__________________________________ 749 _______

ATRUMLARDA DUMAN KONTROL

Kazm BECEREN Abdurahman KILI ZET Bu almada atriuma sahip yaplarda duman tahliyesi sistemleri incelenmitir. Gerek insanlarn gvenli ekilde tahliyelerinin salanmas gerekse yangn sonucu meydana gelen duman ve scak gazlarn ksa srede atrium boluunu doldurarak grnrlk mesafesini ksaltmas, yangna mdahaleye imkan vermemesi ve bir blmde kan yangnn ve dumann atriuma evreleyen ve atriuma ak olan dier blmlere geii nedeniyle atriumlarda duman tahliyesi ok nemlidir. Bu amala, atriuma sahip binalar ierisinde meydana gelebilecek yangnlarn bykl irdelenmi ve dumann atriuma komu hacmlarda ve atrium boluu ierisinde nasl kontrol edilebilecei ve duman tahliye yntemleri incelenmitir. 1. GR Atrium; st kapal, etraf kullanm alanlar ile evrelenmi geni ve dikey hacmdan oluan iki veya daha fazala katl yksek boluklar olarak tanmlanr. Atrium Avrupada ilk olarak 1820 ve 1870 yllar arasnda sk kullanlmaya balamtr. Bu yllarda endstriyel alandaki gelimeler, dkme demir konstrksiyonlar ve cam esasl yap elemanlarnn prefabrik yapmna imkan tanmtr. Amerika Birleik Devletlerinde atrium 1900 lu yllarda kullanlmaya balanm ve 1970 li yllardan sonra tm dnyada atriumlu yaplar oalmaya balamtr. Atriumlar insanlarn dolat, bulutuu, konutuu, bekledii ve dinlendii topluma ak alanlardr. Bir baka deyile binann sosyal merkezi denilebilir. Yukarda belirtilen faktrler nedeniyle atriumlar giderek artan sayda uygulama alan bulmu olup bu da atrium yaplarnn kendine zg poblemlerini ortaya karmtr. Fakat, bu problemlere ramen zmler ayn hzda gelimemitir. Atriumlarda kullanlan sistemler asndan deerlendirme yapldnda halen zerinde anlalan ortak bir zmn olmad grlmektedir. Atriumlarda hava kalitesi, enerji kullanm yannda olduka nemli olan bir konuda duman kontroldr. Atriumu evreleyen kullanm alanlarnda yangn yknn byk ve insan saysnn fazla olmas sebebiyle yangn riski de olduka byktr. Atriumlar dumann yaylabilecei geni mekanlar olduundan, meydana gelebilecek yangnlar sonucu duman hzla yaylarak ksa srede bu blm doldurur. Atriuma sahip yaplarda insanlarn tahliyesi iin kullanlacak olan ka yollar ve yangn merdivenlerine geiler atriuma ak olan blmlerden gerekletirildii dnldnde, atriumlarda duman kontrolnn nemi ortaya kmaktadr. Yangn sonucu meydana gelen duman ve scak gazlarn ksa srede atrium boluunu doldurarak grnrlk mesafesini ksaltmas, yangna mdahaleye imkan vermemesi ve atriumu evreleyen komu hacmlara geii ile gvenli bir tahliyeye imkan vermemesi gibi nedenlerden dolay atriumlarda duman tahliyesi gerekmektedir. Bu almada atriuma sahip yaplarda duman tahliyesi sistemleri incelenmitir. Bu amala yap ierisinde ki duman karakteristiine gre tasarm yntemleri ortaya konulmu ve mevcut tasarm kriterleri verilmitir. lk olarak atriuma sahip binalar ierisinde meydana gelebilecek yangnlarn bykl irdelenmi ve bu yaplarda kan yangn sonucu oluan dumann atriuma komu hacmlarda nasl kontrol edilebilecei allmtr. Daha sonra ise atrium boluuna yaylan ve/veya atrium tabannda kan yangn sonucu aa kan dumann tahliye yntemleri incelenmitir.

__________________________________ 750 _______

Yetmili yllarda mimarlarn atriuma ilgisinin artmasyla atriumlu yaplar oalmaya balam ve bununla beraber mekanik ve elektrik gruplar da tamalayc olarak atriumlar ile ilgilenmeye balamtr. Atriumda mimari adan zm basit olmasna karn zellikle mekanik tesisat ksm daha karmak ve maliyeti daha yksek olmaktadr. Atriumlarda mekanik sistemleri iki grup halinde deerlendirmek mmkndr. Birinci grup stma, havalandrma ve iklimlendirme sistemleri, dieri ise duman kontrol sistemleridir. Atriumlarda duman kontrol sistemlerinin tasrmnn temelini oluturan at egzostu ile ilgili alma Thomas [1] tarafndan gerekletirilmitir. Thomas bu almasnda at havalandrmasnda scak gaz ak ile ilgilenmitir. Plum ierisine hava katlmnn detayl olarak ilk incelemesi Zukowski [2] tarafndan gerekletirilmitir. Tam lekli atrium yangn deneyleri konusunda Tanaka ve Yamana [3,4], Cooper [5], almalar yapmtr. Duman kontrol konusunun yar ampirik ifadeler ile incelenmesi Thomas [6], Butcher ve Pournell [7], Morgan ve Hansell [8,9,10], Hinkley [11], ve Milke [12,13], tarafndan gerekletirilmitir. Deneyler ve dzeltmelerden elde edilen bilgilerin deerlendirilmesi ile duman hareketinin saysal modellemeleri Tanaka ve Nakama [14], Chow [15,16], Marita [17], ve Waters [18] tarafndan yaplm olup, bu almalar BCA ve NFPA kodlar ile Klote ve Milke [19] tarafndan yaynlanan duman kontrol sistemleri almasna kaynak olmutur. Bilgisayar destekli duman kontrol sistemleri tasarmnn temeli Mitler [20] tarafndan atlmtr. Bu konuda atrium ile ilgili dier almalar ise Chow [21] ve Milke [22] tarafndan gerekletirilmitir. 2. ATRUMLARDA YANGIN BYKL Bir yangn tarafndan retilen duman miktarnn ve aa kan s miktarnn hesaplanmas birim alan veya yangn mahallinin tamamnn alan ve evresel olarak byklnn ve s aksnn bilinmesini gerektirir. Bunun yansra yangnlar zamana bal olarak byme (dzensiz yangn) ve aa kan s miktarnn sabit olduu (dzenli yangn) durum olmak zere ikiye ayrmak mmkndr. a) Dzenli Yangnlar Aa kan s miktarnn sabit olduu bir yangn dzenli yangn olarak adlandrlr. Bu gibi yangnlarda belirli bir deere kadar yangnn hzl bir ekilde byd dnlr. Geri kalan byme ise yangn kontrol eden faktrler veya dier yanc maddelere olan mesafeye bal olarak deiir. Atriumlarda, al veri merkezlerinde ve dier geni mahallerdeki yangnlar genellikle oksijen kontroll deildirler. Byk mahallerde havann bol olmas sebebiyle, yangn boyutu snrlandrlamaz. Bununla birlikte, bu gibi yangnlarn boyutu yanc maddelerin mevcudiyeti ile snrldr. Byk mahallerdeki yangnlar genellikle ok sayda yanc madde iermektedir. Bu yangnlarda aa kan s miktar yaklak olarak her bir yanc maddenin aa kardklar s miktarlarnn toplamdr. Atriumlar iin yangn bykl hakknda farkl grler bulunmaktadr. Bunlardan birisi, en az yangn bykl 4.6 MW olmak zere atrium alan iin 500 kW/mP2P deeri kullanlr. NFPA 92B de ise minimum yangn bykl 1.1 MW olarak nerilir. Bu neriler, atriumlu binalarda sprinkler sistemi olup olmamasna gre farkl deerler almaktadr. b) Dzensiz Yangnlar Aa kan s miktarnn zamana bal olarak deiim gsterdii yangnlardr. Dzensiz yangnlar iin aa kan s miktarnn zamann karesinin fonksiyonu olduu dnlr.

2

055.1

=

gttQ& (1)

Yukardaki eitlikte; Q yangn sonucu aa kan s miktar (kW), t efektif tutmadan itibaren geen sre (s), tBgB, yangn byme zaman (s) dir. Dier bir deyile efektif tutuma zaman, yangnn 1.055 kW deerini getii ana kadar olan zaman araldr.

__________________________________ 751 _______

3. ATRUMLARDA DUMAN KONTROL st kapal, etraf kullanm alanlar ile evrili geni ve dikey hacmdan oluan iki veya daha fazla katl yksek boluklar olarak tanmlanan atriumlar evreleyen ak veya korunmu alanlara komu alanlar ad verilmektedir. Atrium binalarnn genelde byk miktarda yanc madde iermesi ve komu alanlara ak olmas yangnn yaylm riskini byk lde arttrmaktadr. Bu gibi binalarda duman kontrol, insan saysnn fazla olmas, onlarn korunmas ve gvenli bir ekilde tahliye edilmesi bakmndan olduka nemlidir. Atrium binalar, atriuma komu alanlar ile birlikte deerlendirilir ve atriumun zellii olarak bu komu alanlarn atriuma balants cam ile blnm veya tamamen ak olmaktadr. Dier allagelmi binalar ile karlatrldnda, atriumlu binalarda duman ve scak gazlarn, hatta alevlerin blmlere geileri ok daha abuk olduundan, yangn esnasnda insan yaam gvenlii asndan ilave problemler getirmektedir. Halbuki allagelmi yksek binalarda yangn yaylm, binann dndan ve yangn mahallinin stndeki mahallin etkilemesi ile gerekleir. Atriumlarda meydana gelen yangnlardan elde edilen deneyimler, alevlerin atrium iinde ilerlemesi, scak ve zehirli gazlar ile karlatrldnda nemsiz kalmaktadr. Yangn sonucu oluan scak ve zehirli gazlar atriumu doldurarak, binaya yaylmakta ve ka yollarn etkilemektedir. Bu da, atrium binalarnda uygun duman kontrol sistemlerinin neden gerekli olduunu ortaya koymaktadr. Atriumlarda duman kontrol iin ideal zm; komu alanlarda meydana gelebilecek muhtemel bir yangn durumunda, dumann atriuma giriini engellemektir. Bunu gerekletirebilmenin en kolay yolu, atrium ile komu hacmlar arasndaki snrn hem geirimsiz hem de yangna dayankl yaplmasdr. Fakat, bu durum atrium kullanmn ok snrlanmaktadr. Bu yntem zaman zaman kullanlmasna ramen, mimari snrlamalar nedeniyle istenmemektedir. Atrium ile komu hacmlar arasndaki balantnn tamamen ak olmas durumunda, komu hacm iinde duman egzostu yaplmaldr ki duman st ksmda atriuma ak olan dier komu hacmlara girmesin. Fakat bu da ou zaman ok zor, pratik olmayan ve hatta kk komu hacmlar iin maliyeti olduka yksek bir zmdr. Genelde byk komu hacmlar iin uygulama rnekleri vardr. Bir baka yntem ise, komu hacmlardan duman giriini engellemek iin basnlandrma yapmaktr. Komu hacm ve atrium arasndaki akln byk olmas durumunda bu yntem sonu vermemektedir. nk, dumann atrium ierisine giriini nleyebilmek iin scak gazlarn scaklna bal olarak 0.5 m/s ile 4.0 m/s arasnda hava hzna gerek duyulur. Ayrca bu havann tamam, yangn olan mahalden tamamen ekilmelidir ki hava aknn devam salanabilsin. Bir ok tipik atrium iin bu durumda gerekli olan hava miktar, duman egzost sistemi boyutunu amaktadr. Bu yzden, bu yntem yalnzca kk sznt alanlarna sahip atriumlar iin geerli olmaktadr. Komu hacm iindeki bir yangn durumunda, duman ksa srede binann dier blmlerine yaylabileceinden, bu blmlerden gvenli tahliyeyi gerekletirecek nlemler alnmaldr. Benzer eilim atrium boluu ierisinde kabilecek yangn iinde geerlidir. Her iki durumda da hem atrium iinden hemde komu hacmlardan tahliyeyi gerekletirebilmek iin ka yollarn koruyacak bir duman kontrol sistemi mevcut olmaldr. Duman kontrol sisteminin buradaki amac yaam gvenliini salamaktr. Bunun yannda, yangna mdahale edecek itfaiye elemanlar duman ile dolu bina ierisinde hem zorluk yaarlar hem de tehlikede olurlar. Dolaysyla duman kontrol sistemi ayn zamanda itfaiyecilere de yardmc olacaktr. Bu yzden duman kontrol sistemi insanlarn tahliyesi iin gerek duyulan sreden daha uzun bir sre fonksiyonunu devam ettirmelidir. 3.1 Atriuma Komu Hacmlarda Dumann Kontrol Edilmesi Dumann ka yolarna doru hareketinin ihtimal dahilinde olduu durumlarda, gvenli bir tahliye iin ka yollarn dumandan arndrlm hale getirmek gerekir. Bu amala artiuma komu olan ve yangn kan mahal ierisinde yangnn kontrol edilmesi tercih edilir. Bu da mahal ierisinde zel duman egzost sistemi kullanlarak veya mevcut iklimlendirme sistemi santrallerinden yararlanlarak yaplr. Eer mahal atriuma ak ise mahallin atrium boluuna ak blmnde tavandan aaya doru sarkan bir kiri ile engel tekil edilir. Bylelikle mahal ierisinde bir duman biriktirme hacm oluturularak duman mahal ierisinde tutulmaya allr veya kiri yaplamad durumda ayn etkiyi salamak iin u ksmdan yksek kapasiteli egzost yaplr.

__________________________________ 752 _______

Duman tabakas kalnl her iki durumda da, ekil 1 ve ekil 2 de gsterilen D Bl Byksekliinin altna dmeyecek seviyede tutulmal, yani bu durumu salayacak kapasitede duman egzostu yaplmaldr. Mahal iindeki temiz hava tabakasnn yksekliini salayabilmek iin dumann ktle ak miktarn hesaplamak gerekir. Son yllarda bu konuda Zukowski [2], Hansell [25] ve Quintiere [26] tarafndan yaplan almalar sonucu ortaya kan aadaki eitlik ile yangn zerinde ykselen plum ierisine srklene hava miktarn ve bylelikle yangn esnasnda oluan duman miktarn hesaplamak mmkn olmaktadr.

23PHcm ed = (2) cBeB oditoryum, stadyum, byk ak ofisler, atrium katlar gibi tavan yksek olan byk mahaller iin 0.188, tavan ykseklii dk olan ak ofis alanlar gibi byk mahaller iin 0.210 olan bir katsaydr. Kk dkkanlar, ofisler ve otel odalar gibi kk mahallerde ce=0.337 olarak alnmaktadr. P, yangnn evresel bykl (m), H ise mahallin tabanndan duman tabakasnn alt yzeyine olan mesafedir (m).

ekil 1. Duman biriktirme hacm oluturularak yaplan duman egzostu

ekil 2. Duman biriktirme hacm olmakszn yaplan duman egzostu

Eitlik (2) ile yaplan hesaplamalarn sonular c BeB nin 0.337 ve 0.188 deerleri iin sprinkler sistemi mevcut olan (P=14 m) ve sprinkler sistemi olmayan (P=24 m) mahaller iin grafik olarak ekil 3 (a) ve ekil 3 (b) de gsterilmitir.

__________________________________ 753 _______

ekil 3 (b) de gsterilen taral alan scak gaz tabakas scakln 600 C nin zerine kma ihtimalinin olduu blm yani, parlama olaynn grlebileceini belirtmektedir. Duman kontrol sisteminin gvenli bir ekilde alabilmesi iin retilen duman miktar taral alann zerinde olmaldr.

(a) Sprinkler sistemi var (b) Sprinkler sistemi yok

ekil 3. retilen scak duman miktar a) Atrium Boluuna Duman Ak Dey bir aklktan akan dumann ktle ak miktar aadaki eitlik kullanlarak hesaplanabilir.

233232

23

21

+

=Pc

cW

PWhcm

e

d

ew (3)

(a) kiri (b) dk tavan ekil 4. Aklktan ak

__________________________________ 754 _______

Yukardaki ifadede, W aklk genilii (m), h aklk ykseklii (m), cBdB aklk iin efektif ak katsaysdr. Mahal ierisinde herhangi bir kiriin olmad dz tavanlar iin efektif ak katsays 1.0 deerini almaktadr. Eer dumann atrium boluuna aknn gerisinde bir kiri veya dk tavan sz konusu ise (ekil 4) bu durum darya olan duman ak miktarn etkiler. Bu etki efektif ak katsaysn aada verilen eitlik ile dzeltmek suretiyle dikkate alnr.

31

65.0

+=w

dwd D

DDc (4)

Burada DBwB akln st seviyesi altnda kalan duman tabakasnn ykseklii, DBdB ise kiri ykseklii veya akln gerisindeki duman tabakasnn yksekliidir. DBdB nin 1.0 deerinden byk olduu ou aklk iin pratikte DBdB = 1.0 olarak alnmaktadr. Duman biriktirme hacm olmayan mahallerde Dd balkon kenar giriindeki ykseklik olarak dnlr (ekil 5).

ekil 5. Dz aklk Dw ise aadaki ekilde hesaplanabilir.

32

21

=Wm

cD w

dw (5)

ekil 6 ve ekil 7 de deiik aklk ykseklikleri ve genilikleri iin ktle ak miktarlar grafik olarak gsterilmitir. Tavan ve balkon yksekliinin 4 m olduu kabul edilmitir. Grafiklerde taral olan alanlar mBwB ve Q BwB kullanlarak hesaplanan duman tabakas scaklnn 600P0PC nin zerinde olduu yani parlama balangc olan blgeyi gstermektedir.

ekil 6. Ak ofisler iin aklktan akan ktle ak miktar

__________________________________ 755 _______

ekil 7. Kk ofisler iin aklktan akan ktle ak miktar Kk ofisler ile geni byk ak ofisler arasndaki ayrm plum ierisine giren hava miktarnn farkllndan ileri gelmektedir. Daha dar olan mahallerde havann plum ierisine ak daha zor olmaktadr. b) Balkon Blmnden Duman Egzostu Yaplmas Mahallere yeterli miktarda taze hava girii salanamad, duman tahliye sisteminin kurulmasnda mhendislik asnda zor olduu ve/veya maliyetin yksek olmas durumlarnda duman mahal ierisinde tutulamaz ve atrium boluuna doru akmaya balar. Bu gibi durumlarda eer mahal nlerinde, mahallere hizmet veren ve yrme alanlar olarak kullanlan balkonlar mevcut ise duman tahliyesi balkonlardan yaplabilir.

ekil 8. Balkon alt duman biriktirme hacm

mw(kg/s)

mw(kg/s)

W (m) W (m)

Sprinkler var Sprinkler yok

Parlama

Parlamariski

Balkon dumanbiriktirme hacmndanegzost Atrium

Balkon kenarperdesi

__________________________________ 756 _______

Bunun iin ncelikle alglama sisteminden ald uyar ile balkon kenarlarndan aaya inen perdeler ile duman biriktirme hacmlar oluturulur ve balkon blmne biriken duman balkona ait egzost sistemi ile tahliye edilir. Al veri merkezleri iin balkon blmlerinde olutulan duman biriktirme alanlarnn 1300 mP2P yi amamasna dikkat edilmelidir. Balkonlardan emilen duman genellikle kanallar ile bina dna tanr. Fakat baz durumlarda bu blmlerden emilen duman atrium tavanndaki duman biriktirme hacmna tamak da mmkndr. c) Duman Tabakas Scakl Duman tabakas scaklnn evre scaklnn zerinde olan scaklk ykselmesi, yangn sonucu aa kan s miktar QBw B(kW), duman ktlesel debisi, m (kg/s) ve gazlarn zgl ss c (kJ/kg-K) olmak zere aadaki ekilde ifade edilebilir.

mcQw= (6)

Tablo 1 ve Tablo 2 srasyla atriuma komu mahallerde kan 1 MW ve 6 MW byklndeki yangnlar iin duman tabakas scaklklarndaki artlar gstermektedir. Tablo 1. Q=1 MW iin scaklk art ve hacmsal debi deerleri

Ktle ak miktar (kg/s)

evre scakl zerindeki gaz

scakl (C)

Hacmsal debi (mP3P/s)

4 250 6.0 6 167 8.0 8 125 9.5 10 100 11.0 12 83 12.5 15 67 15.0 20 50 19.5 25 42 22.5 30 33 27.5 35 28 32.0 40 25 36.0 50 20 44.5 60 17 53.0

Tablo 2. Q=6 MW iin scaklk art ve hacmsal debi deerleri

Ktle ak miktar (kg/s)

evre scakl zerindeki gaz

scakl (C)

Hacmsal debi (mP3P/s)

10 600 25.5 12 500 27.0 15 400 29.5 20 333 32.0 25 240 38.0 30 200 41.5 35 171 46.5 40 150 50.5 50 120 59.0 60 100 67.5 75 80 80.0 90 67 92.5

110 54 107.0 130 46 123.5 150 40 140.0 200 30 181.0 300 20 263.0 400 15 345.0

__________________________________ 757 _______

Sprinkler sisteminin mevcut olmad durumda, zellikle balkonlarn tavan altlarnda biriken yksek scaklktaki dumann neden olduu s nm balkon blmnden tahliye gerekletiren insanlar zerinde olumsuz etkiler yaratmaktadr. Balkonlarn ana ka koridorlar olarak kullanlmas durumunda tahliye mmkn olamamaktadr. Gvenli bir tahliye iin bu blmlerdeki duman tabakas scakl en fazla 200 C olmaldr. Bu scakln zerine klmas durumunda mutlaka alternatif ka yollar dzenlenmeli, balkonlardan daha ksa mesafeli k imkanlar yaratlmal veya scak gazlar soutmak iin sprinkler sistemi tesis edilmelidir. d) Mahal erisine Hava Girii Duman tahliye sistemlerinin verimli alabilmesi iin yeterli miktarda hava girii olmaldr. Eer mahallin n ksm tamamen szdrmaz ise, mahal iin ihtiya duyulan miktarda havay otomatik olarak salamak iin dzenlemeler yaplmaldr. Balkonlar, atriuma ak olduu iin bu blmlere hava girii ok daha kolay olmaktadr. Eer, i ksma hava giriinin olduu alan ok kk ise tahliye iin kullanlacak olan kaplardan hava ak hz tahliyeyi engelleyecek yksek hzlarda olabilir. Yaplan aratrmalara gre genellikle hava hzlarnn 5 m/s nin zerine kmamas tavsiye edilmektedir. e) Mahal erisinde Duman Tahliyesi Gereken Nokta Says Duman biriktirme hacmlarndan yaplmas gereken egzost nokta says duman kontrol sisteminin etkin alabilmesi asndan olduka nemlidir. nk, egzost yaplan her bir noktadan ekilebilecek scak dumann snrl bir miktar vardr. Bu miktarn zerinde yaplacak olan emi miktarn arttrma giriimi, sadece duman tabakas altnda mevcut olan havann menfeze srklenmesini salar, yani duman yerine taze hava emilmi olur. Deneysel almalara dayanan; duman biriktirme hacmlarndan ekilen ktlesel duman debilerinin deiik deerleri iin farkl duman biriktirme hacmlar gz nne alnarak bu blmlerden ihtiya duyulan en az saydaki duman egzost saylar Tablo 3 de verilmitir [27]. Tablo 3. Etkin duman kontrol iin gerek duyulan egzost nokta saylar [27]

(a) 1 MW Egzost yaplan nokta altndaki duman tabakas kalnl (m) Egzost edilen

toplam ktle miktar (kg/s)

0.5 0.75 1.0 1.25 1.5 1.75 2.0

9 21-28 8-11 4-5 3-3 2-2 1-2 1-1 12 29-40 11-15 6-8 3-5 2-3 2-2 1-2 15 39-54 14-20 7-10 4-6 3-4 2-3 2-2 18 50-68 18-25 9-13 5-7 4-5 3-3 2-3 20 57-79 21-29 10-14 6-8 4-6 3-4 2-3 25 77-107 28-39 14-19 8-11 5-7 4-5 3-4 30 99-137 36-50 18-25 10-14 7-9 5-6 4-5 40 149-205 54-75 27-37 15-21 10-14 7-9 5-7

(b) 6 MW

Egzost yaplan nokta altndaki duman tabakas kalnl (m) Egzost edilen toplam ktle miktar

(kg/s) 0.5 0.75 1.0 1.25 1.5 1.75 2.0

12 26-35 10-13 5-7 3-4 2-3 2-2 1-2 15 31-43 12-16 6-8 4-5 2-3 2-2 1-2 18 37-51 14-19 7-9 4-6 3-4 2-3 2-2 20 41-56 15-21 8-10 5-6 3-4 2-3 2-2 25 51-70 19-26 9-13 6-8 4-5 3-4 2-3 30 62-85 23-31 11-15 7-9 4-6 3-4 2-3 40 85-118 31-43 15-21 9-12 6-8 4-6 3-4

Not: Tablolardaki ilk deerler duvardan uzak olan egzost noktalar ikinci deerler ise duvara yakn olan egzost noktalar iin verilmitir.

__________________________________ 758 _______

f) Duman Egzost Miktar Mekanik duman tahliye sistemleri, duman biriktirme hacmlar ierisine giren duman ekmek iin kullanlan fanlar ve bunlara bal kanallardan meydana gelir. Bu fanlar ve kanallar, tahmin edilen dizayn scaklk deerlerine dayankl olmaldr. Bir yangn esnasnda fanlarn elektrik beslemelerinin salanabilmesi iin, kontrol ve enerji kablolamasnnda korunmu olmas istenmektedir. Daha nce tablo 1 ve tablo 2 de verilen duman ktlesel debileri iin scaklklar gznne alnarak aadaki eitlik ile hacmsal debiler hesaplanarak uygun fan seimi yaplabilir.

ool T

mTV = (7) Bu denklemde VBl B duman biriktirme hacmndan ekilmesi gereken dumann hacmsal debisi (mP3P/s), m duman ktlesel debisi (kg/s), T evre scakl zerindeki duman tabakas mutlak scakl (K) ve BoB evre havas younluudur. 3.2 Atrium Boluunda Dumann Kontrol Edilmesi eitli nedenlerden dolay atriuma komu olan mahaller ierisinde kan yangnlar sonucu aa kan duman, bu mahallerden veya balkon blmlerinden tahliye edilemedii zaman atrium ierisinden duman tahliye edilmesi veya i ksma taze hava verilmesi dnlr. Duman kontrolnn bu ekilde uygulamasnn amac duman tabakas kalnln yap ierisinde belirli bir seviyede tutmaktr. Genellikle bu durumda en kt hal, yangnn atriumun en dk seviyesindeki komu mahalde kmas durumudur. nk, bu durumda plum ierisine byk miktarda hava girii olarak duman tabakas kalnl ksa srede artar. Ykselen plum ierisine giren hava miktar ve dolaysyla atrium boluu tavan altnda toplanan duman tabakasna giren gazlarn toplam miktar;(1) atrium ierisine gazlarn akt noktadaki ktlesel debi veya scakla, (2) gazlarn s aksna, (3) atriuma giren plum uzunluuna, (4) plumun ykselebilecei mesafeye bal olarak deiim gsterir. a) Kanal Oluturan Perdeler Atrium boluu knts olmayan dz bir yzeye sahip olduu zaman, plum uzunluu olarak, dumann ierisinden akt akln genilii olarak alnmaktadr. Bunun yannda duman, balkon gibi yatay bir knt altna akt zaman, nce balkon kenarlarndan ne ve arkaya doru daha sonra kenarlara doru yaylmaya balar. Dumann kenarlara doru ak bir engel ile karlancaya kadar veya durgun

ekil 9. Dumann balkon altnda yaylmas

__________________________________ 759 _______

ekil 10. Kanal oluturan perdeler kullanlmas durumunda duman yaylmas hale gelebilecek seviyede enerjiyi kaybedene kadar devam eder ve ok geni bir plum olarak atrium boluu ierisinde ykselir. Dumann byk miktarda ak srasnda ierisine giren hava miktarnnda fazla olmas sebebiyle atrium ats altnda oluan duman tabakas kalnl ksa srede artmaya balar. Plum ierisine ar miktarda hava girii, balkon altlarnda yan ksmlara doru gerekleen duman hareketlerinin snrlandrlmas ile azaltlabilir. Bu olay gerekletirmek iin kullanlan perdeler kanal oluturan perdeler olarak adlandrlr ve mahallerin k kenarlarndan balkon kenarna kadar uzatlr. Bu tip bir duman kontrol sistemi daha ziyade ok katl al veri merkezlerinde kullanlmaktadr. Bir ift perde iin gerek duyulan en az derinlik tablo 4 (a) ve tablo 4 (b) de verilmitir. Perdeler sabit olabilir veya alglama sisteminden ald uyar ile aaya inebilir. Yaplan almalar, yangn kan mahallin arkasndaki balkon kntsnn 1.5 m den az olmas durumunda kanal oluturan perdelere gerek duyulmadn gstermitir. Yine aratrmalar sonucu genilii 2 m den daha az olan balkonlarda, yksekliklerin fazla olmas durumunda dumann vorteks hareketi ile bir st kattaki balkona duman dolma olasln ortaya karmaktadr.

__________________________________ 760 _______

Tablo 4. Kanal oluturan perdelerin derinlikleri

(a) Boluk kenarnda kiri olmamas Biriktirme hacm genilii (W BB B) veya kanal perdeleri genilii L (m)

Biriktirme hacmna giren ktle miktar

(kg/s) 4 6 8 10 12 15 10 1.1 0.8 0.7 0.6 0.5 0.5 15 1.4 1.1 0.9 0.8 0.7 0.6 20 1.7 1.3 1.1 0.9 0.8 0.7 25 2.0 1.5 1.2 1.1 1.0 0.8 30 2.3 1.7 1.4 1.2 1.1 0.9 40 2.8 2.2 1.8 1.5 1.4 1.2 50 3.4 2.6 2.1 1.8 1.6 1.4 70 4.5 3.4 2.8 2.4 2.2 1.9 90 5.6 4.3 3.5 3.1 2.7 2.3

110 6.7 5.1 4.2 3.6 3.3 2.8 130 7.8 6.0 4.9 4.2 3.8 3.2 150 9.0 6.8 5.6 4.9 4.3 3.7

(b) Boluk kenarnda kiri olmas Biriktirme hacm genilii (W BB B) veya kanal perdeleri genilii L (m)

Biriktirme hacmna giren ktle miktar

(kg/s) 4 6 8 10 12 15 10 1.8 1.4 1.2 1.0 0.9 0.8 15 2.3 1.8 1.5 1.3 1.1 1.0 20 2.8 2.2 1.8 1.5 1.4 1.2 25 3.3 2.5 2.1 1.8 1.6 1.4 30 3.8 2.9 2.4 2.1 1.8 1.6 40 4.7 3.6 3.0 2.6 2.3 2.0 50 5.7 4.3 3.6 3.1 2.7 2.4 70 7.5 5.8 4.8 4.1 3.6 3.1 90 9.4 7.2 6.0 5.1 4.5 3.9

110 11.2 8.6 7.1 6.1 5.4 4.7 130 13.1 10.0 8.2 7.1 6.3 5.4 150 15.0 11.5 9.5 8.2 7.2 6.2

b) Atrium Boluu erisinde Ykselen Pluma Hava Girii Yukarda belirtilen aklk kenar evresinden veya balkon evresinden atrium boluuna akan plum ierisine hava giriinin hesab Morgan ve Hansell [8] tarafndan allmtr. Bu almada ilk olarak arzu edilen duman tabakas ykseklii (hb) seilir, aklk genilii verilir, kanal oluturan perdeler arasndaki mesafe ve buna bal olarak perde derinlii girilir ve yangn byklne bal olarak atrium boluu tavannda oluturulan tabaka ierisine giren dumann ktlesel debisi hesaplanr. Yangnda aa kan enerji miktarnn 1 MW ve 6 MW olduu durumlarda aa sarkan kiri derinliinin 0 m ve 1.0 m olmas durumlar iin aklk geniliinin veya kanal oluturan perdeler arasndaki geniliin 5 m, 10 m, 20 m ve 40 m olmas durumlarnda ktle ak miktarlarna ait grafikler ekil 12-19 arasnda hem kk ofisler hemde byk ofisler iin verilmitir. c) Atrium Boluunda Yangn Bu durum tek katl bir binadaki yangn davran olarak gz nne alnabilecek basit bir yangn durumudur. Burada yangn sonucu aa kan gazlar hi bir engel olmakszn dorudan atrium ats altndaki duman tabakas ierisine katlr. Yangnn bykl ise atrium blmndeki yangn ykne dayanan alan ve evre ile belirlenir. rnein 4 sandalye kmelemesinden oluan oluan 6 m evreli

__________________________________ 761 _______

bir alanda s aks yaklak 2 MW alnr. evredeki ofislerde sprinkler sistemi olmas durumunda ve sprinkler sisteminin yangn olan alan zerine hizmet vermesi durumunda yangn s aks yaklak 115 kW/mP2P alnr. evredeki mahallerde sprinkler sistemi bulunmamas durumunda 185 kW/mP2P olur. 12 m yangn evreli bir ara iin toplam s aks 2.5 MW dr. Eer tahmin edilen yakt yk iin s aks bilinmiyorsa, yangn alan bana 0.5 MW/mP2P s aks almak ou zaman uygun olmaktadr. Duman tabakas ierisine giren ktle ak miktar ise ekil 20 den bulunabilir. d) Doal Havalandrma Gereken Alan Doal havalandrma sistemi, duman tahliyesi iin gerekli hava kuvvetini salamak iin dumann kaldrma kuvvetini kullanr. Tahliye edilen miktar byk lde duman tabakas derinliine ve scaklna baldr. Doal havalandrma sisteminin avantaj olduka basit, gvenilir olmas ve ok geni aralktaki yangn koullarnn stesinden gelebilmesidir. Herhangi bir nedenle, yangn tasarlanan boyutunun zerine kmas durumunda duman tabakas kalnlnn ve scaklnn artmas kanlmaz olur, buda daha fazla miktarda duman tahliyesi salar. Yani, doal havalandrma sistemi kendi kendini dengeleyen bir mekanizmadr.

ekil 12. Sprinkler sistemli byk ofis ekil 13. Sprinkler sistemli byk ofis Q=1 MW, D BdB=0.0 m Q=1 MW, D BdB=1.0 m

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

__________________________________ 762 _______

ekil 14. Sprinkler sistemsiz byk ofis ekil 15. Sprinkler sistemsiz byk ofis Q=6 MW, D BdB=0.0 m Q=6 MW, D BdB=1.0 m

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

Ykseklik (m)

m(kg/s)

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

__________________________________ 763 _______

ekil 16. Sprinkler sistemli kk ofis ekil 17. Sprinkler sistemli kk ofis Q=1 MW, D BdB=0.0 m Q=1 MW, D BdB=1.0 m

ekil 18. Sprinkler sistemsiz kk ofis ekil 17. Sprinkler sistemsiz kk ofis

Q=6 MW, D BdB=0.0 m Q=6 MW, D BdB=1.0 m

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

Ykseklik ( m )

m(kg/s)

__________________________________ 764 _______

ekil 20. Atrium tabanndaki yangnda retilen duman miktar

ekilen ktlesel duman debisi, havalandrma alan, hava giri alan ve duman tabakas arasndaki iliki aadaki ekilde ifade edilebilir.

21

01

01

22

1

2

+

=TgD

TTcAcAT

mcAB

ii

vv

o

lvv (8)

ABvB aklk alan, ABi B btn hava girileri toplam alan, cBvB boaltma katsays, c Bi B giri katsays (0.6), mBlB ekilen duman miktar, BoB evre hava younluu, g yerekimi ivmesi, DBBB aklk altndaki duman derinlii, Bl B duman tabakas scaklnn evre havas zerindeki scaklk ykselmesi, TB1B duman tabakas mutlak scakl, TBoB evre havas mutlak scakl dr. Giri havas aklk alanlarnda herhangi bir snrlama olmakszn duman tahliyesi iin gerek duyulan aklk alanlar Tablo 5 de verilmektedir. Eer atriuma taze hava girii alan tablo 5 de verilen egzost ventilasyon alannn iki kat ise hem duman tahliye aklk alan hem de taze hava giri alan yaklak % 10 orannda arttrlmaldr. Eer taze hava giri alan egzost tahliye alanna eit ise her iki alan da yaklak % 35 arttrlmaldr. ayet taze hava giri alan egzost alannn yars kadar ise her iki alan yaklak %125 arttrlmaldr. Duman tahliyesi iin doal havalandrma kullanld zaman akln bulunduu konumun d rzgar koullarndan ters olarak etkilenmemesine dikkat edilmelidir. Pozitif rzgar basnc, duman tabakas tarafndan oluturulan basntan ok daha byk olabilir. Bu durum sz konusu olduu zaman aklk duman tahliye k yerine hava giriine hizmet verir. Bununla birlikte negatif rzgar basnc ise emme kuvveti yaratarak doal havalandrma ile duman tahliyesine yardmc olur.

m(kg/s)

Dumann yerden ykseklii (m)

__________________________________ 765 _______

Tablo 5. Duman biriktirme hacm iin gerek duyulan en kk ventilasyon alan

(a) 1MW Aklk altndaki duman tabakas kalnl (m) Egzost edilen

toplam ktle miktar (kg/s)

1.5 2 3 4 5 7 10

4 2.1 1.8 1.5 1.3 1.1 1.0 0.8 6 3.2 2.8 2.3 2.0 1.7 1.5 1.2 8 4.5 3.9 3.2 2.7 2.4 2.1 1.7 10 5.9 5.1 4.1 3.6 3.2 2.7 2.3 12 7.4 6.4 5.2 4.5 4.0 3.4 2.9 15 9.9 8.5 7.0 6.0 5.4 4.6 3.8 20 14.5 12.5 10.2 8.9 7.9 6.7 5.6 25 19.6 17.0 13.9 12.0 10.8 9.1 7.6 30 25.3 21.9 17.9 15.5 13.9 11.7 9.8 35 31.4 27.2 22.2 19.2 17.2 14.5 12.2 40 37.9 32.9 26.8 23.2 20.8 17.6 14.7 50 52.2 45.2 36.9 32.0 28.6 24.2 20.2 60 67.9 58.8 48.0 41.5 37.2 31.4 26.3

(b) 6MW

Aklk altndaki duman tabakas kalnl (m) Egzost edilen toplam ktle miktar

(kg/s) 1.5 2 3 4 5 7 10

10 5.5 4.7 3.9 3.3 3.0 2.5 2.1 12 6.4 5.5 4.5 3.9 3.5 2.9 2.5 15 7.8 6.7 5.5 4.8 4.3 3.6 3.0 20 10.2 8.9 7.2 6.3 5.6 4.7 4.0 25 12.9 11.1 9.2 7.9 7.0 6.0 5.0 30 15.6 13.5 11.1 9.6 8.6 7.2 6.1 35 18.6 16.1 13.1 11.4 10.2 8.6 7.2 40 21.6 18.7 15.3 13.2 11.8 10.0 8.4 50 28.2 24.4 19.9 17.2 15.4 13.0 10.9 60 35.2 30.5 24.9 21.6 19.3 16.3 13.6 75 46.7 40.4 33.0 28.6 25.6 21.6 18.1 90 59.2 51.2 41.8 36.2 32.4 27.4 22.9

110 77.2 66.9 54.6 47.3 42.3 35.8 29.9 130 96.8 83.8 68.5 59.3 53.0 44.8 37.5 150 117.8 102.0 83.3 72.1 64.5 54.5 45.6 200 175.9 152.3 124.4 107.7 96.3 81.4 68.1 300 313.1 271.1 221.4 191.7 171.5 144.9 121.2 400 474.2 410.7 335.3 290.4 259.7 219.5 183.7

Ak srasnda ktle ak miktarnn en fazla 150-200 kg/s ve/veya duman tabakas scaklnn en az evre hava scaklnn 15-20 C zerinde olmas salanmaldr. Plum ierisine giren hava miktarnn fazla olmas veya duman tabakas scaklnn dk olmas durumlarnda katmerleme meydana gelerek dumann etrafa yaylmasna neden olur. Hatta yangn mahalli aklnn zerindeki yksekliin 8-12 m yi amas durumunda doal duman tahliyesini uygulamak ou zaman yarar salamamaktadr. veya drt katl atriumlardan daha yksek olan yaplarda doal veya mekanik duman egzost sistemlerinin kullanlmas dumandan arndrlm hacmlar yaratlmas konusunda pek farkllk gstermemektedir. Bu bakmdan yeni atrium dizaynlarnda, katlar arasnda yangn blmeleri kullanmakszn tamamen ak olabilecek en fazla kat says ile snrlandrlmaktadr. e) Atrium Duman Tabakas Scakl

__________________________________ 766 _______

Duman kontrol sistemlerinin dizaynnda ou zaman yapdan olan s kayplar dikkate alnmaz. Duman biriktirme hacmlarna giren btn snn tabaka ierisinde kald kabul edilir. Son zamanlarda yaplan deneysel almalar gstermitir ki orta ve yksek sl direnli kk duman biriktirme hacmlar veya byk ktle akl duman iin bu iyi bir kabuldr. Fakat, atrium iin bu kabul geerli deildir. Atriumlar genellikle byk yzey alanlarna sahiptir ve ou zaman bu alanlar yar yarya camdr. Bu durum iyi bir s kaybna neden olur. Duman tabakasndan yapya bir s geii olacak ve bu da duman tabakas scaklnda nemli bir azalmaya neden olacaktr. ekil 21 atrium iindeki sl dengeyi gstermektedir. Bu model en kt halde duman tabakasndan olan enerji kaybnn hesaplanmasnda kullanlr. Bu modelin sonular grafik olarak ekil 22 ve ekil 23 de gsterilmitir.

ekil 21. Atriumda sl denge

ekil 22. Q=1 MW iin atrium duman tabakas scakl

atdan s kaybEgzost gazlarile tanan s

D duvarlardans kayb

Duvarlardan komuhacmlara s kayb

Inm

l(C)

Duman tabakas toplam yzey alan (m2 x 1000)

D hava scakl = 0 C

__________________________________ 767 _______

ekil 23. Q=6 MW iin atrium duman tabakas scakl D etkilerin farkl deerleri ile eitli atrium geometrilerinin dnlmesine ramen ktle ak miktarnn her bir deerini btn koullar iin yaklak tek bir eri ile gstermek mmkn olmaktadr. 4. SONU Atriumlu yaplarn oalmasyla, mimarlar ile birlikte mekanik ve elektrik gruplarda tamalayc olarak bu yaplar iin uygun zmler retebilmek amacyla almalar yapmlardr. Mekanik sistemler ierisinde zm bulunmas gereken nemli konularadn birisi de yap ierisindeki duman kontrol sistemleridir. Atriumalr ve atriumu evreleyen mahaller dumann yaylaca geni mekanlar olduundan, muhtemel bir yangn durumunda aa kan duman ve scak gazlar ksa srede bu mahhalleri dolduracaktr. Bu durum gvenli bir tahliyeye imkan vermeyecei gibi yangna mdahale asndan da zorluk yaratacaktr. Bu bakmdan ksa sre ierisinde dumann yap ierisinden tahliyesi gerekmektedir. Bu almada atriumlarda duman kontrol konusu incelenmi olup, incelemeler sonucunda en uygun duman kontrolnn, atrium boluuna kom olan mahallerden dumann tahliye edilmesi ile gerekletirilebilecei sonucuna varlmtr. Komu mahallerden duman tahliye yntemlerinden bahsedilmitir. Fakat baz durumlarda, zellikle atrium yapsnn zelliklerine bal olarak komu mahallerden duman tahliyesinin yaplamad durumlarda, atrium boluu ierisine giren veya atrium tabannda kabilecek bir yangn sonucu aa kan dumann atrium boluu ierisinde nasl kontrol edilebilecei allmtr. Atriumlu binalar uzun yllardan beri kullanlan yaplar olmasna ramen, duman kontrol konusunda yaplan almalar zerinde anlalabilen ortak bir duman kontrol sisteminin mmkn olmadn gstermektedir. Atriumlarda duman kontroln, atriumlarn ekline, kullanlan malzemeye, byklne, yksekliine bal olarak alma ierisinde bahsedilen temel ifadeler ve yntemlerden bir veya birka kullanmak suretiyle, o atriuma zel bir sistemle gerekletirmek uygun olacaktr. KAYNAKLAR

l(C)

Duman tabakas toplam yzey alan (m2 x 1000)

D hava scakl= 0 C

__________________________________ 768 _______

[1] THOMAS, P. H., P.L. Hinkley, C.R. Theobald and D.L. Simms Invetigation the Flow of Hot Gases in Roof Venting, Fire Research No 7, 1963.

[2] ZUKOWSKI, E. E., T. Kubota and B. Cetegen, Entrainment in Fire Plumes, Fire Safety Journal, No 3, 107, 1981.

[3] TANAKA, T. and T. Yamana, Smoke Control in Large Scale Spaces, part 1, Fire Science and Technology No 5, pp 31-40, 1985.

[4] TANAKA, T. and T. Yamana, Smoke Control in Large Scale Spaces, part 2, Fire Science and Technology No 5, pp 41-54, 1985.

[5] COOPER, L., M. Harkelroad, J. Quintiere and W. Rinkinen, An Experimental Study of Upper Hot Layer Stratification Full Scale Multiroom Fire Scenarios, American Society of Mechanical Engineers, p 81-HT- 9, 1981.

[6] THOMAS, P. H., On the Upward Movement of Smoke and Related Shopping Mall Problems, Fire Safety Journal, 12 , 191-203, 1987.

[7] BUTCHER, G. and A. Pournell, Applying the Physics of Smoke Venting in Buildings with Atrium Fire, Fire Safety Journal, 2, 25-27, 1986.

[8] MORGAN, H. P., and G. O. Hansell, Atrium Buildings: Calculating Smoke Flow in Atria for Smoke Control Design, Fire Safety Journal, No 2, 9-35, 1987.

[9] MORGAN, H. P., and G. O. Hansell, Smoke Control in an Atrium Builidng Using Depressurization, Part 1, Fire Science and Technology, No 10, 11-26, 1990.

[10] MORGAN, H. P., and G. O. Hansell, Smoke Control in an Atrium Builidng Using Depressurization, Part 2, Fire Science and Technology, No 10, 27-41, 1990.

[11] HINKLEY, P.L., Comparison of an Established Method of Calculation of Smoke Filling of Large Scale Spaces With Recent Experiments, Fire Science and Technology, Vol 8, 1-8, 1988.

[12] MILKE, J. A., Fire Hazard Assesment in Atriums, Rountable on Fire Safety in Atriums, 1988. [13] MILKE, J. A., Smoke Management for Covered Models and Atria, Fire Technology, 223-243,

1990. [14] TANAKA, T. and K. Nakamura, A Model for Predicting Smoke Transport in Buildings, No 123, of

the Building Research Institude, Ministry of Construction, Japan, 1989. [15] CHOW, W. K., Smoke Movement and Design of Smoke Control in Atrium Buildings, International

Journal of Housing Science and its Applications, 13, 307-322, 1989. [16] CHOW, W. K., Smoke Movement and Design of Smoke Control in Atrium Buildings, Part 2,

International Journal of Housing Science and its Applications, 14, 147-159, 1990. [17] MORITA, M., Y. Yamuchi and A. Manmoto, Numerical Simulation of Fire in the Temperature

Stratified Atrium with a Mathematical Field Model, Third International Symposium on Fire Safety Science,UK, 1991.

[18] WATERS, R. A., Stanset Terminal Building and Early Atrium Studies, J. Fire Protection Engineering, 1, 63-76,1989.

[19] KLOTE, J., and J. Milke, Design of Smoke Management Systems, ASHRAE Publication 90022, Atlanta, 1990.

[20] MITLER, H. E., The Physical Basis for the Harvard Computer Fire Code, Home Fire Project Technical Report No 34, Division of Applied Science, Harvard Uni. 1978.

[21] CHOW, W. K., Smoke Movement Induced by a Fire in an Atrium, NUS Publ., August, 12-20, 1995. [22] MILKE, J. A. and F. W. Mowrer, Computer Aided Smoke Management in Atria and Covered Malls,

Transactions, ASHRAE, 3828 (RP-658), 448-554, 1992. [23] NFPA 92 B, Guide for Smoke Management Systems in Malls, Atria and Large Areas, NFPA, 1995. [24] NFPA 204 M, Guide for Smoke and Heat Venting, NFPA, 1991. [25] HANSELL G. O. and H. P. Morgan, Design Approaches for Smoke Control in Atrium Buildings,

Building Research Establishment Report, 1994. [26] QUINTIERE J. G., W. J. Rinkinen and W. W. Jones, The Effects of Room Openings on Fire

Plumes Entrainment, Combustion Science and Technology, 26, 193-201, 1981. [27] HESELDEN A. J. M., Fire Problems of Pedesrian Precincts, Part 1, The Smoke Production of

Various Materials., Fire Research Station, Fire Research Note 856, FRS, 1971. ZGEM

__________________________________ 769 _______

Kazm BECEREN Kazm BECEREN, 1964 ylnda Samsun'da dodu. lk, orta ve lise eitimini Samsun'da tamamlad ve 1981 ylnda .T. Makina Fakltesine girdi. 1985 ylnda .T. Makina Fakltesini bitirerek ayn yl .T. Fen Bilimleri Enstitsnn Makina Anabilim Dal Enerji Programnda Yksek Lisans renimine balad. 1988 ylnda Enerji Programna balad renimini tamamlayarak Yksek Lisans derecesi ald ve 1989 ylnda ayn programda balad doktora almasn 1996 ylnda tamamlad. 1987 ylnda .T. Makina Fakltesi Termodinamik ve Is teknii Ana Bilim Dalnda Aratrma Grevlisi olarak greve balayan Kazm BECEREN halen ayn yerde almalarn srdrmektedir. Abdurahman KILI 1976 da T Makina Fakltesi Enerji dalnda yksek lisansn, 1982 ylnda doktorasn tamamlam, 1992 ylnda doent ve 1997 ylnda ayn Fakltede profesr olmutur. Yangn Gvenlii, Termodinamik, Gne Enerjisi ve Is Teknii alanlarnda kitaplar ve makaleleri bulunmaktadr. 1989-1994 yllar arasnda, Yksek retim kanunun 38.maddesi erevesinde stanbul tfaiye mdrl grevinde bulunmu, itfaiyelerin gelimesi ve yangn ynetmelikleri konusunda ok sayda alma yapm ve rapor hazrlamtr. Halen stanbul Teknik niversitesi Makina Fakltesinde almakta, yangn gvenlii ve s teknii konularnda lisans, yksek lisans ve doktora seviyesinde dersler vermekte, yangn gvenlii konusunda aratrma yapmaktadr. "Trkiye Yangndan Korunma Vakf" ynetim kurulu bakanln yrtmekte, TBMM Milli Saraylar, Sabanc Center, Akmerkez, Bankas gibi nemli yaplarn Yangn Gvenlii Danmanln yapmaktadr. Dnya Gnll tfaiyeciler Birlii, Avrupa tfaiye Mdrleri Birliinin yesidir.