raporu - cmo.org.tr

#nükleereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınh

ayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaş

asınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükleerein

atyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükle

ereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#

nükleereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınha

yat#nükleereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaşas

ınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükleereinaty

aşasınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükleerei

natyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#nükl

eereinatyaşasınhayat#nükleereinatyaşasınhayat#













nükleereinatyaşasınhayat

2014

AKKUYU Nükleer Güç

Santrali Teknik Değerlendirme

Raporu

T M M O B Ç E V R E M Ü H E N D İ S L E R İ O D A S I İ S T A N B U L Ş U B E S İ

Çevre Mühendisler i Odası İs tanbul Şubesi

A K K U Y U N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l i T e k n i k D e ğ e r l e n d i r m e R a p o r u

K A S I M - 2 0 1 4

1

“ R i s k i v a r m ı , t a b i i v a r . P a t l a y a b i l i r . Ş i m d i p a t l a y a b i l i r d i y e g e ç e n l e r d e s ö y l e d i m ,

t a b i i b u m a l u m ş a h ı s v e ş a h ı s l a r t a r a f ı n d a n e l e ş t i r i a l d ı k . Ş i m d i r i s k i v a r

p a t l a y a b i l i r , d i y e b i z t ü p g a z k u l l a n m a y a c a k m ı y ı z ? R i s k i v a r d i y e a r a b a y a

b i n m e y e c e k m i y i z ? R i s k i v a r d i y e İ s t a n b u l ' u n B o ğ a z K ö p r ü s ü ' n ü n ü z e r i n d e n

g e ç m e y e c e k m i y i z ? O l u r y a h a l a t l a r k o p a b i l i r , g e ç m e y e c e k m i y i z ? ”

“ N ü k l e e r e n e r j i y e k a r ş ı ç ı k a n l a r , r a d y a s y o n r i s k i o l d u ğ u i ç i n a c a b a b i l g i s a y a r

k u l l a n m ı y o r m u , t e l e v i z y o n s e y r e t m i y o r m u ? ”

R e c e p T a y y i p E R D O Ğ A N - B a ş b a k a n

" B e k a r l ı k n ü k l e e r s a n t r a l d e n d a h a t e h l i k e l i "

T a n e r Y I L D I Z – E n e r j i B a k a n



K A S I M - 2 0 1 4

2

İ Ç İ ND EK İ LER

1 - NÜK L EER EN ER J İ T A NI M I 3

2 - NÜK L EER S A NT R AL L ER İ N GE L İ Ş İ M İ 5

3 - T ÜR K İ YEDE NÜK LEER G E L İ Ş İ M 8

4 - DÜNYA DA K İ NÜK L E ER K A Z A LA R 9

5 - NÜK L EER S A NT R AL L ER İ N EK O LO J İ K ET K İ S İ 1 2

6 - A K K UYU NÜK L EER S A NT R A L İ N A NA L İ Z İ 1 4

7 - A K K UYU NGS Ç ED R A PO R U İ NC EL EM ES İ 1 9

8 - S O NUÇ V E D EĞER L END İ R M E 2 8



K A S I M - 2 0 1 4

3

1 - N Ü K L E E R E N E R J İ T A N I M I

U r a n y u m v e p l ü t o n y u m e l e m e n t ç e k i r d e ğ i n e b i r n ö t r o n ç a r p t ı ğ ı n d a ç e k i r d e k i k i p a r ç a y a

b ö l ü n ü r , B u b ö l ü n m e i ş l e m i i l e i k i v e y a ü ç n ö t r o n v e b i r m i k t a r e n e r j i a ç ı ğ a ç ı k a r B u

b ö l ü n m e i ş l e m i F i s y o n o l a r a k t a n ı m l a n m a k t a d ı r .

F Ü Z Y O N R E A K S İ Y O N U

H a f i f a t o m ç e k i r d e k l e r i n i n b i r l e ş m e t e p k i m e l e r i d e b ü y ü k b i r e n e r j i n i n a ç ı ğ a ç ı k m a s ı n a

n e d e n o l m a k t a d ı r . B u b i r l e ş m e t e p k i m e s i d e F ü z y o n o l a r a k t a n ı m l a n m a k t a d ı r

F İ S Y O N R E A K S İ Y O N U

F i s y o n v e F ü z y o n t e p k i m e l e r i i l e o r t a y a ç ı k a n e n e r j i y e " N Ü K L E E R E N E R J İ " a d ı

v e r i l m e k t e d i r .



K A S I M - 2 0 1 4

4

U r a n y u m u n m a d e n c i l i ğ i . ü r e t i m i n i n % 7 0 ’ i n d e n f a z l a s ı a ç ı k y a d a y e r a l t ı m a d e n c i l i ğ i

m e t o t l a r ı i l e e l d e e d i l i r . C e v h e r i n f i z i k s e l o l a r a k u y g u n b ü y ü k l ü ğ e g e t i r i l m e s i n d e n s o n r a ,

u r a n y u m u e l d e e t m e k v e s a f l a ş t ı r m a k i ç i n , c e v h e r k i m y a s a l i ş l e m e t a b i t u t u l u r .

Z e n g i n l e ş t i r m e i ş l e m i u r a n y u m u n i k i t e m e l i z o t o p u o l a n 2 3 5 U v e 2 3 8 U i z o t o p l a r ı n ı n k ı s m i

a y ı r ı m ı n ı k a p s a r .

T i c a r i r e a k t ö r l e r % 5 ’ t e n d a h a a z z e n g i n l e ş t i r i l m i ş u r a n y u m y a k ı t ı k u l l a n m a k t a d ı r

N Ü K L E E R Y A K I T Ç E V R İ M İ

F i s y o n s o n u c u a ç ı ğ a ç ı k a n n ü k l e e r e n e r j i ; n ü k l e e r y a k ı t v e d i ğ e r m a l z e m e l e r i ç e r i s i n d e

ı s ı e n e r j i s i n e d ö n ü ş ü r . B u ı s ı e n e r j i s i b i r s o ğ u t u c u v a s ı t a s ı y l a ç e k i l e r e k b a z ı s i s t e m l e r d e

d o ğ r u d a n b a z ı s i s t e m l e r d e i s e ı s ı e n e r j i s i n i b a ş k a b i r t a ş ı y ı c ı o r t a m a a k t a r a r a k t ü r b i n

s i s t e m i n d e k i n e t i k e n e r j i y e v e d a h a s o n r a d a j e n e r a t ö r s i s t e m i n d e e l e k t r i k e n e r j i s i n e

d ö n ü ş t ü r ü l ü r .



K A S I M - 2 0 1 4

5

.

2 - N Ü K L E E R S A N T R A L L E R İ N G E L İ Ş İ M İ

N ö t r o n u n 1 9 3 2 d e S i r J a m e s C h a d w i c k t a r a f ı n d a n b u l u n m a s ı i l e I I . D ü n y a S a v a ş ı ’ n ı n d a

e t k i s i y l e n ü k l e e r b i l i m h ı z l ı b i r ş e k i l d e g e l i ş t i . 1 9 3 9 ’ d a a t o m u n b ö l ü n m e s i ( f i s y o n ) i l e

e n e r j i n i n a ç ı ğ a ç ı k t ı ğ ı k e ş f e d i l d i . B u o l a y d a n d a h a s o n r a 1 9 4 5 ’ t e i l k a t o m b o m b a s ı v e

1 9 5 1 ’ d e n ü k l e e r e n e r j i k u l l a n ı l a r a k i l k e l e k t r i k ü r e t i m i g e r ç e k l e ş t i .

N ü k l e e r e n e r j i ; A B D ’ d e 1 9 5 1 d e , İ n g i l t e r e ’ d e 1 9 5 3 ’ t e , R u s y a ’ d a 1 9 5 4 ’ t e , F r a n s a ’ d a

1 9 5 6 ’ d a v e A l m a n y a ’ d a 1 9 6 1 ’ d e e l e k t r i k ü r e t i m i n d e k u l l a n ı l m a y a b a ş l a n d ı

1 9 7 0 ’ l e r i n b a ş ı n d a k i p e t r o l k r i z i n ü k l e e r g ü ç s a n t r a l l e r i n e t a l e b i a r t ı r d ı , S o n r a k i o n y ı l d a

f o s i l y a k ı t f i y a t l a r ı n d a k i d ü ş ü ş , n ü k l e e r e n e r j i t a l e b i n d e k i b ü y ü m e y i a z a l t t ı . B u n u n

d ı ş ı n d a A B D ’ d e k i T h r e e M i l e I s l a n d ( 1 9 7 9 ) v e R u s y a ’ d a k i C h e r n o b y l ( 1 9 8 6 ) k a z a l a r ı n ı n

e t k i s i i l e n ü k l e e r t e s i s l e r i n g ü v e n l i ğ i n d e e n d i ş e l e r o l u ş t u . B ü t ü n b u f a k t ö r l e r 1 9 9 0 ’ l a r d a

n ü k l e e r e n e r j i n i n g e l i ş m e s i n d e a z a l m a l a r a n e d e n o l m u ş t u r . .



K A S I M - 2 0 1 4

6

N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l l e r i n i n B ö l g e s e l D a ğ ı l ı m ı - 2 0 1 4

2 0 1 4 i t i b a r ı y l a d ü n y a d a 1 9 3 n ü k l e e r s a n t r a l d e t o p l a m 3 7 4 . 5 0 4 M W k u r u l u g ü c e s a h i p

4 3 7 n ü k l e e r r e a k t ö r ç a l ı ş t ı r ı l m a k t a d ı r .

.

K a l ı c ı k a p a t ı l a n N ü k l e e r S a n t r a l l e r



K A S I M - 2 0 1 4

7

K a l ı c ı K a p a t ı l a n S a n t r a l l e r i n i n B ö l g e s e l D a ğ ı l ı m ı - 2 0 1 4



K A S I M - 2 0 1 4

8

İ n ş a a t ı d e v a m e d e n S a n t r a l l e r i n i n B ö l g e s e l D a ğ ı l ı m ı - 2 0 1 4

3 - T Ü R K İ Y E D E N Ü K L E E R G E L İ Ş İ M

1 9 6 2 y ı l ı n d a Ç e k m e c e N ü k l e e r A r a ş t ı r m a v e E ğ i t i m M e r k e z i n c e 1 M W g ü c ü n d e T R - 1 a d ı n d a ' H a v u z ' t i p i b i r d e n e y r e a k t ö r ü i ş l e t m e y e a l ı n d ı , e l e k t r i k ü r e t i m i a m a c ı y l a k u r u l m a s ı t a s a r l a n a n n ü k l e e r s a n t r a l l e r l e i l g i l i i l k ç a l ı ş m a l a r 1 9 6 7 - 1 9 7 0 y ı l l a r ı a r a s ı n d a y a p ı l d ı . 1 9 7 0 y ı l ı n d a T ü r k i y e E l e k t r i k K u r u m u ( T E K ) k u r u l d u v e T E K ’ e b a ğ l ı o l a r a k k u r u l a n N ü k l e e r E n e r j i D a i r e s i 1 9 7 2 k u r u l d u . 1 9 7 0 ' l i y ı l l a r ı n b a ş l a r ı n d a , n ü k l e e r s a n t r a l s a h a s ı i ç i n f i z i b i l i t e v e y e r a r a ş t ı r m a l a r ı g e r ç e k l e ş t i r i l d i . B u ç a l ı ş m a l a r k a p s a m ı n d a , n ü k l e e r s a n t r a l ı n m a l i y e t / f a y d a a ç ı s ı n d a n k u r u l a b i l e c e ğ i e n u y g u n y e r l e r o l a r a k ; M e r s i n - A k k u y u , S i n o p - İ n c e b u r u n , v e K ı r k l a r e l i -İ ğ n e a d a s a h a l a r ı b e l i r l e n d i . A k k u y u S a h a s ı i ç i n T E K t a r a f ı n d a n s a h a l i s a n s ç a l ı ş m a l a r ı g e r ç e k l e ş t i r i l e r e k " Y e r R a p o r u " h a z ı r l a n d ı . L i s a n s l a m a o t o r i t e s i , 1 9 7 6 y ı l ı n d a A k k u y u S a h a s ı i ç i n " y e r l i s a n s ı " v e r i l d i .



K A S I M - 2 0 1 4

9

T ü r k i y e ' d e 1 9 8 6 ’ d a m e y d a n a g e l e n Ç e r n o b i l n ü k l e e r s a n t r a l k a z a s ı n ı n y a r a t t ı ğ ı o l u m s u z e t k i n e d e n i i l e n ü k l e e r s a n t r a l l e r l e i l g i l i ç a l ı ş m a l a r a s k ı y a a l ı n d ı . 1 9 8 8 y ı l ı n d a T E K N ü k l e e r S a n t r a l l e r D a i r e s i B a ş k a n l ı ğ ı k a p a t ı l d ı . E k i m 1 9 9 2 ’ d e T E K , d ü n y a d a k i b e l l i b a ş l ı n ü k l e e r s a n t r a l i m a l a t ç ı s ı f i r m a l a r a b i r m e k t u p y a z a r a k , 2 0 0 2 y ı l ı n d a d e v r e y e g i r e c e k ş e k i l d e , 1 0 0 0 M W g ü c ü n d e b i r v e y a i k i ü n i t e l i n ü k l e e r s a n t r a l ı n T ü r k i y e ’ d e a n a h t a r t e s l i m v e y a Y a p - İ ş l e t - D e v r e t o l a r a k k u r u l m a s ı i ç i n t e k n i k v e m a l i k o n u l a r d a b i l g i i s t e d i . O c a k - 1 9 9 3 t a r i h i n d e , A k k u y u N ü k l e e r S a n t r a l ı P r o j e s i R e s m i G a z e t e ’ d e y a y ı n l a n a r a k t e k r a r y a t ı r ı m p r o g r a m ı n a a l ı n d ı A k k u y u ' d a 2 0 0 0 M W e g ü c ü n d e k i b i r s a n t r a l y a p ı m ı i ç i n W e s t i n g h o u s e + M i t s u b i s h i , A E C L v e F r a m a t o m e + S i e m e n s f i r m a l a r ı b i r a r a d a t e k l i f v e r m i ş t i r . E k i m 1 9 9 7 ’ d e t e k l i f v e r m e s ü r e s i n i n d o l m a s ı n ı n a r d ı n d a n H a z i r a n 1 9 9 8 v e N i s a n 2 0 0 0 t a r i h l e r i a r a s ı n d a h ü k ü m e t n i h a i k a r a r ı n ı e n a z s e k i z d e f a e r t e l e m e k d u r u m u n d a k a l m ı ş v e e n s o n u n d a e k o n o m i k k o ş u l l a r n e d e n i y l e p l a n l a r t e r k e d i l m i ş t i r . K a s ı m 2 0 0 4 t a r i h i n d e , E n e r j i v e T a b i i K a y n a k l a r B a k a n l ı ğ ı v e T A E K , i n ş a s ı n a 2 0 0 7 y ı l ı n d a b a ş l a n a c a k , t o p l a m 5 0 0 0 M W e ' l i k ü ç n ü k l e e r r e a k t ö r y a p ı l a c a ğ ı n ı a ç ı k l a d ı . 2 0 0 6 N i s a n a y ı n d a , T ü r k i y e ' n i n i l k n ü k l e e r s a n t r a l ı s a h a s ı o l a r a k S i n o p ' u n s e ç i l d i ğ i a ç ı k l a n d ı 1 8 M a r t 2 0 0 8 t a r i h i n d e N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l l e r i n i n K u r u l m a s ı n a y ö n e l i k E n e r j i B a k a n l ı ğ ı t a r a f ı n d a n h a z ı r l a n a n y ö n e t m e l i k R e s m i G a z e t e ' d e y ü r ü r l ü ğ e g i r d i . M a y ı s 2 0 1 0 ' d a R u s y a F e d e r a s y o n u i l e d ö r t a d e t v e h e r b i r i 1 . 2 0 0 M W e k u r u l u g ü c ü n d e A E S - 2 0 0 6 ü n i t e l e r i n i i ç e r e c e k ş e k i l d e t o p l a m 4 . 8 0 0 M W e k a p a s i t e l i o l a c a k A k k u y u N G S ’ n i n i n ş a s ı v e i ş l e t m e s i a m a c ı y l a T ü r k i y e ' d e k a y ı t l ı b i r P r o j e Ş i r k e t i k u r u l a r a k H ü k ü m e t l e r A r a s ı A n l a ş m a i m z a l a m ı ş t ı r .

4 - D Ü N Y A D A K İ N Ü K L E E R K A Z A L A R

G ü v e n l i n ü k l e e r s a n t r a l g ö r ü ş ü n e k a r ş ı n d ü n y a d a b i r ç o k N ü k l e e r k a z a v e f e l a k e t

y a ş a n m ı ş , y e n i f e l a k e t l e r b e k l e n t i s i s ü r e k l i g ü n d e m d e k a l m ı ş t ı r

1 9 4 8 y ı l ı n d a R u s y a ' n ı n K y s h t y m ş e h r i n d e b u l u n a n M a y a k N ü k l e e r S a n t r a l i ' n d e a t ı k

s a k l a m a ü n i t e s i o l m a m a s ı n e d e n i i l e r a d y o a k t i f a t ı k l a r ı y a k ı n l a r d a k i n e h i r e

d ö k ü l m e k t e y d i . B ö l g e d e y a ş a y a n l a r ı n i ç m e s u y u k a y n a ğ ı o l a n n e h i r d e n 1 2 4 , 0 0 0 k i ş i o r t a

v e y ü k s e k s e v i y e l i r a d y a s y o n a m a r u z k a l d ı .

1 9 5 7 y ı l ı n d a M a y a k N ü k l e e r S a n t r a l i ' n d e 7 0 t o n l u k a t ı k h a v u z u s o ğ u t m a s i s t e m l e r i

a r ı z a l a n d ı v e s ı c a k l ı k h ı z l a a r t m a y a b a ş l a d ı . Y a ş a n a n p a t l a m a s o n u c u n d a a ç ı ğ a ç ı k a n



K A S I M - 2 0 1 4

10

r a d y a s y o n d a n e n a z 2 7 2 , 0 0 0 k i ş i e t k i l e n d i . R a d y a s y o n y ü z l e r c e k i l o m e t r e y a y ı l ı r k e n

e t k i l e n e n b ö l g e d e n 1 0 , 0 0 0 k i ş i t a h l i y e e d i l d i .

1 9 5 7 y ı l ı n d a n İ n g i l t e r e d e b u l u n a n W i n d s c a l e n ü k l e e r s a n t r a l i n d e r e a k t ö r d e k i s ı c a k l ı ğ ı n

d ü ş m e s i g e r e k i r k e n y ü k s e l d i . R e a k t ö r d e ç ı k a n y a n g ı n s ö n d ü r m e i ş l e m i n d e h i ç b i r y ö n t e m

i l e y a p ı l a m a y ı n c a r e a k t ö r y i n e s u y l a s ö n d ü r ü l m e y e ç a l ı ş ı l d ı . İ n g i l i z h ü k ü m e t i h e m e n

o l a y ı ö r t b a s e t t i . K a z a s o n u c u n d a 2 0 0 k i ş i n i n , y a r ı s ı n ı n ö l ü m c ü l o l m a k ü z e r e k a n s e r e

y a k a l a n d ı ğ ı h e s a p l a n m a k l a b i r l i k t e k a z a n ı n g e r ç e k e t k i l e r i h i ç b i r z a m a n ö ğ r e n i l e m e d i .

1 9 7 9 y ı l ı n d a n A B D ' n i n P e n n s i l v a n y a e y a l e t i n d e k i T h r e e M i l e I s l a n d N ü k l e e r S a n t r a l ı n d a

k ı s m i ç e k i r d e k e r i m e s i y a ş a n d ı . A l ı n a n y a n l ı ş k a r a r l a r l a y a k ı t ç u b u k l a r ı 2 3 7 1 s a n t i f r a d

d e r e c e y e u l a ş t ı . R e a k t ö r k a l b i n e s o ğ u t m a s u y u n u n i l e t i l m e s i i l e b ü y ü k b i r f e l a k e t

ö n l e n s e d e ç e v r e y e r a d y o a k t i f g a z l a r s a l ı n d ı . B ö l g e d e n ç o c u k l a r v e h a m i l e l e r t a h l i y e

e d i l d i .

1 9 8 6 y ı l ı n d a U k r a y n a ' d a b u l u n a n Ç e r n o b i l n ü k l e e r s a n t r a l i n i n 4 n o l u r e a k t ö r ü

p a t l a d ı . S o v y e t l e r B i r l i ğ i 8 0 0 , 0 0 0 k i ş i i l e f e l a k e t i n y a ş a n d ı ğ ı a l a n d a e n g e l l e m e v e

t e m i z l i k ç a l ı ş m a l a r ı y a p t ı . B u g ü n , b u i n s a n l a r ı n % 9 0 ’ ı n d a n f a z l a s ı e n g e l l i d i r .

R e a k t ö r d e k i p a t l a m a d a n 2 0 y ı l s o n r a , 1 7 , 0 0 0 U k r a y n a l ı a i l e , b a b a l a r ı ‘ t a h l i y e g ö r e v l i s i ’

o l a r a k ç a l ı ş t ı ğ ı v e h a y a t ı n ı k a y b e t t i ğ i i ç i n d e v l e t y a r d ı m ı a l m a k t a d ı r . 1 9 9 0 i l e 2 0 0 0

y ı l l a r ı a r a s ı n d a B e l a r u s ’ d a k a n s e r o r a n ı % 4 0 a r t t ı .



K A S I M - 2 0 1 4

11

B e l a r u s ' u n Ç e r n o b i l y a k ı n ı n d a k i G o m e l b ö l g e s i n d e y a ş a y a n 5 0 , 0 0 0 ’ i n ü z e r i n d e ç o c u k

t i r o i d k a n s e r i n e y a k a l a n d ı . K ü r t a j l a r , e r k e n d o ğ u m l a r v e ö l ü d o ğ a n b e b e k o r a n l a r ı

ç a r p ı c ı ş e k i l d e a r t t ı . R e a k t ö r ü n y a k ı n ı n d a y a ş a y a n 3 5 0 , 0 0 0 i n s a n e v l e r i n i t e r k

e t t i . T ü r k i y e ’ d e d e Ç e r n o b i l ’ d e n y a y ı l a n r a d y a s y o n n e d e n i y l e k a n s e r h a s t a l ı ğ ı n d a a r t ı ş

o l d u . K a r a d e n i z B ö l g e s i ’ n d e b u l u n a n H o p a ’ d a ö l ü m l e r i n % 4 7 , 9 ’ u n u n k a n s e r e b a ğ l ı

o l d u ğ u n u b i l i n m e k t e d i r .

1 9 9 9 y ı l ı n d a J a p o n y a d a b u l u n a n T o k a i m u r a n ü k l e e r s a n t r a l i n d e , ü ç y ı l d ı r k u l l a n ı l m a y a n

b i r r e a k t ö r i ç i n y ü k s e k s e v i y e d e z e n g i n l e ş t i r i l m i ş u r a n y u m h a z ı r l a n d ı . A n c a k b u s e v i y e d e

z e n g i n l e ş t i r i l m i ş u r a n y u m i l e ç a l ı ş m a k o n u s u n d a d e n e y i m s i z o l a n ç a l ı ş a n l a r u y g u n

o l a m a y a n b i r ç ö k e l t m e t a n k ı n a i z i n v e r i l e n i n ç o k ü z e r i n d e u r a n y u m k o y d u . T a n k ı n

b o ş a l t ı l m a s ı i l e k r i t i k z i n c i r l e m e r e a k s i y o n d u r d u r u l d u ; a n c a k b u s ü r e z a r f ı n d a m a r u z

k a l d ı k l a r ı r a d y a s y o n s e b e b i y l e i k i i ş ç i h a y a t ı n ı k a y b e t t i .

2 0 1 1 y ı l ı n d a n J a p o n y a ' d a F u k u ş i m a N ü k l e e r S a n t r a l i K a z a s ı T ō h o k u d e p r e m i v e

t s u n a m i s i s o n r a s ı n d a y a ş a n d ı . S a n t r a l e b u l u n a n ü ç r e a k t ö r d e y a ş a n a n ç e k i r d e k e r i m e s i

s o n u c u n d a a t m o s f e r e v e o k y a n u s a r a d y o a k t i f m a d d e l e r s a l ı n d ı . K a z a Ç e r n o b i l

f e l a k e t i n d e n s o n r a d ü n y a n ı n e n b ü y ü k i k i n c i n ü k l e e r k a z a s ı d ı r v e 7 s e v i y e s i n d e d i r . T ü m

r e a k t ö r l e r d e s o r u n y a ş a n m a s ı k a z a y ı d a h a d a i ş i n i ç i n d e n ç ı k ı l m a z b i r h a l e s o k m u ş t u r .

K i l o m e t r e l e r c e a l a n r a d y o a k t i f k i r l e n m e y e m a r u z k a l d ı . T a h l i y e ç a l ı ş m a l a r ı y ü z b i n l e r c e

i n s a n ı e v l e r i n d e n e t t i .



K A S I M - 2 0 1 4

12

5 - N Ü K L E E R S A N T R A L L E R İ N E K O L O J İ K E T K İ S İ

N ü k l e e r e n e r j i n i n e k o l o j i k e t k i l e r i , H a m m a d d e e l d e e d i l m e s i v e N ü k l e e r s a n t r a l i ş l e t m e s i

o l a r a k i k i g r u p o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r .

H a m m a d d e e l d e e d i l m e s i i ş l e m l e r i n d e c a n l ı y a ş a m ı v e e k o l o j i k e t k i l e r i :

N ü k l e e r e n e r j i n i n h a m m a d d e s i o l a n u r a n y u m u n v e t o r y u m d u r .

U r a n y u m c e v h e r i n i a y ı r m a k i ç i n y ü k s e k m i k t a r d a s u k u l l a n ı m ı g e r e k m e k t e d i r ;

U r a n y u m m a d e n i i ç e r i s i n d e % 0 . 1 i l e % 1 a r a s ı u r a n y u m b a r ı n d ı r ı r , B i r t o n d o ğ a l u r a n y u m

ü r e t m e k i ç i n 1 0 0 i l e 1 0 , 0 0 0 t o n a r a s ı c e v h e r e i h t i y a ç d u y u l m a k t a d ı r . B u m i k t a r l a r

ç ı k a r t ı l m a k v e i ş l e n m e k z o r u n d a d ı r v e s o n u c u n d a o r t a y a ç ı k a n k i r l i ç a m u r y ü z l e r c e ,

b i n l e r c e y ı l g ü v e n l i ş e k i l d e s a k l a n m a k z o r u n d a d ı r .

Ç ı k a r ı l a n 1 t o n u r a n y u m u n 9 9 8 k i l o g r a m ı a t ı k ç a m u r o l a r a k ç u k u r l a r d a v e y a p a y

g ö l l e r d e t o p l a n ı r v e b u a t ı k ç a m u r l a r % 8 5 o r a n ı n d a r a d y o a k t i v i t e v e t o k s i k m a d d e

i ç e r m e k t e d i r

R a d y o a k t i f m a d d e l e r h a v a y ı v e y e r a l t ı s u k a y n a k l a r ı n ı b i n l e r c e y ı l k i r l e t e c e k p o t a n s i y e l e

s a h i p t i r . A t ı k H a v u z l a r ı n d a v e t o p r a k t a o l u ş a b i l e c e k b i r k ı s m ı o t u r m a l a r d a i s e f e l a k e t l e

s o n u ç l a n a b i l i r .

U r a n y u m m a d e n c i l i ğ i v e a t ı k l a r ı n d a n k a y n a k l a n a n r a d y o a k t i f v e t o k s i k m a d d e l e r m a d e n

ç a l ı ş a n l a r ı n ı n v e b ö l g e d e k i c a n l ı y a ş a m ı n ı o l u m s u z e t k i l e m e k t e , k a n s e r e y a k a l a n m a

o r a n l a r ı n d a a r t ı ş l a r o l m a k t a d ı r

D o ğ u A l m a n y a ’ d a k i W i s m u t M a d e n i ’ n d e ç a l ı ş a n i ş ç i l e r d e n b ü y ü k k ı s m ı r a d y a s y o n a

m a r u z k a l d ı k l a r ı i ç i n a k c i ğ e r k a n s e r i n e y a k a l a n d ı ğ ı b i l i n m e k t e d i r . .

K ı r g ı z u r a n y u m m a d e n c i l i k ş e h r i M a i l u u S u u ’ d a y a ş a y a n l a r ı n k a n s e r e y a k a l a n m a o r a n ı i k i

k a t a r t t ı ğ ı t e s p i t e d i l m i ş t i r

N e w M e x i c o , A . B . D . ’ d e k i G r a n t s M a d e n i ’ n d e 1 9 5 5 - 1 9 6 0 a r a s ı n d a ç a l ı ş a n l a r ı n k a n s e r v e

ö l ü m o r a n l a r ı n ı n n o r m a l i n ü z e r i n d e o l d u ğ u t e s p i t e d i l m i ş t i r .

N e w M e x i c o ’ d a k i N a v a j o ’ l a r d a , P o r t e k i z v e N i j e r g i b i p e k ç o k u r a n y u m m a d e n c i l i k

b ö l g e s i n d e u r a n y u m m a d e n c i l i ğ i n i n c i d d i s a ğ l ı k s o r u n l a r ı n a y o l a ç t ı ğ ı n a y ö n e l i k k a n ı t l a r

m e v c u t t u r .

B i l i n e n u r a n y u m k a y n a k l a r ı , 4 4 0 n ü k l e e r r e a k t ö r e a n c a k 4 5 i l e 8 0 y ı l a r a s ı n d a k a y n a k

s a ğ l a n a b i l i r . E ğ e r m e v c u t r e a k t ö r l e r i n s a y ı s ı a r t t ı r ı l ı r s a m e v c u t u r a n y u m k a y n a k l a r ı ç o k

d a h a k ı s a s ü r e d e t ü k e n e c e k t i r .



K A S I M - 2 0 1 4

13

U r a n y u m z e n g i n l e ş t i r m e t e s i s l e r i n d e u r a n y u m h e k s a f l o r i d ( U F 6 ) i ş l e n m e k t e d i r . B u

m a l z e m e n i n N ü k l e e r r e a k t ö r e n a k l i y e s i d e h e r z a m a n r i s k o l u ş t u r m a k t a d ı r .

N ü k l e e r s a n t r a l i ş l e t m e s i i ş l e m l e r i n d e c a n l ı y a ş a m ı v e e k o l o j i k e t k i l e r i :

N ü k l e e r s a n t r a l l e r e y a k ı n y a ş a m b ö l g e l e r i n d e , k a n s e r e y a k a l a n m a r i s k l e r i y ü k s e k t i r .

S a n t r a l i n b e ş k i l o m e t r e l i k ç e v r e s i n d e k a n s e r e y a k a l a n m a o r a n ı ü l k e o r t a l a m a s ı n ı n % 6 0

ü z e r i n d e d i r . L ö s e m i ( k a n k a n s e r i ) o r a n ı i k i k a t d a h a f a z l a d ı r L ö s e m i ö z e l l i k l e r a d y o a k t i f

ı ş ı m a i l e ç o k k o l a y g e l i ş m e k t e d i r .

N ü k l e e r s a n t r a l i n t r i t y u m , k a r b o n , s t r o n s i y u m , i y o t , s e z y u m , p l ü t o n y u m , k r i p t o n , a r g o n

v e z e n o n g i b i r a d y o a k t i f m a d d e l e r i , b a c a l a r i l e a t m o s f e r e , s u d e ş a r j ı i l e s u a l ı c ı

o r t a m ı n a i l e t i l m e k t e d i r . C a n l ı o r g a n i z m a l a r t a r a f ı n d a n b u m a d d e l e r b ü n y e y e a l ı n ı r

k a n s e r e v e m u t a s y o n a n e d e n o l u r .

Ç o k d ü ş ü k d o z l u r a d y a s y o n b i l e s a ğ l ı ğ ı o l u m s u z e t k i l e r , n ü k l e e r t e s i s l e r d e ç a l ı ş a n l a r ı

k a p s a y a n , a r a ş t ı r m a l a r ı n b u d u r u m u o r t a y a ç ı k a r m ı ş t ı r

H a v a y a v e s u y a k a r ı ş a n b ü y ü k m i k t a r l a r d a h i d r o j e n ( t r i t y u m ) . C a n l ı l a r t a r a f ı n d a n

s o l u n u m v e b e s i n z i n c i r i i l e b ü n y e l e r i n e a l ı r l a r , B u m a d d e h a s t a l ı k l a r a v e g e n e t i k

b o z u k l u k l a r a s e b e p o l m a k t a d ı r .

N ü k l e e r g ü ç s a n t r a l l e r i , b u h a r ü r e t i m i v e s o ğ u t m a i ç i n b ü y ü k m i k t a r l a r d a s u k u l l a n m a k t a d ı r . N ü k l e e r s a n t r a l l e r b a l ı k v e d i ğ e r s u c u l y a ş a m e t k i l e y e b i l e c e k n i t e l i k t e s u d e ş a r j e t m e k t e d i r

N ü k l e e r s a n t r a l l e r ; a l ı c ı o r t a m s u l a r ı n ı s ı c a k l ı ğ ı n ı ö n e m l i m i k t a r d a a r t t ı r ı r , B u s ı c a k l ı k

a r t ı ş ı s u d a k i c a n l ı y a ş a m ı n ı o l u m s u z e t k i l e r . Ö z e l l i k l e r ç ö z ü n m ü ş o k s i j e n d e a z a l m a

m e y d a n a g e l i r v e s u b i t k i l e r i n i n y o k o l m a s ı n a n e d e n o l u r

R a d y o a k t i f p l ü t o n y u m u n c a n l ı y a ş a m ı n a o l u m s u z e t k i s i n i n y o k o l m a s ı i ç i n 2 4 0 . 0 0 0 y ı l g e r e k m e k t e d i r . B u s ü r e b o y u n c a g ü v e n l i n ü k l e e r a t ı k s a k l a n m a s ı m ü m k ü n d e ğ i l d i r .



K A S I M - 2 0 1 4

14

6 - A K K U Y U N Ü K L E E R S A N T R A L İ N A N A L İ Z İ

A k k u y u N G S ( n ü k l e e r g ü ç s a n t r a l i ) P r o j e s i T ü r k i y e C u m h u r i y e t i H ü k ü m e t i v e R u s y a

F e d e r a s y o n u H ü k ü m e t i a r a s ı n d a A k k u y u S a h a s ı ’ n d a b i r N ü k l e e r E n e r j i S a n t r a l i T e s i s i v e

İ ş l e t i l m e s i n e İ l i ş k i n o l a r a k i m z a l a n m ı ş o l a n H ü k ü m e t l e r A r a s ı A n l a ş m a i l e b e l i r l e n m i ş

o l a n u s u l v e e s a s l a r ç e r ç e v e s i n d e y ü r ü t ü l m e k t e d i r . P r o j e , m a l i y e t i 2 0 M i l y a r A B D D o l a r ı

b u l a n v e T ü r k i y e ' n i n A k d e n i z B ö l g e s i ' n d e y e r a l a n M e r s i n İ l i , G ü l n a r İ l ç e s i B ü y ü k e c e l i

B e l d e s i s ı n ı r l a r ı i ç e r i s i n d e k u r u l a c a k d ö r t a d e t V V E R 1 2 0 0 ( A E S 2 0 0 6 T a s a r ı m ı ) n ü k l e e r



K A S I M - 2 0 1 4

15

g ü ç ü n i t e s i n i n i n ş a a t , i ş l e t m e v e i ş l e t m e d e n ç ı k a r m a a ş a m a l a r ı n d a n o l u ş m a k t a d ı r .

A k k u y u N G S P r o j e s i ’ n i n h e r b i r g ü ç ü n i t e s i n i n k u r u l u g ü c ü 1 . 2 0 0 M W ’ d a n a z o l m a m a k

ü z e r e , t o p l a m k u r u l u g ü c ü 4 . 8 0 0 M W o l a c a k t ı r . N ü k l e e r g ü ç ü n i t e l e r i n e e k o l a r a k , p r o j e

k a p s a m ı n d a ü z e r i n d e s u a l m a y a p ı l a r ı n ı n d a b u l u n d u ğ u b i r a d e t d a l g a k ı r a n , s o ğ u t m a

s u y u d e ş a r j ı i ç i n d e n i z d i b i n e y e r l e ş t i r i l e c e k d ö r t a d e t b o r u h a t t ı , i k i a d e t m a l z e m e

y ü k l e m e b o ş a l t m a r ı h t ı m ı , b i r a d e t r a d y o a k t i f a t ı k g e ç i c i d e p o l a m a v e i ş l e m e t e s i s i

o l a c a k t ı r . A y r ı c a , i ş l e t m e e s n a s ı n d a ç a l ı ş a c a k p e r s o n e l i n k o n a k l a m a s ı i ç i n , A k k u y u N G S

P r o j e S a h a s ı s ı n ı r ı n a b i t i ş i k 3 5 h e k t a r l ı k b i r a l a n d a 2 0 0 0 k o n u t k a p a s i t e l i b i r Y a ş a m

M e r k e z i ’ n i n i n ş a s ı p l a n l a n m ı ş t ı r . N G S ü n i t e l e r i , A k k u y u K o y l a r ı o l a r a k b i l i n e n v e h e m e n

h e m e n b i r b i r i n e e ş i t b ü y ü k l ü k t e k i 3 k o y d a n o l u ş a n s a h i l k e s i m d e i n ş a e d i l e c e k t i r .

P r o j e n i n g e r e k ç e s i o l a r a k Ç E D r a p o r u n d a " n ü k l e e r e n e r j i n i n g e l i ş t i r i l m e s i ; ü l k e n i n

e k o n o m i k b ü y ü m e h e d e f i n e e r i ş m e s i v e e l e k t r i k ü r e t i m i n d e R u s y a v e İ r a n ' d a n g e l e n



K A S I M - 2 0 1 4

16

d o ğ a l g a z a o l a n b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n a z a l t ı l m a s ı i ç i n k i l i t ö n e m e s a h i p t i r " d e n i l m e k t e d i r . Y a n i

d ı ş a b a ğ ı m l ı ğ ı a z a l m a k .

2 0 1 3 y ı l ı n d a T ü r k i y e ' n i n 6 4 G W e o l a n k u r u l u g ü ç k a p a s i t e s i n d e n e l d e e d i l e n e l e k t r i k

ü r e t i m i 2 4 0 , 1 5 m i l y a r k W s s e v i y e s i n d e d i r . B u n u n 1 0 5 , 1 T W s ( % 4 3 , 8 ) k a d a r ı d o ğ a l

g a z d a n ( d o ğ a l g a z ı n ü ç t e i k i s i R u s y a ' d a n , g e r i k a l a n ı n ç o ğ u d a İ r a n ' d a n i t h a l e d i l m i ş t i r ) ,

6 3 , 7 9 T W s ( 2 6 , 6 % ) k a d a r ı k ö m ü r d e n v e 5 9 , 4 2 T W s ( 2 4 , 7 % ) k a d a r ı d a h i d r o e l e k t r i k t e n

s a ğ l a n m ı ş t ı r .

P e k i p r o j e g e r ç e k l e ş i r s e d u r u m g e r ç e k t e n ö y l e m i . İ l k o l a r a k " T Ü R K İ Y E C U M H U R İ Y E T İ

H Ü K Ü M E T İ İ L E R U S Y A F E D E R A S Y O N U H Ü K Ü M E T İ A R A S I N D A T Ü R K İ Y E

C U M H U R İ Y E T İ N D E A K K U Y U S A H A S I ' N D A B İ R N Ü K L E E R G Ü Ç S A N T R A L İ N İ N T E S İ S İ N E

V E İ Ş L E T İ M İ N E D A İ R İ Ş B İ R L İ Ğ İ N E İ L İ Ş K İ N A N L A Ş M A " y ı i n c e l e y e l i m .

B u a n l a ş m a y a g ö r e R u s t a r a f ı a n l a ş m a d a n s o n r a N G S ' n i n s a h i b i v e i ş l e t i c i s i o l a r a k o l a n

P r o j e Ş i r k e t i ( A k k u y u N G S E l e k t r i k Ü r e t i m A . Ş . ) ' n i k u r m a k l a y ü k ü m l ü o l a c a k v e

ş i r k e t l e r i n d o ğ r u d a n v e y a d o l a y l ı o l a r a k b a ş l a n g ı ç t a % 1 0 0 ( y ü z d e y ü z ) h i s s e p a y ı n a

s a h i p o l a c a k . İ l e r l e y e n y ı l l a r d a . R u s Y e t k i l i K u r u l u ş l a r ı ' n ı n P r o j e Ş i r k e t i ' n d e k i t o p l a m

p a y l a r ı , h i ç b i r z a m a n % 5 1 ’ d e n a z o l a m a y a c a k .

H e r b i r G ü ç Ü n i t e s i i ç i n E S A ' n ı n s o n a e r m e s i n i m ü t e a k i p , a n c a k h e r b i r G ü ç Ü n i t e s i n i n

t i c a r i i ş l e t m e y e g i r i ş t a r i h i n d e n s o n r a 1 5 ( o n b e ş ) y ı l d a n d a h a e r k e n o l m a m a k k a y d ı y l a ,

P r o j e Ş i r k e t i , N G S ö m r ü b o y u n c a , N G S Ü n i t e 1 , Ü n i t e 2 , Ü n i t e 3 v e Ü n i t e 4 i ç i n , T ü r k

T a r a f ı ' n a y ı l l ı k b a z d a P r o j e Ş i r k e t i ' n i n n e t k â r ı n ı n s a d e c e % 2 0 ' s i n i v e r e c e k t i r .

Y a n i R u s ş i r k e t i s a t a c a ğ ı e l e k t r i k i l e 1 5 y ı l z a r f ı n d a y a t ı r ı m ı n ı f i n a n s e e d i p k â r a g e ç e c e k

b u t a r i h t e n s o n r a d a o l u ş a c a k k â r ı n % 2 0 ’ s i n i T ü r k i y e t o p r a k l a r ı n d a i ş l e t e c e ğ i s a n t r a l i n

b e d e l i o l a r a k T ü r k i y e ’ y e v e r e c e k

T ü r k i y e P r o j e Ş i r k e t i ' n e , y ü r ü r l ü k t e k i T ü r k i y e C u m h u r i y e t i k a n u n v e d ü z e n l e m e l e r i

k a p s a m ı n d a , P r o j e i l e i l g i l i o l a r a k i h t i y a ç d u y u l a n , ö z e l m ü l k i y e t e k o n u d i ğ e r t ü m

a r a z i l e r i n k a m u l a ş t ı r ı l m a s ı h u s u s u n d a k o l a y l ı k s a ğ l a y a c a k .

N G S ' n i n t a s a r ı m v e i n ş a s ı f i n a n s m a n ı n a y a r d ı m c ı o l m a k a ç ı s ı n d a n R u s T a r a f ı , A S E ' y e ,

P r o j e ' d e k u l l a n ı l m a k ü z e r e R u s m e n ş e l i m a l l a r ı n ( i ş v e h i z m e t l e r ) a l ı n m a s ı i ç i n t e r c i h l i

ş a r t l a r i l e f i n a n s m a n s a ğ l a y a c a k . Y a n i i n ş a a s ı r a s ı n d a R u s m e n ş e l i m a l l a r s a t ı n

a l ı n a c a k .



K A S I M - 2 0 1 4

17

N G S s a h a s ı n d a m ü h e n d i s l i k a r a ş t ı r m a l a r ı y a p m a k , i n ş a a t / t e s i s k u r m a k v b . i ş l e r i l e

e k i p m a n v e m a l z e m e t e d a r i k e t m e g ö r e v l e r i a n a y ü k l e n i c i o l a n A t o m s t r o y e x p o r t “ A S E

C J S C ” s o r u m l u l u ğ u n d a d ı r . A L S T O M A t o m e n e r g o m a s h L L C , t ü m y a r d ı m c ı s i s t e m l e r v e

e k i p m a n l a r d a d a h i l o l m a k ü z e r e 1 . 2 0 0 M W k a p a s i t e d e j e n e r a t ö r t ü r b i n ü n i t e l e r i

ü r e t e c e k , R o s a t o m D e v l e t Ş i r k e t i t a r a f ı n d a n o n a y l a n a n ş i r k e t l e r l i s t e s i n d e y e r a l a n

A t o n e n e r g o p r o m O J S C ü r e t i m i u z u n v a d e l i e k i p m a n l a r ı t e d a r i k e d e c e k . U z u n v a d e l i

e k i p m a n A t o m s t r o y e x p o r t C J S C i l e y a p ı l a n g e n e l v e y a a y r ı b i r s ö z l e ş m e u y a r ı n c a t e d a r i k

e d i l e c e k t i r . Y a n i b ü t ü n e k i p m a n , m a l z e m e t e d a r i k v e y a r d ı m c ı s i s t e m l e r R u s

f i r m a l a r ı n d a n t e d a r i k e d i l e c e k t i r .

R e a k t ö r e i l k n ü k l e e r y a k ı t y ü k l e m e s i i ç i n g e r e k e n n ü k l e e r y a k ı t a y r ı b i r s ö z l e ş m e

y a p ı l a r a k t e d a r i k e d i l m e k d u r u m u n d a d ı r . R o s a t o m ' u n ( R u s y a F e d e r a s y o n u D e v l e t A t o m

E n e r j i s i K u r u l u ş u ) t a l i m a t l a r ı u y a r ı n c a , y a k ı t t e d a r i k ç i s i g ö r e v i R o s a t o m ' a b a ğ l ı o l a n

T V E L O J S C y ü k ü m l ü l ü ğ ü n d e d i r . T V E L O J S C ' n i n t e m e l i ş i , n ü k l e e r y a k ı t ı n v e b u n u n l a

i l g i l i n ü k l e e r o l m a y a n

ü r ü n l e r i n g e l i ş t i r i l m e s i , ü r e t i m i v e ( i h r a c ı d a h i l ) s a t ı ş ı d ı r . B i r i ş l e t m e ş i r k e t i o l a n

R o s e n e r g o a t o m C o n c e r n O J S C , A k k u y u N G S ü n i t e l e r i n i n i n ş a a t ı i l e i l g i l i t a s a r ı m

d o k ü m a n t a s y o n u n u n g e l i ş t i r i l m e s i v e o r g a n i z e e d i l m e s i n d e n s o r u m l u o l a c a k t ı r . Y a n i

y a k ı t t e m i n i v e t a s a r ı m R u s f i r m a l a r ı t a r a f ı n d a n y a p ı l a c a k t ı r .

T E T A Ş , P r o j e Ş i r k e t i ' n d e n , E S A ' d a b e l i r t i l d i ğ i ş e k i l d e , N G S ' d e ü r e t i l m e s i p l a n l a n a n

e l e k t r i ğ i n - Ü n i t e 1 v e Ü n i t e 2 i ç i n % 7 0 ' i n e v e Ü n i t e 3 v e Ü n i t e 4 i ç i n % 3 0 ' u n a ( t e k a b ü l

e d e n s a b i t m i k t a r l a r ı n ı h e r b i r g ü ç ü n i t e s i n i n t i c a r i i ş l e t m e y e a l ı n m a t a r i h i n d e n i t i b a r e n

1 5 y ı l b o y u n c a 1 2 . 3 5 ( A m e r i k a B i r l e ş i k D e v l e t l e r i ( A B D ) s e n t i / k W h a ğ ı r l ı k l ı o r t a l a m a

f i y a t t a n ( K a t m a D e ğ e r V e r g i s i d a h i l d e ğ i l d i r ) s a t ı n a l m a y ı g a r a n t i e d e c e k .

P r o j e Ş i r k e t i , Ü n i t e 1 v e Ü n i t e 2 ' d e ü r e t i l m e s i p l a n l a n a n e l e k t r i ğ i n % 3 0 ' u n u v e Ü n i t e 3

v e Ü n i t e 4 ' d e ü r e t i l m e s i p l a n l a n a n e l e k t r i ğ i n % 7 0 ' i n i k e n d i s i v e y a e n e r j i p e r a k e n d e

t e d a r i k ç i l e r i v a s ı t a s ı y l a s e r b e s t e l e k t r i k p i y a s a s ı n d a s a t a b i l e c e k .

T E T A Ş v e P r o j e Ş i r k e t i a r a s ı n d a m u t a b a k a t a v a r ı l a n t a r i f e k a d e m e l e r i n d e , e l e k t r i k

f i y a t ı n d a k i y ı l l ı k d e ğ i ş i m , P r o j e n i n g e r i ö d e m e s i n i n s a ğ l a n m a s ı a ç ı s ı n d a n , f i y a t l i m i t i ü s t

t a v a n ı 1 5 . 3 3 s e n t i / k W h o l m a k ü z e r e P r o j e Ş i r k e t i t a r a f ı n d a n h e s a p l a n a c a k .



K A S I M - 2 0 1 4

18

Y a n i R u s ş i r k e t i k u r a c a ğ ı s a n t r a l d e ü r e t i l e c e k e n e r j i n i n 1 2 . , 3 5 c e n t / k W h b e d e l l e T ü r k

k a m u ş i r k e t i T E T A Ş t a r a f ı n d a n s a t ı n a l ı n a c a ğ ı n ı , g e r i k a n a l m i k t a r ı n ı p i y a s a f i y a t l a r ı i l e

i s t e d i ğ i ş e k i l d e s a t a b i l e c e ğ i n i g a r a n t i a l t ı n a a l m a k t a d ı r . Y a n i e ğ e r s a n t r a l y ı l d a 8 0 0 0

s a a t ç a l ı ş a c a k s a T ü r k i y e , R u s ş i r k e t i n e g a r a n t i p a r a o l a r a k a l a c a ğ ı e l e k t r i ğ e k a r ş ı

8 0 0 0 * 1 5 * 0 , 1 2 3 5 * 4 8 0 0 * 1 0 0 0 / 2 = 3 5 , 5 m i l y a r U S D ö d e y e c e k t i r .

Y a k ı t h a r i ç n o r m a l b i r n ü k l e e r s a n t r a l d e i ş l e t m e g i d e r i y a k l a ş ı k % 8 - 1 0 a r a s ı n d a d ı r .

D o l a y ı s ı i l e 1 5 y ı l d a e l d e e d i l e c e k g a r a n t i g e l i r 3 2 m i l y a r D o l a r c i v a r ı n d a o l a c a k t ı r . 4 8 0 0

M W g ü c ü n d e b i r s a n t r a l i n m a l i y e t i n i n e n y ü k s e k b e d e l l e 2 8 m i l y a r D o l a r a ( 6 0 0 0 D o l a r

/ M W y a k ı t d â h i l ) m a l o l a c a ğ ı k a b u l e d i l s e b i l e , b u s a n t r a l i n y a p ı m c ı s ı v e y ü k l e n i c i s i a y n ı

ş i r k e t o l a c a ğ ı n d a n v e a y r ı c a a r a z i s i d e b e d e l s i z t a h s i s e d i l d i ğ i n d e n y a t ı r ı m b e d e l i d a h a

d ü ş ü k o l a c a k t ı r . A n c a k b u r a d a R u s ş i r k e t i a ç ı s ı n d a n e n k ö t ü s e n a r y o d i k k a t e a l ı n m ı ş t ı r .

1 5 y ı l d a y a t ı r ı m g a r a n t i p a r a i l e g e r i ö d e n m i ş v e 4 m i l y a r f a z l a g e l i r e l d e e d i l m i ş

o l m a k t a d ı r . G e r i k a l a n % 5 0 ü r e t i m i n i s e t a m a m ı i l a v e k â r o l a c a k t ı r . B u m i k t a r i s e

b u g ü n ü n d ü ş ü k f i y a t ı o l a n 6 c e n t / k W h ’ t e n h e s a p l a n ı r s a v e i ş l e t m e g i d e r i o l a r a k % 1 0

d ü ş ü l d ü k t e n s o n r a 1 5 , 5 m i l y a r D o l a r o l m a k t a d ı r . Y a n i R u s Ş i r k e t i s a n t r a l i n y a p ı m ı n d a n

s o n r a k i 1 5 y ı l d a y a t ı r ı m b e d e l i n i g e r i a l d ı k t a n s o n r a a y r ı c a y a k l a ş ı k 2 0 m i l y a r D o l a r ı k â r

o l a r a k g ö t ü r e c e k t i r . B u r a k a m T E T A Ş ’ ı n 2 0 1 1 y ı l ı o r t a l a m a a l ı m f i y a t ı o l a n 8 , 3 5 c e n t / k W h

o l a r a k k a b u l e d i l i r s e b u r a k a m 2 4 m i l y a r D o l a r o l m a k t a d ı r .

D o l a y ı s ı i l e b u a n l a ş m a R u s ş i r k e t i a ç ı s ı n d a n b u g ü n k ü f a i z d e ğ e r l e r i d i k k a t e a l ı n ı r s a ç o k

ç o k k â r l ı b i r y a t ı r ı m n i t e l i ğ i n d e d i r . E ğ e r a y n ı m i k t a r p a r a y ı R u s y a A m e r i k a n t a h v i l l e r i n e

y a t ı r m ı ş o l s a i d i 1 5 y ı l d a e l d e e d e c e ğ i p a r a e n ç o k 1 5 m i l y a r d o l a r o l u r d u . B u r a d a 1 5

y ı l d a y a t ı r ı m ı n ı t a m a m e n g e r i a l ı y o r v e i l a v e t e n y a k l a ş ı k 2 4 i l a 2 8 m i l y a r D o l a r k â r

e d i y o r v e b u n l a r a e k o l a r a k , d a h a e n a z 2 0 y ı l ç a l ı ş t ı r a c a ğ ı b i r n ü k l e e r s a n t r a l s a h i b i

o l a r a k k a l ı y o r .

R u s y a ’ n ı n b u b ü y ü k l ü k t e y a p t ı ğ ı e n k â r l ı i ş i n A k k u y u S a n t r a l ı i ç i n y a p m ı ş o l d u ğ u

a n l a ş m a o l m a s ı m ü m k ü n d ü r .

T ü r k t a r a f ı b u r a d a s ö z ü g e ç e n t ü m b e d e l l e r i D o l a r o l a r a k ö d e y e c e k , y ı l d a y a k l a ş ı k 3 , 5

m i l y a r D o l a r R u s ş i r k e t i n e D o l a r o l a r a k v e r i l e c e k t i r . D o l a y ı s ı y l a b u s a n t r a l d ı ş t i c a r e t

a ç ı ğ ı n ı a z a l t m a k b i r y a n a a r t t ı r a c a k t ı r .

D o l a y ı s ı y l a d ı ş a b a ğ ı m l ı l ı ğ ı a z a l t m a k i ç i n y a p ı l a n A k k u y u N ü k l e e r s a n t r a l i i l e d o ğ a l g a z ı n

ç o k b ü y ü k b ö l ü m ü n ü n R u s y a ’ d a n a l ı n m a s ı n ı n y a n ı s ı r a , y ü k s e k m a l i y e t l i n ü k l e e r e n e r j i d e

d e a y n ı ü l k e y e b a ğ ı m l ı o l u n m a s ı R u s y a ’ y a o l a n e n e r j i b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n ı y ü z d e 7 0 ’ l e r e



K A S I M - 2 0 1 4

19

ç ı k a r t a c a k t ı r . P r o j e n i n y a p ı m ı n d a R u s m e n ş e i l i m a l l a r t e r c i h e d i l e c e k v e b ü t ü n

m a l z e m e , e k i p m a n t e d a r i ğ i , y a k ı t t e d a r i ğ i R u s ş i r k e t l e r t a r a f ı n d a n y a p ı l a c a k k e n n a s ı l o l u r

d a R u s y a ' y a b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n a z a l t ı l m a s ı p l a n l a n m a k t a d ı r ?

E l e k t r i k s a t ı ş f i y a t ı d ü n y a v e T ü r k i y e o r t a l a m a s ı n ı n ç o k ü z e r i n d e o l a n , T ü r k i y e ’ y i

e l e k t r i k e n e r j i s i ü r e t i m i n d e d ı ş a d a h a f a z l a b a ğ l a y a c a k o l a n , t a m d e v r e y e g i r d i ğ i z a m a n

A k k u y u N G S ’ n i n ü r e t e c e ğ i e l e k t r i k b u g ü n k ü e l e k t r i k e n e r j i s i t ü k e t i m i m i z i n % 1 7 ’ s i n e

k a r ş ı l ı k g e l e n b i r s a n t r a l y a p ı m ı n e k a d a r m a n t ı k l ı d ı r ?

O r t a l a m a ö m r ü 6 0 y ı l o l a n A k k u y u N ü k l e e r S a n t r a l i ' n i n y a p ı m m a l i y e t i d ı ş ı n d a , i ş l e t m e

b a k ı m m a l i y e t i , y a k ı t m a l i y e t i , s ö k ü m m a l i y e t i , n ü k l e e r a t ı k l a r ı n d e p o l a m a v e t a ş ı n m a

m a l i y e t l e r i , m o d e r n i z e m a l i y e t l e r i o l a n s a n t r a l d e n , ü s t e l i k g e l i r l e r i n ç o ğ u R u s t a r a f ı n a

g i d e r k e n n a s ı l b i r b e k l e n t i , f a y d a b e k l e n m e k t e d i r ?

7 - A K K U Y U N G S Ç E D R A P O R U İ N C E L E M E S İ



K A S I M - 2 0 1 4

20

Ç E D R a p o r u n d a n a y r ı n t ı l ı a l ı n t ı l a r a ş a ğ ı d a v e r i l m e k t e d i r “ P r o j e S a h a s ı y a k l a ş ı k o l a r a k 1 . 0 2 3 h a ’ d ı r . S a h a , M e r s i n i l i , G ü l n a r i l ç e s i n e b a ğ l ı B ü y ü k e c e l i B e l e d i y e s i s ı n ı r l a r ı i ç i n d e d i r . P r o j e S a h a s ı ’ n ı n k u z e y i , k ı y ı d a n i t i b a r e n 2 0 0 m y ü k s e k l i k t e k i t e p e l e r d e ç e v r e l e n m e k t e d i r . B u t e p e l e r , N G S S a h a s ı i ç i n k o r u n a k l ı b i r d o ğ a l s ı n ı r o l u ş t u r m a k t a d ı r ”

“ A k k u y u N G S P r o j e s i ’ n i n h e r b i r g ü ç ü n i t e s i n i n k u r u l u g ü c ü 1 . 2 0 0 M W ’ d a n a z o l m a m a k ü z e r e , t o p l a m k u r u l u g ü c ü 4 . 8 0 0 M W o l a c a k t ı r . N ü k l e e r g ü ç ü n i t e l e r i n e e k o l a r a k , p r o j e k a p s a m ı n d a ü z e r i n d e s u a l m a y a p ı l a r ı n ı n d a b u l u n d u ğ u b i r a d e t d a l g a k ı r a n , s o ğ u t m a s u y u d e ş a r j ı i ç i n d e n i z d i b i n e y e r l e ş t i r i l e c e k d ö r t a d e t b o r u h a t t ı , i k i a d e t m a l z e m e y ü k l e m e b o ş a l t m a r ı h t ı m ı , b i r a d e t r a d y o a k t i f a t ı k g e ç i c i d e p o l a m a v e i ş l e m e t e s i s i o l a c a k t ı r . A y r ı c a , i ş l e t m e e s n a s ı n d a ç a l ı ş a c a k p e r s o n e l i n k o n a k l a m a s ı i ç i n , A k k u y u N G S P r o j e S a h a s ı s ı n ı r ı n a b i t i ş i k 3 5 h e k t a r l ı k b i r a l a n d a 2 0 0 0 k o n u t k a p a s i t e l i b i r Y a ş a m M e r k e z i ’ n i n i n ş a s ı p l a n l a n m ı ş t ı r . N G S ü n i t e l e r i , A k k u y u K o y l a r ı o l a r a k b i l i n e n v e h e m e n h e m e n b i r b i r i n e e ş i t b ü y ü k l ü k t e k i 3 k o y d a n o l u ş a n s a h i l k e s i m d e i n ş a e d i l e c e k t i r . ”



K A S I M - 2 0 1 4

21

“ İ n ş a a t t a m a m l a n d ı k t a n s o n r a A k k u y u N G S ’ n d e n y ı l d a y a k l a ş ı k o l a r a k 3 5 m i l y a r k i l o v a t s a a t e l e k t r i k ü r e t m e s i b e k l e n m e k t e d i r . A k k u y u N G S , A E S - 2 0 0 6 d i z a y n ı e s a s a l ı n a r a k g e l i ş t i r i l m e k t e d i r . A k k u y u N G S i ç i n N V A E S - 2 S a n t r a l i “ R e f e r a n s S a n t r a l ” o l a r a k b e l i r l e n m i ş t i r . A k k u y u N G S ' n i n t a s a r ı m ö m r ü 6 0 y ı l d ı r . N G S ' d e y a k ı t o l a r a k h a f i f z e n g i n l e ş t i r i l m i ş u r a n y u m d i o k s i t k u l l a n ı l a c a k t ı r . H e r b i r g ü ç ü n i t e s i b i r r e a k t ö r v e b i r t ü r b i n b i n a s ı i ç e r m e k t e d i r . ” “ P r o j e S a h a s ı , 1 9 7 0 ’ l i y ı l l a r d a N G S S a h a s ı o l a r a k s e ç i l m i ş v e s a h a d a N G S y a p ı m ı n a i l i ş k i n ç o k s a y ı d a a r a ş t ı r m a g e r ç e k l e ş t i r i l m i ş t i r . H A A ’ n ı n 7 . M a d d e s i u y a r ı n c a , A k k u y u N G S P r o j e S a h a s ı k a p s a m ı n d a , t o p l a m ı 9 . 6 7 9 . 1 6 0 m 2 p a r s e l o l a n o r m a n a r a z i s i i ç i n ( b u a l a n 5 4 0 3 s a y ı l ı T o p r a k K o r u m a v e A r a z i K u l l a n ı m ı K a n u n u d ı ş ı n d a a l m a k t a d ı r ) ö n i z i n a l ı n m ı ş ; M a l i y e H a z i n e s i m ü l k i y e t i n d e k i t o p l a m 1 9 7 . 5 0 1 m 2 p a r s e l i l e E Ü A Ş ’ a a i t t o p l a m 4 7 6 . 4 6 1 m 2 k a m u a r a z i s i d e P Ş ’ y e t a h s i s e d i l m i ş t i r . B u ş e k i l d e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i ' n e a i t o l a n y a k l a ş ı k 1 0 2 3 h a k a m u a r a z i s i P Ş ' y e b e d e l s i z o l a r a k t a h s i s e d i l m i ş o l u p ; g e r e k m e s i h a l i n d e , s a n t r a l i n k u r u l a c a ğ ı v e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i D e v l e t i ' n e a i t i l a v e a r a z i l e r i n d e P r o j e Ş i r k e t i ' n e b e d e l s i z o l a r a k t a h s i s e d i l e b i l e c e ğ i H A A ’ n ı n 7 . M a d d e ’ s i n d e b e l i r t i l m i ş t i r . ”



K A S I M - 2 0 1 4

22

“ A k k u y u N G S s e r v i s s u y u s a ğ l a m a s i s t e m i n i n k a y n a ğ ı ; A k d e n i z ’ d e n a l ı n a c a k d e n i z s u y u d u r . ” “ A t ı k d e p o s u N G S i ş l e t i m p e r i y o d u s ı r a s ı n d a ç ı k a c a k a t ı k l a r i ç i n t a s a r l a n m ı ş t ı r . D e p o k a p a s i t e s i 2 5 6 , 4 4 m 3 / y ı l ’ d ı r . ” “ P r o j e n i n t o p l a m m a l i y e t i n i n 2 0 m i l y a r A m e r i k a n D o l a r ı ( U S D ) o l m a s ı ö n g ö r ü l m e k t e d i r . P r o j e , R u s y a F e d e r a s y o n u v e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i H ü k ü m e t l e r i a r a s ı n d a i m z a l a n a n b i r H ü k ü m e t l e r A r a s ı A n l a ş m a ( H A A ) a r a c ı l ı ğ ı y l a g e l i ş t i r i l m e k t e d i r ” “ R u s Y e t k i l i K u r u l u ş l a r ı n ı n P Ş ’ d e k i t o p l a m p a y l a r ı h i ç b i r z a m a n % 5 1 ' d e n a z o l m a y a c a k t ı r ” “ P r o j e d e k u l l a n ı l m a k ü z e r e R u s m e n ş e l i m a l l a r ı n ( i ş v e h i z m e t l e r ) a l ı n m a s ı i ç i n t e r c i h l i ş a r t l a r i l e f i n a n s m a n s a ğ l a r ” “ A n l a ş m a n ı n 1 0 . M a d d e s i n i n 1 0 . B e n d i n d e b e l i r t i l e n f i y a t l i m i t i ü s t t a v a n ı ( 1 5 , 3 3 A B D s e n t i / k W s ) d i k k a t e a l ı n a r a k P r o j e Ş i r k e t i t a r a f ı n d a n h e s a p l a n ı r ” “ S a n t r a l ü n i t e l e r i n i n i n ş a a t a ş a m a s ı 2 0 1 6 - 2 0 2 4 y ı l l a r ı a r a s ı n d a k i d ö n e m i k a p s a m a k t a d ı r . B i r i n c i ü n i t e ( Ü n i t e 1 ) , i n ş a a t ı n b a ş l a m a s ı i ç i n g e r e k l i o l a n t ü m b e l g e l e r i n , i z i n l e r i n , l i s a n s l a r ı n , r ı z a l a r ı n v e o n a y l a r ı n a l ı n d ı ğ ı t a r i h t e n i t i b a r e n y e d i y ı l i ç e r i s i n d e t i c a r i i ş l e t m e y e a l ı n a c a k t ı r ” “ T ü r k i y e ' n i n e n e r j i i l e i l g i l i h e d e f l e r i n d e n b i r i y e n i l e n e b i l i r e n e r j i k a y n a k l a r ı n ı n d e v r e y e a l ı n m a s ı v e ü l k e n i n t o p l a m e l e k t r i k e n e r j i s i ü r e t i m i n i n i l k e t a p t a % 5 ' i n i n n ü k l e e r e n e r j i d e n s a ğ l a n a r a k e l e k t r i k e n e r j i s i ü r e t i m i n d e d o ğ a l g a z p a y ı n ı n a z a l t ı l m a s ı d ı r ” “ E n y a k ı n y e r l e ş i m m e r k e z i s a h a d a n y a k l a ş ı k 2 , 5 k m u z a k t a k i B ü y ü k e c e l i B e l e d i y e s i y e r l e ş i m m e r k e z i d i r . B ü y ü k e c e l i , 1 0 k m y a r ı ç a p l ı d a i r e i ç e r i s i n d e k i e n b ü y ü k n ü f u s l u y e r l e ş m e o l u p ( 1 . 6 7 7 k i ş i ) ; s a n t r a l s a h a s ı a n ı l a n b u B e l e d i y e s ı n ı r l a r ı i ç e r i s i n d e k a l m a k t a d ı r ” “ T E T A Ş t a r a f ı n d a n a l ı n a n e l e k t r i k i ç i n k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t v e r a d y o a k t i f y a k ı t y ö n e t i m i h e s a b ı n a 0 . 1 5 A B D s e n t i / k W s v e i ş l e t m e d e n ç ı k a r m a h e s a b ı i ç i n 0 . 1 5 A B D s e n t i / k W s t u t a r ı n d a a y r ı b i r ö d e m e y a p a c a ğ ı , E S A d ı ş ı n d a s a t ı l a n e l e k t r i k i ç i n i s e P r o j e Ş i r k e t i ’ n i n y ü r ü r l ü k t e k i T ü r k k a n u n l a r ı v e d ü z e n l e m e l e r i u y a r ı n c a g e r e k l i ö d e m e l e r i i l g i l i h e s a p l a r a y a p a c a ğ ı h ü k ü m a l t ı n a a l ı n m ı ş t ı r ” “ A k k u y u N G S s a h a s ı v e S i p a h i l i h a v z a s ı n d a g e n e l y e r a l t ı s u y u a k ı m y ö n ü A k d e n i z ’ e d o ğ r u g e r ç e k l e ş m e k t e d i r . ” “ N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l l e r i n d e , a c i l d u r u m l a r d a k u l l a n m a k ü z e r e y e d e k b i r s u k a y n a ğ ı n ı n b u l u n d u r u l m a s ı b i r z o r u n l u l u k t u r . S a n t r a l d e m e y d a n a g e l e n h e r h a n g i b i r a k s a k l ı k t a



K A S I M - 2 0 1 4

23

d e v r e y e a l ı n m a k ü z e r e S i p a h i l i O v a s ı n d a a ç ı l m ı ş 3 k u y u y e d e k k a y n a k o l a r a k k u l l a n ı l a c a k t ı r ” “ A k k u y u N G S ’ n i n i ş l e t m e d ö n e m i s ı r a s ı n d a k i t a t l ı s u i h t i y a c ı 5 0 7 m 3 / s a a t o l a c a k t ı r . B u n u n 4 1 5 m 3 / s a a t ’ i e n d ü s t r i y e l s u i h t i y a c ı n ı , 9 2 m 3 / s a a t ’ i i s e i ç m e s u y u i h t i y a c ı n ı k a r ş ı l a m a k i ç i n k u l l a n ı l a c a k t ı r . N G S i ş l e t m e d ö n e m i n d e b a z ı s ü r e ç l e r d e k e s i n t i s i z s u t e d a r i k i n e i h t i y a ç d u y u l d u ğ u n d a n t ü m s u i h t i y a c ı s ü r e k l i o l a r a k , d e s a l i n i z a s y o n t e s i s l e r i a r a c ı l ı ğ ı i l e A k d e n i z ’ d e n k a r ş ı l a n a c a k t ı r . ” “ İ n c e l e m e a l a n ı n d a y e r a l t ı s u y u a k ı m ı d e n i z e d o ğ r u d u r . H e r h a n g i b i r k a z a a n ı n d a , r e a k t ö r s a h a s ı n d a n y e r a l t ı s u y u s i s t e m i n e k a r ı ş a n k i r l e t i c i l e r d e n i z e d o ğ r u h a r e k e t e d e c e k t i r . ” “ S o n u ç o l a r a k A k k u y u N G S s a h a s ı n d a r e a k t ö r a l a n ı n d a n m e y d a n a g e l e b i l e c e k b i r s ı z ı n t ı s o n u c u , e n h ı z l ı o l a r a k 2 1 1 g ü n d e d e n i z e u l a ş m a k t a d ı r . D e n i z e v a r a n p i k k o n s a n t r a s y o n d e ğ e r i , b a ş l a n g ı ç k o n s a n t r a s y o n u n ‰ 8 , 5 d e ğ e r i n e s a h i p t i r . H e r h a n g i b i r s ı z ı n t ı n ı n g e r ç e k l e ş m e s i d u r u m u n d a , r a d y o n i k l i t i l e k i r l e n m i ş y e r a l t ı s u y u n u n e n g e l l e n m e s i y a d a ç e k i l m e s i i ç i n g e r e k l i s ü r e 2 0 0 g ü n o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r . Y e r a l t ı s u y u s i s t e m i n i n i y i l e ş t i r i l m e / t e m i z l e m e ç a l ı ş m a l a r ı i ç i n b u s ü r e o l d u k ç a k ı s a o l d u ğ u n d a n , o l a s ı b i r s ı z ı n t ı y ı h a b e r v e r e c e k i y i b i r g ö z l e m a ğ ı n a i h t i y a ç b u l u n m a k t a d ı r . ” “ P r o j e S a h a s ı n ı n y a k l a ş ı k 7 k m b a t ı s ı n d a e n ö n e m l i y ü z e y s e l s u k a y n a ğ ı o l a n S i p a h i l i D e r e s i b u l u n m a k t a d ı r S i p a h i l i D e r e s i , s ü r e k l i a k a n b i r d e r e d i r ; v e k u z e y d e k i d a ğ l a r d a n g e l e n y ü z e y s e l a k ı ş l a r b e s l e n m e k t e d i r ” p r o j e s a h a s ı n ı n y a k l a ş ı k 9 k m k u z e y i n d e S i p a h i l i B a r a j ı n ı i n ş a e t m e y i p l a n l a m a k t a d ı r . D S İ , b a r a j ı n p l a n l a m a a ş a m a s ı n ı t a m a m l a m ı ş t ı r v e i n ş a a t ı n 2 0 1 5 y ı l ı n d a b a ş l a m a s ı v e b a r a j ı n 2 0 2 0 y ı l ı i t i b a r i y l e i ş l e t m e y e a l ı n m a s ı b e k l e n m e k t e d i r ” “ Y ö r e h a l k ı n ı n s u l a m a v e i ç m e s u y u i h t i y a c ı b u b a r a j d a n k a r ş ı l a n a c a k t ı r . ” “ P r o j e S a h a s ı v e ç e v r e s i n d e k i a r a z i l e r a ğ ı r l ı k l ı o l a r a k d a h a ö n c e d i k i l m i ş o l a n P i n u s b r u t i a o r m a n l a r ı y l a k a p l ı d ı r ” “ A k k u y u N G S P r o j e S a h a s ı ’ n ı n % 8 0 ’ i P i n u s b r u t i a ( K ı z ı l ç a m ) o r m a n ı i l e k a p l ı d ı r ” “ İ n ş a a t f a a l i y e t l e r i n e d e n i y l e P r o j e S a h a s ı ’ n ı n b u l u n d u ğ u a l a n d a ç e v r e s e l d e ğ i ş i k l i k l e r i n o l u ş m a s ı m ü m k ü n d ü r . P r o j e n e d e n i y l e a l a n d a b u l u n a n h a b i t a t l a r ı n t a h r i b i , b u h a b i t a t l a r d a y a ş a y a n t ü r l e r i n d e e t k i l e n m e s i n e s e b e p o l a c a k t ı r . B u n e d e n l e , t a h r i p e d i l m i ş h a b i t a t l a r , i n ş a a t f a a l i y e t l e r i n i n s o n a e r m e s i n i n a r d ı n d a n b o z u l m u ş a l a n l a r d a i y i l e ş t i r m e ( r e h a b i l i t a t i o n ) , t a m a m e n o r t a d a n k a l k m ı ş a l a n l a r d a e s k i h a l i n e g e t i r m e ( r e i n s t a t e m e n t ) f a a l i y e t l e r i u y g u l a n a r a k b u k a r a k t e r d e k i h a b i t a t l a r d a y a ş a y a b i l e n t ü r l e r i n t e k r a r g e l i ş m e s i n e i m k â n s a ğ l a y a c a k t ı r . ” “ Y a p ı l a c a k o l a n b u ç a l ı ş m a l a r l a , h a b i t a t l a r v e d o l a y ı s ı i l e b u h a b i t a t t a y a ş a y a n b a ş t a e n d e m i k v e n a d i r t ü r l e r u z u n v a d e d e t e k r a r e s k i h a l i n e d ö n e c e k t i r . ”



K A S I M - 2 0 1 4

24

“ D e n i z m e m e l i l e r i n d e n M o n a c h u s m o n a c h u s ’ u n P r o j e e t k i a l a n ı n d a v a r l ı ğ ı t e s p i t e d i l m i ş t i r . B u t ü r g e n e l l i k l e b a l ı k l a r v e a h t a p o t l a r l a b e s l e n m e k t e d i r ” “ N G S S a h a s ı ’ n ı n b a t ı s ı n d a y a k l a ş ı k 8 k m m e s a f e d e b u l u n a n A y d ı n c ı k S a n c a k B u r n u b ö l g e s i , 1 . D e r e c e D o ğ a l S i t A l a n ı o l a r a k i l a n e d i l m i ş o l u p , A k d e n i z F o k u i ç i n “ h a s s a s ” y a ş a m a l a n l a r ı d ı r . ” “ P r o j e ’ n i n a r a z i h a z ı r l ı ğ ı v e i n ş a a t a ş a m a s ı n d a p a t l a t m a y a p ı l m a s ı n ı n z o r u n l u o l d u ğ u h a l l e r d e ; p a t l a t m a y a p ı l m a d a n ö n c e i l g i l i b i r u z m a n t a r a f ı n d a n B e ş p a r m a k A d a s ı ’ n d a k i d e n i z e l m a g a r a l a r d a b i r e y o l u p o l m a d ı ğ ı k o n t r o l e d i l e c e k , e ğ e r m a g a r a d a b i r e y v a r i s e p a t l a t m a i ş l e m i y a p ı l m a y a c a k , b i r e y i n b e s l e n m e k i ç i n d e n i z e l m a g a r a d a n u z a k l a ş t ı ğ ı z a m a n p a t l a t m a y a p ı l a c a k t ı r ” “ P r o j e ’ n i n a r a z i h a z ı r l ı ğ ı v e i n ş a a t ç a l ı ş m a s ı n d a n b a ş l a y a r a k f a a l i y e t i ş l e t m e y e k a p a t ı l ı n c a y a k a d a r A k d e n i z f o k l a r ı i ç i n d ü z e n l i o l a r a k i z l e m e y a p ı l a c a k , y a p ı l a n i z l e m e ç a l ı ş m a s ı n a a i t İ z l e m e R a p o r u , T . C . O r m a n v e S u İ ş l e r i B a k a n l ı ğ ı ’ n a b a ğ l ı A d a n a ’ d a b u l u n a n V I I . B ö l g e M ü d ü r l ü ğ ü ’ n e v e M e r s i n Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü ’ n e s u n u l a c a k t ı r ” “ B a z ı d u r u m l a r d a , N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l i i n ş a s ı s u k ü t l e l e r i n i n e k o l o j i k k o ş u l l a r ı ü z e r i n d e n e g a t i f e t k i y e s a h i p o l a b i l i r v e b a l ı k f a u n a s ı i l e d i ğ e r h i d r o k o l l e r i n t ü r k o m p o z i s y o n u n d a d ü ş ü ş e , b a l ı k k a y n a k l a r ı n ı n v e d e n i z a v l a n m a v a r l ı k l a r ı n ı n e t k i l e n m e s i n e n e d e n o l a b i l i r . ” “ D e n i z o r t a m ı n d a y a p ı l a c a k f a a l i y e t l e r s ı r a s ı n d a d e n i z t a b a n ı n ı n y a p ı s ı n ı n d e ğ i ş m e s i d e s ö z k o n u s u o l a b i l i r . B u d u r u m , t a b a n d a y a ş a y a n c a n l ı l a r ı e t k i l e y e c e k t i r . A n c a k , b u c a n l ı l a r d o ğ a l t a h r i b a t l a r a a d a p t e o l m a k t a d ı r l a r ” “ D e n i z s u y u s ı c a k l ı ğ ı n d a k i i n s a n k a y n a k l ı a r t ı ş ı n v e y ü z e y s u y u n u n m u h t e m e l k i r l i l i ğ i n i n , y u m u r t l a m a v e b ü y ü m e k o ş u l l a r ı n d a k i d e ğ i ş i k l i k l e r d e n d o l a y ı , i h t i y o s e n o z l a r d a h i l b i y o s e n o z l a r d a i r i b a l ı k l a r ı n h a k i m i y e t i n e d o ğ r u y a p ı s a l d e ğ i ş i k l i ğ i t e ş v i k e d e c e ğ i b e k l e n e b i l i r ” “ S o ğ u t m a s u y u d e ş a r j ı n ı n s o n u ç l a r ı n d a n b i r i y ü z e y s u y u n u n ö t r i f i k a s y o n u o l a r a k g ö r ü l e b i l i r . G ü ç ü n i t e l e r i n d e k i s u g i r i ş i k u r u l u m l a r ı d a e t k i n i n d e r e c e s i b a k ı m ı n d a n s p e s i f i k v e d i k k a t e a l ı n a b i l i r i n s a n k a y n a k l ı b i r f a k t ö r o l a r a k e l e a l ı n m a k t a d ı r . B i y o l o j i k k a y n a k l a r ı n k a y b ı n ı n n e d e n i , m e k a n i k h a s a r a m a r u z o l d u k l a r ı N G S s o ğ u t m a s i s t e m l e r i n d e y ü k s e k y o ğ u n l u k t a h i d r o b i y o n l a r ı n k u l l a n ı l m a s ı d ı r . ” “ S ı c a k s u b o ş a l t ı m ı n d a n d o l a y ı s u l a r d a , y e n i s ı c a k l ı k l a r ç o k ç a b u k o l u ş u r v e c a n l ı o r g a n i z m a l a r ı n a d a p t a s y o n i ç i n z a m a n ı o l m a z v e t e r m a l o l a r a k ş o k g e ç i r e b i l i r v e h a t t a ö l e b i l i r l e r . A y n ı z a m a n d a , t e r m a l ş o k t e r m a l k i r l i l i ğ i n n i h a i b i r s o n u c u d u r “ “ S o ğ u t m a s u y u d e ş a r j ı n ı n n e d e n o l d u ğ u , s u r e z e r v u a r l a r ı n d a k i a r t a n s ı c a k l ı ğ ı n s u c u l o r g a n i z m a l a r ü z e r i n d e e t k i s i o l a b i l i r ”



K A S I M - 2 0 1 4

25

“ H i d r o b i y o n l a r ı n h a s a r ı , g e n ç b a l ı k l a r ı n t ü k e n m e s i n i e n g e l l e m e y e y ö n e l i k ö n l e y i c i t e d b i r l e r i n v e t a s a r ı m ç ö z ü m l e r i n i n a l ı n m a s ı y l a e n a z a i n d i r i l e c e k t i r ” “ D e n i z o r t a m ı n ı n ç ö z ü n ü r l ü k k a p a s i t e s i n e b a k ı l m a k s ı z ı n , d e ş a r j e d i l e n d e n i z s u y u n u n s ı c a k l ı ğ ı 3 5 ˚ C ’ y i a ş m a y a c a k t ı r ” “ B u g i b i e t k i l e r i n m i n i m i z e e d i l m e s i i ç i n f a a l i y e t ö n c e s i n d e a l a n d a b u l u n a n v e ö z e l l i k l e t o p r a k a l t ı n d a y a ş a y a n t ü r l e r t e s p i t e d i l e c e k v e t ü r l e r y a k a l a n a r a k u y g u n a l a n l a r a t a ş ı n a c a k t ı r ” “ K u ş l a r s a h i p o l d u k l a r ı y ü k s e k h a r e k e t y e t e n e ğ i s a y e s i n d e s t r e s e n e d e n o l a c a k g ü r ü l t ü , t o z v e a n t r o p o j e n i k e t k i l e r d e n k o l a y c a u z a k l a ş a r a k c i v a r d a b u l u n a n u y g u n h a b i t a t l a r a y e r l e ş e c e k t i r ” “ A k d e n i z F o k u ü z e r i n e y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r d a ; T e r m i k S a n t r a l l e r , N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l l e r i g i b i s o ğ u t m a a m a c ı y l a d e n i z s u y u n u k u l l a n a n t e s i s l e r d e n k a y n a k l ı , ö z e l i n d e d e n i z s u y u n d a k i s ı c a k l ı k a r t ı ş ı n a b a ğ l ı ö l ü m v e y a y a ş a m a l a n ı n ı t e r k e t m e g i b i b u l g u l a r a r a s t l a n m a m ı ş t ı r ” “ C a r e t t a c a r e t t a v e C h e l o n i a m y d a s d e n i z k a p l u m b a ğ a l a r ı n d a s ı c a k l ı ğ a b a ğ l ı o l a r a k c i n s i y e t b e l i r l e n m e k t e d i r . Y u v a l a m a k u m s a l l a r ı n d a h e r y ı l M a y ı s i l e T e m m u z a y l a r ı a r a s ı n d a y u m u r t l a m a g e r ç e k l e ş m e k t e d i r ” “ K u l u ç k a s ü r e s i b o y u n c a y u v a i ç i o r t a l a m a s ı c a k l ı k d e ğ e r i n i n 2 9 C ’ d e n y ü k s e k o l d u ğ u d u r u m l a r d a y u v a d a n ç ı k a n b i r e y l e r ç o ğ u n l u k l a d i ş i o l u r k e n , o r t a l a m a s ı c a k l ı k d e ğ e r i 2 9 C ’ d e n d ü ş ü k o l d u ğ u d u r u m l a r d a y u v a d a n ç ı k a n b i r e y l e r ç o ğ u n l u k l a e r k e k o l m a k t a d ı r . ” “ D e n i z d e k i ç a l ı ş m a l a r s ı r a s ı n d a d e n i z k a p l u m b a ğ a l a r ı v e A k d e n i z F o k u ’ n a r a s t l a n m a s ı d u r u m u n d a h e r h a n g i b i r y a k a l a m a y a p ı l a m a y a c a k , ö l d ü r ü l m e y e c e k v e r a h a t s ı z l ı k v e r i l m e y e c e k t i r . ” “ E n d e m i k t ü r l e r i n k o r u n m a s ı n a y ö n e l i k k a s ı t l ı o l a r a k k o p a r ı l m a s ı , t o p l a n m a s ı , k e s i l m e s i v e y a k ö k l e n m e s i i l e e l d e b u l u n d u r u l m a s ı n ı v e y a a l ı m s a t ı m ı n ı y a s a k l a n a c a k t ı r ” “ K a z ı f a z l a s ı m a l z e m e n i n t o p l a m h a c m i n i n 1 2 , 6 m i l y o n m 3 o l a c a ğ ı t a h m i n e d i l m e k t e d i r ; b u m a l z e m e n i n 4 , 8 m i l y o n m 3 ü d o l g u m a l z e m e s i o l a r a k k u l l a n ı l a c a k , k a l a n 7 ; 8 m i l y o n m 3 i s e O r m a n v e S u İ ş l e r i B a k a n l ı ğ ı t a r a f ı n d a n t a h s i s e d i l e n b ö l g e l e r d e d e p o l a n a c a k t ı r ” “ N G S ' n i n i n ş a a t a ş a m a s ı , t ü m p r o j e n i n y a ş a m d ö n g ü s ü i ç i n d e ç e v r e y e o l a n e t k i l e r i n e n f a z l a o l d u ğ u d ö n e m o l a c a k t ı r . İ n ş a a t s a h a s ı n d a k i m e v c u t p e y z a j d a d e ğ i ş i k l i k l e r m e y d a n a g e l e c e k , a n c a k y i n e d e ç e v r e y e o l a n e t k i l e r g e ç i c i v e k a b u l e d i l e b i l i r d ü z e y d e t u t u l m a s ı i ç i n t ü m b u f a a l i y e t l e r “ Ç e v r e K a n u n u ” v e i l g i l i m e v z u a t l a r ı n a u y g u n o l a r a k y ü r ü t ü l e c e k t i r ”



K A S I M - 2 0 1 4

26

“ R e a k t ö r d e k u l l a n ı m ı n ı n s o n a e r m e s i ü z e r i n e y a k ı t ; d e p o l a m a v e t a ş ı m a i ş l e m l e r i n i n g e r ç e k l e ş t i r i l e b i l m e s i n i i ç i n r a d y o a k t i v i t e s e v i y e s i n i n d ü ş m e s i v e b o z u n m a ı s ı s ı n ı n a l ı n a b i l m e s i a m a c ı y l a k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t h a v u z u n a a l ı n ı r ” “ G ü ç ü n i t e s i n i n y a k ı t h a v u z u n u n k a p a s i t e s i , g ü ç ü n i t e s i n i n 1 0 i ş l e t m e y ı l ı s ü r e s i n c e k u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t ı n o r a d a d e p o l a m a s ı i ç i n y e t e r l i d i r . N G S s a h a s ı n d a k i d e p o l a m a t e s i s i n d e , d ö r t ü n i t e d e n ç ı k a n k u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t ı n 4 y ı l b o y u n c a d e p o l a n m a s ı ö n g ö r ü l m e k t e d i r . ” “ İ h t i y a ç d u y u l m a s ı h a l i n d e , s a n t r a l i n t ü m i ş l e t i m ö m r ü i ç i n y e t e c e k k a p a s i t e y e s a h i p , e k k u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t g e ç i c i d e p o l a m a t e s i s i n i n A k k u y u N G S s a h a s ı n d a i n ş a e d i l m e s i o l a n a ğ ı v a r d ı r ” “ T a z e y a k ı t d e p o l a m a y a p ı l a r ı ; s i s m i k e t k i l e r , u ç a k ç a r p m a s ı v e h a r i c i h a v a ş o k d a l g a l a r ı g i b i e t k i l e r i d e i ç e r e n o l a ğ a n ü s t ü d ı ş e t k i l e r h e s a b a k a t ı l a r a k t a s a r l a n m ı ş t ı r . ” “ K u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t ı n ( K N Y ) t a ş ı n m a s ı i s e , r a d y o a k t i v i t e n i n o l a s ı b i r a c i l d u r u m d a ç e v r e y e s a l ı n m a s ı n ı n e n g e l l e n m e s i i ç i n d a h a ç o k ö n l e m a l ı n m a s ı n ı g e r e k t i r m e k t e d i r ” “ K u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t y ü k s e k r a d y o a k t i v i t e y e s a h i p t i r v e r e a k t ö r d e n ç ı k a r ı l d ı k t a n s o n r a d a r a d y o a k t i f b o z u n m a s ü r e c i u z u n s ü r e d e v a m e d e r . D o l a y ı s ı i l e g e r ç e k l e ş e n r e a k s i y o n l a r s o n u c u n d a o l u ş a n ı s ı e n e r j i s i n i n o r t a m d a n a t ı l m a s ı g e r e k i r . B u n e d e n l e k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t 1 0 s e n e b o y u n c a k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t h a v u z u n d a b e k l e t i l e r e k s ü r e k l i o l a r a k s u y l a s o ğ u t u l u r ” “ N ü k l e e r r e a k t ö r d e n ç ı k a r ı l d ı ğ ı z a m a n k u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t ( S N F ) h e m r a d y a s y o n s a l ı m ı n a ( ö z e l l i k l e d e f i s y o n ü r ü n l e r i n d e n d o l a y ı ) h e m d e b o z u n m a ı s ı s ı s a l ı m ı n a s e b e p o l a c a k t ı r . R a d y a s y o n d a n k o r u m a v e s o ğ u t m a s a ğ l a m a k a m a c ı y l a S N F r e a k t ö r d e n ç ı k a r t ı l d ı k t a n s o n r a k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t h a v u z u n a ( S F P ) k o n u l a c a k t ı r e b o r i k a s i t i ç e r e n s u y u n a l t ı n d a d e p o l a n a c a k t ı r . ” “ K u l l a n ı l m ı ş y a k ı t ı n y e n i d e n i ş l e n m e k ü z e r e R u s y a ’ y a s e v k i y a t ı a n c a k R u s y a F e d e r a s y o n u i l e T ü r k i y e C u m h u r i y e t i h ü k ü m e t l e r i a r a s ı n d a k i ö z e l a n l a ş m a y a d a y a n a r a k m ü m k ü n o l a b i l i r “ “ D ö r t r e a k t ö r d e n h e r b i r i n i n k u l l a n ı m s ü r e s i 6 0 y ı l d ı r v e b u n l a r b i r e r y ı l a r a l ı k l a r l a o l m a k ü z e r e t e k e r t e k e r i ş l e t m e y e a l ı n ı r . ” “ S e r v i s s u y u t e m i n s i s t e m l e r i i l e s o ğ u t m a i ç i n d e n i z s u y u a r a s ı n d a k e s i n t i s i z b i r d o l a ş ı m o l a c a k t ı r v e s i s t e m e a l ı n a n s u N G S ı s ı d e ğ i ş t i r i c i l e r i n d e n g e ç e c e k t i r . A k d e n i z , s o ğ u t m a s u y u k a y n a ğ ı v e n i h a i ı s ı a l ı c ı s ı o l a r a k k u l l a n ı l a c a k t ı r ” “ B i r N G S ü n i t e s i n i n t ü r b i n y o ğ u ş t u r u c u s u n d a k i a n a s o ğ u t m a s u y u d e b i s i 2 5 4 . 0 0 0 m ³ / s a a t c i v a r ı n d a o l a c a k t ı r ”



K A S I M - 2 0 1 4

27

“ A k k u y u N G S ’ n i n i ş l e t m e d ö n e m i s ı r a s ı n d a k i t a t l ı s u i h t i y a c ı 5 0 7 m 3 / s a a t o l a c a k t ı r . B u n u n 4 1 5 m 3 / s a a t ’ i e n d ü s t r i y e l s u i h t i y a c ı n ı k a r ş ı l a m a k i ç i n k u l l a n ı l a c a k t ı r . B a z ı s ü r e ç l e r d e k e s i n t i s i z s u t e d a r i k i n e i h t i y a ç d u y u l d u ğ u n d a n b u s ü r e ç l e r d e n d o ğ a n t a l e p , d e s a l i n i z a s y o n t e s i s l e r i a r a c ı l ı ğ ı i l e A k d e n i z ’ d e n k a r ş ı l a n a c a k t ı r ” “ K l o r a m i n l e r t o k s i k m a d d e l e r d i r v e b u n l a r ı n b i y o l o j i k b i r i k i m i ö l d ü r ü c ü d ü r . B u n u n l a b i r l i k t e , s o ğ u t m a s u y u n u n v e d i ğ e r i ş l e m s u l a r ı n ı n k l o r l a n m a s ı t ü m ü l k e l e r t a r a f ı n d a n y a y g ı n b i r ş e k i l d e k u l l a n ı l m a k t a o l u p , t e k ç a b a d e ş a r j s t a n d a r t l a r ı n ı n k u l l a n ı l m a s ı y o l u y l a e t k i s i n i k o n t r o l e t m e k t i r ” “ S o ğ u t m a s u y u , h e r b i r i 1 , 9 k m u z u n l u ğ u n d a o l a n d ö r t a d e t b o r u h a t t ı i l e d e n i z y ü z e y i n d e n y a k l a ş ı k 6 3 m d e r i n l i k t e d i f ü z ö r l e r i l e d e ş a r j e d i l e c e k t i r ” “ B a z ı t ü r l e r i n e k s t r e m s ı c a k l ı k k o ş u l l a r ı n a d i ğ e r t ü r l e r e g ö r e d a h a k o l a y a d a p t e o l d u ğ u b i l i n m e k t e d i r . A d a p t i f t ü r l e r i n b u y e n i o l u ş a n d e n i z o r t a m ı n d a a d a p t a s y o n u y a v a ş v e y a h i ç o l m a y a n t ü r l e r ü z e r i n d e d e b i r b a s k ı o l u ş t u r a c a ğ ı g e r ç e ğ i d e m e v c u t t u r . ” “ T ü r k i y e ’ d e y a p ı l a n ç e ş i t l i b i l i m s e l ç a l ı ş m a l a r d a b i r e y s e l t a n ı m l a m a y o l u i l e 3 1 - 4 4 a r a s ı n d a A k d e n i z f o k u b i r e y i t a n ı m l a n m ı ş o l u p , k ı y ı l a r ı m ı z d a 1 0 0 c i v a r ı n d a f o k y a ş a d ı ğ ı t a h m i n e d i l m e k t e d i r k i d ü n y a d a k i A k d e n i z f o k u o p u l a s y o n u n u n y a k l a ş ı k 6 0 0 o l d u ğ u g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l d u ğ u n d a b u s a y ı ö n e m l i b i r y e r t u t m a k t a d ı r ” “ T e r m i k e n e r j i ü r e t i m t e s i s l e r i i ç i n y a y ı n l a n a n s o n D ü n y a B a n k a s ı k r i t e r l e r i k a p s a m ı n d a , s o ğ u t m a s u y u d e ş a r j l a r ı n d a i z i n v e r i l e n g ü n l ü k m a k s i m u m d e n i z s u y u s ı c a k l ı k a r t ı ş ı 3 C ’ d i r ” “ P r o j e n i n e n ö n e m l i t e r m a l e t k i s i n i n , s a n t r a l s o ğ u t m a s u y u n u n d e ş a r j ı n d a n k a y n a k l ı o l a r a k d e n i z s u y u s ı c a k l ı ğ ı ü z e r i n d e k i e t k i o l m a s ı b e k l e n m e k t e d i r . S a n t r a l s o ğ u t m a s u y u n u n d e n i z e v e r i l m e s i d e ş a r j n o k t a s ı n ı ç e v r e l e y e n s ı n ı r l ı a l a n d a d e n i z s u y u n u s ı c a k l ı ğ ı n ı y ü k s e l t e c e k t i r . K o n t r o l s ü z y a p ı l a n t e r m a l d e ş a r j l a r s o n u c u o l u ş a b i l e c e k e t k i l e r b a z ı d e n i z e l c a n l ı l a r ı n ü r e m e l e r i n d e , b e s l e n m e l e r i n d e v e h a y a t l a r ı n ı s ü r d ü r m e l e r i n d e s o r u n l a r a y o l a ç a b i l i r ”



K A S I M - 2 0 1 4

28

8 - S O N U Ç V E D E Ğ E R L E N D İ R M E

1 - D ı ş a b a ğ ı m l ı l ı ğ ı a z a l t m a k i ç i n y a p ı l a n A k k u y u N ü k l e e r s a n t r a l i i l e d o ğ a l g a z ı n ç o k b ü y ü k b ö l ü m ü n ü n R u s y a ’ d a n a l ı n m a s ı n ı n y a n ı s ı r a , y ü k s e k m a l i y e t l i n ü k l e e r e n e r j i d e d e a y n ı ü l k e y e b a ğ ı m l ı o l u n m a s ı R u s y a ’ y a o l a n e n e r j i b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n ı y ü z d e 7 0 ’ l e r e ç ı k a r t a c a k t ı r . P r o j e n i n y a p ı m ı n d a R u s m e n ş e i l i m a l l a r t e r c i h e d i l e c e k v e b ü t ü n m a l z e m e , e k i p m a n t e d a r i ğ i , y a k ı t t e d a r i ğ i R u s ş i r k e t l e r t a r a f ı n d a n y a p ı l a c a k k e n n a s ı l o l u r d a R u s y a ' y a b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n a z a l t ı l m a s ı p l a n l a n m a k t a d ı r ?

2 - E l e k t r i k s a t ı ş f i y a t ı d ü n y a v e T ü r k i y e o r t a l a m a s ı n ı n ç o k ü z e r i n d e o l a n , T ü r k i y e ’ y i e l e k t r i k e n e r j i s i ü r e t i m i n d e d ı ş a d a h a f a z l a b a ğ l a y a c a k o l a n , t a m d e v r e y e g i r d i ğ i z a m a n A k k u y u N G S ’ n i n ü r e t e c e ğ i e l e k t r i k b u g ü n k ü e l e k t r i k e n e r j i s i t ü k e t i m i m i z i n % 1 7 ’ s i n e k a r ş ı l ı k g e l e n b i r s a n t r a l y a p ı m ı n e k a d a r m a n t ı k l ı d ı r ?

3 - O r t a l a m a ö m r ü 6 0 y ı l o l a n A k k u y u N ü k l e e r S a n t r a l i ' n i n y a p ı m m a l i y e t i d ı ş ı n d a , i ş l e t m e b a k ı m m a l i y e t i , y a k ı t m a l i y e t i , s ö k ü m m a l i y e t i , n ü k l e e r a t ı k l a r ı n d e p o l a m a v e t a ş ı n m a m a l i y e t l e r i , m o d e r n i z e m a l i y e t l e r i o l a n s a n t r a l d e n , ü s t e l i k g e l i r l e r i n ç o ğ u R u s t a r a f ı n a g i d e r k e n n a s ı l b i r b e k l e n t i , f a y d a b e k l e n m e k t e d i r ?

4 - İ n ş a a t a ş a m a s ı n d a d e n i z o r t a m ı n d a y a p ı l a n ç a l ı ş m a l a r d a d e n i z t a b a n ı n ı n y a p ı s ı n ı n d e ğ i ş m e s i d e s ö z k o n u s u o l a c a k t ı r . B u d u r u m d a d e n i z e k o s i s t e m i n d e k i c a n l ı l a r y o k o l a c a k t ı r . G e r i d ö n ü ş ü o l m a y a c a k b i r y ı k ı m s ö z k o n u s u o l a c a k t ı r

5 - S o ğ u t m a s u y u d e ş a r j ı n ı n n e d e n o l d u ğ u , a r t a n s ı c a k l ı ğ ı n s u c u l o r g a n i z m a l a r ü z e r i n d e e t k i s i ö l ü m c ü l o l a c a k t ı r . G e n ç b a l ı k l a r v e b a z ı t ü r l e r t a m a m e n y o k o l a c a k , ç ö z ü n m ü ş o k s i j e n a z a l a c a k v e e k o s i s t e m y ı k ı m ı g e r ç e k l e ş e c e k t i r .

6 - İ n ş a a t a ş a m a s ı n d a y a p ı l a n p a t l a m a l a r d a n k a y n a k l ı , g ü r ü l t ü v e t o z d a n k u ş l a r ı n s t r e s y ü k l e n e c e ğ i b e l i r t i l m e s i n e k a r ş ı n ç ö z ü m “ k o l a y c a u z a k l a ş a r a k c i v a r d a b u l u n a n u y g u n h a b i t a t l a r a y e r l e ş e c e k t i r ” ö n g ö r ü l m e k t e d i r . B u m a s a l ı m s ı y a k l a ş ı m l a r i l e p r o j e l e r i n u y g u l a m a y a s o k u l m a s ı d o ğ r u b i r y a k l a ş ı m d e ğ i l d i r .

7 - “ A k d e n i z F o k u ü z e r i n e y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r d a ; T e r m i k S a n t r a l l e r , N ü k l e e r G ü ç S a n t r a l l e r i g i b i s o ğ u t m a a m a c ı y l a d e n i z s u y u n u k u l l a n a n t e s i s l e r d e n k a y n a k l ı , ö z e l i n d e d e n i z s u y u n d a k i s ı c a k l ı k a r t ı ş ı n a b a ğ l ı ö l ü m v e y a y a ş a m a l a n ı n ı t e r k e t m e g i b i b u l g u l a r a r a s t l a n m a m ı ş t ı r ” ş e k l i n d e k i i f a d e a n l a ş ı l ı r b i r b i l i m s e l y a k l a ş ı m d e ğ i l d i r . B u l g u y a r a s t l a n a m a s ı n ı “ A k d e n i z F o k u n u n y a ş a m a l a n l a r ı n d a T e r m i k S a n t r a l i o l m a m a s ı n e d e n i “ ş e k l i n d e y o r u m l a m a k d a h a g e r ç e k ç i , b i r y a k l a ş ı m o l a c a k t ı r .



K A S I M - 2 0 1 4

29

8 - D ü n y a d a 6 0 0 a d e t A k d e n i z F o k u b u l u n m a k t a v e ü l k e m i z d e k i s a y ı i s e 1 0 0 c i v a r ı n d a o l d u ğ u d i k k a t e a l ı n ı r s a b u p o p ü l a s y o n u n ö n e m i d a h a d a a r t m a k t a d ı r . P r o j e d e A k d e n i z F o k u t a h r i b a t ı b i l i n m e s i n e k a r ş ı n b i r t e d b i r ö n g ö r ü l e m e m e k t e d i r . “ A k d e n i z F o k u ’ n a r a s t l a n m a s ı d u r u m u n d a h e r h a n g i b i r y a k a l a m a y a p ı l a m a y a c a k , ö l d ü r ü l m e y e c e k v e r a h a t s ı z l ı k v e r i l m e y e c e k t i r ” ş e k l i n d e k i b i r t e d b i r k a b u l e d i l e b i l i r b i r y a k l a ş ı m d e ğ i l d i r . K a p i t a l i z m i n e k o l o j i k y ı k ı m k o n u s u n d a k i k a r n e n o t u , g ü v e n i l i r d e ğ i l d i r .

9 - “ C a r e t t a c a r e t t a v e C h e l o n i a m y d a s d e n i z k a p l u m b a ğ a l a r ı n d a s ı c a k l ı ğ a b a ğ l ı o l a r a k c i n s i y e t b e l i r l e n m e k t e d i r ” t a n ı m l a n m a s ı y a p ı l m a s ı n a k a r ş ı n , s o ğ u t m a s u y u n d a n k a y n a k l ı s ı c a k l ı k a r t ı ş ı e t k i s i d e n i z k a p l u m b a ğ a l a r ı n ı n c i n s i y e t b e l i r l e m e s i n i n o r m a l b i r d u r u m o l a r a k t a n ı m l a n m a k t a , D e n i z k a p l u m b a ğ a l a r ı n ı n y o k o l m a s ı n ı ö n l e y e c e k t e d b i r l e r d e n b a h s e d i l m e m e k t e d i r . S a n t r a l i n i ş l e t m e y e a l m a a ş a m a s ı n d a b u c a n l ı t ü r ü y o k o l a c a k t ı r .

1 0 - T e m i z y a k ı t o l a r a k t a n ı m l a n a n , ç ı k a r ı l a n 1 t o n u r a n y u m u n 9 9 8 k i l o g r a m ı a t ı k ç a m u r o l a r a k ç u k u r l a r d a v e y a p a y g ö l l e r d e t o p l a n ı r v e b u a t ı k ç a m u r l a r % 8 5 o r a n ı n d a r a d y o a k t i v i t e v e t o k s i k m a d d e i ç e r i r . B u a t ı k l a r ı n u z u n y ı l l a r c a n l ı y a ş a m ı n ı t e h d i t e t m e s i h i ç b i r ö n l e m a l ı n a m a m a s ı y a ş a m i ç i n k a b u l e d i l e b i l i r b i r y a k l a ş ı m d e ğ i l d i r .

1 1 - K u l l a n ı l m ı ş n ü k l e e r y a k ı t y ü k s e k r a d y o a k t i v i t e y e s a h i p t i r v e r e a k t ö r d e n ç ı k a r ı l d ı k t a n s o n r a d a r a d y o a k t i f b o z u n m a s ü r e c i u z u n s ü r e d e v a m e d e r . B u n e d e n l e k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t 1 0 s e n e b o y u n c a k u l l a n ı l m ı ş y a k ı t h a v u z u n d a b e k l e t i l e r e k s ü r e k l i o l a r a k s u y l a s o ğ u t u l u r . A t ı k l a r ı n d e p o l a n m a s ı v e e t k i s i n i n s ı f ı r a i n m e s i y ü z y ı l l a r c a s ü r e c e k t i r . y ü z y ı l l a r s ü r e n b e k ç i l i k g ö r e v i , c a n l ı l a r i ç i n k a b u l e d i l e b i l i r b i r y a ş a m t a r z ı d e ğ i l d i r .

1 2 - R a d y o a k t i f m a d d e l e r h a v a y ı v e y e r a l t ı s u k a y n a k l a r ı n ı b i n l e r c e y ı l k i r l e t e c e k p o t a n s i y e l e s a h i p t i r . A t ı k H a v u z l a r ı n d a v e t o p r a k t a o l u ş a b i l e c e k d e ğ i ş i m l e r i s e f e l a k e t l e s o n u ç l a n a b i l i r .

1 3 - Ç E D r a p o r u n d a “ R a d y o a k t i f a t ı k , g e l e c e k n e s i l l e r e u y g u n s u z b i r y ü k b ı r a k m a k t a n k a ç ı n ı l a c a k ş e k i l d e y ö n e t i l m e l i d i r ” ş e k l i n d e t a n ı m l a m a e n d o ğ r u y a k l a ş ı m d ı r . A n c a k b u t e d b i r l e r v e r i s k l e r y e r i n e N ü k l e e r E n e r j i d e n v a z g e ç m e k , y e r i n e y e n i l e n e b i l i r a l t e r n a t i f e n e r j i k a y n a k l a r ı n a b a ş v u r m a k , c a n l ı y a ş a m ı v e g e l e c e ğ i m i z i ç i n e n u y g u n y ö n t e m d i r .

raporu - cmo.org.tr

Documents