16.03.2011

1

BİLGİSAYAR, DONANIM VE YAZILIM KAVRAMLARI

Giriş birimleri ile dış dünyadan aldıkları veriler üzerinde aritmetiksel

ve mantıksal işlemler yaparak işleyen ve bu işlenmiş bilgileri çıkış

birimleri ile bize ileten, donanım (Hardware) ve yazılım (software) dan

oluşan elektronik bir makine dİr.

Bilgisayar donanımı (hardware) : Bilgisayarların fiziksel kısımlarına

donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk

(harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı,…

Bilgisayar yazılımı (Software) : Donanımı kullanmak için gerekli

programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Elle tutulmazlar.

Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar (setup, install).

Örneğin: Kelime işlem (Word processor) programları son kullanıcıların

yazı yazması için kullanılır. Tablolama (spread sheet), sunu

(presentation), programlama dilleri (Pascal, C ...), ses (sound) programı

gibi.

BĠLGĠSAYARIN (COMPUTER) TANIMI

GiriĢ birimleri ile dıĢ dünyadan aldıkları

veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal

iĢlemler yaparak iĢleyen, iĢlenen bu verileri

saklayan ve gerektiğinde çıkıĢ birimleri ile

bize ileten, donanım (Hardware) ve

yazılım (Software)’dan oluĢan elektronik

bir makinedir.

2

16.03.2011

2

Bilgisayarın Tanımı Giriş: KiĢi tarafından veya bilgisayar tarafından

sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriĢ birimleri tarafından toplanır.

İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde iĢlem basamaklarından geçer.

Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. GiriĢ yapılan veriler, iĢlenen veriler bellekte saklanır.

Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. ĠĢlenmiĢ sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkıĢ birimlerinden çıkarılmasıdır.

3

BĠLGĠSAYAR DONANIMI

(HARDWARE)

Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım

denilmektedir.

Elle tutulabilirler.

Ekran (Monitör), klavye, sabit disk (harddisk), fare,

yazıcı, bellek, iĢlemci, tarayıcı örnek olarak

verilebilir.

4

16.03.2011

3

BĠLGĠSAYAR YAZILIMI (SOFTWARE)

Donanımı kullanmak için gerekli programlardır.

Bilgisayarın nasıl çalıĢacağını söylerler.

Elle tutulmazlar.

Belirli bir iĢlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar Örneğin; Kelime iĢlem programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır. Tablolama ,sunu ,programlama dilleri (Pascal,

C, C++, Java.. ), ses programları vb. örnek olarak verilebilir.

5

BĠLGĠSAYARIN TARĠHÇESĠ Birinci Kuşak Bilgisayarlar: 1946-56 yılları arasında

vakumlu tüpler kullanılan bilgisayarlardır.

İkinci Kuşak Bilgisayarlar: 1957-63 yılları arasında tüplerin yerine transistörlerin kullanıldığı bilgisayarlardır.

Üçüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1964-79 yılları arasında kullanılan entegre devrelerin kullanıldığı bilgisayarlar.

Dördüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1980’den sonra transistörlerin yerine mikroçiplerin kullanıldığı bilgisayarlardır. Bu gün kullandığımız bilgisayarlar bu kuĢağa aittir. Ancak her gün yenilikler eklenmekte, bilgisayarların çalıĢma hızı ve kapasitesi arttırılmaktadır.

6

16.03.2011

4

BİLGİSAYARIN TARİHİ

7

eniac

8

16.03.2011

5

ordvac1

9

brlescII1

10

16.03.2011

6

vax780

11

16.03.2011

7

14

16.03.2011

8

Bilgisayar Türleri

1) Server (Sunumcu) Bilgisayarlar

15

Bilgisayar Türleri

2) KiĢisel Bilgisayarlar

16

16.03.2011

9

Bilgisayar Türleri

3) Terminal (iĢ istasyonu) Bilgisayarlar

17

Bilgisayar Türleri

4) Dizüstü Bilgisayarlar

18

16.03.2011

10

Bilgisayar Türleri

5) Avuç içi Bilgisayarlar (Palmtop)

19

20

16.03.2011

11

BĠLGĠSAYAR UYGULAMA ALANLARI Mimarlar çizimlerinde

eğitmenler derslerinde

mühendisler modellerini üretmekte

iĢ dünyası; grafik, satıĢ analizi, ileriye dönük tahminler, proje yönetimi, üretim planlama, yatırım gibi konularda

Havayolları, iniĢ kalkıĢ saatleri, uğrak yerleri ve uçuĢ programlarını düzenlemek, rezervasyon ve idari bilgiler için

Trafik kontrol sisteminde gecikmeleri minimum seviyeye indirmek, trafik akıĢında optimalliği sağlamak amacıyla

perakende satıĢ uygulamalarında, stok kontrol iĢlemlerinde

Kütüphanelerde kitap ödünç verme iĢlemlerinin yürütülmesi ve takibi amacı ile

BĠLGĠSAYAR UYGULAMA ALANLARI

Turizm sektöründe rezervasyon ve tanıtım amacı ile

Hastanelerde hasta takibi, hastaların durumları, kuruluĢun mali tablosunu güncel bir Ģekilde takip etmek için

ĠĢ yerlerinde müĢterilere ait bilgileri depolamak, yazıĢmalarda etiket basmak, muhasebe iĢlemlerini yürütmek amacı ile

Güvenlik unsurunun ön plana çıktığı kuruluĢlarda ses, görüntü ve parmak izlerinden tanıma amacı ile

Oyun oynamak için

Grafik Uygulamaları için:

Tıpta bilgisayarlı tomografi

Ġmalat alanında CAD/CAM uygulamaları

…………………………………..

16.03.2011

12

BĠLGĠSAYAR

DONANIMI

23

DONANIM Bilgisayarı oluĢturan elektronik devreler

ve mekanik kısımların oluĢturduğu fiziksel parçalardır. Donanım bileĢenleri 5 ana baĢlıkta toplanabilir.

1. GiriĢ Birimleri (Fare, Klavye, vb.)

2. ĠĢlem Birimleri (MikroiĢlemci, vb)

3. Bellek ve Depolama Birimleri

4. ÇıkıĢ Birimleri (Yazıcı, Çizici)

5. ĠletiĢim Birimleri (Modem vb.)

24

16.03.2011

13

TEMEL BİLEŞENLER

KASA İÇERİSİNDEKİ BİLEŞENLER

16.03.2011

14

KASA

Kasa dışarıdan bakıldığında tek bir ünite gibi görünse de

içerisinde bir çok parça barındırır. Kasa, içerisinde bulunan parçaları dış etkenlere karşı korur ve üzerindeki güç kaynağı ünitesi ile onlara enerji sağlar.

27

ANA KART (SĠSTEM KARTI = MOTHERBOARD = MAINBOARD)

ĠĢlem grubuna dahil olan bileĢenler, PC’nin anakart dediğimiz fiberglastan yapılmıĢ üzerinde bakır yolların bulunduğu levhada bulunur. Anakart üzerinde mikroiĢlemci, yardımcı iĢlemciler, RAM soketleri, ROM çipleri, geniĢleme yuvaları, veri ve adres yolları, dahili ve harici kapılar (port) yer alır.

Anakart tüm sistemin temelini oluĢturur. Diğer kartlar anakart üzerindeki geniĢleme yuvalarına (slot) takılır. Anakartlar destekledikleri mikroiĢlemci türlerine göre adlandırılır. Örneğin PentiumII mikroiĢlemcisini destekleyen bir Anakart PentiumII anakart diye adlandırılır.

Anakart boyutları teknolojik geliĢmelere paralel olarak her gün biraz daha küçülmektedir.

16.03.2011

15

29

ANAKART

ANA KART (SĠSTEM KARTI = MOTHERBOARD = MAINBOARD)

Bilgisayarın omurgasıdır.

Bilgisayar ile ilgili temel birimlerin (CPU,Ram, Ekran Kartı, Modem,Tv kartı, Ethernet kartı, Ses kartı … ) üzerine takıldığı, bu birimler ve diğer çevre birimlerin veri aktarımının sağlandığı karttır.

Üzerinde kendine ait chipsetleri bulunmaktadır. Bunların temel görevi iĢlemci, ram, harddisk, ekran kartı, modem vb. donanım bileĢenleri arasındaki veri akıĢını düzenlemek, iĢlemciden aldığı komutlar vasıtasıyla verileri ilgili birimlere yollamak ve enerji gereksinimlerini sağlamaktır.

30

16.03.2011

16

MERKEZĠ ĠġLEM BĠRĠMĠ (CPU = CENTRAL PROCESSING UNIT)

Bilgisayarın program komutlarını bellekten

aldıktan sonra kodlarını çözen ve karĢılığı

olan iĢlemleri yerine getiren merkez birimi

olarak tanımlanır.

CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak ta

söylenir.

Çünkü tüm iĢlemler CPU tarafından yapılır.

Bu nedenle bir bilgisayarın iĢlem yeteneği

ve hızı iĢlemcisinin yeteneği ve hızıyla

doğrudan ilgilidir.

31

MERKEZĠ ĠġLEM BĠRĠMĠ (CPU = CENTRAL PROCESSING UNIT)

CPU hızından bahsedilirken Mhz (Mega Hertz) veya Ghz (Giga Hertz) kavramları kullanılır.

Pentium III 800 Mhz, Pentium IV 1,5 Ghz, Core 2 Duo 2,6 Ghz

Burada Mega Hertz ve Giga Hertz ,CPU’nun saniyedeki iĢlem hızını gösterir.

Örneğin Pentium IV 1,5 Ghz demek , saniyede bir CPU nun 2,5 milyar iĢlem yapması demektir.

Dünyada 3 marka CPU üretilmektedir: Intel , Cyrix ve AMD

32

16.03.2011

17

ANA BELLEK (RAM = RANDOM ACCESS MEMORY)

Görevi, CPU nun üzerinde iĢlem yapacağı verileri depolamak ve CPU istediğinde bu verileri CPU ya göndermektir.

Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir.

CPU iĢlemler yapılırken ana bellekte saklanan veriler kullanılır ve iĢlenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur.

Elektrik kesildiğinde ana bellekteki veriler kaybolur.

Birimi günümüzde megabyte veya gigabyte (MB veya GB)'dır.

PC'lerde 128 MB, 256 MB, 512 MB, 1 GB, 2GB ve katları Ģeklinde bellekler kullanılmaktadır. 33

34 RAM (RANDOM ACCESS MEMORY) RAM genel olarak Bilgisayar hafızası olarak bilinir. Rastgele

erişilebilir bellek olarak adlandırılmıştır, çünki RAM içerisindeki

herbir hücreye istenildiği anda bilgi yazılabilir ve silinebilinir, içeriği

okunabilir.

16.03.2011

18

ROM (READ ONLY MEMORY) SALT OKUNABİLİR BELLEK

Read-only memory (ROM), üretimleri esnasında özel bilgiler ile

programlanmış Hafıza tipleridir. ROM chipleri sadece bilgisayarlarda değil

birçok elektronik cihazda da kullanılmaktadır.

ROM Tipleri

Temel olarak beş adet ROM tipi bulunmaktadır

ROM (Read Only Memory)

PROM (Programmable Read Only Memory)

EPROM (Electrically Programmable Read Only

Memory)

EEPROM (Electrically Erasable Programmable

Read Only Memory)

Flash memory

Farklı ROM tipleri olmakla birlikte hepsi için temel iki özellik

bulunmaktadır.

Bu tip hafızalarda elektirik olmasa dahi bilgiler kaybolmazlar.

Bu tip hafızalarda tutulan bilgiler ya değişitirilemez dir, yada

değiştirilmeleri için özel işlemler gerekmektedir.

BIOS Flash hafızalararın en çok kullanılan uygulama alanı

bilgisayarların temel giriş/çıkış sistemi olan BIOS lardır. BIOS

temel olarak bilgisayarı oluşturan tüm birimlerin birlikte

çalışmalarını denetleyen bir birimdir.

Temel olarak iki farklı yazılım tipi mevcuttur. Birincisi İşletim Sistemi;

bilgisayarda çalışan uygulamalar için bir dizi servis hizmeti verir ve kullanıcı ile

bilgisayar arasındaki temel arabirimi oluşturur. Windows 2000,

XP, Unix, Linux gibi çeşitleri bulunmaktadır.

İkincisi ise Uygulama Yazılımlarıdır. Uygulama yazılımları bilgisayar ile belirli

işlemleri yapmamızı sağlayacak ve programcılar tarafından geliştirilmiş veya

kendimizin geliştirebileceği yazılımlardır. Örneğin şu anki sunumu

gerçekleştirmek için kullandığımız MS Power Point programı gibi.

16.03.2011

19

Tüm bunlara ek olarak BIOS bilgisayarın başarılı bir şekilde

çalıştırılabilmesi için gerekli olan ÜÇÜNCÜ tür bir yazılımdır.

BIOS ne yapar ?

BIOS birden fazla önemli role sahiptir fakat bunlardan en önemlisi İşletim

sisteminin bilgisayara yüklenmesidir. Bilgisayarınızı açtığınızda ve

mikroişlemcinin ilk komutu çalıştırmaya başlaması için bu komutun ona

biryerden aktarılması gereklidir. Mikroişlemci bu komutu işletim sisteminden

alamaz çünki işletim sistemi HARD DİSK üzerinde bulunmaktadır.

Mikroişlemci bu komuta nasıl ulaşacağını kendisine iletecek bir komut

(açıklama) olmadan bu işlemi gerçekleştiremez. BIOS mikroişlemciye bu

bilgiyi sağlamaktadır.

BIOS un gerçekleştirdiği diğer bazı işlemeler şu şekilde sıralanabilir.

Bilgisayar sistemini oluşturan donanımların power-on self test olarak

adlandırılan (POST) testini yaparak herşeyin uygun bir şekilde çalışıp

çalışmadığını kontrol eder.

Bilgisayara monte edilen diğer kartlar üzerinde bulunan farklı BIOS chip

lerini çalıştırır. (Örneğin Grafik kartı ve SCSI adaptörü gibi)

İşletim sistemi ile iletişimde olan farklı donanımlar için düşük seviyeli bazı

programları içerir. Klavye, Ekran, seri ve paralel portlar bu sınıfa örnek

olarak gösterilebilir.

Hard disk, bilgisayar zamanı gibi birim ve bilgiler için mevcut ayarları

tutmaktadır.

BIOS bilgisayar açılırken

tüm sürücüleri kontrol eder.

BIOS ayarları değiştirilebilirdir.

16.03.2011

20

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

Bilgisayar sayıları ve harfleri bizim

gösterdiğimiz gibi göstermez.

Biz sayıları göstermek için rakamları

(0,1,...9) ve harfleri göstermek için alfabeyi

kullanırız.

Bilgisayarda sadece 2 tane rakam vardır:

0 , 1.

Bilgisayar bu iki rakamla çalıĢır.

Bir Ģey ya vardır (1) veya yoktur (0). Buna

matematikte ikili sayı sistemi denir.

39

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

Bilgisayarın en temel birimine BIT adı

verilir.1 bit bir rakamdan oluĢur (kapalı

devre=0, açık devre=1)

Bir BIT bilgi saklamak için genellikle

yetersizdir. Bu nedenle bilgisayar 8 tane

BIT’i yanyana sıralar ve bu 8 BIT’ten (8 tane

0 veya 1’den oluĢan) birimi kullanır. Bu

sekiz bitlik birime BYTE adı verilir.

Bilgisayarlar sayıları, karakterleri ve harfleri

BYTE birimini kullanarak gösterirler.

40

16.03.2011

21

SIFIR VE BĠR

SĠNYAL VAR YADA YOK DURUMUDUR.

YOK VAR

0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0

V

t

BIT

ĠKĠLĠ SAYILAR

0 VE 1 OLUġAN, PC’LERĠN

ĠLETĠġĠM KURMASINDA

KULLANILAN SAYI SĠSTEMĠDĠR.

ÖRNEĞĠN;00100011

16.03.2011

22

BIT

EN KÜÇÜK BĠLGĠ

BĠRĠMĠDĠR. 0 VEYA BĠR

(SĠNYAL VAR YADA YOK)

OLABĠLĠR.

BYTE

8 BĠTLĠK BĠLGĠ GRUBUDUR.

BĠR KARAKTERĠ TEMSĠL ETMEK ĠÇĠN BĠR BYTE

KULLANILIR.

ÖRNEĞĠN KLAVYEDEN A TUġUNA

BASTIĞINIZDA ASLINDA KLAVYEDEN

ĠġLEMCĠYE 01000001 ġEKLĠNDE ĠKĠLĠ BĠR KOD

GÖNDERĠLĠR.

16.03.2011

23

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

Bir BYTE içerisinde BIT’ler soldan sağa doğru sıralanmıĢlardır.

Herbir bitin karĢılığında bir sayı vardır.

Bu sayı bit numarası ile alakalıdır.

2(bitno-1) herbir bitin karĢılığı olan sayıyı verir.

Örneğin 5. bitin karĢılığındaki sayı 2(5-1) = 16’dır.

Bilgisayar 1 olan BIT’lerin karĢılarında bulunan sayıları toplayarak 1 BYTE içerisinde bulunan sayıyı bulur.

45

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

49 Sayısı = 00110001’dir.

255 Sayısı = 11111111’dir.

Alfabede bulunan her harf yine bilgisayarda BYTE ile gösterilir. Her harfin bir numarası vardır. Bilgisayar o numaraya göre 1 BYTE ile 1 harfi gösterebilir.

Bir BYTE ile en fazla 255 sayısı yazılabildiğine göre bir bilgisayar 256 değiĢik harfi saklayabilir (0..255).

BYTE en temel veri birimdir. Bu birimin gruplanmasıyla daha büyük birimlere ulaĢmak mümkündür:

46

16.03.2011

24

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

8 Bit = 1 Byte(bayt)

1024 Byte = 1 Kilobyte(kilobayt)

1024 KB = 1 Megabyte(megabayt)

1024 MB = 1 Gigabyte(cigabayt)

1024 GB = 1 Terabyte(terabayt)

1024 TB = 1 Petabyte(petabayt)

1024 PB = 1 Exabyte

1024 EB = 1 Zettabyte

1024 ZB = 1 Yottabyte

47

Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar

Aritmetiği

3½" Disket = 1,44

Megabyte

CD Rom = 700-800

Megabyte

DVD Rom = 4,5 Gigabyte

TaĢınabilir bellek = 128 Mb -

8 Gb

Harddisk = 40 - 1000

Gigabyte

48

16.03.2011

25

EKRAN (DISPLAY=MONĠTÖR)

Bilgisayar kullanıcısının yazdığı

komutların iĢlem sonuçlarını

görebildiği;bilgisayar ile kullanıcı

arasındaki iletiĢimi sağlayan

görüntü birimidir.

Bütün ekranda görüntü olarak

bilinen Ģey , çok ufak bazı ekran

noktalarının yada piksellerin(pixel)

yanar yada sönük durumda

olması durumudur.

49

CRT Monitör

LCD Monitör

Monitörler bilgisayar ile kullanıcı arasındaki temel arabirimdir.

Günümüzde farklı tiplerde monitörler olmakla birlikte masaüstü

bilgisayarlarda kullanılan temel monitör teknolojisi Katot tüpü (CRT) dür.

Çözünürlük kavramı bir ekran için sahip olduğu toplam pixel sayısını

ifade etmektedir. Pixel kırmızı, yeşil ve mavi renk üçlüsünün

oluşturduğu birimi iafade etmektedir. Çözünürlük genel olarak satır ve

sütün olarak pixel sayısının verilmesi ile ifade edilir. Örneğin 640x480,

1024x768 gibi.

16.03.2011

26

EKRAN (DISPLAY=MONĠTÖR)

Ekranlarda önemli olan bir nokta çözünürlüktür.

Çözünürlük ekrandaki piksel sayısıdır ve ekranın görüntü kalitesini belirler.

Kullanılan ekranlar 14", 15", 17" 19” ve 21” Ģeklinde değiĢir.

15" bir ekran 1024x768 çözünürlüğü destekleyebilir.

Yani ekrandaki görüntü yatayda 1024, düĢeyde ise 768 nokta yani piksel tarafından oluĢturulur.

51 CRT Monitör

LCD Monitör

EKRAN KARTI

(DISPLAY=MONITOR)

Bilgisayardaki sayısal verileri bizim anlayacağımız analog forma dönüĢtüren, sayısal verileri iĢleyerek Ģekiller,yazılar, semboller vb. görüntülerin monitöre aktarılmasını sağlayan karttır.

Kendi üzerlerinde sayısal verileri iĢleyebilmek için ram ve cpu barındırırlar. Ekran kartları üzerindeki cpu’lara daha çok gpu (Graphics Processing Unit) adı verilir. Ram ve Gpu’nun tipine göre çeĢitlilik gösterirler.

Ekran kartı 64,128, 256, 512 veya 1024 megabyte olabilir. PCI ve AGP olmak üzere iki tür ekran kartı bulunmaktadır. Bazı ekran kartları anakartla bütünleĢik olarak yapılırlar. Bu tür ekran kartlarına “ONBOARD” ekran kartı adı verilir.

52

16.03.2011

27

EKRAN KARTI

EKRAN KARTI

ĠġLEMCĠNĠN ĠġLEDĠĞĠ GÖRÜNTÜ BĠLGĠSĠNĠ

MONĠTÖRE GÖNDEREN KARTTIR.

ĠġLEMCĠDEKĠ DĠGĠTAL BĠLGĠ EKRAN KARTI ĠLE

ANALOGA ÇEVRĠLĠR VE MONĠTÖRE ÖYLE

GÖNDERĠLĠR

16.03.2011

28

EKRAN KARTI

RAM

VGA

ÇİPİ DAC

BIOS

GÖRÜNTÜ BİLGİSİ

MONİTÖR

Bağlantı Noktaları

(Paralel-Seri ve Usb Ports)

Bağlantı noktaları aslında girdi-çıktı aygıtları değildir.

Bağlantı noktaları bilgisayar ile çevre bilimleri arasında bilgi taĢır.

Bağlantı noktası, farklı iki sistem arasında veri aktarımını sağlar.

Bunlar paralel , seri ve yeni üretilen usb portlardır.

56

Klavye Fare

USB

Paralel

Seri

16.03.2011

29

Disket (Floppy Disk)

TaĢınabilir manyetik bilgi depolama ortamlarıdır.

En popüler Ģekli 3.5” boyutunda olup 1.44MB bilgi depolama kapasitesi vardır.

En önemli özelliği taĢınabilir olmasıdır (Bir bilgisayardan baĢka bir bilgisayara kolayca taĢınabilirler). Bu nedenle bilgi taĢıma ve yedekleme amacıyla kullanılırlar.

Disket sürücü denilen cihazlar tarafından yazılıp okunurlar.

57

Disket (Floppy Disk)

Disketlerin arka sağ kenarlarında kayıt çentiği vardır.

Eğer çentik kapalıysa diskete kayıt yapılabilir.

Çentik açıksa diske kayıt yapılamaz.

Disketteki bu çentiğe “protect” ismi verilir.

Kayıt yapılmak istendiğinde veya disketten kayıt silineceği zaman mutlaka protect in kapalı olması gerekir.

Disketlere veriler kopyalanabilir, eklenebilir, silinebilir, değiĢtirilebilir.

58

16.03.2011

30

Disket (Floppy Disk)

Disketlerdeki verilerin bozulmaması için; disketlerin manyetik ortamdan, sıcaktan, soğuktan, nemden, güneĢ ıĢınlarından uzak tutmak gerekir.

Disketlerin kullanılabilmesi için biçimlenmesi (formatlanması) gereklidir.

Formatlama disketi iz ve sektörlere bölerek bilgisayarın kullanımına hazır hale getirmektir.

59

Floppy Disk ve Sürücüsü

16.03.2011

31

Disket Sürücüsü (Floppy Disk Driver)

Disketlerin takıldığı sürücüler, disketten okuma ve onlara yazma iĢlemlerini yaparlar

Sürücüler olmadan disketin anlamı yoktur.

Disket Sürücüsü, bilgisayarın kasası içerisine ön taraftan disketlerin takılabileceği Ģekilde yerleĢtirilmiĢ, elektrik motoruyla ileri-geri hareket eden alt ve üst iki yönlü okuma/yazma kafası bulunan sürücüdür.

Disket, bilgisayardan dosya kopyalamak,ayrıca geri kopyalamak ve dosyaların yedeklerini almak, bilgisayara bilgi kaydetmek amacıyla kullanılır. Harddiske göre yavaĢtırlar ve kapasiteleri çok azdır.

61

Sabit Disk (Harddisk veya Fixeddisk)

Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasa içersindeki kutuya yerleĢtirilmiĢ ikincil bellek birimidir.

Sabit diskler disketlere oranla daha çok bilgi depolayabilirler ve hızları da disketin çalıĢma hızından yüksektir.

Disketler nasıl disket sürücüsü tarafından okunuyorsa, sabit disklerde disk sürücüsü tarafından okunur.

Harddiskin büyüklüğü Megabyte-Gigabyte gibi kavramlarla ölçülür.

Örneğin bir harddiskin kapasitesi; 40, 80,120,160, 500, 1000 GB vs. kapasitelerinden birisine sahip olabilir.

62

16.03.2011

32

Hard Disk Hard Disk ler 1950 li yıllarda geliştirilmiştir. İlk zamanlar 20 inç çapında ve

sadece birkaç Megabyte’lık bilgi depolama kapasitesine sahiptiler. Orjinal

olarak “sabit disk” olarak adlandırılmakla birlikte daha sonraları Floppy

disklerden ayırt edilebilmeleri için Hard disk olarak adlandırılmışlardır.

Hard Disk’lerde performansı

belirleyen iki ölçüt mevcuttur.

Data Rate (Data Oranı): Hard disk in bir saniyede

CPU’ya aktarabildiği veri miktarıdır. 5 ila 40 Mega

Byte lık oranlar yaygın olarak kullanılmaktadır.

Seek time (Arama Zamanı): Arama zamanı CPu

nun Hard disk ten bir dosya istediğinde bu dosyanın

ilk Byte’ının CPU’ya gönderildiği zaman miktarıdır.

10 ila 20 milisaniye değerleri yaygın olarak

kullanılmaktadır.

16.03.2011

33

HARD DĠSKĠN FĠZĠKSEL ÖZELLĠKLERĠ

DĠSK ÜZERĠNE KAYDEDĠLEN BĠLGĠLERĠN

DAHA SONRA GEREKTĠĞĠNDE

BULUNABĠLMESĠ ĠÇĠN BĠR TAKIM

DÜZENLEMELER VARDIR.

VERĠLER DĠSK ÜZERĠNDE BYTE GRUPLARI

HALĠNDE SAKLANIR. 512 BYTE’IN BĠR ARAYA

GELMESĠYLE SEKTÖR OLUġUR.

KÜME (SEKTÖR)

DĠSK ÜZERĠNDE 512 BYTE BĠLGĠNĠN BĠR

ARAYA GELMESĠYLE OLUġUR.

SEKTÖR, ÜZERĠNE VERĠ

YAZABĠLECEĞĠNĠZ YADA VERĠ

OKUYABĠLECEĞĠNĠZ EN KÜÇÜK

BĠRĠMDĠR.

16.03.2011

34

ĠZ (TRACK)

YAN YANA DĠZĠLEN SEKTÖRLER ĠZLERĠ

OLUġTURURLAR.

KÜME İZ0

İZ1

İZ2

SĠLĠNDĠR

ÜST ÜSTE GELEN ĠZLER SĠLĠNDĠRLERĠ OLUġTURUR.

DİSK1

DİSK2

İZ0 İZ1

İZ0 İZ1

16.03.2011

35

KAFA (HEAD)

DİSK

KAFA

KAFA

BİR DİSKİN İKİ YÜZÜ VARDIR. BU İKİ YÜZEYDEN

VERİ OKUMAK/YAZMAK İÇİN İKİ KAFA BULUNUR.

BĠLGĠLERĠN BULUNMASI

DİSK

KAFA

KAFA

KAFA HAREKETİ

DİSK HAREKETİ

HERHANGİ BİR VERİ OKUNACAĞI ZAMAN

ÖNCE VERİNİN OLDUĞU SEKTÖR KAFANIN ALTINA

GELECEK ŞEKİLDE DİSK DÖNDÜRÜLÜR, DAHA

SONRA KAFA İLERİ-GERİ HAREKET EDEREK İLGİLİ

SEKTÖR BULUNUR VE OKUNUR.

16.03.2011

36

DĠSKĠN KULLANIMA HAZIRLANMASI

BĠR DĠSK BIOS’A TANITILDIKTAN SONRA

HEMEN KULLANILAMAZ.

ÖNCE FDISK KOMUTUYLA PARTITION

(BÖLÜMLEME) YAPILIR.

DAHA SONRA HER BÖLÜM FORMAT

KOMUTUYLA FORMATLANIR.

C

D

BİRİNCİL

DOS BÖLÜMÜ

UZATILMIŞ

DOS BÖLÜMÜ

DOS

WINDOWS 9X

WINDOWS 2000

LINUX

NT

16.03.2011

37

CD-ROM (Compact Disc – Read Only Memory)

Günümüzde CD olarak bilinirler.

Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya baĢlanan veri depolama birimidir.

700-800 MB bilgi depolanabilir.

CD-ROM üzerindeki bilgiler günümüzde değiĢtirilememektedir

Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazılar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir.

Bir program yüklerken 20-40 disketin takılıp çıkarılması yerine CD-ROM'lar tercih edilir.

73

CD ROM – CD Writers

16.03.2011

38

CD Yazma İşlemi

Bir CD

üzerindeki

spiral

açıldığında

yaklaşık 5 km

lik bir uzunluğa

erişilir.

Bir CD yazıcı laser ünitesi.

16.03.2011

39

CD-ROM SÜRÜCÜ (Cd-Rom Driver)

CD'lerin kullanıldığı sürücüye CD-ROM sürücü denir.

Bir disket sürücüsü gibi kasa üzerine takılmaktadır.

CD-ROM sürücüler ile müzik dinleme, ses- görüntü ve film gibi multimedia (çoklu-ortam) uygulamaları çalıĢtırmanın yanında, veri (data) CD'leri, yani program CD'leri takılarak programlar harddiske yüklenebilirler.

77

CD-W ve CD-RW SÜRÜCÜLER (Compact Disk Writer - Compact Disk Re Writer)

CD-ROM sürücülerden farklı yönleri

CD lere yazım yapabilmeleridir.

CD-W ile hiç yazılmamıĢ bir Cd

üzerine birkez yazım yapabilirsiniz.

CD-RW ile ise tekrar yazılabilen

Cd’ler üzerine silerek

(Formatlayarak) yeniden yazım

yapabilirsiniz.

78

16.03.2011

40

DVD

(Digital Video Disk)

DVD’ler CD’lerin aksine daha yüksek yoğunluğa sahiptirler. DVD ler görünüĢte CD leri andırır. DVD sürücüler de CD sürücülere benzer.

DVD üzerine yazım iĢlemi katmanlar halinde yapılmaktadır. DVD ler Cd lerin 20 katı kadar veri depolayabilir

CD üzerinde sadece tek katman üzerine yazım ve okuma yapıldığından kapasiteleri en fazla 700MB olabilmekte iken bugün 4 katmanlı bir DVD yaklaĢık 4 GB veri depolayabilmektedir.

DVD’ler film ve Video Cliplerin bir Cd kapasitesinden fazla yer tutması, uzun filmlerin 3 hatta 4 Cd içerisinde sunulabilmesi nedeniyle DVD geliĢtirilmiĢtir.

79

DVD Sürücüler

(Digital Versalite Disk Driver)

DVD'lerin kullanıldığı sürücüye

DVD sürücü denir.

Bir disket sürücüsü gibi kasa

üzerine takılmaktadır.

DVD sürücü olan bir bilgisayarda

CD-ROM sürücüye ihtiyaç yoktur.

80

16.03.2011

41

Flash Bellekler Genellikle mobil cihazlarda (dijital kameralar,

MP3 çalarlar, dizüstü bilgisayarlar gibi) kullanmak için geliĢtirilmiĢ bellek aygıtlarıdır.

Fakat kullanımının artmasıyla bütün masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilecek Ģekle getirilmiĢtir.

Fiziksel büyüklükleri ve depolama kapasiteleri (4 MB ile 4 GB arasında) türlerine göre değiĢmektedir.

Yaygın olarak kullanılanlar arasında USB Flash Disk, Compact Flash, Ata Flash, MMC card, Memory Stick ve SSFD gibi çeĢitleri bulunmaktadır.

Bu ürünlerin masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilmesi için genellikle bir arabirim cihazı gerekmektedir.

81

Güç kaynağı (Power Supply)

Bilgisayarın giriĢinde 220 volt (AC) olan elektriğin, bilgisayarın ihtiyacı olan 6-12 volta (DC) dönüĢtürmek için kasanın içerisinde güç kaynağı bulunmaktadır.

Kasa içerisindeki elektronik devrelerin ısınmaları nedeniyle güç kaynağının arkasında bir de soğutucu fan bulunur ve bilgisayar açık olduğu sürece çalıĢır.

Bilgisayardaki bu fanın yeterince soğutma yapıp iĢlevini yerine getirmesi için, bilgisayarın kasasında olan fanın yönünün hava sirkülasyonu yapabilecek Ģekilde yerleĢtirilmesi uygun olacaktır.

82

16.03.2011

42

Ses Kartı (Sound Card)

KiĢisel bilgisayarlar bip sesi ve basit melodileri çalabilirler.

Daha farklı sesleri elde edebilmek ve CD kullanarak müzik vs. dinlemek için veya programları kullanırken orijinal seslerini alabilmek için ses kartı takılmalıdır.

Günümüzde ses kartları genellikle anakartla bütünleĢik olarak yapılmaktadırlar.

83

SES KARTLARI Ses kartları bilgisayarlarda dijital olarak üretilen ses bilgisinin hoparlörlere

aktarımını gerçekleştiren veya analog olarak dış ortamdan alınan sesleri

dijital olarak bilgisayarda depolamaya yarayan bir donanımdır.

Ses kartlarının kullanımı gündemde değil iken kişisel bilgisayarlar anakart

üzerinde bulunan bir hoparlörden sağlanan “beep” sesine mahkumdular.

1980 lerin sonlarına doğru ses kartlarının kullanılmaya başlaması ile birlikte

bilgisayar kullanıcıları multimedya desteği ile tanıştı ve bilgisayar kullanımı

çok daha farklı bir hale geldi.

1989 yılında Creative laboratuvarlarında geliştiren Creative Labs

SoundBlaster® ses kartı piyasaya sürüldü. Daha sonra birçok firma ses kartı

üretimine başladı.

16.03.2011

43

Tipik bir ses kartı aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır.

Gerekli hesaplamaları yapmak için bir dijital sinyal işlemcisi (DSP)

Bilgisayarda üretilen dijital sinyalleri dış ortama analog olarak aktarmak için

kullanılan bir Dijital – analog çevirici (DAC)

Dış ortamda üretilen analog sesleri bilgisayara dijital olarak kaydetmek için bir

Analog-Dijital çevirici (ADC)

Dataları kaydetmek için bir ROM veya Flash hafıza.

Müzik enstümanlarını bilgisayara bağlamak için Müzical ınstrument digitalk

interface (MIDI) arayüzü

Mikrofon ve hoparlörleri bağlamak için giriş ve çıkış jag ları.

Jostick veya gamepad bağlantısı için bir giriş.

SES OLUŞUMU ve KAYDI

Analog Sinyal

Mikrofon

16.03.2011

44

Bilgisayarda üretilen seslerin dış ortama aktarılması

Hoparlör (Speaker)

Ses kartı ile kaliteli seslerin

dinlenebilmesi için hoparlör olması

gerekmektedir.

Hoparlörlerle televizyon sesi, CD

müzik sesi ve bilgisayar kullanıcısının

kendi mikrofonuyla kaydettiği sesleri

veya dosyadaki sesleri çok net ve

istendiğinde stereo olarak dinlemek

mümkün olmaktadır

88

16.03.2011

45

Mikrofon (Microfon)

Kasa üzerine takılan bir mikrofon ile bilgisayarınıza ses kaydı yapabilirsiniz.

Ayrıca bu sesle birlikte arka fonda bir müzik yayını (CD'den veya baĢka yoldan olabilir) alarak efektler verilebilmektedir.

Ayrıca birleĢtirme ile seslerin montajı da yapılabilmektedir.

Bu iĢlemler ses kartı ile birlikte verilen program kullanılarak yapılabilir.

89

Televizyon ve Radyo Kartı (TV and Radio Card)

Bilgisayarın ekranından televizyon ve radyo olarak da yararlanmak mümkündür.

Televizyon kartının anakart üzerine takılması sonucunda ekran bir televizyon olarak çalıĢacaktır.

Bazı televizyon kartları Radyo kartı ile birlikte tek kart üzerinde olabildiği gibi, ayrı ayrı da olabilmektedir.

Ayrıca bir kumanda ile TV kumandası özellikleri aynen kullanılabilmektedir

90

16.03.2011

46

Kamera (Camera)

Günlük hayatta kullanılan video

kameralar bilgisayara bağlanarak

alınan bant görüntüleri veya o

anda yapılan çekimler bilgisayara

aktarılabilmektedir.

Kamerayı bilgisayara takmak için

video kiti adı verilen kart da

bilgisayara takılabilmektedir.

91

Modem

(Modulator-Demodulator)

Bilgisayarların telefon kabloları üzerinden lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir.

Veriler analog olarak kablolar üzerinden modeme akratılır ve dijitale dönüĢtürülür.

ĠĢlenen veriler bu sefer dijital yapıdan analoğa çevrilerek yollanır.

Bir anlamda fax-modem kartı analog ve dijital sinyaller arasında çevirici iĢlevini görür.

Harici yada dahili olarak sistemde bulunabilirler.

Bazı anakartlarda bütünleĢik olarak bulunabilirler.

92

16.03.2011

47

Ağ Kartları (Network Card)

Bilgisayarların lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir.

Veriler dijital olarak kablolar üzerinden ağ kartlarına aktarılır.

ĠĢlenen veriler yine ağ kartları üzerinden yollanır.

Saniyede aktardıkları veri üzerinden değerlendirilirler.

Günümüzde yerel ağların oluĢturulmasında kullanılan, veri alıĢveriĢini yöneten ve gerçekleĢtiren elemanlardır.

PCI veya ISA yuvalara takılan bu kartların bağlantıları BNC veya RJ45 konnektörleri ile yapılabilmekte yani iki tip kablo ile birlikte kullanılabilmektedirler.

93

BPS (BIT PER SECOND)

MODEMĠN BĠR SANĠYEDE TRANSFER

ETTĠĞĠ BĠLGĠ MĠKTARIDIR.

14,400 bps

28,800 bps

33,600 bps

56,600 bps OLABĠLĠR.

16.03.2011

48

ONLINE

ĠKĠ CĠHAZ ARASINDA

BAĞLANTININ AKTĠF

OLDUĞU DURUMDUR. VERĠ

ĠLETĠġĠMĠ YAPILMAKTADIR.

OFFLINE

BĠR MODEMLE BAġKA BĠR

CĠHAZA BAĞLI OLAMAYAN

BĠR CĠHAZIN DURUMUDUR.

16.03.2011

49

BROWSER

WWW SAYFALARINI

OKUMAYA YARAYAN

PROGRAMLARDIR.

INTERNET EXPLORER,

NETSCAPE GĠBĠ.

DOWNLOAD

UZAK BĠR

BĠLGĠSAYARDAN VERĠ

ALMA ĠġLEMĠDĠR.

16.03.2011

50

UPLOAD

BĠR PC’DEN UZAK BĠR

PC’YE VERĠ

GÖNDERME

ĠġLEMĠDĠR.

PROTOCOL

ĠKĠ VEYA DAHA FAZLA CĠHAZ ARASINDA VERĠ ALIġVERĠġĠ YAPARKEN KULLANILAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR.

16.03.2011

51

Yazıcı (Printer)

Bilgisayarlarda yazılan yazılar

hesaplamalar, çizilen grafik

ve resimleri yazıcıdan kağıda

döktürebiliriz.

Yazıcılar kağıda yazma

tekniklerine göre üçe ayrılırlar;

Dot Matrix (Nokta VuruĢlu ) Yazıcılar

Ink Jet [Mürekkep püskürtmeli)

Yazıcılar

Lazer Yazıcılar

101

Yazıcı (Printer)

Yazıcılar kendilerine has bir

mikroiĢlemci, belli sayıda karakter

depolamasına imkan veren bir ana

bellek yada tampon (buffer) içerirler.

Yazıcının baskı kalitesi (buna yazıcının

çözünürlüğü de denir) dpi (dot per

inch=bir inch'e düĢen nokta sayısı) birimi ile

belirtilir.

Yazıcının dpi rakamı ne kadar yüksekse, o

kadar net ve güzel yazıelde edilir. Ġyi bir

çıktı için yazıcının en az 600 dpi olması

gerekir.

102

16.03.2011

52

Çizici (Plotter)

KarmaĢık çizimlerin kağıda dökülmesi için kullanılır.

Mühendislik ve mimarlıkta ayrıntılı planlar ve karmaĢık tasarımlar için çizici kullanılır.

Yazıcılar basımı kağıdın üzerine noktalar basarak gerçekleĢtirirken ; çiziciler çizim için kendi kalemini kullanarak çizim yaparlar.

Çiziciler yazıcılara göre daha büyük boyutlardaki kağıtlara basım yapabilirler.

104

16.03.2011

53

Tarayıcı (Scanner)

Tarayıcı, kağıt üzerindeki renkli

ya da siyah, beyaz bütün

desen, yazı ve resimleri aynen

bilgisayara kopyalar.

Taramanın daha iyi yapılabilmesi

için taranacak nesne bir ıĢık

kaynağı Ġle aydınlatılır.

Böylece alınan iĢaretler Ram'e

yazılacak Ģekle getirildikten

sonra ekranda görüntülenip,

oradan da dosyaya aktarılarak

saklanabilirler.

105

Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS=Uninterruptible Power Supply)

Kesintisiz güç kaynakları gerçekte bilgisayarınıza kesintisiz enerji sağlamakla görevlidirler.

Fakat enerji çıkıĢları belli bir voltaja ayarlanmıĢ olduğu için gerilim artması yada azalması durumunda da aynı gerilimi vermeye devam edeceklerdir.

KGK’lar, içlerindeki Ģarj edilebilir aküler ile bilgisayarınıza belli bir süre enerji sağlamaya devam edebilecek Ģekilde üretilmektedirler.

106

16.03.2011

54

Yedekleme Ünitesi (Tape Backup Unit )

Yedekleme amaçlı kullanılır.

Teyp kasedi biçiminde özel üretilmiĢ küçük

kasetlere kayıt yapabilenlerin yanı sıra

doğrudan teyp kasedine kayıt

yapabilenleri mevcuttur.

Depolama kapasiteleri 250MB ile 4 GB

arasında değiĢmektedir.

Okuma ve yazma sistemleri sabit

disklerden farklı olduğundan ayrıca bir

arabirim ile kurulur ve iĢletilebilirler.

107

Sunum Cihazı (Presentation = Data Show)

Bir bilgisayar ile ders verirken veya der

anlatırken, ekrandaki bilgilerin veya slayt

gösterilerinin belirli aralıklarla tahtaya veya

bir zemine yansıtılması bu cihazla

olmaktadır.

108

16.03.2011

55

Ekran Filtresi

Ekrandan gelen radyasyonun ve gözü

rahatsız eden ıĢıkların zararlarını önlemek

için ekran filtreleri üretilmiĢtir.

Bu filtreler sürekli bilgisayar kullananlar için

önemlidir.

Bu filtrenin ucundaki kablo bir topraklama

hattına bağlanarak , zararlı maddelerin

toprağa verilmesi sağlanmaktadır.

109

Oyun Çubuğu (Joystick)

Oyun çubuğu , fare gibi, bilgisayarın

hareketleri veya farklı konumları

algılamasını sağlar.

Günümüzde bilgisayar oyunlarında

kullanılır.

110

16.03.2011

56

Fare (Mouse)

Klasik Mouse’ lar

(toplu) topun

sürtünmesi ile

harekete eden ve

uçlarına encoder

bağlı diskler yardımı

ile düzlem üzerindeki

konumun

belirlenmesini sağlar.

Encoder

Fare (Mouse) Klavye dıĢında fare de PC sistemi içinde önemli bir giriĢ

aygıtıdır. Fare grafik kullanıcı arabirimleriyle çalıĢırken ve çizimler ve grafikler yaparken vazgeçilmez bir araçtır. Windows kullanılan bir bilgisayarın faresinin olmaması düĢünülemez. Fare ikon’lara tıklayıp, programların çalıĢtırılmasında, dosyaların taĢınmasında vb. pek çok iĢ için kullanılmaktadır. Yeni programlarda farenin sağ tuĢuna tıkladığımızda, imlecin bulunduğu yerde gerçekleĢtirebileceğimiz komutları içeren bir menü açılır.

Fare temel olarak ekrandaki imleci hareket ettirmekte kullanılır.

Genellikle fareler bir kablo ile kapıya (port) bağlanırlar. Bilgisayara ileti göndermek için kızıl- ötesi teknoloji kullanan kordonsuz fare aygıtları giderek yaygınlaĢmaktadır.

Farenin yerine, ters dönmüĢ bir fareyi andıran TrackBall (Ġz topu) onun alternatifi olarak kullanılabilir.

16.03.2011

57

Fare bilgisayarın giriş aygıtlarından birisidir.

Bilgisayara komutların verilmesi, ekran üzerinde istenilen noktaya gidilmesi işlemlerinde kullanılır.

Farenin altında bulunan dönen top sayesinde, ekran üzerinde x ve y eksenleri üzerinde istenilen noktaya gelinebilir.

Farenin ekran üzerinde hangi noktada olduğunu anlamanıza yarayan ok şeklinde bir imleci yani göstergeci vardır.

Fare üzerinde bulunan tuşlar seçeneklerin seçilmesi ve komutların onaylanması veya ekran üzerindeki nesneler üzerinde yapılabilecek işlemleri gerçekleştirmemizi sağlarlar.

Optik Mouse lar

Optik Mouse larda düzlemdeki hareket Mouse

içerisinde bulunan bir kamera yardımı ile

tespit edilmektedir.

Optik Mouselar Agilent Technologies

tarafından 1999 yılı sonunda piyasaya

sürülmüş olup, saniyede 1500 resim alan

küçük bir kamera içermekte idi.

Optik mouse lar hemen hemen tüm

yüzeylerde çalışmakta olup, alt yüzeyde

kırmızı bir ışık yayan bir led bulunmaktadır ve

bu yayılan bu ışık yüzeyden yansıyarak bir

CMOs sensörü tarafından algılanmaktadır. Bu

sensör herbir görüntüyü bir Dijital sinyal

prosesörüne (DSP) analiz için aktarmaktadır.

DSP saniyede 18 Milyon ve üzeri işlem

yapabilme kapasitesine sahiptir. Peşpeşe

gelen görüntüler işlenerek görüntüler

arasındaki farklılıktan hareketle hareket

miktarını algılamaktadır.

16.03.2011

58

Optik Mouse lar Tekerli mouse’lardan şu üstünlüklere sahiptir.

Hareketli parça içermediği için aşınma yoktur ve arıza ihtimali

azdır.

Mouse’un içerisine pislik girmesi ihtimali yoktur.

Arttırılmış takip çözünürlüğü (görüntüleme ve işleme) daha hassas

cevap verir.

Mouse pad gibi özel yüzeyler gereksinimi yoktur.

Dokunmatik Ekranlar

ĠĢi parmağınıza yükleyen diğer bir gösterme aygıtı, turizm danıĢma bürolarında, bankalarda, metroda, alıĢveriĢ merkezlerinde, müzelerde ve hava alanlarında sıkça görülen dokunmatik ekranlardır (touch screen). Kullanıcılar komut vermek yada bilgi almak için ekrana dokunurlar.

116

16.03.2011

59

Klavye

Klavye üzerinde kendi mikroişlemcisi

bulunan bir giriş birimidir.

Klavye (Keyboard)

Bilgisayarın giriĢ ünitelerinden bir diğeri de

klavyedir.

Üzerinde daktiloda bulunan tuĢlar ve

bazı fonksiyon tuĢları vardır.

Klavyeler harf diziliĢlerine göre

adlandırılırlar.

Örneğin “F” klavye Türkçe klavye diye

adlandırılır.

“Q” klavye ise Amerikan klavyesidir.

Ama “Q” klavyeye Türkçe harfler

ilave edilerek te Türkçe “Q” klavye

oluĢturulmuĢtur.

118

16.03.2011

60

Klavye tuĢlarının görevleri

Daktilo tuşları :Harfler, sayılar ve noktalama iĢaretleri tuĢlarıdır.

Fonksiyon tuşları:Klavyenin en üstünde bulunan F1, F2......, F12 sıralaması halinde bulunan tuĢlardır. Bu tuĢların görevleri her programa göre değiĢmektedir. F1 tuĢu genellikle yardım tuĢudur.

Nümerik tuşlar :Rakam yazmaya yarayan tuĢlardır. Klavyede fonksiyon tuĢlarının altında ve klavyenin en sağında yer alırlar.

119

Klavye tuĢlarının görevleri Esc (escape, kaçış) :Bulunulan mönüden

çıkmak için veya yapılan bir iĢlemin iptali için kullanılır.

Enter (Giriş) :Komut yazıldıktan veya seçildikten sonra basılan tuĢtur. Yazılan veya seçilen komutun çalıĢtırılması için kullanılır. Kelime iĢlemci programlarda bir alt satıra geçmek için kullanılır.

Yön tuşları :Klavyenin alt sağ bölgesinde bulunan tuĢlarıdır. Sayfa üzerinde gösterdikleri yönde ilerleme imkanı verir. Klavyenin en sağ-altta yer alan ok tuĢları da vardır. Bunları kullanabilmek için “NUM LOCK” tuĢu pasif (ıĢığı sönük) olmalıdır.

120

16.03.2011

61

Klavye tuĢlarının görevleri Aralık Çubuğu (Space bar) :En altta

bulunan uzun tuĢtur. Yazılan karakterler arasında sağa doğru boĢluk oluĢturmaya yarar.

Back Space tuşu :Ġmlecin bulunduğu yerden sola doğru tek tek siler.

Shift (kaydırma) :TuĢların üzerinde bulunan ikinci karakterleri veya harflerin büyük harf olarak yazdırılması için kullanılır.

Num Lock: (Bu tuĢ açıksa klavyenin sağ üst köĢesinde ıĢık yanar.)Bu tuĢ açıkken klavyenin sağ tarafında bulunan rakamları kullanabiliriz.

121

Klavye tuĢlarının görevleri Ctrl (Kontrol) tuşu :Bu tuĢun kendi

baĢına bir iĢlevi yoktur. Diğer tuĢlarla birlikte kullanılır. Örneğin Ctrl+V kopyalanan yazı, dosya veya dizini ilgili yere yapıĢtırır.

Caps Lock tuşu :Büyük harf tuĢudur. Aktif olduğunda (ıĢığı yanık) harfler sürekli olarak büyük harf Ģeklinde yazılırlar. Bu iĢlemi iptal etmek için tekrar “caps lock” tuĢuna basmak yeterlidir.

Tab tuşu (Sekme) :Yazım iĢlemlerinde paragraf için girinti oluĢturmada ve sekme yaparken kullanılır.

122

16.03.2011

62

Klavye tuĢlarının görevleri Alt Gr (alternatif karakter) tuşu:

Üzerinde birden fazla karakter bulunan tuĢlarda sağ alt köĢedeki karakterin yazdırılması için kullanılır (4 numaralı tuĢun üzerinde bulunan “$” karakteri).

Alt (alternatif) tuşu: Kendi baĢına etkisi yoktur. ASCII kodlarını girmekte kullanılır. Örneğin "alt" tuĢu basılıyken 6 ve 8 tuĢlarına bastığımızda ekrana "V" karakteri yazılır.

Insert (araya girme) tuşu: O ana kadar girilen karakterlerin arasına yeni karakterler yerleĢtirmede kullanılır.

123

Klavye tuĢlarının görevleri

Delete (sil) tuşu :Ġmlecin bulunduğu

yerden sağa doğru tek tek siler.

Home :Ġmleci satır baĢına götürür.

End :Ġmleci satır sonuna götürür.

124

16.03.2011

63

Klavye tuĢlarının görevleri

PageUp :Bir sayfa öncesine götürür.

PageDown :Bir sayfa sonrasına götürür.

Print Screen :Windows’ta o an için ekranda olan görüntüyü belleğe alır.

Scroll Lock :Ġmlecin bulunduğu yeri sabit tutarak ekranın sağa veya sola hareket etmesini

Pause : Bu tuĢa basıldığında ekran durur.

125