئةمريكاي ضارةنووسي ميرذووييةكةي!! ريشة ق���ةوارةو واهةندير ئيرستا ئةمريكايةي ئةو هةروائةبيرت، ئةمرؤيش رووطةي خؤيانء كردوويانةتة ئيرمة، تاني والر ضاوليركةري ! ئةميش -ه��ةرض��ةن��دة خ���اوةن هيرزو ه��ةلر��ئ��ةلر��نير ي��دا ب��ةب��االرهةوةسيريت- ه��ةواو نقومي ئاوا م��ادام م ب��ةالر تيشة دةسةالرئةوة خؤمان الي ئةمانةي .. بةضؤكدا ه��ةردير��ت رؤذير���ك تيركي تازةية، دةبوو لةب�ي خؤيان ئةبةنةوة كة ئةمريكا والرلةهةرةتي الويرتيدابيرت، نةك ئاوا بةرةو رمان بضيرت! ئةبوو ئاوا نةك هةلرطرن، طةورةتر بةرثرسياريرتيي طةجنةكاني لةرووالرةتدا- ئةمريكا -هةرضةندة بنب! نةخؤشي تووشي م لةراستيدا وانيية، ئةوةي خالري الوازي تيردانابينريرت، بةالرضاوكراوةو ب�تيذة، زؤر ثنيت الوازييء السةنطي لةوديوو ئةو رووالرةتة هيرزةوة ئةبينيرت. با دوو هةوالر بةمنوونة بؤ ئةو طةجنانة بهيرنمةوة كة ضاويان لةئةمريكا بريوةو كردوويانةتة رووطةي خؤيان، هةوالرةكانيش رؤذنامةكان رايانطةياندووة:

دةرةوةي وةزارةت��ي فةرمانبةري )33( دةركردني يةكةم/ )جنسي( سيركس نامؤيي تووشي لةبةرئةوةي ئةمريكا،

ناتوانرير ناكريرتةسةرو ئيعتيماديان ئيرت ضونكة ب��وون، ت خبريرتة بةردةستيان!! نهيرنيي والر

دووةم/ راكردني سةدوبيست هةزار كةسبوو لةسةربازيي زؤرة ذمارةيةكي ئةمة لةئةمريكا، هةر )ئيجباري( خورتي ب��ؤ ن��ةت��ةوةي��ةك ب��ي��ةوير��ت س��ةرك��رداي��ةت��ي��ي ه��ةم��وو جيهان تا لةاليةكيرتيشةوة ل��ةالي��ةك��ةوة، ئةمانة بطريرتةدةست! ئةمريكا بةروبوومةي ئةو كة فةرامؤشبكريرت ئ��ةوة بيرت بةرهةميئةهيرنيرت، هةر لةجيهاني مادديداية! دانيشتوواني وزةو ثيرشكةوتووييء دةولرةمةندييء هةموو ئةو -لةطةلر رةفتاري جواندا ديدو ب�و لةاليةني نةيتوانيوة زؤرةيدا- وييةكي لةبةربالر ضونكة وةدةستبهيرنيرت! بةرضاو شتيركي بةرفراواني هةواو هةوةسيدا ئةذي. لةزؤر ديدو بؤضوونيدا يركي ئام�ر هةرئةلريري ئاذةلرةوةية!! لةسةرووي هةركةميرك بزؤكةو هيضيرت! ئةو هةموو دلررةقيء تةفرةقةيةي بةرامبةر ثيرسرتةشةكاني ناو خودي ئةمريكا ئةيكةن، بةلرطةية لةسةر نزميي ئاسيت دةروونيء ليرلريي ئاسؤي مرؤظايةتييةكةي!!

ء دابينئةبير لةهةواوهةوةسدا بةنقومبوون ض��ؤن جيهان )س��وي��دو ئةسكةندناظيايي دةولر��ةت��ان��ي ؟! ث��ير��ش��ئ��ةك��ةويرن����ةروي����جء دان���ي���م���ارك( ل��ةب��ةره��ةم��ه��ير��ن��ان��ي ك��ةرةس��ت��ةو ه��ؤك��ارةك��ان��ي ح���ةوان���ةوةي م��رؤظ��دا زؤر ث��ير��ش��ك��ةوت��وون، شةقامء جوانء كؤشكوتةالري طواستنةوةو هؤكارةكاني ب��ةه��ؤي ئ��ةو ئ�����اوةدان ض��ةن��دة زؤرن، ك��ةض��ي ج��ير��ورير��ي خؤكوشنت رير��ذةي بةرزترين هةية، دةروونييةي ثشيرويية برؤكسل ثاريسء لةندةنء وةنةبيرت لةسويدة! لةجيهاندا ، بنير لةرقوقينةوة وةنةبيرت قسانةمان ئةم ضاكرتبن! لةوير بنةمايةكي وبيرتء خةيالرثالر يان خؤمنب قسةي وةنةبيرت ، ئةوة نووسيين تويرذينةوةو زانستييانةيان نةبيرت، نةخ�ر)طؤر( وةك��و ب�مةنديركي ئةوةتا .. خؤيان رؤذنامةكاني تيركي دةسةالر هيرزو سرووشتييةكان، »زانستة ئةلريرت: ئيرمة م ب���ةالر ، ئ��ةش��نير خ��واي��ةت��ي ب��ؤ ثيربةخشيوين واي���ان »! بةكاريئةهيرننير ئ���اذةلر درن��داي��ةت��ي��ي ء م��ن��دالر بةذيريي وا زؤرةي جياوازيية »ئ��ةو ئةلريرت: لةجيرطةيةكيرتيشدا سةرسورهيرنةرةكامنانء زانستيية سةركةوتنة لةنيروان خةجالرةتبارييةكامناندا، نة مناالر يةتيية كؤمةالر رةف��ت��ارة لةثشت بةيةك! دذ ثيرضةوانةوةو خالري بوونةتة هةموويان ويرنة ئ��ةدوير��ني، ي��ةك��رتي ل��ةط��ةلر دةري��اك��ان��ةوة كيشوةري دائةنيرني، لةمالرةكامناندا السلكي ي��ن، ئ��ةن���ر بةبروسكة Big( بن بيط لةسةعاتةكةي ان طومير اليةكةوة لةهةموو دةري��ادا بةبن بةذيررزةمنيء ليرئةدات! كة لةندةنة Ben(ي تيشكي دائةثؤشني، الستيكي بةراخةري شةقام ئةرؤين، رؤتنجن )X-Ray( ثةجنةرةيةكةو ليريةوةي تةماشاي لةشي خؤمان ئةكةين .. كةضي لةطةلر ئةم هةموو ثيرشكةوتنةيشدا ناتوانني لةناوةراسيت شارةكامناندا، طؤرةثانيرك، باخضةيةك ؤشيء بةدلر تا درووستكةين، ه��ةذارةك��امن��ان مندالرة بؤ ئ��ةوة لةجياتيي بةلركو .. تيردابكةن ي��اري��ي هيرمنييةوة نة دووهةزاريان ليرئةكوذينء نةوةدهةزاريشيان ئةوةتا ساالرهيندستاني، فةيلةسوفيركي ج��ارير��ك ليرربيندارئةكةين! رةخنةيةكي شارستانيرتييةكةمان، ب��اس��ك��ردن��ي دواي ي ض��ةن��دي��ن س��ةي��ارةت��ان ت��ون��دي ل��ير��ط��رمتء وت���ي: ش��ؤف���رلةكاذيرريركدا ميل ضوارسةد يان سيرسةد ماوةي توانييان نيروان ماوةي بةفرؤكةيش زةويء لةسةر توانيتان بربنء

بةوةندة زانست دةستخةرؤ مةبن

ذمارة )4( - زستاني 1433ي كؤضي-2012ي زايني150

لةب�م )من دةقيقة ثةجنا يان بةبيست نيويؤرك مؤسكؤو نةماوة( بربن، توانيتان وةك بالرندة بةئامساندا بفرنء وةكو ئةوةنةبوون هةرشارةزاي م بةالر برؤن، بةدةريادا ماسييش كة ئةبيرت ضؤن بةسةرزةويدا برؤن!!. ئةمةيش هةرقسةكةي ئةليكسيس كاريل )Alexis carrel(ة كة ئةلريرت: “واديارة بهيرنيرتة ثياوانيرك ناتوانيرت سةردةمة ئةم شارستانيرتيي بليمةتيء لةزيرةكيء باش ثلةيةكي كةخاوةني بةرهةم ضاونةترسي بن، هةموو كةسء لةهةموو شويرنيركدا تيربينيي تة هةلرئةسوريرنن، ئةوة ئةكات كة ئةوضينةي كاروبار ئةم والرتاكةكاني ه��ات��ؤت��ةخ��وارةوة! زؤر رةوش��ت��ي��ان ب���وه��ؤشء اييةي دةزطا زانستييةكان كؤمةلرطةكانء مرؤظايةتي بةو خ�رثيرشنةكةوتن، دروستيكردبوو- خؤيان هةرذيريي -ك��ة ئةمةيش ئاشكراية كة كير هؤكاري ئةم كارةساتةية! ئةمانة سةركردةكاني رةوش��يت ب���وه��ؤشء كةموكورتيي ه��ؤي وابكات ضارةنووسي نةزانينةكانيان كة ئةوانن سياسةتة، نةتةوةو طةالني داماو بةزةليلييةوة بكةويرتة ذيرر ركيرفيان”.

لةبةرئةم هؤيانةية كة ئةلريرني: جيهان ثيرويستيي بةئيسالمة وةكو كة ثيرش هةزارو ضوارسةد سالر لةمةوبةر ثيرويستيي لةهةواوهةوةسثةرسيت تا ثيريةتي ثيرويستيي ثيريبوو! ب��ؤئ��ةوةي ئ���ازادب���ك���ات، وزةي ورةو ت��ا رزط��اري��ب��ك��ات، بيطةيةنيرتة تا خوازي، خ�ر لوتكةي بطةيةنيرتة مرؤظايةتي تيريدا. خ��واي��ة ريرزليرطرتنةكةي شاياني ك��ة ئةوثلةيةي كاريركي ئيسالم هيرنانةوةي بؤ ه��ةولر��دان نةلريرت: ك��ةس ئةوة شايةتيي مرؤظايةتي ضونكة بيربةرهةمة، ن���ةزؤكء ئةدات كة: هةرضي جاريرك روويدا، مومكينة جاريركيرتيش نزمةي ئةوئاستة رووبداتةوة، خةلركةكة هةرئةو خةلركةية، خةلركي هةواوهةوةسثةرسيت ثيرش ئيسالمي تيركةوتبوون، كؤمةلرطةي مرؤظايةتيي ئةمرؤيش -تا رادةيةكي زؤر- هةروا هةستيثيربكريرت، كة جياوازييةك تةنها ئاستدا! لةهةمان لةزةتكردن! خزمةتي ةكاني ئام�ر جياوازيي لة: بريتيية لةندةنء ثاريسء هةروةكو لةداويرنثيسيدا كؤن، رؤماني رةوشتنزمييةي ئ��ةو ب��ووة، ئةمرؤ ئةمريكاي شارةكاني خؤيدا تاني لةوالر داوادةك���اتء مرؤظايةتي بؤ كؤمؤنيزم نقومبوونة ي��يء ب��ةرةالر ئ��ةو ه��ةروةك��و ضةسثاندويةتي، واية كة فارسي كؤني تيردابووة. ئيسالم كة هات ئةمانةي

خوازو دادثةروةر، هةموو طؤري بؤ ذيانيركي بةختةوةرو خ�رثالرفتةبووني ب���ةرةو مرؤظايةتي ث��الر��ن��ةري ب��ووة ئيسالم ب�وهؤشي، هةستياركردني ئ���ادةو ئازادكردني رؤحيء بؤية ، بهيرنيرتةدي طؤرانكاري بتوانيرت بةطور ئاسانء تا رادات كةندوكؤسثانة ئةوهةموو تواني زووي��ش ئاسانء ئةيانهيرناية رؤذئ��اوا، تء رؤذه��ةالر زهليرزاني كة شةرخوازو بؤ ئيسالم جيهاني ئ��ةوةي��ش دواي دي��س��ان س���ةررير���ي، م��اوةي��ةك��ي زؤر ت��والن��ي، ت��وان��ي ه���ةروةك���و س��ةرض��اوةي يةتيء شارستانيرتيي خوازيء دادي كؤمةالر روناكب�يء خ�رثيرشكةوتوو مبيرنيرتةوة .. جاريرك لةجاران رووينةدا ئيسالم ثيرويستيي بةوةرطرتين رةوشتء رةفتاري غةيرة، بووبيرت! دةولرةت، زاناياني مووضةخؤري رووينةدا لةجاران جاريرك ! ض جاي لةبةر كةمدةرامةتيي دةولرةت مووضةيان نةدريريترلةهةموو ئيسالم شارستانيرتيي بؤية بسوتيرنريرن! ئةوةي بواريركيدا هةر بةو ئاستة بةرزةي مايةوة، تا ئةو زةمانةي لةو ئيسالم، شويرنكةوتوواني رةوش��يت ئاسيت ئيرت كة ش��ؤرئ��ةب��ووةوةو ب��ةرةوخ��وار ب��ةرةب��ةرة بلرندةيةوة ئاستة ه��ةواوه��ةوةسء خ��واوي��س��يت، خ��واث��ةرس��يتء لةجياتيي حةزي موحنةريف دةردةكةوتء ضةوتيء الروويرري ئةهاتة ريرساي هةرئةبوو بؤية يةتي، كؤمةالر دادي راسيتء جيري . كؤمةلطاي طةردووني خوايان بةسةردا بضةسثيرتء بروخنيرنويري ئيسالمةتي ئةمرؤ وا هؤشيركي هاتؤتةوة بةرو هةسيت طةجنينة ل��ةو خ��ؤي ب�وهؤشي ئةبير كة ك��ردؤت��ةوة ب��ةوة دةولرةمةندةي رابوردووةي خؤي وةرطريرتةوة ، ئةبير هيرزي وةرطريرتةوةو دويري هيرزةكةي بنةماكاني لة هةر ئةمرؤي ، ئةبيرت هةموو ب��ربير��ت ل��ة داه��ات��ووي��ةي��ك ط��ةش ض��اوي��ش بتوانيرت تا بةر بطريرتةوة منا و نةش طةشةو هؤكاريركي ئةو موعجيزة قةميييةي ئيسالم لةسةرةتاي ثةيدا بوونيدا خستية روو ئةميش جاريركي تر بؤ جيهانيان خباتةوة روو ، جا ئةو كاتة كؤمةلرطةيةكي مرؤظايةتي سةر لةنوير ئةبينرير كة لة هةواو هةوةس ثةرسيت قوتاريان بؤتةوةو بةرةو ئةو ئةو ثلةو ئاستة بلرند بوونةتةوة كة خواي طةورة بؤ مرؤظي قاضي كة ئةبينيرتةوة مرؤظ خؤي ئةوسا ، ك��ردووة دياري

لةسةر زةويةو ضاوي هيواي بريوةتةوة ئامسان.

بةوةندة زانست دةستخةرؤ مةبن