www.jamawarnews.com № 708 :هەفتەنامەیەکی سیاسییە حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان دەریدەکات № سێشەممة № 13/پووشپه ڕ /2712 کوردی № 2012/07/03 زایینی № ساڵی 32 № 12 الپەڕە № ژماره

№

دواى 7/10 ئەنجامى تاقیکردنەوەکانى ل7 ڕادەگەیەنرێت ئامادەیى دوانزەى

№

پرسى و کورد لە چاکسازى

ل4 تورکیا

№

№№

№

محما خەلیل، ئەندامی ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق:

هاوپەیمانی کوردستانی لەگەڵ چاکسازى و چارەسەر کردنى کێشەکاندایە ل3هەر دوو مەکتەبی سیاسی حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان و یەکێتى نیشتیمانى کوردستان ڕاگەیەندراوێکی هاوبەشیان باڵو کردەوە

عێراق خۆى پابەندکردووە تا ساڵى ٢01٨ وواڵت پاک بکاتەوە لە مەترسیەکانی مینى دژەکەسى

لە 2012/7/2 ڕۆژی پێشنیوەڕۆى یەکێتیى سیاسى مەکتەبى بارەگاى نیشتمانیى کوردستان، بەسەرپەرشتى مەحمود حاجى محەمەدى هەڤاڵ سۆسیالیست ــى حــزب ســکــرتــێــرى مەال هەڤاڵ و کوردستان دیموکراتى بەختیار لێپرسراوى دەستەى کارگێڕى نیشتیمانى یەکێتى سیاسى مەکتەبى دۆستانەدا کەشێکى لە کوردستان، هەردوو لەنێوان هاوبەش کۆبونەوەى مەکتەبى سیاسى حزبى سۆسیالیست یەکێتیى کــوردســتــان و دیموکراتى بەڕێوەچوو. کوردستان نیشتمانیى

تەوەرى سەرەکى کۆبونەوەکە:لەسەر هەلومەرجى سیاسى کوردستان و ئەم قەیرانى دوا ناوچەکەو عێراق و دواییانەى هەرێمى کوردستان و بەغداد

بوو.دەرکـــەوتـــنـــى دواى هـــــــەردووال

دواهەڵوێستى هەمووالیەک، هاوڕا بوون چارەسەرکردنى دیالۆگ بەئاشتى و لە دەستورو لەچوارچێوەى کێشەکان بااڵى بــەرژەوەنــدى ڕێکەوتنامەکان و گەلەکەماندا، لەڕووى ئابورى و ئەمنى و

جێبەجێکردنى ماددەى )140( وە.کۆبونەوەکەدا، تــرى تەوەرێکى لە پاراستنى لەسەر کــرایــەوە جەخت یەکڕیزى گەلەکەمان و یەک هەڵوێستى حزب و الیەنە سیاسیەکانى کوردستان، بۆ ڕێکخستنەوەى زیاترى یەک گوتارى ستراتیژى بااڵى بەرژەوەندى لەسەر گەلەکەمان. بەتایبەتى لەم بارودۆخەى هەڵوێستى یـــەک ــەدا، ــەکـ ــاوچـ نـدیموکراسى کوردایەتى و هێزەکانى ووریایى بە پێویستى ڕاستەقینە، و ناوچەکە کێشمەکێشەکانى لەناو هەیە، ئەگەرێکدا هەموو لەبەرامبەر هەڵبەتە سەربەخۆیى بڕیارى سیاسى و

عێراقى لەچوارچێوەى هەرێم ئیدارى فیدراڵ و دەستوردا زۆر گرنگە.

ستراتیژى ڕێکەوتنامەى کۆبونەوەکە )پ.د.ک( و )ى.ن.ک( ــوان ــێ نقۆناغەش ئەم بۆ وەسفکردو بەگرنگ فراوانترى سیاسى گرنگى پێویستە دەستەبەرێکى چونکە بـــدرێ ، پــێ چارەنوسسازى قۆناغەکەیە. دەربارەى دابــڕێــنــراوەکــانــیــش، جەخت نــاوچــە لەگەڵ گفتوگۆ نوێى شێوەى لەسەر قۆناغەکە، کــە ــەوە، کــرای ــداد ــەغ بئەگەرەکان، گۆڕانکاریەکان و دواى

دەیخوازێ .

مەکتەبى سیاسىحزبى سۆسیالیست دیموکراتى

کوردستانمەکتەبى سیاسى

یەکێتیى نیشتمانیى کوردستان

سەرۆکى جێگرى بەگ، حەمەد عەلى دیدارێکى لە مین کاروبارى دەزگــاى بۆ ئـــامـــاژە ~ تــایــبــەتــى بەڵێننامەى پێى »بــە ــات دەک ئــەوە عێراقى حکومەتى کە )Ottawa(لە واژۆى ٢٠٠٧ ساڵى لــە فــیــدراڵ سە رکــردووە و لە ٢٠٠٨ خراوەتە خۆى عێراق کردنەوە جێبەجێ بوارى وواڵت ٢٠١٨ ساڵى تا پابەندکردووە مینى مەترسیەکانی لە بکاتەوە پاک لەو بەشێکە دژەکەسى، کوردستانیش

پەیماننامەیە«. سەرۆکى جێگرى بەگ، حەمەد عەلى دەزگاى کاروبارى مین بە ~ مین ملیۆن هەشت نزیکەى ڕاگەیاند ڕووبەرى و چێندراوە کوردستاندا لە و حەفتا ســەد حــەوت کــم2 )77٦(هەر لــە دووجـــا کیلۆمەتر شــەش و و هەولێر و سلێمانى پارێزگاى سێ پارێزگاى وە کــراوە ڕیژ مین دهــۆک لە کــم2. 7٨٨ دەکاتە کەرکوکیش ٣14٩ ئێستا تا ڕووبەرانە ئەم کۆى

ناوچەى مەترسیدار دەستنیشان کراون، تەقەمەنیە پاشماوەى لە جگە ئەمە )ERW( کەبە تــر جەنگیەکانى ناسراون بە پەرتوباڵوى دەکەونە بەرچاو لە دێهات و ناوچەکانى نزیک لە شەڕگە سەردەمى سەربازیەکانى مۆڵگە و

ڕژیمى بەعس .»ساڵى دەکات ئەوە بۆ هێما ناوبراو و ــەتــى ــدای چــەن گــۆڕانــێــکــى 1٩٩٨لەبەرنامەکانى گــرنــگ چــۆنــایــەتــى ڕوویــدا کوردستان لە مین کاروبارى کرنگیەکى یەکگرتوەکان نەتەوە و باشیان بە چاالکیەکانى کاروباری مین داو بەرنامەکان کە پێشتر بەشى هەرە

زۆرى لە چوارچێوەى مین البردن بوو. ــى بــەلــێــنــنــامــەى ــێ ــە پ ــشــى بـ ــی وتعێراقى حکومەتى کە )Ottawa(لەسەر واژۆى 2007 سالى لە فیدراڵ ــە 200٨ خــراوەتــە ل و کــــردووە خۆى عێراق کردنەوە جێبەجێ بوارى وواڵت 201٨ ساڵى تا پابەندکردووە مینى مەترسیەکانی لە بکاتەوە پاک بەشێکە کوردستانیش دژەکــەســى، لەو پەیماننامەیە، گومانى تێدانیە لەو بەلێنەکەى ناتوانیت عێراق ماوەیەدا پێویستە ئەمەش بۆ بکات جێبەجێ بۆ هەبێت بــاوەرپــێــکــراوى پــاســاوى قەناعەت پێ هێنان بە الیەنەکانى ئەو نێودەوڵەتى کۆمەلگاى و بەڵێننامەیە

بۆدریژکردنەوەى ماوەکەى.لەبارەی قوربانیانی مینەوە عەلی حەمەد بەگ وتی: تا ئێستا لە کوردستان بە مرۆییەکان ڕوپێویە لە بەشێک پێى نزیکەى )14,000(بەرکەوتوى مین هەیە و لەوانە )٣714 (شەهید و ئەوانى تر بریندار و پەککەوتەن، ئەمە جگە لەو و مــااڵت و مەر بەر گەورانەى زیانە

گیانلەبەرانى تر کەوتووە. ل6

دەوڵەتێکى سەربەخۆى کورد لەئارادایە ل8

2012/٦/27 ڕۆژی پاشنیوەڕۆى ــز مــحــەمــەدى ــەڕێ ــن ب ــەســەاڵحــەدی لبەڕێز ــاوەرى ــەی ب مەحمود حاجى ئەندامى مەحمود حاجى عەبدواڵى مەکتەبى سیاسى حزبى سۆسیالیست ســەردانــى کــوردســتــان دیموکراتى دیموکراتى پارتى سیاسى مەکتەبى بەڕێز لەالیەن کــردو کوردستانیان مەکتەبى سکرتێرى میرانى ــازڵ فسیاسى پارتى دیموکراتى کوردستان ــزى شەعبان ڕەم و بـــەروارى ــازاد ئئەندامانى مەکتەبى سیاسى بەگەرمى باس دیدارێکدا لە پێشوازیکران. ئابوورى و سیاسى هەلومەرجى لە عێراق و کوردستان هەرێمى ئەمڕۆى کە کرا گۆڕانکارییانە لەو باس کراو بیروڕا ئــاراوەو هاتۆتە لەناوچەکەدا ئەگەرو هەر ــارەى دەرب ئاڵوگۆڕکرا پێشهاتێک کە لەداهاتووى ڕووبەڕووى لە ببێتەوە. کــوردســتــان هەرێمى

لە باس دیــدارەکــەدا ترى بەشێکى پێکهاتەکانى نــێــوان گرژییەکانى کرا هەواڵنە بەو ئاماژە کراو عێراق کە لەپێناو کۆتایى هێنان بەکێشەکان کە ــرا زان بەپێویست و ئـــارادان لە

بە دەستوورو بەستن لەڕێگەى پشت چارەسەر کێشەکان ڕێککەوتنەکان لە ڕاستەقینە شەراکەتى و بکرێن ڕەنگ واڵتدا دامودەزگاکانى تەواوى

بداتەوە.

جێگرى ئــەحــمــەد، ســـەردار حاکم سەرۆکى کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى تایبەتى دیدارێکى لە هەڵبژاردنەکان دەکات ئەوە بۆ ئاماژە ~» هیچ وادەیەکى نوێ بۆ هەڵبژاردن

دیارى نەکراوە«.دەکـــات ئـــەوە ــۆ ب هێما نـــاوبـــراو دواخستنى داواى کۆمسیۆن »پێشتر یاساى ئەوەى بۆ کردبوو هەڵبژاردن

هەڵبژاردن هەموار بکرێتەوە«.جێگرى ئــەحــمــەد، ســـەردار حاکم سەرۆکى کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى دواکەتنى لەبارەى هەڵبژاردنەکان پارێزگاکان ئەنجومەنى هەڵبژاردنى ــد هــەمــوو ــان ــەی ــە ~ ڕاگ بکە کارەى خشتە ئەو هەڵبژاردنێک دەست کاتەوە لەو دادەنرێت بۆى بۆ هەبێت یاسایەک کە پێدەکات کردنى دابین لەگەڵ هەڵبژاردنەکان پرۆسەیە بــۆئــەو پێویست پـــارەى

هەڵبژاردنى وادەى کە لەبەرئەوەى لە عێراقیش پارێزگاکانى ئەنجومەنى مانگى 1ى ساڵى 201٣دایە کۆمسیۆن فیدراڵ کردووە لە حکومەتى داواى ــۆ ئــەو ــە بـــودجـــەى پــێــویــســت ب کهەڵبژاردانانە دابین بکات، بەاڵم دیارە تا ئێستا ئەنجومەنى وەزیران وەاڵمى

ئەو داواکاریەى ئێمەى نەداوەتەوە.کۆمسۆین پێشتر وتیشى نــاوبــراو داواى دواخستنى ئەو هەڵبژاردانانەى هەڵبژاردن یاساى ئەوەى بۆ کردبوو الیەک لە ئەمە بکرێتەوە هــەمــوار کە کردبوو داواى تریش الیەکى لە حکومەتى هەرێم ڕەزامەندى دەربڕێت ــەى کە ــردن ــوار ک ــەم ــەو ه لــەســەر ئهەروەها دەکرێت کۆمسیۆندا لەناو بۆى کە میزانیەیى ئەو خەماڵندنى هیچ ئێستا تــا بــەاڵم دادەنــرێــت، هیچ و لێنەکەوتۆتەوە ئەنجامێکى هەڵبژاردنەکە بۆ نوێش وادەیەکى

دیارى نەکراوە.

بااڵى کۆمیسۆنى سەرۆکى جێگرى دەکات ئەوە بۆ هێما هەڵبژاردنەکان » کۆمسیۆن شەرعیەتى ماوە ئەوەى یاساى پێی بــە ئێستا هــەیــە کــە ئەندامانى کارکرنى ماوەى کۆمسیۆن بەاڵم پێهاتووە، کۆتاى کۆمسیۆن لەالیەن پەرلەمانەوە بۆماوەى٣ مانگ مانگێکى ئێستاش و کرایەوە درێژ پەرلەمان کــاتــدا هــەمــان لــە ــاوە مبەدواداچوونى بۆ داناوە لیژنەیەکى دانانى میکانیزمى جێبەجێکردنى کۆمسیۆنى داهــاتــووى ئەنجومەنى

هەڵبژاردن. ل3

وه زاره تی سامانه سروشتییه کانی هه رێمی کوردستان وه اڵمی وه زاره تی نه وتی عیراق عیراق ده داته وه و جه خت له وه ده کاته وه که پشکی سووته مه نی هه رێمی کوردستان شێوه یه کیش به هیچ و که مکراوه ته وه

نه وتی خاو نافرۆشن.ده ستی وێنه یه کی که به یاننامه یه کدا له ~ که وتووه ، وه زاره تی سامانه رایگه یاندووه هه رێم سروشتییه کانی و عیراق نه وتی وه زاره تــی »له الیه ن که بۆ عیراق ــرانــی وه زی ــه رۆک س جێگری له به شێک بڕینی بریاری وزه کاروباری

پشکی سووته مه نی هه رێم دراوه «.هه رێم سامانه سروشتییه کانی وه زاره تی ئاماژه به وه شده دات که »له و 6٠٠ – ٧٠٠ رۆژانه که خاو نه وتی به رمیله ی هه زار که ده یپاڵێوێت عیراق نه وتی وه زاره تــی

وه ک مافێکی ده ستووری پێویسته پشکی پارێزگه کانی هه رێم کوردستان ١4٠ هه زار به رمیل بێت رۆژانه ، به اڵم سه ره ڕای دابین سااڵنی درێژایی به بڕه ئه و نه کردنی وه کو نیسان ٢5 له ئه مساڵ ــردوو، راب

پالنێکی داڕێژراو قۆناغ به قۆناغ پشکی هه رێم که مکراوه ته وه له )3٢١١6( سی و به رمیل رۆژانه دوو هه زارو سه دو شانزه بۆ )١6٨٢6( شانزه هه زارو هه شت سه دو

بیست و شه ش به رمیل رۆژانه «.

بەڕێز محەمەدى حاجى مەحمود سەردانى مەکتەبى سیاسى پارتى دیموکراتى کوردستانى کرد

جێگرى سەرۆکى کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان:

کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان شەرعیەتى ماوە

وه زاره تی سامانه سروشتییه کانی هه رێم وه اڵمی وه زاره تی نه وتی عیراق ده داته وه

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

www.jamawarnews.com 2 | ساڵی 32 | ژماره 708 | 2012/07/03 | سێشەممەهەواڵ و ڕاپۆرت

ونبوونپێناسێکى کەمئەندامى قوربانى دەستى رژێم بە ناوى )ڕزگار ئەحمەد عەبدواڵ( وونبووە هەر کەس دۆزیەوە با بیگەڕێنێتەوە بۆ

بارەگاى ڕۆژنامەى ڕێبازى ئازادى.

2012/٦/27 ڕۆژی پێشنیوەڕۆى لەشارى هەولێر بەڕێز محەمەدى حاجى مەحمود سەردانى مامۆستا عەلى باپیر ئەمیرى کۆمەڵى ئیسالمى کوردستانى وەفدێکى و بەڕێزیان لەالیەن کــردو ئیسالمى کۆمەڵى سیاسى مەکتەبى بەگەرمى پێشوازى لێکرا. لەو سەردانەدا لە مەحمود حاجى محەمەدى بەڕێز بە خۆى هاوخەمى پرسەو نزیکەوە مامۆستا عەلى باپیر ڕاگەیاند بۆ کۆچى دوایى )مام باپیر وەتمان(ى باوکى و هیواى خواست یەزدان گیانى کۆچکردوو دواتر بکات. شاد بەرین بەبەهەشتى لە ڕەوشى سیاسى لە دیدارێکدا باس عێراق و کوردستان هەرێمى ئەمڕۆى کراو تیشک خرایە سەر ئەو هەواڵنەى لە چاکسازى بەمەبەستى ــارادان ئ لە لە حوکمرانى جومگەکانى تـــەواوى هەرێمى کوردستاندا. هەروەها باس لە ڕەوشى سیاسى عێراق و ئەو تەنگەژەیە

سیاسییەکان الیەنە لەنێوان کە کرا کــرایــەوە تەئکید ــاراوەو ــ ئ هاتۆتە کێشەکان چارەسەرکردنى لەپێویستى ڕێککەوتنەکان دەســتــوورو لەڕێگەى لەپێناوى بەگژداچوونەوەى تەحەدیاکان

ڕێـــرەوى ــۆ ب واڵت گـــەڕانـــەوەى و ڕاستەقینەى خۆى و جەخت کرایەوە کە شەراکەتى نیشتیمانى زامنى پاراستنى ماڵى نێو یەکڕیزى و دەستکەوتەکان

عێراقییەکانە بەگشت پێکهاتەکانەوە.

بەبۆنەى ساڵیادى حزبەکەیان و بەستنى شیوعى حزبى کۆنگرەى پێنجەمین حزبى سیاسى مەکتەبى کوردستان، کوردستان دیموکراتى سۆسیالیست ئاراستەى پیرۆزبایى بروسکەیەکى کرد، حزبە ئەو کۆنگرەى ئەندامانى

ئەمە دەقەکەیەتى:

بەڕێزان/ ئەندامانى پێنجەمین کۆنگرەى حزبى شیوعى کوردستان

ساڵوو ڕێز...بەبۆنەى بەستنى پێنجەمین کۆنگرەى حزبە تێکۆشەرەکەتان )حزبى شیوعى جوانترین و گەرمترین کوردستان(، ئەندامانتان گشت لــە پــیــرۆزبــایــى کۆنگرەکەتان هــیــواداریــن دەکــەیــن، سەرکەوتوو بێت لەکارەکانیداو هەنگاوى ــى ڕەوت پێشخستنى لــە بنێت ــوێ ندیموکراسى و پێکەوە کارکردن لەگەڵ هێز و الیەنە سیاسییەکانى کوردستان و نیشتمانیى ئامانجە هێنانەدى بۆ نەتەوەییە بااڵکانى گەلەکەمان. بەستنى لە حزبەکەتان کۆنگرەى پێنجەمین دامەزراندنیدا، ساڵیادى 1٩هەمین هاوکاتە لەگەڵ ئەو ڕەوشە هەستیارەى ناوچەکەى پیادا تێ دەپەڕێت، چەندین ڕووداوو گۆڕانکارى گەورە لە جیهان و

ڕۆژهەاڵتى ناوەڕاستدا ڕوویانداوەو ڕەنگە بەردەوامى ئەو دۆخە کاریگەرى لە سەر داهاتووى هەرێمى کوردستان و عێراق دروست بکات، بەتایبەت کە هێشتا زۆر پرسى گرنگى نەتەوەیى و نیشتمانیمان ــەتــەوە، ــراوى مــاون ــەک ــارەســەرن ــەچ ببەتایبەت پرسەکانى کەرکوک و ناوچە دابڕێنراوەکان و زۆر بابەتى هەنووکەیى تر، ئەوەش پێویستى بە بەرنامەڕێژى و پرۆژەى هەمەالیەنەى گشتگیر هەیە کە دواجار لە بەرژەوەندى خواستەکانى نەتەوەکەمان و کوردستان جەماوەرى کۆتایى بێت. لەگەڵ دووبارەکردنەوەى هیوادارین پیرۆزباییمان، پەیامى کۆنگرەکەتان بە سەرکەوتوویى کۆتایى بێت و ڕاسپاردەو بڕیارى نوێى پێ بێت

و ــەروەرى دادپ و دیموکراسى لەڕووى پێکەوەژیان بۆ خزمەتى نەتەوەکەمان، و دۆستایەتى پەیامى تر جارێکى پتەوکردنى و نێوانمان هاوپەیمانێتێ یەکڕیزى زیاترى نێوماڵى کوردى و هێزو الیەنە سیاسییەکانى دووپاتدەکەینەوە، هەر بــوونــەوەى ــەڕوو ڕووبـ لەپێناوى ئەگەرو پێشهاتێک کە مەترسى بخاتە و کوردستان هەرێمى ئایندەى سەر

پرسە چارەنووس سازەکانى.

لەگەڵ ڕێزماندامەکتەبى سیاسى

حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان2012/6/30

ئەندامى خەلیفە، حسێن بەفرین فراکسیۆنى لە کوردستان پەرلەمانى دیــمــوکــراتــى سۆسیالیست حــزبــى بە تایبەت لیدوانێکى لە کوردستان دەکات ئــەوە بۆ ئاماژە ~»پەرلەمانی کوردستان درێغى نەکردووە

لە دەرکردنى یاسادا«.ئەندامى خەلیفە، حسێن بەفرین ~ بە کوردستان پەرلەمانى لە کوردستان پەرلەمانى ڕاگەیاند: نەکردووە، درێغى یاسادا دەرکردنى لە کێشە پێشەوە دێتە گرفتەى ئەو

جێبەجێکردنى یاساکاندا هەیە.وتیشى یەکێک لەو پرۆژە گرنگانەى کە پەرلەمانى کوردستان پەسەندى کرد لە ڕۆژانى ڕابردوودا پرۆژە یاساى بوودجە بوو ئەو بوودجەیە لەخزمەتى هاواڵتیانى باشى زۆر خاڵى و کوردستاندایە

تێدایە، خزمەتى بوارى گەنجانى تێدایە، پێدانى پێشینەى هاوسەرگیرى وبیمەى خوێندکاران دەرەوەى ناردنە بێکارى قەرزى هەروەها واڵت، دەرەوەى بۆ کشتوکاڵى قەرزى و بەگەنجان بچوک لە بوودجەکە تر، بابەتى کۆمەڵێک بەرژەوەندى هەموو توێژەکانى هەرێمى

کوردستانە.کوردستان پەرلەمانى ئەندامەى ئەوە هێما بۆ ئەوە دەکات »پشووى هاوینەى پەرلەمانى کوردستان لە 7/1 وە دەست دەدرێت پشووە ٩/1ئەم بۆ پێدەکات کە پرۆژانەى بۆئەو پەرلەمانتاران بە خوێندنەوەى یەکەمیان بۆ کراوە بتوانن لە واتە هەیە کە یاساییەى ماوە لەو پشووەکاندا دەرفەتێک ببێت بۆ ئامادە کردنى پێدانی سەرنج کەموکورتییەکانى ئەو پرۆژە یاسایانەى کە خوێندنەوەى یەکەمى بۆ کراوە، لەالیەکى تریشەوە بە

دواداچونى پەرلەمانتاران بۆ پرۆژەکان لەو ماوەیەدا.

سەبارەت بە چاودێری کردنی کارەکانی وتی: پەرلەمانە ئەندام ئەو حکومەت بەپێی توانا پەرلەمان کاری کردوە بۆ حکومەت. کارەکانی کردنی چاودێری ئەمەش بەدڵنیایەوە لە ئاستی خواستی زیاتر هیوادارین ئێمەدانەبووە.بۆیە

بتوانین چاودێری کارەکانیان بکەین.

مەراسیمێکدا لە 2012/٦/٣0 ڕۆژی محەمەدى بەڕێز ئامادەبوونى بە لە ــەک ــارەی ژم و مەحمود حــاجــى و سیاسى مەکتەبى ئــەنــدامــانــى ئەنجومەنى سەرکردایەتى مەراسیمى 120 بۆ پێگەیاندن خولى کۆتایى کادرى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى پەیمانگاى بەڕێوەچوو. کوردستان ــژەى ــەدرێ ل ــادران ــ ک پێگەیاندنى بەمەبەستى چاالکیەکانیدا کــارو بەرەوپێشچونى زیاترى ئاستى تواناو لێهاتوویى کادران کۆتایى بە خولێکى کادران هێنا کەبۆ ژمارەیەک لەکادرانى بەئەنجومەنى سەر مەڵبەندەکانى ــدى حــزبــى ــ ــاوەن ــ ڕێــکــخــســتــنــى نکوردستان دیموکراتى سۆسیالیست ساتێک بە مەراسیمەکە ڕێکخرابوو. شەهیدان پاکى گیانى بۆ وەستان تانیا هەڤاڵ پاشان پێکرد دەستى تاهر بەرپرسى پەیمانگاى پێگەیاندنى کادران سوپاسى ئامادەبووانى کردو بەرنامەو کارو سەر خستە تیشکى پەیمانگاى کارکردنى میکانیزمى پێگەیاندنى کادران لەپێناو پێگەیاند کردنى زانیارى وپڕ وهۆشیارکردن سۆسیالیست حــزبــى ئــەنــدامــانــى دیموکراتى کوردستان تا لەو ڕێگەیەوە بتوانرێت خزمەتى هاواڵتیان بکرێت . کاریگەرى و ڕۆڵ لە باسى هەروەها کرد کادران پێگەیاندنى پەیمانگاى بتوانێت گرنگ دەزگایەکى وەک کە ئاست و تواناى ئەندامان وجەماوەرى دیموکراتى سۆسیالیست حــزبــى جەختى و بکات بەهێز کوردستان لە بــوون بـــەردەوام لەسەر ــردەوە ک

شێوازى نوێى کارکردن لەسەر بنەماى کادرى پێگەیاندنى و ژیان پێکەوە پتەوکردنى زیاتر لەپێناو بەتوانا سۆسیالیست ــى حــزب ــى ــان ــزەک ڕیــواردان ب و کوردستان دیموکراتى بەگەنجان والوان وئافرەتان بۆ زیاتر لەڕێگاى پێگەیاندیان و کــارکــردن لە کادیران پێگەیاندنى پەیمانگاى سەرجەم دەزگاو ئۆرگانەکانى حزبدا. محەمەدى بەڕێز ووتەیەکدا لە دواتر سەر خستە تیشکى مەحمود حاجى هەرێمى پێشهاتەکانى ڕووداوو دواین بەپێویستى و عێراق و کوردستان زانى هەمووالیەک بەگفتوگۆى برایانەو ــە دەســـتـــوورو بــەپــشــت بــەســتــن بچارەسەر کێشەکان ڕێککەوتنەکان بکەن و ژیانێکى شایستە بۆ جەماوەر

دەستەبەر بکەن.ئاڵۆزییەکانى ئەم دواییەى عێراقى بە یەکڕیزى ناوبردو گەورە کێشەیەکى لە ــى زان بەپێویست کــوردى مالى گرفتانەى و کێشە ئــەم بەرامبەر سیاسییەکانى الیەنە نیوان لە کە هــەروەهــا بـــووە. دروســـت عێراقدا مەحمود حاجى محەمەدى بــەڕێــز تیشکى خستە سەر مێژوویى حزبى کوردستان دیموکراتى سۆسیالیست لــەســەرەتــاى دامــەزرانــدنــیــەوە وەک شۆڕشى کاتەى ئەو زەروریەتێکى هێنانى بەدەست لەپێناو کورد گەلى و میللەتەکەمان ــى ــان ڕەواک مافە دەربازبوون لەو ستەم چەوسانەوەیەى ڕژێمى ــى ــداران دەســەاڵت کــەلــەالیــەن بەعسى لەناوچووەوە بەرامبەر بەکورد ئەنجام دەدرا، هەروەها بەڕێزى باسى

حزب کادرانى وکاریگەرى ڕۆڵ لە پێشچون ــەرەو ب لەچۆنیەتى کــرد بۆ حزبایەتى پەیامى گەیاندنى و پارت پێشخستنى جــەمــاوەرو نــاو و وکۆمەڵگا سیاسییەکان والیەنە دەزگاو لەسەرجەم ئەندامان کادرو بتوانرێت تا حزبدا ناو ئۆرگانەکانى چاالکانە و ــت دروس بەشێوەیەکى بەڕێز بــدەن. ئەنجام کارەکانیان هیواشى مەحمود حاجى محەمەدى پێگەیاندنى پەیمانگاى خــواســت کادران لەسەر بەرنامەو میکانیزمێکى چاالکیەکانى ــارو ــەک ب بـــرەو ــوێ نبدات بۆ ئەو مەبەستەش پشتیوانى ــکــردەوە ــات ــارى خــۆى دووپ ــاوک و هپیشبردن ــەرەو بـ ــر ــات زی لەپێناو و پــتــەوکــردنــى ڕیــزەکــانــى حزبى کوردستان دیموکراتى سۆسیالیست ــەرەو ئەو بــۆ زیــاتــر هــەنــگــاونــان بـسااڵنێکە چاکسازییەى بــەرنــامــە دەکات لەپێناو تێکۆشانى و خەبات خزمەتى گــەیــانــدنــى بەمەبەستى . کوردستان جــەمــاوەرى بە زیاتر پاشان هەڤاڵ ڕزگار غەفور ئەندامى بــەرپــرســى مــەکــتــەبــى ســیــاســى و نــاوەنــدى ڕێکخستنى ئەنجومەنى دیموکراتى سۆسیالیست حــزبــى بەئەرکەکانى ئاماژەى کوردستان ئایندەى ڕێکخستنەکان کرد لەسنورى مەڵبەندەکان و کردنەوەى ئەم جۆرە بۆئەوەى زانى بەپێویست خوالنەى سۆسیالیست ــى حــزب ــى ــران ــادی کو پەیام زانستیانە سەردەمیانەو ناو بۆ بگوازنەوە حــزب بەرنامەى بڕوانامەو کۆتاییشدا لە جەماوەر. بەشداربووى کادرانى بەسەر خەاڵت ئاماژەیە جێى دابەشکرا. خولەکەدا کـــادران پێگەیاندنى پەیمانگاى حزبى شــەشــەمــى ــرەى ــگ ــۆن ک ــە لکوردستان دیموکراتى سۆسیالیست ئێستا تا کاتەشەوە لەو دامـــەزراو تایبەت جۆرى جۆراو خولى چەندین هۆشیارى ئاستى بەرزکردنەوەى بە جەماوەرى و سیاسى ڕۆشنبیرى و حزبى مەڵبەندەکانى کــادرانــى بۆ کوردستان دیموکراتى سۆسیالیست کــردۆتــەوەو جیاوازەکان ناوچە لە پسپۆڕى مامۆستاو چەندین تیایدا شارەزا لەبوارە جیاوازەکاندا وانەیان

وتۆتەوە.

ــوانــى ــەدی ل 2012/٦/2٨ ڕۆژی شێخ یاسین ــا ــارەب ک ــى ــ وەزارەتـکارەبا ــرى وەزی ماوەتى ئەبوبەکر ماجنوس کــارل لە کــرد پێشوازى لەبەغدا، ســویــد بــاڵــیــۆزى نــەســر لەدیدارێکدا کەهەریەک لە ڕاوێژکارى ڕاگەیاندن ڕاوێــژکــارى و وەزارەت ــرى کــارەبــا ــ ــوون، وەزی ــب ــادەی ــام ئمیوان شاندى بەخێرهاتنى وێــڕاى بەپرۆژەکانى ســەبــارەت باسێکى پالنەکانى ــەو ــام ــەرن ب و ــا ــارەب کمیوان بەشاندى پێشکەش وەزارەت کـــرد. لــەتــەوەرێــکــى دیـــدارەکـــەدا لەباڵیۆزى داواى کارەبا ــرى وەزیــداد کــرد لــەڕێــگــاى ــەغ ــەب ســویــد لوەبەرهێنان کۆمپانیاکانیانەوە ئاوەدانکردنەوەى لە بــەشــدارى و کوردستان بکەن بەتایبەتى لەکەرتى

کارەبا.وەزیــرى دیــدارەکــەدا هەرلەمیانەى

کارەبا پشتگیرى تەواوى وەزارەتى کۆمپانیاکانى هاتنى بۆ کارەباى ــەن ــەالی ــڕی، ل ــ ــ ــە دەرب ــ ــەو واڵت ئـلەبەغداد سوید باڵیۆزى خۆشیەوە ئامادەیى هاوکارى خۆى دەربڕى بۆ

لەکۆمپانیاکانى ژمارەیەک هاتنى وابــوو پێى و کارەبا بە تایبەت سوید واڵتى نێوان پەیوەندییەکانى گەیشتۆتە کوردستان هەرێمى و

ئاستێکى بەرزو پێشکەوتوو.

بەڕێز محەمەدى حاجى مەحمود سەردانى مامۆستا عەلى باپیرى کرد

مەکتەبى سیاسى )حسدک( بروسکەیەکى پیرۆزبایى ئاراستەی حزبى شیوعى کوردستان کرد

ئەندامێکى فراکسیۆنى حزبى سۆسیالیست:پەرلەمانی کوردستان درێغى نەکردووە لە دەرکردنى یاسادا

پەیمانگاى پێگەیاندنى کادران کۆتایى بە خولێکى کادرانى مەڵبەندەکانى )حسدک( هێنا

وەزیرى کارەبا داوا لە سوید دەکات وەربەرهێنان لە کوردستان ئەنجامبدەن

№

№№

ــکــخــراوى رێ 2012/7/2 ڕۆژی بە کوردستان ئافرەتانى گەشەپێدانى سکرتێرى عومەر بەناز سەرپەرشتى ئەندامانى ئامادەبوونى بە رێکخراوو ناوەندەکان بەرپرسى و سکرتاریەت

کۆبوونەوەى ئاسایى خۆى گرێدا.ساتێک بە کۆبونەوەکەش ســەرەتــاى

وەستان بۆ گیانى پاکی شەهیدان دەستى تەوەری چەندین کۆبونەکەش و پێکرد

گرنگ و جیاى لەخۆ گرتبوــەدا بــــاس لە ــ ــەوەک ــ ــوون ــ ــۆب ــ لـــە کسکرتاریەت رابردووى کاروچاالکییەکانى کراو ناوەندەکان سەرجەم رێکخراوو و تیشک خرایە سەر ئەو هەواڵنەى رێکخراوى

کوردستان ئافرەتانى گەشەپێدانى ئافرەتان مافى دەستەبەرکردنى بۆ خواستەکانیان داواو بەدیهێنانى و پێناوەشدا چەندین لەو بەرو گرتویەتیە لەگەڵ سەردانى سیمینارو کۆبوونەوەو الیەن و دەزگا و رێکخراوە بەرپرسەکان

ئەنجامداوە.

ڕێکخراوى گەشەپێدانى ئافرەتانى کوردستان کۆبوونەوەى ئاسایى خۆى گرێدا

№

تایبەت بە ~

www.jamawarnews.com3 | 32 سێشەممە | 2012/07/03 | ژماره 708 | ساڵی

دیدار

نوێنەرانى ئەنجومەنى خەلیل، محما عـــێـــراق لـــە دیـــدارێـــکـــى تــایــبــەتــى ــەوە دەکــات » ~ ئــامــاژە بخۆى کارەکانى نەیتوانیوە حکومەت بکات و دواکەوتووە و لە ڕاستیدا لەناو پەرلەماندا ئێمە هەست دەکەین زۆرینە لێسەندنەوەى لیپرسینەوەو لەگەڵ

متمانەدا دەبن«.ئێمە « دەکــات ئەوە بۆ هێما ناوبرا عێڕاق گەالنى بۆ دەستکەوتێک هەر بەدەست بهێنین بە دەستکەوتى گەلى

کوردستانى دەزانین«.

ــى ــردن واژۆک بــۆ ئــامــادەیــە *مالیکى لەسەر جەخت و سپی الپــەڕەیــەکــى بە قەیرانەکە ئایا دەکاتەوە وتوێژ

وتوێژ چارەسەر دەکرێت؟لە ڕاستیدا لە هەموو کات و ساتێکدا کردنى چارەسەر بۆ دیالۆگ وتوێژو یاساو بــنــەمــاى ــەســەر ل کێشەکان تەندروستە، دیاردەیەکى دەســتــوور بەاڵم هیوادارین کاتێک کە هاوپەیمانى نیشتمانى بە تایبەتى کوتلەى مالیکى لەو هاوپەیمانێتییەدا داواى وتوێژو دیالۆک دەکەن هەڵوێستەکەیان بە ڕاستى ونیاز پاکى بێت و بۆ ئەنجامدانى چاکسازى وجێبەجێ کردنى بەڵێنەکان بێت، بەاڵم بە ڕاستى هەموو خەڵکى عێراق و هەموو الینە سیاسیەکان لەو باوەڕەدان کە ئەم هاوپەیمانى هەڵوێستانەى و لێدوان لیستەکەى تایبەتى بە و نیشتمانى مالیکى دەرئەنجامى ئەو فشارانەیە کە هەیە وحکومەتەکەى مالیکى لەسەر نێوان لە متمانە داخەوە بە نا ئەگەر الیەنەکان لەگەڵ مالیکى نەماوە کەواتە قەیرانەکە لە ئێستادا نەبوونى متمانەیە بەو بەڵێن و قسانەى کە لەالیەن مالیکى وەکو بەاڵم دەکرێت، لیستەکەیەوە و الیەنەکەى تر ئێمە لە هەموو کاتێکدا

کردنى چارەسەر و چاکسازى لەگەڵ کیشەکاندا بووین، بەاڵم ئەوە نەکراوە ئێستا ئێمە لەسەر بنەماى دەستوورو لە دەکەین لێپرسینەوە داواى یاسا پەرلەمانەوە ڕێگەى لە مالیکى بەڕێز کە ئەویش ئیستیحقاقێکى دەستووری و ویاسا و دیموکراسیەو دەبوایە مالیکى

شانازى پێوەبکردایە.لە ــەدر س ڕەوتـــى دەرەوەى *چــوونــە لیستى داواى لێسەندنەوەى متمانە لە

مالیکى چۆن لێک دەدەنەوە؟لە ڕاستیدا هیچ لیستێک نیە بە ناوى ئەمڕۆ ــران وەزی ســەرۆک دژى لیستى و هەولێر لە کە الیەنانەى ئــەو کە چاکسازى داواى کۆدەبنەوە نەجەف و بانگهێشت کردنى مالیکى دەکەن بۆ بەردەم پەرلەمان ئەوە بەماناى لێدان لە کەسایەتى مالیکى نایەت بەڵکو ماناى کدرنى جێبەجێ کە دەگەیەنێ ئەوە بەرنامەکانى حکومەت و شەراکەت نیەو گرفتێک لە بەرنامەکانى حکومەتدا هەیە

و نەیتوانیوە بەڵێنەکانى خۆى بباتە سەر تەوافوق بە کە ڕێکەوتننانەش ئەو و حکومەت و نەکراون جێبەجێ کراون نەبووە پابەند دەسەاڵتیش الیەنى و بانگهێشتکردنى بۆیە دەستوورەوە بە و تەندروست دیــاردەیــەکــى مالیکى دیموکراسیە. و دەستوری و یاسایی هەرچەندە من وتەبێژى لیستى ڕەوتى سەدر نیم، بەاڵم لەو باوەڕەدام لیستى ڕەوتــى ســەدریــش بـــەردەوام دەبێت لەسەر ئەو هەڵوێستە دیموکراسیەو ئەو بانگهێشت کردنەش بە ماناى سوکایەتى کردن بە کەسایەتیەکى سیاسی و هەیچ

الیەنێکى سیاسی نییە.دەڵێت سەدر موقتەدا بەڕێز *بــەاڵم متمانەو لێسەندنەوەى هــەرچــەنــدە دەستوورین، ڕێگاى کــردن بانگهێشت بەاڵم ڕەنگە ئەم هەڵوێستە لە ئێستادا زیان بە عێراق و پرسەکە بگەیەنێت ئەمەش ماناى پاشگەزبوونەوەى ڕەوتى

سەدرە؟دەستوور یاساى عێراق ڕوون و ئاشکرایە بە پێی دەستوور لێسەندنەوەى متمانە لە سەرۆک کۆمار و سەرۆک ئەنجومەنى پلە پەرلەمان ســەرۆکــى و ــران وەزیـبااڵکانى ترى حکومەت کارێکى ڕاست و ڕەوان ئەمانە ڕێگا چارەى دەستوورین ئیستحقاقە ئەم ســەرووى لە و کەس پێچەوانە بە نیە، دەســتــووریــانــەوە چاودێریانە هەڵوێستە ئــەم دەبێت ڕاستى بە ئــەوەى بۆ بکرێت پەیڕەو جێگەى و پیادەبکرێت دیموکراسیەت دەبێتە ئەمانەش بگرێتەوەو خــۆى بەهێز حکومەتێکى کە ئــەوەى هۆى دەهێنێت پێک بەهێز پەرلەمانێکى و گونجاو کاتەکە دەوترێت کە ئەوەش بۆ گونجاوە کاتێک هەمو نییە ڕاست

پیادەکردنى دیموکراسیەت.*دەوترێت ئەوانەى داواى لێسەندنەوەى

لێسەندنەوەى لەنێوان دەکەن متمانە متمانەو هێشتنەوەى بارودۆخەکە وەکو

خۆى داماون ئێوە دەڵێن چی؟ نەخێر ئێمە دانەماوین بە پێچەوانەوە خۆى کارەکانى نەیتوانیوە حکومەت بکات و دواکەوتووە و لە ڕاستیدا لەناو پەرلەماندا ئێمە هەست دەکەین زۆرینە لێسەندنەوەى لیپرسینەوەو لەگەڵ شێوزاى لەبەرئەوەى دەبن، متمانەدا و دەستوورى شێوازێکى داواکاریەکە

یاساییە.لە متمانە لێسەندنەوەى بۆ *ئێوە مالیکى هاوپەیمانى لیستى عێراقیەتان ــان لــەو ــت ــەک ــدی ــەرژەوەن کــــردووە چ ب

هاوپەیمانێتیە دەست دەکەوێت؟ ئێمە لەگەڵ لیستى عێراقیەدا هاوپەیمان خەڵکى و دەستوور لەگەڵ ئێمە نین، عێراقداین ئێمە هاوپەیمانێتیمان لەگەڵ پەیوەندى نیشتیمانیدایە هاوپەیمانى هاوپەیمانى ــەگــەڵ ل ستراتیژیمان کوتلەکانى هــەمــوو لــە نیشتیمانیدا هاوپەیمانى ئەمڕۆ بــەاڵم زیاترە، تر و ــورد ک وسەرکردەکانى کوردستان دەستوور بە بڕواى کوردستان خەڵکى دەستوریانە ــاددە مـ ــەو ئ هــەمــوو و کوردستان گەلى مافەکانى کە هەیە بە ئێمە پێویستە بۆیە دەسەلمێنێت و عێراق خەڵکى لە بەرگرى گشتى بکەین. بەتایبەتى کوردستان خەڵکى گەالنى بۆ دەستکەوتێک هــەر ئێمە عێراق بەدەست بهێنین بە دەستکەوتى گــەلــى کــوردســتــانــى دەزانــیــن بۆیە کەموکوڕیەکانى لە بەرگرى کە کاتێک خزمەتگوزارى عێراق دەکەین بەرگرى لە بەرژەوەندیەکانى کورد دەکەین ماف و کەواتە ئێمە لە یەک کاتدا بۆ دوو پرس عێراق خەڵکى پرسی دەکەین خەبات بەاڵم کوردستان، خەڵکى پرسی و ئەوەى کە لە هەڵوێستى بەشێکى زۆر

عێراقیەدا لیستى سەرکردەکانى لە کردنى بەدژایەتى سەبارەت دەیبینین دەستوور و مافەکانى گەلى کوردستانن نەتوانین کــە لێدەکات وامـــان ــەوە ئبکەین لیستەدا ئەو لەگەڵ هاوپەیمانى بۆیە تا ئێستا هاوپەیمانى ستراتیژى ئێمە پێموایە من بۆیە شیعەیە، هاوپەیمانى دەکرێت مالیکى لە لێپرسینەوە کاتێک بەشێکى زۆرى هاوپەیمانى نیشتمانیش

لەگەڵ هەڵوێستى ئێمەدا دەبن.لەسەر ســوورن ئێوە دواجــار *کەواتە بەو چــی ــان ی متمانە لێسەندنەوەى لــیــژنــەیــە دەڵــێــن کــە هــاوپــەیــمــانــى نیشتمانى دروستى کردووە بۆ چاکسازى تریش الیەنەکانى دەکـــات داواش و

بەشدارى تیادا بکەن.لە ڕێگرى ناتوانێ باوەڕەدام کەس لەو دەستوورى بکات، دەستووریەکان مافە عێراقیش گەورەترین پرسی ناو پرۆسەى ڕێگاى دەستووریش عێراقە سیاسی لێپرسینەوە متمانەو لێسەندنەوەى بۆ هەموو بـــاوەڕدام لەو من بۆیە ــاوە دانلەسەر ڕەزامەندن سیاسیەکان کوتلە بانگهێشت کردنى مالیکى و لێپرسینەوەى لیژنەیەکى هەروەها پەرلەماندا لەناو کراوە دروســت پرسە ئە بۆ یاسایش لەگەڵ هەمیشە ئێمە ئەوانەشدا لەگەڵ خزمەت کردنى پێشکەش و چاکسازى گــوزاریــدایــن بــۆ گەلى عــێــراق، بــەاڵم نەکردووە چاکسازیانەى ئەو حکومەت ئێستا گەلێک الیەنى سیاسی و ئابوورى گوزارى خزمەت و ئەمنى و یاسای و چاکسازیە، بە پێویستیان کە هەیە ئەو ڕابـــردوودا مــاوەى لە بۆچى بەاڵم ئەو ئێمە بۆیە و نەکراوە چاکسازیانە چاکسازیانەو لێپرسینەوەیان بە مافێکى دەستوورى دەزانین و پیادەى دەکەین. ئێمە لە هەموو کاتێکدا لەگەڵ چاکسازى

و چارەسەر کردنى کیشەکانداین.

جێگرى ئــەحــمــەد، ــەردار ــ س حــاکــم سەرۆکى کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى تایبەتى دیدارێکى لە هەڵبژاردنەکان دەکات ئــەوە بۆ ئاماژە ~هەڵبژاردن بۆ نوێ وادەیەکى »هیچ

دیارى نەکراوە«.»پێشتر دەکات ئەوە بۆ هێما ناوبراو کۆمسیۆن داواى دواخستنى هەڵبژاردان هەڵبژاردن یاساى ئەوەى بۆ کردبوو

هەموار بکرێتەوە«.

*هۆکارەکانى دواکەوتنى هەڵبژاردنى ئەنجومەنى پارێزگاکانى عێراق چین؟ئەو هەڵبژاردنێک هەموو ڕاسیتدا لە لەو دادەنرێت بۆى کە کارەى خشتە یاسایەک کە پێدەکات دەست کاتەوە هەبێت بۆ هەڵبژاردنەکان لەگەڵ دابین کردنى پارەى پێویست بۆئەو پرۆسەیە هەڵبژاردنى وادەى کە لەبەرئەوەى لە عێراقیش پارێزگاکانى ئەنجومەنى مانگى 1ى ساڵى 201٣دایە کۆمسیۆن داواى لە حکومەتى فیدراڵ کردووە کە بودجەى پێویست بۆ ئەو هەڵبژاردانانە ئێستا تا ــارە دی بــەاڵم بکات، دابین ئەو ــى وەاڵمـ ــران ــ وەزی ئەنجومەنى

داواکاریەى ئێمەى نەداوەتەوە.لە دەتوانێت بااڵ کۆمسیۆنى *ئایا ئەنجومەنى هــەڵــبــژاردنــى ئێستادا پارێزگاکانى کوردستان بەڕێوەبەرێت؟

دواخستنى داواى کۆمسیۆن پێشتر بۆ ئەوەى ئەو هەڵبژاردانانەى کردبوو بکرێتەوە هەموار هەڵبژاردن یاساى ئــەمــە لــە الیـــەک لــە الیــەکــى تریش هەرێم حکومەتى کە کردبوو داواى ڕەزامەندى دەربڕێت لەسەر ئەو هەموار دەکرێت کۆمسیۆندا لەناو کە کردنەى هەروەها خەماڵندنى ئەو میزانیەیى کە

هیچ ئێستا تا بەاڵم دادەنرێت، بۆى هیچ و لێنەکەوتۆتەوە ئەنجامێکى هەڵبژاردنەکە بۆ نوێش وادەیــەکــى

دیارى نەکراوە.*لـــە ئــێــســتــادا کــەئــێــوە ســەرگــەرمــى ئەم ئایا کۆمسیۆنن کردنى هەموار

کۆمسیۆنە هیچ شەرعیەتێکى ماوە؟ماوە شەرعیەتى کۆمسیۆن بەڵێ ئەوەى کە هەیە ئێستا بە پێی یاساى ئەندامانى کارکرنى ماوەى کۆمسیۆن بەاڵم پێهاتبوو، کۆتایى کۆمسیۆن مانگ بۆماوەى٣ پەرلەمانەوە لەالیەن درێژ کرایەوە و ئێستاش مانگێکى ماوە لیژنەیەکى پەرلەمان کاتدا هەمان لە داناوە بۆ بەدواداچوونى جێبەجێکردنى میکانیزمى دانانى ئەنجومەنى داهاتووى

کۆمسیۆنى هەڵبژاردن.لەناو گەندەڵى دەکرێت بێگومان *خشتەتان ئێوە هەبێت کۆمسیۆندا

لەسەر ئەوەى چییە؟ لەوە کەباس بابەتانەش ئەو ــارە دیکۆمسیۆندا لەناو گەندەڵى کە دەکەن بانگهێشتى پەرلەمانەوە لەالیەن هەیە پەرلەمان ئەنجامدا لە کراو کۆمسیۆن کۆمسیۆن لە متمانەى لێسەندنەوەى ڕەت کردەوە دواتریش کەسێک کە داواى یاسای لەسەر تۆمار کرابوو ئەو کەسە لە ڕێگاى سەرۆکایەتیەکەمانەوە داواى ئەو کە کردبوو دادوەرى لەدەسەاڵتى هەڵبژارد بابەتانە لەو بابەتێکى چەند بۆ ئەوەى بکرێت بە پرس لەبەر دەم دادگا بابەتانەش لەو یەکێک دادگــا بۆ خۆى بەدواداچوونى یاسا پێی بە کردبوو چەندین کۆبوونەوە و دانیشتنى ئەنجامدا لە بەاڵم کرا، بۆ دادوەرى زۆربەى ئەو بابەتانە بڕیاریان بۆ دەرکرا کە پێچەوانەى ئەو پڕوپاگەندانە بوون کۆمسیۆن لەسەر یاساییان داواى کە

بابەتانە ئەو دەرکــەوت تۆمارکردبوو ئەوە نین کە کۆمسیۆنیان پێ تۆمەتبار بکرێت دەرکەوت ئەو ڕێوشوێنانەش کە یاساییان گرفتى کردویەتى کۆمسیۆن نییە چەند بابەتێکى ماوە کە لەوانەیە تەواوبکرێت داهاتوودا ڕۆژى چەند لە ئەو ــەى زۆرب گشتى بەشێوەیەکى .یەکالى ــاوە دادگـ لــەالیــەن بابەتانە سەرپێچیەکیان هیچ کە کراونەتەوە هیچ کۆمسیۆنەوە لەالیەن نیەو تیادا

کارێکى نابەجێ و نایاسای نەکراوە.*کــــــێ دەســــــەاڵتــــــى ئــــــــەوەى کــە ئاشکرا کۆمسیۆن ناو گەندەڵیەکانى ــکــات خــۆتــان لــیــژنــەیــەکــى دەســت بــان ئــەکــەوێــتــە ــ ــان هــەیــە ی ــت ــی ــاک پــەى نـــەزاهـــەى ــژن ــی ــرى ل ــاودێـ ــرچـ ژێـ

پەرلەمان و چاودێرى داراییەوە؟هەموو وەکـــو بـــااڵش کۆمسیۆنى هەمووئەو حکومەت ترى دەزگاکانى دەکەوێتە دەیکات کە شوێنانەى ڕێو ژێر ڕکێفى لێپرسینەوەو بەدواداچوونى لیژنەى و دارایی و چاودێرى دیوانى ئێستا تــا ــەمــانــەوە پــەرل ــەى ــەزاه ندەستەى نەزاهە چەندین بەدواداچوون و لێکۆڵینەوەیان لەسەر چەند بابەتێک هەبوبێت گرفتێک ئــەگــەر ــردووە کـهەبوە واش جارى کــراوە، چارەسەر نیەو گرفتێک هیچ کە دەرکــەوتــووە و ــراوە ــ دان بــۆ پێویستیان وەاڵمـــى ــا دیــوانــى ــەروەه وەرگــیــراوەتــەوە هخۆى چاودێرى ــش دارای و چاودێری بۆ ئاماژەیان جار هەندێ و کــردووە کــردووە دارایــی سەرپێچى هەندێک هەموو لە ــش دارای سەرپێچی ــارە دیدامودەزگاکانى قابیلى ئەوەیە ڕووبدات بەمەرجێک بتوانرێت چارەسەر بکرێت، بەاڵم کەسێک کە هەڵیەکى بە ئەنقەست بووە لێپرسینەوە دووچارى هەبووبێت

ئەوەش لە هەموو دامودەزگایەکدا هەیە حاڵەتانەى جۆرە لەو کۆمسیۆنیش و بۆ بەدواداچوونیان بەردەوام تیادایەو

کراوە چارەسەرى یاسای بۆ دانراوە.سیاسـیەکانى ناکۆکیـە چەنـد *تـا کاریگـەرى سیاسـیەکان الیـەن نێـوان بـااڵى کۆمسـیۆنى لەسـەر هەبـووە

هەڵبژاردنـەکان؟ناکۆکیـە ئـەو هەمـوو بڵێـم دەتوانـم سیاسـیانەى کـە لـە نێـوان پێکهاتـەو کوتلە سیاسـیەکاندا ڕوودەدات جۆرێک دامەزراوەکانـدا لەنـاو ناجێگیـرى لـە سـەرقاڵ ڕەنگـە و دەکات دروسـت کۆمسـیۆن بوونـى سـەرقاڵ و کـردن الوەکیـەوە بابەتـى هەندێـک بـە کەتاڕادەیـەک ئـەوەى هـۆى دەبێتـە دوربکەوێتـەوە لەو ئەرکە سـەرەکیانەى کە لە ئەستۆیدایە ئەویش ئامادەکاریە بـۆ هەڵبژاردنەکان و ئەرکى پەرەپێدان و کارمەنـدان ئـەداى وپێشخسـتنى بەشـە هونەریەکانـى کۆمسـیۆن ئەوانـە ئـەو کێشـەو بوونـى لەگـەڵ هەمـووى گرفتانـەدا ڕەنگـە ئەنجامدانیان ئاسـان لـە جۆرێـک بـە ئەویـش کـە نەبێـت پێشـى هاتنـە کاتـى لـە جـۆرەکان هـەر خولێکـى هەڵبژاردنـدا کاریگـەرى دەبێـت لەسـەر ئـەوەى کـە کۆمسـیۆن ئـەو بتوانێـت ئاسـان بەشـێوەیەکى کاتـى لـە لەسـەریەتى کـە ئەرکانـەى پێـوەرە ئـەو پێـى بـە پێویسـتداو هەیـە هەڵبـژاردن کەبـۆ جیهانیـەى ئـەوەش لەگـەڵ بـکات جێبەجێیـان هەیـە بـاش هەوڵـى لەنـاو کۆمسـیۆن بۆئـەوەى کـە ئـەو کێشـەو گرفتانـەى لەسـەر کاریگەریـان ڕوودەدەن کـە دامەزراوەکـە و نەبێـت دامەزراوەکـە بتوانێـت کارەکانـى خـۆى بەپێـی یاسـا

بەڕێوەبەرێـت.

*هەندێـک الیـەن هـۆکارى دواکەوتنـى هەڵبژاردنـى ئەنجومەنـى پارێـزگاکان بـە تریـش هەندێکـى و سیاسـی بـە تەکنیکـى ویاسـایى دەزانـن ئێوە دەڵێن

چی؟- هۆکارەکانـم بـاس کـرد کـە یەکێکیان پەیوەندى بە یاسایی هەڵبژاردنەکانەوە هەیـە کـە ئێمـە گەیشـتینە مەسـەلەى نـاوى تۆمارکردنـى ئامادەکردنـى لەبـەردەم خۆمـان دەنگـدەران کێشـەیەکدا دەبینینـەوە ئەویش ئەوەی کـە بـە پێـی یاسـایى هەڵبـژاردن کـە ئێسـتا هەیـە دەبێت تۆمارێکـى تایبەت پێکهاتـەى بکرێـت پێکهاتـەکان بـۆ هەمـوو کلدۆئاشـوورى و تورکمـان پێکهاتەکانـى تریـش. لێـرەدا دروسـت کردنـى تۆمارێکـى تایبـەت بـۆ ئەوانـەو کوژاندنـەوەى نـاوى ئەوانـە لـە تۆمارى گشـتى ئەوە کارێکى ئاسـان نییە ئەوە دەبێتـە هـۆى ئـەوەى کەئەوانەى سـەر بتوانـن ئـەوەى بـۆ پێکهاتانـەن بـەو پێکهاتانـە ئـەو کاندیـدى بـە دەنـگ

بـدەن دەبێت پێناسـەیەکیان بۆ بکرێت بـۆ ئـەوەى نـاوى خۆیـان تۆمـار بکـەن وەکـو کەسـانى سـەر بـەو پێکهاتەیـە جگـە لـەوەش دروسـت کردنـى ئاسـان بـە ئەوانـە تـرەوە لەالیەکـى و نییـە پێـی بنەمـا یاسـاییەکانى مافـى مـرۆڤ دەبێـت ئەوانـە دەنـگ بـدەن و ئـازادن پێکهاتەکـەى لـە دەدەن کـێ بـە خۆیـان یـان کاندیـى پێکهاتەیەکـى تـر داوا دەکات پێویسـت ئـەوەى لەبـەر لـە پەرلەمـان بکرێـت و ئـەو کێشـانە بابەتێکـى هەروەهـا بکرێـن چارەسـەر بودجـەى بـە پەیوەنـدى هەیـە تـر خەمڵێنـراوى هەڵبژاردنـەوە هەیـە کـە بەهـۆى هەندێک پێشـهاتەوە پێویسـتى بـەوە هەبـوو کـە هەندێـک زیادبکرێـت بودجەکـە خەماڵندنـى بـوو ئـەوە لەالیەن کۆمسـیۆنەوە زیادکرا ماوەیەک پێـش ئێسـتا داوا لـە حکومەتـى هەرێم و بـکات تەرخـان زیادەیـە ئـەو کـرا بڕیارى لەسـەر بدرێت، بەاڵم تا ئێسـتا هـۆکارى ئەمانـە ئەنجـام نەگەشـتۆتە بـوون. هەڵبـژاردەکان ئەنجامنەدانـى

محما خەلیل، ئەندامی ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق:

تا ئێستا هاوپەیمانى ستراتیژى کورد شیعەیە

جێگرى سەرۆکى کۆمسیۆنى بااڵى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان:

بە پێی یاسای هەڵبژاردن دەبێت تۆمارێکى تایبەت بۆ پێکهاتەکان بکرێت

دیمانە: عومەر عەبدوڵاڵ

دیمانە: ~

№

هەموو کوتلە سیاسیەکان ڕەزامەندن لەسەر بانگهێشت کردنى مالیکى و

لێپرسینەوەى لەناو پەرلەماندا

№

№

www.jamawarnews.com 4 | ساڵی 32 | ژماره 708 | 2012/07/03 | سێشەممەبیرو ڕا

و سیاسى بــاروودۆخــى ئێستادا لە ئاماژەیەکى تورکیا لە گشتى کەشى ئەوتۆ نیشان نادات سەبارەت بە بوونى دەوڵەتى لەالیەن جدى خواستێکى زەمینەخۆشکردن ــۆ ب ــاوە ــی ــورک تلەسەر ــان ــوســت دان و ــۆگ ــال دی ــۆ بچارەسەرکردنى کێشەى کورد، چونکە ماوەى )٣0( ساڵ زیاترە قسەوباسى و کــورد لەگەڵ ئاشتى لەسەر زۆر سیاسەتى لــە ڕیشەیى چاکسازى هەمیشە ــەاڵم ب دەکــرێــت، تورکیادا شکست شێوەکان لە بەشێوەیەک و هێنراوە هەوڵەکان سەرجەم بە و تورکیا نێوان دەسەاڵتى پەیوەندى لە زیاتر باکوور کوردستانى شۆڕشى

جاران ئاڵۆزتر بووە.

لە ڕاستیدا هەموو هەوڵ و تەقەلالکان بۆ خاوکردنەوەى باروودۆخ و درێژەدان بووە ئاشتى نە شــەڕ نە ــارى ب بە چارەسەرى ــەدواى ب ــەڕان گ ــەوەک نڕیشەیى کێشەى کورد و کۆتاییهێنان نێوان بەردەوامى پێکدادانى شەڕ بە سوپاى تورکیا و گەریالکانى پەکەکە کە )٣( دەیەیە بەردەوامە. دەوڵەتى ئێستاى تورکیا لە سایەى پارتى دادو گەشەپێدانى بە سەرکردایەتى ڕەجەب بە ڕێگە جارێک ــان ــەردۆغ ئ تەیب دەدات، کوردى گۆرانى لە گوێگرتن بە کتێب دەهێڵێت تریش جارێکى باڵوبکرێتەوە و چاپ کوردى زمانى و دەمێکى تریش ڕێگە بە کردنەوەى سەر کــوردى تەلەفزیۆنى کەناڵێکى دەدات، دەوڵـــەت ڕاگــەیــانــدنــى بــە و نین چارەسەر هیچى ئەمانە بەاڵم کێشە لەسەر ئەوتۆیان قورساییەکى سەرەکیەکە نابێت، چونکە هێشتا لە بەرەکانى شەڕ لە هەکارى و شەرناخ پێکدادانى قەندیل و جۆلەمێرگ و سەربازى و بۆردومانى تۆپ و فڕۆکە هەردووال لە خوێن و هەیە درێژەیان

دەڕژێت. ئەردۆغان لە ساڵى 2005دا دانى نا بە

بوونى کێشەى کورد لە تورکیا، بەاڵم شتێک هەموو لە 2011دا ساڵى لە بوونى لە نکۆڵى و ــۆوە ب پاشگەز کێشەیەک بەناوى کێشەى کورد کرد، کێشەى تەنها ئەوە پێیوایە بەڵکو کە تورکیایە هاواڵتیانى لە بەشێک

بەڕەگەز کوردن. ناوى کە پرۆژەیەکدا چوارچێوەى لە لێنراوە، گــۆڕانــکــارى و چاکسازى دەیەوێت گەشەپێدان دادو حکومەتى کــوردى گــەلــى نیشانى وێــنــایــەک کەمینەى لەکاتێکدا کە بدات تورکیا شتێکدا هەموو لە بەاڵم نەتەوەیین، ستەمیان و ــەن ــن زۆری هــاوشــێــوەى لێناکرێت، بەاڵم هیچ شتێکى بۆ کەمینە تورکیا مەزهەبییەکانى و نەتەوەیى هەمووشیانەوە لەپێش نــەکــردووە،

کورد. لەسەر لێکۆڵەرەوان و ــران چــاودێبڕوایەدان لەو تورکیا بــاروودۆخــى کێشەى کورد لە تورکیا هەروا الوەکى کێشەیەکى بەڵکو نیە، گرنگى بێ و لەسەر بەهێزى کاریگەرى و تەوەریە تورکیا ناسەقامگیرى و سەقامگیرى هەیە و پێویستە سیاسیەکانى تورکیا تا نەتەوەپەرستەکانەوە لەوپەڕى

چەپەکان و عەلمانییەکان و ئیسالمیە تورکیاش ئێستای دەسەاڵتدارەکانى چارەسەرێکى ــەوەى ــن دۆزی لە بیر کێشەکە یەکالکەرەوەى و ڕیشەیى سەقامگیرى تورکیا ئەگینا بکەنەوە، چونکە نــابــێــت، ــدا ــێ ت ئــاشــتــى و پەیڕەوکردنى سیاسەتى زەوى سووتاو شەڕى لەناوبردنى شۆڕشى کوردەکان بەڵکو لێناکەوێتەوە، باشى ئەنجامى ماڵوێرانى و مەینەتى و خوێنڕشتن زیاتر تــورک ــوردو ک گەلى هــەردوو

شەکەت و بێهیوا دەکات. ئەگەر ئەمڕۆ هەوڵێکى ڕاستگۆیانە بۆ کێشەکان چارەسەرکردنى و ئاشتى دانوستان ڕێگەى بە تەنها هەبێت، ــان و ــەک ــارەت ــەگــەڵ پ ــۆگ ل ــال و دیتورکیا لە ــورد ک گەلى نوێنەرانى دەبێت، ئەمە لە کاتێکدایە کە پارتى ناکرێت دادو گەشەپێدانى فەرمانڕەوا چۆنێتى لەبارەى کوردەکان بیروڕاى چارەسەرکردنى کێشەکەیان پشتگوێ بخات و بەردەوام بێت لەسەر داننەنان بە زمانى دایک و ناسنامەى کەلتورى ئەم چونکە ــورد، کـ نــەتــەوەیــى و تورکیاوە کوردى گەلى بەالى مافانە ملمالنێ ئــامــادەن و مەبەستن زۆر

بکەن لەسەر نەپساوەى خەباتى و تاوەکو بەدیان دەهێنن.

هەڵکەوتوو تازە دەوڵەتێکى تورکیا کێشەو ــو ــاوەک ت نیە ــون ــەزم ئ بــێ گریمانەکان و قەدەر بۆ ئاریشەکانى جێبهێڵێت، بەڵکو خاوەنى مێژوویەکى دوورو درێژە لە ملمالنێ و پێکەوەژیان لە یەککاتدا، بەاڵم ئەوەى ئەنجامێکى هێشتنەوەى لە بریتیە نیە مەنتیقى کەمایەتیەکانى کـــوردو کێشەى بە ئێستا تــاکــو تــورکــیــا ــکــەى دیگەلى کاتێکدا لە چارەسەرنەکراوى، دووەمین تورک گەلى لــەدواى کورد نەتەوەى گەورەى تورکیایە و دەتوانێت لەگەڵ درێژەکێشانى پرۆسەى هەوڵدان و تەنگەتاوکردنى و پاکتاوکردن بۆ نکۆڵى کردن لە مافەکانى، کاریگەرى و سیاسى ڕەوشــى لەسەر بەهێزى ئاسایشى تورکیا هەبێت و ڕاى گشتى بوروژێنێت خۆیدا ــدى ــەرژەوەن ب لە بۆیە دەپێکێت، ئامانجەکانى تاکو چارەسەر لە بیرکردنەوە کاتەدا لەم بۆ زەمینەخۆشکردن و ئاشتیانە دیالۆگ و دانوستان لەگەڵ الیەنەکان باشترین تورکیا کوردى نوێنەرانى و

ڕێگەچارەیە.

ئەوەى خەریکە چاودێرانى سیاسى و ڕێکخراوە مرۆییەکان تووشى ڕەشبینى و بێ ئومێدى دەکات لەمەڕ بارودۆخى مینەتییەکانى سوریاو ناو خوێناوى درێژەکێشانى واڵتــە ــەو ئ خەڵکى ڕەوشەکەو مانەوەى بارودۆخەکەیە لەو خوێنى ڕۆژانە کە تراژیدییەدا ئاستە خەڵکى دژى ــاوان ت و دەڕژێ تێدا لەسەرهەڵدانى دەدات، ڕوو سڤیل عەرەبییەوە بــەهــارى شۆڕشەکانى یـــاوەرى بــەخــت ــەوەى ئـ ئێستا تــا و پشتیوانى لەبەدەستهێنانى نەبووە ڕاگرتنى خێراى بۆ کردەیى هەنگاوى بووە سوریا گەالنى مەرگەساتەکان

بابەتى ــان ــەی دۆزەک کەتائێستاش نێوان مشتومڕى گفتووگۆو سەرمێزى ناو جیاوازەکانى بیروڕا جەمسەرە دەوروبەرە و نێودەوڵەتى کۆمەڵگەى

هەرێمایەتییەکەى سوریایە.ئەمریکاو یەکگرتووەکانى واڵتـــە واى ــان ــەک ــی ــاوای ڕۆژئ هاوپەیمانە هەڵوێستەکانى کە دەدەن پیشان ــردوون و ــ ک کــۆتــى ــاو چین ــی ڕووسپراکتیکى هەنگاوى لێگرتوون ڕێگاى لەبەرژەوەندى گەلى سوریا هەڵبگرن، ڕاستییەکان کرۆکى ئەمە لەکاتێکدا و ئەمریکى شلگیرییەکەى نییەو بوونى بۆ بەتەنها ڕۆژئــاوایــیــەکــان ئەو ناڕەزابەتییەکانى و هەڵوێست ئەو چونکە ناگەڕێتەوە، واڵتە دوو دوورو ــردووى ــەڕابـ لـ هەڵوێستانە واشنتۆنیش هەبووەو بوونى نزیکدا بەهەنگاوە ئیشى و گرتوونى نادیدە

کردەییەکانى خۆى نەکردووە.ئەو ــەســەر ل سیاسى ــى ــران ــاودێ چدرێژە سوریا ڕەوشى کە بیروڕایەن زوانــە بــەم ــەى دۆزەکـ و دەکێشێت بەهۆى ئــەمــەش نابێتەوە، یەکال

شۆڕشەو ئــەو جــدى پشتیوانى بێ پەیدانەبوونى بەدیلێکى ڕژێمەوەیە کە هەندێ دڵنیایى بداتە واڵتانى ڕۆژئاوا، یەکگرتووەکانى ــە واڵت بەتایبەتى ئــەوەى ئێستاش کەتا ئەمەریکا. ــدەرەوەى وەاڵمـ هەیە زەوى لەسەر

بەرژەوەندییەکانى ئەوان نییە. کە دەهێننەوە ئەوە پاساوى ئەوان لەو تایفى جەنگى ڕوودانى مەترسى تەواوى دواتر کە لەئارادایە واڵتــەدا ناوچەکە دەگرێتەوە، لەکاتێکدا ئەگەر ئەوەش ڕوو بدات هەر ئەو دەرەنجامەى تا هەیەو بوونى لەعێراقدا دەبێت عێراق سووننەى شیعەو ئێستاش خۆیاندان نێوان توندى لەملمالنێى ملمالنێکانیان شــەڕو ــەوەى ئ بەبێ ــان ــەکــەی واڵت ــوورى ــن س دەرەوەى هێزە جــاریــش هــەنــدێ ببەزێنێت، سیاسییەکانى عێراق خۆیان کۆنترۆڵى بارودۆخەکەش دەکەنەوەو بەو هۆیەوە توندوتیژییەکان و ملمالنێ بازنەى

بەرتەسک دەبێتەوە.کەمتەرخەمییەى و خەمساردى ئەو ــى و ــەتـ ــودەوڵـ ــێـ کـــۆمـــەڵـــگـــەى نـ

نییە لەخەمخۆرییانەوە ڕۆژئاواییەکان ناوچەکە، واڵتانى سوریاو گەالنى بۆ ستراتیژى بـــەرژەوەنـــدى بــەڵــکــو بەخوێنى گەمە کــردووە واى خۆیان کاتەى ئەو تا بکەن سوورییەکانەوە ئەو ــەى ــەک ڕەوش ئیحتیواى هەلى

واڵتەیان بۆ دەرەخسێت.تیۆرى فەوزاى خەالقەو ئەو بشێویانەى هەندێ جار ئەمریکاو ڕۆژئاوا باوەڕیان هەیە بەرژەوەندییەکەى بــەســوودو خۆیان بەخوێنى ــەالن گ هەمیشە لەسوریاش ئەوەى دەدەن، باجەکەى ــەوزاو فـ ئــەو ــان ــەم ه دەدات ڕوو هەوڵى ئەمریکییەکان بشێوییەیە کاتەى ئەو تا نادەن یەکالکردنەوەى تەواو خۆیان بەسوودى هەوڵەکانیان

دەبێت.ڕووســیــاو ــى ــەت ــاڕەزای ن هەڵوێستى دەستێوەردان هەر لەبەرامبەر چین ڕژێمى دژى نێودەوڵەتى سزایەکى و ــەد پـــاســـاوەو لـــەزۆر ــەس ــار ئ ــەش بدوو ــەو ئ هــاو شــێــوەدا تــرى دۆزى هەبووە هەڵوێستیان هەمان واڵتــە بێباکانە خۆیشى هەنگاوى واشنتۆن

و بەلقان لەڕووداوەکانى هەڵگرتووە، دەخالەتەکانى کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى مۆسکۆو ناڕەزایەتى سربەکان دژى ــەردەم ــەب ل ڕێــگــر نــەبــوونــە بەکین بەهاناوە و سەربازى دەستێوەردانى

چوونى بۆسنەییەکاندا. ڕوو حەتمییە لــەســوریــادا ئـــەوەى دکتاتۆرى ڕژێــمــى ــى ڕووخــان ــدات بگەالنى مەحاڵە کــەتــازە ئێستایە ــە دەســـتـــبـــەردارى ــ ــەو واڵت ــاو ئـ نـڕۆڵەکانیان خوێنەى هــەمــوو ــەو ئبەخشیویانە، پــێــنــاوەدا ــەو ل ببن یەکالبوونەوەشدا کاتەکانى ــەدوا لبەناچارى نێودەوڵەتى کۆمەڵگەى بۆ و ڕووداوەکان گۆڕەپانى ناو دێنە سوورییەکان تووڕەیى ئیحتیواکردنى دژى بێ هەڵوێستى ڕابردوویان کارێک ئەنجام دەدەن، گرنگ ئەوەیە سووریا بەرەو ڕزگارى دەڕوات و خەڵکى ئەو لەسەر ڕزگارییە ئەو نایانەوێ واڵتە سەربەخۆیى و ــەروەرى سـ حسابى سیاسى واڵتەکەیان بێت و لەدەرەوەى ئاییندە سوریاى ئەوانەوە ئیرادەى

بنیات بنرێتەوە.

شەری ناوخۆی سوریا تا دێت قوڵتر کۆنگرەکانی و کۆبونەوە دەبێتەوە کەم و تر بێدەسەاڵت چارەسەریش کوفی پالنەی ئەو دەبــن، کاریگەرتر ئاڵۆزیەکانی چارەسەرکردنی بۆ ئەنان سوریا خستیە ڕوو پێناچێت ڕۆڵبگێرێت بارودۆخەی ئەو کردنەوەى هێمن لە کە بەتایبەت هەیە بــوونــی ئێستا بەدەستانی کار بێت پالنە ئەو بەپێی حکومەتەکەی ئێستا ڕۆڵیان پێدەدرێت ــەوەى ئ ئینتیقالیدا، حکومەتی لــە جێگای نیگەرانیە بەرزبونەوەى ژمارەی کەس چەندین ڕۆژانە کە قوربانیەکان دەبنە قوربانی، ئەو پێشنیارانە لە الیەن ئۆپۆزسیۆنی سوریاوە قبوڵ نەکران وە

بە کات کوشتن وەسف کران، ڕووسیا نزیکبونەوە لەیەکتر ئەمریکاش و وەک کە ئەنان پالنەکەی ئــەوەى بۆ شکست دەکرێت سەیر ــەت دەرف دوا نەهێنێت، لەڕووی ئەمنیشەوە بەرە بەرە دەبنەوە، نزیک دیمەشق لە شەڕەکان کۆنترۆڵکردن توانای سوریا سوپای و ــە ســەربــاری ــەمـ لــە دەســـت دەدات،ئـئەوەى کە ئابووری سوریا لە قۆناغێکی بەڕۆژ خەرجی سوپا ڕۆژ دایە سەخت قورستر دەوڵـــەت سەرشانی ئەرکی لەڕووی پێوەرەکان بەهەموو دەکات، پێویستی سوریا بارودۆخی مرۆیەوە بە چارەسەری بەپەلە هەیە بۆ ئەوەى بەر لە ڕژانی خوێنی زیاتری سوریەکان

بگیرێت .

کۆبونەوەى ڕۆژی ٣0 ی حوزەیرانی 2012 ی نێوان خانمە پەرلەمانتار و سیاسەت مەداری کورد لەیال زانا و ڕەجەب تەیب تورکیا وەزیرانی ســەرۆک ئەردۆغانی جدی کاری ئەگەر گرنگە هەنگاوێکی هەبێت، کــورد پرسی چارەسەری بۆ ئەگەر هەردوو الیەنی شەرکەر سوپای کوردستان کرێکارانی پارتی تورکیاو لە پێویستە کــە تێگەیشتبن ــەوە لڕێگەى دایەلۆگ و دانیشتن ئەو پرسە چارەسەر بکرێت، ئەوا چەندین الیەنی تری دەرەوەى تورکیا دەتوانن یارمەتیان بدەن بۆ کۆتای هێنان بەو شەڕەى کە لە ساڵی 1٩٨4 وە لە نێوان ئەو دووالیەنە هەیە و نزیکەی 40 هەزارکەس بونەتە چارەسەر بەهۆی تورکیا قوربانی، نەکردنی پرسی کوردەوە سااڵنە ملیۆنان دۆالر زیان بە ئابووریەکەى دەگات ئەمە بۆ بودجەیەى هەموو ئەو سەرباری سەربازانی وواڵتەکەى تەرخان دەکرێت چەکدارانی ڕووبەڕووبونەوەى پێناو لە یەکێک پرسە ئەو هــەروەک پەکەکە، بووە لە ڕێگریەکانی بەردەم بە ئەندام ئەوروپادا، یەکیەتی لە تورکیا بوونی لە جۆرێک کورد پرسی بەبەردەوامی سنوردار بوونی بە سیاسەتی دەرەوەى تورکیا داوە، وە تورکیا جگە لەپرسی

بەچارەسەرکردنی پێویستی ــورد کقوبروسیش تورکەکەی بەشە پرسی و یەکگرتنەوەى ئامانجی بە هەیە، یەکخستنەوەى لەگەڵ بەشە یۆنانیەکەی تورکیا 1٩7٩ ساڵی لە کە قوبروس تورکەکەى بەشە سەربازى هێزى بە ئەو وواڵتە ئێستاش داگیرکرد و هەتا پرسی چارەسەری نەگرتۆتەوە، یەکی کورد لە تورکیا یارمەتی بەهێز بوونی تورک و کورد نێوان پەیوەندیەکانی دەدات لە بەشەکانی تری کوردستاندا، بەاڵم دەبێت هەردوو ال ئەوە بزانن کە چارەسەری خوازیاری لەتورکیا سوپا چونکە نیە، کورد پرسی ئاشتیانەى بەو مانەوەی شەرعیەتی شــەڕە ئەو سەرباری ئەمە پێداوە ئێستا شێوەی لەبەردەستی ئیمکانیەتەی هەموو ئەو

هەردوو پێدەچێت هەروەک سوپادایە، جەهەپە تورکیا ئۆپۆزسیۆنی پارتی ئەو چارەسەری خوازیاری مەهەپە و پرسە نەبن، چونکە لەالیەک چارەسەری گەشەپێدانى و داد پارتی پرسە ئەو چونکە دەکــات، هێز بە دەسەاڵتدار ئەوان نەیانتوانی چارەسەری ئەو پرسە سوپا ڕۆڵــی ــرەوە ت الیەکی لە بکەن ئەمەش ــات دەک سنوردار تورکیا لە نیە پارتە دوو ئــەو ــەرژەوەنــدی ــەب لسیستەمی میراتگری بە خۆیان کە حوکمرانی عەلمانی و نەتەوەیی دەزانن، جیهانیش زلهێزەکانی وواڵتە هەروەک چارەسەری خوازیاری زۆر پێدەچێت ئێستا تا پێیەى بەو نەبن ئەو پرسە هیچ جۆرە هەوڵێکیان نابینرێت بۆ بە

ئاشتی چارەسەری ئەو پرسە.

کورد و پرسى چاکسازى لە تورکیا

سوریاو هەڵوێستى شلگیرانەى کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى

کۆبونەوەى لەیال زانا و ئەردۆغان و ئاسۆی چارەسەر سوریا دوا کۆبونەوەکەی جینێف

جەمال محەمەد

ئاکار حسێن

سابیر عەبدوڵاڵ کەریم

کامیل مەحمود

KaiwanAzad@yahoo.com

هەڵە ناوهێنانی پارچە دابەشکراوەکانی خاکی

کوردستان کــوردان( )خاکی یان )کوردستان( ساڵە هەزاران کە جوگرافییەیە، پێگە ئەو نەتەوەی کوردی تێدا دەژی. لەو ماوەیەشدا ئەرمەن، )ئاشووری، نەتەوەکانی لەپاڵ ئازەری( تورکمان، تورک، عەرەب، فارس، و سیاسی کێشمەکێشی کۆمەڵێک بە دا خودی داوە. ژیــان بە ــژەی درێ سەربازی کەوتۆتە جوگرافییەوە ڕووی لە خاکەکەش باشووری خۆرئاوای کیشوەری ئاسیا لەسەر فەلەکیشەوە ڕووی لە جیهان. نەخشەی )50-٣٦( درێژی هێڵەکانی نێوان کەوتۆتە )40-٣0( پانی بازنەکانی و خۆرهەاڵت ی خاکەش ئەو ــەری ڕووب لەسەر باکوور. ی ــاوازی جــوگــرافــیــانــاســان و ــی ــروڕای ج ــی بلەگەڵ خۆی مێژوونووسان و سیاسییەکانی ڕاستییەوە لە نزیکترینیان کە هێناوە، تا خاکەی ئەو دیــارە ــە. )5٦42٦4کــم2(یبەرواری ئەم نووسینە، کە ساڵی )2012ز(خۆی سیاسی قــەوارەیــەکــی خــاوەن یــە، نێودەوڵەتی سیاسەتێکی بەهۆی و نییە ئێران، بەسەر )شەش( دەوڵەتی )تورکیا، ئازەربایجان( ئەرمەنستان، سووریا، ئێراق، سەر خاکی تاکە بە بۆیە دابەشکراوە، دا نەیاری زۆرترین کە ناسراوە، زەوی ڕووی بە نەگەیشتن و ــوون ب سەربەخۆیی بۆ سنوورێکی دانپێدانراوی جیهانی بۆ دروست ــن ڕووپــێــوی ــری ــووە. تــەنــانــەت گــەورەت بـخاکیشە، کە تا ئێستا وەک )دەوڵەت( دانی مافە بەو گەیشتن لەپێناو و نەنراوە پێدا

سروشتییەش دژایەتی دەکرێت! نەهامەتیانەی ئەو لەپاڵ و لێرەوە سەرەوە، هەڵەیەکی گەورەش، کە کەوتۆتە و نــووســراو و خێزان و تــاک خــودی نێو چەندین بەکارهێنانی کــوردەوە، ووتەکانی خاکە. ئەو پارچەکانی بە تایبەتە چەمکی وەک ئەوەی لە بری )باکووری کوردستان( هەورەها باکوور(! )کوردستانی ــراوە ووتــراوە ووت کوردستان( )بــاشــووری بری لە هەمان ئــەمــەو ــوور(. ــاش ب )کوردستانی ــەاڵت )خــۆره بەشەکانی بــۆ حاڵەتیش و خـــۆرئـــاوا(شـــی هـــەر ڕاســـتـــە! دیـــارە شیکار ووردە ــەم ئ ســەرەکــی پرسیاری بۆچی کە ئــەوەیــە، ڕاستکردنەوەیەش و )کوردستانی لە کوردستان( )بــاکــووری ــووری کــوردســتــان( لە ــاش ــوور( و )ب ــاک بئەمەو ڕاستترە؟ باشوور( )کوردستانی )کوردستانی لە کوردستان( )خۆرهەاڵتی لە کوردستان( )خۆرئاوای و خۆرهەاڵت( بۆ ڕاستترە؟ هەر خۆرئاوا( )کوردستانی

وەاڵمی ئەم پرسیارەش دەبێت، بڵێین:لــە هــەر شتێک لە ــەر ب یــەکــەم: جــارێــک خاک یەک )کوردستان( مێژووییەوە ڕووی بووە بۆ نەتەوەیەک، بەاڵم ڕەوتی مێژوو و سیاسەتی شەڕانگێزی زلهێزەکانی مێژوو، بۆ چەندین و کردووە دابەشی هەرێم چەندین بەمەش ــووە. ــرت گ ــەخــۆوە ب نــەتــەوەشــی بە دابەشکراوانە هەرێمە لەو بەشێک هەر و )باکوور ناوی جوگرافییەکەی الیە پێی باشوور و خۆرهەاڵت و خۆرئاوا(ی لێنراوە. دیارە ئەگەر ئەوەی ڕووی نەدایە، ئەوا ئەو

هەڵەیەش دروست نەدەبوو.و بــاشــوور و ــاکــوور )ب چەمکی دووەم: خۆرهەاڵت و خۆرئاوا( لە ڕووی ڕێزمانییەوە ڕێزماندا لە ئاوەڵفرمانیش ئاوەڵفرمانن. لەم دانراوە. شوێن و کات دیاریکردنی بۆ جوگرافی چەمکێکی وەک دەربڕینەشدا لە یەکێک تا بەکارهاتووە، )شوێن( بۆ دیارە بکات. دیاری چوار ال جوگرافییەکان پێدا ئاماژەمان وەک )کوردستان( کاتێک لە جارێک بۆیە خاک، بۆ بێت چەمکێک ئاوەڵفرمانەکە ڕاستترە ڕێزمانییەوە ڕووی ڕووی لە بکەوێت. ناسێنراوەکە ناوە پێش جوگرافییەکە الیە باشترە جوگرافیشەوە

پێش ناوەکە ناسێنراوەکە بکەوێت.تەنانەت و جوگرافی ڕووی لە سێیەم: پێشخستنی حاڵیشەوە واقیعی و سیاسی چەمکی یەکێک لە الکان پێش )کوردستان( بەو مانایە دێت، کە خاکێک یان دەوڵەتێک بە ناوی )کوردستانی باکوور و کوردستانی ــوور و کــوردســتــانــی خـــۆرهـــەاڵت و ــاش بلەکاتێکدا هەیە. خــۆرئــاوا( کوردستانی ئەم خاک و دەوڵەتانە نە لەسەر نەخشەی جیهانی نە لە واقیعی حاڵدا بوونیان نەبووە و نییە. کەوایە نابێت )کوردستان( پێش ال

بکەوێت. جوگرافییەکان بــوارە لە یــەک هیچ کاتێکیش ــوارەم: چـو جوگرافیا و )ڕێــزمــان زانستییەکانی دەڕبڕینانە ــەو ل پشتیوانی ســیــاســەت( هەڵە بــە چەمکە ــەو ئ ــودی خ و نــەکــەن و واقیعی حاڵ پێچەوانەی بەکارهاتووانەش مۆرکی نەتەوایەتی خاکەکەمان بێت، ئیتر بۆ بەکاریان بهێنین؟ یان بۆ سنوورێک بۆ ئەو چەمک و زاراوە و دەستەواژە هەاڵنە دانەنێن و لێرە بە دوا لە بری )کوردستانی باکوور( بری لە و کوردستان( )باکووری بنووسین بنووسین )باشووری باشوور( )کوردستانی کوردستان( و لە بری )کوردستان خۆرهەاڵت( بنووسین )خۆرهەاڵتی کوردستان( و لە بری )کوردستانی خۆرئاوا( بنووسین )خۆرئاوای

کوردستان(؟

د. کەیوان ئازاد

№№

www.jamawarnews.com5 | 32 سێشەممە | 2012/07/03 | ژماره 708 | ساڵی

ئافرەتان

پرۆسانەی لەو یەکێکە دەستگیرانی تێپەڕبین و پیایدا هەموومان ڕەنگە ــۆ خــۆی خــەون و هــەریــەکــەشــمــان بپرۆسەیەدا لــەو تا هەیە هیوایەکی لەخۆت هەرگیز بــەاڵم بیهێنێتەدی، کاتەدا لەو بەڵێنانەی ئەو پرسیوە، لە دواتردا داوە، بە دەستگیرانەکەتت چەندیشیانت هێناوەتەدی و چەندیت ئامادەیت ــان ی ــردووە، ــک ــۆش ــەرام فقۆناغەت ئەو بەڵێنەکانی لەئێستادا ماوەی کوردستان لە جێبەجێبکەیت؟ ڕێکەوتنی بەپێی دەســگــیــرانــداری خێزانەکان دەگۆڕێت و لە هەفتەیەکەوە ساڵیش دوو تەنانەت ساڵێک و بۆ دەڕوات. لەم ماوەیەشدا، کە قۆناغێکی تایبەتی ژیانی هاوسەرگیرییە، کوڕان و پەیمانی بەڵێن و کۆمەڵێک کچانیش لە بــەاڵم دەدەن، بەیەک جۆراوجۆر هاوسەرگیر ژیانی پێکهێنانی داوی دەهێنرێنەدی و پەیمانانە لەو هەندێک

بەشێکیشیان فەرامۆشدەکرێن.

ئازاد ئەحمەد، 25 ساڵ ماوەی ساڵێک دوو ئێستاش ــووەو ب دەستگیراندار ساڵە ژیانی هاوسەرگیریی پێکهێناوە، دەستگیرانی الی ئەم گەنجە، جوانترین پرۆسە و باشترین کاتە بۆ لێک گەیشتنی »لەگەڵ دەڵێت: ئەو هاوسەرەکان. بەخۆشەویستی دەستگیرانەکەمدا بەدڵنیاییەوە بەاڵم گەیشتین، بەیەک بە قەبەمان قەبە بەڵێنی کات زۆر یەکدی داوەو کردووەو خەیاڵ و مێشکی خۆمان پێ ئاسودەکردووەو بۆ چەند واقیع لە بەدورگرتوە خۆمان ساتێک بۆ ئەفوسناویمان ژیانێکی باسی و

»بە وتیشی: ناوبراو کردوە« یەکدی جوانترین دەوت، دەستگیرانەکەمم لەدنیادا کــە ــەم دەکـ بــۆ ئاهەنگت واڵتێکی لە ئاهەنگەکەشمان نەکرابێ ، ئازاد وەک بەاڵم دەکەین« ئەوروپی وتی ئەوان ئاهەنگیان کرد، بەاڵم هەر لە سلێمانی و ئاهەنگێکی سادەش بوو.ژیانی ــەی ــوڕان ک ــچ و ک ــەو ل بەشێک ماوەیەکی پێکهێناوە، هاوسەرگیرییان کەم لە ژیانی دەسگیرانیدابوون و وەکو نەبوە ئەوەیان بواری دەڵێن، خۆیان نەشی و بدەن بەیەک گەورە بەڵێنی

بەنە سەر.لە دەڵێت: ساڵ ٣٦ محەمەد هێرو

پێدام )2(بەڵێنی دەزگیرانیدا کاتی بتوانێ نــەدەکــرد ــەوە ب ــڕوام ب کەمن کە ئــەوەبــوو ئەویش بیهێنێتەدی، یەکتری ڕێــزی پێکەوەین تاکو وتی بەیەکدی ناشرین قسەی دەگــریــن و ناڵێین، خۆشبەختانەش ئەم بەڵێنەی

هێنایەدی.ــە مـــەرج نییە ــرۆ پــێــیــوایــە، ک ــێ ههەمووکەسێک بتوانێ بەڵێن بهێنێتەدی چونکە »ئەوە پەیوەندیی بەوەوە هەیە لەگەڵ واقیعن و بەڵێنەکان چەند تا بەاڵم دەگونجێن، کەسەکاندا توانای تازە کەسانەی ئەو لەسەر پێویستە ئەوەندە دەزگیرانیەوە، ژیانی دەچنە

لە کە ئەوەدابێ لەئاستی بەڵێنبدەن، پرۆسەی هاوسەرگیریدا بێتەدی«

لەو یەکێکە عوسمانیش، ئەڤین نێو چۆتە ٣ساڵە مــاوەی کچانەی ژیانی هاوسەرگیرییەوەو وەکو خۆشی دەڵــێــت، بــەخــۆشــەویــســتــی ژیــانــی هاوسەرگیریان پێکهێناوەو بەشێک لەو بەڵێنانەی بەیەکیشیانداوە، کردویانە هەموو وەکو وتی: ئەڤین واقیع. بە زۆرمــان بەڵێنی دیکە، گەنجەکانی جوانترینیان بــەاڵم بەیەکدی، دەدا ئەوەبوو تائێستا ڕاستگۆین و یەکترمان چەند کچە، ئەم بەوتەی خۆشدەوێ . کاتەدا لەو کە پەیمانانە لەو بەشێک

بەیەکیان داوە نەهاتۆتەدی. ئەو وتی: ئەو بەڵێنی ئەوەی دا کە لەسەر هیچ شتێک توڕەنابێت و دڵگران نابێ ، بەاڵم ئەوەش توڕەدەبێت شت بەبچوکتیرن

تۆزێک ژیانی لێناخۆش کردووین.دەرچــووی ڕەحیم، کارمەند بەوتەی سلێمانی، زانکۆی کۆمەڵناسی بەشی قۆناغێکی دەسگیرانداری، قۆناغی ــی ــان ــە ژی ــارە لـ ــی ــت ــەس ــرنـــگ و ه گـهاوسەرگیریداو پێویستە ئەو کەسانەی بە پێکدەهێنن، هاوسەرگیری ژیانی توێژەرە ئەم مامەڵەبکەن. وریایەوە کچ و دەسگیرانداریدا »لەماوەی وتی: یەکتری بــۆ کــە دڵنیان ــەوە ل کــوڕ جیاببنەوە. لەیەک قورسە ــن و دەبالیــەنــی زۆر ــاوەیـــەدا مـ لـــەو بــۆیــە دەردەخـــەن، خــۆیــان ڕاستەقینەی بەپێچەوانەی ماوەی خۆشەویستیەوە، لە هیچکام ڕەنگە کــاتــەدا لــەو کە خۆى ڕاستەقینەی ڕووی کوڕ کچ و هەڵسوکەوت بەجوانی دەرنــەخــات و توێژەرە ئەم بکەن.« یەکدیدا لەگەڵ لەبارەی ئەو قسەو پەیمانانەی کە لەو ماوەیەدا دەسگیراندارەکان بۆ یەکتری قۆناغی »بەوپێیەی وتــی: دەکــەن، دەسگیرانداری سەرەتای دەسپێکردنی ژیانی هاوسەرگیرییە، زۆر جار چ کچ و چ کوڕ بۆ زیاتر جوانکردنی وێنەی خۆیان الی یەکتری پەیمان بەیەکتری دەدەن و بەجۆرێک پەیمانانەش ئەو ــار زۆرجگەورەیە کە جێبەجێکردنیان ئەستەمە، بەاڵم گرنگە کە هەردووال بتوانن خۆیان کە بەدووربگرن پەیمانانە جۆرە لەو ناتوانن بیهیننە دی، چونکە لە دواترو ژیانی هاوسەرگیریدا ڕەنگە ببێتە هۆی

نەمانی متمانە بەیەکدی.«

بۆ یەکگرتووەکان نەتەوە ئەنجومەنى بەپێى خستویەتەڕوو مۆرکردن واژۆ و بڕیارى )17٦٣( ئەلف )د.17( بەروارى بــەروارى ،1٩٦2 دووەم تشرینى 7ى کارپێکردنى ٩ى کانونى یەکەم/ 1٩٦4 دەوڵەتانى )٦(ى ــاددەى مـ بەپێى ڕێککەوتووە، بەخواستى خۆیان و بەپێى یەکگرتووەکان، نەتەوە پەیماننامەى جیهانیانەى چاودێرى پتەوکردن و بۆ بنەڕەتییەکان ئازادایە مرۆڤ و مافى ڕەگەز هەاڵواردنى بەبێ هەمووان، بۆ ئەوە ئایین یان زمان یان توخم یان )1٦( ماددەى کە بیرتان دەخەینەوە مافى بۆ دەوڵــەتــى نێو لەبانگەوازى

مرۆڤ دەڵێت:تەمەنى دەگەنە کە پیاو ئافرەت و -1ــن و ــرت ــەرگ ــاوس ــى ه ــاف ــوون م ــب ــق ــاڵ بدروستکردنى خێزانیان هەیە، بەبـێ هیچ مەرجێک. بەهۆى ڕەگەز یان ڕەگەزنامە لەمافەکانى هەردووکیان ئایین، یان لەکاتى یــەکــســانــن، هــاوســەرێــتــیــدا

هاوسەرگرتندا یان جیابونەوەدا.بەڕازیبوونى ئەگەر هاوسەرێتى -2هەردوو ال نەبێت، دروست نابێت، هیچ زۆرەملێیەکى تێدا نییە هەروەها ئەوەتان نەتەوە کۆمەڵەى کە دەخاتەوە، بیر )د-٩(دا لەبڕیارى ٨4٣ یەکگرتووەکان 1٩54دا یەکەم کانونى 17ى لەبەرواى عورف و هەندێک ڕاگەیاندووە، ئەوەى پەیوەندیان هەن، کۆن نەریتى یاسا و بەهاوسەرێتی و خێزانەوە هەیە، ناکۆکە لەپەیماننامەى بنەمایانەى ئەو لەگەڵ نەتەوە یەکگرتووەکاندا بۆ مافى مرۆڤ

هاتووە.دەکەینەوە، لەوە جەخت لەنوێ سەر ئەوانەش دەوڵەتان، هەموو لەسەر کە هەرێمەکانى لەئیدارەى بەرپرسن کە دەچنە نین ئۆتۆنۆمى مافى خاوەنى خانەى چاودێریکردنەوە. تاسەربەخۆیى ڕێ و هــەمــوو پێویستە ــرن، ــ وەردەگـشوێنێکى گونجاو بۆ ڕەتکردنەوەى ئەو عورف و یاسا و نەریتە کۆنانە بگرێتەبەر. ــە ویــش بــەشــێــوەیــەکــى تــایــبــەت بۆ ئبۆهەڵبژاردنى تەواو ئازادى زامنکردنى بەشودان و منداڵ بەتەواوەتى هاوسەر، مارەبڕینى منداڵ پێش تەمەنى باڵقبوون

ڕەت دەکاتەوە، لەکاتى پێویستدا سزاى گونجاوى بۆ دابنێت، دۆسییەکى مەدەنى گرێبەستێکى هەموو بۆ نامەدەنى یان

ــێــت. ــن ــوون داب ــەربـ ــاوسـ هـــەبــەرئــەوەى لــەســەر ئەم ل

بەندانە ڕێککەوتن: ماددەى یەک

هـــاوســـەرێـــتـــى -1بەشێوەیەکى یاسایى ئەگەر نابەسترێت هەردوو ڕازیبوونى الیەنى بەتەواوەتى ــێــت، ــەب تـــێـــدا ن

ئەویش بێت ى ملێ بـــەزۆرە نابێت زامنکردنى پاش خۆیان، بەکەسێکى ئاشکرایى تەواو، دان بەو کارەدا بنێن، تایبەتمەند دەسەاڵتى بەئامادەبوونى بەگرێبەستى هاوسەرێتى بەئامادەبوونى

شاهیدەکان بەپێى بەندەکانى یاسا.)1(ى بــڕگــەى لــەبــەنــدى ــەدەر بـ -2سەرەوە، ئامادەنەبوونى الیەنێک گرفت نییە ئەگەر دەسەاڵتى تایبەتمەند بڕواى بەو بارودۆخە نائاساییە هێنا، ئەو الیەنە دەسەاڵتى لەبەردەم خۆى ڕەزامەندى یاسا تایبەتدا دەربڕێت، بەو شێوەیەى

دایدەڕێژێت نەکێشابێتەوە.ماددەى دوو

ــانـــى الیـــەنـــدارى ئــەم هــەمــوو واڵتـڕێوشوێنێکى هەموو ڕێککەوتنامەیە بۆ دەگــرێــتــەبــەر، پێویست یاسایى دیاریکردنى نزمترین تەمەنى هاوسەرێتی، بێت بچوکتر تەمەنە لــەو هــەرکــەس

نابێت گرێبەستى هاوسەرێتى بۆ بکرێت بڕیارى تایبەتمەند دەسەاڵتى ئەگەر لێبوردن لەمەرجى سااڵ نەدات، ئەویش بەهۆکارى جدی و لەبەرژەوەندى یەکێک

لەالیەنەکانى هاوسەرێتی.

ماددەى سێ هەڵدەستێت تایبەتمەند، دەسەاڵتى گرێبەستى هــەمــوو بــەتــۆمــارکــردنــى هاوسەرێتی، لەدۆسێى ڕەسمى گونجاودا.

ماددەى چوار٣1ى لەڕۆژى ڕێککەوتننامەیە ئەم -1کانونى یەکەمى ساڵى 1٩٦٣ دەخرێتە ئەندام دەوڵــەتــانــى هــەمــوو ــەردەم بـلەڕێکخراوى نەتەوە یەکگرتووەکان یان ئەندامانى هەر بریکارێکى تایبەتمەند، بۆ واژۆ کردن، واژۆ کردنى هەر دەوڵەتێک نەتەوەیەکگرتووەکان بانگهێشتى دەکات،

تاببێتە الیەنێکى ئەم ڕێککەوتنامەیە.دەکرێت و مۆر ڕێککەوتننامەیە ئەم -2ئەمیندارى الى مۆرکراو پرۆتۆکۆڵى

گشتى نەتەوەیەکگرتووەکان دادەنرێت.ماددەى پێنج

1- ئەم ڕێککەوتننامەیە پیشانى هەموو

لەبڕگەى کە ــت دەدرێ دەوڵەتانە ئەو تا پێداوە، ئاماژە ماددەى )4( )1(ى

پێوەى پەیوەست بن.بەپێى وابــەســتــەبــوون -2وابەستەبوون پرۆتۆکۆڵى ئەمیندارى الى کە دەبێت، گشتى نەتەوەیەکگرتووەکان

دادەنرێت.ماددەى شەش

ئــــــەم -1ڕێککەوتننامەیە لــــــــــــــەڕۆژى نــەوەدەمــیــنــى

ــى پــرۆتــۆکــۆڵــى مــۆرکــراو یان ــان دانوابەستەبوونەوە دەستبەکار دەبێت.

2- ئەم ڕێککەوتننامەیە، هەر دەوڵەتێک پرۆتۆکۆڵى ــاشــان پ ــات و ــ دەک مــۆر کــراو ــۆر م لەپرۆتۆکۆڵى هەشتەمە نــەوەدەوە لــەڕۆژى وابەستەبوون، یان ئەو دانانى پاش دەبێت، دەستبەکار پرۆتۆکۆڵە مۆرکراوە یان هاتنە ناوەوەی.

ماددەى حەوتــەم ئ دەوڵـــەتـــێـــکـــى ــەر ــ ه ــۆ بـ -1لەم ــێــت دەتــوان ڕێککەوتننامەیە، بکشێنێتەوە، خۆى ڕێککەوتننامەیە ئــەویــش بــەئــاگــاداریــیــەکــى نــوســراو، نەتەوە گشتى ئەمیندارى ئاڕاستەى یەکگرتووەکان دەکرێت، کاریگەرى ئەم دەستکێشانەوەیە پاش ساڵێک لەپێدانى نەتەوە گشتى بەئەمیندارى ئاگادارى

یەکگرتووەکانەوە دەستپێدەکات.پــاش ڕێــکــکــەوتــنــنــامــەى ــەم ئـ -2

دەستکێشانەوەى دەوڵەتان، کە ژمارەى لەهەشت کەمتر بگاتە الیــەنــەکــان

دەوڵەت، لەکار دەکەوێت.ماددەى هەشت

دەوڵەتى دوو لەنێوان کێشەیەک هەر ــردا دروســت ــات ــان زی ڕێــکــکــەوتــوودا یئەم شیکردنەوەى بەگوێرەى بێت، ڕێککەوتننامەیە یان لەجێبەجێکردنیدا، ــەڕێــگــەى دانــوســتــانــەوە هــەروەهــا لهەموو داواى لەسەر نەکرا، چارەسەر دادى دادگاى بۆ دەنێردرێت الیەنەکان نێودەوڵەتی، تاکە بڕیارى لەسەر بدات، جا ئەگەر الیەنەکان لەسەر شێوازى تر

چارەسەر ڕازى نەبوون.ماددەى نۆ

ئەمیندارى گشتى نەتەوەیەکگرتووەکان ــەوەى ــردن ــادارک ــاگ ــەئ ب هەڵدەستێت ــدام ــەنـ ــى ئـ ــ ــان ــ ــەت ــ ــوو دەوڵ ــ ــەم ــ هلەنەتەوەیەکگرتووەکان و ئەوانەى ئەندام )4(ى مــاددەى )1(ى لەبڕگەى نین و ئەم ڕێککەوتنامەیەدا ئاماژەى پێدراوە،

لەم خااڵنە:-ئەو دەکــرێــن و ــەى ــان واژۆی ئــەو )أ(- بەپێى دەکــرێــن، مــۆر پرۆتۆکۆاڵنەى

ماددەى )4(.وەک وابەستەبوون پرۆتۆکۆڵى )ب(-

لەماددەى )5(دا هاتووە.بەم کار دەستپێکردنى بەروارى )ج(-

ڕێککەوتننامەیە بەپێى ماددەى )٦(.کشانەوە، ئاگادارکردنەوەکانى )د(- )7( لــەمــاددەى )1( لەبڕگەى وەک

هاتووە.)ه(- بەتاڵکردنەوە، بەپێى بڕگەى )2(

لەماددەى )7(. ماددەى دە

دەقە کە ڕێککەوتننامەیە، ئــەم -1و ڕوســی و ئینگلیزی و ئیسپانی یەکن و وەک فەرەنسیەکەى و چینی لەپارێزراوەکانى نەتەوە یەکگرتووەکاندا

دەپارێزرێت.ــى ــت ــش گ ــدارى ــ ــنـ ــ ــیـ ــ ــەمـ ــ ئـ -2هەڵدەستێت نەتەوەیەکگرتووەکان باوەڕپێکراو وێنەیەکى بــەنــاردنــى ــدام ــەن ــانـــى ئ بـــۆ هـــەمـــوو دەوڵـــەتـدەوڵەتانى لەنەتەوەیەکگرتووەکان و ماددەى یەکى لەبڕگەى وەک نائەندام

چواردا ئاماژەى پێکراوە.

ئایا ئەو بەڵێنانەی بە دەستگیرانەکەت دەدەیت، جێبەجێ یان دەکەیت؟

ڕێککەوتننامەى ڕازیبوون و تۆمارکردنى گرێبەستى هاوسەرێتی

ئا: ژاڵە محەمەد

و: بەندی کەالری

لە شەش مانگى ڕابردوودا زیاتر لەسەد کچ خەتەنە کراون

بەگوێرەى زانیارى ڕێکخراوێکى تایبەت کــەرکــووک، لە ئــافــرەت پرسى بە ــردوودا ڕاب مانگى شەش مــاوەى لە خەتەنەکراوون. کچ 100 لە زیاتر پەنا سەنتەرى ئامارێکى بەگوێرەى بۆ داکۆکیکردن لەمافەکانى ئافرەتان لە کەرکووک لە سەرەتاى ئەمساڵەوە کراون خەتەنە کچ )102( ئێستا تا کە )٦5%(ـى حاڵەتەکان لەنەتەوەى کوردن و )25%(یان عەرەبن و لە

)12%( حاڵەتیان تورکمانن.

هەنا ئێدوارد: خواستمان ڕزگارى کۆمەڵگەیە لە عەسکەرتاریەت

)هەنا ئافرەت مافەکانى چاالکوانى ئێدوارد( ڕایگەیاند، ئافرەتان خوازیارن کۆمەڵگە لە عەقڵیەتى عەسکەرتاریەت لە عێراق ئافرەتانى و بکرێت ڕزگار قوربانى بوونەتە ــردوودا ڕاب سااڵنى واڵت. ســەربــازیــیــەکــانــى ملمالنێ ــرەت و ســەرۆکــى ــاف ــى ئ ــوان چــاالکئێدوارد« »هەنا ئەمەل ڕێکخراوى سااڵنى لە عێراق »ئافرەتانى وتی: بە عەقڵیەتى بــەهــۆى ڕابــــردوودا عەسکەرتاریەتى دەسەاڵت و ملمالنێ سەرەکى قوربانى سەربازییەکان بوونى یــەکــەم پلەى بــە و بــوونــە چەک بەدەست کۆمەڵگەوە بە زیانى وتیشی: شــکــاوەتــەوە« ئــافــرەتــان بە ڕەوشــى بە کۆتایى ئامانجمانە بهێنرێت کۆمەڵگە کردنى عەسکەر عێراقیدا کۆمەڵگەى لــە چــەک و چەکانەى ئەو هەموو و کۆبکرێتەوە پێویستە ــەوەن ــک خــەڵ ــت ــەدەس بدەسەاڵتى ژێــر بۆ بگەڕێندرێنەوە ئافرەتانى ڕوونیشیکردەوە، یاسا. و ڕەتدەکەنەوە بڕیارە ئەو عێراق بەعەسکەرکردنى بۆ هەوڵێک بە باسە جێگەی دەزانیین. کۆمەڵگەى لە ماوەى ڕابردوودا حکومەتى عێراق بە مالکی« »نورى سەرۆکایەتى بە هاوواڵتیانى بە داوە ڕێگەى بڕیارێک عێراق هەر ماڵێک چەکێکى تێدا بێت.

لە کاتی دووگیانیدا ئافرەت زیاتر لە باری ئاسایی پێویستى بە ئاسنە

دوو ئافرەتان دووگیانیدا کاتى لە بەرامبەرى کاتى ئاسایى پێویستیان بە ئەوەندە پێویستییە ئەو هەیە. ئاسن زۆرە کە دایک و منداڵى نێو منداڵدان بە هیچ شێوەیەک ناتوانن تەنیا لە ڕێى دابین دایک ڕۆژانەى خواردنى خۆراکى بکەن بۆیە پێویستە دایکە دووگیانەکە بخوات. ئاسندار حەبى یان ــان دەرملە ڕێگەگرتنە بۆ حەبەکە خواردنى کەمخوێنیى دایک و منداڵ و پاراستنیان و پێشوەختە منداڵبوونی و مردن لە بەدخۆراکیى و ناڕێکیى ئەندامیى منداڵ. شایەنى باسە باشترین کات بۆ خواردنى لە بەر و کاتى شەو ئاسندار دەرمانى دەرمانى بەکارهێنانى ڕەنگە نووستنە. الوەکى دەرهاوێشتەى هەندێ ئاسندار و سکچوون و هەێڵنجهاتن وەک هەبێ ژانى گەدە و قەبزبوون. بۆیە وا باشترە خــواردن ژەمــى دواى ئاسندار حەبى بەکار بهێنرێت. بیرمان نەچێ خواردنى ئەو دەرمانە لەدواى نانخواردن و بەر لە نووستن تەنیا بۆ ئافرەتى دووگیان نییە بەڵکو بۆ هەموو کەسێکە کە بە ڕاوێژى پزیشک ئەو دەرمانە بە کار دەهێنێت. کێشەیەکى سەرەکى ئافرەتانى دووگیان لە کاتى بەکارهێنانى دەرمانى ئاسنداردا بۆیە باسکرا کە دەرهاوێشتەکانییەتى نابێ نیشانانە ئەو دەرکەوتنى لەگەڵ ببن ــان دەرم خواردنى دەستبەردارى نیشانە ڕۆژێــک چەند دواى چونکە لەوەیش جگە نامێنن. الوەکییەکان حەبى ــى ــواردن خ لەکاتى پێویستە نەخۆن ئەلبان و ماست و شیر ئاسن ئەلباندا لەنێو کالسیۆمەى ئەو چونکە لەبەردەم هەڵمژینى ڕێگر هەیە دەبێتە لە ڕیخۆڵەکانەوە. ــەن الی لــە ئاسن الیەکى دیکەوە دووگیانبوون وا دەکات جەستەى ئافرەت پێویستى بە ترشیى ترشەلۆکە ئەو ببێت. )فۆلیک(ـیش زۆر منداڵ کــۆدەمــارى سیستەمى بۆ لە بەر مانگ 1 دەبێ بۆیە بەسوودە. دووگیانى کۆتایى هەتا دووگیانبوون ئەو دەرمانە بەکار بهێنرێت کە ترشیى

فۆلیکى تێدا بێت.

№

www.jamawarnews.com 6 | ساڵی 32 | ژماره 708 | 2012/07/03 | سێشەممەڕاپۆرت

لە قەیرانەکان بونى ئاڵۆز لەپاش الیەنى لە هەندێک داواى عێراقدا، لە متمانە سەندنەوەى بۆ سیاسى تەنگەژەیەکى بــەرەو عێراق مالیکى سیاسى دەڕوات. هەندێک لە الیەنەکان متمانە سەندنەوەى لەسەر ســورن سەرکردایەتى ئەندامێکى مالیکى لە ئەوە بۆ ئاماژە ئیسالمى کۆمەڵى مالیکى دواى لە نییە »دیار دەکات دەبێت؟ چۆن و کار سەر دێتە کێ گرەنتییەکى هیچ بارەیەوە لەم کورد وەرنەگرتووە و چارەنوسى دیار نییە، کردنى چارەسەر شت باشترین بۆیە کێشەکانە بە ئاشتبونەوەى نیشتمانى و بە تەوافوق کە مافى هەموو الیەکى تێدا ڕەچاو بکرێت بە تایبەت چارەسەر

کردنى کێشەکانى کورد«.

سەندنەوەى متمانە لە مالیکى دونیا وێران نابێت

عارف ڕوشدى، ئەندامى سەرکردایەتى بە کــوردســتــان نیشتمانى یەکێتى وەرگرتنى ڕاگــەیــانــد: ~عێراق وەزیرانى سەرۆک لە ماتمانە وەک نەریتێکى دیموکراسیانە ئاساییەو دونیاش ویران نابێت، بەاڵم لە الیەکى دیکەوە ئەبێ بیرکەینەوە، ئایا گۆڕینى بارودوخى دیکە کەسیکى بە مالیکى ئایا ڕاستدەکاتەوە؟ عێراق شڵەژاوى داخوازییەکانى کورد جیبەجێدەکرێن؟

باشتر وایە ئەم دەرفەتەى کە هاتوتە زۆرەى فشارە ئەو ئەنجامى لە پێش ملکەچى بقۆزینەوەو مالیکى لەسەر کەین بۆ جێبەجێکردنى ئەو ڕیککەوتنە حزبەکەى لــەگــەڵ کــە سیاسیانەى مالیکى و الیەنەکانى ترى بەشداربوى واژوو عێراق لە سیاسى پــرۆســەى

کراون.شتێک بتوانێت کـــورد ــەوەى ئـ بــۆ هیچ ــە ب نــابــێ بێنێت، ــت ــەدەس ببیانویەکدا هیچ ژێر لە و شێوەیەک یەکڕیزى نێو ماڵى کورد توشى لەرزین

و لێکترازان بکرێت.»بونى دەکات ئەوە بۆ هێما ڕوشدى کیشەى مــەڕ لە جــیــاواز ــدى دی ڕاو سەندنەوەى متمانە لە مالیکى کارێکى ئاساییە، دەبێ لە چوارچێوەى یەکتر بە هەڵوێستیدا، یەک و خوێندنەوە بااڵکانى ــدە ــەرژەوەن ب ڕەچــاوکــردنــى

گەلەکەمان بڕیارى کۆتایى بدرێت.الدانى مالیکى شتێکى ئاسایى نییە،

کێشەکان قوڵتر دەکاتەوەسەرکردایەتى ئەندامى ڕابــەر، شوان ~ بــە ئیسالمى کۆمەڵى لە متمانە ــدنــەوەى ســەن ڕاگــەیــانــد چارەسەر کــورد کێشەکانى مالیکى لەبەر ئەوە چەند کەس پێش ناکات، ئەو لەسەرکاربوون کەئێستا بەحساب کێشە کەچى کــوردن، هاوپەیمانى جێبەجێ کوردیان هەڵواسراوەکانى

نەکرد و لەگەڵ کوردا نەبوون.ناوبراو وتیشى دیار نییە لە دواى مالیکى

دەبێت؟ چۆن و کار سەر دێتە کێ گرنتییەکى هیچ بارەیەوە لەم کورد وەرنەگرتووە و چارەنوسى دیار نییە، کردنى چارەسەر شت باشترین بۆیە کێشەکانە بە ئاشتبونەوەى نیشتمانى و بە تەوافوق کە مافى هەموو الیەکى تێدا ڕەچاو بکرێت بە تایبەت چارەسەر کردنى کێشەکانى کورد. ئەگەر هەموو الدانــى لەسەر عێراقییەکان الیەنە مالیکى کۆک بن الى بدەن، وەلێ کۆک

نین، کۆکیش نابن. الدانى « دەکات ئەوە بۆ هێما ڕابەر مالیکى شتێکى ئاساى نییە، کێشەکان قوڵتر دەکاتەوە، ئەگەر مایکى البدرێ تەگەرەى عێراق سیاسى پرۆسەى سەرۆکایەتى لەوانەیە تێدەکەوێت

پەرلەمان و کۆماریش هەڵبوەشێتەوە، و ئاڵۆز قەیرانێکى دووچــارى عێراق فشارى مالیکى ئەگەر دەبێت نادیار الناچێت. کار لەسەر نەبێت لەسەر چارەى ڕێگا و کارت هێشتا مالیکى بەکاریان ئەگەر زۆرە بەدەستەوە

بهێنێت. کورد دەبێت کار لەسەر کەرەسەکانی

بە دەوڵەت بوون بکاتد. ساالر باسیرە، مامۆستاى زانکۆ بە ~ ڕاگەیاند کارم لەسەر دە مۆدێلی سیاسی کردوە بۆ چارەسەری بەهەرێمی ــراق ــێ ع ــرانــەکــانــی قــەیبریتیە گرنگترینیان کوردستانیشەوە، لەمانە عێراقێکی فیدڕالی ڕاستەقینەی

فرە هەرێم لەسەر بنەمای ئارەزومەندانە بەجیاوازیەکاندا ددان و دامەزرابێت بنرێت لە دەستورداو کاریشی پێبکرێ. دروستبوونی هۆی دەبێتە فیدرالیزم بەاڵم سەقامگیری، و دیموکراسی ئەم پیشوەختی مەرجی وەک ئەمانە سیاسیەشن. سیستەمە شــێــوازی کە ــەوەی ل بریتیە دووەم ــەوەی ئفیدراسیۆنی دوو ببێتە عــێــراق فیدراسیۆنی و کوردستان فیدراڵی مــۆدیــلــەکــەی وەک عــەرەبــســتــان سێ دەبیتە عێراق یان بەلجیکا. کــورد. شیعەو سوننەو دەوڵــەتــی عێراق کۆتایی ڕیگاچارەیەکی وەک چیتر لە یەکتر دەترازێت و باشوری دەوڵەتێکی دەبێتە کــوردســتــان

دەوڵەتێکی تەنیشت لە سەربەخۆ ببنە دەکرێ عێراقی، عەرەبی تری دوو دەوڵەتی کۆنفیدراڵی بە بەستنی ئاستی لەسەر ڕیکەوتننامە چەندین

بەرگری و بازرگانی.کە دەبینم »وای وتیشى ناوبراو ڕاستیە بــەڕەچــاوگــرتــنــی عــێــراق میژوویی و سیاسی و مەزهەبیەکان بڕوات. دوایی مۆدیلەی ئەو بەرەو ــار لەسەر ک کــورد دەبــیــت بــەاڵم بــوون ــەت دەوڵـ بــە کەرەسەکانی

بکات«.قەیرانەکانى بــەردەوامــى لەبارەى عێراق باسیرە ئاماژە بۆ ئەوە دەکات عەرەبیەکان الیەنە نێو قەیرانی »لە ڕۆشنایی لەبەر دەڵیم ئەوا خۆیان ئەو ڕاستیەی کە الیەنە عەرەبیەکان ئەوا نین کورد ڕاستەقینەی دۆستی قەیرانانە ئــەو بــەردەوامــی ــرێ دەکبەاڵم بێت، ــورد ک ــەرژەوەنــدی ــەب لئەگەر کورد بتوانیت بەکاری بهینێت، بینیمان کاتیشدا لەهەمان ــەاڵم بالیەنانەی ــەم ئ قەیرانەکانی کــە جار زۆربەی کوردیش پیدا ئاماژەم هاوکێشەکەوە، نێو ڕادەکیشێتە چونکە کوردیش لەنیو عێراقدا دەژی و بەشێکە لە پەرلەمان و حکومەتی عێراق و سیستەمە سیاسیەکەو خۆی ئەگەر داوە. مۆدێلەی ئەم بڕیاری بیت هەرێم و عێراق نێوان ئــەوەی دەڵێم ئەوەندەی قەیرانەکە ڕەهەندی

نیشتمانی هەبیت قسە هەڵدەگرێ.

سەرۆکى جێگرى ــەگ، ب حەمەد عەلى دیدارێکى لە مین ــارى ــاروب ک دەزگـــاى ئــەوە بــۆ ئــامــاژە ~ تایبەتى )Ottawa( دەکات »بە پێى بەلێننامەىساڵى لە فیدراڵ عێراقى حکومەتى کە ٢٠٠٧ واژۆى لە سە رکردووە و لە ٢٠٠٨ عێراق کردنەوە جێبەجێ بوارى خراوەتە خۆى پابەندکردووە تا ساڵى ٢٠١٨ وواڵت مینى مەترسیەکانی لە بکاتەوە پــاک لەو بەشێکە کوردستانیش دژەکەسى،

پەیماننامەیە«.

مین ــارەى ژم تــەواوى داتایەکى ئایا لە جەنگى تەقەمەنى پاشماوەى و

هەرێمى کوردستانداهەیە؟ لە ڕاستیدا سەبارەت بە ژمارەى مین و داتایەکى جەنگى، تەقەمەنى پاشماوەى وورد نیە لە کوردستاندا، بگرە لە عێراق و جیهانیشدا کە بە تەواوى دەرى بخات ئەو لەو بریتیە هەیە ئەوەى ژمارانە چەندن. مەزەندە و تەخمینانەى کە لە ئەنجامى ئەو کێوماڵ و ڕوپێویەکانى کە پێشتر لەالیەن و نێودەوڵەتیەکان و بیانى ڕێکخراوە دەزگاى گشتى کاروبارى مین دیاریکراون، لە مین ملیۆن هەشت )٨( نزیکەى کوردستاندا چێندراوە و ڕووبەرى )77٦( کم2 حەوت سەد و حەفتا و شەش کیلۆمەتر دووجا لە هەر سێ پارێزگاى سلێمانى و هەولێر و دهۆک مین ڕیژ کراوە پارێزگاى کۆى لە کم2. دەگاتە 7٨٨ کەرکوکیش ناوچەى ٣14٩ ئێستا تا ڕووبەرانە ئەم مەترسیدار دەستنیشان کراون، ئەمە جگە لە پاشماوەى تەقەمەنیە جەنگیەکانى تر کە بە )ERW( ناسراون بە پەرتوباڵوى ناوچەکانى و دێهات لە بەرچاو دەکەونە سەربازیەکانى مۆلگە و شەڕگە لە نزیک

سەردەمى ڕژیمى بەعس.و تائێستاپاککراونەوە بەشانەى ئــەو نەمانى لە دڵنیابوون دواى ــراوە ــوان تڕادەســتــى مەترسییەک ــۆرە ج هــەمــوو سودمەند الیەکانى یان خاوەنەکانیان لە بکرێنەوە حکومەت دامودەزگاکانى و 20% ى ئەو ڕووبەرە دەبێت و بەکار دێن بۆ پڕۆژە خزمەتگوزاریەکان و وەبەرهێنان بە و خاوەنەکانیان نیشتەجێبونى و بەخێوکردنى و کشتوکاڵ بۆ کارهێنانى مەڕومااڵت. بە پێى ڕاپۆرتەکان و زانیارییە 20,000,000 لــە زیــاتــر ــان ــراوەک ــۆک کئەگەر چێنراوە، عێراقدا لە مین ملیۆن

و مین ژمـــارەى لە بکەین ــک ــەراوردێ بهەرێم ڕووبــەرى و دانیشتوان ــارەى ژملەگەڵ عێراق بەگشتى ئەوا دەگەینە ئەو ئەو زۆرى هــەرە پشکى دەرئەنجامەى مینانە بەر کوردستان دەکەوێ، بەو پێیە کوردستان نیشتەجێى هاواڵتییەکى هەر کاریگەرى لێرەوە بەردەکەوێت. مینى 2خراپ و مەترسییەکانى مین لەسەر ژینگەى لەسەر ئابووریەکەى کاریگەیە و هەرێم کەرتەکانى گەشتوگوزار و ژێرخانى ئابورى و پرۆژەکانى وەبەرهێنان و کەرتى نەوت و چاالکییەکانى ڕۆژانە و بژێوى هاواڵتیان ئاسەوارە ســەرەڕاى ئەمە دەردەکـــەوێ، و تەندروستى ــوارى ب تــرى خراپەکانى

مرۆیى. کاریگەرى ڕێکخراوە بیانیەکانى بوارى کاروبارى مین لە کوردستاندا چى بووە

و چۆنە؟دەورى و کاریگەرى ڕێکخراوانە ئــەو ئێمە وەک خەڵکى بینیوە، باشییان زۆر کوردستان و هەروەها وەک دەزگاى گشتى کاروبارى مین لە هەرێم دا زۆر بەڕێزەوە هاتن پێش کاریگەریان. ڕۆلى دەروانینە ڕێکخراوانە ئەو کاربوونى بە دەســت و خەڵکى کۆمەاڵنى مەزنى ڕاپەڕینى دواى و دڵسۆز خەڵکى ژمارەیەک کوردستان ڕێگەى لە یان و تەنیا بە خۆنەویست دەست خۆماڵیەوە ڕێکخراوێکى چەند لەو بەشێک هەڵگرتنەوەى لە بەکاربوون گوندە شوێنى لە تەقەمەنیانەى و مین ڕوخێنراوەکان و نزیک سەرچاوەکانى ئاو

بە هۆى بەاڵم باخەکانیان، و ڕەز ناو و بنەماکانى لە بیئاگابوون و نەشارەزایى مین جێگاى مەترسییەکانى و سەالمەتى

داخە زەرەرى گیانى زۆریان بەرکەوت. ڕێکخراوى 1٩٩٣ ساڵى سەرەتاکانى لە بیانى ڕێکخراوى یەکەم وەک )MAG()سۆلیداریتى( ڕێکخراوى ئەو دواى و لەو نەرویجى )NPA( ڕێکخراوى و ڕێکخراوە دیارانەبوون بە بودجە و فەندى الیەنە و ڕیکخراو ــەن الی لە کە بیانى بەخشندە نێودەوڵەتییەکان دابین دە کرا.

پاش جێبەجێکردنى بڕیارى نەوت بەرامبەر خۆراکى ژمارە ٩٨٦ى ئەنجومەنى ئاسایشى نێودەولەتى و البردنى بە شێکى ئابلوقەى ــورى لــەســەر عــێــراق ســاڵــى 1٩٩٨ ــاب ئگرنگ چۆنایەتى و چەندایەتى گۆڕانێکى لەبەرنامەکانى کاروبارى مین لە کوردستان ڕوویدا و نەتەوە یەکگرتوەکان کرنگیەکى باشیان بە چاالکیەکانى کاروباری مین داو بەرنامەکان کە پێشتر بەشى هەرە زۆرى بەاڵم بوو ــردن الب مین چوارچێوەى لە ڕێکخراوەکانى لەگەڵ هاوشان ئەمجارە )UNOPS( ئاماژەمان پێدا ڕێکخراوىئەستور پشت یەکگرتوەکان نەتەوە ى فراوانى نێودەولەتیەکان ستاندەرە بە شێوازى میکانزم و بــەرنــامــەکــەدا بــە ڕاهێنانى لە کایەوە هێنایە پێشکەوتوى شیوازەکانى و ئامێر تاهێنانى کەسەکان مین دۆزى سەردەمیانە و ستافى سەگى مین دۆز، تا ساڵى)200٣( دواى پرۆسەى حکومەتى ماوەیەکیش عێراق ئــازادى

دەسەاڵتى لەگەڵ هەماهەنگى بە هەرێم کاتى هاوپەیمانان )CPA( دریژەیان بە بەرنامەکەدا، بەاڵم لە ساڵى 2004 بە دواوە بەرنامەیە ئەو توانى هەرێم حکومەتى لە ڕێگەى بەڕێوەبەرایەتى خۆماڵى بکات گشتى کاروبارى مین/سلێمانى و دەزگاى کە هەولێر لە مین/ کــاروبــارى گشتی ئەنجام ئەرکەکانیان تواناوە بەوپەڕى

داوە.بکرێت پێ ئــامــاژەى پێویستە ــەوەى ئتەنها بیانیەکان ڕێکخراوە کاریگەرى دانیە پاکى مین چاالکیەکانى بوارى لە هۆشیارکردنەوەى لە ــان دەوریـ بەڵکە خەڵکى کوردستان و ڕاهێنانى ژمارەیەکى زۆر لە گەنجان لەسەر بوارە جیاجیاکانى هەبووە، مین پاکسازى چاالکیەکانى پێداویستى چەندین دابینکردنى هەروەها خۆپاراستن کەلوپەلى جــۆرى هەمە ڕوپێویکردنى و ــزادۆز ــان ک ئامێرى و کێلگەکانى مین و دانانى هێماکانى بوونى لە گرنگن بەشێکى لەمانە جگە مین، هاوکارى قوربانیانى مین و بەرکەوتوانى بە دروستکردنى پەلى دەستکرد و ئەنجامدانى بۆیان و ڕاهێنان نەشتەرگەرى جوانکارى و ئاسایى ژیانى بۆ ئامادەکردنەوەیان و گەڕاندنەوەیان بۆناو کۆمەلگا و کردنەوەیان

بەهێزێکى بەرهەم هێن لە کوردستاندا. ڕێکخراوى راویـــژکـــارى ڕۆلـــى ناکرێت )iMMAP( ئێستایان فەرامۆش بکەین و زانیارییەکان بوارى لە هاریکاریان لە ڕێکخستنى داتاکان، بەم پێیە هەموو ئەو ڕێکخراوە بیانیانە ڕۆلى ئەرێنیان دەبێت بۆ دەزگاى گشتى کاروبارى مین و بەرنامەى و پاڵپشتى کوردستان. هەرێمى لە مین دەورى مەعنەوى ئەوان لە پێش پرۆسەى پڕۆسەیەش ئەم دواى و عێراق ئــازادى

پشتیوانیەکى گرنگە بۆ گەلەکەمان. ئەم پێدا ئاماژەمان ئەمانەى ســەرەراى تواناى بە کادرى توانیویانە ڕێکخراوانە خەڵکى کچى و کــوڕ لــە نیۆدەولەتى لە ئێستا کە بێنن بەرهەم کوردستان بوارە جیاجیاکانى کاروبارى مین دەتوانن ڕێکخراوەکانى و )UN( نوێنەرایەتى ترى نێودەولەتى بکەن، بێگومان ئەمەش

دەستکەوتێکى گرنگە بۆ کورد. بەرنامەتان چیە بۆ پاکسازى مین لە

کوردستاندا؟ ) Ottawa ( بەلێننامەى پێى بە ساڵى لە فیدراڵ عێراقى حکومەتى کە 2007 واژۆى لەسەرکردووە و لە 200٨ عێراق کردنەوە جێبەجێ بوارى خراوەتە 201٨ ساڵى تــا پــابــەنــدکــردووە خــۆى

مەترسیەکانی لە بکاتەوە پاک وواڵت بەشێکە کوردستانیش دژەکەسى، مینى لەو تێدانیە گومانى پەیماننامەیە، لەو بەلێنەکەى ناتوانیت عێراق مــاوەیــەدا پێویستە ئەمەش بۆ بکات جێبەجێ پاساوى باوەڕپێکراوى هەبێت بۆ قەناعەت پێ هێنان بە الیەنەکانى ئەو بەڵێننامەیە و کۆمەڵگاى نیودەوڵەتى بۆدریژکردنەوەى گشتى دەزگـــاى وەک ئێمە مــاوەکــەى. کوردستان هەرێمى لە مین کــاروبــارى بەرپرسیاریەتیەوە بەوپەڕى و بەجدى کاریگەرى کەمکردنەوەى بۆ کاردەکەین مین لەسەر کۆمەڵگا لە هەموو بوارەکان بە البـــردن مین چــاالکــیــەکــانــى وەک کــارکــردن جێگیرەکانى شــێــوازە پێى خەڵک هۆشیارکردنەوەى و )SOP(پاڵپشتى مــیــن، مــەتــرســیــەکــانــى ــە لسەرجەم ئەنجامدانى و مین قوربانیانى نێودەوڵەتیەکانى پێوەرە کۆڵەکەکانى ئەوانە هەموو )IMAS( مین کاروبارى خۆیان کە دەزگامان بەرنامەکانى بەپێى و سااڵنە و خایەن کورت بەرنامەى لە دریژخایەن )ستراتیجى( دا دەبینێتەوە و جگە لە حاڵەتە کتوپڕەکان وەک دابەزاندنى پرۆژەیەکى خزمەتگوزارى یان وەبەرهێنان پاکسازى و ڕووپێوى بە پێویستى کە و بەرنامەکانمانەوە نەخراوەتە و هەیە قابیلى دواخستن نین بۆ هەموو ئەمانەش دەزگا ئەنجومەنى لەگەل بەهەماهەنگى بەپێی ئەولەویەت بەرنامەکان دادەرێژین، مەرجى سەرەکى بەرنامەکانیش بە بوونى بودجەى پێویست و پشتگیرى سەرۆکایەتى ئەنجومەنی وەزیران و هاوکارییە ناوخویی

و دەرەکییەکانە. دەور و ڕۆڵى کەرتى تایبەت لە بوارى

مین البردندا چییە؟دەورى دونیادا هەموو لە تایبەت کەرتى کاریگەر و گرنگى هەیە لە ئاوەدانکردنەوە و بەرەوپێش بردنى کۆمەڵگا و گەشەپێدانى لە ئــابــوورى. ژێرخانى بوژاندنەوەى و کەرتى دا مین بوارى لە و کوردستاندا دەورى کۆمپانیاکان لەڕێگەى تایبەت دیارو بەر چاویان بینیوە بە تایبەت دواى خۆماڵى کردنى بەرنامەى کاروبارى مین لە ڕێگەى حکومەتى هەرێمى کوردستانەوە. ئەمانە بونەتە بەشێکى کاریگەر لەبەرە و پێش بردنى چاالکیەکان و گەشەپێدان بە ئامێر و توانا میکانیکى و لوجیستکییەکان کایەى هێنانە و پاکى مین هۆشیارى و چاالکیە بۆ نــوى کەرەستەى و ئامێر هەمەجۆرەکانى البردن و لەناوبردنى مین. ــان و داتــاکــانــى ــی ــان ژمـــــارەى قــورب

زیانەکانى مین لە کوردستاندا چەندە و چۆنن؟

زیانەکانى مین گەلێک زۆرن و هەمەجۆرن سەرەکى هۆیەکى مین نایەن، لەژمار و هۆى دەبێتە و ژینگەیە پیسبوونى وواڵت دیموگرافى نەخشەى گۆڕینى و سامان بە گەورە زیانێکى و زەرەر و سروشت و ژێرخانى ئابوورى دەگەیەنى و ئاسەوارەکانى یەکجار مەترسیدارن، مین تا بمێنێتەوە کاریگەرى زیاتر دەبێت و زیانى

زۆرتردەبێ. دوژمنە ئەو قوربانیانى لە باس ئەگەر گەورە و نهێنیەى مروڤ بکەین تا ئێستا لە کوردستان بە پێى بەشێک لە ڕوپێویە )14,000(بەرکەوتوى نزیکەى مرۆییەکان و (شەهید ٣714( لەوانە و هەیە مین ئەمە پەککەوتەن، و بریندار تر ئەوانى جگە لەو زیانە گەورانەى بەر مەر و مااڵت

و گیانلەبەرانى تر کەوتووە. پــیــشــەگــەرانــى ــە ل زۆر شێکى ــە ب کاروبارى مین و کارمەندەکان دەچنە ئەفغانستان و واڵتانى واڵتانى وەک

ئەفریقیا هۆى ئەمە چیە؟پیشەگەرانى و مین بوارى کارمەندەکانى شێکى بە کوردستان لە مین کاروبارى زۆریان بونەتە خاوەن شارەزایى و لێهاتویى بووەتە کوردستان جیاجیاکان، ــوارە بئەمەش ڕاهێنان گرنگى مەڵبەندێکى خودى لێهاتوویى و کارامەیى بەهۆى کارەکە بۆ بەپەرۆشییان و کەسەکان جگە دەزانن مرۆڤایەتى ئەرکێکى بە کە لە مین کاروبارى بەرپرسانى دەورى لە هەردوو ئیدارەى پێشوى هەولێر و سلێمانى و دەور و کاریگەرى ڕێکخراوە بیانییەکان لەسەر ڕاهێنان و ئامادەسازى پیشەگەرانى کاروبارى مین، ئەمانە هەمووى وایکردووە شــارەزا ببنە پیشەگەرانە لەو بەشێک و ) UN ( نێودەوڵەتى، پسپۆڕى و پێى پشتیان جیهانى ڕێکخراوەکانى ڕەوانە بەرنامەکانیان بەپێى و ببەستێت ئاژانسەکانى واڵتانەى ئەو بۆ دەکرین نێودەوڵەتیەکان ڕێکخراوە و )UN(ئەمانە پاکى دەگرنە ئەستۆ ئەرکى مین زانستى منافەسەیەکى و کێبڕکی لەناو نێو ستانداردە پێى بە پێشکەوتوو و I M A( مین کاروبارى دەوڵەتیەکانى S ( دەگەنە ئەو ئاستەى بنێردرێنە ئەو بۆ گرنگە سەروەرییەکى ئەمە واڵتانە. کورد و کوردستان کە ئێستا لە بەرنامەکانى )UN( کەسانى شیاوى کورد لە بوارێکى

ئاوا گرنگى مرۆیى دا کاردەکەن.

ئەندامێکى سەرکردایەتى یەکێتى نیشتمانى کوردستان:

وەرگرتنەوەى متمانە لە مالیکى کارێکى ئاساییە

جێگرى سەرۆکى دەزگاى کاروبارى مین:

هەشت ملیۆن مین لە کوردستاندا چێندراوە

ئا: عومەر غواڵمى

دیمانە: ~

د. ساالر باسیرە شوان ڕابەر عارف ڕوشدى

№

www.jamawarnews.com7 | 32 سێشەممە | 2012/07/03 | ژماره 708 | ساڵی

خوێندن و الوان

ئەحمەد، عیماد شەممە یەک ڕۆژى هەرێمى حکومەتى سەرۆکى جێگرى عیسمەت د. ــەڵ ــەگ ل ــان ــت ــوردس کو پـــەروەردە ــرى وەزی خالد مەحمەد گشتى بەڕێوەبەرى باپیر بەکر باپیر پــەروەردە ــى وەزارەت لە ئەزمونەکان جێگرى کۆبونەوەیەدا لەو کۆبوەوە. زانى پێویستى بە سەرۆکى حکومەت بەرچاو لە ئەزمونەکان هەستیارى بگیرێت و بەدوادا چونى ورد بۆ ڕاستى هەندێک لە کە بکرێت هەواڵە ئــەو

کەناڵى ڕاگەیاندنەوە باڵو کراونتەوە و لە ) سەحکردن هەڵە بونى لە باس ( ى دەفتەرى تاقیکردنەوەکانى پۆلى کراوە مامۆستا ژمارەیەک لەالیەن ١٢سەرۆکایەتى کــردەوە تەئکیدیشى و لە بەگرنگیەوە ــران وەزی ئەنجومەنى و دەروانێت ئەزمونەکان تایبەتمەندى کەس هیچ هەڵەى بەهۆى ڕێگەنادات خوێندکار ئایندەى مامۆستایەکەوە و گفتوگۆ دواى مەترسیەوە. بکەوێتە سەبارەت بە ڕاست و دروستى هەواڵەکە وەزیرى پەروەردە تەئکیدى کردەوە کە

لە بەگرنگیەوە ــەروەردە پ ــى وەزارەتتاقیکردنەوەکانى ڕوانیوە و ڕێگە بەهیچ کەسێک نادات سەرپێچى لە یاساکانى مەبەستەش بۆئەم و پەروەردەبکات چەند جارێک مەیدانى سەردانى هۆڵى بەرێوەبەرایەتى و تاقیکردنەوەکان جێگرى ــراوە. ک ئەزمونەکان گشتى سەرۆکى حکومەت وەزارەتى پەروەردەى لیژنەیەکى لە بەجێ دەست ڕاسپارد تایبەت بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر بابەتەکە ڕاى بۆ ڕاستیەکان و بهێنێنن پێک

گشتى و خوێندکاران ئاشکرا بکەن.

ــنـــەوەى ئــەنــجــامــى کــۆتــاى ــرتـ وەرگـلە جیا ئامادەى ١٢ى یەکەمى خولى مۆبایلەوە ڕێگاى لە ــردوو ڕاب سااڵنى

ڕادەگەیەنرێت.گشتى بەڕێوەبەرى ئەحمەد، جەبار ~ بە ــەروەردەى سلیمانى پپارێزگاى »خوێندکارانى ڕاگەیاند سلێمانى دەتوانن لە ڕێگاى ئاسیاسێڵەوە نمرەکانیان وەربگرنەوە و خوێندکارانى لە دەتوانن دهۆک و هەولێر پارێزگاى ڕێگاى کۆڕەکەوە نمرەى ١٢ى ئامادەیى

وەربگرنەوە«.

گشتى بەڕێوەبەرى ئەحمەد، جەبار ~ بە ــەروەردەى سلیمانى پ12ى نمرەى ــەوەى ــەران گ ڕاگــەیــانــد: ئامادەى بەدەست ئێمە نییە و کۆنترۆڵ هەموو لــە دەدات، لــەســەر ــارى ــڕی بحاڵەکاتێکدا لە دواى 7/10دەنگۆى ئەوە

پەیدا دەبێت کەى نمرە پەیدا دەبێت.لەبارەى پێدانى نمرەى 12ى ئامادەیى بە خوێندکاران ناوبراو وتى لە کۆتایی لەگەڵ گرێبەستێمان دا )5( مانگى گەیشتنى لەگەڵ کردووە ئاسیا سێڵدا نمرەى 12ى ئامادەى بە دەست ئێمە، ئێمە دەیگەیەنینەى ئاسیاسێڵ ئەوانیش بە دەیگەیەنن نامەوە کورتە لەڕێگاى خوێندکاران ئەوەى پەیوەندى بە سنورى پارێزگاى سلێمانییەوە هەبێت، بەاڵم لە هەولێر و دهۆک ئەوانیش ڕۆژانى ڕابردوو گرێبەستێکیان لەگەڵ کۆڕەکدا بەستووە نمرەى 12ى ئامادەى پارێزگاى هەولێر و دهۆک لەڕێگەى کورتەنامەى کۆڕەکەوە

دەگەیەنرێتە خوێندکاران.بۆ ڕاگەیاندنێکى ئاسیاسێڵ وتیشى کردووە، هەرکەسێک بیەوێت لە ڕێگاى موبایلەکەى خۆیەوە کۆدێکە یان ژمارەى دەتوانێ بکات داغڵ تاقیکردنەوەکەی

نمرەکەى وەربگرێتەوە.

کۆڵەکەکانی لە یەکێک بە ــان زمدادەنرێت، نەتەوە بوونی دروســت النکەی ساڵە چەندین کوردستان کوردیش ــووە، ب شارستانیەتەکان بــەاڵم ــە، ــەوەی ــەت ن ســاڵــە چەندین نیە، ستانداردی زمانی ئێستا تا ناوخۆی و بابەتی هۆکاری ئەمەش و دەرەکی هەبووە، بەاڵم لە ئەمڕۆدا کە حکومەت و پەرلەمانی کوردستان بوونی دروســت بۆ کار گرنگە هەن ڕەنگە بکرێت، یەکگرتوو زمــانــی زۆر یەکگرتوو زمانی دروستکردنی ــەاڵم ــەاڵت نــەبــێــت، ب ــ ــەرکــی دەس ئــت هــاوکــار و ــێ ــوان دەســــەاڵت دەتیارمەتیدەربێت، زمانی یەکگرتوو ڕۆڵ و گرنگی و پێگەی زمانە لۆکاڵیەکان لەناو نابات، بەڵکو ئەو شێوە زارانە زمانێکی بەاڵم دەمێنێت، بوونیان دەبێت دروست ستاندار یەکگرتووى کە زمانی نوسین و خوێندن دەبێت، بەڵکو ناکرێت دروســت زمانە ئەو زەمینە ئەنجامی لە دەبێت دروست سازى کردن بۆی، ڕەنگە زمان وەک پێویستە بۆیە نەسەپێنرێت یاسا دیالێکتەکانی ڕێکەوتنی لە جۆرێک ئەوە گرنگە هــەروەک بێت، لەسەر یەکالی بکرێتەوە کە ڕێنوسی کوردی

عەرەبی ی بێ و ئەلف ڕێنوسی بە التینی ڕێنوسی بە یان بمێنێتەوە هــەردوو ئێستا چونکە بگۆردرێت، شێوازەکە دەبینرێت، بیرمان نەچێت جەنگی هاتنی کــۆتــای دوای لــە هەڵوەشانەوەی و یەکەم جیهانی تورکی ڕەنوسی عسمانی خەالفەتی لە ئەلف و بێی عەرەبیەوە گۆردرا بە تورکەکانی ئەمەش التینی ڕەنوسی

بێبەش کرد لە فەرهەنگ و مێژوو و ئەدەب ی چەند سەد ساڵەی خۆیان کتێبەکۆنەکانییان دەدرا هەوڵ دواتر وەربگێرنە سەر نووسینی التینی، لە جدی کارکردنی بارودۆخێکدا هەموو لە دەبێت ڕۆڵی ستاندارد زمانی بۆ نشتیمانی ڕزگاری لە بوونەوە نزیک بوونی شێوەزاری جیاجیا تەواوەتی، کەم زمانێک هیچ گرنگی لــە نــە

زمانەشە ئەو عەیبەی نە دەکاتەوە هۆکاری کۆمەڵێک بەهۆی بەڵکو تێکەاڵوبوونی و و سروشتی ژینگەى زمانەکان و ئاستی پەیوەندییە جۆراو هەر قسەکەرانی نێوان جۆرەکانی جۆراو شێوەزاری دەکرێت زمانێک ئەو بەبێگومان ببن، دروست وجۆر قسەى کــوردیــەى ستانداردە زمانە لەسەر دەکرێت کاریگەری دەکاتە سەر

کوردی زمانی بوونی فراوان ئایندەی و یەکڕیزى و تێگەیشتن ئاستی و بۆیە نــەتــەوەى، یەکیەتی گەشەى کورد ئایندەدا نەوەکانی لەپێناوى هەیە ستاندارد زمانی بە پێویستی ئەمەش کە بێت ڕەسمی زمانی کە هەنگاوی بۆ نراوە، بەاڵم هێشتا کاری ماوە ئەو زمانە دەبێت هەموو کوردێک

بەهی خۆی بزانێت.

بەردەوامى خوێندکاران خولەکانى ڕێکخراو و ناوەند هەر واتــە نییە، خولێک دەیەوێت کاتێک سەنتەرێک بۆ خوێندکاران بکاتەوە ئەو خولە بۆ لەگەڵ دەیکاتەوە کورت ماوەیەکى ئەوەشدا بەردەوامى پێ نادات، تا زۆر ترین خوێندکار سودى لێوەرگرێت بە پسپۆڕى کە خوالنەى ئەو تایبەت بۆ و وانەکان وتنەوەى وەک دەوێت

مامۆستاى ئەو چونکە خوێندکاران، دەبیت دەکەن دابین خوالنە ئەو بۆ خولەکە تا پێبدەن پــارەى بڕیک دیاریکراوە، کاتیکى تا بەڕیوەببات ــدا ڕێــکــخــراوەکــانــى ــەوەش ــەگــەڵ ئ لبۆ نــاوە دایــان پــارەى کە ئەو بڕى دەیانەوێت و زۆرکەمە خوالنە ئەو چاالکى زۆرترین پــارە کەمترین بە ئەنجام بدەن، بۆیە ئەمە دەبێتە ڕێگر خولەکانى سەرکەوتنى ــەردەم ب لە

خوێندکاران بە شێوەیەکى باش. الیەکیشەوە ڕێکخراوەکان دەیانەوێت دابینکراوە بۆیان کە ــارەى پ بــەو بدەن ئەنجام جــۆر ــۆراو ج چاالکى و بگرێتەوە بوارەکان سەرجەم تا گەنجان و خوێندکاران ــارەزووى ئـبۆیە بگرێتەوە. تر توێژەکانى و لەسەر نابێت ئــەوتــۆى کاریگەرى خوێندکاران خولەکانى بە شێوەیەکى

باش.

گرنگە وەزارەتى پەروەردە لە هەموو بکاتەوە دەزگایەک پەروەردەیەکدا دەیانەوێت کە مامۆستایانەى ئەو بۆ خۆبەخشانە کار بکەن بۆ خوێندکاران لە خوێندکاران بە بڵێنەوە وانە و لەو تا خوێندکاران پشووى وەرزى ڕێگەیەوە خوێندکاران سودمەندبن لە تواناکانى مامۆستایان لەو پشووەدا.

دەبێت ڕێکخراوە خوێندکار و الوانەکان پــشــووى هــاویــن بــە هــەل بــزانــن بۆ

ئەوەى زۆر ترین چاالکى ئەنجام بدەن لە بەرژەوەندى خوێندکاران و گەنجان لەبەرئەوە ئەو پشووە ماوەیەکى باشە بۆ ئەنجامدانى چاالکى ڕێکخراوەکان و

کارکردن بۆ خوێندکاران و گەنجان.هـــەروەهـــا وەزارەتـــــى پــــەروەردە کوردستاندا ناوچەکانى لەسەرجەم ئەو ســەرجــەم لەگەڵ بێت هــاوکــار ــراو کــۆمــەڵــە و گــروپــانــەى ــخ ــک ڕێدەیانەوێت خزمەتى پەروەردە بکەن.

جێگرى سەرۆکى حکومەت وەزارەتى پەروەردەى ڕاسپارد ڕاستیەکان بۆ ڕاى گشتى و خوێندکاران ئاشکرا بکەن

بەڕێوەبەرى گشتى پەروەردەی سلێمانى:

دواى 7/10 ئەنجامى تاقیکردنەوەکانى دوانزەى ئامادەیى ڕادەگەیەنرێت

ڕۆڵی زمان لە پەروەردەی نەوەى نوێدا

خول بۆ خوێندکاران بەردەوامى نییە

ئا:~

ئا:~

ڕەوا کەمال

زیرەک مەحەمود

چارەنووسى ٨٨ هەزار خوێندکار...!

ــەرەوەردەو پـ لیژنەى ٦/٣0 ڕۆژى خوێندنى بااڵ لەپەرلەمانى کوردستان ــکــرد ــان ــدەی ــاوەن ــەو ن ــەردانـــى ئـ سـتاقیکردنەوەکانى ــەرى ــت دەف کــە بنەڕەتى 12ى پۆلى خوێندکارانى ــێــرى ــدا دەپــشــکــێــنــرا لــەهــەول ــێ تبینیم مــن ئــــەوەى ــەخــت، ــت ــای پهەرگیز تەلەفزیۆنەکانەوە لەشاشەى بۆ کە گرتوخانانەى ئەو بەقەدەر کارى ڕۆژنامەنووسى سەردانمکردوون نەبوو! خزمەتگوزارى هەرێمەدا لەم شوێنێک کراو، فەرامۆش شوێنێکى دەفتەرى پشکنینى لەشوێنى تەنها شوێنە ئەو نەدەچوو، تاقیکردنەوە بۆ دڵــت بەبینینى بــوو ناوەندێک ماندووببون و کۆششى ئەو خوێندکارە هەژارانە دەسووتا کە چەندین ساڵە خۆیانى بۆماندوودەکەن و ئاواتەخوازن بتوانن خوێندنیاندا ساڵى لەدواین نمرەى ئەو کۆلێژ وبەشە بەدەستبهێنن

کەکۆششێکى زۆریان بۆکردووە.پەرلەمانتارەکانى لێدوانى بەپێى بااڵ خوێندنى ــەروەردەو پـ لیژنەى 20 بــڕى کوردستان لەپەرلەمانى خــزمــەتــگــوزارى بــۆ دیــنــار ملیۆن بەاڵم دابینکراوە، نــاوەنــدەو ئــەو بڕە ئەو نەزانرێت ڕەنگە بەداخەوە ســەرف دا لەچى چــۆن و پــارەیــە ناوەندێک دەبێت بۆچى دەکرێت؟ کە بۆ ئەمساڵى خوێندن چارەنوسى ٨٨ هەزار خوێندکارى لەسەر بەندە دەبێت بێت؟ شوێنێکدا لــەوەهــا سویدى پـــــەروەردەى سیستمى ــرى وەزی ئاخۆ شێوەیەبێت؟ بــەو کارەساتە ئەو ئاگادارى پــەروەردە 12 دەفتەرێک 50 هەر کەلە بێت دەفتەرى هەڵەى تێدابێت)پشکنینى تەواوى بۆ نەکرابێت(، ئەگەر وەزیر سەردانى شارو شارۆچکەکانى دیکەى بەبیانوى نەکردبێت کوردستانى ــرى جــۆراوجــۆر ئــەى دەبــێــت وەزیئەو پشکنینى لەماوەى ــەروەردە پئەو دەفتەرانەدا چەندجار سەردانى تاچەند وەزیر کردبێت؟ ناوەندەى کەکۆششى ــووە ــەوەب ئ پــەرۆشــى دواى بەفیڕۆنەچێت؟ خوێندکاران ــەو نــاوەنــدە ســەردانــەکــەیــان بــۆ ئدەڵێن پــەرلــەمــانــتــاران وێــرانــەیــە میواندارى وەزیرى پەروەردەدەکەین ــر ــۆ پــەرلــەمــان! ئــەبــێــت وەزیـ بڕەخنە ــان ی بکرێت ــدارى ــوان ــی مسیستمى ئەگەرچى بکرێت؟ باران هێشتا هەرێمەدا لەم لێپرسینەوە دەبوو بەاڵم سەرەتادایە، لەخاڵى قبوڵ ئەوەى ویژدانى خۆى وەزیر نەکردایە، دەبوو دواى باڵوبونەوەى شێوازى لــەســەر زانیاریانە ــەو ئخوێندکاران دەفتەرى پشکنینى دودڵیەک هیچ بەبێ باڵوبویەوە دەستى لەپۆستەکەى بکێشایەتەوە، هەرێمەدا لەم هەمیشە وەک بەاڵم ــت کــەســێــک نــاچــاربــکــرێــت ــێ دەب

بەجێبهێڵێت. بۆئەوەى کورسیەکە ــەو هــەواڵــە ــ ــەوەى ئ ــ ــون ــ ــاڵو ب ــ بپۆلى خوێندکارانى بەدڵنیاییەوە حاڵەتێکى خستە بنەڕەتى 12ى دەروونى زۆر خراپەوە، خوێندکاران تاڕادەیەکى زۆر بێئومێدبوون لەوەى دەرئەنجامانەبکەن ئەو کەچاوەڕێى کۆششەکانیان کەلەتاقیکردنەوەو دەبێت ئــەوان دەکــرد، چاوەڕێیان چاوەڕێى ئەو یانسیبەبن کە دەوترێت بەاڵم تاقیبکەرەوە، خۆت شانسى خوێندکاران تاقیکردنەوەى ئــەم دواى 12 ساڵ لەکۆشش وماندووبون هیوابوونى بێ سەرئەنجام دەبێت و

لێ بەرهەم دێت.

مەریوان تۆفیق

№№

www.jamawarnews.com 8 | ساڵی 32 | ژماره 708 | 2012/07/03 | سێشەممەکورد لە میدیاکانەوە

ڕۆژنامەنووس دەیڤید کوخ لە ڕۆژنامەى باڵو ڕاپۆرتێکی )daily nation(جەنگى ناونیشانی ژێر لە کردوتەوە

سوتاندنى کوردستان تیایدا هاتووە:فڕۆکەکانى بۆردومانى بەهۆى ڕۆژانــە تاڵ چیرۆکى چەندین تــورکــیــاوە، لە گوزارشتن هەموویان کە ئارا دێنە کوردستانى لە سوتێنەر جەنگێکى عێراق، چونکە ڕێگا بە کوردەکان نادرێ

لە نیشتیمانى خۆیاندا بژین. کێوەکانى دڵى لەنێو خانەقا دۆڵــى لە یەکێکە ــە، ــدای ــراق ــێ ع بــاکــورى بەفر واڵتە، ئەم ناوچەکانى دیارترین شاخەکانى و بەرزایی ترۆپکى لەسەر تیشکى لەژێر دۆڵــە ئەم دەوروبـــەرى بەشکۆى درەخشانەوەیەکى ــۆردا خئەم ئارامى کە شتێک تەنها هەیە. گوندە دەشڵەقێنێت، سەداى بولبول و هەورەبریسکەى ئاسمانە، بەاڵم ڕۆژانى دانیشتوانى بۆ ڕۆژانیتر وەک ئەمساڵ ئــارام نییە، ئەم دۆڵــە کە ئەم دۆڵــە دوورە، تورکیاوە سنورى لە )100کم( لەالیەن بۆمباکانى تورکەکانەوە بریندار کراوە، واتە لەوساتەوە کە بەرپرسانى تورکیا جەختیان کردەوە ئامانجى ئەوان شۆڕشگێڕەکانە. کــوردە لەناوبردنى ــەرۆک س ــان ــەردۆغ ئ تەیب ــەب رەجـهێرشە ــەم ئـ ــا ــی ــورک ت وەزیـــرانـــى سەرکەتووانە بە زۆر سەربازییەى لەو ئاسایى خەڵکانى دەکات، ناوزەد بڕوایەدان فڕۆکەکانى تورکیا هێرشیان ئاوات زارگەلیش. گوندى کردۆتەسەر ئیدریس کە یەکێکە لە دانیشتوانى ئەم گوندە، ئاماژەى بۆ ئەوە کرد کە خۆى و خێزانەکەى کاتێک فڕۆکەکانى تورکیا گوندەکەى لە کاتژمێر )2(ى نیوەشەودا قوڵدا خەوێکى لە کــردووە، بۆمباران بووە. ئەو وتى:»ئەو شەوە کابوسێکى شوشەى سەرجەم بــوو، ڕاستەقینە

و ــوون ب وردوخـــاش خانووەکانمان فڕینى دەنگى بوو، کاول ماڵەکانمان بۆمبەکان تەقینەوەى و فڕۆکەکان خەڵکى بەڕاستى ترساندبوو«.

دانیشتوانى ئەم گوندە جەخت دەکەنەوە بۆمبەکان تەقینەوەى دەنــگــى کــە بۆتەمایەى تەقینەوەیان هێزى و بکات. دروست بومەلەرزەیەک ئەوەى زۆرینەى خێزانەکان لەگەڵ دەستپێکى نێودڵى بردۆتە پەنایان بۆمبارانەکاندا کردۆتە زلەکانیان بەردە و کێوەکان

سایەى خۆیان. مانگ دوو تێپەڕینى دواى هەنوکە باکورى گوندەکانى بۆمبارانى بەسەر عێراق، خێزانەکەى ئیدریس هێشتا لە

لە خۆى خزمەکانى لە یەکێک ماڵى لەگەڵ خێزانە ئەم دەژین. گوندێکیتر بچوکی ــى ــک ژوورێ خێزانیتردا دوو بچوکیان کردۆتە پەناگە، منداڵەکانیان لەدەرەوەى ماڵەکەدا گەمە دەکەن، بەاڵم ڕێگەى ئەوەیان پێنادرێ چەند مەترێک مندااڵنە ئەم دایکانى بکەونەوە. دوور ئەوەیان دەخستەڕوو کە دواى بۆمباران، توند ترسێکى دووچارى منداڵەکانیان دوورکەوتنەوەیان جورئەتى و بــوون نییە. خێزانەکەیان ئەندامانى لــە بیستنى لەگەڵ گوندانە ئەو مندااڵنى لەسەروو فڕۆکەکان هاتوچۆى دەنگى مــاوە بەکەمترین مــاڵــەکــانــیــانــەوە، خۆیان دەگەیەننەوە ماڵەوە و لەپشت

دایکیان خۆیان دەشارنەوە. ئیسماعیل نوێژکردنە، سەرقاڵى کە عەبدوڵاڵش تاڵى چیرۆکى وەبیرهێنانەوەى لەگەڵ بۆمبارانى گوندەکەیان، بەنائاسودەییەوە

سەر ڕادەوەشێنێت. )1٩٨٨( لەساڵى حسێن ــەدام سـلەناو کــوردەکــان دەیەویست کاتێک باکورى ــەر ــردەس ک هێرشى بــبــات، کوشت کەسى هەزار )100( و عێراق هەنوکە کرد. کاول زۆرى ماڵێکى و لەناوبردنى بۆتەمایەى دوژمنێکیتر گوندانە. ــەم ئ دانیشتوانى ئــارامــى عەبدوڵاڵ وتى:»ئێمە پێمانوابوو لەگەڵ بەدبەختییەکان ســەدامــدا، شکستى عێراقییەکان هەموو کۆتاییانهاتووە.

بەتایبەتى کوردەکان خۆشحاڵبوون بە کەسانێکیتر هەنوکە سەدام، شکستى ئێمەیەو ئــازارگــەیــانــدنــى سەرقاڵى دەیانەوێ بیانویەک بۆ لەناوبردنى ئێمە بدۆزنەوە. لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە عێراقین و کارمان بەسەر کەسەوە نییە، بۆچى

نابێ ئارامى بەخۆمانەوە ببینین؟«.خەڵکى ئەم ناوچەیە ڕێگەیان پێنادرێ بۆمبارانکراوەکەى گوندە ســەردانــى سەرجەم بکەن. زارگەلى واتا خۆیان بۆسەر گەڕانەوە بۆ داواکارییەکانیان ناوچە بۆمبارانکراوەکانیان لەسەرئاستى ڕووبــەڕووى واڵتەکە پارێزگاو ناوچەو حکومەت بوونەتەوە. نەخێر وەاڵمــى هاتوچۆى قــەدەغــەکــردنــى هــۆکــارى

دایکیان زێــدى بــۆ گوندنشینەکان گەڕاندۆتەوە بۆ پاراستنى ئاسایشى ئەم

گوندنشینانە. بە ڕێگە شێوەیەک بەهیچ بەرپرسان هەواڵنێران نادەن سەردانى ئەم ناوچانە بکەن. حکومەتى ڕەسمى کوردستانیش هەیەو )PKK(دا لەگەڵ کێشەیان شــەڕیــان چەندینجار لـــەڕابـــردوودا )PKK( ئەندامانى کردووە. لەگەڵدا کە ــەوە دەکــەن ــەوە ئ لەسەر جەخت لە خۆیان مافەکانى لە بەرگریى بۆ ــردووە. ب خەبات بۆ پەنایان تورکیا پەیوەندییە بەرپرسى مستەفا فەالح کوردستان حکومەتى دەرەکییەکانى وتى: »ئێمە لەم بڕوایەداین کە هەنگاوە چەکدارییەکان، بەهیچ شێوەیەک ئێمە لە ئامانجەکانمان نزیک ناکاتەوە. ئێمە بەهەرشێوەیەک سەرشانمانە ئەرکى دابماڵین لەچەک کوردانە ئەو بێت ئێمە ــەک. چ ــە داوەتـ دەستیان کــە کوردە لەگەڵ دانوستاندنێکمان ئێستا شۆڕشگێڕەکاندا دەستپێکردووە.«

تورکیا ئامادە نییە گفتوگۆى ڕاستەوخۆ تورکیا، بکات. کــوردەکــانــدا لەگەڵ کوردەکان بە هێرشى سەربازیى بۆسەر یەکێتى دەکــات. تۆمەتبار خاکەکەى هەنگاوە بەهۆى ئەمریکا ئــەوروپــاو )PKK( ئەندامانى چەکدارییەکانى خستۆتە ئەوانیان تورکیا، بۆسەر تیرۆریستییەکانەوە. گروپە لیستى فڕۆکەکانى تورکیا لەماوەى ئەم چەند چۆتەناو چەندینجار دوایــى، مانگەى عێراقەوەو ئاسمانییەکانى سنورە هێرشى کردۆتەسەر گوندەکانى باکورى تورکیا وەزیرانى سەرۆک واڵتە. ئەم کاتەى ئــەو تا خـــواردووە سوێندى گروپى )PKK( لەناو نەبات، دەست سەربازییانە بــەگــژداچــوونــەوەى لــە

هەڵنەگرێت.

ستار(ى )دەیــلــى ــەى ــام ڕۆژنچەند یاداشتی دەقــى تورکی تورکێکى توندڕەوى باڵوکردەوە ناوخۆى وەزارەتــى لە داوا کە تورکیا دەکەن بڕیارى داخستنى لە کورد ڕۆشنبیرییەکانى بنکە

تورکیادا بدات. ئەم زانیارییەکانى بــەپــێ ى تورکى کۆمەڵێک ڕۆژنامەیە: تورکیایان بەرپرسانى توندڕەو ئەگەر کردۆتەوە ئاگادار لەوە ــەو بــنــکــە فــەرهــەنــگــیــیــانــە ئـکوردەوە لەالیەن کە دانەخات لە شارە کوردییەکانى تورکیادا ــرەوە ــەژێ ل و ــن ــرێ ــوەدەب ــەڕێ ب

ــى کــرێــکــارانــى ــارت ــە پ ــەرب سهەڵوێستى ئــەوا کوردستانن، بنکە ئــەو لەبەرامبەر توند دەگــریــنــەبــەر، ڕۆشنبیریانە کات بــەزووتــریــن ــێ دەب بۆیە لێپرسینەوە لەکارو هەڵوێستیان

بکرێت. )ئەکشام( ڕۆژنامەى هەروەها ــەوەى ــردن ــاڵوک ــزى ب ــەراوێ ــەپ لدەقى یاداشتنامەکەدا، ئاماژەى تەیب ــەب )ڕەج قسەکەى بۆ ئەردۆغان( کردووە کە وتویەتى: پارتى لە پشتیوانیەک »هــەر دژایەتیکردنى ماناى کرێکاران، دەوڵەتى تورکیا دەگەیەنێت«.

)جۆن راڵف(ى ڕۆژنامەنوسى ناسراوى ــەى ــام ڕۆژن لــە وتــارێــکــى ئەمریکا )Wall Street Journal(جەخت تــیــایــدا بـــاڵوکـــردەوە، دا بۆ دەوڵەتێک دروستبوونى لەسەر بــەاڵم ئەمەش بە کــورد دەکــاتــەوە، هاوکێشەیەکى ئاڵۆز دادەنێت و پێى وایە کورد و واڵتانى دراوسێ ڕۆڵیان

لەم هاوکێشەیەدا هەستیارە. هاتووە: وتــارەکــەدا دەستپێکى لە دەوڵەتێکی پێکهێنانى هەوڵەکانى

ــان ــت ــوردس ــى ک ــم ــەرێ نـــوێ لـــە هالیەنە مشومڕى قۆناغى لە هێشتا ئەگەرى بــەاڵم کــوردیــیــەکــانــدایــە، سەربەخۆى کیانێکى دروستبوونى لەسەر گەرمى قسەوباسى کوردیى بۆتە مەسەلەیەش ئــەم دەکــرێــت، مایەى نیگەرانى دەوڵەتە دراوسێکانى دەوڵــەتــى هــەرســێ ئێستا عــێــراق و تاران، ئەنقەرەو دیمەشق سەرگەرمى کۆبوونەوەن بۆ گرتنەبەرى ڕێوشوێنى پێویست. ئێستاش بە نهێنى لەبارەى

دەوڵەتانى ــوێ ى ن هاوپەیمانێتى لەهەمبەر سوریاوە ئێران و تورکیا، عێراق، ــوێ ى ن ــەتــى دەوڵ و ــورد ک

کۆبوونەوەى بەردەوام لەئارادایە.وتارەکەدا بەشێکیترى لە هەروەها سیاسییەى سەرکەوتنە ئەو هاتووە: سەدامەوە ڕووخاندنى لەدواى کورد فاکتەرى ــردووە، ــ ک ــەرى ــەب دەســتدراوسێکانى دەوڵــەتــە بــزووانــدنــى عێراقە بۆ گێڕانى پیالنێکى هاوبەش و هەوڵێکى بەهەر دژ ستراتیژیانە

بەدەستهێنانى لەپێناو کــوردەکــان سەربەخۆیدا، کوردیش خۆى دەتوانێ ڕۆڵى گرنگ بگێڕێت ئەویش لەڕێگەى خودى پشتیوانى بەدەستهێنانى پاشان خۆیانەوە دانیشتووانەکەى ئەمریکا و وەدەستهێنانى ڕەزامەندى چەند زلهێزێکى ناوچەکە، دەبێ کورد ڕابگەیەنێت دراوسێکانى بە ئــەوە بۆ کــوردى دەوڵەتى دروستبوونى دەشێ بەڵکو نییە، ئەوان دژایەتى

ببنە دراوسێیەکى دڵسۆزى یەکتر.

جەنگى سوتاندنى کوردستان

داخستنى بنکە ڕۆشنبیرییەکانى کورد لەتورکیا

دەوڵەتێکى سەربەخۆى کورد لەئارادایە

№

www.jamawarnews.com9 | 32 سێشەممە | 2012/07/03 | ژماره 708 | ساڵی

ئــەوەى بۆ کۆمەڵگایەک هەموو لە نەوەیەکى دڵسۆز و نەتەوە پەرەست و لەسەرەتاى دەبێت بێت دۆست مرۆڤ پێگەشتن و دروست بوونى مرۆڤ فێر و شێوەکان لە بەشێوەیەک بکرێت پــەروەردە بەو قۆناغەکانیش پێى بە و دڵسۆز مرۆڤە ئەو دەگۆڕێت کردنە نیشتمانە پەروەرەت بۆ دروست ببێت.

زۆر کــوردى ڕاگەیاندنى ئێستادا لە کاریگەرى هەیە لەسەر پەروەردەکردنى بۆیە منداڵەکانمان، و نەوەکانمان ئێستا میللەتەکەمان مندااڵنى لە زۆر هەیە بیانى و کــۆرى ئەکتەرى کەم هەیە بیانى یاریزانى کەم نەیانناسێت بیانی هونەرمەندى کەم نەیاناسێت هەیە کە نەیاناسێت زۆر لە هونەرمەند کــە وەک ــاســن دەن ئــەکــتــەرەکــان و خۆیان واڵتەکانى مێژووى پاڵەوانى ڕاگەیاندنە بەهۆى ئەوەش ناساندوە بینراوەکانەوە کە هەموو کەس دەتوانى بینراوەکان، ڕاگــەیــانــە لــە تێبگات گەورەترین وایــکــردووە ئەمەش هــەر دابنێ منداڵەکانمان لەسەر کاریگەرى

لەبەر کاتژمێر )2( لە زیاتر ــە ڕۆژاندادەنیشن تەلەفزیونەکاندا شاشەکانى و بەجۆرێک تەماشاى مێژووى وواڵتێک و جەنگ شــەڕو لە پــڕە کە دەکــەن سەرکردە جۆرى جــۆراو ناوى و فێڵ منداڵ کــەم وواڵتــانــە ئــەو کۆنەکانى ئەمە ــەاڵم ب نەزانێت، نــاویــان هەیە و دڵسۆز سەرکردە نــاوى دەکــات وا میللەتەکەمان پەروەرەکانى نیشتمان لە بیر ئەو مندااڵنەدا نەبێت و بەردەوام وەک کە بکەن درامانە ئەو تەماشاى و تەماشاکەران بۆ لێهاتووە نەریتى بە تایبەت الى مندااڵن، بۆیە پێویستە ــەوەى ــەت ــى ن ــەن ــەکــان الی ــدن ــان ــەی ڕاگو دیــار سەرکردە و نەکەن فرامۆش بناسێنن کوردستان تێکۆشەرەکانى بەهەموو میللەتەکەمان نەوەکانى بە میللەتەکەمان مێژووى و توێژەکانەوە بە تەلەفزیونەکانەوە شــاشــەى لــە بینەران نیشانى جۆر جۆراو شێوەى مــنــدااڵن بــۆ تایبەتى بــە و بــدرێــت لە فلیم یان و چیرۆک بە بکرێت و کاتى بەرنامەى مندااڵن و هەواڵەکان و بەرنامەکانى تردا باسى لێوە بکرێت تا مندااڵندا و سەرجەم چین و توێژەکانى

نیشتیمان و سەرکردە میللەتەکەمان پەروەرەکانى میللەتەکەمان و ناودارانى ڕابــردوو ــارەزاى ش بناسن کوردستان

میللەتەکەمان بن.بینراوەکان ڕاگەیاندنە ئێستادا لە کاریگەریان لە پەروەردە زیاترە، چونکە و شاشەکان تەماشاکارانى ئێستادا لە لەو زیاترە زۆر بیانیەکان فلیمەکان و نەتەوەى الیەنى وەک کە بابەتەى خوێندندا ناوەندەکانى لە مــێــژووى ئەمەش هەر دەیخوێنن، منداڵەکانمان لە بێت، زیاتر کاریگەرى وایکردووە ئێستادا پێویستمان بەوە هەیە وەزارەتى پەروەردە و وەزارەتى ڕۆشنبیرى و الوان هەبێت تۆڵیان و توند پەیوەندییەکى تایبەتى بە و ڕاگەیاندنەکان لەگەڵ ڕێگەوە لــەو بینراوەکان، ڕاگەیاندنە بە پەروەردەیەکان بابەتە بدەن هەوڵ شێوەیەکى نەتەوەى دابڕێژن و نیشتمان وەزارەت و بێت دیار پێوە پەروەرانەى ڕۆشنبیریش گرنگى بە فلیمە کوردییەکان بدات و لە ڕێگەى شاشەکانەوە نیشانى لە لە بدات.گرنگە بینەرانى و مندااڵن کوردستانەوە بینراوەکانى ڕاگەیاندنە گرنگى بە مێژووى میللەتەکەمان بدرێت.

کۆمەاڵیەتی

هاوسەرگرى پرۆسەى ئەنجامدانى پەیوەندى بە بونى تواناى ئابووریەوە الى بەتایبەتى و گەنج گــەر هەیە ئابووریان بــارى کە کاتێک ــوڕان کئەو ئاسانى بە دەتوانن بێت باش تەمەنێکى لە بدەن ئەنجام پرۆسەیە ئێستاشدا لە خۆیدا، دیــاریــکــراوى حکومەتى هەرێم بڕێک پارەى داناوە وەک پێشینە بۆ ئەنجامدانى پرۆسەى

هاوسەرگیرى.

گەنجان کارێکى ئەو تۆیان نییەبە زانکۆ، خوێندکارى کاوە، زۆزگ پێشینەى پێدانى وت ~باشى کاریگەرییەکى هاوسەرگیرى ئەنجادانى بۆ گەنجان لەسەر هەیە چونگە هــاوســەرگــیــرى، ــرۆســەى پدەبێت خۆى گرنگى پێشینەیە ئەو کۆمەڵێک دەتــوانــێــت گەنجان بــۆ پڕ پێ پرۆسەیە ئــەو پێداویستى

بکاتەوە.داهاتێکى گەنجان لە زۆر وتیشى بێ بە بتوانن کە نییە تۆیان ئەو ئەنجام هاوسەرگیرى پێشینەیە ئەو بدەن، چونکە ئەو گەنجانە خوێندکار ئەتۆیان کارێکى کاریان یان و بوون

نییە.شوێنى نیشتەجێبون بدرێت بە

گەنجانبە ڕۆژنامەنوس ئەبوبەکر ئیدریس پێشینەى پێدانى وت ~هاوسەرگیرى کاریگەرى دەبێت لەسەر ئەو چى ئەگەر هاوسەرگیرى پرسى ڕاناوەستێ، کاتێکدا هیچ پرۆسیەلە

دەبــێــت، زۆر کــەم ڕێـــژەى ــەاڵم بـباوەڕناکەم بەاڵم دەبێت، کاریگەرى

کاریگەرییەکى زۆرى هەبێت.چارەسەرى پێشینەیە ئەو وتیشى چونکە ناکات، گەنجان گرفتەکانى هاوسەرگیرى تەنها گەنجان گرفتى

نییە.دروست گرفت چەندین هاوسەرگیرى بژێوى هەمویانەوە لەسەروى دەکات

ڕۆژانە.ــى هــەرێــمــى پــێــویــســتــە حــکــومــەتنیشتەجێبوون یەکەى کوردستان بدات ســاڵ پێنچ ــاوەى م بۆ تەنها پرۆسەى دەچنە تازە کەسانەى بەو بتوانن ئەوەى بۆ هاوسەرگیرییەوە، خۆیان بتوانن ساڵەدا 5 ماوەى لەو

دروست بکەن.پرۆسەى پێداویستییەکانى هاوسەرگیرى پڕناکاتەوە

بنەڕەتى مامۆستای کەریم، ڕێبوار ــە ــوای ــم ــێ پ وت ~ ــە ــ ب 5 پێدانى نابێت واى کاریگەرییەکى ملیۆن دینار وەک پێشینە بە گەنجان، وا شتێکى پێشینەیە ئــەو چونکە پرۆسەى پێداویستییەکانى کە ناکات

هاوسەرگیرى پڕبکاتەوە.دەکرێت پێشینەى هاوسەرگیرى زیاد

بکەنزانکۆ، خوێندکارى سەعید، شانۆ هاوسەرگیرى پێشینەى پــێــدانــى بۆ گرنگە هەنگاوێکى گەنجان بە

بۆ ــدان ب گەنجان یارمەتى ــەوەى ئئەو پێداویستییەکانى بەدەستهێنانى پرۆسەیە، بەاڵم دەبێت ئەو پێشینەیە ئەوەندە بێت کە لەگەڵ بازاڕدا بێتەوە گرفتەکانى لە بەشێک بتوانێت و لەبەرئەوە بکات، چارەسەر گەنجان دینار دەدرێت ملیۆن پێنچ ئێستادا لە دەکرێت هاوسەرگیرى پێشینەى وەک ئەوەى بۆ بکرێت زیاتر پێشینەیە ئەو

گەنجان سودى زیاتر لێوەرگرن. کوڕان کچان ترسیان لە پرۆسەى

هاوسەرگیرى هەیەلەبارەى پێدانى پێشینەى هاوسەرگیرى توێژەرى بێوار، فەرەیدون گەنجان بە پێشنیە وتــى: ~ بە کۆمەاڵیەتى گەنجان هاندانى بۆ هەیە کاریگەرى

ژنهێنان لە بیر کە کــوڕان یەتایبەتى پێکبهێنن. هاوسەرى ژیانى و بکەنەوە و کوڕ )بە گەنجان لە زۆرێک چونکە نەبوونى کچەوە( بەهۆى کەم دارایى و شوێنى نیشتەجێبوون و نەبوونى گرەنتى هاوسەرى لە ترسیان داهاتوو، ژیانى ماونەتەوە. ڕەبــەن بەناچارى و هەیە گرەنتى پیشینەیە ئــەو بەمەرجێک ژیانى ئەو کچ و کوڕە بکات و کێشەى پێداویستییەکانى و خانوو لە داراییان بکات. ــەم ــەراه ف ئاهەنگ و نــاومــاڵ زۆرە هێندە هەرێم بودجەى پێشموایە کە بەشى ئەوە دەکات هەموو خێزانیک خانوویەکى بۆ دابین بکرێت و موچەى شیاوى خۆى هەبێت وەک هاواڵتى نەک هەروەها حکومەت، فەرمانبەرى وەک

ملیۆن 15 لە کە شیاو پێشینەیەکى کەمتر نەبێت بدرێتە تازە هاوسەران.

بەناوى کە ملیۆنەى 5 ئەم وتیشى پێشینەوە دەدرێتە گەنجانى ئێمە، نەک هەر کێشەکان چارەسەر ناکات، بەڵکو زیادیشى دەکات. گەنجێک کە بەتەماى 5 ملیۆن خەون بە ژیانێکى نموونەیى و بەختەوەرە دەبینى و بەو هیوایە زەواج هاوسەرگیری، پرۆسەى دواى دەکات، ئینجا و کچەکە دووال چ کوڕەکە هەر گەورەیان هەڵەیەکى چ کە تێدەگەن ئینجا هــاوســەری، دواى ــردووە. ــ کبەرپرسیارێتى و ــى دارای کێشەکانى ــاڵ و ــى پــێــداویــســتــى مـ ــوون ــەب و نسەرهەڵدەدات و خێزان دەکاتە دۆزەخ. هاوسەرگیرى کێشەکانى چۆن ئیدى ناکاتە ملیۆن 5 ــات؟ دەک چارەسەر پارەى هۆڵ و تیپى میوزیک، بۆیە من بەناوى نەک ببڕن بڕەش ئەو پێباشە پێشینەوە گەنجان فریو بدەن و تووشى

کێشەى خێزانیان بکەن.2012دا بودجەى لە وتیشى ناوبراو ــێ بـــەرابـــەر تــێــچــوو و نــزیــکــەى سخەرجى بۆ حکومەت خەرجییەکانى و ئاهەنگ و گەشت بۆ ناپێویست و و سوتەمەنى نۆژنکردنەوە و ئیفاد زیادى وبــەرگ جل و موبایل کارتى زەواج پێشینەکانى کەچى کــردووە، ماونەتەوە. خۆى وەک خانووبەرە و لە بڕێک کە ساڵێک هەموو کەواتە ناچێتە خزمەتى زیاد دەکات، بودجە خێرە خزمەتگوزارییەوە، و خەڵک هێندە سێ حکومەت خەرجییەکانى کردن کردووە، کەچى خزمەت زیادى و خزمەتگوزارییەکانى خەڵک وەکخۆى

ماونەتەوە؟.

ئاساییە مرۆڤێکى کــوڕ وەک کچ ــەوە ــات ــادەک جــی لێکیان ــەوەى ــ ئ ،دروستبوونى فەسلەجى جەستەیانە کە پتەوى بونیادێکى وادەردەکەوێت کوڕ هەیە و کچیش بونیادێکى ناسک ، بەاڵم ئەمانە نابنە هۆى دروست بوونى کێشە بۆ هیچ الیەکیان، بەڵکو ئەوەى کێشە کارەکانى لە بریتیە دەکــات دروســت کۆمەڵگە و تێڕوانینى کلتور و کۆمەڵگە

هەمیشە کــە ڕەگـــەزە دوو ــەو ئ بــۆ بەسەر زاڵبێت یەکێکیان ــات وادەکـکلتورى و کۆمەڵگە دیکەیاندا، ئەوى تێدایە جوانى شتى کۆمەڵێک کوردى کە خزمەت بە مرۆڤ و ژیانى تاکەکانى ناو ئەم کۆمەڵگەیە دەکات، بەاڵم لەپاڵ ئەوانەشدا هەندێک کارى ناشرین هەیە دڵتەزێنى و ناخۆش دەرئەنجامى کە کارە لــەو یەکێکیش لێدەکەوێتەوە، کۆمەڵگەى ناو ناشرینانەى و نەشیاو

بەشوودانى بەزۆر لە بریتییە کوردى زەمانەوە دێر لە کێشەیە ئەم کچان، هەبووە و تا ئێستاش کەم تا زۆر بوونى هەیە، بۆیە دەمانەوێت هۆکارەکانى ئەم

کارەو دەرئەنجامەکانیشى بخەینەڕوو.بۆ کچان بەشوودانى بــەزۆر هۆکارى پێیان گەورەکان کە دەگەڕێتەوە ئەوە کەمدا تەمەنێکى لە دەبێت کچ وایە و خۆیەوە ماڵى بچێتە و شووبکات خزمەتى باوکى و دایک تاسەر نابێت 25 تەمەنى لە وایــە پێیان و بکەن ساڵى بەرەوسەر کچ ئەرکە بەسەرشانى مێردى ماڵى بچێتە دەبێت و ماڵەوە بریتیە دیکەش هۆکارێکى خۆیەوە، لــە قــســەى خــەڵــک و دەوروبــــەر کە لە تەمەنى 25 وایە هەر کچێک پێیان ئەوا نەکردبێت هاوسەرگیرى ساڵیدا لەوانەیە کارى نەشیاوى ئەنجامدابێت و نەوێرێت لەبەر ئاشکرابوونى ئەو کارەى بکات، هاوسەرگیرى داوە ئەنجامى دەزگاکانى ئامارەکانى و توێژینەوە هەرێمى ــى ــان ــاک دادگ و ــان ــرەت ــاف ئکوردستان دەریدەخەن کە 40% حاڵەتى و ژن ئەو هاوسەرگیرى جیابوونەوەى مێردانەن کە کچەکە بەزۆرى ماڵەوەیان دراوە بەشوو و خۆى هیچ ڕەزامەندییەکى زۆرجار نەبووە، هاوسەرگیرییەدا لەو ناخۆشتر کــارەســاتــى حاڵەتە ــەم ئبەدواى خۆیدا دەهێنێت لە کاردانەوەى ئــەو کـــارەى یــەکــەمــجــار بــەســەریــدا بریتین کاردانەوانەش ئەو سەپێندراوە لە خیانەتکردن و دەنگەدەنگى بەردەوام و نەگونجاندنى نێوان هاوسەرەکان و لە دواجاردا بە جیابوونەوە و تەاڵق کۆتایى

بە کێشەکان دێت.گەورەى و تاکەکان کۆمەڵگەو دەبێت خێزانەکان هەمیشە بە وریایى و داناییەوە خوشکەکانیان و کچ ژیانى لە بیر بکەنەوە و وەک مرۆڤێکى ئاسایى پرسى پێبکرێت بۆ هەڵبژاردنى ژیانى خۆى و هاوسەرێکى گەنجاو بۆخۆى بۆ ئەوەى و تەندروست خێزانێکى کۆتاییدا لە بۆ تەندروست تاکى و پڕخۆشەویستى

کۆمەڵگە بەرهەمبهێنن.

توێژەێکى کۆمەاڵیەتى:

کوڕان و کچان ترسیان لە پرۆسەى هاوسەرگیرى هەیە

منداڵەکانم پێویستیان بە بەرنامەى کوردییەناچارکردنى کچان بۆ شووکردن

ئا: باخان سەالح

ئا : هەوراز زایر

ڕاز جەبار

№

www.jamawarnews.com 10 | ساڵی 32 | ژماره 708 | 2012/07/03 | سێشەممە

ئانجیال مێرکل دەسەاڵتدارترین ئافرەتی جیهانە

هەمەڕەنگ

الیەن لە کە ئامار نوێترین پێى بە زیاتر مرۆڤ باڵوکراوەتەوە پزیشکانەوە لە هەموو بوونەوەرێکى سەر گۆى زەوى زانستییەکان لێکۆڵینەوە دەکات. قسە

ساڵ تێکڕاى تەمەنى مرۆڤیان 70 بــە 1٣ داناوە، کە لەو ماوەیەدا مرۆڤ ســـاڵ ســاڵ قسە دەکــات و ٦

خـــواردن دەخــوات ساڵیش 2٣ و هەر دەخـــەوێـــت. لــەو کەسێکیش سەدان مــاوەیــەدا ــواردن ــ ــۆن خـ ــ ت

ــوات، ئــەگــەر ــ دەخـلە کەسێک کێشى کیلۆ ٨0 ــا ت 75دابنێین، ئەو کەسە خۆیدا ژیــانــى لــە 1٣٣5 ــا ت 1250ــدەی ــن ــێ ــار ه ــ جـــى خـــۆى ــشـ ــێـ کـدەخوات خواردن 1000 ڕۆژانــە و

و هەڵدەمژێت هەوا لیتر لە هەر خولەکێکدا دڵى ٨0 تا 100 جار لێ دەدات هەروەها مرۆڤ لە ماوەى ژیانیدا دوو ملیارو 5٨ ملیۆن جار بێ ڕاوەستان

لێ دڵى کێشەیەک بچووکترین بەبێ و دەدات. مرۆڤ تاکە بوونەوەرە کە بەژنى ڕاستە و بە دوو پێ دەڕوات و بە درێژاى تەمەنى ڕۆژانە نزیکەى 20 هەزار هەنگاو

لە دەنێت کە دەگاتە هەنگاو ملیۆن ٨ســاڵــیــدا ســـاڵـــێـــک و 70 لـــە هەنگاوانەى ژمــــــــــارەى ــەو ئ

دەگاتە 500 ملیۆن هەنگاو دەکاتە نزیکەى 500 هەزار کیلۆمەتر کە

و بەو ئامارەش دەتوانین بڵێین کە هەر کەسێک بە درێژایى ژیانى خۆى ٩ جار پێ بە و سووڕاوەتەوە زەویدا گۆى بە

هەتا مانگ ڕۆییشتووە. گیانى بەشتێکى بەرگرى و داپــۆشــراوە سەرسوڕهێنەر کە مرۆڤە پێستى ئەویش دەکــات، لێ میکڕۆب ملیۆن ٣0 سەعاتێکدا هەر لە 2٩ کە دەنیشێت ســەرى لە ملیۆنیان دەکوژرێن و پاش ملیۆنە ٣0 ئەو سەعات 2هــەزارى 7 تەنیا لێ دەمێنێتەوە، لە گیانى مرۆڤدا 2 تا شوێنى ملیۆن 4مرۆڤ هەیە، ژان دەتوانێت بەرگریى تا 44 گـــەرمـــى بگرێت. پلە 4٨ــا ــ ــ ــەروەه ــ ــ هجـــەســـتـــەى مــــــــــــرۆڤ دەتوانێت تا 27 پلەى ژێر سفریش خۆى ڕابگرێت، مرۆڤ دەتوانێ 52 ڕۆژ تەنیا بە ئاو زیندوو بمێنێتەوە مرۆڤیش شوێنى هەستیارترین ڕەنگ هەزار 10 دەتوانێ کە چاوە

هــەروەهــا و مــنــداڵــى بناسێتەوە و ڕەش بە مانگیش جیهان تا ٨ ساوا

سپى دەبینێت.

پزیشکى ــازەى ت لێکۆڵینەوەیەکى ئەو کەسانەى ئاشکراى کردووە، کە و پەستى فشارو بێ ژیانێکى لە ئەگەرى ــەوا ئ دەژیـــن، غەمباریدا تووشبوون مەترسى بەرزبوونەوەى بە زەهایمەر لەالیانیانەوە زۆر زیاترە توێژەرانى تــردا. کەسانى لەچاو زەهایمەر بۆ ئەمریکى کۆمەڵەى دەڵێن »لەماوەى ئەم لێکۆڵینەوەیەدا لە پەیوەندیەک کە ــووە ــەوت دەرکئەگەرى توندو ژیانى نێوان شێوازى تــووشــبــوون بــە زەهــایــمــەردا هەیە و شپرزەیى ئاستى هەرچەندە و ژیانى لــە توند فــشــارى غەمبارى ئەگەرى ــەوا ئ بێت، زیاتر مــرۆڤــدا تووشبوون بە زەهایمەر زیاتر دەبێت« . بەپێى وتەى توێژەران، تووشبوانى بەرزى پاڵەپەستۆى خوێن و بەرزى لەناو »کۆرتیزول« هۆرمۆنى ئاستى خوێندا، بە ڕێژەى زیاتر لە دووجار تووشى زەهایمەر دەبن، بە بەراورد ئارام و لەگەل ئەوانەى لە ژیانێکى

تەندروستدا دەژین.

گرانترین مۆبایلى سەر زەوىمۆبایلى«Gold vish«ى سویسرى بە گرانترین مۆبایلى سەر زەوى دادەنرێت، یۆرۆ. ملیۆن ٣1 دەگاتە نرخى ئەو تایبەتمەندییەکانى لەوەى جگە مۆبایلە

بەشێکى زۆرى بەرنامە پێشکەوتووەکانى تێدایە، بەاڵم پێکهاتەى دروستکردنەکەى زیاتر نرخى مۆبایلەکەیان گران کردووە. جۆر چەندین و ئاڵتون لە مۆبایلە ئەم لە چەرمى باشترین جۆر و ئەڵماس لە

و ــراوە ــک ــت دروس تیمساح خەاڵتى »گینز«ى وەرگرتوە وەک گرانترین مۆبالى دنیا، بەاڵم تائێستا تەنها ٣ کەس

ئەم مۆبایلەیان کڕیوە.

لەشى تواناى هەیە 30 کیلۆگرام ئاسن ڕابکێشێت

بۆچى تایەى ئۆتۆمبێلەکان ڕەنگیان ڕەشە؟

»لـى زۆو لیـن« هاواڵتیەکـى تەمـەن »کواالالمپـور«ى شـارى سـاڵى 70توانـاى لەشـى مایلیزیایـە، واڵتـى ڕاکێشـانى هەموو جۆرە کەلوپەلێکى ئاسـنى هەیـە و هاوڕێکانـى نازنـاوى پـێ موگناتیزی«یـان »پیـاوى بۆنـەدا چەندیـن لـە و بەخشـیوە

نمایـش سەرسـوڕهێنەرەکانى توانـا موگناتیسـییە پیـاوە ئـەو دەکات. بووەتـە جێـگاى سـەرنجى پسـپۆڕان و شـارەزایان بەبـێ ئـەوەى تائێسـتا لەچییـەوە توانایـەى ئـەو زانرابێـت سـەرچاوەى گرتـووە، جگـە لـەوەش و هەیـە منداڵـى سـێ پیـاوە ئـەو

تایبەتمەندییـان هەمـان هەموویـان هەیـە. زۆو لیـن ئامـاژە بـەوەدەکات تـا هەیـە ئـەوەى توانـاى »لەشـى ڕابکێشـێت ئاسـن کیلۆگـرام ٣0کێشـە لـەم کـە بـەاڵم بگرێـت، و لەدەسـت توانایـە ئـەم تێپەڕبـوو

دەدات«.

تا ئۆتۆمبێلەکان تایەکانى ڕەنگى هیچ ڕەش ڕەنگى لە بێجگە ئێستا نەبینیوە، خۆیەوە بە ڕەنگێکیترى

ئەمەش بۆئەوە ئەگەڕێتەوە کە تایەکانى ماددەیەى ئەو

دەکرێن دروســت پێ مــــاددەیــــەکــــى یەوئەو مەتاتى مــــاددەیــــەش ــى ــەتـ ــفـ ــیـ سـنــــــەرمــــــى بۆیە ــە، هــەیــى ــەک ــاددەی متـــــــــــــــرى ێت کر ە ڵد تێکەنەرمیەکەى تا

ــت ــێـ ــربـ ــتـ ــەمـ کـــەى ــ ــەک ــ ــدی ــ ــون ــ وت

وبەرگەبگرێت، زیادببێت ماددەیى ماددەیەش ئەو ــە« کە »کــاربــونــى ڕەشـ

ئەمە وادەکات ڕەنگى تایەکان ڕەش زیادکردنى بیرۆکەى داهێنانى بن. ئەم ماددە کاربۆنیە بۆ ساڵى 1٨٣٩

دەگــەڕێــتــەوە کە

لە سەر دەستى چارلز گودیر داهێنرا کــارى بیرۆکەیە ــەم ئ ئێستا ــا وت

پێدەکرێت.

لە ئەمریکا فۆربیسى گۆڤارى ماڵپەرى ئافرەتى 100 نــاوى ڕیزبەندیدا نوێترین لەم ڕاگەیاندووە. جیهانى دەســەاڵتــدارى سەرەوەى لە مێرکل ئانجیال ڕیزبەندییەدا دایە. جیهان دەسەاڵتدارى ئافرەتانیترى هەروەها ئانجلینا جۆلى ئەکتەرى ئەمریکى

دایە. 2٩یــەم پلەى لە »ئــیــلــیــزابــێــت«

شـــــاژنـــــى بــەریــتــانــیــا ــەى ــل ــە پ ــ لدایە 4٩یەم

دایە. 52یــەم پلەى لە پلۆسى نانسى و دیلما کلینتۆن، هیالرى مێرکل، ئانجیال ڕۆسیف »سەرۆک کۆمارى بەڕازیل«، ئیندرا پیپسی«، کۆمپانیاى »ســەرۆکــى نۆیی شێرلى ساندێربرگ »یەکێک لە بەڕێوبەرانى فەیس بووک«، ملینا گەیس »هاوسەرى بیل گەیتس و ئەندامى کۆمپانیاى بیل و ملینا«، سونیا گاندى »سەرۆکى نیشتمانى کــۆنــگــرەى میشێل هیندستان«، »خاتوونى ئۆباما یـــــەکـــــەمـــــى ــا«، ــک ــری ــەم ئن یستیە کرالگــــــــــــارد »ســـەرۆکـــى ــى ــدوقـ ــنـ سـتى ڵە و ە د نێوئیرنە دراو«، ــۆرد ــ ــ ــف ــ ــ ڕۆزنــەرى ــ ــوب ــ ــەڕێ ــ »بخۆراکى کۆمپانیاى

گرێفت فوود«.

مرۆڤ، کائینێکی سەرسووڕهێنەر

هــەفــتــەێــەکــی پێش، دێتە ئاڵوز بەرە و کێشەکانت دەرۆن، زیــادبــوون ــاری ــە ب ــات ل ــاگ ئ

هەوڵبدە بێت، تەندروستیت بەدوای ژیانێکی نوێدا بڕۆیت .

کێشە خێزانییەکانت ــەرە و کــەمــبــوون ــ بــاری بـ دەڕوات، ئابووریت بەرەوباشی سەفەرێک دەڕوات،

دەگۆڕێت، ژیانت کە پێشت دێتە بۆتۆ هەفتە ڕۆژی باشترین

شەممەیە.

لـــە ســـەرەتـــای هــــەفــــتــــەدا ــت ــ ــان ــ ــارەک ــ کبـــەرە وبـــاشـــی ئاگات دەڕوات،

بێت، تەندروستیت باری لە تۆ بۆ هەفتە ڕۆژی باشترین

دووشەممەیە.4/20

-3/21

وڕ کــا

№

ــەت ــدارەک ــن ــەوی ئیارمەتیت داواى باشترە لێدەکات، بچیت و بەدەنگیەوە بکەیت، هــاوکــارى

دەستکەوتى دارایى باشتر دەبێت، سەرکەوتوو سۆزداریەوە لەرووى

دەبیت.

10/20-9/21

وو راز

ــه №تـ

5/20

-4/21

ـا گـــ

№

رۆژی بــاشــتــریــن بۆتۆ هەفتەیە ئەم ئاگا بە شەممەیە، هەندێک ــە ل ــە ببەرامبەرت کە فێڵ

دێت کۆتایی کێشەکان دەکرێت، و ژیانێکی ئاسوودەت لە پێشە.

11/20-10

/2ک 1

پشوو

№د

تۆ بۆ هەفتەیە ئەم هەفتەی خۆشترین ژیانت دەبێت چونکە ژیانی هەفتەیدا لەم هـــاوســـەرگـــیـــری

هاوسەرەکەت گەڵ لە دەبەستیت، سەفەر بکەن، باری داراییت تۆزیک

ئاڵوز دەبێت.

6/20

-5/21

ە وان

دو№

ئەکەویتە ــە ــاب ورینیگەران ــەوەو ــەڵ هتایبەت بە دەبیت، سۆزداریدا بوارى لە ــى ڕۆژان بۆ بەرنامە

خزمەتێکى دادەنێیت و داهاتوو ماوەیە ئەم دەکەیت، ــەرت دەوروبتێدایەو دارایى کاروبارى ئاماژەى

دەسکەوتى باشت دەبێت. 12/20-11

/21

ن ه وا

№ک7/20

-6/21

اڵ قرژ

№

دەگۆڕێت و کەشەکە ــەوە، ــت ــی ــەوێ ــەح ئبیر ــە ــەشـ ــەوانـ لـلـــە ســەفــەرێــک هەندێک بکەیتەوەو

گۆڕانکارى باشیشى تیدایە، هەواڵى خۆشى کارێکت پێدەگات و توانایەکى

باشى کارکردنت دەبێت.

1/20

-12/21

ک یس

№گ

هـــــەســـــت بــە ــى و ــ ــودەی ــ ــاس ــ ئکى ستیە و ر ند تەــاش دەکـــەیـــت، بـــێـــک ــگـ ــەنـ ــاهـ ئـ

دڵ خۆشکەر هەواڵێکى دەگێڕیت، ئەم رۆژی خوشترین دەبیستى،

هەفتەیە بۆ تۆ شەممەیە.

8/20

-7/21

ێر №ش

هەفتە ــاى ــەرەت ســێــکــى ــچ گــۆڕان ــی هــان و ــە ژیـ ــگ ل ــرن گا نتد کا شییە بە و هائـــەنـــجـــام مـــەدە

دەتحەوێنێتەوە هەلى پێشهاتەکان ســەرکــەوتــنــت بــۆ دەڕەخــســێــت،

سەفەرێکت لە پێشە.

2/20

-1/21

ڵ ه ت

№س

هەفتەیدا لـــەم گرفتى تــووشــى ــى ــتـ ــدروسـ ــەنـ تـبدە هــەوڵ دەبیت، لە بپارێزیت خۆت

هەندیک کەس، کەسێکى نزیکیت دوودڵ لێدەکات یارمەتیت داواى

مەبە لە یارمەتیدانى.

9/20

-8/21

ک ه ری

№ف

ئەم هەفتەیە بەئاگابە ڕووبەڕووبوونەوە، لە ــە خـــەون و ــک چــوننوێ ــى ــەک ــرۆژەی پهەندێک تــێــدایــەو

ئاماژەیەکى تێدەپەڕێنێت و کۆسپ تیایە بۆ هەندێک فێڵ و تەڵەکە بۆیە

پێویستە زۆر وریابیت.

3/20

-2/21

گ ه ن

ه ه№ن

№

بکەم؟ لــێ پرسیارێکتان بـــدەن ڕێــگــا تا ئــەرزا بە کەوتوون؟ چەند بەمنداڵى بەسەرپێ کەوتوون بێگومان زۆر کەوتوون بۆیە ئەگەر لە ژیانى گەورەیشدا ئەوشتە ــوەر ئـــەوا ــێـ بــکــەیــن بـــە پـ

سەرکەوتن مسۆگەرە. ئانتونى ڕابینز

غەمبارى ئەگەرى تووشبوون بە زەهایمەر زیاتر دەکات

www.jamawarnews.com11 | 32 سێشەممە | 2012/07/03 | ژماره 708 | ساڵی

وەرزش

یۆرۆى 2012 کە بە هاوبەشی لە هەردوو بەڕێوەچوو پۆڵەندا ئۆکرانیاو واڵتــى کیشوەرى هەڵبژاردەکانى تیایدا کە بەدەست بۆ کرد کێبڕکێیان ئەوروپا هێنانى نازناوەکە لەئەنجامدا هەڵبژاردەى مەزن بەسەرکەوتنێکى توانى ئیسپانیا بەسەر هەڵبژاردەى ئیتاڵیادا بە ئەنجامى یاریەکە بــەرامــبــەر بــێ گۆڵى چــوار بباتەوەو نازناوەکە بۆ خۆى دەستەبەر بکات، شایەنى باسە لە یۆرۆى 2012دا بە ڕادەیەکى زۆر ئەنجامەکان چاوەڕوان یەک هەر کە ئــەوەى وەکــو کراوبوون ئەڵمانیاو ئیسپانیاو هەڵبژاردەکانى لە پرتوگال لە پاڵێوراوە سەرەکیەکان بوون بۆ بەدەستهێنانى نازناوى یۆرۆى 2012 کەهەریەک لەم سێ هەڵبژاردەی توانیان بگەنە قۆناغى چارەکى کۆتایى هەرچەندە قۆناغی گیشتە ئیتاڵیاش هەڵبژاردەی چارەکی کۆتایی بە شێوەیەکی چاوەروان نەکراو وە پێشبینی ئەوە نەدەکرا کە ئەو هەڵبژاردەیە بگاتە فیناڵ وە ئەو ئاستە کۆمەڵەکانەوە قۆناغی لــەدوای بــەرزە توانیان ئیسپانیەکان بکات. پشکەش لێدانى بە بهێنن بە پورتوگال شکست سزا وە هەروەها ئیتاڵیەکانیش توانیان ئەڵمانیەکان لە نازناوەکە بێبەش بکەن هەموو کە ئیسپانیا هەڵبژاردەى وە چاودێرەکان پێیان وابووئەم هەڵبژاردەیە

بەهێزەوە پێکهاتەیەکى بوونى بەهۆى یانەى یاریزانەکانى لە زۆربـــەى کە بەرشەلۆنەو ڕیاڵ مەدرید پێک هاتبوون و بهێنن بەدەست نازناوەکە دەتوانن واش دەرچوو کە هەڵبژاردەى ئیسپانیا لە ــەورە گ زۆر ئەنجامێکى بە توانى ئیتاڵیا بەرێتەوە و نازناوەکە بە دەست پێشەنگى لە خۆى پێگەى و بهێنێت و بکات قایم هەڵبژاردەکاندا ڕیزبەندى هەڵبژاردەى ئیسپانیا یەکەم هەڵبژاردەیە کە توانیویەتى سێ نازناوى گەورە لەسەر ئەوانیش کە بهێنێت بەدەست یــەک پاڵەوانى و 200٨ یــۆرۆى پاڵەوانى جامى جیهانى 2010 و پاڵەوانى یۆرۆى 2012ەیە ، یەکێک لە ئەنجامە چاوەڕوان دەرەوەى کردنە ئەویش نەکراوەکان قۆناغى لە بوو هۆڵەندا هەڵبژاردەى یەکەمى پاڵەوانێتیەکەدا کە یەکێک بوو لە هەڵبژاردە بەهێزەکان و پاڵێوراوبوو بۆ بەدەست هێنانى نازناوەکە. شایەنى باسە هاوشێوەى ئەختەبوتەکەى جامى پێشبینى کە ئەفەریقا واڵتى جیهانى بۆ ئەنجامى یاریەکان دەکرد لە یۆرۆى 2012شدا فیلێک بە هەمان شێوە پێبینى لە یاریەکان دەکرد، بەاڵم ئەنجامى بۆ یارى کۆتاییدا بە پێی پێشبینى پێش فیلەکە هەڵبژاردەى ئیتاڵیا دەبوایە ببوایە بە پاڵەوانى یۆرۆ، بەاڵم پێشبینیەکەى توانیان ئیسپانیەکان و بوو خەڵەت

نازناوەکە دەستەبەر بکەن.

فرناندۆ ئیسپانیا هەڵبژاردەى یاریزانى تۆرێس بە گۆڵکارى جامى نەتەوەکانى ئەوروپا بۆ ساڵى 2012 دەست نیشان ئیسپانیا هەڵبژاردەى هێرشبەرى کرا. ــاوەى 1٨٩ ــ ــە م ــس ل ــۆرێ ــدۆ ت ــان فــرنو تۆمارکردووە گۆڵی سێ خولەکەدا گۆڵێکى دورست کردووە، و هێرشبەرى گۆمێز ماریۆ ئەڵمانیا هــەڵــبــژاردەى گۆڵى سێ خولەک 2٩1 مــاوەى لە ــت دروس گۆڵێکى و ــردووە ــارک ــۆم تیانەى هێرشبەرى بەمەش کـــردووە. چێلسى ئینگلیزى فرناندۆ تۆرێس جامى 2012 ساڵى بۆ ئەوروپا نەتەوەکانى دەست نیشان کرا. یاریزانى هەڵبژاردەى ئیسپانیا و یانەى بەرشلۆنەى ئیسپانى ئەوروپا دەست نیشان کرا.چوار گۆڵ بە گۆڵکارى جامى نەتەوەکانى داڤێد ڤیا لە ساڵى 200٨ بە تۆمارکردنى

چوار لــەو یەکێکە ــۆون ئ مایکڵ مانچستەر یانەى کە یاریزانەى گرێبەستەکانیانى بەفەرمى یونایتد ــرەى ــوێ ــەگ هـــەڵـــوەشـــانـــدەوە. بفەرمى مــاڵــپــەرى ــە ل هــەواڵــێــک مایکڵ ســـوورەکـــان شــەیــتــانــە تۆماس پارێز گۆڵ پاڵ لە ئۆون

گەنج یاریزانى دوو و کــوســزاک و جەیکۆب لــیــام نــاوەکــانــى بــە گرێبەستەکانیان کـــۆڵ جـــۆى ــەوە. لــەگــەڵ ــراوەت ــن ــێ ــوەش ــەڵ هگواستنەوەى دەرگــاى کردنەوەى هاوینە لە سەرەتاى ئەم مانگەدا ئەو پەیوەندى دەتوانن یاریزانە چوار

ئارەزوو کە یانەیەک بەهەر بکەن دەنگۆى ڕابــردوو لەماوەى بکەن. گواستنەوەى ئۆون هەبوو بۆ یانەى یانەیە ئەو بەاڵم ئیماراتى شەبابى لەگەڵ گرێبەستى ڕەتییانکردەوە بارى نائامادەیى بەهۆى واژۆبکەن جەستەیى یاریزانەکە بۆ یاریکردن.

ئەستێرەى ئینیێستا ــدریــس ــەن ئباشترین بە ئیسپانیا هەڵبژاردەى جامى ــى ــای ــۆت ک ــارى ــ ی یــاریــزانــى باشترین و ــا ــەوروپ ئ نــەتــەوەکــانــى یاریزانى پاڵەوانێتییەکە دەستنیشانکرا. هەرچەندە هیچ گۆڵێکى لە یارییەکەدا ئینیێستا ــەاڵم ــ ب تــۆمــارنــەکــرد، و کرد هاوڕێکانى زۆرى هاوکارییەکى مەترسییەکانى سەرچاوەى هەمیشە

ئیسپانیا بوو لە یاریى کۆتاییدا. 4 ــاوەى م لە ئینیێستا و ئیسپانیا یەک ــاوى ــازن ن ســێ ــردوو ــ ڕاب ساڵى لەسەریەکیان بەدەستهێناوە کە بریتین نەتەوەکانى جامى ــاوى ــازن ن 2 لــە .2010 جیهانى جــامــى و ــا ــەوروپ ئدواى بەرشلۆنە یانەى ئەستێرەکەى پاڵەوانێتییەکە نازناوى بەرزکردنەوەى بۆ ڕۆژنامەنوسان وتى »زۆر خۆشحاڵم جارێکیتر ئەم نازناوەمان بەدەستهێنا، ئەفسانەییە، ئەمە شتێکى دەگمەن و دووبارەبوونەوەى لۆجیکییەوە لەڕووى ساتە لەم چێژ دەمەوێت و ئەستەمە

شت گرنگترین ــرم، ــگ وەرب تایبەتە ئەوەیە ئیسپانیا بووە پاڵەوان، ئەوەش تیپەکە هەوڵى ئەو شتەیە کە هەموو یاریمان کرد ئێمە زۆر باش بۆ دەدا. و هەمیشە مەترسیداربووین لە نیوەى

10 بە ئیتاڵیا یاریکردنى دووەمیشدا یاریزان زیاتر هاوکارى کردین«. ئینیێستا سەرەکییەکان پاڵێوراوە لە یەکێکە باشترین نازناوى بەدەستهێنانى بۆ

یاریزانى پاڵەوانێتییەکە.

ڕاهێنەرى بــواســى ڤیالس ــدرى ــەن ئیانەى ڕاهێنەرى دەبێتە پرتوگالى تۆتنهام هۆتسپێرسى ئێنگلیزى و جێگاى ئەوەى پاش دەگرێتەوە ڕیدناپ هارى چاوەڕواننەکراو بەشیوەیەکى ڕێدناپ تا هەرچەندە دوورخرایەوە. یانەکە لە شتێکى هیچ بەفەرمى تۆتنهام ئێستا میدیاکانى بـــەاڵم ــدووە، ــان ــەی ــەگ ڕانگرێبەستەکە لەوەى دڵنیان ئینگلتەرا واژۆدەکرێت هەفتەیە ئەم کۆتایى لە هەواڵەکە بەفەرمى تۆتنهام دواتــر و ڕادەگەیەنێت. بەگوێرەى میدیاکانى ئەو واڵتە بواس گرێبەستێک بۆ ماوەى سێ ساڵ لەگەڵ تۆتنهام واژۆدەکات. بواس چێڵسى یانەى پێشووى ڕاهێنەرى کە ئەمساڵ وەرزى ناوەڕاستى لە بــوو ناوبراو دوورخــرایــەوە. پۆستەکەى لە بەڵێنى تۆتنهام بەرپرسانى لەالیەن پاوەندى ملیۆن 70 پێدراوە ــەوەى ئیاریزانان کڕینى بۆ بەردەست بخرێتە پرتوگالییەکە ڕاهێنەرە لەبەرامبەردا و تۆتنهام داهــاتــوو وەرزى بۆ دەبێت بگەیەنێتە خولى پاڵەوانەکانى ئەوروپا.

هەڵبژاردەى ڕاهێنەرى براندێلى چیزار لە گەورەکەیان شکستە دواى ئیتاڵیا یارى کۆتایى یۆرۆ بەرامبەر ئیسپانیا لە لە کۆنگرەیەکى ڕۆژنامەنووسیدا سوپاسى تیپەکە و یاریزانەکانى کرد بۆ گەیشتنیان سوپاسى هەروەها کۆتایی، یــارى بە ڕۆژنامەنووسانى واڵتەکەیکرد کە ڕۆڵیان وورەى بــەرزکــردنــەوەى لــە ــووە ــەب هکارەکانى بە بڕوایان و یاریزانەکان.

ڕاهێنەرەکە هەبووە.براندێلى وتى »پێشتر هەرگیز سوپاسى ئەمجارە بەاڵم نەکردووە، ڕۆژنامەکانم کە بکەم سوپاستان بەڕاستى دەبێت بڕواتان بە پڕۆژەکەى من و کارەکانم هەبوو. دەستەکەوتەکانمان و بین ڕازى دەبێت لە یۆرۆ بەرز بنرخێنین، ئێمە تیپێکمان دروستکردووە کە هەمیشە بەرەو پێشەوە دەکاتەوە، ڕاست هەڵەکانى و دەچێت

گۆڕانکارى کە تێدایە ئازایەتى هێندەى هەروەها بکات. بەهیزتر خۆى و بکات دەبێت سوپاسى یاریزانە یەدەگەکان بکەم کە سەلماندییان بەرژەوەندى تیپەکەیان نیشتیمانپەروەرییان هەستى و الگرنگە لەوەمان زیاتر یــۆرۆ لە ئێمە ــەرزە، بو چــاوەڕوانــدەکــرا کــە پێشکەشکرد گەیشتنمان بە یارى کۆتایى وەکو خەون

وابوو«.

یۆرۆی ٢01٢ و ئەنجامە چاوەڕوان کراوەکان

تۆرێس بووە گۆڵکارى یۆرۆى ٢01٢

مانچستەر یونایتد بۆندى ئۆون و چەند یاریزانێکى دیکەى هەڵوەشاندەوە

ئینیێستا بووە باشترین یاریزانى یۆرۆی ٢01٢

پێدەچێت ڤیالس بواس ببێتە ڕاهێنەرى توتنهام

براندێلى : سوپاسی هەڵبژاردەکەم دەکەم

ئازاد ڕەحمان

№

№№

№

№ خاوەنی ئیمتیاز

عەبدوڵـاڵ حاجی مەحمود

№ دیزاین

سەعید ئەحمەد

№ سەرنووسەر

پشدەر بابەکر

№ جێگری سەرنووسەر

عومەر غواڵمی

RebaziAzadi@Gmail.com www.JamawarNews.com 0748 010 8289

ناونیشان: هەرێمی کوردستان سلێمانی - گردی ریعایه - گەڕەکی 115 - کۆاڵنی 7 - دەرگای 6یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە )1981/5/25( بە ناوی )رێگای ئازادی(یەوە دەرچووە

»نرخ: 500 دینار«

دینا حایک: هەولێر شایەنە ببێتە نینا جەمال ئەلبومێکی نوێی ئامادەیە بۆ باڵوکردنەوەپایتەختى گەشتیارى واڵتانى عەرەبی

نالی، گەوەرە ترین شاعیرى کرمانجى خوارووە

هاوسەرى شازادەى بەریتانیا لەسەر شەقام دەخەوێت

بە بەهاى یەک ملیۆن دۆالر پێاڵوى کڕیوە

گۆرانییەک بۆ کوردستان بە 5 دەنگ

خـۆی جەمـال نینـا گۆرانیبێـژ، کچـە دادەنێـت و شـەرمن بەکەسـێکی دەیەوێـت کـە بەوەشـکرد ئامـاژەی نـەک دەربکەوێـت، گۆرانیبێـژ وەک

نمایشـکارى جلوبـەرگ. نینـا کە ئێسـتا لەواڵتی ئوسـتورالیا نیشـتەجێیە و تەنها لـە باڵوکردۆتـەوە، ئەلبومیشـی یـەک ئێستاشـدا ئەلبومێکـی نوێـی ئامادەیـە

بـۆ باڵوکردنـەوە. ئـەم کچـە گۆرانیبێژە ڕازییـە، پێشـتری لەئەلبومەکـەی کەموکوڕیشـی هەندێـک ئەگەرچـی ئـەو کـە پێیوایـە بـەاڵم تیابـووە، نەبونـی بەهـۆی کەموکوڕییانـەش )کات(ەوە بـووە، بـەو پێیەی سـەرجەم گۆرانییەکانـی ئـاوازی هۆنـراوە و هونەرمەنـد لەالیـەن ئەلبومەکەشـی »ڕائیـد شـامیل«ەوە دانرابـوون، بـەاڵم هەسـت ناکات لێکچـون لەبەرهەمەکانیدا هەبێـت و وتـی: هەریەکـە تاموچێژێکـی تایبەتی هەیە، بەاڵم بێگومان هەموشـی لـە هەسـتی یەک کەسـەوە هاتـووە، من ئـەو کاتـە ئـاواز و هۆنـراوەی کەسـانی تریشـم هەبوو، بەاڵم لەکاتی هەڵبژاردن دەرچـوو، کـەس یـەک هـی هەمـووی گۆرانییانـەی ئـەو کـە ڕەتیشـیکردەوە ڕەنگدانـەوەی ژیانـی خـۆی بێـت، بەاڵم بەقوڵـی چوەتـە نـاو هەسـت و نەسـتی

دەیانڵێـت. کـە گۆرانییانـەی ئـەو لەژیانـی بیـرم تائێسـتا دەڵێـت: نینـا هاوسـەرگیری نەکردۆتـەوە و لـەم کاتەدا لەبەرئـەوەی لێناکەمـەوە، بیریشـی هونەریەتـی و کاری سـەرەتای ئێسـتا پێشـیوایە هاوسەرگیری دەبێتە ڕێگر بۆ کارە هونەرییەکانـی، نـەک لەبەرئـەوەی بەڵکـو نـەدات، ڕێگـەی هاوسـەرەکەی کۆمەڵێـک هاوسـەرگیریدا لەحاڵەتـی کـە کچـان بـۆ پێشـەوە دێنـە ئـەرک گرنگـی پێویسـت وەک نەتوانێـت

بـدات. هونەرییەکـەی بەالیەنـی

»دینـا لوبنانـى ناسـراوى هونەرمەنـدى لـە بەنیـازە کـە ڕایگەیانـد، حایـک«

سـازکردنى بـۆ داهاتـوو کۆنسـێرتێکى چەنـد گۆرانـى بێتـە هەرێمى دینـا کوردسـتان. بـۆ هاتنـم وتـی: زۆر کوردسـتان کـردم، دڵخۆشـى ناوبانگـى پێشـتر

کوردسـتانم بیسـتبوو،

بـەاڵم کـە بینینـم بـاوەڕم بـە ڕاسـتییەکان بـە کـە بەوەشـدا، ئامـاژەى دینـا کـرد. بگونجێـت ئەگـەر داهاتـوو لـە نیـازە کۆنسـێرتى گۆرانـى لە هەرێمى کوردسـتان ئـەوەی دەربـارەی دینـا بـکات. سـاز پایتەختـى لـە ئێسـتادا هەولێـرى کـە هەرێمـى کوردسـتان، وەک پایتەختـى گەشـتیارى واڵتانـى عەرەبـى کاندیـد کـراوە، دەڵێت: مـن تەنیا هەولێرم شـارەکانى نێـو لـە بینیـوە کوردسـتان، بـە ڕاسـتى شـایەنە گەشـتیارى پایتەختـى ببێتـە عـەرەب، واڵتانـى شـارێکى چونکـە جـوان زۆر دڵگیـرە. و هـا ە و ر هەبـە سـەبارەت نـی ا د مە هونەروتـی: کـورد ە و خـە ا د بەلـە کام هیـچ ە نـد مە ر نە هوکوردەکان ناناسم، جـار زۆر بـەاڵم گۆرانـى لـە گوێـم گرتـووە کـوردى بـەاڵم نازانم هى کامە

. ە نـد مە ر نە هو

قوتابخانەى دامەزرێنەرى نالى گەوەرە ترین و بابان شیعرى خوارووە، کرمانجى شاعیرى ئەحمدى کوڕى ناوى خدرە، نالى میکایلیە بەگى ئاڵى شاویسى لەدەشتى وخۆڵ، خاک لە گوندى

شارەزوور هاتۆتە دنیاوە.بووە، دایک لە 1٨00ز ساڵى لە خراوەتە منداڵى لەتەمەنى هەر لەسەرتاوە حوجرە خوێندنى بەر »قورئانى پیرۆز وردەکتێبى فارسى خوێندووە، دواتر زانستەکانى ترى سەرف، و فەرموودە و قورئان فەلەک بەالغەو کەالم، نەحوو، خویندووە. وسیرە«ى و فیقهـ تاخوێندنى ئەمانەى تەواو کردووە

عیلمى« »ئیجازەى دواتر و شوێن چەندەها وەرگرتوو، مامۆستاى چەندەها والى سەردەمەى ئەو باشى تەواو دواى خوێندووە.

نالی خوێندنەکەى بوونى ڕۆشنبیرێکى و باش مەالیەکى بووە خۆى سەردەمى گەورەى لە زمانەکەى خۆى فارسى بێجگە باشى بە عەرەبى و تورکى و پێ شیعریشى تەنانەت زانیوە،

خزمەتێکى لەژیانیدا نووسیوون. زۆرى نەتەوەکەى کردووە، لەدواى تەمەنى، ساڵى پێنج و بیست

1٨4٨ز ساڵى لەدەوروبەرى واتە دەچێتە و جێدەهێلێت کوردستان

حەج و ناگەڕێتەوە بۆ کوردستان و دواى تەواو کردنى حەجەکەى ڕووى تا 1٨50ز ساڵى لە شام کردۆتە کۆتایى ساڵى 1٨54ز نالى لەشام میرنشینى ماوەیەدا لەو بووە، بابان دەڕووخێت و دەنگ و باسى هەست پێدەگات، ڕووخانەکەى دەکات خۆشیەکەى سلێمانى نەما، حەبیبەنەما، دۆست و ئەحبابەکانى سوپاکەى نەمان، جاران وەکو سوپاى تیاچوو، پاشا ئەحمەد ڕۆمى جێی گرتەوە، سالمیش نەک هەر هاندەرى نابێت کە بگەڕێتەوە لێدەکات بەڵکوتکاى سلێمانى نالى نا ئو مێد بووەو نەگەڕێتەوە. بەناعیالجى ڕووى لە ئەستەمبوول ئەحمەد لەالى لەوێ کردووەو لەگەڵ ئەبێت، بابان پاشاى ژیانێکى کوردەکانىتر پیاوە لەدیوەخانى ئەدیبانەیان ڕابواردووەو پاشادا ئەحمەد بانگیان مامۆستا بە هەموویان کردووە. لە کۆتایى ساڵى 1٨7٣ز کۆچى ئەستەمبووڵ شارى لە دوایى کردووە، لە گۆڕستانى قەرج تەرمەکەیان شارە ئەو ئەحمدى

بەخاک سپاردووە.

ى ویلیام شازادە هاوسەرى دەخەوێت شەقام لەسەر بەریتانیا و زەنگێکى ئاگادار کردنەوە ئەدات بە واڵتەکەی. دەسەاڵتدارانى بە مەبەستى پاراستنى مافى بێالنەکانى خستنەسەر تیشک و بەریتانیا میدلتۆن« »کەیت بابەتە، ئەو

ویلیام شازادە هاوسەرى ى شەقامەکانى لەسەر بڕیاردەدات لەندەنى پایتەخت لەگەڵ بێالنەکان ئازارەکانیان بە و هەست بخەوێت بکات. ڕۆژنامەى »دەیلى میرەر«ى خانمە ئەو باڵویکردەوە بەریتانى »لیزا لەگەڵ بڕیاریداوە ناودارە

پێشکەشکارى ماکسویل«ى بەرنامەى تەلەفیزیۆن ى لە هەڵمەتى »نوستن لە دەرەوەدا«بەشدار بێت. پێشتریش شازادە ویلیام بۆ هەمان لەگەڵ 200٩دا ساڵى لە مەبەست ڕۆژێکی و شەو چەند بێالنەکاندا

بەسەر بردوە.

ئافرەتێکـى ئەمەریکـى کـە خولیـاى تـا هەیـە پێـالوى کۆکردنـەوەى ملیـۆن یـەک بەهـاى بـە ئێسـتا هەرچەنـدە کڕیـوە. پێـاڵوى دۆالر مێردەکـەى لـە ئافرەتـە ئـەم مێردەکـەى بـەاڵم جیابووتـەوە، ئـەم پـارەی لـە بەشـێک داواى بەوتـەى چونکـە دەکات، پێاڵوانـە

پـارەى بـە پێاڵوانـە ئـەم خـۆى لەبەرامبەریشـدا کـڕاون. ئـەو ئافرەتەکـە نکۆڵـى لەم کارە دەکات بـە پێاڵوەکانـم هەمـوو دەڵێـت: و پـارەى تایبەتـى خـۆم کڕیـوە، هیچ کاتێکیـش نەمـداوە بـە برادەرەکانـم دەگاتـە هەندێکێشـیان نرخـى و

دۆالر. هـەزار چـوار

عەبدولقەهار گۆرانیبێژ: پێنج و جاف پەیوەند و لۆکە و زاخۆیى میرا و مۆنیکا پێکەوە گۆرانییەک بۆ زاهیر، هەڵکەوت دەڵێن. کوردستان بەرهەمەیە، ئەم ئاوازدانەرى کە لە گۆرانییە ئەم کە ڕایگەیاندووە عەبدولکەریم ئاراس د. تێکستى هەروەها خۆیەتی. ئاوازى لە و لە گەورە ئۆرکسترایەکى لەالیەن دەرەوەى کوردستان کارى بۆ کراوە. گۆرانییەکە، ناوەڕۆکى لەبارەى و خەم »لە وتى زاهیر هەڵکەوت

دەدوێ، نەتەوەییەکانمان خەونە دەکات نەتەوەکەمان مێژووى باسى سەروەرییەکانییەوە. و ئازار بە سەربەخۆیى خەونى و خاک باسى کوردستان دەکات. باس لە یەکسانى و مافى ئافرەت و مافى پیر و منداڵ باس دەکات. دیکە الیەنى زۆر و هەموومان دەبێ کە دەکات لەوە پشتى یەکترى بگرین بۆ سەرکەوتنى ئەم باسە جێگەی کوردستان«. شاهۆ دەرهێنەر لەالیەن بەرهەمە

تەیبەوە کلیپکراوە.

عیرفان نامیق

داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی عێراق

قوڵ و عێراق سیاسی قەیرانی ئەجندەو ناکۆکیەکان بوونەوەی دوای بـــە تــــازە ــۆی ــاری ــن ــی سدواهەمین لە دەهێنێت، خۆیدا داوای مــالــکــی ســیــنــارۆیــۆشــدا و پەرلەمان هەڵوەشاندنەوەى کرد، ی پێشوەخت هەڵبژاردنی جیاجیای ــەوەى ــاردان ک ئەمەش ئەو کــۆی لە ــەاڵم ب لێکەوتەوە کاردانەوانە جۆرێک لە رەش بینی بەدی دەکرێت، پرسی سەندنەوەی متمانە لە مالکی وایکرد کە ئەویش وەها داوایەک بکات کە چارەسەری لێناخوێنرێتەوە، عێراقی پرسی ــەدی ب ئێستا ــەى ــران ــەی ق ئـــەو بۆ گەراندنەوە لەرێگەى دەکرێت دەستور و رێکەوتنەکان چارەسەر داوای کاتێک ــەاڵم ب ــت، ــرێ دەکدەکرێت، دەستور جێبەجێکردنی جێبەجێکردنی داوای دەبــێــت تەنها نەک بێت مادەکان هەموو ــدی ــەرژەوەن ــەى لــە ب ــادان ــەو م ئالیەنێکی دیاریکراودایە، دەبێت بۆ هاوکێشەى کردنەوەى هاوسەنگ رەوای فەرمان و دەســەاڵتــداری رابگیرێت، دەستور پێشێلکردنی الیەنە گرفتە ئێستا ــەوەی ئـتۆمەتبار یەکتر سیاسیەکان دەستور پێشیلکردنی بە دەکەن دادگای ئەرکی ئەمە کاتێکدا لە ــەک الیــەنــێــکــی دەســـتـــوریـــە نـدژی لە چەک وەک کە سیاسی بهێنێت، بەکاری تر الیەنێکی پێشوەخت هەڵبژاردنی گریمان ئەنجامی لــە ئــایــە ئــەنــجــامــدرا گۆڕانی ئەوەندە هەڵبژاردنەکان پێویست کە روودەدات ــەورە گهاوپەیمانی دروســتــبــوونــی بــە هەڵبژاردنەکان دوای نەبێتەوە هێنانی پێک دڵنیایەوە بە ؟ سونەى و کورد کە حکومەتێک شەلەل حکومەتێکی نەبێت تێدا ــەردەوام ب ناتوانێت وە دەبێت حکومەتی پێکهێنانی وە بێت، زۆرینە وەک هەندێک خەوى پێوە دەبینن لە بەرژەوەندی هیچ پێک ئەوەی نیە، عێراقدا هاتەیەکی قەیرانەکانی قوڵکردۆتەوە ئەوەیە هەرێمی دروستکردنی رێگەى کە بەدیلی وەک سەربەخۆ و تازە واتا داخـــراوە، ژیــان بەیەکەوە مومکین ژیان بەیەکەوە ئەگەر نیە لە بەغداد رووبدات ئەوە ئەو ناوچەکانی بگەرێنەوە پێکهاتانە خۆیان حوکمی لەوێ و خۆیان ــەوەی هــەمــوو الیــەک بــکــەن، ئـقەیران کە ئەوەیە دڵنیان لێی نابێت، چــارەســەر قــەیــران بــە فیدراڵیەت کە بریار لەسەردراوى بەیەکەوە رێگەى عێراقە گەالنی ــەوەی ــون ــۆب ــۆی ک ــاس ژیــانــە، ئبەرژەوەندی فەلسەفەو و ئایدیا ئــابــووری جــیــاوازە بــەر لــەوەى دروستکردنەوەى عێراق وەک یەک موستەحیل شتێکی ببێتە وواڵت چارەسەری هەنگاوى پێویستە گۆرەپانی لەسەر کێشەکان کۆی لە چونکە ببینرێت سیاسی شەری قەیرانەکان بــەردەوامــی ــاردی الیــەنــەکــان بـــەردەوام سـئاڵۆز کێشەکان بەمەش دەبێت ــن و چــارەســەرەکــانــیــش ــردەب تنیگەرانیەکانی و ــر ت قـــورس شەقامیش فراوانتر دەبن، ئەوەى ئێستا کاتیەتی ئەوەیە لە عێراقدا بکرێن، ســەربــەخــۆ دادگــاکــان بەتایبەتیش دادگای دەستوری بۆ ئەوەى ئەو الیەنانە دەست نیشان بکات کە دەستور پێشێل دەکەن لەناوەوە و لە دەرەوە تا خەڵک

بیانناسێت.