giełdy papierów wartościowych w okresie kryzysu · giełdy papierów wartościowych w okresie...

paweł kulpakaSzkoła główna handlowa w Warszawie

giełdy papieróW WartOściOWych W OkreSie kryzySu

Wstęp

Dziesiątki migających monitorów, setki rozgorączkowanych ludzi wpatrują‑cych się z uwagą, czasami z przerażeniem w tysiące nieustannie zmieniających się cyfr, tak jakby od tego miała zależeć ich przyszłość i całe życie. Tak dziś wyglą‑dają parkiety giełd papierów wartościowych w większości rozwiniętych państw świata. Od Londynu, poprzez Nowy Jork, Tokio, Singapur, Hongkong, Frank‑furt, Paryż i dziesiątki innych miast posiadających rynki kapitałowe dokonuje się nieustannie obrót tysiącami różnorodnych instrumentów finansowych. W każdy dzień roboczy miliony inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych, pocho‑dzących z setek państw świata, gotowych jest zawierać miliardy transakcji prze‑różnymi aktywami finansowymi. Bez przesady można stwierdzić, że obecnie nad tym rynkiem, tak jak kiedyś nad Imperium Brytyjskim, słońce nigdy nie zachodzi. Ten rynek nigdy nie zasypia, wciąż pozostaje aktywny, tak jak aktywni są jego uczestnicy, chcący wykorzystywać każdą nadarzającą się okazję do osiągania do‑datkowych zysków i pomnażania swoich majątków.

Sprawnie funkcjonujący system finansowy jest niezbędnym elementem pra‑widłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej oraz jej rozwoju. Ułatwia nie tylko prawidłowe przeprowadzanie i rozliczanie transakcji gospodarczych, ale także transfer i alokację nadwyżek finansowych (oszczędności) umożliwiającą fi‑nansowanie różnorodnych inwestycji. Emancypacja pieniądza, wraz z dynamicz‑nym rozwojem transakcji o charakterze spekulacyjnym, doprowadziła w ciągu ostatnich dekad do sytuacji, w której rynki finansowe stały się bardzo istotnym elementem całego międzynarodowego porządku ekonomicznego współczesnego świata.

133giełdy papierów wartościowych w okresie kryzysu

Wybuch kryzysu finansowego na rynku kredytów hipotecznych latem 2007 r. w Stanach Zjednoczonych i następnie jego rozprzestrzenienie się na inne kraje i sektory gospodarki spowodowały wystąpienie niespotykanych w ostatnich de‑kadach perturbacji i zawirowań na rynkach finansowych. Realne sektory gospo‑darki w wielu państwach bardzo szybko zaczęły odczuwać negatywne następstwa tych zaburzeń. W 2009 r. doprowadziło to w wielu krajach do najgłębszej recesji gospodarczej od czasów wielkiego kryzysu z lat 30. XX w. W jej wyniku nastą‑pił niespotykany wzrost interwencjonizmu państwowego przejawiający się m.in. wielomiliardowymi pakietami służącymi do ratowania prywatnych instytucji fi‑nansowych zagrożonych bankructwem oraz do stabilizowania gospodarki i utrzy‑mywania zagrożonych miejsc pracy. Ubocznym, lecz niezwykle istotnym rezul‑tatem prowadzenia takiej polityki gospodarczej w wielu państwach jest ogromny wzrost deficytu budżetowego, skutkujący gwałtownym zwiększaniem się pozio‑mu długu publicznego. Stało się to przyczyną obecnego kryzysu niewypłacalno‑ści, który dotyczy coraz liczniejszej grupy krajów. Wśród nich znajdują się nawet państwa rozwinięte gospodarczo, takie jak np. Grecja, Islandia, Irlandia, Hiszpa‑nia, Portugalia, Włochy. W czasach, gdy czołowe agencje ratingowe (Standard and Poors, Moody’s Investor Service, Fitch Rating) stopniowo, lecz systematycz‑nie obniżają swoje oceny wiarygodności kredytowej kolejnym krajom i instytu‑cjom inwestorzy i rynki finansowe nie są już w stanie uwierzyć w wypłacalność nawet największych gospodarek współczesnego świata i nie chcą dłużej finanso‑wać ogromnych deficytów budżetowych nabywając kolejne, coraz to większe, emisje skarbowych papierów dłużnych. Tym samym 2007 r. bezpowrotnie zakoń‑czył kilkuletni okres hossy giełdowej, która w latach 2003 ‑2006 trwale gościła na większości rynków giełdowych, prowadząc do wywindowania cen notowanych własnościowych papierów wartościowych do bardzo wysokich poziomów.

Celem artykułu jest krótka analiza sytuacji panującej na czterech wybra‑nych do badania parkietach giełdowych, w kontekście stopnia współzależności tych rynków. Opracowanie oparto na analizie miesięcznych danych liczbowych z okresu: styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r. Czas ten obejmuje zarówno miesiące bez‑pośrednio poprzedzające wybuch kryzysu finansowego latem 2007 r., jak i okres jego rozprzestrzeniania się na inne kraje oraz sektory gospodarki, co pozwala na dokonanie rzetelnej i dogłębnej analizy stopnia współzależności wybranych do badania rynków giełdowych.

Praca powstała głównie w oparciu o dane źródłowe udostępniane przez Światową Federację Giełd Papierów Wartościowych (The World Federation of Exchanges) i jest wynikiem wieloletnich zainteresowań zawodowych i nauko‑wych autora. Wszelkie obliczenia wykonałem samodzielnie korzystając z podsta‑

134 paweł kulpaka

wowego oprogramowania komputerowego, jakim jest arkusz kalkulacyjny Excel. Zachowałem należytą staranność i uwagę w trakcie przeprowadzania kalkulacji i mam nadzieję, że uniknąłem dzięki temu zarówno poważniejszych błędów licz‑bowych, jak i merytorycznych.

analiza graficzna

Badanie koniunktury występującej na giełdach papierów wartościowych w Warszawie, Nowym Jorku, Londynie oraz w Niemczech oparto łącznie na analizie ośmiu indeksów giełdowych, które charakteryzują sytuację panującą na tych parkietach. Cztery spośród nich to wąskie indeksy giełdowe, w skład któ‑rych wchodzą tylko największe spośród notowanych spółek, cieszące się prze‑ważnie dużą renomą oraz ustabilizowaną pozycją rynkową (blue chip indices). Do tej grupy zaliczają się następujące indeksy giełdowe: NYSE US 100, charaktery‑zujący sytuację na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, FTSE 100, opisujący nastroje na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, DAX (Xe‑tra DAX Performance Index), odzwierciedlający koniunkturę panującą na Grupie Giełd Niemieckich oraz WIG 20 obliczany przez giełdę warszawską. Cztery ko‑lejne indeksy uwzględnione w badaniu to tzw. szerokie wskaźniki charakteryzu‑jące koniunkturę giełdową (broad indices). Obliczane są one na podstawie zmian cen większości notowanych na danym rynku spółek. Do tej grupy zaliczają się na‑stępujące indeksy giełdowe: NYSE Composite, charakteryzujący sytuację na No‑wojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, FTSE All, opisujący nastroje na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, CDAX, odzwierciedlający ko‑niunkturę panującą na Grupie Giełd Niemieckich, Warszawski Indeks Giełdowy WIG, obliczany przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Badanie tych dwóch grup indeksów pozwala na obiektywne zmierzenie stopnia współza‑leżności występującego nie tylko pomiędzy cenami największych spośród noto‑wanych na tych rynkach spółek, co jest możliwe dzięki analizie wąskich indek‑sów skupiających właśnie te firmy, lecz także koniunktury panującej na całych tych rynkach, co umożliwia badanie drugiej grupy szerokich indeksów giełdo‑wych.

Badanie wszystkich sześciu par analizowanych indeksów giełdowych: NYSE US 100 i WIG 20, FTSE 100 i WIG 20, DAX i WIG 20, NYSE Composite i WIG, FTSE All i WIG oraz CDAX i WIG (rys. 1, 2, 3, 4, 5, 6) potwierdza i dowodzi wy‑stępowania wysokiego stopnia współzależności koniunktury giełdowej na czte‑rech publicznych rynkach papierów wartościowych.


Rys. 1. Indeks NYSE US 100 i WIG 20 w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: The World Federation of Exchanges: www.world ‑exchanges.org (26.08.2012).

Do końca czerwca 2007 r. ceny większości notowanych akcji rosły, czego od‑zwierciedleniem jest wzrostowy trend badanych indeksów giełdowych. Napływ pierwszych niepokojących informacji z rynku kredytów hipotecznych w Stanach Zjednoczonych doprowadził do wystąpienia na giełdach przejściowych spadków w lipcu i sierpniu 2007 r. Skala zaczynającego się wówczas kryzysu była jednak nieznana zarówno dla większości inwestorów, jak i pozostałych uczestników ży‑cia gospodarczego. W tej początkowej, niejako ukrytej jego fazie najpierw stara‑no się ignorować wszystkie pojawiające się i napływające negatywne informa‑cje, a później bagatelizowano ich znaczenie i wpływ na gospodarkę. Większość uczestników rynków kapitałowych uważała lub miała nadzieje, że poprzedni kil‑kuletni okres szybkiego rozwoju gospodarczego i dobrej koniunktury będzie kon‑tynuowany. Ta swoista inercja oczekiwań, będąca w oczywistej sprzeczności z co‑raz to liczniejszymi nowo napływającymi negatywnymi informacjami z sektora finansowego Stanów Zjednoczonych spowodowała powrót na parkiety giełdowe dobrej koniunktury, co paradoksalnie zaowocowało dwoma kolejnymi miesiąca‑mi wzrostów (wrzesień ‑październik 2007 r.).

136 paweł kulpaka

Rys. 2. Indeks FTSE 100 i WIG 20 w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Ibid.

Rys. 3. Indeks DAX i WIG 20 w miesiącach: styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Ibid.

W końcu 2007 r. kryzys z rynku kredytów hipotecznych subprime1 w Sta‑nach Zjednoczonych zaczął się „rozlewać” na cały rynek kredytów hipotecznych,

1 Kredyty hipoteczne niskiej jakości udzielane często osobom, które nie miały pracy, stałych do‑chodów ani innych aktywów poza nabywaną nieruchomością.


co miało fatalny wpływ na kondycję całego amerykańskiego systemu finanso‑wego. W zglobalizowanym świecie finansów kryzys ten musiał błyskawicznie i nieuchronnie rozprzestrzenić się na inne kraje, tym bardziej, że znaczna część dłużnych papierów wartościowych emitowanych na podstawie zaciąganych w Stanach Zjednoczonych kredytów hipotecznych, w ramach operacji sekuryty‑zowania aktywów, była nabywana przez zagranicznych inwestorów instytucjonal‑nych, w tym szczególnie przez banki. Tym samym w końcu 2007 r. kryzys stał się faktem. Nie dał się już dłużej ignorować, czy też sprowadzać do przejściowego problemu za dużo wybudowanych domów w Ameryce. Zapoczątkowało to okres spadków na giełdach. Bessa ta była kontynuowana przez kilkanaście następnych miesięcy, prowadząc do około 50% spadków badanych indeksów giełdowych. Wydarzenia te nabrały szczególnego dramatyzmu po bankructwie banku inwe‑stycyjnego Lehman Brother we wrześniu 2008 r., skutkując prawdziwą paniką na giełdach oraz niespotykanym spadkiem zaufania uczestników rynków finanso‑wych. Ostatecznie badane indeksy giełdowe osiągnęły swoje minima na przeło‑mie lutego i marca 2009 r. w sytuacji, kiedy oczywiste było już, że kryzys z sekto‑ra finansowego „rozleje” się na realną sferę gospodarki prowadząc do wystąpienia recesji w wielu krajach.

Rys. 4. Indeks NYSE Composite i WIG w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Ibid.

Uchwalane wielomiliardowe pakiety stymulacyjne (od 2008 r.) oraz podej‑mowane w wielu rozwiniętych krajach świata nadzwyczajne działania w polityce

138 paweł kulpaka

monetarnej (od 2008 r.) powodujące skokowe i ogromne wzrosty podaży pienią‑dza doprowadziły do odwrócenia się wcześniejszego głębokiego trendu spadko‑wego. Od marca 2009 r. na giełdy powróciła dobra koniunktura. Przez resztę roku indeksy giełdowe rosły odrabiając znaczną część wcześniejszych strat. Trend ten był w mniejszym stopniu kontynuowany w 2010 r. oraz w pierwszej połowie 2011 r. prowadząc do dalszych umiarkowanych wzrostów cen większości noto‑wanych spółek.

Rys. 5. Indeks FTSE All i WIG w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Ibid.

Niezadowalające rezultaty większości wcześniej uchwalonych i realizowa‑nych pakietów stabilizacyjnych (2008 ‑2009) oraz narastające kontrowersje wokół negatywnych skutków podejmowanych nadzwyczajnych działań w polityce mo‑netarnej przez czołowe banki centralne współczesnego świata wraz z utrzymującą się fatalną sytuacją na rynku pracy i narastającym lawinowo problemem zadłuże‑nia sektora publicznego w kolejnych krajach (Islandia, Irlandia, Grecja, Hiszpa‑nia, Portugalia, Włochy, Japonia, Stany Zjednoczone) doprowadziły do ponowne‑go gwałtownego, głębokiego i zaskakującego załamania się rynków giełdowych w sierpniu 2011 r. Choć w kolejnych miesiącach nastąpiło odreagowanie tej po‑nownej bessy, narastające problemy gospodarek większości rozwiniętych krajów świata, które nie są w stanie trwale poradzić sobie z tym długim – już przecież ponad pięcioletnim kryzysowym okresem zawirowań i perturbacji dotykających zarówno sektory finansowe, jak i realne sfery gospodarek – nie skłoniły inwesto‑rów do szerszego kupowania notowanych na giełdach akcji na przełomie 2011 i 2012 r.


Rys. 6. Indeks CDAX i WIG w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Źródło: Ibid.

analiza empiryczna

Pogłębiając wcześniejsze graficzne badanie stopnia współzależności ko‑niunktury na analizowanych rynkach giełdowych dokonamy obliczenia i cha‑rakterystyki kilku podstawowych parametrów empirycznych, które pozwalają na obiektywne porównanie stopnia współzależności tych rynków. Pierwszą grupą rozpatrywanych wskaźników będą obliczone w tab. 1 współczynniki zmienno‑ści charakteryzujące osiem analizowanych indeksów giełdowych. Najmniejszy‑mi wahaniami charakteryzowały się indeksy na giełdzie londyńskiej, co świad‑czy o dużej dojrzałości i względnej stabilności tego rynku. Wartość obliczonych współczynników zmienności ukształtowała się na poziomie 11,76% dla wąskie‑go indeksu FTSE 100 i na zbliżonym poziomie 12,24% dla szerokiego indeksu FTSE All. Na Grupie Giełd Niemieckich obserwowana skala zmienności ukształ‑towała się na wyższym poziomie, przy czym był on zdecydowanie większy dla całego rynku, czego odzwierciedleniem może być szeroki indeks CDAX, w po‑równaniu z grupą największych spośród notowanych spółek tworzących wąski in‑deks DAX.

140 paweł kulpaka

Tabela 1

Wartości podstawowych parametrów statystycznych charakteryzujących wybrane do analizy indeksy giełdowe w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Indeks giełdowy Wartość średnia Odchylenie standardowe Współczynnik zmienności (%)NYSE US 100 5 796,3 944,8 16,30%NYSE Composite 7 897,9 1 278,7 16,19%FTSE 100 5 594,1 657,8 11,76%FTSE All 2 876,2 352,0 12,24%DAX 6 282,3 938,7 14,94%CDAX 354,5 63,4 17,90%WIG 20 2 665,9 568,3 21,32%WIG 43 621,3 9 355,1 21,41%

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych: The World Federation of Exchanges: www.world ‑exchanges.org, 10.08.2012 ‑30.08.2012.

Obliczony współczynnik zmienności dla indeksu DAX ukształtował się na poziomie 14,94%, podczas gdy wartość analogicznego wskaźnika dla szerokie‑go indeksu CDAX, odzwierciedlającego koniunkturę na całym rynku wyniosła aż 17,90%. Oba indeksy charakteryzujące sytuację na Nowojorskiej Giełdzie Papie‑rów Wartościowych, zarówno wąski indeks NYSE US 100, jak i szeroki indeks NYSE Composite, charakteryzowały się podobną skalą zmienności. Wartość obli‑czonego współczynnika zmienności dla indeksu NYSE US 100 wyniosła 16,30%, podczas gdy dla NYSE Composite ukształtowała się na poziomie 16,19%. Naj‑większą zmiennością charakteryzowała się sytuacja na Giełdzie Papierów War‑tościowych w Warszawie, która jest zdecydowanie najmłodszym i najmniejszym z badanych publicznych rynków papierów wartościowych. Współczynnik zmien‑ności dla wąskiego indeksu WIG 20 wyniósł 21,32%, a jego wartość dla szerokie‑go indeksu WIG ukształtowała się na poziomie 21,41%. Świadczy to o zdecydo‑wanie większej skali zmienności polskiego giełdowego rynku akcji w porównaniu z analizowanymi wybranymi dojrzałymi rynkami zagranicznymi. Potwierdza to tym samym występowanie większego ryzyka inwestycyjnego na publicznym gieł‑dowym rynku papierów wartościowych w Polsce, który wciąż zaliczany jest przez inwestorów zagranicznych do grupy rynków wschodzących (emerging markets).

Empiryczne badanie stopnia współzależności koniunktury giełdowej na wy‑branych czterech publicznych rynkach papierów wartościowych oparto na ana‑lizie obliczonych w tab. 2, 3, 4, 5 współczynnikach korelacji liniowej Pearsona pomiędzy rozpatrywanymi ośmioma indeksami giełdowymi oraz miesięcznymi stopami zwrotów z tych ośmiu indeksów giełdowych.


Tabela 2

Wartości współczynników korelacji liniowej Pearsona dla wybranych do analizy indeksów giełdowych skupiających największe spośród notowanych spółek (blue chip

indices) w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.Indeks NYSE US 100 FTSE 100 DAX WIG 20

NYSE US 100 1,00 0,93 0,81 0,93FTSE 100 0,93 1,00 0,90 0,93DAX 0,81 0,90 1,00 0,82WIG 20 0,93 0,93 0,82 1,00

Źródło: Ibid.

Tabela 3

Wartości współczynników korelacji liniowej Pearsona dla wybranych do analizy szerokich indeksów giełdowych skupiających większość spośród notowanych spółek

(broad indices) w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.Indeks NYSE Composite FTSE All CDAX WIG

NYSE Composite 1,00 0,95 0,97 0,91FTSE All 0,95 1,00 0,92 0,92CDAX 0,97 0,92 1,00 0,94WIG 0,91 0,92 0,94 1,00

Źródło: Ibid.

Tabela 4

Wartości współczynników korelacji liniowej Pearsona dla wybranych do analizy miesięcznych stóp zwrotu z indeksów giełdowych skupiających największe spośród

notowanych spółek (blue chip indices) w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.Indeks NYSE US 100 FTSE 100 DAX WIG 20

NYSE US 100 1,00 0,84 0,83 0,77FTSE 100 0,84 1,00 0,82 0,75DAX 0,83 0,82 1,00 0,77WIG 20 0,77 0,75 0,77 1,00

Źródło: Ibid

Tabela 5

Wartości współczynników korelacji liniowej Pearsona dla wybranych do analizy miesięcznych stóp zwrotu z szerokich indeksów giełdowych skupiających większość spośród notowanych spółek (broad indices) w miesiącach styczeń 2006 r. ‑maj 2012 r.

Indeks NYSE Composite FTSE All CDAX WIGNYSE Composite 1,00 0,87 0,88 0,79FTSE All 0,87 1,00 0,78 0,76CDAX 0,88 0,78 1,00 0,80WIG 0,79 0,76 0,80 1,00

Źródło: Ibid.

142 paweł kulpaka

Wszystkie z 56 merytorycznych obliczonych współczynników korelacji li‑niowej Pearsona kształtują się na wysokim lub bardzo wysokim poziomie. Uzy‑skiwane wartości znalazły się w przedziale od 0,75 do 0,97, co jednoznacznie i obiektywnie potwierdza występowanie bardzo dużej liniowej współzależno‑ści tendencji cenowych na wszystkich czterech wybranych do badania rynkach giełdowych. Bliższe przyjrzenie się uzyskanym wartościom badanych parame‑trów pozwala zauważyć nieco większy stopień współzależności pomiędzy wąski‑mi indeksami giełdowymi z rynku nowojorskiego, londyńskiego i warszawskiego w porównaniu z indeksem DAX z Grupy Giełd Niemieckich, dla którego współ‑czynniki korelacji liniowej Pearsona kształtują się na nieco niższych poziomach. Analiza uzyskanych wielkości dla szerokich indeksów giełdowych nie potwier‑dza jednak występowania tej różnicy.

W przypadku dużych giełd papierów wartościowych w Nowym Jorku, Lon‑dynie oraz Grupy Giełd Niemieckich możemy zdroworozsądkowo zakładać wy‑stępowanie zależności obustronnych, choć inwestorzy przede wszystkim wciąż obserwują to, co się dzieje na Wall Street. Natomiast dla zdecydowanie mniejsze‑go i młodszego rynku warszawskiego charakterystyczne jest występowanie zależ‑ności jednostronnej polegającej na tym, że sytuacja na Giełdzie Papierów War‑tościowych w Warszawie zależy w dużym stopniu od wydarzeń na parkietach zagranicznych. Nie należy się jednak spodziewać, aby sytuacja na dużo więk‑szych parkietach zagranicznych w istotnym stopniu zależała od koniunktury na stosunkowo małym giełdowym rynku akcji w Polsce.

zakończenie

Zarówno analiza graficzna, jak i empiryczna wykazały występowanie daleko idącej współzależności sytuacji na czterech wybranych do badania rynkach gieł‑dowych: Giełdzie Papierów Wartościowych w Nowym Jorku, Londynie, Warsza‑wie oraz Grupie Giełd Niemieckich. Potwierdza to zachowanie badanych zarów‑no szerokich indeksów giełdowych: NYSE Composite, FTSE All, CDAX, WIG, jak i wąskich indeksów giełdowych: NYSE US 100, FTSE 100, DAX, WIG 20. Bardzo wysokie wartości obliczonych współczynników korelacji liniowej Pear‑sona świadczą o daleko idącej i zaawansowanej globalizacji publicznych giełdo‑wych rynków papierów wartościowych.


Literatura

Brigham E.F., Gapenski L.C., Financial Management. Theory and Practice, The Dryden Press, Chicago 1991.

Chichester J.C., Foreign exchange option pricing: a practitioner’s guide, John Wiley & Sons, New York 2011.

Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, PWN, War‑szawa 2007.

Eurostat – organ statystyczny Komisji Europejskiej, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/por‑tal

Fabozzi F.J., Modigliani F., Capital markets: institutions and instruments, Pearson Pren‑tice Hall, New York 2009.

Federation of European Securities Exchanges, www.fese.beGerman Stock Exchange, www.deutsche ‑borse.comGiełda Papierów Wartościowych w Warszawie, www.gpw.com.plGiełdy w gospodarce, red. W. Januszkiewicz, PWE, Warszawa 1982.International Organization of Securities Commission, www.iosco.orgJóźwiak J., Podgórski J., Statystyka od podstaw, PWE, Warszawa 2012.Kassyk ‑Rokicka H., Statystyka nie jest trudna. Mierniki statystyczne, PWE, Warszawa

2001.Kulpaka P., Giełdy w gospodarce, PWE, Warszawa 2007.London Stock Exchange, www.londonstockexchange.comMishkin F.S., Eakins S.G. Financial markets and institutions, Longman, 2000.New York Stock Exchange, www.nyse.comStiglitz J.E., Freefall: America, free markets, and the sinking of the world economy,

W.W. Norton & Company, New York, London 2010.Stiglitz J.E., Freefall: jazda bez trzymanki. Ameryka, wolne rynki i tonięcie gospodarki

światowej, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.The Forum of European Securities Commission, www.europefesco.orgThe Forum of European Securities Commission, www.europefesco.orgThe World Federation of Exchanges, www.world ‑exchanges.org

144 paweł kulpaka

StOck eXchangeS during the criSiS

Summary

The article analyses the interdependence of the four selected stock markets: New York, London, Germany and Warsaw. The research was based on graphical and empirical analyses of eight stock indices: NYSE US 100, NYSE Composite, FTSE 100, FTSE All, DAX, CDAX, WIG 20 and WIG. Both analyses revealed a significant level of correlation among situations on these four stock exchanges.

giełdy papierów wartościowych w okresie kryzysu · giełdy papierów wartościowych w okresie...

Documents