raport vjetor godišnji izveštaj pËr vitin 2014 za 2014. godinuo radu odboru za jezičke politike,...

Republika e kosovës – Република косово – Republic of kosovoQeveria – Влада – Government

Zyra e Kryeministrit – Канцеларија премијера – Office of The Prime MinisterZyra e Komisionerit për Gjuhët – Канцеларија повереника за језике

Office of the Language Commissioner

RapoRt vjetoR pËR vItIN 2014

GodIšNjI Izveštaj za 2014. GodINU

prishtinë, 2015 priština, 2015.

Misioni

Ndërtimi i një mjedisi institucional që respekton detyrimet kushtetuese dhe ligjore, mbron,

promovon, ruan dhe zbaton të drejtat gjuhësore të të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës.

Misija

Izgradnja institucionalnog okruženja koje poštuje ustavne i zakonske obaveze,

štiti, promoviše, čuva i realizuje jezička prava svih stanovnika Republike Kosovo.

Fjala hyrëse

Para jush është Raporti i punës së Zyrës së Komisionerit për gjuhët për vitin 2014 i hartuar nga stafi i zyrës.

Baza ligjore për hartimin e tij buron nga neni 32 pika 32.11 e Ligjit për përdorimin e gjuhëve nr.02/L-37 (Gazeta Zyrtare nr.10/1 Mars 2007) dhe neni 18 pika 1.1 e Rregullores nr.07/2012 për Zyrën e Komisionerit për Gjuhët.

Zyra mbikëqyrë zbatimin e ligjit, me qëllim të ruajtjes, promovimit dhe mbrojtjes së përdorimit të gjuhëve zyrtare, gjuhëve në përdorim zyrtar në komuna dhe gjuhëve të komuniteteve gjuha amtare e të cilëve nuk është njëra prej gjuhëve zyrtare.

Juridiksioni i zyrës mbulon përdorimin e gjuhëve nga institucionet e Republikës së Kosovës, organizatave dhe ndërmarrjeve tjera që kryejnë funksione dhe shërbime publike në territorin e Republikës së Kosovës.

Qëllimi i raportit është t’ju njoftojë me nivelin e realizimit të objektivave të përcaktuara me planin vjetor të punës lidhur me përmbushjen e obligimeve ligjore për politikat gjuhësore.

Vërejtjet dhe sugjerimet tuaja na inkurajojnë për një angazhim më të madh në përmbushjen e misionit që ka Zyra e Komisionerit për Gjuhët.

Me respekt,

Slavisa MladenovicKomisioner për Gjuhët

Predgovor

Pred vama se nalazi Izveštaj o radu Kancelarije poverenika za jezike za 2014. godinu koji su sačinili zaposleni u Kancelariji poverenika za jezike.

Zakonska osnova za sastvljanje ovog izveštaja proizlazi iz člana 32, stavka 32.11 Zakona o upotrebi jezika br. 02/L-37 (Službeni glasnik br. 10/1 mart 2007) i člana 18, stavka 1.1 Uredbe br. 07/2012 za Kancelariju poverenika za jezike.

Kancelarija poverenika za jezike nadzire sprovođenje Zakona o upotrebi jezika s ciljem očuvanja, promocije i zaštite upotrebe službenih jezika, jezika u službenoj upotrebi u opštinama i jezika zajednica čiji maternji jezik nije jedan od službenih jezika.

Nadležnost Kancelarije poverenika za jezike obuhvata praćenje upotrebe jezika u institucijama Republike Kosovo, organizacijama i drugim preduzećima koja obavljaju javnu delatnost i javnim službama na teritoriji Republike Kosovo.

Svrha ovog izveštaja je pružanje informacija o realizaciji ciljeva koji su previđeni godišnjim planom rada, a koji su vezani za ispunjavanje zakonskih obaveza koje se tiču jezičkih politika.

Vaše primedbe i sugestije će nas podstaći na još veće angažovanje u ispunjavanju misije Kancelarije poverenika za jezike.

S poštovanjem,

Slaviša Mladenovićpoverenik za jezike

6 7

RapoRt vjetoR 2014 RapoRt vjetoR 2014GoDiŠnji iZveŠtaj 2014. GoDiŠnji iZveŠtaj 2014.

pËRMBajtja

MisioniFjala hyrëseShkurtesatMbi raportin ................................................................9Roli dhe mandati i zyrës së Komisionerit për Gjuhët.....9Mekanizmat mbështetës të zyrës ...........................10

pjesa iiNfoRMiMi DHe DuksHMëRia

-vetëdijësimi i institucioneve dhe qytetarëve për zbatimin e Ligjit ...........................................................12-Fushata mediale .......................................................15

pjesa iisiGuRiMi i ZbaTuesHMëRisë së liGJiT

-Procesi i monitorimit dhe shqyrtimi legjislativ....18-Monitorimi tematik ..................................................19

•Matësit për nivelin lokal ...................................20•Matësit për nivelin qendror .............................22

-Monitorimi i përgjithshëm dhe ofrimi i këshillave .24•Ngritja e kapaciteteve .......................................26•Iniciativat e ndërmarra nga ana e Zyrës së Komisionerit për Gjuhët .......................................27

pjesa iiiHeTiMi DHe NDëRMJeTësiMi

-Veprimet të cilat ndërmerren nga Zyra, pas marrjes së ankesave .................................................................34-Procedura hetimore pas vendosjes së Komisionerit për Gjuhët që të zhvillohen hetimet ........................35-Ankesat e pranuara ..................................................35-Shqyrtimi i ankesave ................................................36-Çështjet e parashtruara ................................................38

basHkëpuNiMi Me paRTNeRëT veNDoRë DHe NDëRkoMbëTaRë .....................................40koNfeReNca DHe seMiNaRe .......................42tRajniMe ................................................................42ReKoManDiMet ..................................................43ZBatiMi i ReKoManDiMeve .........................49pLani i pUnËs PËR VITIN 2015 .........................50

saDRŽaJ

Misija Predgovor Skraćenice O izveštaju ....................................................................9Uloga i mandat Kancelarije poverenika za jezike ...9Mehanizmi za podršku Kancelariji poverenika za jezike ........10

Deo iiNfoRMisaNJe i viDlJivosT

- Svest institucija i građana o sprovođenju Zakona o upotrebi jezika ...........................................................12- Medijska kampanja .................................................15

Deo iiosiGURavanje pRiMene ZaKona - Proces praćenja i zakonodavni pregled .................18- Tematsko praćenje ...................................................19

•Pokazatelji na lokalnom nivou .........................20 •Pokazatelji na centralnom nivou .....................22

- Opšte praćenje i savetovanje ..................................24•Podizanje kapaciteta .........................................26•Inicijative koje je preduzela Kancelarija poverenika za jezike .................................................................27

Deo iiiistRaGa i posReDovanje

- Radnje koje preduzima Kancelarija poverenika za jezike nakon prijema žalbe .......................................34- Istražni postupak nakon odluke poverenika za jezike da se sprovede istraga ....................................35- Primljene žalbe ........................................................35- Razmatranje žalbi ....................................................36- Podneta pitanja ........................................................38

saRaDNJa sa DoMaĆiM i MeĐuNaRoDNiM paRtneRiMa .........................................................40koNfeReNciJe i seMiNaRi ..............................42oBUKe .......................................................................42pRepoRUKe .............................................................43spRovoĐeNJe pRepoRuka ............................49pLan RaDa Za 2015. GoDinU ..........................50

sHkuRTesaT skRaĆeNice DHpGsk (akp) dhoma e posaçme e Gjykatës Supreme të Kosovës për çështje që lidhen me Agjencinë Kosovare të Privatizimit

pkvsk (kap) Posebna komora vrhovnog suda Kosova za pitanja vezana za Kosovsku agenciju privatizacije

ecMi Qendra Evropiane për Çështje të Minoriteteve - Kosovë

ecMi Evropski centar za pitanja manjina Kosovo

ZBeK/psBeK Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë/Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian në Kosovë

KeUK/speUK Kancelarija Evropske unije na Kosovu / Specijalni predstavnik Evropske unije na Kosovu

klpk (HcNM) Komisioneri i Lartë për Pakica Kombëtare

vkNM (HcNM) Visoki komesar za nacionalne manjine

iaK Instituti Albanologjik i Kosovës

Kai Kosovski albanološki institut

iciTap Programi Ndërkombëtar për Asistencë në Trajnim për Hetime Kriminale

iciTap Međunarodni program za pomoć u obuci za kriminalističke istrage

iKap Instituti i Kosovës për administratë publike

iKja Institut Kosova za javnu administraciju

KQZ Komisioni Qendror Zgjedhor

cik Centralna izborna komisija

KeDs Kompania për Distribuimin e Energjisë Elektrike

KeDs Preduzeće za distribuciju električne energije

Mfsk Ministria e Forcës dhe Sigurisë së Kosovës

Mfsk Ministarstvo kosovskih bezbednosnih snaga

MKRs Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit

MKos Ministarstvo kulture, omladine i sporta

Mie Ministria e Integrimeve Evropiane

Mei Ministarstvo za evropske integracije

MapL Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal

MaLsMinistarstvo administracije lokalne samouprave

MeD Ministria e diasporës

MD Ministarstvo za dijasporu

Map Ministria e administratës publike

Mja Ministarstvo javne administracije

MpB Ministria e Punëve të Brendshme

MpB Ministarstvo unutrašnjih poslova

osBe Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë

oeBs Organizacija Evrope za bezbednost i saradnju

pK Policia e Kosovës

Kp Kosovska policija

ppp Partneriteti Publiko Privat

jpp Javno privatno partnerstvo

RtK Radio Televizioni i Kosovës

RtK Radio televizija Kosova

RRpGj Rrjeti për Politika të Gjuhëve

Mjp Mreža za jezičke politike

HcNM Komisioneri i lartë për pakica kombëtare me seli në Hagë

HcNM Visoki komesar za nacionalne manjine sa sedištem u Hagu

UnDp Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara

UnDp Program Ujedinjenih nacija za razvoj

UsaiD Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar

UsaiD Agencija Sjedinjenih Država za međunarodni razvoj

ZKGj zyra e Komisionerit për Gjuhët

Kpj Kancelarija poverenika za jezike

ZKM zyra e Kryeministrit

KpKancelarija premijera

8

RapoRt vjetoR 2014 GoDiŠnji iZveŠtaj 2014.

MBi RapoRtin

Ky raport është përpiluar nga Zyra e Komisionerit për Gjuhët (zKGj), më tutje në raport zyra. Raporti përfshinë periudhën janar – dhjetor të vitit 2014. Ka për qëllim informimin e opinionit të gjerë dhe të gjitha palët me interes, për punën, të arriturat dhe sfidat e ZKGJ-së, në procesin e monitorimit të zbatimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve (më tutje Ligji).Sipas Rregullores nr. 07/2012 për Zyrën e Komisionerit për Gjuhët, zyra është e obliguar t’i raportojë Bordit për politika të gjuhëve, Qeverisë dhe Kuvendit të Kosovës.Ky raport paraqet punën e Zyrës gjatë vitit 2014, sqaron procesin e monitorimit, paraqet të gjeturat e përgjithshme për nivelin e zbatimit të Ligjit në institucionet e Republikës së Kosovës, procesin e zgjidhjes së ankesave, si dhe fushatat sensibilizuese që janë zhvilluar gjatë këtij viti. Raporti veçon rekomandimet e përgjithshme dhe të veçanta nga raporti tematik, nga monitorimet që i janë bërë institucioneve, gjatë vitit 2014, si dhe në bazë të ankesave të marra. Raporti gjithashtu paraqet aktivitetet e zhvilluara të zyrës në bazë të mandatit të saj, në përputhje me planin e punës për vitin 2014, përfshirë këtu edhe sfidat me të cilat Zyra është përballur.

Roli DHe MaNDaTi i ZYRës së koMisioNeRiT pëR GJuHëT

Përmes komponentit të shqyrtimit legjislativ dhe sigurimit të përputhshmërisë së ligjeve me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve, Zyra monitoron dhe raporton për respektimin e këtij Ligji nga institucionet nën juridiksionin e saj. Zyra shqyrton, vlerëson dhe ofron rekomandime për projektligjet për të siguruar përputhshmërinë me Ligjin.Zyra gjithashtu rekomandon miratimin e legjislacionit që mund të jetë i nevojshëm për të ngritur nivelin e zbatimit të Ligjit. Shqyrton dhe bën rekomandime përkitazi me rregulloret apo udhëzimet administrative në kuadër të Ligjit, për sa i përket përputhshmërisë dhe konsistencës së cilitdo akt legjislativ. Përmes këtij komponenti, Zyra gjithashtu ofron rekomandime për zhvillimin e kapaciteteve si dhe nevojën e ndarjes së buxhetit dhe resurseve njerëzore të caktuara për zbatimin e Ligjit.Kryen hetime, qoftë me iniciativën e vet, qoftë në bazë të ankesave të bëra nga një person fizik a juridik. ofron, kur duhet, këshilla apo ndihmë për publikun në lidhje me të drejtat e tyre gjuhësore sipas Ligjit si dhe ofron ndihmë për institucionet nën juridiksionin e saj për sa u përket detyrimeve të tyre.E ndihmon Qeverinë në zhvillimin e programeve të

o iZveŠtajU

Ovaj izveštaj je sastavila Kancelarija poverenika za jezike - KPJ (u daljem tekstu Kancelarija). Izveštaj obuhvata period od januara do decembra 2014. godine. Cilj izveštaja je informisanje šire javnosti i svih interesnih strana o radu, dostignućima i izazovima Kancelarije u procesu praćenja primene Zakona o upotrebi jezika (u daljem tekstu zakon).Prema Uredbi br. 07/2012 o Kancelariji poverenika za jezike, Kancelarija je dužna da podnosi izveštaje o radu Odboru za jezičke politike, Vladi Kosova i Skupštini Kosova.Ovaj izveštaj predstavlja rad Kancelarije u 2014. godini, pojašnjava proces nadgledanja, predstavlja opšte zaključke o nivou sprovođenja Zakona u institucijama Republike Kosovo, procesu rešavanja žalbi, kao i o kampanjama za podizanje svesti koje su razvijene tokom ove godine. Izveštaj naglašava opšte i posebne preporuke iz tematskog izveštaja koje su proizašle iz nadgledanja izvršenog u institucijama tokom 2014. godine, kao i na osnovu primljenih žalbi. Izveštaj, takođe, predstavlja aktivnosti Kancelarije koje su sprovedene u skladu sa mandatom i planom rada za 2014. godinu, uključujući i izazove sa kojima se Kancelarija suočila.

uloGa i MaNDaT kaNcelaRiJe poveReniKa Za jeZiKe

Kroz pregled zakonodavnih komponenti i obezbeđenje usklađenosti različitih zakona sa Zakonom o upotrebi jezika, Kancelarija nadgleda institucije koje su pod njenom nadležnošću i izveštava o njihovom poštovanju Zakona. Kancelarija razmatra, ocenjuje i daje preporuke vezane za predloge zakona kako bi se osigurala usaglašenost sa Zakonom. Kancelarija može, takođe, da preporuči usvajanje zakonodavstva neophodnog za jačanje primene Zakona. Kancelarija razmatra i daje preporuke u vezi uredbi ili administrativnih uputstava u okviru Zakona u pogledu usklađenosti i doslednosti bilo kojeg zakonodavnog akta. Kancelarija kroz ovu komponentu, takođe, daje preporuke koje se odnose na razvoj kapaciteta i raspodelu budžeta i ljudskih resursa neophodnih za sprovođenje zakona.Kancelarija sprovodi istražne radnje, bez obzira da li na svoju inicijativu ili na osnovu žalbe koju može podneti svako fizičko ili pravno lice. Takođe, prema potrebi, savetuje ili pruža pomoć široj javnosti u vezi njihovih jezičkih prava po Zakonu i pruža pomoć institucijama pod njenom nadležnošću u vezi ostvarivanja njihovih obaveza.Kancelarija pomaže Vladi Kosova u sprovođenju

9


10

GoDiŠnji iZveŠtaj 2014.RapoRt vjetoR 2014

vetëdijesimit publik ose i zhvillon vetë ato. Zhvillon aktivitete të rregullta kontaktuese me publikun për të informuar opinionin e gjerë rreth detyrimeve të institucioneve për zbatimin e Ligjit, si dhe të drejtat e qytetarëve për sa u përket çështjeve gjuhësore të përcaktuara me Ligj.

MekaNiZMaT MbësHTeTës Të ZYRës Bordi për Politika të Gjuhëve – Siguron mbështetje institucionale për zhvillimin, zbatimin dhe fuqizimin e politikave për gjuhët. Bordi përbëhet nga njëzet (20) anëtarë, të cilët përfaqësojnë institucionet që ofrojnë shërbime, si dhe nga përfaqësues të komuniteteve gjuhësore.

Rrjeti për Politika të Gjuhëve – Përbëhet nga personat kontaktues të emëruar nga të gjitha institucionet nën juridiksionin e zyrës. Këta anëtarë të rrjetit ndihmojnë ZKGJ-në në të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me përdorimin e gjuhëve.

programa za podizanje javne svesti ili ih sama sprovodi. Obavlja redovne terenske aktivnosti koje podrazumevaju obaveštavanje javnosti u vezi obaveza institucija za sprovođenje Zakona i pravima građana u vezi sa jezičkim pitanjima utvrđenim Zakonom.

poMoĆNi MeHaNiZMi kaNcelaRiJe

Odbor za jezičku politiku – obezbeđuje institucionalnu podršku za razvoj, sprovođenje i jačanje jezičkih politika. Odbor se sastoji od dvadeset (20) članova koji predstavljaju institucije koje pružaju usluge, kao i od predstavnika jezičkih zajednica.

Mreža za jezičku politiku – se sastoji od kontakt osoba koje imenuju institucije pod nadležnošću Kancelarije. Članovi Mreže pomažu KPJ u vezi rešavanja svih pitanja koja se odnose na upotrebu jezika.

11

INFORMISANJE I VIDLJIVOST KANCELARIJEINFORMIMI DHE DUKSHMËRIA

12 13


iNfoRMisaNJe i viDlJivosT kaNcelaRiJe

podizanje svesti institucija i građana o sprovođenju Zakona

Kroz funkciju komunikacije, Kancelarija promoviše podizanje svesti javnosti i javnih institucija o pravima i jezičkim obavezama, kao i o ulozi Kancelarije u zaštiti i promociji jezičkih prava.

Kancelarija poverenika za jezike (KPJ) je tokom ove godine, kroz brojne aktivnosti, činila stalne napore na povećanju vidljivosti Kancelarije da bi građanima pružila odgovarajuće informacije o jezičkim pravima. Takođe, redovno su održavani kontakti sa institucijama na centralnom i lokalnom nivou s ciljem podizanja svesti o sprovođenju Zakona. Pored toga, KPJ je ulagala napore na jačanju saradnje, efikasne komunikacije i uspostavljanju poverenja sa unutrašnjim i spoljnim partnerima koji podržavaju Kancelariju u ostvarivanju zacrtanih ciljeva i postizanju dobrih rezultata.

Zvanični sajt je, od uspostavljanja Kancelarije, bio postavljen na albanskom, srpskom i engleskom jeziku. Od aprila 2014. godine su u funkciji i verzije na bosanskom i turskom jeziku. Sve aktivnosti koje se sprovode tokom cele godine, publikacije, izveštaji, flajeri, kampanje za podizanje svesti i razni intervjui emitovani putem radija i televizija se nalaze na zvaničnom sajtu, uključujući i obrazac za žalbu na svim jezicima.

iNfoRMiMi DHe DuksHMëRia

vetëdijësimi i institucioneve dhe qytetarëve për zbatimin e Ligjit Përmes funksionit të komunikimit, Zyra promovon vetëdijësim të opinionit dhe institucioneve publike mbi të drejtat dhe obligimet gjuhësore dhe mbi rolin e Zyrës në mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave gjuhësore .

zyra e Komisionerit për Gjuhët (ZKGJ) edhe këtë vit përmes aktiviteteve të shumta ka bërë përpjekje të vazhdueshme në ngritjen e dukshmërisë së Zyrës, në mënyrë që qytetarëve t’u jepet informacioni i duhur lidhur me të drejtat e tyre gjuhësore. Gjithashtu, kanë vazhduar kontaktet e rregullta me institucionet e nivelit qendror dhe lokal me qëllim të ngritjes së vetëdijes lidhur me zbatimin e Ligjit. Veç kësaj, ZKGJ ka investuar në forcimin e bashkëpunimit, komunikimin efektiv dhe ngritjen e besueshmërisë me partnerët e brendshëm dhe të jashtëm të cilët mbështesin Zyrën në arritjen e objektivave dhe dhënien e rezultateve pozitive.

Faqja zyrtare e internetit qysh nga fillimi i funksionalizimit të zyrës është kompletuar në gjuhën shqipe, serbe dhe angleze. Që nga muaji prill 2014 janë funksionalizuar versionet në gjuhën boshnjake dhe turke. Të gjitha aktivitetet përgjatë vitit, publikimet, raportet, fletushkat, fushatat sensibilizuese dhe intervistat e ndryshme që janë transmetuar përmes radiove dhe televizioneve, janë të vendosura në faqen zyrtare të internetit, përfshirë këtu edhe formularin e ankesës në të gjitha gjuhët.

pjesa i Deo i

12 13


zyra ka shënuar ditën Ndërkombëtare të Gjuhës amtare, në bashkëpunim me USAID dhe Gjykatën themelore në prizren, në kuadër të Programit për sundimin efektiv të ligjit. Qëllimi i këtij aktiviteti ka qenë të vihet në pah rëndësia e respektimit të ndryshueshmërisë gjuhësore si dhe paraqitja e një modeli të mirë të bashkëjetesës së kulturave të ndryshme gjuhësore. Në këtë aktivitet është iniciuar debati me të rinjtë e shkollave të mesme të Prizrenit me rrethinë, lidhur me ndryshueshmërinë gjuhësore në Kosovë.

Me qëllim të ofrimit të ndihmës profesionale për shërbyesit civil për të zbatuar në mënyrë adekuate Ligjin, si dhe për t’iu sqaruar qytetarëve të drejtat gjuhësore, Zyra e Komisionerit për Gjuhët në bashkëpunim me Qendrën Evropiane për Çështje të Minoriteteve - Kosovë, (ECMI), në muajin qershor 2014, ka përgatitur dhe publikuar Udhëzuesin për zbatimin e ligjit për Përdorimin e Gjuhëve. Ky udhëzues është financuar nga Kombet e Bashkuara, Misioni në Kosovë.

zyra e Komisionerit për Gjuhët i ka kushtuar vëmendje të veçantë aktivitetit të përbashkët me Misionin e OSBE-së në Kosovë, ku për herë të parë me 26 shtator 2014 është shënuar Dita Evropiane e Gjuhëve. Në këtë aktivitet është bërë promovimi i gjuhëve që fliten në Kosovë dhe gjuhëve të

Kancelarija je obeležila Međunarodni dan maternjeg jezika, u saradnji sa USAID - om i Osnovnim sudom u Prizrenu, u okviru Programa za efektivnu vladavinu zakona. Svrha ove aktivnosti je bila naglašavanje značaja poštovanja jezičke različitosti, kao i predstavljanje dobrog modela suživota različitih jezičkih kultura. Tokom ove aktivnosti je održana debata sa srednjoškolcima iz Prizrena i okoline u vezi jezičke raznovrsnosti na Kosovu.

S ciljem da obezbedi stručnu pomoć javnim službenicima da na adekvatan način sprovode Zakon i da bi se građanima predstavila jezička prava Kancelarija poverenika za jezike je, u saradnji sa Evropskim centrom za pitanja manjina – Kosovo, (ECMI), u junu 2014. godine pripremila i objavila Priručnik za sprovođenje Zakona o upotrebi jezika. Ovaj vodič je finansirala Misija Ujedinjenih nacija na Kosovu.

Kancelarija poverenika za jezike je posvetila posebnu pažnju na zajedničke aktivnosti sa OEBS – om na Kosovu i u okviru toga je prvi put, 26. septembra 2014. godine, obeležen Evropski dan jezika. Kroz ovu aktivnost su promovisani jezici koji se govore na Kosovu, kao i različiti evropski jezici

14 15


ndryshme evropiane. Me këtë rast, për nxënësit e disa komunave janë shpërndarë materiale promovuese.

Në kuadër të kësaj dite është shfaqur edhe filmi dokumentar “Të drejtat e përdorimit të gjuhëve në Kosovë: Zyra e Komisionerit për Gjuhët”. Ky film dokumentar është financuar nga misioni i OSBE-së në Kosovë, përderisa është prodhuar në bashkëpunim të ngushtë me Zyrën e Komisionerit për Gjuhët. Filmi paraqet punën dhe mandatin e Zyrës dhe rolin e saj në respektimin e të drejtave gjuhësore.Përpos në Prishtinë, ky film dokumentar është shfaqur me 12 dhjetor 2014 edhe në Prizren, para përfaqësuesve të shoqërisë civile, mediave lokale si dhe një numri të konsiderueshëm të të rinjëve. Ky aktivitet është organizuar nga Zyra Regjionale e OSBE-së në Prizren në bashkëpunim të ngushtë me zyrën.

Në kuadër të sensibilizimit të vazhdueshëm të Zyrës, Komisioneri për Gjuhët në maj, respektivisht korrik të vitit 2014, ka ligjëruar para studentëve të Universi-tetit për Studime Evropiane ISPE dhe Universitetit aaB me temën “Zbatimi i Ligjit për Përdorimin e

Gjuhëve dhe Integrimi i Kosovës në BE”. Studentët janë njoftuar me funksionin, rolin dhe mandatin e Zyrës, për politikat e gjuhëve në Kosovë.

“Nisma e të rinjve për të rregulluar mbishkrimet topografike në Komunën e Pejës”, ishte tema kyçe

i ovom prilikom je podeljen promotivni materijal učenicima iz nekoliko opština na Kosovu.

U okviru obeležavanja Evropskog dana jezika je prikazan dokumentarni film “Prava upotrebe jezika na Kosovu: Kancelarija poverenika za jezike”. Ovaj dokumentarni film je finansirala Misija OEBS – a na Kosovu i realizovan je u bliskoj saradnji sa Kancelarijom poverenika za jezike. Film predstavlja rad i mandat Kancelarije i njenu ulogu u poštovanju jezičkih prava.Osim u Prištini, ovaj dokumentarni film je prikazan 12. decembra 2014. godine i u Prizrenu predstavnicima civilnog društva, lokalnim medijima i značajnom broju mladih. Ovu aktivnost je organizovala regionalna kancelarija OEBS – a u Prizrenu u saradnji sa Kancelarijom poverenika za jezike.

U okviru funkcije neprekidnog podizanja svesti o aktivnostima Kancelarije, poverenik za jezike je u maju, odnosno julu 2014. godine, održao predavanje studentima Univerziteta za evropske studije ISPE i Univerziteta AAB o „Primeni zakona za upotrebu

jezika i integraciju Kosova u EU“. Studenti su ovom prilikom upoznati sa funkcijom, ulogom i mandatom Kancelarije poverenika za jezike na Kosovu.

“Inicijativa mladih za regulisanje topografskih natpisa u opštini Peć“ je bila ključna tema radionice

14 15


e punëtorisë në Pejë me qëllim të sensibilizimit të të rinjëve dhe opinionit të gjerë për dëmet që sjell mosrespektimi i Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve dhe dëmtimi i mbishkrimeve të rrugëve. Çështje tjetër ishte barazia gjuhësore, respektimi i gjuhëve zyrtare në shenjat rrugore në Pejë dhe në veçanti rritja e ndërgjegjësimit mbi efektin negativ që sjell dëmtimi i këtyre shenjave. Debati u përqendrua te mundësitë e forcimit të dialogut në mes të të rinjve të komuniteteve të ndryshme që jetojnë në këtë komunë dhe rritja e bashkëpunimi në mes tyre dhe institucioneve. Në kuadër të kësaj punëtorie është mbajtur edhe ekspozita e të rinjve, të cilët përmes artit kanë shprehur shqetësimet për këto dukuri negative. Ky aktivitet është organizuar nga OSBE - Pejë dhe Kuvendi Komunal i Pejës.

fushata mediale

dokumentari “Të drejtat e përdorimit të gjuhës në Kosovë: Zyra e Komisionerit për Gjuhët” është transmetuar në Radio Televizionin e Kosovës (RTK) gjatë muajit dhjetor 2014, dy herë në RTK1, RTK2 dhe RTK3

në gjuhën shqipe, serbe, boshnjake, turke dhe rome.

Radio spotet e përgatitura dhe të transmetuara për tre muaj në vitin 2013, me sloganin ”Gjuha juaj e drejta juaj” janë ri-transmetuar nga data 17 nëntor

u Peći s ciljem podizanja svesti mladih i šire javnosti o štetnim posledicama nepoštovanja Zakona za upotrebu jezika i oštećenja putnih natpisa. Druga pitanja o kojma se raspravljalo su bila jezička ravnopravnost, poštovanje službenih jezika na putnim znakovima u Peći, a poseban akcenat je stavljen na unapređenje svesti o negativnim efektima koje uzrokuju oštećenja ovih znakova. Debata se fokusirala na mogućnosti jačanja dijaloga između mladih iz različitih zajednica koji žive u ovoj opštini i povećanje saradnje između njih i institucija. U okviru ove radionice je održana i izložba mladih, koji su kroz umetnost izrazili zabrinutost u vezi ovih negativnih pojava. Ovu aktivnost je organizovao OEBS – Peć i Skupština Opštine Peć.

Medijska kampanja

Dokumentarni film “Prava upotrebe jezika na Kosovu: Kancelarija poverenika za jezike ” je emitovan na Radio Televiziji Kosova (RTK) tokom decembra 2014. godine i po dva puta na RTK1, RTK2 i RTK3 na albanskom,

srpskom, bosanskom, turskom i romskom jeziku.

Radio spotovi pripremljeni i emitovani tokom tri meseca 2013. godine, pod sloganom ”Vaš jezik Vaše pravo”, su reemitovani od 17. novembra do

16


deri 16 dhjetor 2014, në 14 radio stacione: Radio Kim, Radio Herc, Radio Gracanica, Radio Gorazdevac, Radio Astra, Radio Plus, Radio Dukagjini, Radio Ballkan, Radio Kllokot, Radio 21, Radio Puls Shilovo, Radio Kosova 2, Radio Hayat dhe Kent FM.

Me qëllim të sensibilizimit të vazhdueshëm të qytetarëve dhe institucioneve lidhur me zbatimin e ligjit, Zyra e Komisionerit për Gjuhët, në bashkëpunim me UNDP-në, ka zhvilluar fushatën informuese, për të promovuar të drejtat gjuhësore në Kosovë. Fushata e spotit televiziv “Gjuha juaj e drejta juaj” është transmetuar në muajin prill dhe maj në transmetuesin publik Radio Televizioni i Kosovës (RTK) në kanalin RTK1, RTK2, dhe RTK3 si dhe në rrjetin TV Mreza, rrjet i cili përbëhet nga RTV Mir Leposavic, TV Most Zvecan, RTV Puls Silovo, RTV Herc Shtërpce dhe New press. Ky spot televiziv është përgatitur në gjuhën shqipe, serbe, boshnjake dhe turke.

Gjatë periudhës janar - dhjetor zyra ka pasur një paraqitje të konsiderueshme mediale: në programin e mëngjesit të RtK1, RtK2, tv Mreza, tv Klan, Koha Vision, Radio Kosova 2, në gazetën e përditshme Koha ditore, në Evropa e lirë, portale të ndryshme si dhe në radio stacionet lokale.

16. decembra 2014. godine na 14 radio stanica: Radio Kim, Radio Herc, Radio Gračanica, Radio Goraždevac, Radio Astra, Radio Plus, Radio Dukađini, Radio Balkan, Radio Klokot, Radio 21, Radio Puls - Šilovo, Radio Kosovo 2, Radio Hajat i Kent FM.

Sa ciljem podizanja svesti građana i institucija u vezi sa sprovođenjem Zakona, Kancelarija poverenika za jezike je, u saradnji sa UNDP – om, sprovela informativnu kampanju za promovisanje jezičkih prava na Kosovu. Televizijski spot u okviru kampanje „Vaš jezik vaše pravo“ je emitovan u aprilu i maju na javnom servisu Radio televizije Kosova (RTK), na kanalima RTK1, RTK2 i RTK3, kao i na mreži TV Mreža, koju čine RTV Mir iz Leposavića, TV Most iz Zvečana, RTV Puls iz Šilova, RTV Herc iz Štrpca i New Press. Ovaj televizijski spot je pripremljen na albanskom, srpskom, bosanskom i turskom jeziku.

U periodu od januara do decembra 2014. godine Kancelarija je imala značajnu zastupljenost u medijima u jutarnjem programu na kanalu RTK1; na kanalima RTK2, TV Mreža, TV Klan, Koha Vision; na Radio Kosovu 2; u dnevnim novinama Koha Ditore, na Slobodnoj Evropi, raznim portalima i lokalnim radio stanicama.

17

RapoRt vjetoR 2014 GoDiŠnji iZveŠtaj 2014

OSIgURAVANJE PRIMENE ZAKONASIgURIMI I ZBATUESHMËRISË SË LIgJIT

18


siGuRiMi i ZbaTuesHMËRisË sË LiGjit

procesi i monitorimit dhe shqyrtimi legjislativ

të gjitha Ligjet që aprovohen në Kuvendin e Kosovës, duhet të jenë në përputhshmëri të plotë me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve. Në rast të mospërputhjes, Zyra përmes funksionit për shqyrtim legjislativ të komponentit të sigurimit të përputhshmërisë, kërkon nga institucionet përkatëse që të bëhet ndryshimi i nevojshëm.

Zyra ka mandat dhe obligim të zhvillojë dhe forcojë sistemin e monitorimit dhe raportimit mbi zbatimin e obligimeve/respektimin e të drejtave gjuhësore nga institucionet përgjegjëse. Zyra bën hulumtime dhe monitorime të institucioneve specifike me ç‘rast mëtohet të krijohet një sistem i raportimit dhe bashkëpunimit të nevojshëm me institucionet përkatëse dhe me ofruesit e shërbimeve.

Zyra gjatë vitit 2014 përmes funksionit të sigurimit të zbatueshmërisë ka monitoruar zbatimin e Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve dhe sipas nevojës ka përpiluar raporte me rekomandime për zgjidhjen e çështjeve. Është kërkuar që të zbatohen rekomandimet dhe në rast se institucionet nuk i kanë zbatuar të njëjtat, janë informuar se zyra ka autorizim të shqiptojë masa administrative, bazuar në Ligj. Në kuadër të monitorimit, Zyra në vazhdimësi ka bërë shqyrtimin dhe vlerësimin e zbatueshmërisë së Ligjit nga ana e institucioneve nën juridiksionin e saj. përmes kësaj, ka vlerësuar gatishmërinë, kapacitetin dhe veprimet që janë ndërmarrë nga institucionet për të zbatuar Ligjin.

Të gjitha këto aktivitete, kanë rritur bashkëpunimin e ZKGJ-së me institucione, sidomos bashkëpunimin dhe komunikimin me Rrjetin për politikat gjuhësore. Bashkëpunimi i vazhdueshëm i zyrës me këto institucione, ka bërë që të lehtësohet procesi i monitorimit dhe zgjidhjes së ankesave, për faktin se thuaja pjesa më e madhe e institucioneve, është njoftuar për rolin dhe mandatin e zyrës, përmes rekomandimeve të bëra, vizitave, tryezave, punëtorive, debateve dhe takimeve të ndryshme.

Përmes raporteve ZKGJ ka informuar institucionet relevante për nivelin e zbatueshmërisë së Ligjit nga ana e tyre dhe ka bërë rekomandime të detajuara pas çdo monitorimi, për të mundësuar që institucionet relevante të miratojnë masat e duhura, të qëndrueshme dhe korrekte, për të fuqizuar kapacitetet e tyre në funksion të zbatimit të Ligjit.

osiGURavanje pRiMene ZaKona

proces praćenja i zakonodavni pregled

Svi zakoni koji su odobreni u Skupštini Kosova treba da budu u potpunom skladu sa zakonom o upotrebi jezika. U slučaju bilo kakvog odstupanja Kancelarija, kroz funkciju za zakonodavni pregled u okviru komponente obezbeđenja usaglašenosti, zahteva od nadležnih institucija da se izvrše neophodne promene.

Kancelarija ima mandat i dužnost da razvije i ojača sistem nadgledanja i izveštavanja o sprovođenju obaveza/poštovanja jezičkih prava u institucijama. Kancelarija sprovodi istraživanja i praćenje određenih institucija, sa ciljem uspostavljanja neophodnog izveštavanja i sistema saradnje sa institucijama i pružaocima usluga.

Kancelarija je tokom 2014. godine, kroz funkciju obezbeđenja usaglašenosti, nadgledala primenu Zakona o upotrebi jezika i gde je to bilo potrebno pravila izveštaje sa preporukama za rešavanje problema. Kancelarija je zahtevala da se preporuke sprovedu i u slučaju da ih institucije nisu sprovele, iste su obaveštavane da Kancelarija ima ovlašćenje da preduzima administrativne mere, na osnovu zakona. U okviru nadgledanja, Kancelarija je kontinuirano vršila pregled i procenu sprovođenja Zakona u institucijama pod njenom nadležnošću. Ovime je Kancelarija procenjivala spremnost, sposobnosti i aktivnosti koje su preduzele institucije na sprovođenju zakona.

Sve ove aktivnosti su doprinele unapređenju saradnje Kancelarije sa institucijama, posebno saradnje i komunikacije sa Mrežom za jezičke politike. Kontinuirana saradnja Kancelarije sa ovim institucijama doprinela je tome da se olakša proces nadgledanja i rešavanja žalbi samim tim što je većina institucija obaveštena o ulozi i mandatu Kancelarije kroz izvršene preporuke, posete, seminare, radionice, debate i razne sastanke.

Kroz izveštaje, Kancelarija je informisala institucije o nivou primene Zakona sa njihove strane i formulisala detaljne preporuke nakon svakog nadgledanja ne bi li omogućila da institucije usvoje potrebne, održive i ispravne mere koje treba da ojačaju njihove kapacitete u funkciji sprovođenja Zakona.

pjesa ii Deo ii

19


zyra ka ndërmarrë veprime pasuese mbi zbatueshmërinë e rekomandimeve të bëra institucioneve, në kuadër të monitorimeve dhe hetimeve formale apo joformale. Ka mbajtur prezantime institucioneve nën juridiksionin e saj lidhur me të gjeturat pas monitorimit dhe/apo hetimeve, për të udhëzuar zbatueshmërinë e rekomandimeve, si dhe për obligimet e tyre që dalin nga Ligji. Ka përgatitur dhe diskutuar me institucionet relevante raportet për zbatueshmërinë e Ligjit, pas çdo monitorimi dhe ka raportuar në vazhdimësi për Qeverinë, Kuvendin e Kosovës dhe Bordin.

Monitorimi tematik

Në bashkëpunim me UNDP dhe ECMI, zyra e ka zhvilluar Projektin tematik “Monitorimi dhe vlerësimi i të drejtave gjuhësore në Kosovë: drejt forcimit të respektimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve në institucionet e Kosovës”. Është bërë një hulumtim njëvjeçar nëpër institucionet lokale, ministritë, Presidencën e Kosovës si dhe Zyrën e Kryeministrit. Monitorimi dhe vlerësimi është bërë në bazë të të gjeturave gjatë monitorimeve të mëhershme, projekteve të zhvilluara gjatë vitit 2013, si dhe në bazë të ankesave të cilat i janë drejtuar zyrës, me pretendim se individëve apo grupeve të caktuara iu janë shkelë të drejtat gjuhësore. Janë zhvilluar matësit e nivelit të zbatimit të Ligjit, kështu që pas hulumtimeve të bëra në bazë të këtyre matësve do të përcaktohej niveli i zbatueshmërisë së Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve.

Kancelarija je preduzela prateće aktivnosti za primenu Zakona na osnovu preporuka institucijama, dobijenih u okviru nadgledanja, formalnih ili neformalnih istraga. Institucijama pod njenom nadležnošću su održane prezentacije o nalazima nakon praćenja i/ili istraživanja, gde su institucijama predstavljene smernice za sprovođenje preporuka, kao i njihove obaveze koje proističu iz Zakona. Kancelarija je, nakon svakog nadgledanja, pripremala i razmatrala izveštaje o sprovođenju Zakona sa institucijama i kontinuirano izveštavala Vladu Kosova, Skupštinu Kosova i Odbor za jezička pitanja . Tematsko praćenje

U saradnji sa UNDP i ECMI, Kancelarija je razvila tematski projekat “Praćenje i ocenjivanje jezičkih prava - ka osnaživanju institucionalne usaglašenosti sa kosovskim Zakonom o upotrebi jezika”. Izvršeno je jednogodišnje istraživanje u lokalnim institucijama, ministarstvima, Predsedništvu Kosova i Kancelariji premijera. Praćenje i ocenjivanje su izvršeni na osnovu rezultata dobijenih u okviru prethodnih praćenja, projekata razvijenih tokom 2013. godine, kao i na osnovu žalbi koje su upućene Kancelariji, a koje su se ticale kršenja jezičkih prava određenim pojedincima ili grupama. Razvijeni su pokazatelji o nivou primene Zakona, tako da se nakon istraživanja, na osnovu ovih pokazatelja, odredi nivo sprovođenja Zakona o upotrebi jezika.

Matësit për nivelin lokal - 32 matës Merni pokazatelji za lokalni nivo - 32 pokazatelja

1. Përfaqësimi i gjuhëve në Komunë. 1. zastupljenost jezika u opštini. 2. Përfaqësimi gjuhësor në institucionet publike të komunës. 2. Zastupljenost jezika u javnim institucijama u opštini. 3. Rregulloret komunale mbi përdorimin e gjuhëve. 3. opštinske uredbe o upotrebi jezika. 4. Njësia për shërbime gjuhësore në Komunë. 4. Jedinica za jezičke usluge u opštini. 5. Numri i profesionistëve që ofrojnë shërbime gjuhësore të brendshme në Komunë.

5. Broj profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u opštinama.

6. Niveli i njohjes së gjuhës së parë dhe të dytë të huaj i profesionistëve që ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore në Komunë.

6. Nivo poznavanja prvog i drugog stranog jezika profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u opštinama.

7. Numri / përqindja e profesionistëve që ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore në Komunë që kanë diplomuar ose kanë studime pasuniversitare të fushës përkatëse.

7. Broj /procenat profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u opštinama sa završenim diplomskim i/ili postdiplomskim studijama u oblasti rada.

8. Mesatarja e viteve të përvojës së punës së profesionistëve që ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore në Komunë.

8. Prosek godina radnog iskustva među profesionalcima koji pružaju interne jezičke usluge u opštini.

9. Programet e trajnimit për profesionistët që ofrojnë shërbime gjuhësore në Komunë.

9. Programi obuke za profesionalce koji pružaju interne jezičke usluge u opštini.

10. Programet e trajnimit gjuhësor për zyrtarët komunalë që punojnë në Komunë.

10. Programi kurseva jezika za opštinske službenike.

11. Mjetet e përkthimit me asistim kompjuterik dhe mjetet e tjera të specializuara për të ndihmuar punën e përkthyesve dhe lektorëve të Komunës.

11. Kompjuterska pomoćna sredstva za prevođenje i druga specijalizovana sredstva za pomoć u radu opštinskih prevodilaca i lektora.

12. Niveli i ngarkesës së punës së profesionistëve që ofrojnë shërbime të brendshme të përkthimit që punojnë në Komunë.

12. Nivo radnog opterećenja profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u opštini.

13. Mesatarja e orëve të njëpasnjëshme të punës që i përkushtohet interpretimit, që regjistrohet në bazë ditore nga profesionistët që ofrojnë shërbime të brendshme interpretimi në Komunë.

13. Prosek uzastopnih radnih sati odvojenih za prevod koje dnevno beleže profesionalci koji pružaju interne jezičke usluge u opštini.

14. Mesatarja e numrit të faqeve për të u përkthyer dhe lekturuar në bazë ditore nga profesionistët që punojnë në Komunë të cilët ofrojnë përkthim dhe lekturim.

14. Prosečan broj stranica za prevođenje i lektorisanje po danu profesionalaca koji rade u opštinama na pružanju podrške pri prevođenju i lektorisanju.

15. Numri gjithsej i faqeve të përkthyera dhe lekturuara nga profesionistët që punojnë në Komunë në ofrim të shërbimeve mbështetëse të përkthimit dhe lekturës.

15. Ukupan broj stranica koje su preveli i lektorisali profesionalci koji rade u opštinama na pružanju podrške u prevodu i lektorisanju.

16. Numri i përgjithshëm i mbledhjeve ku shërbimet e përkthimit janë ofruar nga profesionistët e brendshëm që ofrojnë shërbime interpretimi në Komunë.

16. Ukupan broj sastanaka na kojima su prevodili profesionalci koji pružaju interne jezičke usluge u opštini.

17. Koha në dispozicion për përkthim dhe lektura e rregulloreve dhe akteve nënligjore brenda Komunës.

17. Raspoloživo vreme za prevođenje uredbi i podzakonskih akata u opštini.

18. Numri/përqindja e buxhetit komunal të ndarë për shërbimet e brendshme gjuhësore që i ofrohen Komunës.

18. Broj/procenat opštinskog budžeta izdvojen za pružanje internih jezičkih usluga u opštini.

19. Numri/përqindja e buxhetit të komunës të ndara për të kontraktuar shërbime të jashtme të përkthimit për Komunën.

19. Broj/procenat opštinskog budžeta izdvojen za ugovaranje usluga spoljnih saradnika za prevođenje.

20. Udhëzimi administrativ që përcakton procedurat përmes të cilave komunitetet mund të shprehin kërkesat e tyre gjuhësore.

20. Administrativno uputstvo kojim se definišu procedure na osnovu kojih zajednice mogu izraziti svoje jezičke zahteve.

Për të vlerësuar matësit në teren, janë mbajtur takime nëpër disa komuna, ku drejtpërsëdrejti është vlerësuar se ka sfida dhe se duhet ndërmarrë hapa konkretë për të përmirësuar zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Da bi se razvili pokazatelji na terenu, održani su sastanci u pojedinim opštinama i ministarstvima, gde se direktno ocenjivalo koji su izazovi i problemi sa kojima se suočavaju institucije i šta treba preduzeti da se unapredi primena Zakona o upotrebi jezika.

20


21. Numri/përqindja e kërkesave për përkthim në të folur (interpretim) që janë trajtuar me kohë gjatë punës së organeve përfaqësuese dhe ekzekutive të Komunës, në gjuhët zyrtare të komunës.

21. Broj/procenat pravovremeno izvršenih zahteva za simultani prevod u radu opštinskih predstavničkih i izvršnih organa opštine na zvanične jezike opštine.

22. Numri/përqindja e përgjigjeve të kërkuara ofruara në gjuhën origjinale që përdorin pjesëtarët e komunës gjuha amtare e të cilëve është njëra nga gjuhët në përdorim zyrtarë në komunë.

22. Broj/procenat odgovora na zahteve na originalnom jeziku koje su podneli članovi opštine čiji je maternji jezik jedan od jezika u službenoj upotrebi u opštini.

23. Numri/përqindja e kërkesave të trajtuara për përkthim të rregulloreve të miratuara nga Komuna, në gjuhët që janë në përdorim zyrtar të komunës.

23. Broj/procenat izvršenih zahteva za prevod odredbi koje je donela opština na jezike u službenoj upotrebi u opštini.

24. Numri/përqindja e dokumenteve të parashtruara nga anëtarët e organeve përfaqësuese komunale dhe të komiteteve gjuha amtare e të cilëve është gjuhë jozyrtare në atë komunë, që janë përkthyer në gjuhë zyrtare të asaj komune.

24. Broj /procenat dokumenata koje su podneli članovi opštinskih predstavničkih organa i odbora njihovih zajednica čiji maternji jezik nije jedan od zvaničnih jezika u opštini, a koji su prevedeni na službene jezike u opštini.

25. Numri/përqindja e përgjigjeve të kërkuara të cilat janë dhënë në gjuhën origjinale të përdorur nga ana e organeve komunale përfaqësuese dhe komiteteve të saj gjuha amtare e të cilëve është gjuhë jozyrtare në atë komunë.

25. Broj /procenat traženih odgovora datih na osnovu zahteva podnetih na originalnom jeziku članova predstavničkih organa opštine i njihovih odbora koji nije službeni jezik u opštini.

26. Numri/përqindja e kërkesave të trajtuara me kohë për mbështetje në interpretim, të bëra nga anëtarët e organeve përfaqësuese komunale dhe komiteteve të tyre, gjuha amtare e të cilave është gjuhë jo zyrtare e asaj komune.

26. Broj /procenat pravovremeno realizovanih zahteva za pomoć u vidu prevođenja koje su podneli članovi opštinskih predstavničkih organa i njihovih odbora, čiji maternji jezik nije službeni jezik u opštini.

27. Numri/përqindja e rregulloreve të miratuara nga ana e Komunës, të përkthyera në gjuhët zyrtare të komunës.

27. Broj /procenat odredbi usvojenih u opštini i prevedenih na službene jezike opštine.

28. Cilësia e rregulloreve origjinale dhe atyre të përkthyera, të miratuara nga Komuna, në gjuhët zyrtare të asaj komune.

28. Kvalitet originalnih i prevedenih odredbi koje su usvojile opštine na službenim jezicima opštine.

29. Numri/përqindja e shenjave dhe mbishkrimeve zyrtare që tregojnë emrat zyrtarë të institucioneve të nivelit komunal në Komunë e që janë të shfaqura në gjuhët zyrtare të komunës.

29. Broj/procenat zvaničnih naziva kojima se prikazuju zvanični nazivi opštinskih institucija prikazan na službenim jezicima opštine.

30. Numri/përqindja e shenjave zyrtare që tregojnë emrat e fshatrave dhe atë të Komunës, të shfaqura në gjuhët zyrtare të komunës.

30. Broj/procenat zvaničnih tabli sa nazivima sela prikazanih na službenim jezicima opštine.

31. Cilësia e shërbimeve të përkthimit në të folur të ofruara në Komunë. 31. Kvalitet usluga prevođenja u opštini. 32. Faqja zyrtare e internetit e komunës përkatëse, e përkthyer në gjuhët zyrtare të komunës.

32. Zvanični sajt opštine preveden na službene jezike opštine.

Në bazë të këtyre matësve, për nivelin lokal janë përpiluar dhe zhvilluar tetë (8) lloje pyetësorësh:

Na osnovu mernih pokazatelja, sastavljeno je i razvijeno osam (8) vrsta upitnika za lokalni nivo:

1. Njësinë komunale për shërbime gjuhësore. 1. Jedinici za jezičke usluge. 2. Profesionistët gjuhësorë komunalë. 2. Jezičkim stručnjacima koji pružaju interne jezičke usluge u opštini. 3. departamentin e administratës komunale. 3. Administrativnim odeljenjima u opštinskim institucijama. 4. personat kontaktues komunal të RRpGj. 4. Kontakt osobama iz MJP iz opštinskih institucija. 5. Njësinë e burimeve njerëzore të komunës. 5. Jedinici za ljudske resurse pri opštinskim institucijama. 6. Departamentin e financave komunale. 6. Odeljenju za finansije u opštinskim institucijama. 7. Zyrtarët civil komunal. 7. Javnim službenicima u opštinskim institucijama. 8. Për anëtarët e Kuvendit të Komunës. 8. Članovima Skupštine Opštine.

21


Matësit për nivelin qendror - 27 matës Merni pokazatelji za centralni nivo - 27 pokazatelja

1. Përfaqësimi gjuhësor në institucionin qendror. 1. Zastupljenost jezika u institucijama na centralnom nivou. 2. Njësia për shërbime gjuhësore në kuadër të institucionit qendror 2. Jedinica za jezičke usluge u centralnim institucijama. 3. Numri i profesionistëve të brendshëm që i ofrojnë shërbime gjuhësore në institucionin përkatës qendror.

3. Broj profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u centralnoj instituciji.

4. Niveli i njohjes së gjuhës së parë dhe të dytë të huaj i profesionistëve që ofrojnë shërbime të brendshme përkthimi në institucionin përkatës qendror

4. Nivo poznavanja prvog i drugog stranog jezika među profesionalcima koji pružaju interne jezičke usluge u centralnim institucijama.

5. Numri/përqindja e profesionistëve të punësuar në institucionin qendror të cilët ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore dhe të cilët posedojnë gradë(-a) akademike/diplomë(-a) në fushën në të cilën punojnë.

5. Broj/procenat profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u centralnim institucijama sa završenim diplomskim ili postdiplomskim studijama.

6. Mesatarja e viteve të përvojës së punës së profesionistëve të punësuar në institucionin qendror të cilët ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore

6. Prosek godina radnog iskustva među profesionalcima koji pružaju interne jezičke usluge u centralnoj instituciji.

7. Programet e trajnimit për profesionistët që i ofrojnë shërbime gjuhësore institucionit përkatës qendror

7. Programi obuke namenjeni profesionalcima koji pružaju interne jezičke usluge instituciji na centralnom nivou.

8. Programe të trajnimit për gjuhë për profesionistët që punojnë në institucionin qendror.

8. Programi kurseva jezika namenjeni javnim službenicima zaposlenim u instituciji na centralnom nivou.

9. pajisje kompjuterike për përkthim dhe pajisje të tjera të specializuara për të ndihmuar në punën e përkthyesve dhe lektorëve të institucionit përkatës qendror.

9. Kompjuterska pomoćna sredstva za prevođenje i ostale specijalizovane alatke u cilju pružanja pomoći u radu provodilaca i lektora u centralnim institucijama.

10. Niveli i ngarkesës së punës së profesionistëve që i ofrojnë shërbime të brendshme gjuhësore në institucionin përkatës qendror.

10. Nivo opterećenja profesionalaca koji pružaju interne jezičke usluge u institucijama na centralnom nivou.

11. Mesatarja e orëve të pandërprera të punës të dedikuara për përkthim në të folur të cilat regjistrohen brenda një dite nga profesionistët që ofrojnë shërbime të brendshme të përkthimit në të folur në institucionin përkatës qendror.

11. Prosek neprekidnih sati rada posvećenih prevođenju, zabeleženih po danu od strane profesionalaca koji pružaju interne usluge prevođenja u institucijama na centralnom nivou.

12. Numri mesatar i faqeve të përkthyera dhe lekturuara brenda një dite nga profesionistët që ofrojnë mbështetje të brendshme gjuhësore në përkthim dhe lekturë në institucionin përkatës qendror

12. Prosečan broj strana za prevođenje i lektorisanje po danu od strane profesionalaca angažovanih u institucijama na centralnom nivou na pružanju pomoći prevođenja i lektorisanja.

13. Numri i përgjithshëm i faqeve të përkthyera dhe të lekturuara nga profesionistët që punojnë në institucionin qendror dhe që ofrojnë mbështetje me përkthim dhe lekturë.

13. Ukupan broj strana koje su preveli i lektorisali profesionalci angažovani u institucijama na centralnom nivou na pružanju pomoći kroz prevođenje i lektorisanje.

14. Numri i përgjithshëm i mbledhjeve në të cilat janë ofruar shërbimet e përkthimit në të folur nga profesionistët që ofrojnë shërbime të brendshme të përkthimit në të folur brenda institucionit përkatës qendror.

14. Ukupan broj sastanaka na kojima su usluge usmenog prevođenja bile pružene od strane profesionalaca koji pružaju interne usluge prevođenja u institucijama na centralnom nivou.

15. Koha në dispozicion për përkthimin dhe lekturën e projektligjeve, rregulloreve dhe udhëzimeve administrative brenda institucionit qendror.

15. Vreme koje stoji na raspolaganju za prevođenje i lektorisanje nacrta zakona, propisa i administrativnih uputstava u okviru institucije na centralnom nivou.

16. Shuma/përqindja e buxhetit të institucionit qendror të ndarë për shërbime të brendshme gjuhësore të institucionit përkatës qendror.

16. Iznos/ procenat budžeta institucija na centralnom nivou izdvojen za interne jezičke usluge pružene instituciji na centralnom nivou.

17. Shuma/përqindja e buxhetit të institucionit qendror të ndarë për kontraktimin e shërbimeve të jashtme gjuhësore të ofruara institucionit përkatës qendror.

17. Iznos / procenat budžeta institucija na centralnom nivou izdvojen za spoljne jezičke usluge pružene instituciji na centralnom nivou.

18. Numri/përqindja e kërkesave të përmbushura me kohë për mbështetje me përkthim në të folur që kanë ardhur nga anëtarët e Qeverisë, gjuha amtare e të cilëve është gjuha turke, gjuha boshnjake, ose gjuha rome.

18. Broj /procenat pravovremeno odgovorenih zahteva za pružanje pomoći u prevođenju koje su podneli članovi Vlade čiji je maternji jezik turski, bosanski ili romski; podeljen na osnovu jezičke kombinacije.

22


19. Numri/përqindja e kërkesave të përmbushura me kohë për mbështetje me përkthim në të folur nga njëra gjuhë zyrtare në një tjetër.

19. Broj/procenat pravovremeno odgovorenih zahteva za pružanje pomoći u prevođenju sa jednog službenog jezika na drugi.

20. Numri/përqindja e projektligjeve të nxjerra nga institucioni qendror, në shqip dhe serbisht.

20. Broj/procenat nacrta zakona koje su objavile institucije na centralnom nivou, na albanskom i srpskom jeziku.

21. Cilësia e projektligjeve origjinale dhe të përkthyer të nxjerrë nga institucioni qendror, në shqip dhe serbisht.

21. Kvalitet originalnih i prevedenih nacrta zakona koje su objavile institucije na centralnom nivou, na albanskom i srpskom jeziku.

22. Numri/përqindja e rregulloreve të miratuara nga institucioni qendror, të nxjerra dhe të publikuara në shqip dhe serbisht.

22. Broj/procenat uredbi koje su usvojile institucije na centralnom nivou, izdatih i objavljenih na albanskom i srpskom jeziku.

23. Cilësia e rregulloreve origjinale dhe atyre të përkthyera nga institucioni përkatës qendror, të nxjerra dhe publikuara në shqip dhe serbisht.

23. Kvalitet originalnih i prevedenih uredbi koje su usvojile institucije na centralnom nivou, objavljenih na albanskom i srpskom jeziku.

24. Numri/përqindja e udhëzimeve administrative të miratuara nga institucioni përkatës qendror, të nxjerra dhe të publikuara në shqip dhe serbisht.

24. Broj/procenat administrativnih uputstava koje su usvojile institucije na centralnom nivou, izdatih i objavljenih na albanskom i srpskom jeziku.

25. Cilësia e Udhëzimeve Administrative origjinale dhe atyre të përkthyer nga institucioni qendror, të nxjerra dhe publikuara në shqip dhe serbisht.

25. Kvalitet originalnih i prevedenih administrativnih uputstava, koje su usvojile institucije na centralnom nivou, izdatih i objavljenih na albanskom i srpskom jeziku.

26. Numri/përqindja e mbishkrimeve zyrtare që tregojnë emrin/at zyrtar/e të institucionit përkatës qendror, në gjuhët zyrtare të Republikës së Kosovës.

26. Broj / procenat službenih oznaka kojima se prikazuje zvaničan naziv institucije na centralnom nivou na službenim jezicima u Republici Kosovo.

27. Ueb-faqja zyrtare e institucionit përkatës qendror, e përkthyer në gjuhët zyrtare të Republikës së Kosovës.

27. Zvaničan sajt institucije na centralnom nivou, preveden na službene jezike u Republici Kosovo.

Në bazë të këtyre matësve, për nivelin qendror janë përpiluar dhe zhvilluar gjashtë (6) lloje pyetësorësh:

Na osnovu mernih pokazatelja, sastavljeno je i razvijeno šest (6) vrsta upitnika za centralni nivo:

1. Për njësitë për shërbime gjuhësore të institucioneve qendrore. 1. Jedinici za jezičke usluge pri centralnim institucijama. 2. Për profesionistët e gjuhëve të institucioneve qendrore. 2. Jezičkim stručnjacima pri centralnim institucijama. 3. Për departamentet e administratës së institucioneve qendrore. 3. Administrativnim odeljenjima u centralnim institucijama. 4. Për personat kontaktues të institucioneve qendrore. 4. Kontakt osobama iz MJP iz centralnih institucija. 5. Për njësitë e burimeve njerëzore të institucioneve qendrore. 5. Jedinici za ljudske resurse u centralnim institucijama. 6. Për departamentet e financave të institucioneve qendrore. 6. Odeljenju za finansije u centralnim institucijama.

pyetësorët janë dërguar për tu plotësuar nga zyrtarët në këto institucione:

• Presidencën e Kosovës• Zyrën e Kryeministrit• Ministritë• Komunat (përveç atyre të veriut të Kosovës).

Për shkak të mos konstituimit të institucioneve në katër komuna të veriut të Kosovës gjatë zbatimit të projektit të monitorimit tematik, projekti nuk i ka përfshirë këto komuna.

upitnici su poslati zvaničnicima na popunjavanje u sledeće institucije:

•Predsedništvo Kosova •Kancelarija premijera •Ministarstva •Opštine (osim na severu Kosova)

Zbog neuspostavljanja institucija u četiri opštine na severu Kosova tokom realizacije projekta tematskog praćenja, projekat nije uključio ove opštine.

23


24


pyetësorët janë dërguar në adresë të:

• Personave kontaktues të Rrjetit për politika të gjuhëve • Drejtorëve të administratës dhe • Sekretarëve të Përgjithshëm.

personat kontaktues të Rrjetit kanë luajtur rol të veçantë gjatë zbatimit të këtij projekti për faktin se kanë qenë përgjegjës të ndihmojnë rreth shpërndarjes dhe mbledhjes së këtyre pyetësorëve. Janë zhvilluar më shumë se njëqind (100) vizita në terren, komuna dhe ministri. Në pjesën e parë të vizitave janë hulumtuar matësit, në pjesën e dytë është sqaruar projekti dhe mënyra e plotësimit të pyetësorëve, ndërsa në pjesën e tretë, me qëllim të vlerësimit të saktësisë së informacioneve të ofruara, është bërë mbikëqyrja e drejtpërdrejtë e institucioneve si dhe janë kërkuar informata shtesë për pyetësorët, në të gjitha rastet ku ka pasur paqartësi në përgjigje. Për vërtetësinë e të dhënave të ofruara në pyetësorë janë mbledhur materiale në formë fizike, janë bërë foto për mbishkrimet zyrtare të emrave të institucioneve, fshatrave, rrugëve dhe vendbanimeve tjera në nivelin lokal dhe atë qendror.Si fazë përfundimtare e këtij projekti ka qenë përpilimi i raportit. Raporti paraqet nivelin e zbatueshmërisë së Ligjit në institucionet e monitoruara. Nga ky raport kanë dalë një sërë rekomandimesh të përgjithshme dhe ato specifike.

Për shkak të numrit të madh të institucioneve, gjatë vitit 2014, në këtë projekt monitorimi janë përfshirë vetëm Komunat, Ministritë, Presidenca e Kosovës dhe Zyra e Kryeministrit, derisa planifikohet që në vitin 2015 të përfshihen të gjitha agjencitë, ndërmarrjet publike dhe organizatat të cilat hyjnë nën juridiksionin e Zyrës.

Monitorimi i përgjithshëm dhe ofrimi i këshillave

Krahas monitorimit tematik, është vazhduar me monitorimin e institucioneve bazuar në ankesat e marra apo me vetiniciativë si dhe u janë ofruar këshilla institucioneve rreth zbatueshmërisë së Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve.

Komisioni Qendror Zgjedhor - zyra e Komisionerit për Gjuhët ka dhënë këshilla për hartimin e materialit zgjedhor në përputhje me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve (shih rekomandimet më poshtë)

Agjencia për Regjistrim Civil - deri më tani, përpos ndryshimit të Udhëzimit Administrativ (MPB) nr.25/2013 për dokumentet e gjendjes civile, nuk është bërë një zgjidhje përfundimtare për shkak të procedurave administrative të prokurimit.

upitnici su poslati na adresu:

•kontakt osoba iz Mreže za jezičke politike •direktora administracija i •generalnih sekretara.

Kontakt osobe iz Mreže su imale posebnu ulogu tokom realizacije ovog projekta, pre svega zbog činjenice da su bile odgovorne za pomoć oko prosleđivanja i prikupljanja ovih upitnika. Sprovelo se više od sto (100) terenskih poseta, u opštinama i ministarstvima. Tokom prvog kruga poseta su identifikovani pokazatelji, u drugom krugu poseta je razjašnjen projekat i način popunjavanja upitnika, dok je u trećem krugu, zarad procene tačnosti dobijenih informacija, sproveden direktan nadzor nad institucijama i zatražene su dodatne informacije u vezi upitnika u svim slučajevima u kojima je bilo nejasnoća u povratnim informacijama. Zarad autentičnosti podataka dobijenih iz upitnika, prikupljeni su materijali u štampanom izdanju, kao što su fotografije zvaničnih tabli sa imenima institucija, sela, puteva i drugih naselja na centralnom i lokalnom nivou.Završna faza ovog projekta bila je sastavljanje izveštaja. Izveštaj predstavlja stepen primene Zakona u praćenim institucijama. Iz ovog izveštaja je proizišao niz opštih i specifičnih preporuka.

Zbog velikog broja institucija, tokom 2014. godine su u ovaj projekat praćenja uključene samo opštine, ministarstva, Predsedništvo Kosova i Kancelarija Premijera, dok se 2015. godine planira uključivanje svih agencija, javnih preduzeća i organizacija koje potpadaju pod nadležnost Kancelarije.

opšte praćenje i savetovanje

Pored tematskog praćenja, nastavljeno je praćenje institucija na osnovu primljenih žalbi ili na osnovu sopstvene inicijative i dati su saveti institucijama za sprovođenje Zakona o upotrebi jezika.

Centralna izborna komisija – Kancelarija poverenika za jezike je dala savete CIK-u u vezi sastavljanja izbornog materijala u skladu sa Zakonom o upotrebi jezika (vidi preporuke u nastavku).

Agencija za civilnu registraciju – do sada, osim promene Administrativnog uputstva (MUP) br.25 / 2013 u dokumentima civilnog statusa, nije postignuto konačno rešenje zbog administrativnih procedura nabavke.

25


Aeroporti i Prishtinës - Në shumë takime u diskutua dhe u kërkua se kujt i bie përgjegjësia për lëshimet e bëra apo faktit se kush është përgjegjës për korrigjimin e këtyre lëshimeve. Zyra ka kontaktuar Autoritetin e Aviacionit Civil për të diskutuar këtë çështje dhe ky institucion ka orientuar ZKGJ-në te Departamenti i Partneritetit Publiko Privat-Ministria e Financave. Pas takimit me përfaqësuesit e PPP-së, ZKGJ ka përpiluar raportin me rekomandime dhe i ka drejtuar këtij departamenti.

Zyrat për Informim në Nivelin Qendror - zKGj me datën 13.06.2014 ka dërguar përmes postës elektronike një shkresë te të gjithë udhëheqësit e Zyrave për Informim të nivelit qendror që çdo komunikatë apo njoftim që do të bënin për media nga institucionet përkatëse, të bëjnë kopje edhe Zyrën e Komisionerit për gjuhët, respektivisht adresën: ([email protected]).

Gjatë vitit 2014 ZKGJ ka vërejtur se respektimi i Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve nuk ka qenë në nivelin e duhur, andaj duke filluar nga muaji qershor 2014 ka bërë përpjekje duke vënë kontakte individuale me secilën Zyrë për Informim dhe Komunikim të nivelit qendror për t’ua shpjeguar se të gjitha informatat, shkresat dhe njoftimet duhet të bëhen në të dy gjuhët zyrtare (shqipe dhe serbe). Që nga muaji qershor e deri në muajin dhjetor të vitit 2014 ZKGJ ka pranuar përmes postës elektronike rreth njëqind e njëzet (120) ftesa dhe komunikata për media, të cilat në të shumtën e rasteve janë vetëm në gjuhën shqipe. Në këtë mënyrë përpos që shkelet Ligji, qytetarëve u privohet e drejta për informim në gjuhët zyrtare, gjë që shkakton pa-kënaqësi të madhe tek komunitetet jo-shumicë.

Institucionet Qendrore dhe Lokale - zyra e Komisionerit për Gjuhët i ka dërguar shkresë të gjithë Sekretarëve të përgjithshëm të institucioneve qendrore, Drejtorëve të administratës, Udhëheqësve për informim, të gjithë Kryetarëve të komunave, Drejtorëve të administratës dhe Zyrave për informim në nivelin lokal me qëllim të sensibilizimit të vazhdueshëm të institucioneve rreth të drejtave gjuhësore, në këtë rast lidhur me publikimin e materialeve në të dy gjuhët zyrtare.

Janë bërë vizita të ndryshme me qëllimit të monitorimit të vazhdueshëm edhe në këto institucione:Universiteti i Prizrenit, Agjencia për Barazi Gjinore, Kompania për Distribuimin e Energjisë Elektrike (KEDS), Policia e Kosovës, Ministria e Infrastrukturës, Ministria e Bujqësisë – Agjencia për Zhvillimin e Bujqësisë, Kuvendi i Kosovës, Ministria e Forcës dhe Sigurisë së Kosovës, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Ministria e Integrimeve Evropiane, Aeroporti Ndërkombëtar ‘Adem Jashari’, Komi-sioni Qendror Zgjedhor.

Prištinski aerodrom – Na mnogim sastancima se razgovaralo ili je postavljeno pitanje čija je odgovornost za izvršene propuste ili ko je odgovoran za ispravljanje ovih propusta. Kancelarija je kontaktirala Civilno vazduhoplovstvo radi razmatranja ovog pitanja i ova institucija je uputila Kancelariju na Odeljenje za javno – privatno partnerstvo-Ministarstvo finansija. Nakon sastanka sa predstavnicima JPP, Kancelarija je pripremila izveštaj sa preporukama i isti je upućen ovom odeljenju.

Kancelarije za informisanje na centralnom nivou – Kancelarija poverenika za jezike je dana 13.06.2014. godine, putem elektronske pošte, zatražila od svih šefova Kancelarija za informisanje na centralnom nivou da za svaku komunikaciju ili obaveštenje, zahtevajući da kopiju bilo kojeg saopštenja ili obaveštenja za medije iz tih institucija , dostave i Kancelariji poverenika za jezike, odnosno na e-mail adresu [email protected].

Tokom 2014. godine, KPJ je primetila da poštovanje Zakona o upotrebi jezika nije na odgovarajućem nivou, tako da je, počevši od juna 2014. godine uspostavila individualne kontakte sa svakom Kancelarijom za informisanje na centralnom nivou, kako bi im objasnila da sve informacije, sva dokumenta i svi izveštaji treba da budu na dva službena jezika (albanskom i srpskom). Od juna do decembra 2014. godine KPJ je primila, putem elektronske pošte, oko sto dvadeset (120) pozivnica i saopštenja za medije koja su u većini slučajeva bila samo na albanskom jeziku. Na ovaj način, osim kršenja zakona, građani su lišeni prava na informisanje na službenim jezicima, što prouzrokuje veliko nezadovoljstvo u nevećinskim zajednicama.

Centralne i lokalne institucije – Kancelarija poverenika jezika je uputila pismo svim generalnim sekretarima centralnih institucija, direktorima administracije, šefovima Kancelarija za informisanje, gradonačelnicima svih opština i direktorima administracije i Kancelarija za informisanje na lokalnom nivou sa ciljem kontinuiranog podizanja svesti institucija o jezičkim pravima, a posebno o objavljivanju materijala u oba jezika, u ovom slučaju u vezi objavljivanja materijala na oba službena jezika.

Izvršeno je više poseta sa ciljem kontinuiranog praćenja i u sledećim institucijama:Univerzitet u Prizrenu, Agencija za ravnopravnost polova, Kompanija za distribuciju električne energije (KEDS), Kosovska policija, Ministarstvo za infrastrukturu, Ministarstvo poljoprivrede – Agencija za razvoj poljoprivrede, Skupština Kosova, Ministarstvo bezbednosnih snaga Kosova, Ministarstvo kulture, omladine i sporta, Ministarstvo za evropske integracije, Međunarodni aerodrom ‘Adem Jašari’ i Centralna izborna komisija.

26


Ngritja e kapaciteteve

zyra e Komisionerit për Gjuhët në bashkëpunim me Qendrën Evropiane për Çështje të Pakicave (ECMI Kosova) që nga fillimi i vitit 2014 ka vazhduar me ofrimin e kurseve të gjuhës shqipe dhe serbe për shërbyesit civil në trembëdhjetë (13) komuna të ndryshme të Kosovës. Pjesëmarrësit janë pajisur me certifikata të vijueshmërisë dhe njëkohësisht është rritur interesimi i shërbyesve civilë për të vazhduar kursin. Ky projekt është financuar nga HCNM dhe ZKGJ dhe është vlerësuar nga pjesëmarrësit si shumë i dobishëm.

Si vazhdimësi e këtij projekti, në muajin shtator shërbyesit civil të Zyrës së Kryeministrit kanë filluar të vijojnë kursin gjashtë mujor për gjuhën shqipe dhe serbe, ku kanë marrë pjesë 32 shërbyes civilë nga zyrat dhe agjencitë e ndryshme që veprojnë në kuadër të zyrës së Kryeministrit.

podizanje kapaciteta

Kancelarija poverenika za jezike je, u saradnji sa Evropskim centrom za pitanja manjina (ECMI Kosovo), od početka 2014. godine, nastavila sa održavanjem kurseva albanskog i srpskog jezika za civilne službenike u trinaest (13) opština na Kosovu. Učesnici su dobili uverenja o pohađanju kursa i vidljiv je povećan interes civilnih službenika za nastavak kursa. Ovaj projekat su finansirali HCNM i KPJ i učesnici ga ocenili kao veoma koristan.

Kao nastavak ovog projekta, u septembru 2014. godine, civilni službenici Kancelarije premijera su počeli da pohađaju šestomesečni kurs albanskog i srpskog jezika. Kurseve je pohađalo tridesetdvoje (32) civilnih službenika iz kancelarija i raznih agencija koje rade u sklopu Kancelarije premijera.

figura 1. Numri i pjesëmarrësve për kursin e Gjuhës shqipe dhe serbe nëpër komuna dhe ZkMslika 1. broj učesnika koji su pohađali kurs albanskog i srpskog jezika po opštinama i iz kancelariji premijera (kp)

27


iniciativat e ndërmarra nga ana e Zyrës së Komisionerit për Gjuhët

• ZKGJ dhe ECMI kanë zhvilluar takime të rregullta me Institutin Albanologjik të Kosovës (IAK), për të diskutuar mbi mundësinë e hartimit të tri teksteve për mësimin e gjuhës shqipe dhe do tu shërbejnë shërbyesve civilë të komuniteteve jo-shqiptare të mësojnë gjuhën shqipe. Këto tekste do të hartohen në pajtueshmëri me Kornizën e Përbashkët Evropiane të Referimit për Gjuhët. Zyra gjithashtu është në procesin e identifikimit të autorëve relevantë të cilët do të bëjnë përpilimin e tri teksteve për mësimin e gjuhës serbe për të huajt.

• Zyra e Komisionerit për Gjuhët ka shqyrtuar mundësinë e hapjes së Katedrës së Ballkanistikës në Fakultetin e Filologjisë me theks të veçantë të Katedrës së Gjuhës Serbe. Në kuadër të kësaj është mbajtur takim me dekanin dhe prodekanin e Fakultetit të Filologjisë, ku ndër të tjera është diskutuar mundësia e ofrimit të certifikatave për përkthyesit, rishikimi i mundësive juridike që Fakulteti Filologjik të përfshihet në procesin e (vlerësimit të kandidatëve për certifikim) certifikimit për nivelin e njohjes së gjuhës së huaj. Si ide tjetër ishte që studentët e degës së Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe të Fakultetit Filologjik të Prishtinës të mbajnë praktikë në institucione të ndryshme qendrore dhe lokale, në mënyrë që të kontribuonin në përmirësimin e cilësisë së gjuhës shqipe në institucione dhe në të njëjtën kohë të fitonin përvojë praktike.

• Për të aftësuar pjesëtarët e sektorit të sigurisë në njohjen bazike të gjuhëve zyrtare, ZKGJ në bashkëpunim me MpB-në, pK dhe akademinë e Kosovës për Siguri Publike kanë ndërmarrë iniciativën për të zhvilluar procedurat e nevojshme për ofrimin e kursit të këtyre gjuhëve në trajnimin bazik të kadetëve të rinj të PK-së si dhe pjesëtarëve të agjencive të tjera të cilët trajnohen në AKSP.

inicijative koje je preduzela kancelarija poverenika za jezike

• Kancelarija poverenika za jezike i ECMI su održavali redovne sastanke sa Albanološkim institutom Kosova (AIK) na kojima je razgovarano o mogućnosti kreiranja 3 udžbenika za učenje albanskog jezika, s fokusom na administrativnu terminologiju, koji bi služili civilnim službenicima nealbanske zajednice za učenje albanskog jezika. Ovi udžbenici će biti izrađeni u skladu sa Zajedničkim evropskim okvirom za žive jezike i biće od koristi civilnim službenicima. Kancelarija je, takođe, u procesu sklapanja sporazuma sa autorima koji će izraditi tri udžbenika za učenje srpskog jezika za strance.

• Kancelarija poverenika za jezike je razmatrala mogućnost otvaranja Katedre za balkanistiku na Filološkom fakultetu, s posebnim naglaskom na Katedru za srpski jezik. U tom kontekstu, održan je sastanak sa dekanom i prodekanom Filološkog fakulteta, gde se, između ostalog, razgovaralo i o mogućnosti dodele sertifikata za prevodioce i razmatran je pregled pravnih mogućnosti da Filološki fakultet bude uključen u proces sertifikacije (ocenjivanja kandidata za sertifikaciju) nivoa znanja stranog jezika. Druga ideja je bila da studenti Albanskog jezika i knjizevnosti sa Filološkog fakulteta u Prištini stažiraju u različitim centralnim i lokalnim institucijama, čime bi doprineli poboljšanju kvaliteta albanskog jezika u institucijama i čime bi istovremeno stekli praktično iskustvo.

• Da bi se pripadnicima sektora bezbednosti obezbedilo osnovno poznavanje službenih jezika, KPJ je, u saradnji sa MUP-om, Kosovskom policijom i Kosovskom akademijom za javnu bezbednost, preduzela inicijativu za razvijanje neophodnih procedura za održavanje kurseva ovih jezika u toku osnovne obuke novih kadeta Kosovske policije, kao i članova drugih agencija koje se obučavaju u KAJB (Kosovska akademija za javnu bezbednost).

28


emri i institucionit naziv institucije

Datat e takimeve

Datum sastanka

Qëllimi i takimit svrha sastanka

presidenca e Republikës së kosovës predsedništvo Republike kosovo 20.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e administratës publike Ministarstvo javne administracije

11.09.2014 16.10.201420.11.2014

Mbledhja e indikatorëve/Monitorimi Zbir pokazatelja/praćenje

Ministria e administrimit të pushtetit lokal Ministarstvo administracije lokalne uprave 15.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e arsimit, shkencës dhe Teknologjisë Ministarstvo obrazovanja, nauke i tehnologije 15.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e bujqësisë, pylltarisë dhe Zhvillimit Rural

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i ruralnog razvoja

14.10.2014 Monitorimi/pyetësorët praćenje/upitnici

Ministria e Diasporës / Ministarstvo za dijasporu 13.10.2014 Monitorimi/pyetësorët / praćenje/upitnici

Ministria e Drejtësisë Ministarstvo pravosuđa

11.09.201415.10.201420.10.201414.11.2014

Mbledhja e indikatorëve/ Zbir pokazateljaMonitorimi/pyetësorët / praćenje/upitnici

Ministria e financave / Ministarstvo finansija 16.10.2014 Monitorimi/pyetësorët / praćenje/upitnici

Ministria e Zhvillimit ekonomik Ministarstvo ekonomskog razvoja 20.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e integrimit evropian Ministarstvo za evropske integracije 12.09.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e forcës së sigurisë së kosovës Ministarstvo kosovskih bezbednosnih snaga 20.05.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria për komunitete dhe kthim Ministarstvo za zajednice i povratak 21.09.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e kulturës, Rinisë dhe sportit Ministarstvo kulture, omladine i sporta

21.05.201414.10.2014

Monitorimi/pyetësorët/ankesa / praćenje/upitnici/Žalbe

Ministria e Mjedisit dhe planifikimit Hapësinor Ministarstvo životne sredine i prostornog planiranja

11.09.201415.10.2014

Mbledhja e indikatorëve/Monitorimi/ pyetësorët Zbir pokazatelja/ praćenje/upitnici

Ministria e punës dhe Mirëqenies sociale / Ministarstvo rada i socijalne zaštite 14.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e punëve të Brendshme Ministarstvo unutrašnjih poslova 18.11.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e punëve të jashtme Ministarstvo inostranih poslova 13.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Ministria e shëndetësisë / Ministrarstvo zdravlja 20.10.2014 Monitorimi/pyetësorët / praćenje/upitnici

Ministria e infrastrukturës Ministarstvo za infrastrukturu

24.04.201416.10.2014

Monitorimi/ankesa/pyetësorët praćenje/Žalbe/upitnici

Ministria e tregtisë dhe industrisë Ministarstvo trgovine i industrije 13.10.2014 Monitorimi/pyetësorët

praćenje/upitnici

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve centralna izborna komisija 13.05.2014 këshillime

saveti

banka Qendrore e kosovës / centralna banka kosova 17.10.2014 ankesa / Žalbe

autoriteti Rregullativ i aviacionit civil Regulatorni organ civilnog vazduhoplovstva 02.09.2014 Çështja e aeroportit- mbishkrimet

pitanje aerodroma – natpisi

Radio-Televizioni i kosovës 2 Radio televizija kosova 2 25.04.2014 ankesa

Žalbe

Tabela me të dhënat e vizitave dhe takimeve nëpër institucionet e nivelit qendror dhe lokalTabela sa detaljima poseta i sastanka u institucijama centralnog i lokalnog nivoa

29


Universiteti i prishtinës univerzitet u prištini 15.07.2014

iniciativa për Hapjen e katedrës së Gjuhës serbe në fakultetin filologjik / inicijativa za otvaranje katedre za srpski jezik na filološkom fakultetu

agjencia për barazi Gjinore agencija za ravnopravnost polova 14.02.2014 Monitorimi/ankesa

praćenje/upitnici

programi Ndërkombëtar për asistencë në Trajnim për Hetime kriminale(iciTap) / Međunarodni pro-gram za pomoć u obuci za krivične istrage (iciTap)

20.06.2014

Mbështetje për iniciativën e përfshirjes së kursit për gjuhët zyrtare në trajnimin bazik në sektorin e sigurisë / podrška inicijativi za uključivanje kurseva zvaničnih jezika u os-

novnu obuku u sektoru bezbednosti

kompania për Distribuimin e energjisë elektrike(keDs) preduzeće za distribuciju električne energije (keDs)

19.02.201406.03.201420.03.2014

Monitorimi/ankesa praćenje/Žalbe

Universiteti i prizrenit Univerzitet u prizrenu

07.03.201402.05.201403.09.2014

ankesa/Monitorimi Žalbe/praćenje

aeroporti Ndërkombëtar i prishtinës Međunarodni aerodrom u prištini 20.06.2014 Monitorimi/Mbishkrimet

praćenje/Natpisi

policia e kosovës kosovska policija

27.03.201416.12.2014

këshillim/ Mbështetje për iniciativën e përf-shirjes së kursit për gjuhët zyrtare në tra-

jnimin bazik në sektorin e sigurisë / saveti/ podrška inicijativi za uključivanje kurseva

zvaničnih jezika u sektoru bezbednosti

vëzhguesit ndërkombëtar Međunarodni posmatrači

31.01.201406.11.2014

informim për punën dhe bashkëpunim informacije o radu i saradnji

Takim me bordin për politikat gjuhësore sastanak sa odborom za jezičke politike

27.02.201424.11.2014

Raportim dhe konsultim izveštavanje i konsultacija

organizata për siguri dhe bashkëpunim në europë( osbe) organizacija evrope za bezbednost i saradnju (oebs) 09.06.2014 projekte të përbashkëta

Zajednički projekti

instituti albanologjik albanološki institut

10.07.201404.09.201403.10.2014

përgatitja e librit për mësim të Gjuhës shqipe priprema knjige za učenje albanskog jezika

Qendra evropiane për Çështje të Minoriteteve- kosovë(ecMi)

evropski centar za pitanja manjina – kosovo (ecMi)

02.06.201417.06.201419.06.201425.06.201408.09.2014

kurset/përgatitja e librit për mësim të Gjuhës shqipe kursevi /priprema knjige za učenje albanskog jezika

partneriteti publiko privat Javno – privatno partnerstvo 04.09.2014 Mbishkrimet ne aeroport

Natpisi na aerodromu

Takim me komisionerin për pakica kombëtare( HcNM) sastanak sa komesarom za nacionalne manjine (HcNM)

15.08.201407.10.2014

përgatitja e librit për mësim të Gjuhës shqipe/bashkëpunimi

priprema knjige za učenje albanskog jezika/saradnja

komuna e ferizajt opština uroševac

01.07.201419.09.2014

Monitorimi/pyetësorët praćenje/upitnici

komuna e Gjilanit opština Gnjilane

30.01.201430.06.201416.09.201419.09.201409.12.2014

Kursi/Monitorimi/pyetësorët kurs/praćenje/upitnici

komuna e Hanit të elezit opština elez Han

03.07.201418.09.2014


Komuna e Kaçanikut opština kačanik

03.07.201418.09.2014


Komuna e Kamenicës opština kamenica

28.01.201430.06.201418.09.201402.10.201404.12.2014


30


komuna e kllokotit opština klokot

15.09.201416.09.201409.12.2014

Monitorimi/pyetësorët/Kursi praćenje/upitnici/kurs

Komuna e novobërdës opština Novo brdo

12.03.201416.09.201417.09.201404.12.2014


komuna e Ranillugut opština Ranilug

12.03.201430.06.201416.09.201418.09.2014


komuna e shtërpcës opština Štrpce

03.07.201418.09.201423.09.201412.12.2014

Monitorimi/pyetësorëtKursi praćenje/upitnici/kurs

Komuna e vitisë opština vitina

08.07.201415.09.2014


Komuna e Mitrovicës opština Mitrovica

02.07.201415.09.201423.09.2014


Komuna e skenderajt opština skenderaj

02.07.201422.09.2014

Monitorimi/pyetësorët praćenje / upitnici

Komuna e vushtrrisë opština vučitrn

26.06.201415.09.201423.09.201405.12.2014


Komuna e Deçanit opština Dečani

07.07.201426.09.2014


Komuna e Gjakovës opština Ðakovica

09.07.201401.10.2014


Komuna e istogut opština istok

07.07.201430.09.2014


Komuna e junik opština Junik

07.07.201426.09.2014


komuna e klinës opština klina

07.07.201430.09.2014


Komuna e pejës opština peć

27.05.201407.07.201429.09.2014

indikatorët/Monitorimi/pyetësorët pokazatelji/praćenje/upitnici

komuna e fushë kosovës opština kosovo polje

29.04.201430.06.201417.09.201422.09.201403.12.2014

vizitë/Kursi/Monitorimi/pyetësorët poseta/kurs/praćenje/upitnici

komuna e Gllogovcit opština Glogovac

02.07.201422.09.2014


Komuna e Graçanicës opština Gračanica

10.03.201420.05.201417.09.2014

Kursi/Monitorimi/pyetësorë kurs/praćenje/upitnici

komuna e lipjanit opština lipljan

01.07.2014 16.09.201419.09.201402.12.2014


komuna e obiliqit opština obilić

06.05.201426.06.201417.09.2014


Komuna e podujevës opština podujevo

10.07.201423.09.2014


31


Komuna e prishtinës opština priština

10.07.2014 24.09.2014


Komuna e shtimes opština Štimlje

01.07.201419.09.2014


Komuna e Dragashit opština Dragaš

22.09.201425.09.201410.12.2014


komuna e Malishevës opština Mališevo

09.07.201430.09.2014


Komuna e Mamushës opština Mamuša

09.07.201401.10.2014


Komuna e prizrenit opština prizren

30.04.201415.07.2014 22.09.2014 25.09.2014 10.12.2014

indikatorët/Monitorimi/pyetësorët/Kursi pokazatelji/praćenje/upitnici/kurs

Komuna e Rahovecit opština orahovac

30.04.2014 09.07.2014 01.10.2014


Komuna e suharekës opština suva Reka

15.07.2014 25.09.2014


Komuna e parteshit opština parteš

30.06.2014 15.09.2014


32

Severna Mitrovica/Mitrovicë e veriut

Zvečan/Zveçan

Zubin Potok/Zubin Potok

Mitrovicë e jugutJužna Mitrovica

Leposavić/Leposaviq

Skenderaj/Srbica

Vushtrri/Vučitrn

Podujevë/Podujevo

Fushë Kosovë/Kosovo Polje

Gllogovc/Glogovac

Prishtinë/Priština

Shtime/Štimlje

Lipjan/Lipljan

Viti/Vitina

Gjilan/GnjilaneRanilug/Ranilug

Parteš/ Partesh

Kaçanik/Kačanik Klokot Vrbovac/Kllokot Vërbovc

Hani i Elezit/Elez Han

Ferizaj/UroševacSuharekë/

Suva Reka

Prizren/Prizren

Štrpce/Shtërpcë

Dragash/Dragaš

Mamusha/Mamuša

Junik/Junik

Kamenicë/KamenicaGračanica/

Graçanicë Novo Brdo/Novobërdë

Obiliq/Obilić

Klinë/Klina

Malishevë/Mališevo

Rahovec/Orahovac

Pejë/Peć

Istog/Istok

Gjakovë/Đakovica

Deçan/Dečane

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë zyrtare/ Opštine u kojima je bosanski jezik službeni jezik

Komunat ku gjuha turke është gjuhë zyrtare/ Opštine u kojima je turski jezik službeni jezik

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë në përdorim zyrtar/ Opštine u kojima je bosanski jezik jezik u službenoj upotrebi

Komunat ku gjuha boshnjake është gjuhë në përdorim zyrtar/ Opštine u kojima je turski jezik jezik u službenoj upotrebi

■ 5% gjuhë zyrtare në nivel lokal5%, službeni jezici na lokalnom nivou

■ 3% gjuhë në përdorim zyrtar3% jezici u službenoj upotrebi

Albanski i srpski jezik službeni su

jezici u Republici Kosovo

Gjuha shqipe dhe serbe janë gjuhë

zyrtare në Republikën e Kosovës

33

ISTRAgA I POSREDOVANJEHETIMI DHE NDËRMJETËSIMI

34

RapoRt vjetoR 2014 GoDiŠnji iZveŠtaj 2014.pjesa iii Deo iii

istRaGa i posReDovanje

Radnje koje preduzma kancelarija poverenika za jezike nakon prijema žalbe Na osnovu uslova određenih za prihvatljivost, najpre se utvrđuje da li je žalba pod nadležnošću Kancelarije ili ne, a zatim se nastavlja sa postupkom njenog rešavanja. Podnosilac žalbe se pravovremeno informiše o prijemu žalbe i obaveštava se da li je žalba pod nadležnošću KPJ. Zatim se analiziraju zakonodavstvo, propisi, administrativna uputstva i sve činjenice i prikupljeni dokazi koji su relevantni za pravnu analizu. Kancelarija, u svakoj fazi razmatranja žalbe, nudi svoje usluge poverenja, posredovanja ili pomirenja. Ako stranke postignu prijateljski sporazum, a Kancelarija bude zadovoljna postignutim sporazumom, prekida se razmatranje slučaja i isti se zatvara nakon ispunjenja postignutog dogovora.

HeTiMi DHe NDëRMJeTësiMi

veprimet të cilat ndërmerren nga Zyra, pas marrjes së ankesës

duke u bazuar në kushtet e pranueshmërisë, verifikohet nëse ankesa është nën juridiksionin e Zyrës ose jo, pastaj vazhdohet me procedurën e zgjidhjes së saj. Parashtruesi i ankesës informohet me kohë për pranimin e ankesës dhe njoftohet nëse ankesa në fjalë bie nën juridiksionin e zKGj–së. Fillimisht bëhet konsultimi i legjislacionit, rregulloreve, udhëzimeve administrative si dhe të gjitha fakteve dhe dëshmive të mbledhura të cilat janë relevante për analizën ligjore.Zyra në secilën fazë të shqyrtimit të ankesave ofron shërbimet e saj të mirëbesimit, ndërmjetësimit ose pajtimit. Në rast se arrihet ndonjë marrëveshje miqësore ndërmjet palëve, Zyra ndërpret shqyrtimin e rastit dhe e mbyll atë pas përmbushjes së detyrimeve të marrëveshjes së arritur.

Verifikimi i pranueshmërisë

He�mi dhe ndërmjetësimi

Arritja e zgjidhjes

MarrëveshjaPos�zanje

sporazumnog rešenja

Përmbyllja e ankesës

Zatvaranje žalbe

Pranimi i ankesës

Primanje žalbe

Potvrdaprihvatljivos�

Istraga i posredovanje

35


istražni postupak nakon odluke poverenika za jezike da se sprovede istraga

Tokom istrage, Kancelarija može intervjuisati svedoke ili druga lica i može zahtevati od institucija pod svojom nadležnošću pristup potrebnim informacijama, dosijeima i dokumentima (sa izuzetkom poverljivih dokumenata), koji doprinose rešavanju slučaja.U slučaju neispunjavanja preporuka i odbijanja bilo koje institucije da razmotri žalbe iz bilo koje institucije pod nadležnošću Kancelarije i neprihvatanja datih saveta i potraživanja nastala u vezi sa poštovanjem jezičkih prava, Kancelarija može pokrenuti disciplinske mere, dati prigovor u vezi neusvajanja preporuke i donesiti odluke o kaznama.

primljene žalbe u toku 2014. godine

Kancelarija poverenika za jezike je primila ukupno pedeset četiri (54) žalbe. Od tog broja je rešeno četrdeset osam (48), dok ih je šest (6) u procesu. Tokom ovog perioda su rešene i dve (2) žalbe iz 2013. godine. U poređenju sa prethodnim godinama, tokom 2014. godine je zabeleženo povećanje broja primljenih pritužbi (vidi sledeću tabelu).

Procedura hetimore, pas vendosjes së Komisionerit për gjuhët që të zhvillohen hetimet

Gjatë fazës së hetimit, Zyra mund të intervistojë dëshmitarë ose persona tjerë si dhe të kërkojë nga institucionet nën juridiksionin e saj qasje në informatat relevante, dosje dhe dokumente (me përjashtim të dokumenteve të klasifikuara), që i kontribuojnë zgjidhjes së rastit.Në rast të mos përmbushjes së rekomandimeve dhe refuzimit të shqyrtimit të ankesave nga cilido institucion nën juridiksionin e zyrës dhe mos marrjen parasysh të këshillave dhe kërkesave që bëhen lidhur me respektimin e të drejtave gjuhësore, Zyra mund të iniciojë fillimin e masave disiplinore, lëshojë vërejtje për mos përmbushje të rekomandimeve dhe të merr vendime për ndëshkime.

ankesat e pranuara gjatë vitit 2014

Zyra e Komisionerit për Gjuhët ka pranuar gjithsej pesëdhjetë e katër (54) ankesa. Prej tyre janë zgjidhur katërdhjetë e tetë (48), ndërsa gjashtë (6) janë në proces. Gjatë kësaj periudhe janë zgjidhur edhe dy (2) ankesa nga viti 2013. Krahasuar me vitet paraprake gjatë vitit 2014 është shënuar një rritje e numrit të ankesave të marra (shih tabelën e mëposhtme).

figura 2. Numri i ankesave të pranuara krahasuar me vitet paraprakeslika 2. broj primljenih žalbi u poređenju sa prethodnim godinama

�llimi i hetimit početak istrage

ndërmjetësimi posredovanje

rasti është zgjidhur, hetimi ndërpitet slučaj rešen, istraga se prekida

monitorimi i implementimit të rekomandimeve praćenje sprovođenja preporuka

nëse nuk arrihet zgjidhja, �llimi i hetimit të plotë ukoliko se ne postigne rešenje, početak potpune istrage se nastavlja

raporti përfundimtar, rekomandimet, letër-intervenimet, vërejtjet, sanksionet administrative konačan izveštaj sa preporukama, pisma, intervencije, primedbe ili administrativne sankcije

-

36


Lidhur me pretendimet për shkelje të Ligjit nga institucionet, Komisioneri për gjuhët ka marrë më tepër se njëzet (20) telefonata nga qytetarët. Këto të fundit nuk figurojnë në tabelën e mëposhtme, por Zyra ka zhvilluar një sërë veprimesh dhe ka bërë rekomandimet e nevojshme për institucionet nën juridiksionin e saj, për çështjet në fjalë.

shqyrtimi i ankesave

zyra e Komisionerit për Gjuhët bazuar në mandatin e saj edhe gjatë këtij viti ka shqyrtuar dhe ka zgjidhur shumicën e ankesave të pranuara. Çështjet e adresuara nga qytetarët lidhur me dështimin e institucioneve për respektimin e të drejtave gjuhësore kanë të bëjnë me mospërputhjen e legjislacionit të caktuar me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve, dokumentet e gjendjes civile, mbishkrimet, informatat në sportele, lëshimit të dokumenteve, (formularët, faturat, fletëpagesat bankare), ueb faqet zyrtare, fletë udhëzimet e barnave dhe tjera. Ankesa janë parashtruar edhe nga zyrtarët/përkthyesit drejtuar institucioneve me rastin e dërgimit të vendimeve dhe shkresave vetëm në njërën gjuhë. Janë bërë vizita në institucionet përkatëse për të diskutuar për gjetjen e zgjidhjes së ankesave të parashtruara dhe për disa nga këto institucione janë përgatitur dhe dërguar raporte me rekomandime specifike.

Institucionet kanë treguar gatishmëri për bashkëpunim në zgjidhjen e këtyre rasteve ku përmes anëtarit të Rrjetit për politika të gjuhëve kanë dërguar sqarime duke na siguruar se çështja nuk do të përsëritet në të ardhmen si dhe kanë përgatitur materialin e nevojshëm sikur që është kërkuar.

Što se tiče navodnog kršenja Zakona od strane institucija, poverenik za jezike je primio više od dvadeset (20) telefonskih poziva od građana. Ovi pozivi se ne nalaze na sledećoj tabeli, ali je Kancelarija razvila niz akcija i potrebnih preporu-ka za institucije pod njenom nadležnošću, za pi-tanja o kojima je reč.

Razmatranje žalbi

Kancelarija poverenika za jezike je, na osnovu mandata, i tokom ove godine je razmotrila i rešila većinu primljenih žalbi. Pitanja u vezi kojih su se građani žalili se tiču neuspeha institucija u poštovanju jezičkih prava i odnose se na: neusaglašenost relevantnog zakonodavstva sa Zakonom o upotrebi jezika, dokumenta civilnog statusa, natpise, informacije na šalterima, izdavanje dokumenata (formulari, računi, bankarske uplatnice), službene sajtovie, uputstva za upotrebu lekova i ostalo. Žalbe su podnosili i zvaničnici / prevodioci u institucijama nakon prijema određenih odluka samo na jednom jeziku. Kancelarija je sprovela posete relevantnim institucijama kako bi razgovarali o pronalaženju rešenja u vezi podnetih žalbi i za neke od ovih institucija su pripremljeni i dostavljeni izveštaji konkretnim preporukama.

Institucije su pokazale spremnost da sarađuju prilikom rešavanja ovih slučajeva i, preko članova Mreže za jezičke politike, su poslale objašnjenja uveravajući nas da se ovo pitanje neće ponoviti u budućnosti i pripremile su potreban materijal, kao što je od njih traženo.

figura 3. Numri i ankesave të marraslika 3. broj primljenih žalbi

figura 4. Numri i ankesave të pranuara sipas përkatësisë së komuniteteveslika 4. broj primljenih žalbi po pripadnosti zajednica

37


fig. 5 Numri i ankesave të marra dhe çështjet e adresuaraslika 5. broj primljenih žalbi i adresirana pitanja

38 39


Çështjet e parashtruara

•Zyra ka marrë një numër të konsiderueshëm të ankesave nga qytetarët, referuar Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme për çështjet që lidhen me privatizimin, ku qytetarëve u është kërkuar përkthimi i dokumenteve përcjellëse të lëndëve në gjuhën angleze. pas konstatimit të zyrës për mospërputhshmërinë e Ligjit Nr. 04/L-33 për Dhomën e Posaçme të Gjykatës Supreme të Kosovës, me Ligjin Nr. 02/L-37 për Përdorimin e Gjuhëve, është bërë dhe ndryshimi dhe plotësimi i këtij Ligji.

•Çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare në dokumentet e gjendjes civile, dokumentet e identifikimit si dhe në sportelet informuese, janë ngritur nga qytetarët edhe gjatë vitit 2014. Qytetarë nga Komuna e Prizrenit, Mamushës dhe Prishtinës janë ankuar për mungesën e gjuhës boshnjake, turke dhe serbe si dhe për gabimet gjuhësore në dokumentet civile dhe dokumentet e identifikimit të lëshuara nga zyrat komunale. Çështja e përdorimit të gjuhëve zyrtare në dokumentet e gjendjes civile është rregulluar me Udhëzimin Administrativ Nr.25/2013 për Dokumentet e Gjendjes Civile (në të cilin janë përfshirë edhe rekomandimet e Zyrës), por që dështimi i angazhimit të kompanisë e cila do të prodhojë këto dokumente ka sjellë deri te vonesa e zbatimit të plotë të rekomandimeve apo rregullimin e përdorimit të gjuhëve sipas Ligjit për Gjuhët.

•Ministria e Punëve të Brendshme- Departamenti i prodhimit të dokumenteve ka përgatitur dhe lëshuar dokumentin e identifikimit në gjuhën turke, sipas kërkesës së qytetares. Të njëjtit kanë dhënë sqarimet shtesë lidhur me aplikimin për dokumentet e identifikimit në gjuhën turke që duhet të bëhet kur të plotësohet formulari i aplikimit.

•Agjencia e Regjistrimit Civil i ka vendosur të gjitha mbishkrimet dhe informatat në sportele në gjuhët zyrtare, pas ankesës së marrë nga një qytetare. Sa i përket mbishkrimeve dhe informatave në sportelet e ARC-ës, Zyra ka ofruar ndihmë në përkthimin dhe korrigjimin e tyre dhe si rrjedhojë janë rregulluar dhe vendosur të gjitha në gjuhët zyrtare sikur që është rekomanduar.

•Qytetarët dhe organizatat jo qeveritare janë ankuar për mungesën e informatave si dhe cilësinë e dobët të përmbajtjes së tyre në gjuhën serbe për përgatitjen dhe mënyrën e aplikimit në ftesat për propozime. ankesat i janë referuar Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit; Ministrisë së Diasporës; Agjencisë për Barazi Gjinore dhe Agjencisë për Zhvillimin e Bujqësisë. AZHB ka zbatuar rekomandimet e përgatitura nga Zyra, ka bërë plotësimin e të gjitha dokumenteve dhe ka vazhduar afatin për

podneta pitanja

•Kancelarija je primila priličan broj žalbi od građana, adresirane na Posebnu komoru Vrhovnog suda o pitanjima vezanim za privatizaciju, gde se od građana zahtevao prevod prateće dokumentacije predmeta na engleski jezik. Nakon što je Kancelarija utvrdila postojanje neusklađenosti Zakona br. 04/L-33 za Posebnu komoru Vrhovnog suda Kosova, sa Zakonom br. 02/L-37 o upotrebi jezika, sprovedena je izmena ovog Zakona (br. 04/L-33).

•Pitanja o korišćenju službenih jezika u dokumentima civilnog statusa, identifikacionim dokumentima i na informacionim šalterima su pokrenuli građani tokom 2014. godine. Građani iz opština Prizren, Mamuša i Priština su se žalili na nedostatak bosanskog, turskog i srpskog jezika, kao i na jezičke greške u ličnim dokumentima i dokumentima o civilnom statusu koje izdaju pomenute opštine. Pitanje upotrebe službenih jezika u dokumentima civilnog statusa je regulisano Administrativnim uputstvom br. 25/2013 za dokumenta civilnog statusa (u koji su uključene i preporuke Kancelarije), ali je neuspeh angažovanja preduzeća, koje će proizvoditi ove dokumente, doveo do kašnjenja u potpunom sprovođenju preporuka ili regulisanju upotrebe jezika prema Zakonu o jezicima.

•Ministarstvo unutrašnjih poslova - Odeljenje za izradu dokumenata je pripremilo i izdalo lični dokument na turskom jeziku, na zahtev građanina. To odeljenje je pružilo dodatna objašnjenja u vezi sa procedurom za prijavljivanje za lična dokumenta na turskom jeziku koju treba sprovesti kada se ispuni obrazac za zahtev.

•Agencija za civilnu registraciju je postavila sve natpise i informacije na šalterima na službenim jezicima, nakon primanja žalbe od građana. Što se tiče natpisa i informacija na šalterima ACR–a, Kancelarija je pružila pomoć u prevođenju natpisa i njihovoj korekciji i samim tim su svi natpisi uređeni i postavljeni na službenim jezicima, kako je i preporučeno.

•Građani i nevladine organizacije su se žalile na nedostatak informacija u pozivima za predloge projekata, kao i na loš kvalitet srpskog jezika u istima. Žalbe su upućivane na adrese Ministarstva kulture, omladine i sporta, Ministarstva za dijasporu, Agencije za ravnopravnost polova i Agencije za razvoj poljoprivrede. APR je sprovela preporuke koje je pripremila Kancelarija, dopunila sva dokumenta i produžila rok za podnošenje za

38 39


aplikim edhe për dhjetë ditë. Plotësimet dhe korrigjimet e nevojshme janë bërë edhe nga MKRS, ABGJ dhe MeD.

•Pas marrjes së ankesës nga përfaqësuesi i një organizate joqeveritare për mungesën e formularit për pagesën e tatimit në gjuhën serbe në ueb faqen zyrtare të Administratës Tatimore të Kosovës, është bërë përkthimi i formularëve në gjuhën serbe dhe azhurnimi i ueb faqes, versioni në gjuhën serbe.

•Pas marrjes së ankesës për përdorimin e gjuhës serbe në fletëpagesën e lëshuar nga Këshilli Gjyqësor i Kosovës, ku janë vërejtur mjaft gabime gjuhësore, përfshirë këtu edhe gabimet në emrin dhe mbiemrin e palës, fletëpagesa është rregulluar dhe është bërë edhe lekturimi/ndryshimi i të gjitha fletëpagesave që gjenerohet nga sistemi i softuerit.

•Këshilli Gjyqësor i Kosovës ka ndihmuar Zyrën në shqyrtimin dhe zgjidhjen e ankesave të cilat i janë referuar gjykatave. Për disa nga gjykatat parashtrimi i ankesave është bërë nga zyrtarët e komunave respektivisht përkthyesit, të cilët kanë kërkuar që vendimet dhe dokumentet tjera përcjellëse që gjykatat iu dërgojnë komunave të jenë në dy gjuhët zyrtare. Kryesuesi i Këshillit Gjyqësor të Kosovës përmes një njoftimi (duke iu sqaruar obligimin ligjor për përdorimin e gjuhëve zyrtare) ka kërkuar nga kryetarët/kryetaret si dhe gjyqtarët/gjyqtaret mbikëqyrëse të të gjitha gjykatave që shkresat dhe dokumentet tjera të dërgohen në gjuhët zyrtare në Kosovë, në veçanti kur ato iu dërgohen komunave me shumicë serbe.

•Pas pranimit të një ankese referuar njërës nga bankat komerciale që veprojnë në Kosovë, kur një qytetareje të komunitetit serb i është ofruar kontrata vetëm në gjuhën shqipe, Banka Qendrore e Kosovës përmes një njoftimi ka kërkuar nga bankat komerciale që të harmonizojnë çështjen e përdorimit të gjuhëve me Ligjin Nr.02/L-37 për Përdorimin e Gjuhëve. Shembull shumë i mirë i bashkëpunimit ne mes dy institucioneve është edhe zbatimi i rekomandimeve të lëshuara vitin e kaluar nga Zyra për BQK-në, që si rrjedhojë e kësaj, pothuajse shumica e policave të sigurimit të kompanive të cilat veprojnë në Kosovë, janë përgatitur në gjuhët zyrtare sikur që është e përcaktuar me Ligj.

•Lidhur me fletëudhëzimet e barnave Zyra ka pranuar një ankesë nga një qytetare për mungesën e sqarimeve në paketim, në gjuhën shqipe. Nga përfaqësuesit e Agjencisë për Produkte dhe Pajisje Medicinale janë përgjigjur se në bazë të Udhëzimit Administrativ 17/2013 dhe 20/2013 është e përcaktuar që produktet medicinale të cilat tregtohen në Kosovë, të kenë edhe flet udhëzimin në gjuhët zyrtare të Kosovës. Çështja pritet që të rregullohet deri në fund të vitit kur përfundon afati ligjor lidhur me zbatimin e Udhëzimit të vjetër Administrativ 4/2008 (lëndëve të

još deset dana. Neophodne dopune i ispravke su izradili i MKoS, aRp i Md.

•Nakon primanja žalbe od predstavnika jedne nevladine organizacije na nedostatak obrazaca za plaćanje poreza na srpskom jeziku na službenom sajtu Poreske uprave Kosova, izvršen je prevod obrazaca na srpski jezik i ažuriran je sajt, verzija na srpskom jeziku.

•Nakon primanja žalbe o nepravilnoj upotrebi srpskog jezika na uplatnici koju je izdao Sudski saveta Kosova, gde je primećeno dosta jezičkih grešaka, uključujući i greške u imenu i prezimenu stranke, uplatnica je ispravljena i izvršena je lektura/izmena svih uplatnica koje proizlaze iz softverskog sistema.

•Sudski savet Kosova je pomogao Kancelariji u pregledu rešavanja žalbi koje su upućene sudovima. Za neke sudove, žalbe su podneli opštinski službenici, odnosno prevodioci, koji su zatražili da ostale odluke i prateći dokumenti koje sudovi šalju opštinama obavezno budu na oba službena jezika. Rukovodilac Sudskog saveta Kosova je kroz obaveštenje (razjašnjavajući zakonsku obavezu o upotrebi službenih jezika) zatražio od nadzornih predsednika/ca i sudija svih sudova da se pisma i svi ostali dokumenti šalju na oba zvanična jezika na Kosovu, posebno kada se šalju opštinama sa srpskom većinom.

•Nakon primanja žalbe koja se odnosi na jednu od komercijalnih banka koje posluju na Kosovu, kada je jednoj građanki iz srpske zajednice ponuđen ugovor samo na albanskom jeziku, Centralna banka Kosova je prosledila obaveštenje kojim je zatražila od komercijalnih banaka da usaglase pitanje upotrebe jezika sa Zakonom br. 02/L-37 o upotrebi jezika. Veoma dobar primer saradnje između dve institucije je i sprovođenje preporuka Kancelarije izdatih prošle CBK-u, i kao posledica toga većina polisa osiguranja kompanija koje posluju na Kosovu je pripremljena na zvaničnim jezicima, kako je definisano Zakonom.

•Što se tiče uputstva za upotrebu lekova, Kancelarija je primila žalbu od jedne građanke zbog nedostatka uputstva na pakovanju na albanskom jeziku. Predstavnici Agencije za medicinske proizvode i opremu su odgovorili da je na osnovu Administrativnog uputstva br. 17/2013 i br. 20/2013 određeno da medicinski proizvodi koji se prodaju na Kosovu treba da imaju uputstva i na službenim jezicima Kosova. Očekuje se da se ovo pitanje reguliše do kraja godine, kada ističe zakonski rok u vezi sprovođenja starog Administrativnog uputstva

40


cilat kanë marrë statusin ligjor kur ka qenë në fuqi ky UA) dhe kanë afatin një vjeçar për tu përmbushur) i cili ka lënë mundësi që barnat të tregtohen në Kosovë edhe në mungesë te fletëudhëzimit deri në një(1) vit pas marrjes së të drejtës së importit. Ndërsa sa i përket pajisjeve ose materialit shpenzues medicinale AKPPM në bazë të Ligjit për Produkte dhe Pajisje Medicinale 04/L-190 i cili sapo ka hyrë në fuqi, obligohet që brenda 6 muajve të hartojë udhëzimet administrative të cilat do të rregullojnë çështjet e caktuara, pra edhe regjistrimin dhe etiketimin e të gjitha produkteve dhe pajisjeve medicinale që tregtohen në Republikën e Kosovës.

•Radio Televizioni i Kosovës ka përgatitur dhe përkthyer testin në gjuhën serbe për kandidatët të cilët nuk kanë njohuri në gjuhën shqipe si dhe ka organizuar edhe për herën e dytë testimin me shkrim, pas ankesës së marrë nga kandidatët.

•Nga Ministria e Administratës Publike është bërë korrigjimi i Udhëzimit Administrativ Nr.03/ 2011 për Ueb Faqet e institucioneve publike versioni në gjuhën serbe.

basHkëpuNiMi Me paRTNeRëT veNDoRë DHe NDëRkoMbëTaRë

Zyra përmes projekteve ka vazhduar bashkëpunimin me organizatat vendore dhe ndërkombëtare siç janë OSBE, EUSR, ECMI, UNDP dhe USAID. Përpos projekteve të përbashkëta janë mbajtur edhe takime të ndryshme me interes për ZKGJ-në:

•Konferenca inauguruese e Asociacionit Ndërkombëtar të Komisionerëve të gjuhëve në Barcelonë, (21 mars 2014). Ky ishte viti i dytë që Komisioneri për gjuhët merr pjesë në një konferencë të tillë, e cila kontribuon në forcimin e bashkëpunimit në mes të anëtarëve të këtij asociacioni. Përndryshe Zyra e Komisionerit për Gjuhët është anëtare me të drejta të plota dhe bashkëthemeluese e Asociacionit Ndërkombëtare të Komisionerëve të Gjuhëve, i themeluar në takimin përurues në Dublin, Irlandë, më 24 maj 2013.•Takim i Komisionerit për gjuhët, me shkëlqesinë e tij ambasadorin e Mbretërisë së Bashkuar, Ian Cliff. Ky i fundit u informua për zhvillimet e Zyrës që nga themelimi i saj. U konstatua se bashkësia ndërkombëtare ishte faktor i rëndësishëm në procesin e themelimit të Zyrës dhe mbështetja e tyre e vazhdueshme do të jetë po aq e rëndësishme në sigurim të zbatimit të plotë të Ligjit.•Takim me vëzhguesit ndërkombëtarë me ç’rast janë paraqitur të arriturat e Zyrës për vitin 2013 si dhe planet dhe aktivitetet e planifikuara për vitin 2014. •Vizita studimore në Uells me qëllim të shkëmbimit të përvojave mes ZKGJ-së dhe Zyrës së Komisionerit të Uellsit. •ZKGJ ka mbajtur dy mbledhje me Bordin për Politika të Gjuhëve. Në takimin e parë ka paraqitur

br. 4/2008 (predmeta koji su dobili pravni status kada je bilo na snazi ovo AU i imaju godinu dana za ispunjavanje) koje je ostavilo otvorenu mogućnost da se lekovi prodaju na Kosovu i bez uputstva o upotrebi do jedne (1) godine nakon prijema prava na uvoz. Dok se AKPMO obavezuje, što se tiče opreme i potrošnog medicinskog materijala, u skladu sa Zakonom o medicinskim proizvodima i opremi 04/L-190, koji je upravo stupio na snagu, da u roku od 6 meseci sastavi administrativna uputstva i koji će regulisati određena pitanja, pa i registraciju i obeležavanje svih medicinskih proizvoda i sredstava koja se prodaju u Republici Kosovo.

•Radio televizija Kosova je pripremila i prevela test na srpski jezik za kandidate koji ne znaju albanski jezik i organizovala je po drugi put polaganje pismenog testa, nakon primljene žalbe od kandidata.

•Ministarstvo javne administracije je izvršilo ispravku Administrativnog uputstva br. 03/ 2011 za veb stranice javnih institucija, verzije na srpskom jeziku.

saRaDNJa sa DoMaĆiM i MeĐuNaRoDNiM paRTNeRiMa

Kancelarija je nastavila, kroz projekte, saradnju sa lokalnim i međunarodnim organizacijama, kao što su OEBS, EUSR, ECMI, UNDP i USAID. Osim zajedničkih projekata, održani su i razni sastanci od interesa za KPJ:

•Inauguralna konferencija Međunarodnog udruženja poverenika za jezike u Barseloni, (21. marta 2014. godine). Ovo je bila druga godina da kosovski poverenik za jezike učestvuje na konferenciji koja doprinosi jačanju saradnje između članova ovog udruženja. Inače, Kancelarija poverenika za jezika je članica sa punim pravima i suosnivač Međunarodnog udruženja poverenika za jezike, osnovanog na konstitutivnom sastanku u Dablinu, u Irskoj, 24. maja 2013. godine.•Sastanak poverenika za jezike sa Njegovom ekselencijom ambasadorom Velike Britanije Janom Klifom koji prati razvoj Kancelarije od njenog osnivanja. Utvrđeno je da je međunarodna zajednica bila važan faktor u procesu osnivanja Kancelarije i njihova stalna podrška će biti podjednako važna u osiguravanju pune primene Zakona.•Sastanak sa međunarodnim posmatračima, gde su predstavljena dostignuća Kancelarije za 2013. godinu, kao i planovi i planirane aktivnosti za 2014. godinu. •Studijska poseta Velsu radi razmene iskustva između KPJ i Kancelarije poverenika Velsa. •KPJ je održala dva sastanka sa Odborom za jezičke politike. Na prvom sastanku je predstavila plan

41


Planin e punës për vitin 2014 dhe aktivitetet të cilat do ti zhvillojë gjatë këtij viti, derisa në takimin e dytë ka raportuar për punën e kryer gjatë periudhës janar – tetor 2014, duke paraqitur gjithashtu edhe Planin e punës për vitin 2015.

rada za 2014. godinu i aktivnosti koje će rsprovoditi tokom ove godine, dok je na drugom sastanku predstavila izveštaj o radu u periodu januar - oktobar 2014. godine, predstavljajući i plan rada za 2015. godinu.

42 43


koNfeReNca DHe seMiNaRe

ZKGJ gjatë vitit 2014 ka marrë pjesë në disa konferenca dhe seminare, duke dhënë në vazhdimësi kontributin e saj në trajtimin e çështjeve gjuhësore.

• Në konferencën, “Mësimi i gjuhës rome” (18.03.2014) për tu informuar për së afërmi me gjendjen aktuale të gjuhës rome.• Në konferencën “Shkollimi i të kthyerve dhe të komunitetit rom, ashkali dhe egjiptas” (02.04.2014), ku u diskutua për gjendjen dhe angazhimet që institucionet relevante janë duke i bërë për mësimin në gjuhën rome. •Në seminarin me temën: “Lidhja e zyrave Komunale për komunitete dhe kthim nga Mitrovica e Veriut dhe mekanizmave për komunitete në nivelin qendror”(29.05.2014), me qëllim të krijimit dhe forcimit të komunikimit me Zyrat komunale për komunitete dhe kthim në katër komunat e veriut të Kosovës me institucionet e Republikës së Kosovës. •Në punëtorinë në Pejë (23-24.6.2014) organizuar në bashkëpunim me oSBe-në me anëtarët e Rrjetit për Politika të Gjuhëve të nivelit lokal, me qëllim që të njëjtit të njoftohen me projektin e monitorimit tematik që do të zhvillohej dhe mënyrën e plotësimit të pyetësorëve. Me këtë rast janë bërë sqarime shtesë për rolin e Rrjetit, formën e bashkëpunimit dhe të priturat e ZKGJ-së nga plotësimi i këtyre pyetësorëve. •Një tjetër punëtori u organizua në Gërmi (08.10.2014) në bashkëpunim me ECMI, për anëtarët e Rrjetit nga institucionet qendrore, me qëllim të sqarimit të projektit te monitorimit tematik dhe pyetësorëve. •Në punëtorinë me temën ”Sfidat e implementimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve në Regjionin e Gjilanit”, më 17 qershor 2014, nën organizimin e Qendrës Rajonale të OSBE në Kosovë, me synim për të adresuar mangësitë dhe sfidat lidhur me përdorimin e gjuhëve zyrtare në administratën komunale. •Në vazhdën e aktiviteteve me të rinj, Komisioneri për gjuhët është takuar me OJQ ”Nisma e të rinjve për të drejtat e njeriut” (YIHR) dhe pjesëtarë të komunitetit serb nga veriu i Kosovës dhe Regjioni i Gjilanit.

tRajniMe

Gjatë vitit 2014, zyrtarët e ZkGJ-së kanë marrë pjesë në këto trajnime:

•“E drejta e qasjes në dokumente zyrtare”- (11-12. shkurt 2014 kanë marrë pjesë dy zyrtare)•“Administrata shtetërore” - (24 mars 2014 - një zyrtar)•“Menaxhimi i kohës”- (31 tetor 2014 - një zyrtar)•“E drejta e BE – së dhe zbatimi i saj” – (7-8 maj 2014 - një zyrtar)

koNfeReNciJe i seMiNaRi

Kancelarija poverenika za jezike je tokom 2014. godine učestvovala na nekoliko konferencija i seminara, pružajući svoj doprinos u tretiranju jezičkih pitanja.

•Na konferenciji Učenje romskog jezika (18.03.2014. godine) radi bolje informisanosti o aktuelnoj situaciji koja se tiče romskog jezika.•Na konferenciji Obrazovanje povratnika iz zajednice Roma, Aškalija i Egipćana (02.04.2014. godine), gde se razgovaralo o situaciji i angažovanju nadležnh institucija za učenje romskog jezika. •Na seminaru Savez opštinskih Kancelarija za zajednice i povratak iz severne Mitrovice i mehanizama za zajednice na centralnom nivou (29.05.2014. godine), sa ciljem uspostavljanja i jačanja komunikacije sa opštinskim Kancelarijama za zajednice i povratak u četiri opštine severnog Kosova sa institucijama Republike Kosovo. •Na radionici u Peći (23-24.6.2014. godine) organizovanoj u saradnji sa OEBS–om i članovima Mreže za jezičke politike sa lokalnog nivoa, kako bi se isti upoznali sa projektom tematskog praćenja, koji će se sprovesti i načinom ispunjavanja upitnika. Ovom prilikom su pružena dodatna objašnjenja o ulozi Mreže, obliku saradnje i očekivanja KPJ od ispunjavanja ovih upitnika. •Još jedna radionica organizovana je u Grmiji, u Prištini, (08.10.2014. godine) u saradnji sa ECMI Kosovo, za članove Mreže iz centralnih institucija, u cilju razjašnjavanja projekta tematskog praćenja i načina popunjavanja upitnika. •Na radionici na Izazovi sprovođenja Zakona za upotrebu jezika u regionu Gnjilana, 17. juna 2014. godine, u organizaciji Regionalnog centra OEBS–a na Kosovu, sa ciljem da se adresiraju praznine i izazovi u vezi upotrebe službenih jezika u opštinskoj administraciji. •U nizu aktivnosti sa mladima, poverenik za jezike se sastao sa NVO Inicijativa mladih za ljudska prava (YIHR) i pripadnicima srpske zajednice sa severnog Kosova i regiona Gnjilana.

oBUKe

Tokom 2014. godine, zvaničnici kpJ su učestvovali na sledećim obukama:

•Pravo na pristup zvaničnim dokumentima - (11 – 12. februar 2014. godine prisustvovala su dva službenika)•Državna administracija - (24. mart 2014. godine – jedan zvaničnik)•Upravljanje vremenom - (31. oktobar 2014. godine – jedan zvaničnik)•Pravo Evropske unije i njegovo sprovođenje – (7 – 8. maj 2014. godine – jedan zvaničnik)

42 43


ReKoManDiMet

Pas çdo monitorimi të institucioneve dhe marrjes së ankesave qoftë përmes formularit të ankesave apo mënyrave tjera, ZKGJ ka bërë raportet me rekomandime, të cilat me kohë i ka dërguar institucioneve përkatëse:-zyrën e Kryeministrit-Dhomën e Posaçme të Gjykatës Supreme që ka të bëjë me aKp-në-Ministrinë e Bujqësisë-Kompaninë për Distribuimin e Energjisë Elektrike-Departamentit për Partneritet Publiko Privat/ Ministria e Financave-Komisionit Qendror Zgjedhor dhe Komunës së Kllokotit.

agjencisë për Zhvillimin e bujqësisë

•Agjencia për Zhvillimin e Bujqësisë të merr masat e nevojshme që të zbatojë plotësisht Ligjin për përdorimin e gjuhëve në nivel qendror, për të rregulluar kështu çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore.•Dokumentacionit publik, informacionet dhe udhëzimet të cilat janë publikuar në gjuhën shqipe, duhet të publikohen edhe në gjuhën serbe dhe publikimi duhet të bëhet në të njëjtën kohë në të dy gjuhët zyrtare.•Konkurset dhe shpalljet, ftesat për propozime, gjithashtu të bëhen në të njëjtën kohë në gjuhët zyrtare dhe informatat shtesë ose dokumentet tjera përcjellëse të publikohen po ashtu në dy gjuhët zyrtare

Dhomës së posaçme të Gjykatës supreme

•Dhoma e Posaçme e Gjykatës Supreme duhet të marrë masat e nevojshme që zbatojnë plotësisht Ligjin për përdorimin e gjuhëve, për të rregulluar kështu çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore.•Duke marrë parasysh se gjuha shqipe dhe ajo serbe dhe alfabetet e tyre kanë status të barabartë si gjuhë zyrtare, deri në miratimin e projekt Ligjit për Ndryshimin dhe Plotësimin e Ligjit Nr. 04/L-033 për Dhomën e Posaçme të Gjykatës Supreme të Kosovës për Çështjet në lidhje me Agjencinë Kosovare të Privatizimit, të gjitha lutjet dhe dokumentet përcjellëse nga palët të paraqiten në gjuhën shqipe ose serbe, ndërsa përkthimi i tyre në gjuhën angleze të bëhet nga Dhoma e Posaçme e Gjykatës Supreme të Kosovës për Çështjet në Lidhje me Agjencinë Kosovare të Privatizimit.

kompanisë për Distribuimin e energjisë elektrike

•Kompania Kosovare për Distribuim dhe Furnizim me Energji Elektrike (KEDS) duhet të marrë masat e nevojshme që të zbatojë plotësisht Ligjin për

pRepoRUKe

Nakon svakog praćenja institucija i primanja žalbi, bilo kroz obrazac žalbe ili na drugi način KPJ je sastavila izveštaje sa preporukama, koje je pravovremeno poslala relevantnim institucijama:-Kancelariji premijera -Posebnoj komori Vrhovnog suda koja se odnosi na Kap -Ministarstvu poljoprivrede -Preduzeću za distribuciju električne energije -Odeljenju za javno – privatno partnerstvo / Ministarstvo finansija -Centralnoj izbornoj komisiji i Opštini Klokot.

agenciji za razvoj poljoprivrede

•Potrebno je da Agencija za razvoj poljoprivrede preduzme neophodne mere radi potpune primene Zakona o upotrebi jezika na centralnom nivou, kako bi na taj način uredila pitanja upotrebe službenih jezika i ostvarivanja prava na jezik.•Sva javna dokumentacija, informacije i uputstva koji su objavljeni na albanskom jeziku moraju biti dostupni i na srpskom jeziku i neophodno je obezbezbediti da se sva javna dokumentacija, informacije i uputstva istovremeno objavljuju na svim službenim jezicima.•Konkursi, oglasi i pozivi za podnošenje predloga projekata, takođe, moraju biti istovremeno objavljeni na svim službenim jezicima, kao i dodatne informacije ili druga prateća dokumentacija.

posebnoj komori vrhovnog suda

•Potrebno je da Posebna komora Vrhovnog suda preduzme neophodne mere radi potpune primene zakona o upotrebi jezika, kako bi na taj način uredila pitanja upotrebe službenih jezika i ostvarivanja prava na jezik. •S obzirom da su albanski i srpski jezik i njihova pisma imali ravnopravan status službenih jezika do usvajanja predloga Zakona o izmenama i dopunama zakona br. 04/L-033 o Posebnoj komori Vrhovnog suda Kosova, za pitanja koja se odnose na kosovsku Agenciju za privatizaciju sva potrebna i prateća dokumenta stranaka se podnose na albanskom ili srpskom jeziku, a njihov prevod na engleski jezik obavlja Posebna komora Vrhovnog suda Kosova za pitanja koja se odnose na kosovsku Agenciju za privatizaciju.

preduzeću za distribuciju električne energije

•Kosovska kompanija za distribuciju i snabdevanje električnom energijom (KEDS) mora preduzeti neophodne mere za potpuno

44 45


përdorimin e gjuhëve, për të rregulluar kështu çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore.•Të gjitha dokumentet, përfshirë faturat, të ofrohen në gjuhët zyrtare në nivel qendror dhe në gjuhët zyrtare në nivel lokal, neni 11.2; 11.3; (varësisht nga komuna ku ato distribuohen).•Faturat të jenë të shkruara gjuhësisht në mënyrë korrekte, d.m.th. përkthimet të jenë të nivelit adekuat, pa gabime drejtshkrimore, neni 30.1;30.2.•Duke marrë parasysh nenin 27.1 dhe nenin 27.2( Ligji Nr. 02/L-37) dhe neni 6 (Ligji Nr. 02/L-118), kërkojmë që të gjithë emrat personal dhe të dhënat tjera të shkruhen në formë origjinale.•Emrat e vendbanimeve të shkruhen gjuhësisht drejt dhe korrekt në bazë të Rregullores nr. 2000/43, për emrat, numrat dhe Kufijtë administrativ të komunave.

Komisionit Qendror Zgjedhor

Të përgjithshme:•Komisionin Qendror Zgjedhor duhet të marrë masat e nevojshme që të zbatojë plotësisht Ligjin për përdorimin e gjuhëve, për të rregulluar çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore në të gjitha materialet zgjedhore, aktivitetet për ngritjen e vetëdijes dhe informimin publik të votuesve që nga fushata parazgjedhore informuese deri te kumtimi i rezultateve përfundimtare të këtyre zgjidhjeve. specifike:•Të sigurohet dokumentacioni publik dhe informatat në të gjitha gjuhët zyrtare, në gjuhën shqipe dhe në gjuhën serbe si dhe në gjuhët zyrtare në nivel komunal. (në pajtim me Ligjin për përdorimin e gjuhëve, statutet komunale ose aktet e tjera ligjore, nënligjore ose komunale).•Në të gjithë formularët dhe dokumentacionin që e publikon KQZ-ja (fletëvotime, lista e kandidatëve, dokumentet sqaruese, etj.) të respektohet barazia gjuhësore e gjuhëve zyrtare të jenë në gjuhët zyrtare. Tekstet të jenë të shkruara me fontin e njëjtë të shkronjave, ngjyrën dhe pozitën e njëjtë. •Materiali përcjellës që përdoret për zgjedhje nga sekretariati KQZ-së,( stafi teknik, anëtarët e komisioneve dhe vëzhguesit) të jetë në të gjitha gjuhët zyrtare.•Vendvotimet të jenë të evidentuara mirë në të gjitha gjuhët, duke respektuar barazinë gjuhësore (shih te pika e dytë).•Të harmonizohet faqja zyrtare e internetit e KQZ-së në gjuhën shqipe dhe gjuhën serbe dhe të përcjellë me kohë informacionet në gjuhët zyrtare.•Të rregullohet mbishkrimi në logon e KQZ-së versioni në gjuhën serbe, ku qëndron REPUBLIKA KOSOVA, duhet të jetë REPUBLIKA KOSOVO.•Emri i Komisionit Qendror Zgjedhor në stemë, të shkruhet në përputhshmëri me rregullat e

sprovodjenje Zakona o upotrebi jezika kako bi se regulisalo pitanje upotrebe službenih jezika i ostvarivanja jezičkih prava. •Svi dokumenti, uključujući i račune, treba da se izdaju na službenim jezicima na centralnom nivou i na službenim jezicima na lokalnom nivou, u skladu sa članovima 11.2, 11.3, (u zavisnosti od opštine gde se oni distribuiraju).•Računi treba da budu ispisani jezički ispravno, što znači da prevodi trebaju biti na zadovoljavajućem nivou i bez pravopisnih grešaka, član 30.1; 30.2.•Uzimajući u obzir član 27.1 i član 27.2 (Zakon br. 02/L-37) i član 6 (Zakon br. 02/L-118), tražimo da sva lična imena i drugi podaci budu napisani u izvornom obliku.•Nazivi naseljenih mesta treba da se napišu jezički ispravno i korektno prema Uredbi br. 2000/43, o nazivima, brojevima i administrativnim granicama opština.

centralnoj izbornoj komisiji

opšte:•Centralna izborna komisija treba da preduzme potrebne mere kako bi u potpunosti sprovela Zakon o upotrebi jezika i regulisala pitanje upotrebe zvaničnih jezika i realizaciji prava na jezik u celokupnom izbornom materijalu, prilikom realizacije aktivnosti za podizanje svesti i javno informisanje glasača od početka priprema za izbore, preko predizborne informativne kampanje do proglašenja konačnih rezultata izbora. specifične:•Obezbediti javnu dokumentaciju i informacije na svim zvaničnim jezicima - na albanskom i srpskom jeziku, kao i svim zvaničnim jezicima na opštinskom nivou. (u skladu sa Zakonom o upotrebi jezika, opštinskim statutima ili ostalim zakonskim, podzakonskim ili opštinskim aktima)•U svim formularima i dokumentaciji koju objavljuje CIK (glasački listići, lista kandidata, dokumenti sa objašnjenjem, itd) ispoštovati ravnopravnost zvaničnih jezika. Tekst u svakom dokumentu treba da ima isti font, boju i poziciju.•Propratni materijal sekretarijata CIK-a koji se koristi u toku izbora treba da bude objavljen na svim zvaničnim jezicima.•Glasačka mesta treba da budu pravilno obeležena na svim jezicima, pri čemu će se poštovati jezička ravnopravnost (vidi drugu tačku).•Uskladiti albansku i srpsku verziju zvanične internet stranice CIK-a i obezbediti da se njeno ažuriranje vrši istovremeno na svim zvaničnim jezicima.•Promeniti natpis na grbu CIK-a, na kojem na srpskom jeziku umesto REPUBLIKA KOSOVO piše REPUBLIKA KOSOVA. •Ispisati ime Centralne izborne komisije na grbu CIK-a u skladu sa pravilima pravopisa srpskog

44 45


drejtshkrimit në gjuhën serbe, do të thotë vetëm shkronja e parë të jetë e madhe.

Ministrisë së financave - Departamentit të ppp

•Departamenti i Partneritetit Publiko Privat/ Ministria e Financave duhet të marrë masat e nevojshme që të zbatojë plotësisht Ligjin për përdorimin e gjuhëve në terminalin e ri të aeroportit të prishtinës“ adem jashari” dhe të rregullojë kështu çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore.•Të gjitha dokumentet dhe mbishkrimet nga kjo kompani duke filluar nga emërtimi, duhet të jenë në dispozicion në dy gjuhët zyrtare, në gjuhë shqipe dhe serbe, përfshirë edhe aparatet për shërbimin e vet regjistrimit.•Duke marrë parasysh se gjuha shqipe dhe ajo serbe dhe alfabetet e tyre kanë status të barabartë si gjuhë zyrtare, mbishkrimet duhet të qëndrojnë kështu: Gjuha shqipe, pastaj gjuha serbe, me fonte të njëjta dhe madhësi të njëjtë të shkronjave.•Të ketë kujdes te përdorimi i shkronjave të mëdha në fillim të fjalës( gjuha shqipe dhe ajo serbe dallojnë nga gjuha angleze në këtë çështje).•Në të gjitha rastet ku fjalët mund të zëvendësohen me shenja, propozojmë të vendosen vetëm shenjat, psh. te Tualetet, mund të qëndrojë vetëm figura pa e shënuar femra; meshkuj).

komunës së kllokotit

•Komuna e Kllokotit të merr masat e nevojshme që të zbatojë plotësisht Ligjin për përdorimin e gjuhëve në nivel komunal, për të rregulluar kështu çështjet e përdorimit të gjuhëve zyrtare dhe realizimin e të drejtave gjuhësore.•Duke marrë parasysh se gjuha shqipe dhe ajo serbe dhe alfabetet e tyre kanë status të barabartë si gjuhë zyrtare, personave fizik ose juridik të ju ofrohet mundësia që të gjitha kërkesat dhe dokumentet përcjellëse ti paraqesin në cilëndo gjuhë zyrtare, ndërsa përkthimi i tyre për nevoja të komunës të bëhet nga zyrtarët komunal si dhe të sigurojnë komunikimin dhe shërbimet në dispozicion në gjuhët zyrtare.

Zyrës së Kryeministrit

•Të angazhojë dy përkthyes profesionalë (gjuha shqipe dhe serbe).•Të angazhojë dy lektorë me përvojë, për gjuhën shqipe dhe serbe.•Përkthyesit dhe lektorët do të punonin dhe do të ndihmonin Kabinetin e Kryeministrit, zyrën Ligjore, Gazetën Zyrtare dhe Zyrën e Komisionerit për Gjuhët.•ZKGJ ofron mbështetje financiare përmes donatorëve ndërkombëtarë, që për një kohë të caktuar të mundësohet

jezika, tj. velikim slovom se obeležava samo početno slovo u nazivu institucije.

Ministarstvu finansija – odeljenju za Jpp

•Odeljenje za javno - privatno partnerstvo pri Ministarstvu finansija treba da preduzme sve neophodne mere da u potpunosti sprovede Zakon o upotrebi jezika na novom terminalu aerodroma Adem Jašari i na taj način reguliše pitanja upotrebe službenih jezika i ostvarivanje jezičkih prava.•Svi dokumenti i natpisi ove kompanije, počevši od naziva, treba da postoje na oba službena jezika, albanskom i srpskom jeziku. Takođe je neophodno da i aparati za pružanje usluga automatske registracije budu na raspolaganju na oba službena jezika. •S obzirom da albanski i srpski jezik i njihova pisma imaju ravnopravan status kao službeni jezici, natpisi treba da poštuju sledeći raspored: albanski jezik, zatim srpski jezik, ispisani istim fontovima i istom veličinom slova.•Voditi računa o pravilnoj upotrebi velikih slova na početku reči (albanski i srpski jezik se razlikuju od engleskog jezika po ovom pitanju)•U svim slučajevima gde se reči mogu zameniti znacima, predlažemo da se postave samo znakovi. (npr. kada su u pitanju toaleti mogu stajati samo slike, bez pisanja reči ženski i/ili muški)

opštini klokot

•Potrebno je da Opština Klokot preduzme neophodne mere radi potpune primene zakona o upotrebi jezika na opštinskom nivou kako bi na taj način rešila pitanja upotrebe službenih jezika i ostvarivanja prava na upotrebu jezika.•S obzirom da albanski i srpski jezik i njihova pisma imaju ravnopravan status službenih jezika, fizičkim i pravnim licama pružiti mogućnost da sve zahteve, molbe i prateću dokumentaciju podnesu na bilo kom službenom jeziku, a njihov prevod za potrebe Opštine treba da urade opštinski službenici. Takođe, neophodno je obezbediti komunikaciju i raspoložive usluge na službenim jezicima.

kancelariji premijera

•Angažovanje dva profesionalna prevodioca ( albanski / srpski ).•Angažovanje dva iskusna lektora, za albanski i srpski jezik.•Prevodioci i lektori bi radili u okviru Kabineta premijera i pružali usluge Kabinetu premijera, Pravnoj službi, Službenom listu i Kancelariji poverenika za jezike.•KPJ pruža finansijsku pomoć preko međunarodnih donatora da se na određeno vreme omogući angažovanje

46 47


angazhimi i këtyre zyrtarëve profesionistë, në mënyrë që të arrihet niveli i duhur i zbatimit të Ligjit.•Në ndërkohë Zyra për Planifikim strategjik, të shqyrtojë mundësinë e një ndryshim-plotësimi të Planit strategjik, që brenda një afati të caktuar të krijohen këto vende të punës si të përhershme, jo vetëm në ZKM por edhe në të gjitha ministritë, meqenëse problematika e njëjtë është duke i përcjellë të gjitha këto institucione.•Zyra është e gatshme që të bashkëpunojë me të gjitha shërbimet tjera në kuadër të ZKM-së, për të realizuar rekomandimet e dhëna.

për institucionet e nivelit qendror (për komunikim me media)

•KGJ, rekomandon që të gjitha dokumentet zyrtare, buletinet vjetore, raportet vjetore dhe veçanërisht materialet e porositura si fletore, kalendarë dhe libër për shënime që bëjnë promovimin e institucioneve, të botohen në dy gjuhët zyrtare (shqipe dhe serbe).•Në bazë të nenit 4-6 të Ligjit për përdorimin e gjuhëve, të gjitha institucionet qendrore janë të obliguara që të zbatojnë Ligjin në baza të barabarta në komunikim, në takime të institucioneve, në takime publike, në dokumente zyrtare dhe në emrat zyrtarë të institucioneve. •Të gjitha ftesat dhe komunikatat për media të bëhen dhe të shpërndahen edhe në gjuhën serbe. •Të gjitha ftesat dhe komunikatat për media në gjuhën serbe të jenë në nivelin e duhur kualitativ, profesional sipas standardeve dhe rregullave gjuhësore të saj. •Pasi Zyra t’i ketë dhënë rekomandimet, nëse institucioni në fjalë nuk i ndërmerr masat adekuate brenda në kohe të arsyeshme të caktuar nga Zyra, apo nëse nuk ia paraqet Zyrës arsyet e pranueshme pse nuk i ka ndërmarrë ato masa, zyra mund ta lëshojë një vërejtje me shkrim. •Si opsion i fundit, Zyra mund të shqiptojë ndëshkime siç përshkruhen nga Udhëzimi Administrativ për përcaktimin e sanksioneve administrative për shkeljen e Ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Rekomandimet nga Raporti tematikPërjashtim bëjnë rekomandimet nga Raporti tematik, i cili është përfunduar në shkurt të vitit 2015, prandaj institucionet do të informohen gradualisht me këtë raport. Të përgjithshme

•Të vlerësohet nevoja për rritjen e numrit të profesionistëve të shërbimeve të brendshme gjuhësore në institucionet publike komunale dhe qendrore, të vendosen afate kohore të përshtatshme për kryerjen e punës dhe të vendosen kritere të qarta të punësimit të cilat do t’i jepnin prioritet njohjes së gjuhëve dhe përgatitjeve të duhura akademike

ovih profesionalnih službenika i na taj način dostigne potrebni nivo primene Zakona o uoptrebi jezika.•U međuvremenu, Kancelarija za strateško planiranje treba da razmotri mogućnost izmene i dopune Strateškog plana, kako bi, kroz određeni vremenski period navedena radna mesta postala stalna radna mesta, i to ne samo u KP, nego i u svim ministarstvima, pošto sve institucije imaju slične probleme.•Kancelarija je spremna da sarađuje sa svim drugim službama u okviru KP, kako bi se date preporuke realizovale.

Za institucije na centralnom nivou (za komunikaciju sa medijima)

•KPJ preporučuje da se svi zvanični dokumenti, godišnji biletini, godišnji izveštaji, a posebno naručeni promotivni materijali kao što su sveske, kalendari i notesi objave na oba službena jezika (albanskom i srpskom).•Na osnovu članova 4-6 Zakona o upotrebi jezika, sve centralne institucije su obavezne da sprovode Zakon na ravnopravnoj osnovi u komunikaciji, na sastancima institucija, na javnim sastancima, službenim dokumentima i zvaničnim imenima institucija. •Sve pozivnice i saopštenja za medije treba da se urade i proslede i na srpskom jeziku. •Sve pozivnice i saopštenja za medije na srpskom jeziku trebaju da budu na odgovarajućem profesionalnom i kvalitativnom nivou, u skladu sa standardima i lingvističkim pravilima srpskog jezika. •Nakon dobijanja preporuka od Kancelarije, ukoliko institucija ne preduzme odgovarajuće mere u razumnom roku koji je odredila Kancelarija ili ako Kancelariji ne dostavi prihvatljive razloge zašto nije preduzela takve mere, Kancelarija može da izda pismenu opomenu. •Kao poslednja opcija, Kancelarija može da izriče kazne koje su propisane Administrativnim uputstvom za utvrđivanje administrativnih sankcija za kršenje zakona o upotrebi jezika.

preporuke iz tematskog izveštaja Izuzetak su preporuke iz tematskog izveštaja koji je završen u februaru 2015. godine i shodno tome će intitucije postepeno biti obaveštene o ovom izveštaju. opšte preporuke

•Sprovesti procenu potrebe za povećanjem broja profesionalaca koji pružaju jezičke usluge opštinskim i centralnim institucijama, s ciljem da se uspostave adekvatni rokovi za izvršavanje zadataka i ustanoviti jasne kriterijume zapošljavanja koji će akcenat staviti na poznavanje jezika i odgovarajuće

46 47


e profesionale, duke pasur parasysh nivelin e ngarkesës së punës dhe cilësinë e rezultateve.•Të sigurohet vendosja e një strukture dhe mandati të qartë të shërbimeve të brendshme gjuhësore të institucioneve;•Të rritet roli i anëtarëve të Rrjetit për politikat gjuhësore, me qëllimin për të përmirësuar efikasitetin e monitorimit dhe kanalet e komunikimit ndërmjet institucioneve publike dhe ZKGJ-së.•Të sigurohet që faqet zyrtare të internetit të institucioneve publike të përditësohen, si dhe përmbajtja, në përputhje me legjislacionin ekzistues.•Të ofrohen stimuj për të lehtësuar rekrutimin e profesionistëve të kualifikuar të gjuhëve, përfshirë kompensimin adekuat dhe kushtet e përshtatshme për punë.•T’u ofrohen më tepër trajnime për gjuhë shërbyesve civilë të punësuar dhe të përmirësohet përfaqësimi i komuniteteve jo-shumicë në kuadër të stafit të nëpunësve civilë, me qëllimin për të parandaluar një-gjuhësinë që është në mbizotërim e sipër në institucione.•Të sigurohet, kur të jetë e mundur, që detyrat e përkthimit me shkrim dhe në të folur të ndahen dhe të riorganizohen, dhe përkthyesit të përkthejnë në gjuhën e tyre amtare.•Në konsultim me profesionistët, të organizohen programe të bazuara në nevoja, për ngritjen e kapaciteteve të profesionistëve në fushat përkatëse, me fokus në përmirësimin e të kuptuarit të kornizës ligjore brenda së cilës punojnë dhe t’u ofrohen atyre mjete adekuate dhe të specializuara praktike për përmirësimin e cilësisë dhe efikasitetit të punës.•Të punohet drejt krijimit të një sistemi për certifikimin e përkthyesve. Të ofrohet mbështetja në themelimin e katedrës për përkthim me shkrim dhe në të folur në kuadër të Universitetit Publik. •Të futen në përdorim dhe/ose të forcohen praktikat e brendshme të mbledhjes së të dhënave, të zbërthyera sipas gjuhëve dhe kritereve të tjera relevante, përfshirë kërkesat për përkthim në të folur, të dokumenteve, rezultatet e punës dhe të dhënat rreth shpenzimeve.•Të shqyrtohet mundësia e përdorimit në mënyrë sistematike dhe gjithëpërfshirëse të treguesve si mjet për monitorimin dhe vlerësimin (MV), zbatimit të obligimeve sa u përket gjuhëve dhe detyrimeve të tjera nga institucionet publike të Kosovës.•Të përmirësohet vetëdijesimi i publikut në mesin e komuniteteve, duke i informuar lidhur me kornizën ligjore dhe institucionale, përfshirë mandatin ZKGJ-së dhe mekanizmave të paraparë për të punuar në respektimin e ligjit, për të identifikuar mangësitë kyçe dhe për përmirësime nga vetë institucionet përkatëse.

për institucionet komunale

•Të ndahet buxheti për ofrimin e shërbimeve gjuhësore dhe të analizohet arsyeshmëria ekonomike, në raport me efikasitetin dhe koston e kontraktimit të shërbimeve të jashtme gjuhësore.

akademsko i profesionalno iskustvo, uzimajući u obzir nivo opterećenja i kvalitet rezultata.•Obezbediti jasniju strukturu i mandat već postojećim internim jezičkim službama.•Ojačati ulogu kontakt osoba pri Mreži za jezičke politike ne bi li se unapredili uspostavljeni kanali komunikacije između javnih institucija i KPJ.•Osigurati da su zvanični sajtovi javnih institucija, kao i njihov sadržaj, ažurirani i dostupni na svim jezicima u skladu sa postojećim zakonodavstvom.•Stvoriti podsticaje koji omogućavaju zapošljavanje visoko kvalifikovanih jezičkih profesionalaca, uključujući adekvatnu naknadu, bolje uslove rada. •Povećati mogućnosti za pružanje jezičkih obuka zaposlenim javnim službenicima i povećati zastupljenost pripadnika nevećinskih zajednica među zaposlenim javnim službenicima, s ciljem zaustavljanja trenda institucionalizovane jednojezičnosti.•Obezbediti, u najvećoj mogućoj meri, da usmeno i pismeno prevođenje budu razdvojeni i usmereni i da prevodioci prevode na svoj maternji jezik.•U saradnji sa profesionalcima, treba organizovati programe izgradnje kapaciteta zasnovane na potrebama namenjene jezičkim profesionalcima iz različitih oblasti, sa fokusom da se poveća njihovo razumevanje pravnog okvira u kojem deluju i pružiti im adekvatna i specijalizovana pomagala u cilju poboljšanja kvaliteta i efikasnosti njihovog rada. •Raditi na uspostavljanju sistema za licenciranje prevodilaca. Podržati osnivanje Departmana za usmeni i pismeni prevod na javnim univerzitetima. •Nastaviti prikupljanje podataka razvrstanih na osnovu jezika i drugih relevantnih kriterijuma, uključujući zahteve za usmeno prevođenje i prevođenje dokumenata, proizvedenih rezultata rada, i podataka o troškovima.•Razmotriti sistematske i sveobuhvatne upotrebe pokazatelja kao alatki za praćenje i ocenjivanje (P&O) sprovođenja jezičkih i drugih zakonskih obaveza od strane javnih institucija na Kosovu i drugih institucija.•Podići svesti javnosti, naročito među zajednicama, s ciljem informisanja o važećem zakonskom i institucionalnom okviru, kao i o mandatu KPJ i predviđenim mehanizmima podnošenja žalbi i njihovoj upotrebi pri identifikovanja ključnih nedostataka i samounapređenja.

Za opštinske institucije

•Izdvojiti budžetska sredstva za pružanje jezičkih usluga i izvršiti procenu ekonomičnosti angažovanja spoljnih jezičkih službi.

48 49


•Të sigurohet punësimi i personave që e kanë gjuhën serbe gjuhë amtare në kuadër të shërbimeve gjuhësore dhe të rritet numri i atyre që i kanë gjuhën boshnjake dhe gjuhën turke gjuhë amtare, në ato komuna ku janë gjuhë zyrtare dhe/ose gjuhë në përdorim zyrtar.•Të monitorohet dhe garantohet vendosja e shenjave rrugore dhe në kufijtë administrativë ndërmjet komunave në të gjitha gjuhët zyrtare, dhe të ndërmerren me kohë masa ndaj dëmtimit të tyre.•Të sigurohet që të gjitha shenjat dhe njoftimet në institucionet komunale që vihen publikisht të jenë në të gjitha gjuhët zyrtare, ashtu siç kërkohet me Ligjin për përdorimin e gjuhëve.•Komunat Leposaviq, Mitrovicë Veriore dhe Zveçan të caktojnë nga një zyrtar si person kontakti për t’i përfaqësuar ato në kuadër të Rrjetit për politikat gjuhësore, siç parashihet me nenin 15 të Rregullores nr. 07/2012 dhe të përmirësohet zbatimi i Ligjit për përdorimin e gjuhëve, në nivelin komunal, për të përmirësuar efikasitetin e monitorimit dhe për të shfrytëzuar kanalet e vendosura të komunikimit ndërmjet institucioneve publike dhe ZKGJ-së.

për institucionet qendrore

•Të rritet buxheti i ndarë për ofrimin e shërbimeve të brendshme gjuhësore dhe të analizohet arsyeshmëria ekonomike , e kontraktimit të shërbimeve të jashtme gjuhësore.•Të sigurohet përfaqësim më i barabartë etnik dhe në aspektin e gjuhëve amtare në mesin e profesionistëve të punësuar në kuadër të shërbimeve të brendshme gjuhësore, në përputhje me nevojat për përkthim me shkrim dhe në të folur, siç parashihet me Ligjin për përdorimin e gjuhëve.

për Ministrinë e administrimit të pushtetit lokal

•T’u ofrohen komunave udhëzime në drejtim të përmbushjes së obligimeve të tyre në përputhje me Ligjin për përdorimin e gjuhëve.

për Ministrinë e administratës publike

•Të ofrohen udhëzime dhe të monitorohet respektimi i Udhëzimit Administrativ nr. 03/2011 mbi faqet zyrtare të internetit të institucioneve publike.

për komunitetin ndërkombëtar

•Të vazhdohet me mbështetjen edhe promovimin e respektimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve nga të gjitha institucionet publike në Kosovë, përmes Zyrës së Komisionerit për gjuhët.

•Obezbediti zapošljavanje osoba čiji je maternji jezik srpski u internim jezičkim službama i povećati zastupljenost osoba čiji je maternji jezik bosanski ili turski, naročito u opštinama gde su ti jezici službeni jezici u opštini i/ili jezici u službenoj upotrebi. •Pratiti i garantovati da su ulične oznake, oznake na putevima i granične oznake ispisane na svim službenim jezicima ili jezicima u službenoj upotrebi i pravovremeno delovati ako dođe do njihovog oštećenja.•Obezbediti da sve opštinske institucionalne oznake i obaveštenja budu ispisane na svim služben-im jezicima ili jezicima u službenoj upotrebi, onako kako je propisano zakonom o upotrebi jezika. •Opštine Leposavić, Severna Mitrovica i Zvečan da imenuju osobu koja će ih zastupati u Mreži za jezičke politike, kako je propisano članom 15 Uredbe br. 07/2012 i da osnaže sprovođenje Zakona o upotrebi jezika na opštinskom nivou, poboljšaju efikasnost praćenja i upotrebljavaju uspostavljene sisteme komunikacije između javnih institucija i KPJ.

Za centralne institucije

•Povećati budžetska izdvajanja za pružanje internih jezičkih službi i izvršiti procenu ekonomičnosti angažovanja spoljnih jezičkih službi. •Osigurati uravnoteženiju zastupljenost vezanu za etničku pripadnost i maternji jezik među profesionalcima angažovanim u internim jezičkim službama, u skladu sa potrebama za usmenim i pismenim prevođenjem, onako kako je propisano zakonom o upotrebi jezika.

Za Ministarstvo administracije lokalne samouprave

•Pratiti i usmeravati opštine prilikom ispunjavanja obaveza u skladu sa Zakonom o upotrebi jezika.

Za Ministarstvo javne administracije

•Pratiti i usmeravati opštinsku usaglašenost sa Administrativnim uputstvom br. 03/2011 o Web stranama javnih institucija.

Za međunarodnu zajednicu

•Nastaviti sa pružanjem podrške i promovisanjem usaglašenosti sa Zakonom o upotrebi jezika svih javnih institucija na Kosovu putem Kancelarije poverenika za jezike.

48 49


ZBatiMi i ReKoManDiMeve

Si përfundim i një pune njëvjeçare e cila ka përfshirë aktivitetet e lartë përmendura, më në fund konstatojmë se janë zbatuar një numër i vogël i rekomandimeve nga monitorimi i përgjithshëm, janë zgjidhur shumica e ankesave, derisa dukshmëria e zyrës ka arritur një progres të konsiderueshëm. për sa i përket zbatimit të rekomandimeve, gjendja qëndron me sa vijon:

•Agjencia për Zhvillimin e Bujqësisë ka zbatuar rekomandimet e zKGj-së.•Kompania për Distribuimin e Energjisë Elektrike (KEDS) përmes komunikimit të vazhdueshëm ka deklaruar se i ka zbatuar rekomandimet, por deri më tani nga kjo kompani nuk kemi marrë ndonjë dëshmi për zbatimin e rekomandimeve. Procesi është në vazhdim.•Ministria e Financave-Departamenti i PPP, deri më tani nuk ka dhënë asnjë përgjigje edhe përkundër kontakteve të shumta.•Komuna e Kllokotit ka zbatuar rekomandimet e Zyrës së Komisionerit për gjuhët.•Zyra e Kryeministrit ka zbatuar menjëherë rekomandimet e ZKGJ-së, me ç ‘rast ka angazhuar katër shërbyes gjuhësorë.•Një numër i konsiderueshëm i rekomandimeve është zbatuar (është theksuar edhe më lartë), derisa një numër i tyre janë duke u shqyrtuar edhe më tutje. Sa i përket rekomandimeve dhe bashkëpunimit me ARC-në, lidhur me rregullimin dhe kompletimin final të dokumenteve të regjistrimit civil, ZKGJ ka ndihmuar me konsulentë të jashtëm në ndryshim- plotësimin e Udhëzimit Administrativ për dokumentet e gjendjes civile. Ndryshim- plotësimi i Udhëzimit Administrativ është bërë, deri sa dokumentet nuk janë rregulluar ende, për shkak të problemeve të tenderimit( siç është thënë nga përgjegjësit e ARC-së).

spRovoĐeNJe pRepoRuka

Kao rezultat jednogodišnjeg rada, koji je uključio gore navedene aktivnosti, konačno zaključujemo da se sproveo mali broj preporuka iz opšteg praćenja, rešena je većina žalbi, dok je Kancelarija postignula značajan napredak na povećanju vidljivosti. Što se tiče sprovođenja preporuka, situacija je sledeća:

•Agencija za razvoj poljoprivrede je sprovela preporuke Kpj.•Preduzeće za distribuciju električne energije (KEDS), kroz stalnu komunikaciju, je izjavilo da je sprovelo preporuke, ali do sada od ovog preduzeća nismo primili nijedan dokaz o sprovođenju preporuka. Proces je u toku.•Ministarstvo finansija – Odeljenje za JPP, do sada nije dalo nikakav odgovor, uprkos brojnim kontaktima. •Opština Klokot je sprovela preporuke Kancelarije poverenika za jezike.•Kancelarija premijera je odmah sprovela preporuke Kancelarije poverenika za jezike i angažovana su četiri jezička službenika.•Znatan broj preporuka je sproveden (što je već gore navedeno), dok je određeni broj još uvek razmatranju. Što se tiče preporuka i saradnje sa ACR - om u vezi regulisanja i konačnog završetka dokumentacije za civilnu registraciju, KPJ je pomogla zajedno sa spoljnim savetnicima u izmeni – dopuni Administrativnog uputstva za dokumente civilnog statusa. Izmena–dopuna Administrativnog uputstva je izvršena, dok dokumenti još nisu regulisani, zbog problema sprovođenja tendera (kako su naveli rukovodioci ACR).

50


pLani i pUnËs pËR vitin 2015

Plani vjetor është bazuar në synimet e zyrës, të gjeturat gjatë monitorimeve paraprake, në bazë të ankesave të parashtruara nga personat fizik dhe juridik, të cilat kanë orientuar kah mangësitë në zbatimin e ligjit. Zyra gjatë punës së vet ka vlerësuar nevojën e sensibilizimit të mëtutjeshëm të zyrës, kështu që të gjitha këto elemente janë përfshirë në planin e punës, janë zbërthyer në aktivitete, është përcaktuar kostoja e përafërt, si dhe afati i përafërt për zbatimin e tyre.

këto aktivitete përfshijnë:

•Monitorimin e vazhdueshëm të zbatimit të Ligjit për përdorimin e gjuhëve zyrtare në institucionet nën juridiksionin e zKGj-së.

•Monitorimin tematik rreth nivelit të zbatimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve.

•Përpilimin dhe aprovimin e Strategjisë për përmirësimin e zbatimit të Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve.

•Ngritjen e kapaciteteve institucionale.

•Përpilimin e një udhëzuesi dhe një sistemi mbi rregullat dhe procedurat e shqyrtimit dhe zgjidhjes së ankesave.

•Promovimin e Zyrës së Komisionerit për Gjuhët.

Buxheti vjetor i ZKGJ për vitin 2015 është:182,970.77 €, për paga dhe mëditje janë planifikuar të shpenzohen 59,020.77, mallra dhe shërbime 72,250.00 ndërkaq pjesa tjetër e mbetur është ndarë për aktivitetet e lartpërmendura.

pLan RaDa Za 2015. GoDinU

Godišnji plan je zasnovan na ciljevima Kancelarije, nalazima prethodnog praćenja, na osnovu žalbi koje su podnela fizička i pravna lica i koji su orijentisani prema nedostacima u sprovođenju Zakona. Kancelarija je za vreme svog rada procenila da ima potrebu za dalje podizanje kapaciteta Kancelarije, tako da su svi ovi elementi uključeni u plan rada, podeljeni su prema aktivnostima, određen je približan trošak, kao i približan rok za njihovo sprovođenje.

ove aktivnosti uključuju:

•Kontinuirano praćenje sprovođenja Zakona o upotrebi službenih jezika u institucijama pod nadležnošću KPJ.

•Tematsko praćenje o nivou primene Zakona o upotrebi jezika.

•Razvoj i usvajanje Strategije za unapređenje sprovođenja Zakona o upotrebi jezika.

•Izgradnju institucionalnih kapaciteta.

•Izradu uputstva i sistema o pravilima i procedurama za razmatranje i rešavanje žalbi.

•Promovisanje Kancelarije poverenika za jezike.

Godišnji budžet Kancelarije poverenika za jezike za 2015. godinu iznosi:182,970.77 €; za plate i dnevnice je planirano da se potroši 59,020.77 €, robu i usluge 72,250.00 € dok je preostali deo namenjen za gore navedene aktivnosti.

51

kancelarija poverenika za jezike kancelarija premijera u vladi Republike kosovo

www.poverenik-ks.org

Kancelarija poverenika za jezike je osnovana aprila 2012. godine sa ciljem očuvanja, unapređivanja i zaštite službenih jezika – albanskog i srpskog jezika i njihovog ravnopravnog statusa u Republici Kosovo, službenih jezika na lokalnom nivou (bosanski i turski jezik) i opštinskih jezika u službenoj upotrebi (bosanski, turski i romski jezik) istovremeno obezbeđujući jezička prava zajednicama čiji maternji jezici nisu službeni jezici.

zgrada VladeVI sprat, kancelarija 605/AUlica Majke Tereze b.b.10 000 Priština, Kosovo

Ovaj izveštaj je objavila Kancelarija poverenika za jezike/ Kancelarija premijera Republike Kosovo u martu 2015. godine. Ovaj izveštaj je dostupan na albanskom i srpskom jeziku.

Zyra e komisionerit për GjuhëtZyra e kryeministrit të Republikës së kosovës

www.komisioneri-ks.org

zyra e Komisionerit për Gjuhët është themeluar në prill 2012, me qëllim të ruajtjes, promovimit dhe mbrojtjes së gjuhëve zyrtare d.m.th. gjuhës shqipe dhe serbe dhe statusit të tyre të barabartë në Republikën e Kosovës, gjuhëve zyrtare në nivelin lokal (gjuhës boshnjake dhe turke) dhe të gjuhëve në përdorim zyrtar në komuna (gjuhës boshnjake, rome dhe turke), duke siguruar gjithashtu të drejtat gjuhësore të komuniteteve gjuhët amtare e të cilëve nuk është gjuhë zyrtare.

Ndërtesa e QeverisëKati VI, Zyra nr. 605A Rr. Nëna terezë p.n.10000 Prishtinë, Kosovë

Ky raport është publikuar nga Zyra e Komisionerit për Gjuhët/Zyra e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, në mars 2015. Ky raport është në dispozicion në gjuhën shqipe dhe serbe.

raport vjetor godišnji izveštaj pËr vitin 2014 za 2014. godinuo radu odboru za jezičke politike,...

Documents