RAYMUND KOTTJE BERND MOELLER

Ekumenska povijest Crkve 1

BIBLIOTHECA FLACIANA

SVEZAK VI

Raymund Kottje Bernd MoellerEkumenska povijest Crkve 1

RECENZENTIdr. Davorin Peterlindr. Jure Zeevi

UREDNIKdr. Lidija Matoevi

RAYMUND KOTTJE BERND MOELLER

Ekumenska povijest Crkve 1Stara i Istona crkva

PREVELAdr. Marina Miladinov

Teoloki fakultetMatija Vlai Ilirik

ZAGREB, 2007.

NASLOV IZVORNIKAkumenische Kirchengeschichte, hrsg. von Raymund Kottje und Bernd Moeller. Bd. I: Alte Kirche und Ostkirche (5., durchgesehene Auflage. Mainz: Matthias-Grnewald Verlag, 1989)

NAKLADNIKTeoloki fakultet Matija Vlai Ilirik, Radieva 34, Zagreb

ZA NAKLADNIKAdr. Lidija Matoevi

PRIJEVODMarina Miladinov

TEOLOKA REDAKCIJALidija Matoevi

TEOLOKO-JEZINA LEKTURARuben Kneevi

PRIJELOM I GRAFIKA PRIPREMATeofil Dereta

OPREMA KORICAMario Anii i Jele Dominis, _ured

TISAK I UVEZGrafiki zavod Hrvatske,Radnika cesta 210, Zagreb

Matthias-Grnewald Verlag, Mainz, 1989 za hrvatski prijevod Teoloki fakultet Matija Vlai Ilirik, Radieva 34, Zagreb, 2007

Sva prava pridrana. Ni jedan dio ove knjige ne smije se bez odobrenja nakladnika reproducirati ili prenositi u bilo kojem obliku, ni na koji nain, elektroniki ili mehaniki, ukljuujui fotokopiranje, snimanje ili pohranjivanje u bazu podataka.

Izdanje ove knjige pripomogli su novanom potporom:Ministarstvo kulture Republike HrvatskeGoethe-Institut Inter NationesMartin Luther BundEvangelika crkva u Republici Hrvatskoj

CIP zapis dostupan u raunalnom kataloguNacionalne i sveuiline knjinice u Zagrebu pod brojem xxxxxx

5

SADRAJ

PREDGOVOR HRVATSKOM IZDANJU (M. Miladinov) .............................................

PREDGOVOR UREDNIKA NJEMAKOG IZDANJA (R. Kottje B. Moeller) ..........

I. DIOPOVIJEST RANOGA KRANSTVAE. Lohse i A. Vgtle ......................................................................................................

1. poglavlje: Isus iz Nazareta (A. Vgtle) ...................................................................

Problem povijesne rekonstrukcije .........................................................................Isusova pretpovijest ................................................................................................Ivan Krstitelj i poetak Isusova javnog djelovanja ...............................................Okvir Isusove povijesti ...........................................................................................Isusovo navijetanje: tumaenje Boje volje ........................................................Isusovo navijetanje: dolazak Bojeg kraljevstva ................................................Isusova svijest o vlastitom poslanju ......................................................................Isusova muka i smrt ................................................................................................

2. poglavlje: Kranska praopina (A. Vgtle) ..........................................................

Uskrnja ukazanja ...................................................................................................Izvori za povijest kranske praopine .................................................................Poeci kranske praopine ....................................................................................Kranska praopina i idovstvo ...........................................................................Organizacija kranske opine ...............................................................................

3. poglavlje: Ranokranska misija (E. Lohse) ..........................................................Poeci ........................................................................................................................Misija i idovstvo u dijaspori ..................................................................................Kranska misija i crkvene opine nastale misijskim djelovanjem ...................

4. poglavlje: Pavao (E. Lohse) .....................................................................................

Pavlov ivot i djelo ...................................................................................................Pavlov utjecaj ...........................................................................................................

9

11

13

14

1417192021232727

32

3233343739

42424344

46

4651

6 SADRAJ

5. poglavlje: Kranstvo na prijelazu iz 1. u 2. stoljee (E. Lohse) ...........................

irenje kranstva ....................................................................................................Evanelja ...................................................................................................................Prvi progoni ..............................................................................................................

6. poglavlje: Rani katolicizam (E. Lohse) ...................................................................

Etika ...........................................................................................................................Ustrojstvo kranske opine ...................................................................................Vjeroispovijest ..........................................................................................................Sveto pismo ..............................................................................................................Daljnji izgledi ............................................................................................................

II. DIOPOVIJEST STARE CRKVE DO KONSTANTINAA. Benot i B. Ktting ...................................................................................................

1. poglavlje: Krani i njihovo okruenje (B. Ktting) ..............................................

Spor s poganstvom ..................................................................................................Krani u drutvu .....................................................................................................

2. poglavlje: Crkva i drava u razdoblju 150.-300. g. (B. Ktting) ...........................

Pravni poloaj i javno mnijenje ..............................................................................Veliki progoni ...........................................................................................................Nastojanja oko novog odnosa s Crkvom ...............................................................

3. poglavlje: Razvoj teologije (A. Benot) ....................................................................

Osnove teolokog razvoja .......................................................................................Kriza u 2. stoljeu .....................................................................................................Apostolicitet kao norma pravovjerja .....................................................................Prva teoloka sinteza: Irenej iz Lyona ...................................................................Zapadna teologija .....................................................................................................Istona teologija .......................................................................................................

4. poglavlje: Vjerski ivot .............................................................................................

Crkvene strukture (A. Benot) ................................................................................

55

555658

61

6162646567

68

69

6974

77

777982

85

8586929698

101

104

104

SADRAJ 7

Crkveni red (A. Benot) ............................................................................................Poeci tovanja svetaca (B. Ktting) ......................................................................

III. DIOPOVIJEST DRAVNE CRKVE DO KRAJA ANTIKEB. Ktting i A. Schindler ...............................................................................................

1. poglavlje: Crkva i drava (B. Ktting) .....................................................................

Konstantin i Crkva ...................................................................................................Prizivanje dravne vlasti u crkvenim sporovima ..................................................Udaljavanje Crkve od drave ...................................................................................Postupci drave i Crkve protiv pogana, idova i heretika ...................................

2. poglavlje: Prostorna podjela Crkve (B. Ktting) ...................................................

Nastanak patrijarhat ..............................................................................................Rim i Carigrad ...........................................................................................................

3. poglavlje: Teoloki i dogmatski razvoj (A. Schindler) ...........................................

Uvod ...........................................................................................................................Nastanak dogme o Trojstvu ....................................................................................Formiranje kristolokih dogmi ...............................................................................Kristoloki sporovi u 6. i 7. stoljeu .......................................................................Augustin i spor oko nauka o m